TED2006
Amy Smith: Simple designs to save a life
Amy Smith hayat kurtaran, basit bir tasarımı paylaşıyor
Filmed:
Readability: 3.6
1,709,782 views
Gelişmekte olan ülkelerde her yıl 2 milyon çocuk kapalı alanda yemek pişirme sırasında çıkan duman nedeniyle hayatını kaybediyor. MIT mühendisi Amy Smith basit fakat heyecan verici bir çözümü paylaşıyor: çiftlik atıklarını temiz yanan kömüre dönüştüren bir araç.
Amy Smith - inventor, engineer
Amy Smith designs cheap, practical fixes for tough problems in developing countries. Among her many accomplishments, the MIT engineer received a MacArthur "genius" grant in 2004 and was the first woman to win the Lemelson-MIT Prize for turning her ideas into inventions. Full bio
Amy Smith designs cheap, practical fixes for tough problems in developing countries. Among her many accomplishments, the MIT engineer received a MacArthur "genius" grant in 2004 and was the first woman to win the Lemelson-MIT Prize for turning her ideas into inventions. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Keşif açısından,
00:25
In terms of invention,
0
640
1215
00:26
I'd like to tell you the tale
of one of my favorite projects.
of one of my favorite projects.
1
1880
2858
size en favori projelerimden birinin hikayesini anlatmak istiyorum.
00:29
I think it's one of the most exciting
that I'm working on,
that I'm working on,
2
4762
3293
Üzerinde çalıştıklarım içinde en heyecan verici olanının bu olduğunu düşünüyorum,
fakat en basit olanın da bu olduğunu görüyorum.
00:32
but I think it's also the simplest.
3
8080
1720
Bu proje tüm dünyada çok büyük bir etki yapacak potansiyele sahip.
00:34
It's a project that has the potential
to make a huge impact around the world.
to make a huge impact around the world.
4
10160
4456
Yeryüzündeki en büyük sağlık sorunlarından birini ele alıyor,
00:39
It addresses one of the biggest
health issues on the planet,
health issues on the planet,
5
14640
3416
5 yaşından küçük çocukların bir numaralı ölüm nedenini,
00:42
the number one cause of death
in children under five.
in children under five.
6
18080
3012
yani...? Suyla bulaşan hastalıklar. İshal. Kötü beslenme.
00:46
Which is ...?
7
21640
1200
00:48
Water-borne diseases?
Diarrhea? Malnutrition?
Diarrhea? Malnutrition?
8
23680
3080
Hayır, bu ölüm nedeni kapalı alanda yemek pişirme sırasında çıkan duman--
00:52
No.
9
27200
1200
00:53
It's breathing the smoke
from indoor cooking fires --
from indoor cooking fires --
10
28880
3616
bunun neden olduğu akut solunum enfeksiyonları. Buna inanabiliyor musunuz?
00:57
acute respiratory infections
caused by this.
caused by this.
11
32520
2760
01:00
Can you believe that?
12
36040
1200
Ben bu durumu şok edici ve bir bakıma da dehşet verici buluyorum.
01:02
I find this shocking
and somewhat appalling.
and somewhat appalling.
13
37880
3256
Daha temiz yanan pişirme yakıtları üretemez miyiz?
01:05
Can't we make
cleaner burning cooking fuels?
cleaner burning cooking fuels?
14
41160
2616
Daha iyi ocaklar yapamaz mıyız?
01:08
Can't we make better stoves?
15
43800
1936
Bu her yıl iki milyonun üzerinde ölüme nasıl yol açıyor?
01:10
How is it that this can lead
to over two million deaths every year?
to over two million deaths every year?
16
45760
4016
Bill Joy'un size karbon nano-tüplerin mucizeleri
01:14
I know Bill Joy was talking to you
about the wonders of carbon nanotubes,
about the wonders of carbon nanotubes,
17
49800
4336
hakkında bir konuşma yaptığını biliyorum.
Bu nedenle ben size
01:18
so I'm going to talk to you
about the wonders of carbon macro-tubes,
about the wonders of carbon macro-tubes,
18
54160
3816
karbon makro-tüpler yani kömür hakkında konuşacağım.
01:22
which is charcoal.
19
58000
1216
01:24
(Laughter)
20
59240
1976
Evet, bu kırsal Haiti'nin bir fotoğrafı. Haiti şu an yüzde 98 oranında kurak.
01:26
So this is a picture of rural Haiti.
21
61240
2176
01:28
Haiti is now 98 percent deforested.
22
63440
3296
Adanın tüm bölgelerinde buna benzer manzaralar görebilirsiniz.
01:31
You'll see scenes like this
all over the island.
all over the island.
23
66760
3096
Bu durum bütün çevresel problemlerin
01:34
It leads to all sorts
of environmental problems
of environmental problems
24
69880
2776
ve burada yaşayan insanları etkileyen sorunların kaynağıdır.
01:37
and problems that affect people
throughout the nation.
throughout the nation.
25
72680
4256
01:41
A couple years ago
there was severe flooding
there was severe flooding
26
76960
2056
Birkaç yıl önce binlerce ölüme yol açan
çok güçlü bir sel meydana geldi.
01:43
that led to thousands of deaths --
27
79040
1620
Bu durum, yamaçlarda toprağı tutacak
01:45
that's directly attributable to the fact
28
80684
1932
ağaçların olmaması ile doğrudan ilgilidir.
01:47
that there are no trees on the hills
to stabilize the soil.
to stabilize the soil.
29
82640
2976
Yağmur yağar, nehirlere doğru akar ve sel meydana gelir.
01:50
So the rains come --
30
85640
1256
01:51
they go down the rivers
and the flooding happens.
and the flooding happens.
