ABOUT THE SPEAKER
Latif Nasser - Radio researcher
Latif Nasser is the director of research at Radiolab, where he has reported on such disparate topics as culture-bound illnesses, snowflake photography, sinking islands and 16th-century automata.

Why you should listen

The history of science is "brimming with tales stranger than fiction," says Latif Nasser, who wrote his PhD dissertation on the Tanganyika Laughter Epidemic of 1962. A writer and researcher, Nasser is now the research director at Radiolab, a job that allows him to dive into archives, talk to interesting people and tell stories as a way to think about science and society.

More profile about the speaker
Latif Nasser | Speaker | TED.com
TED2015

Latif Nasser: The amazing story of the man who gave us modern pain relief

Latif Nasser: Modern ağrı giderimini bize veren adamın inanılmaz hikayesi

Filmed:
1,689,086 views

Uzun bir süre, doktorlar hasta olmanın en temel ve sinir bozucu parçası olan ağrıyı görmezden geldiler. Latif Nasser, bu bilgilendirici ve çoşkulu konuşmasında tıp mesleğini, ağrıyı ciddiye alarak yapan ve milyonlarca kişinin hayatını değiştiren bir doktor ve aynı zamanda güreşçi olan John J. Bonica'nın olağanüstü hikayesini anlatıyor.
- Radio researcher
Latif Nasser is the director of research at Radiolab, where he has reported on such disparate topics as culture-bound illnesses, snowflake photography, sinking islands and 16th-century automata. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
A fewaz yearsyıl agoönce,
0
825
1898
Birkaç yıl önce,
00:14
my momanne developedgelişmiş rheumatoidRomatoid arthritisartrit.
1
2747
3546
annemde eklem iltihaplanması ortaya çıktı.
Bilek, diz ve ayak parmakları şişerek
felç edici, kronik bir acıya sebep oldu.
00:18
Her wristsbilek, kneesdizler and toesayak parmakları swelledarttı up,
causingneden olan cripplingfelce uğratan, chronicKronik painAğrı.
2
6989
6099
00:26
She had to filedosya for disabilitysakatlık.
3
14391
1690
Engellilik başvurusunda bulundu.
00:28
She stoppeddurduruldu attendingkatılıyor our localyerel mosqueCamii.
4
16734
2000
Yakınımızdaki camiye gitmeyi bıraktı.
00:31
Some morningsSabahları it was too painfulacı verici
for her to brushfırça her teethdiş.
5
19516
3397
Bazı sabahlar,
diş fırçalamak bile çok acı vericiydi.
00:36
I wanted to help.
6
24339
1177
Yardım etmek istedim.
00:38
But I didn't know how.
7
26500
1766
Fakat nasıl yapacağımı bilmiyordum.
00:40
I'm not a doctordoktor.
8
28716
1225
Ben doktor değilim.
00:43
So, what I am is a historiantarihçi of medicinetıp.
9
31005
4006
Bir tıp tarihçisiyim.
00:47
So I startedbaşladı to researchAraştırma
the historytarih of chronicKronik painAğrı.
10
35930
3462
Kronik acı tarihini araştırmaya başladım.
00:51
TurnsDöner out, UCLAUCLA has an entiretüm
historytarih of painAğrı collectionToplamak
11
39957
4021
Meğer UCLA arşivinde
acının tarihiyle ilgili
koca bir koleksiyon varmış.
00:56
in theironların archivesarşiv.
12
44002
1164
00:58
And I foundbulunan a storyÖykü --
a fantasticfantastik storyÖykü --
13
46593
3452
Bir hikaye buldum,
harika bir hikaye.
01:02
of a man who savedkaydedilmiş -- rescuedkurtarıldı --
millionsmilyonlarca of people from painAğrı;
14
50069
5796
Milyonlarca insanı
acıdan kurtaran bir adam;
01:07
people like my momanne.
15
55889
1388
annem gibi insanları.
01:10
YetHenüz, I had never heardduymuş of him.
16
58772
1460
Onu hiç duymamıştım.
01:12
There were no biographiesBiyografiler
of him, no HollywoodHollywood moviesfilmler.
17
60256
3632
Biyografisi, Hollywood filmi falan yoktu.
01:16
His nameisim was JohnJohn J. BonicaBonica.
18
64483
3789
Adı John J. Bonica'ydı.
01:21
But when our storyÖykü beginsbaşlar,
19
69070
1548
Ama hikayemiz başladığında,
01:22
he was better knownbilinen as
JohnnyJohnny "BullBoğa" WalkerWalker.
20
70642
4113
Johnny "Bull" Walker olarak biliniyordu.
01:28
It was a summeryaz day in 1941.
21
76611
2340
1941'de bir yaz günüydü.
01:31
The circussirk had just arrivedgeldi
in the tinyminik townkasaba of BrookfieldBrookfield, NewYeni YorkYork.
22
79857
5160
New York, Brookfield'in
ufak kasabasına sirk yeni gelmişti.
01:37
SpectatorsSeyirci flockedakın to see
the wire-walkersTel-yürüteç, the trampsürtük clownsPalyaçolar --
23
85486
3921
Seyirciler, ip cambazlarını ve palyaçoları
akın akın izlemeye gidiyorlardı.
01:41
if they were luckyşanslı, the humaninsan cannonballtop mermisi.
24
89431
2735
Şanslılarsa, insan güllesini izliyorlardı.
01:44
They alsoAyrıca camegeldi to see the strongmangüçlü adam,
JohnnyJohnny "BullBoğa" WalkerWalker,
25
92190
3884
Ayrıca, güçlü adam Johnny "Bull" Walker'ı
da izlemeye geliyorlardı,
01:48
a brawnykaslı bullykabadayı who'dkim olur pintoplu iğne you for a dollardolar.
26
96098
3333
bir dolar karşılığında seni
iğneleyen kaslı kabadayıyı.
01:52
You know, on that particularbelirli day,
a voiceses rangçaldı out
27
100467
2941
O gün, sirk sistemi üzerinde
01:55
over the circussirk P.A. systemsistem.
28
103432
1985
bir ses çınladı.
01:57
They neededgerekli a doctordoktor urgentlyAcilen,
in the livecanlı animalhayvan tentçadır.
29
105441
3837
Canlı hayvan çadırına bir doktor lazımdı.
02:01
Something had gonegitmiş wrongyanlış
with the lionAslan tamerTamer.
30
109302
2384
Aslan terbiyecisine bir şey olmuştu.
02:03
The climaxdoruk of his actdavranmak had gonegitmiş wrongyanlış,
31
111710
3129
Yanlış bir hareketi sonucu,
02:06
and his headkafa was stucksıkışmış
insideiçeride the lion'sAslan mouthağız.
32
114863
4196
adamın kafası aslanın ağzında kaldı.
02:11
He was runningkoşu out of airhava;
33
119629
1659
Nefesi tükeniyordu.
02:13
the crowdkalabalık watchedizledi in horrorkorku
34
121312
2167
O orada çabalarken kalabalık, korkuyla
02:15
as he struggledmücadele and then passedgeçti out.
35
123503
2904
izliyordu.Sonunda adam bayıldı.
02:18
When the lionAslan finallyen sonunda did relaxSakin ol its jawsağız,
36
126788
3261
Aslan çenesini gevşetince, bakıcı adam
02:22
the lionAslan tamerTamer just slumpedyığılmış
to the groundzemin, motionlesshareketsiz.
37
130073
4454
hareketsiz bir şekilde yere düştü.
02:27
When he camegeldi to a fewaz minutesdakika latersonra,
38
135813
2369
Ayıldığında, tanıdık birinin
02:30
he saw a familiartanıdık figureşekil hunchedkambur over him.
39
138206
2140
onun üstüne çömeldiğini gördü.
02:33
It was BullBoğa WalkerWalker.
40
141169
2000
O kişi Bull Walker'dı.
02:35
The strongmangüçlü adam had givenverilmiş the lionAslan tamerTamer
mouth-to-mouthhayat öpücüğü, and savedkaydedilmiş his life.
41
143816
5233
Güçlü adam, ağzıyla soluk verip
onun hayatını kurtardı.
02:42
Now, the strongmangüçlü adam hadn'tolmasaydı told anyonekimse,
42
150864
1828
Bu güçlü adam kimseye anlatmamıştı,
ama aslında üçüncü sınıf tıp öğrencisiydi.
02:44
but he was actuallyaslında
a third-yearüçüncü sınıf medicaltıbbi studentÖğrenci.
43
152716
3459
02:48
He touredgezdi with the circussirk
duringsırasında summersYazları to payödeme tuitionözel ders,
44
156788
3662
Harcını ödemek için yaz boyunca sirkteydi
02:52
but kepttuttu it a secretgizli
to protectkorumak his personakişi.
45
160474
2710
ama kimliğini korumak için
bunu bir sır olarak saklıyordu.
02:55
He was supposedsözde to be
a brutecanavar, a villainkötü adam --
46
163787
3404
Onun bir canavar, kötü bir adam
olması gerekiyordu
02:59
not a nerdyinek do-gooderiyi niyetli.
47
167215
2222
iyi niyetli, çalışkan biri değil.
03:02
His medicaltıbbi colleaguesmeslektaşlar didn't
know his secretgizli, eitherya.
48
170535
2597
Tıbbi meslektaşları da
onun sırrını bilmiyordu.
03:05
As he put it, "If you were
an athleteatlet, you were a dumbdilsiz dodoDodo."
49
173156
4079
Ona, "eğer bir atlet olsaydın
aptal bir kuş olurdun." derlerdi.