31
86920
2440
Şimdi bu kadar az ağaç olmasının nedenlerinden biri şudur:
01:55
Now one of the reasons
why there are so few trees is this:
why there are so few trees is this:
32
90440
3456
insanların pişirme ihtiyacı var ve bu nedenle
01:58
people need to cook,
33
93920
1376
02:00
and they harvest wood
and they make charcoal in order to do it.
and they make charcoal in order to do it.
34
95320
4096
ağaçları kesip odun kömürü üretiyorlar.
Aslında insanlar çevrede yol açtıkları yıkıma kayıtsız değiller.
02:04
It's not that people are ignorant
to the environmental damage.
to the environmental damage.
35
99440
2905
Gayet iyi biliyorlar fakat başka seçenekleri yok.
02:07
They know perfectly well,
but they have no other choice.
but they have no other choice.
36
102369
2620
Fosil yakıtlar mevcut değil,
02:09
Fossil fuels are not available,
37
105013
2003
ve güneş enerjisi de yemeklerini istedikleri gibi pişirmeye olanak sağlamıyor.
02:11
and solar energy doesn't cook the way
that they like their food prepared.
that they like their food prepared.
38
107040
4896
02:16
And so this is what they do.
39
111960
2136
Ve bu nedenle böyle davranıyorlar.
Bu gibi ailelere rastlamanız mümkün, ormana gidip bir ağaç bulup keserek
02:18
You'll find families like this who go out
into the forest to find a tree,
into the forest to find a tree,
40
114120
4176
bundan odun kömürü yapıyorlar.
02:23
cut it down and make charcoal out of it.
41
118320
2880
Hiç şaşırtıcı olmayan bir şekilde,
02:27
So not surprisingly,
42
122440
1216
02:28
there's a lot of effort that's been done
to look at alternative cooking fuels.
to look at alternative cooking fuels.
43
123680
4799
alternatif pişirme yakıtları bulmak için bir hayli çaba sarfediliyor.
Yaklaşık dört yıl önce Haiti'ye bir grup öğrenci götürdüm,
02:34
About four years ago, I took
a team of students down to Haiti
a team of students down to Haiti
44
129360
3056
ve orada Peace Corps (Barış Elçileri) ile beraber çalıştık.
02:37
and we worked with
Peace Corps volunteers there.
Peace Corps volunteers there.
45
132440
2416
02:39
This is one such volunteer
46
134880
1416
Bu bir gönüllü,
02:41
and this is a device that he had built
in the village where he worked.
in the village where he worked.
47
136320
3616
ve bu da çalıştığı köyde yaptığı bir alet.
02:44
And the idea was
that you could take waste paper;
that you could take waste paper;
48
139960
2656
Ve şöyle bir fikri var, atık kağıtları alıp,
sıkıştırarak, yakıt olarak kullanılabilecek birketler haline getirmek.
02:47
you could compress it
49
142640
1216
02:48
and make briquettes
that could be used for fuel.
that could be used for fuel.
50
143880
2656
Fakat bu aygıt çok yavaş.
02:51
But this device was very slow.
51
146560
2016
Bu nedenle mühendislik öğrencilerimiz üzerinde çalışmaya başladılar,
02:53
So our engineering students
went to work on it
went to work on it
52
148600
3096
ve çok basit bazı değişiklikler ile,
02:56
and with some very simple changes,
53
151720
2096
02:58
they were able to triple
the throughput of this device.
the throughput of this device.
54
153840
3056
aletin verimliliğini üç katına çıkardılar.
03:01
So you could imagine
they were very excited about it.
they were very excited about it.
55
156920
2536
Sizin de hayal edebileceğiniz gibi çok heyecanlandılar.
Bu yakıtı MIT'ye test edebilmek için geri götürdüler.
03:04
And they took the briquettes back to MIT
so that they could test them.
so that they could test them.
56
159480
3800
Ve buldukları şeylerden biri de bunların yanmadığı oldu.
03:08
And one of the things
that they found was they didn't burn.
that they found was they didn't burn.
57
164000
4256
Tabii bu öğrencileri biraz hayal kırıklığına uğrattı.
03:13
So it was a little
discouraging to the students.
discouraging to the students.
58
168280
2776
03:15
(Laughter)
59
171080
1536
Ama aslında buraya daha yakından bakarsanız,
03:17
And in fact, if you look closely,
60
172640
2376
03:19
right here you can see
it says, "US Peace Corps."
it says, "US Peace Corps."
61
175040
2600
"U.S. Peace Corps" (Amerikan Barış Elçileri) yazdığını görebilirsiniz.
Ortaya çıkan şu ki, bu köyde aslında hiç atık kağıt yoktu.
03:23
As it turns out, there actually wasn't
any waste paper in this village.
any waste paper in this village.
62
178640
3816
Her ne kadar bu gönüllü, devlet evraklarını
03:27
And while it was a good use
of government paperwork
of government paperwork
63
182480
3216
03:30
for this volunteer to bring it
back with him to his village,
back with him to his village,
64
185720
2905
köyüne taşıyarak bunları iyi değerlendirmiş olsa da,
taşıdığı mesafe 800 kilometreydi.
03:33
it was 800 kilometers away.
65
188649
2087
Ve biz de düşündük ki, alternatif bir pişirme yakıtı için
03:35
And so we thought perhaps
there might be a better way
there might be a better way
66
190760
2896
03:38
to come up with
an alternative cooking fuel.
an alternative cooking fuel.
67
193680
2200
belki daha iyi bir yol bulabiliriz.
Yapmak istediğimiz şey bölgede kolay bulunur
03:41
What we wanted to do
is we wanted to make a fuel
is we wanted to make a fuel
68
196640
2256
03:43
that used something that was
readily available on the local level.
readily available on the local level.
69
198920
3336
bir maddeden yakıt üretmekti.
Haiti'nin her yerinde bunları görebilirsiniz. Bunlar küçük çaplı şeker fabrikaları.