03:09
So he didn't tell them about the circussirk,
50
177849
2471
Bu yüzden onlara sirkten hiç bahsetmedi,
03:12
or about how he wrestledGüreş professionallyprofesyonel olarak
on eveningsAkşamları and weekendshafta sonları.
51
180344
5317
ya da akşamları ve haftasonları nasıl
profesyonelce güreştiğini söylemedi.
03:18
He used a pseudonymtakma ad like BullBoğa WalkerWalker,
52
186353
2620
Bull Walker, sonraları da
03:20
or latersonra, the MaskedMaskeli MarvelMarvel.
53
188997
1929
Maskeli Marvel gibi takma adlar kullandı.
03:23
He even kepttuttu it a secretgizli that sameaynı yearyıl,
54
191627
3508
Dünya Hafif Ağır Siklet Şampiyonu
olduğunda bile
03:27
when he was crownedtaç
the LightIşık HeavyweightAğır siklet ChampionŞampiyon
55
195159
3359
o yıl, bunu bir sır olarak tuttu.
03:30
of the worldDünya.
56
198542
1229
03:33
Over the yearsyıl, JohnJohn J. BonicaBonica
livedyaşamış these parallelparalel liveshayatları.
57
201313
4606
John J. Bonica, yıllarca
bu paralel hayatları yaşadı.
03:38
He was a wrestlergüreşçi;
58
206515
1694
O bir güreşçiydi.
03:40
he was a doctordoktor.
59
208233
1157
O bir doktordu.
03:41
He was a heeltopuk;
60
209788
1522
bir kalleşti.
03:43
he was a herokahraman.
61
211334
1157
bir kahramandı.
03:45
He inflicteddayakla painAğrı,
62
213038
1796
Acı verdi,
03:46
and he treatedişlenmiş it.
63
214858
1158
ve onu iyileştirdi.
03:49
And he didndeğil’t know it at the time,
but over the nextSonraki fivebeş decadeson yıllar,
64
217242
3502
O zamanlar bilmiyordu ama
gelecek 50 yıl boyunca
03:52
he'diçin ona drawçekmek on these duelingdüello identitieskimlikler
65
220768
2818
birbirleriyle çatışan
kimliklerden yararlanarak
03:55
to forgeForge a wholebütün newyeni way
to think about painAğrı.
66
223610
3313
acıyı düşünmek için yepyeni
bir yol oluşturdu.
03:59
It'dO-cekti changedeğişiklik modernmodern medicinetıp
so much so, that decadeson yıllar latersonra,
67
227620
4130
Modern tıpta çok şeyi değiştirdi,
öyle ki, onlarca yıl sonra
04:03
Time magazinedergi would call him
painAğrı relief'sYardım'ın foundingkurucu fatherbaba.
68
231774
4502
Time Dergisi ona, acıyı hafifletmenin
kurucu babası dedi.
04:09
But that all happenedolmuş latersonra.
69
237351
1493
Ama bunlar hepsi sonradan oldu.
04:12
In 1942, BonicaBonica graduatedmezun
medicaltıbbi schoolokul and marriedevli EmmaEmma,
70
240179
5612
1942'de Bonica,
mezun oldu, ve maçların birinde
04:17
his sweetheartbir tanem, whomkime he had metmet
at one of his matchesmaçlar yearsyıl before.
71
245815
3676
tanıştığı, sevgilisi Emma ile evlendi.
04:22
He still wrestledGüreş in secretgizli -- he had to.
72
250505
2816
Hala gizlice güreşti, zorundaydı.
04:25
His internshipstaj at NewYeni York'sYork'un
StSt. Vincent'sVincent'ın HospitalHastane paidödenmiş nothing.
73
253781
4647
Stajını yaptığı New York'taki
St. Vincent Hastanesi para ödemiyordu.
04:31
With his championshipŞampiyonası beltkemer,
he wrestledGüreş in big-ticketBilet Big- venuesmekanları,
74
259101
3752
Şampiyonluk kemeriyle
pahalı mekanlarda güreşiyordu.
04:34
like MadisonMadison SquareKare GardenBahçe,
75
262877
1937
Madison Meydanı'nda mesela,
04:36
againstkarşısında big-timebüyük zaman opponentsrakipler,
76
264838
1676
güçlü rakiplere karşı dövüşüyordu
04:38
like EverettEverett "The BlondeSarışın BearAyı" MarshallMarshall,
77
266538
2849
Everett "The Blonde Bear" Marshal gibi
04:41
or three-timeüç kez worldDünya championşampiyon,
AngeloAngelo SavoldiSavoldi.
78
269411
3642
ya da üç kez dünya şampiyonu olan
Angelo Savoidi gibi.
04:46
The matchesmaçlar tookaldı a tollGeçiş ücreti on his bodyvücut;
79
274192
2777
Maçlar vücudunda büyük etki yapıyordu;
04:48
he toreyırttı hipkalça jointseklem, fracturedkırık ribskaburga.
80
276993
3278
yırtık kalça eklemi, çatlak kaburgalar.
04:52
One night, The TerribleKorkunç Turk'sTurk ün bigbüyük toeayak
scratchedçizik a scaryara izi like Capone'sCapone's
81
280295
4898
Bir gece, Korkunç Turk'ün ayak parmağı
04:57
down the sideyan of his faceyüz.
82
285217
1302
yüzünün altını tırmaladı.
04:59
The nextSonraki morningsabah at work,
he had to weargiyinmek a surgicalcerrahi maskmaskelemek to hidesaklamak it.
83
287302
4039
Ertesi gün işte, yarayı saklamak için
ameliyat maskesi takmak zorunda kaldı.
05:04
Twiceİki kez BonicaBonica showedgösterdi up to the O.R.
with one eyegöz so bruisedbereli,
84
292450
4614
Bonica, yaralı bir gözle
iki kere ameliyata girdi,
05:09
he couldn'tcould see out of it.
85
297088
1246
fakat göremiyordu.
05:11
But worsten kötü of all were
his mangledkarıştırılmış cauliflowerkarnabahar earskulaklar.
86
299138
4503
Fakat en kötüsü ezilmiş
karnabahar kulaklarıydı.
05:16
He said they feltkeçe like two baseballsBeyzbol topları
on the sidestaraf of his headkafa.
87
304094
3408
Başının iki yanında beyzbol topu varmış
gibi hissettiğini söylüyordu.
05:21
PainAğrı just kepttuttu accumulatingbiriken in his life.
88
309153
3262
Hayatında, acı sadece çoğaldı.
05:25
NextSonraki, he watchedizledi his wifekadın eş go
into laboremek at his hospitalhastane.
89
313177
3556
Sonra, hastanede eşinin
doğum yapışını izledi.
05:29
She heavedheaved and pusheditilmiş, clearlyAçıkça in anguishacı.
90
317509
3124
Kadın ıkınıyordu, açıkça bir
ızdırap içindeydi.
05:33
Her obstetriciandoğum uzmanı calleddenilen
out to the internStajyer on dutygörev
91
321657
2444
Ebe, stajyeri çağırıp, acısını azaltmak
05:36
to give her a fewaz dropsdamla of ethereter
to easekolaylaştırmak her painAğrı.
92
324125
2508
için ona birkaç damla eter verdirtti.
05:39
But the internStajyer was a younggenç guy,
just threeüç weekshaftalar on the job --
93
327519
3361
Ama stajyer genç biriydi, daha 3 haftalık,
05:42
he was jitterygergin, and in applyinguygulayarak the ethereter,
94
330904
2936
gergindi ve eteri uygularken
05:45
irritatedtedirgin Emma'sEmma'nın throatboğaz.
95
333864
1828
Emma'nın boğazını tahriş etti.
05:48
She vomitedkustu and chokedtıkanmış,
and startedbaşladı to turndönüş bluemavi.
96
336145
3948
Kusup tıkandı, morarmaya başladı.
05:52
BonicaBonica, who was watchingseyretme all this,
pusheditilmiş the internStajyer out of the way,
97
340895
5340
Bunları gören Bonica, stajyeri itip,
05:58
clearedtemizlenir her airwayHava yolu,
98
346259
1581
kadının hava yolunu açtı,
05:59
and savedkaydedilmiş his wifekadın eş
and his unborndoğmamış daughterkız evlat.
99
347864
2818
karısıyla, doğmamış kızının
hayatını kurtardı.
06:04
At that momentan, he decidedkarar
to devoteadamak his life to anesthesiologyAnesteziyoloji.
100
352172
4845
O an, hayatını anesteziye
adamaya karar verdi.
06:09
LaterDaha sonra, he'diçin ona even go on to help developgeliştirmek
the epiduralEpidural anestezi, for deliveringteslim mothersanneler.
101
357414
5412
Sonra, epidural doğumu geliştirmeye
06:14
But before he could focusodak on obstetricskadın hastalıkları,
102
362850
2135
yardım etti, fakat doğuma odaklanmadan,
06:17
BonicaBonica had to reportrapor for basictemel trainingEğitim.
103
365009
2756
temel stajını raporlamalıydı.
06:22
Right around D-DayBüyük gün,
104
370373
1594
Doktorlar Günü zamanlarında
06:23
BonicaBonica showedgösterdi up
to MadiganMadigan ArmyOrdu MedicalTıbbi CenterMerkezi,
105
371991
3222
Bonica,
Tacoma yanındaki Madigan Sağlık Merkezinde
06:27
nearyakın TacomaTacoma.
106
375237
1150
kendini gösterdi.
06:28
At 7,700 bedsyataklar, it was one of the largesten büyük
armyordu hospitalshastaneler in AmericaAmerika.
107
376783
4693
7.700 yatakla Amerika'nın en büyük askeri
hastanelerinden biriydi.
06:34
BonicaBonica was in chargeşarj etmek
of all painAğrı controlkontrol there.