03:47
You see these all over Haiti as well.
70
202280
1776
03:48
They're small-scale sugar mills.
71
204080
1736
03:50
And the waste product from them
72
205840
1496
Ve şekerkamışının suyunu çıkardıktan sonra
buralardan çıkan atıklara küspe deniyor.
03:52
after you extract the juice
from the sugarcane
from the sugarcane
73
207360
2416
03:54
is called "bagasse."
74
209800
1536
Başka bir kullanımı yok. Hiçbir besin değeri yok,
03:56
It has no other use.
75
211360
1216
03:57
It has no nutritional value,
so they don't feed it to the animals.
so they don't feed it to the animals.
76
212600
3296
bu yüzden hayvanlara da veremiyorlar.
04:00
It just sits in a pile near the sugar mill
until eventually they burn it.
until eventually they burn it.
77
215920
4040
En sonunda yakılana dek bu atıklar şeker fabrikasının yanında bir yığın olarak bekliyorlar.
Bizim de yapmak istediğimiz şey,
04:05
What we wanted to do was
we wanted to find a way
we wanted to find a way
78
221040
2296
bu atık kaynağını kullanmak ve onu bir çeşit yakıta dönüştürmek.
04:08
to harness this waste resource
and turn it into a fuel
and turn it into a fuel
79
223360
2976
Böylece insanlar bunu kömür gibi
04:11
that would be something
that people could easily cook with,
that people could easily cook with,
80
226360
2976
yemek pişirmede kolaylıkla kullanabilecekler.
04:14
something like charcoal.
81
229360
1240
Bu nedenle önümüzdeki yıllarda, ben ve öğrencilerim bir proje geliştirmek üzere çalışacağız.
04:16
So over the next couple of years,
82
231600
1616
04:18
students and I worked
to develop a process.
to develop a process.
83
233240
3656
Küspeyi alıyorsunuz ve atık bir petrol varilinden kolaylıkla
04:21
So you start with the bagasse,
and then you take a very simple kiln
and then you take a very simple kiln
84
236920
3816
yapabileceğiniz bir fırına koyuyorsunuz.
04:25
that you can make out of
a waste fifty five-gallon oil drum.
a waste fifty five-gallon oil drum.
85
240760
3176
Biraz zaman geçtikten sonra, bunu ateşe koyuyor ve
04:28
After some time, after setting it on fire,
86
243960
2296
04:31
you seal it to restrict the oxygen
that goes into the kiln,
that goes into the kiln,
87
246280
3976
ocağa kaçan oksijeni engellemek için kapatıyorsunuz,
ve sonra bu kömürleşmiş maddeyi elde ediyorsunuz.
04:35
and then you end up
with this carbonized material here.
with this carbonized material here.
88
250280
3000
Fakat bunu yakamazsınız. Yakmak için fazla ince.
04:38
However, you can't burn this.
89
254080
1576
04:40
It's too fine and it burns too quickly
to be useful for cooking.
to be useful for cooking.
90
255680
4695
ve yemek pişirmede kullanmak için fazla çabuk yanıyor.
Bu nedenle bunu kullanışlı bir hale sokmak için çaba harcayıp, bir yol bulmalıydık.
04:45
So we had to try to find a way
to form it into useful briquettes.
to form it into useful briquettes.
91
260399
4257
Ve bu duruma uygun olarak, Gana'lı bir öğrencim
04:49
And conveniently,
one of my students was from Ghana,
one of my students was from Ghana,
92
264680
3416
annesinin ona yaptığı "kokonte" isimli bir yemeği hatırladı.
04:52
and he remembered a dish his mom
used to make for him called "kokonte,"
used to make for him called "kokonte,"
93
268120
3334
04:56
which is a very sticky porridge
made out of the cassava root.
made out of the cassava root.
94
271478
3458
Bu yemek, kasava (botanik bir bitki) kökünden yapılan yapışkan bir lapa idi.
04:59
And so what we did was we looked,
95
274960
1576
Ve böylece biz de şunu fark ettik ki,
05:01
and we found that cassava
is indeed grown in Haiti,
is indeed grown in Haiti,
96
276560
3096
kasava Haiti'de de manyok ismiyle bilinen ve yetişen bir bitki.
05:04
under the name of "manioc."
97
279680
2136
Ve aslında, dünyanın her yerinde yetişen bir bitki--
05:06
In fact, it's grown all over the world --
98
281840
1953
yuka, tapyoka, manyok, kasava, aslında hepsi aynı şey--
05:08
yucca, tapioca, manioc, cassava,
it's all the same thing --
it's all the same thing --
99
283817
3079
05:11
a very starchy root vegetable.
100
286920
2096
çok fazla nişastalı köklü bir bitki.
Ve bununla çok koyu ve yapışkan bir lapa yapılabiliyor.
05:13
And you can make a very thick,
sticky porridge out of it,
sticky porridge out of it,
101
289040
3216
Bunu kömür parçalarını birbirine yapıştırmak için kullanabilirsiniz.
05:17
which you can use to bind together
the charcoal briquettes.
the charcoal briquettes.
102
292280
4136
Biz de bunu yaptık. Haiti'ye gittik.
05:21
So we did this. We went down to Haiti.
103
296440
3176
Bunlar da "Ecole de Chabon" ya da "Kömür Enstitüsü"nün
05:24
These are the graduates
of the first Ecole de Charbon,
of the first Ecole de Charbon,
104
299640
2656
ilk mezunları. Ve bunlar da--
05:27
or Charcoal Institute.
105
302320
1696
(Gülüşmeler)
05:28
And these --
106
304040
1216
05:30
(Laughter)
107
305280
1216
-- evet doğru. Ben aslında MIT'de olduğu kadar CIT'de de bir eğitmenim.