108
382242
2694
Bonica, acı kontrolünün başındaydı.
06:37
He was only 27.
109
385618
2000
Daha 27 yaşındaydı.
06:40
TreatingTedavi so manyçok patientshastalar,
BonicaBonica startedbaşladı noticingfark casesvakalar
110
388470
3294
Bonica, birçok hastayı tedavi
ettikten sonra,
öğrendiği her şeyle çelişen
vakalar farketti.
06:43
that contradictedçelişki everything
he had learnedbilgili.
111
391788
2495
06:46
PainAğrı was supposedsözde to be
a kindtür of alarmalarm bellçan -- in a good way --
112
394976
4846
Acı bir çeşit alarmdı -- iyi anlamda--
06:51
a body'svücudun way of signalingsinyalizasyon an injuryhasar,
like a brokenkırık armkol.
113
399846
3600
yani vücudun yaralanma sonucu
sinyal vermesi, kırılmış bir kol gibi.
06:56
But in some casesvakalar,
114
404538
1612
Ama bazı vakalarda,
06:58
like after a patienthasta had a legbacak amputatedbacağı,
115
406174
3475
hasta bacağını kestirdikten sonra mesela,
07:01
that patienthasta mightbelki still complainşikayet
of painAğrı in that nonexistentvar olmayan legbacak.
116
409673
4021
olmayan bacağın acısından şikayet ediyordu.
07:06
But if the injuryhasar had been treatedişlenmiş, why
would the alarmalarm bellçan keep ringingzil?
117
414231
3992
Eğer hasar tedavi edildiyse,
neden hala alarm çalmaya devam ediyordu?
07:10
There were other casesvakalar in whichhangi there
was no evidencekanıt of an injuryhasar whatsoeverher ne,
118
418861
4129
Bazen hiç bir hasar olmamasına rağmen,
07:15
and yethenüz, still the patienthasta hurtcanını yakmak.
119
423014
2482
hala canı yanan hastalar da oluyordu.
07:18
BonicaBonica trackedizlenen down all the specialistsuzmanlar
at his hospitalhastane -- surgeonscerrahlar,
120
426678
3968
Bonica, hastaneki tüm uzmanları izledi;
07:22
neurologistsnörologlar, psychiatristsPsikiyatristler, othersdiğerleri.
121
430670
2338
cerrahlar, nörolojistler,
psikiyatristler, diğerleri.
Ve kendi hastaları hakkında
07:25
And he trieddenenmiş to get
theironların opinionsgörüşler on his patientshastalar.
122
433782
3076
onların fikirlerini almaya çalıştı.
07:29
It tookaldı too long, so he startedbaşladı organizingdüzenleme
groupgrup meetingstoplantılar over lunchöğle yemeği.
123
437643
4974
Ama bu zaman aldığı için,
öğle yemeği sonrası
grup toplantıları düzenledi.
07:35
It would be like a tagetiket teamtakım of specialistsuzmanlar
going up againstkarşısında the patient'shastanın painAğrı.
124
443123
4466
Hastanın acısına karşı koyan
uzman takımı gibiydiler.
07:39
No one had ever focusedodaklı on painAğrı
this way before.
125
447613
3940
Daha önce, hiç kimse acıya bu
şekilde odaklanmamıştı.
07:44
After that, he hitvurmak the bookskitaplar.
126
452928
2000
Sonrasında, çok çalıştı.
07:47
He readokumak everyher medicaltıbbi textbookders kitabı
he could get his handseller on,
127
455845
2863
Eline geçen tüm tıp kitaplarını,
"acı" kelimesi geçen her şeyi
07:50
carefullydikkatlice notingbelirterek everyher mentionsöz etmek
of the wordsözcük "painAğrı."
128
458732
2551
dikkatlice not ederek okudu.
07:54
Out of the 14,000 pagessayfalar he readokumak,
129
462282
3881
Okuduğu 14.000 sayfadan
07:58
the wordsözcük "painAğrı" was
on 17 and a halfyarım of them.
130
466187
4176
on yedi buçuğunda "acı" kelimesi vardı.
08:02
SeventeenOn yedi and a halfyarım.
131
470908
2002
ON YEDİ BUÇUK.
08:04
For the mostçoğu basictemel, mostçoğu commonortak,
mostçoğu frustratingsinir bozucu partBölüm of beingolmak a patienthasta.
132
472934
5272
Hasta olmanın en temel, en yaygın,
en sinir bozucu yanı için.
08:10
BonicaBonica was shockedşok -- I'm quotingalıntı yapmak him,
133
478875
2107
Bonica şaşırmıştı. Dedi ki,
08:13
he said, "What the hellcehennem kindtür of conclusionSonuç
can you come to there?
134
481006
4454
"Ne çeşit bir sonuçla oraya gelebilirsin?