05:31
That's right. So I'm actually
an instructor at MIT as well as CIT.
an instructor at MIT as well as CIT.
108
306520
5976
Bunlar da yaptığımız kömür birketler.
05:37
And these are the briquettes that we made.
109
312520
2080
Şimdi sizi başka bir kıtaya götürüyorum. Burası Hindistan,
05:40
Now I'm going to take you
to a different continent.
to a different continent.
110
316040
2400
05:44
This is India
111
319320
1216
ve bu da pişirmede en çok kullanılan yakıt: inek gübresi.
05:45
and this is the most commonly used
cooking fuel in India.
cooking fuel in India.
112
320560
3216
05:48
It's cow dung.
113
323800
1376
Ve Haiti'den farklı olarak, bu gübre yanarken gerçekten çok fazla duman çıkarıyor.
05:50
And more than in Haiti,
this produces really smoky fires,
this produces really smoky fires,
114
325200
4176
Ve burada da gübre ve biyoyakıtın pişirme esnasında yakıt olarak kullanılmasının
05:54
and this is where you see
the health impacts
the health impacts
115
329400
2456
05:56
of cooking with cow dung
and biomass as a fuel.
and biomass as a fuel.
116
331880
4080
sağlık açısından etkilerini görebilirsiniz.
Çocuklar ve kadınlar özellikle bundan etkilenirler,
06:01
Kids and women
are especially affected by it,
are especially affected by it,
117
336600
2216
06:03
because they're the ones
who are around the cooking fires.
who are around the cooking fires.
118
338840
3136
çünkü yemek pişirme esnasında yakında olan onlardır.
Bu nedenle bu kömür yapma teknolojisini
06:06
So we wanted to see
119
342000
1216
06:08
if we could introduce
this charcoal-making technology there.
this charcoal-making technology there.
120
343240
3496
burada uygulayıp uygulayamayacağımızı merak ettik.
Ne yazık ki, burada şeker kamışı bulunmuyor.
06:11
Well, unfortunately,
they didn't have sugarcane
they didn't have sugarcane
121
346760
2416
Kasavaları da yok fakat bu bizi durdurmuyor.
06:14
and they didn't have cassava,
122
349200
1381
06:15
but that didn't stop us.
123
350605
1200
Biz de bölgedeki kolay erişilir biyokütle kaynaklarını belirledik.
06:17
What we did was we found what were
the locally available sources of biomass.
the locally available sources of biomass.
124
352400
3816
Ve bunlar buğday ve pirinç saplarıydı.
06:21
And there was wheat straw
and there was rice straw in this area.
and there was rice straw in this area.
125
356240
3376
Parçaları tutturmak için de
06:24
And what we could use as a binder
was actually small amounts of cow manure,
was actually small amounts of cow manure,
126
359640
3616
normalde insanların burada yemek pişirmekte kullandıkları
inek gübresini kullanabilirdik.
06:28
which they used ordinarily for their fuel.
127
363280
2240
Karşılaştırmalı testler yaptık. Burada
06:31
And we did side-by-side tests,
128
366960
2176
06:33
and here you can see
the charcoal briquettes
the charcoal briquettes
129
369160
2576
kömür parçalarını ve inek gübresini görebilirsiniz.
06:36
and here the cow dung.
130
371760
1216
06:37
And you can see that it's a lot cleaner
burning of a cooking fuel.
burning of a cooking fuel.
131
373000
3256
Gördüğünüz gibi yemek pişirmede kullanılan yakıttan çok daha temiz yanıyor.
Ve ayrıca, suyu daha çabuk ısıtıyor.
06:41
And in fact, it heats the water
a lot more quickly.
a lot more quickly.
132
376280
2576
06:43
And so we were very happy, thus far.
133
378880
2296
Buraya kadar çok mutluyduk.
Fakat bulduğumuz şeylerden biri de,
06:46
But one of the things that we found
134
381200
1696
06:47
was when we did side-by-side
comparisons with wood charcoal,
comparisons with wood charcoal,
135
382920
2816
odun kömürü ile karşılaştırmalı yaptığımız testlerde,
06:50
it didn't burn as long.
136
385760
1616
o kadar da uzun yanmadığını gördük. Birketler pişirme esnasında ufalanıyor,
06:52
And the briquettes crumbled a little bit
137
387400
1905
ve küçük parçalara ayrılarak enerji kaybediyorlardı.
06:54
and we lost energy as they fell apart
as they were cooking.
as they were cooking.
138
389329
3167
Bu nedenle daha kuvvetli bir birket yapmak için bir yol bulmaya çalıştık
06:57
So we wanted to try to find a way
to make a stronger briquette
to make a stronger briquette
139
392520
3216
07:00
so that we could compete with
wood charcoal in the markets in Haiti.
wood charcoal in the markets in Haiti.
140
395760
3600
böylece Haiti'deki pazarlardaki odun kömürü ile rekabet edebilirdik.
MIT'ye geri döndük, Instron makinesini çıkarıp,
07:05
So we went back to MIT,
141
400320
2016
07:07
we took out the Instron machine
142
402360
2216
bir birketi ondan yeterince performans alabilmek için ihtiyacınız olan
07:09
and we figured out
what sort of forces you needed
what sort of forces you needed
143
404600
2696
dereceye kadar sıkıştırmak için
07:12
in order to compress
a briquette to the level
a briquette to the level
144
407320
2096
ne kadar kuvvete ihtiyaç olduğunu araştırdık.
07:14
that you actually are getting
improved performance out of it?
improved performance out of it?
145
409440
2858
Laboratuvarda bunun üzerinde çalışan öğrencilerle eş zamanlı olarak
07:17
And at the same time that we had
students in the lab looking at this,
students in the lab looking at this,
146
412960
3296
Haiti'de de projeyi ilerletmek ve köyde yaşayan insanlar için
07:21
we also had community partners in Haiti
working to develop the process,
working to develop the process,
147
416280
6936
kolay erişilir kılmak için çalışan arkadaşlarımız vardı.