08:17
The mostçoğu importantönemli thing
from the patient'shastanın perspectiveperspektif,
135
485484
3182
Hasta açısından en önemli şey olan
08:20
they don't talk about."
136
488690
1365
acı hakkında konuşmuyorlar."
08:23
So over the nextSonraki eightsekiz yearsyıl,
BonicaBonica would talk about it.
137
491295
3890
Gelecek 8 yılda, Bonica bunun hakkında
08:27
He'dO istiyorsunuz writeyazmak about it; he'diçin ona writeyazmak
those missingeksik pagessayfalar.
138
495209
2445
konuştu, eksik sayfaları yazdı.
08:30
He wroteyazdı what would latersonra be knownbilinen
as the Bibleİncil of PainAğrı.
139
498057
3714
Sonraları "Acı'nın Kutsal Kitabı" olarak
bilinen kitabı yazdı.
08:34
In it he proposedönerilen newyeni strategiesstratejiler,
140
502575
3417
Kitabında yeni stratejiler,
08:38
newyeni treatmentstedaviler usingkullanma
nerve-blocksinir bloğu injectionsenjeksiyonları.
141
506016
3574
sinir bloğu iğnesi kullanılan
yeni tedaviler önerdi.
08:41
He proposedönerilen a newyeni institutionkurum,
the PainAğrı ClinicKliniği,
142
509614
2743
Öğle yemeği toplantılarına dayanarak,
08:44
basedmerkezli on those lunchtimeÖğle vakti meetingstoplantılar.
143
512381
1998
Acı Kliniği diye yeni klinik teklif etti.
08:47
But the mostçoğu importantönemli thing
about his bookkitap
144
515248
2411
Ama kitabıyla ilgili en önemli şey,
08:49
was that it was kindtür of an emotionalduygusal
alarmalarm bellçan for medicinetıp.
145
517683
4082
tıpta, duygusal bir alarm
çeşidi olmasıydı.
Doktorların, hastaların hayatlarındaki acıyı
08:54
A desperateumutsuz pleaSavunma to doctorsdoktorlar
to take painAğrı seriouslycidden mi
146
522486
5981
ciddiye almaları için umutsuzca bir istek..
09:00
in patients'hastaların liveshayatları.
147
528491
1396
09:03
He recastdeğişiklik the very purposeamaç of medicinetıp.
148
531321
3269
Tıbbın amacını yeniden belirledi.
09:07
The goalhedef wasn'tdeğildi to make patientshastalar better;
149
535373
4185
Amaç, hastaları daha iyi etmek değil;
09:11
it was to make patientshastalar feel better.
150
539582
3352
hastaları daha iyi hissettirmekti.
Onlarca yıl ağrısını,
gündeminden uzak tuttu
09:16
He pusheditilmiş his painAğrı agendaGündem for decadeson yıllar,
151
544955
2087
09:19
before it finallyen sonunda tookaldı holdambar
in the mid-'orta-'70s.
152
547066
3018
ve nihayetinde 70'lerin ortasında
acısı ortaya çıktı.
09:22
HundredsYüzlerce of painAğrı clinicsklinikler sprungYaylı up
all over the worldDünya.
153
550831
3454
Dünyada yüzlerce acı kliniği türedi.
09:27
But as they did -- a tragictrajik twistTwist.
154
555711
3230
Fakat türedikçe, trajik bir düğüm.
09:31
Bonica'sBonica'nın yearsyıl of wrestlinggüreş
caughtyakalandı up to him.
155
559754
3161
Bonica'nın güreş yılları onu yakaladı.
09:36
He had been out of the ringhalka
for over 20 yearsyıl,
156
564597
2152
20 yılı aşkın süredir ringlerin
dışında kaldı.
09:38
but those 1,500 professionalprofesyonel boutsnöbetleri
had left a markişaret on his bodyvücut.
157
566773
4305
Ama 1500 müsabaka vücudunda iz bırakmıştı.
09:43
Still in his mid-orta50s, he sufferedacı
severeşiddetli osteoarthritisOsteoartrit.
158
571769
4069
50'li yaşların ortasına geldiğinde
hala osteoartrit hastasıydı.
09:48
Over the nextSonraki 20 yearsyıl
he'diçin ona have 22 surgeriesameliyatları,
159
576360
4019
Sonraki 20 yıl, 4 omurga ameliyatı,
09:52
includingdahil olmak üzere fourdört spineomurga operationsoperasyonlar,
160
580403
2527
kalça protezi üstüne kalça protezi
09:54
and hipkalça replacementdeğiştirme after hipkalça replacementdeğiştirme.
161
582954
2567
olmak üzere 22 ameliyat geçirdi.
09:58
He could barelyzar zor raiseyükseltmek
his armkol, turndönüş his neckboyun.
162
586110
3257
Neredeyse kolunu kaldıramıyor
boynunu döndüremiyordu.
10:02
He neededgerekli aluminumalüminyum crutcheskoltuk değneği to walkyürümek.