07:28
to improve it and make it more accessible
to people in the villages there.
to people in the villages there.
148
423240
5000
Bir süre sonra,
07:33
And after some time,
149
429160
1216
odun kömüründen daha temiz ve muhtemelen daha uzun yanan bir kömür
07:35
we developed a low-cost press
that allows you to produce charcoal,
that allows you to produce charcoal,
150
430400
4816
elde etmek için, az maliyetli bir pres geliştirdik.
07:40
which actually now burns not only --
151
435240
2680
07:43
actually, it burns longer,
cleaner than wood charcoal.
cleaner than wood charcoal.
152
438642
3318
Yani artık elimizde Haiti pazarlarında satılandan
07:47
So now we're in a situation
where we have a product,
where we have a product,
153
442400
2536
07:49
which is actually better than what
you can buy in Haiti in the marketplace,
you can buy in Haiti in the marketplace,
154
444960
4296
daha iyi olan bir ürün var.
Ve bu harika bir şey.
07:54
which is a very wonderful place to be.
155
449280
2720
Sadece Haiti'de, her yıl yaklaşık 30 milyon ağaç kesiliyor.
07:58
In Haiti alone, about 30 million trees
are cut down every year.
are cut down every year.
156
453960
4736
08:03
There's a possibility
of this being implemented
of this being implemented
157
458720
2496
Artık bu çözümü uygulamak ve
bu ağaçların önemli bir kısmını kurtarmak mümkün.
08:06
and saving a good portion of those.
158
461240
2296
Ayrıca, bu kömürden elde edilen gelir 260 milyon dolar.
08:08
In addition, the revenue generated
from that charcoal is 260 million dollars.
from that charcoal is 260 million dollars.
159
463560
6416
Bu Haiti gibi
08:14
That's an awful lot
for a country like Haiti --
for a country like Haiti --
160
470000
2536
nüfusun sekiz milyonunun, ortalama gelirinin
08:17
with a population of eight million
161
472560
1856
400 dolardan az olduğu bir ülke için çok korkunç bir rakam.
08:19
and an average income
of less than 400 dollars.
of less than 400 dollars.
162
474440
3200
Bu yüzden kömür projemizi yürüttüğümüz yer de burası.
08:23
So this is where we're also moving ahead
with our charcoal project.
with our charcoal project.
163
478680
3856
08:27
And one of the things
that I think is also interesting,
that I think is also interesting,
164
482560
2656
Ve ilginç bulduğum başka bir şey daha,
UC Berkeley'de risk analizi yapan bir arkadaşım var.
08:30
is I have a friend up at UC Berkeley
who's been doing risk analysis.
who's been doing risk analysis.
165
485240
4296
08:34
And he's looked at the problem
of the health impacts
of the health impacts
166
489560
3056
Bu arkadaşım kömür yerine odun yakmanın
08:37
of burning wood versus charcoal.
167
492640
2096
sağlığa etkileri problemine eğildi.
08:39
And he's found that worldwide,
you could prevent a million deaths
you could prevent a million deaths
168
494760
4096
Ve bulduğu şu oldu: Tüm dünyada
yemek pişirmede odun yerine kömür yakıldığında,
08:43
switching from wood
to charcoal as a cooking fuel.
to charcoal as a cooking fuel.
169
498880
2976
bir milyon ölümü engelleyebiliyorsunuz. Bu çok dikkat çekici.
08:46
That's remarkable,
170
501880
1216
Fakat şimdiye kadar, ağaçları kesmeden bunu yapmanın bir yolu yoktu.
08:47
but up until now, there weren't ways
to do it without cutting down trees.
to do it without cutting down trees.
171
503120
3456
Ama şimdi bir çözümümüz var.
08:51
But now we have a way
172
506600
1216
08:52
that's using an agricultural
waste material to create a cooking fuel.
waste material to create a cooking fuel.
173
507840
3680
Yemek pişirme yakıtı üretmek için tarımsal atıkları kullanmak.
08:56
One of the really exciting things, though,
174
511960
2016
Aslında gerçekten heyecan verici bulduğum bir şey de
08:58
is something that came out of the trip
that I took to Ghana just last month.
that I took to Ghana just last month.
175
514000
3572
geçen ay Gana'ya yaptığım bir ziyaret sırasında ortaya çıkan şeydi.
Ve bu bence gerçekten mükemmel bir şey.
09:02
And I think it's the coolest thing,
176
517596
3419
Üstelik az önce gördüğünüzden daha da az teknolojik.
09:05
and it's even lower tech
than what you just saw,
than what you just saw,
177
521039
2240
Böyle bir şeyi hayal edebiliyor musunuz? İşte burada.
09:08
if you can imagine such a thing.
178
523303
2033
09:10
Here it is.
179
525360
1216
Peki bu nedir? Bu mısır koçanlarının kömüre dönüştürülmesidir.
09:11
So what is this?
180
526600
1200
09:13
This is corncobs turned into charcoal.
181
528480
2576
Ve bunun güzel yanı kömür birketleri yapmak zorunda olmamanız.
09:15
And the beauty of this is
that you don't need to form briquettes --
that you don't need to form briquettes --
182
531080
3143
Hazır yapılmış geliyor. Bu benim 100 dolarlık dizüstü bilgisayarım, tam burada.
09:19
it comes ready made.
183
534247
1329
09:20
This is my $100 laptop, right here.
184
535600
2856
Ve aslında ben de Nick gibi örnekler getirdim.
09:23
And actually, like Nick,
I brought samples.
I brought samples.
185
538480
3016
(Gülüşmeler)
09:26
(Laughter)
186
541520
2216
09:28
So we can pass these around.
187
543760
1760
Bunları dolaştırabiliriz.
Bunlar tamamen fonksiyonel, sahada test edilmiş, kullanıma hazır.
09:32
They're fully functional,
field-tested, ready to roll out.
field-tested, ready to roll out.
188
547520
4084
09:36
(Laughter)
189
551628
1706
Ve bu teknoloji ile ilgili ayrıca ilgi çekici olan noktalardan biri de,
09:40
And I think one of the things
190
555520
1496
09:41
which is also remarkable
about this technology,
about this technology,
191
557040
4216
teknoloji transferinin çok kolay olması.
09:46
is that the technology
transfer is so easy.
transfer is so easy.
192
561280
2776
Şekerkamışı kömüründe insanlara
09:48
Compared to the sugarcane charcoal,
193
564080
2136
nasıl birket haline getireceklerini öğretmek
09:51
where we have to teach people
how to form it into briquettes
how to form it into briquettes
194
566240
2816
ve yapıştırıcıyı pişirmek zorundayken
09:53
and you have the extra step
of cooking the binder,
of cooking the binder,
195
569080
2416
bunlar kendiliğinden birket halinde geliyor.
09:56
this comes pre-briquetted.
196
571520
1576
Ve şu an bu hayatımdaki en heyecan verici şey,
09:57
And this is about the most exciting
thing in my life right now,
thing in my life right now,
197
573120
2953
ve belki de hayatım hakkında üzücü bir yorum.
10:00
which is perhaps
a sad commentary on my life.
a sad commentary on my life.
198
576097
3199
(Gülüşmeler)
10:04
(Laughter)
199
579320
2256
Fakat bir kez bunu gördüğünüzde, siz ön sıradakiler gibi, tamam,
10:06
But once you see it,
like you guys in the front row --
like you guys in the front row --
200
581600
2536
tamam. Neyse--
10:08
All right, yeah, OK.
201
584160
1216
10:10
So anyway --
202
585400
1216
(Gülüşmeler)
10:11
(Laughter)
203
586640
2016
-- işte burada. Ve bence bu mükemmel bir örnek.
10:13
Here it is.
204
588680
1216
10:14
And this is, I think, a perfect example
205
589920
2456
Robert Wright'ın konuşmasında bahsettiği toplamı sıfırdan farklı şeyler için.
10:17
of what Robert Wright was talking about
in those non-zero-sum things.
in those non-zero-sum things.
206
592400
5216
Sadece sağlık faydalarına değil,
10:22
So not only do you have health benefits,
207
597640
2496
çevresel faydaya da sahipsiniz.
10:24
you have environmental benefits.
208
600160
2136
Fakat bu çok ender rastlanan durumlardan biri
10:27
But this is one
of the incredibly rare situations
of the incredibly rare situations
209
602320
3816
şöyle ki, burada ekonomik fayda da var.
10:30
where you also have economic benefits.
210
606160
2336
İnsanlar atıklardan kendi pişirme yakıtlarını yapabilirler.
10:33
People can make their own cooking fuel
from waste products.
from waste products.
211
608520
3056
10:36
They can generate income from this.
212
611600
2016
Bundan gelir sağlayabilirler.
10:38
They can save the money
that they were going to spend on charcoal
that they were going to spend on charcoal
213
613640
3136
Kömüre harcayacakları paradan tasarruf edebilirler
10:41
and they can produce excess
and sell it in the market
and sell it in the market
214
616800
2477
ve fazladan yaptıkları kömürü
kendi kömürünü yapmayan insanlara satabilirler.
10:44
to people who aren't making their own.
215
619301
1955
Herhangi bir kayıp veya ödün olmaması gerçekten çok ender rastlanan bir durum,
10:46
It's really rare
that you don't have trade-offs
that you don't have trade-offs
216
621280
2296
sağlık ve ekonomi arasında veya çevre ve ekonomi arasında.
10:48
between health and economics,
or environment and economics.
or environment and economics.
217
623600
3216
10:51
So this is a project
that I just find extremely exciting
that I just find extremely exciting
218
626840
3736
Bu nedenle bu proje benim çok heyecan verici bulduğum bir proje
ve bizi nereye götüreceğini gerçekten merak ediyorum.
10:55
and I'm really looking forward
to see where it takes us.
to see where it takes us.
219
630600
5400
Şimdi yaratacağımız gelecekle ilgili konuştuğumuzda,
11:02
So when we talk about, now,
the future we will create,
the future we will create,
220
638120
3496
bir şeyden bahsetmek bence gerekli.
11:06
one of the things
that I think is necessary
that I think is necessary
221
641640
2016
11:08
is to have a very clear vision
of the world that we live in.
of the world that we live in.
222
643680
3960
Bu da içinde yaşadığımız dünya hakkında net bir görüşe sahip olmak.
Ve şimdi gerçekten içinde yaşadığımız dünyayı kastetmiyorum.
11:12
And now, I don't actually mean
the world that we live in.
the world that we live in.
223
648160
2786
11:16
I mean the world where women
spend two to three hours everyday
spend two to three hours everyday
224
651920
4096
Kastettiğim dünya, kadınların ailelerine yemeleri için buğday öğüterek
her gün iki üç saatlerini harcadıkları dünya.
11:20
grinding grain for their families to eat.
225
656040
2440
Kastettiğim dünya, gelişmiş inşaat malzemesinin
11:24
I mean the world
where advanced building materials
where advanced building materials
226
659960
2376
insan eliyle yapılmış çatı kiremiti anlamına geldiği,
11:27
means cement roofing tiles
that are made by hand,
that are made by hand,
227
662360
3416
günde 10 saat çalıştığınız,
11:30
and where, when you work 10 hours a day,
228
665800
2136
11:32
you're still only earning
60 dollars in a month.
60 dollars in a month.
229
667960
2840
ayda 60 dolar kazandığınız bir dünya.