163
590144
2653
Yürümek için aluminyum koltuk
değneklerine ihtiyacı vardı.
10:05
His friendsarkadaşlar and formereski studentsöğrencilerin
becameoldu his doctorsdoktorlar.
164
593879
4020
Arkadaşları ve
eski öğrencileri onun doktoru oldular.
10:09
One recalledHatırlanacağı that he probablymuhtemelen
had more nerve-blocksinir bloğu injectionsenjeksiyonları
165
597923
4202
Birine göre, dünyadaki en çok sinir bloğu
10:14
than anyonekimse elsebaşka on the planetgezegen.
166
602149
2578
iğnesi alan kişiydi.
10:18
AlreadyZaten a workaholicişkolik,
he workedişlenmiş even more --
167
606043
3438
Zaten işkolikti, günde
15-18 saaten fazla çalıştı.
10:21
15- to 18-hour-saat daysgünler.
168
609505
1946
İyileştirmek, onun için işten fazlasıydı.
10:23
HealingŞifa othersdiğerleri becameoldu more
than just his job,
169
611922
2509
10:26
it was his ownkendi mostçoğu effectiveetkili
formform of reliefkabartma.
170
614455
2722
Bu onun rahatlama yoluydu.
10:30
"If I wasn'tdeğildi as busymeşgul as I am,"
he told a reportermuhabir at the time,
171
618510
3811
O zamanlar bir muhabire şöyle dedi;
10:34
"I would be a completelytamamen disabledengelli guy."
172
622345
3185
"Eğer bu kadar meşgul olmasaydım,
tamamen engelli biri olurdum."
10:39
On a business tripgezi to FloridaFlorida
in the earlyerken 1980s,
173
627423
3539
1980'lerin başında, Florida'da
bir iş gezisinde, Bonica,
eski bir öğrencisini
10:42
BonicaBonica got a formereski studentÖğrenci to drivesürücü
him to the HydeHyde ParkPark areaalan in TampaTampa.
174
630986
5332
onu Tampa'daki Hyde Park alanına
götürmesi için aldı.
10:49
They drovesürdü pastgeçmiş palmavuç içi treesağaçlar
and pulledçekti up to an oldeski mansionkonak,
175
637338
4144
Palmiye ağaçlarının önünden geçip,
garajında büyük gümüş havan topu saklı
10:53
with giantdev silvergümüş howitzerobüs cannonstoplar
hiddengizli in the garagegaraj.
176
641506
4610
bir köşkün önünde durdular.
10:58
The houseev belongedait to the ZacchiniZacchini familyaile,
177
646895
2939
Ev, Zacchini ailesine aitti--
11:01
who were something like
AmericanAmerikan circussirk royaltyKraliyet ailesi.
178
649858
2972
Amerika'nın sirk kraliyeti denebilir.
11:06
DecadesOn yıl earlierdaha erken, BonicaBonica had watchedizledi them,
179
654229
2573
Yıllar önce, Bonica onları izlemişti,
11:08
cladkaplı in silvergümüş jumpsuitstulum and gogglesgözlük,
180
656826
2887
gümüş bir tulumda, büyük gözlüklerle,
11:11
doing the actdavranmak they pioneeredöncülük --
the Humanİnsan CannonballTop mermisi.
181
659737
3768
öncüsü oldukları numarayı yaparak
- İnsan Güllesi.
11:16
But now they were like him: retiredemekli.
182
664772
3075
Fakat şimdi
onlar da şu an onun gibiydi: emekli.
11:21
That generationnesil is all deadölü
now, includingdahil olmak üzere BonicaBonica,
183
669267
3571
Şu an bu jenerasyonun hepsi ölü,
Bonica da dahil.
11:24
so there's no way to know exactlykesinlikle
what they said that day.
184
672862
2943
Bu yüzden o gün birbirlerine
tam olarak
ne dediklerini bilmenin bir yolu yok.
11:28
But still, I love imagininghayal it.
185
676475
2000
Ama yine de hayal etmeyi seviyorum.
11:31
The strongmangüçlü adam and the humaninsan
cannonballsbombardıman topu reunitedtekrar bir araya,
186
679233
3253
Güçlü adamlar ve insan gülleleri
tekrar bir araya gelmiş, birbirlerine
11:34
showinggösterme off oldeski scarsyara izleri, and newyeni onesolanlar.
187
682510
2453
eski, yeni yaralarını gösteriyorlar.
11:37
Maybe BonicaBonica gaveverdi them medicaltıbbi advicetavsiye.
188
685802
2256
Belki Bonica onlara tıbbi tavsiyeler verdi.
11:40
Maybe he told them what he latersonra
said in an oralOral historytarih,
189
688082
5326
Belki onlara, sirkteki hayatının ve güreşmenin
11:45
whichhangi is that his time in the circussirk
and wrestlinggüreş deeplyderinden moldedkalıplanmış his life.