Kastettiğim dünya, kadınlar ve çocukların yılda 40 milyar saatlerini su taşımak için harcadıkları bir dünya.
11:37
I mean the world
230
672320
1216
11:38
where women and children spend
40 billion hours a year fetching water.
40 billion hours a year fetching water.
231
673560
6200
Bu Kaliforniya eyaletindeki tam zamanlı çalışan insanların
11:45
That's as if the entire workforce
of the state of California
of the state of California
232
680520
3736
bütün bir yıl hiçbir şey yapmayıp sadece su taşımaları demek.
11:49
worked full time for a year
doing nothing but fetching water.
doing nothing but fetching water.
233
684280
4496
Bu öyle bir yer ki, mesela, eğer burası Hindistan olsaydı,
11:53
It's a place where,
for example, if this were India,
for example, if this were India,
234
688800
4336
bu odada sadece üç kişinin arabası olabilirdi.
11:57
in this room, only three of us
would have a car.
would have a car.
235
693160
2440
Eğer burası Afganistan olsaydı,
12:01
If this were Afghanistan,
236
696360
1216
bu odadaki sadece bir kişi internet kullanmayı bilirdi.
12:02
only one person in this room
would know how the use the Internet.
would know how the use the Internet.
237
697600
3616
Eğer burası Zambiya olsaydı, aranızdan 300 kişi çiftçi olurdu,
12:06
If this were Zambia --
238
701240
1200
12:08
300 of you would be farmers,
239
703520
2696
aranızdan 100 kişi AIDS veya HIV hastası olurdu.
12:11
100 of you would have AIDS or HIV.
240
706240
3136
Ve yarınızdan fazlası günde bir dolardan daha az bir parayla yaşıyor olurdunuz.
12:14
And more than half of you would be living
on less than a dollar a day.
on less than a dollar a day.
241
709400
3840
Bunlar çözüm bulmamız gereken konular.
12:19
These are the issues that we
need to come up with solutions for.
need to come up with solutions for.
242
714280
4736
Bunlar, mühendislerimizi, tasarımcılarımızı, iş adamlarımızı, girişimcilerimizi,
12:23
These are the issues that
we need to be training our engineers,
we need to be training our engineers,
243
719040
3856
12:27
our designers, our business people,
our entrepreneurs to be facing.
our entrepreneurs to be facing.
244
722920
3440
yüzleşmeleri için eğitmemiz gereken konular.
Bunlar bulmamız gereken çözümler.
12:32
These are the solutions
that we need to find.
that we need to find.
245
727280
2696
12:34
I have a few areas that I believe
are especially important that we address.
are especially important that we address.
246
730000
6176
Üzerinde çalıştığımız alanlardan bir kaçının çok önemli olduğuna inanıyorum.
Bunlardan biri mikro-finans ve mikro-girişimi teşvik etmek için teknolojiler geliştirmek.
12:41
One of them is creating technologies
247
736200
2056
12:43
to promote micro-finance
and micro-enterprise,
and micro-enterprise,
248
738280
3016
Böylece yoksulluk sınırı altında yaşayan insanlar, bundan bir çıkış yolu bulabilirler--
12:46
so that people who are living
below the poverty line
below the poverty line
249
741320
2856
12:49
can find a way to move out --
250
744200
1536
ve bunu geleneksel sepet yapımı,
12:50
and that they're not doing it
251
745760
1381
kümes hayvanı besleme gibi yollarla yapmazlar.
12:51
using the same traditional
basket making, poultry rearing, etc.
basket making, poultry rearing, etc.
252
747165
3611
12:55
But there are new technologies
and new products
and new products
253
750800
2191
Fakat küçük ölçekte yapabilecekleri
12:57
that they can make on a small scale.
254
753015
2240
yeni teknolojiler ve yeni ürünler var.
13:00
The next thing I believe
255
755800
1216
Yapılması gerektiğine inandığım bir diğer şey de yoksul çiftçiler için teknoloji üretmek.
13:01
is that we need to create
technologies for poor farmers
technologies for poor farmers
256
757040
4376
Böylece ürünleri değer kazanacaktır.
13:06
to add value to their own crops.
257
761440
2240
Gelişim stratejilerimizi yeniden gözden geçirmeliyiz,
13:09
And we need to rethink
our development strategies,
our development strategies,
258
764600
2656
böylece yürüttüğümüz eğitim kampanyaları
13:12
so that we're not promoting
educational campaigns
educational campaigns
259
767280
3256
13:15
to get them to stop being farmers,
260
770560
2376
onları çiftçi olmaktan alıkoymak
13:17
but rather to stop being poor farmers.
261
772960
2776
yerine yoksul çiftçi olmaktan alıkoyacaktır.
13:20
And we need to think
about how we can do that effectively.
about how we can do that effectively.
262
775760
2833
Ve bunu etkili bir şekilde nasıl yaparız diye düşünmeliyiz.
Bu toplumlarda yaşayan insanlarla beraber çalışmalıyız
13:24
We need to work with the people
in these communities
in these communities
263
779560
2656
ve onlara sorunlarını çözmek için ihtiyaçları olan araçları ve kaynakları vermeliyiz.
13:27
and give them the resources
and the tools that they need
and the tools that they need
264
782240
2856
Bunu yapmanın en iyi yolu budur.
13:29
to solve their own problems.
265
785120
1696
13:31
That's the best way to do it.
266
786840
1381
Bunu dışarıda durarak yapmamalıyız.
13:33
We shouldn't be doing it from outside.
267
788245
2291
Bu geleceği yaratmak zorundayız ve bunu yapmaya hemen başlamalıyız.
13:35
So we need to create this future,
and we need to start doing it now.
and we need to start doing it now.
268
790560
4160
Teşekkürler.
13:40
Thank you.
269
795240
1216
13:41
(Applause)
270
796480
5256
(Alkışlar)
13:46
Chris Anderson: Thank you, incredible.
271
801760
2492
13:49
Stay here.
272
804320
1200
Chris Anderson: Bize -- sorusu olan biri çıkana dek --
13:51
Tell us -- just while we see
if someone has a question --
if someone has a question --
273
806360
2896
bize üzerinde çalıştığınız başka bir konudan bahsedin.
13:54
just tell us about one of the other things
that you've worked on.
that you've worked on.
274
809280
3416
Amy Smith: Üzerinde çalıştığımız diğer birkaç konu da
13:57
Amy Smith: Some of the other
things we're working on
things we're working on
275
812720
2496
düşük maliyetli su kalitesi testi yapmaya yönelik,
14:00
are ways to do low-cost
water quality testing,
water quality testing,
276
815240
2177
böylece topluluklar kendi su sistemlerini kurabilecekler,
14:02
so that communities can maintain
their own water systems,
their own water systems,
277
817441
2735
ne zaman çalıştığını ne zaman arıtacaklarını bilecekler vb...
14:05
know when they're working,
know when they treat them, etc.
know when they treat them, etc.
278
820200
2715
14:07
We're also looking at low-cost
water-treatment systems.
water-treatment systems.
279
822939
2637
Biz ayrıca düşük maliyetli su arıtma sistemlerini de araştırıyoruz.
Bir diğer heyecan verici şey de güneş ışığıyla su dezenfeksiyonu konusunu araştırmak
14:10
One of the really exciting things
is looking at solar water disinfection
is looking at solar water disinfection
280
825600
3381
ve bunu yapacak kapasiteyi geliştirmek.
14:13
and improving the ability
to be able to do that.
to be able to do that.
281
829005
2560
CA: Bunların büyümesine engel olan darboğaz nedir?
14:17
CA: What's the bottleneck
preventing this stuff getting from scale?
preventing this stuff getting from scale?
282
832320
3936
Girişimci veya yatırımcıya mı ihtiyacınız var,
14:21
Do you need to find entrepreneurs,
or venture capitalists,
or venture capitalists,
283
836280
3256
veya elinizdekini büyütmek için neye ihtiyacınız var?
14:24
or what do you need to take
what you've got and get it to scale?
what you've got and get it to scale?
284
839560
4856
AS: Evet, bence gereken bu konuda çabalayan çok sayıda insan.
14:29
AS: I think it's large numbers
of people moving it forward.
of people moving it forward.
285
844440
2770
Bu zor birşey: bu çok bölünmüş bir pazar
14:32
It's a difficult thing --
286
847234
1199
14:33
it's a marketplace
which is very fragmented
which is very fragmented
287
848457
2007
ve hiçbir geliri olmayan bir tüketici popülasyonu var.
14:35
and a consumer population with no income.
288
850488
2208
Bu nedenle ABD'de uyguladığınız modellerin aynısı
14:37
So you can't use the same models
that you use in the United States
that you use in the United States
289
852720
3256
14:40
for making things move forward.
290
856000
1536
burada işlerin ilermesi için kullanamazsınız.
14:42
And we're a pretty small staff,
291
857560
2016
Ve biz oldukça küçük bir grubuz, sadece ben.
14:44
which is me.
292
859600
1216
14:45
(Laughter)
293
860840
1976
(Gülüşmeler)
Bildiğiniz gibi öğrencilerle ne yapabiliyorsam onu yapıyorum.
14:47
So, you know,
I do what I can with the students.
I do what I can with the students.
294
862840
2239
Sahaya giden, uygulama yapan
14:49
We have 30 students a year
go out into the field
go out into the field
295
865103
2239
ve işleri ilerleten yılda 30 öğrencimiz oluyor.
14:52
and try to implement this
and move it forward.
and move it forward.
296
867366
2450
Öteki konu ise, işleri uzun bir zaman diliminde yapmak durumundasınız,
14:54
The other thing is you have to do things
with a long time frame,
with a long time frame,
297
869840
3496
yani - sizin de bildiğiniz gibi bazı şeylerin bir veya iki yılda yapılmasını bekleyemezsiniz.
14:58
as, you know, you can't expect to get
something done in a year or two years;
something done in a year or two years;
298
873360
3936
Beş veya on yıl öteye bakmalısınız.
15:02
you have to be looking
five or 10 years ahead.
five or 10 years ahead.
299
877320
2143
Fakat bunu yapacak vizyonumuz olduğu sürece ilerleyebiliriz diye düşünüyorum.
15:04
But I think with the vision to do that,
we can move forward.
we can move forward.
300
879487
3200
ABOUT THE SPEAKER
Amy Smith - inventor, engineerAmy Smith designs cheap, practical fixes for tough problems in developing countries. Among her many accomplishments, the MIT engineer received a MacArthur "genius" grant in 2004 and was the first woman to win the Lemelson-MIT Prize for turning her ideas into inventions.
Why you should listen
Mechanical engineer Amy Smith's approach to problem-solving in developing nations is refreshingly common-sense: Invent cheap, low-tech devices that use local resources, so communities can reproduce her efforts and ultimately help themselves. Smith, working with her students at MIT's D-Lab, has come up with several useful tools, including an incubator that stays warm without electricity, a simple grain mill, and a tool that converts farm waste into cleaner-burning charcoal.
The inventions have earned Smith three prestigious prizes: the B.F. Goodrich Collegiate Inventors Award, the MIT-Lemelson Prize, and a MacArthur "genius" grant. Her course, "Design for Developing Countries," is a pioneer in bringing humanitarian design into the curriculum of major institutions. Going forward, the former Peace Corps volunteer strives to do much more, bringing her inventiveness and boundless energy to bear on some of the world's most persistent problems.
Amy Smith | Speaker | TED.com