190
693432
5906
hayatını nasıl da şekillendirdiğini anlattı.
11:53
BonicaBonica saw painAğrı closekapat up.
191
701286
2684
Bonica, acıyı yakından gördü.
11:57
He feltkeçe it. He livedyaşamış it.
192
705236
2000
Onu hissetti.
Onu yaşadı.
12:00
And it madeyapılmış it impossibleimkansız
for him to ignorealdırmamak in othersdiğerleri.
193
708453
4017
Ve bu,
acıyı inkar etmesini imkansızlaştırdı.
12:05
Out of that empathyempati, he spunbükülmüş
a wholebütün newyeni fieldalan,
194
713449
3114
Bu sempatiyle, yepyeni bir alan tasarladı,
12:08
playedOyunun a majormajör rolerol in gettingalma
medicinetıp to acknowledgekabul painAğrı
195
716587
3112
tıbbın acıyı bilmesinde
12:11
in and of itselfkendisi.
196
719723
1252
önemli bir rol oynadı.
12:14
In that sameaynı oralOral historytarih,
197
722627
1912
Aynı sözlü tarihte,
Bonica, acının en karmaşık insan
deneyimi olduğunu iddia etti.
12:16
BonicaBonica claimediddia etti that painAğrı
198
724563
2509
12:19
is the mostçoğu complexkarmaşık humaninsan experiencedeneyim.
199
727096
4257
12:24
That it involvesgerektirir your pastgeçmiş life,
your currentşimdiki life,
200
732215
3814
Bu,
geçmiş yaşantını da,
bugünü de
12:28
your interactionsetkileşimler, your familyaile.
201
736053
2190
ilişkilerini de, aileni de içine alır.
12:31
That was definitelykesinlikle truedoğru for BonicaBonica.
202
739256
2555
Bonica için tamamen doğduydu.
12:34
But it was alsoAyrıca truedoğru for my momanne.
203
742593
2671
Fakat bu, benim annem için de doğruydu.
12:40
It's easykolay for doctorsdoktorlar to see my momanne
204
748043
3299
Doktorlar için annemi,
profesyonel bir hasta olarak
görmek kolaydı.
12:43
as a kindtür of professionalprofesyonel patienthasta,
205
751366
3262
12:46
a womankadın who just spendsharcıyor her daysgünler
in waitingbekleme roomsOdalar.
206
754652
3818
Günlerini bekleme odalarında
harcayan bir kadın.
12:51
SometimesBazen I get stucksıkışmış seeinggörme her
that sameaynı way.
207
759714
2891
Bazen annemi aynı şekilde görmeye
takılıp kalıyorum.
12:57
But as I saw Bonica'sBonica'nın painAğrı --
208
765076
1967
Fakat, Bonica'nın dopdolu yaşanmış hayatına
12:59
a testamentahit to his fullytamamen livedyaşamış life --
209
767067
4532
vasiyet olan acısını gördükçe,
13:03
I startedbaşladı to rememberhatırlamak all the things
that my mom'sannemin painAğrı holdstutar.
210
771623
4507
annemin acısının dayandıklarını
hatırlamaya başlıyorum.
13:10
Before they got swollenşişmiş and arthriticeklemle ilgili,
211
778370
3768
Şişip iltihaplanmadan önce,
13:14
my mom'sannemin fingersparmaklar clackedclacked away
212
782162
3315
çalıştığı hastanede insan kaynakları
13:17
in the hospitalhastane H.R. departmentbölüm
where she workedişlenmiş.
213
785501
2898
bölümünde, annemin parmakları tıkırdardı.
13:21
They foldedkatlanmış samosassamosas for our entiretüm mosqueCamii.
214
789150
4088
Tüm cami için, samsa (bir yemek çeşidi)
sarardı o parmaklar.
13:26
When I was a kidçocuk, they cutkesim my hairsaç,
215
794734
3701
Ben çocukken, onlar saçlarımı kestiler
13:30
wipedyok my noseburun,
216
798459
2452
burnumu sildiler,
13:32
tiedbağlı my shoesayakkabı.
217
800935
1650
ayakkabılarımı bağladılar.
13:41
Thank you.
218
809832
1325
Teşekkür ederim.
13:43
(ApplauseAlkış)
219
811181
6819
(Alkış)
Translated by Melike Karasu
Reviewed by Ramazan Şen

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Latif Nasser - Radio researcher
Latif Nasser is the director of research at Radiolab, where he has reported on such disparate topics as culture-bound illnesses, snowflake photography, sinking islands and 16th-century automata.

Why you should listen

The history of science is "brimming with tales stranger than fiction," says Latif Nasser, who wrote his PhD dissertation on the Tanganyika Laughter Epidemic of 1962. A writer and researcher, Nasser is now the research director at Radiolab, a job that allows him to dive into archives, talk to interesting people and tell stories as a way to think about science and society.

More profile about the speaker
Latif Nasser | Speaker | TED.com