TED2015
Latif Nasser: The amazing story of the man who gave us modern pain relief
Câu chuyện kỳ diệu về người đàn ông đã gửi chứng ta cách chữa lành nỗi đau ngày nay: The amazing story of the man who gave us modern pain relief
Filmed:
Readability: 4.2
1,689,086 views
Trong khoảng thời gian dài nhất của cuộc đời, các bác sĩ đã giúp loại bỏ một phần cơ bản và đầy khó chịu khi ta bị bệnh. Trong bào nói đầy thông tin và đầy tính trữ tình này, Latif Nasser kể cho chúng ta một câu chuyện phi thường về đô vật kiêm bác sĩ John J. Bonica, người đã thuyết phục các chuyên gia y tế hãy chú trọng đến cảm giác đau đớn - và làm thay đổi cuộc sống của hàng triệu người,
Latif Nasser - Radio researcher
Latif Nasser is the director of research at Radiolab, where he has reported on such disparate topics as culture-bound illnesses, snowflake photography, sinking islands and 16th-century automata. Full bio
Latif Nasser is the director of research at Radiolab, where he has reported on such disparate topics as culture-bound illnesses, snowflake photography, sinking islands and 16th-century automata. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
A few years ago,
0
825
1898
Vài năm về trước,
00:14
my mom developed rheumatoid arthritis.
1
2747
3546
mẹ tôi mắc chứng viêm khớp dạng thấp.
00:18
Her wrists, knees and toes swelled up,
causing crippling, chronic pain.
causing crippling, chronic pain.
2
6989
6099
Cổ tay, đầu gối và ngón chân bà sưng lên
khiến bà đi khó khăn
khiến bà đi khó khăn
00:26
She had to file for disability.
3
14391
1690
và phải chịu đựng.
những cơn đau mãn tính.
00:28
She stopped attending our local mosque.
4
16734
2000
Bà không đến nhà thờ nữa
00:31
Some mornings it was too painful
for her to brush her teeth.
for her to brush her teeth.
5
19516
3397
Có khi, mẹ tôi đau đến mức
không đánh răng được vào buổi sáng
00:36
I wanted to help.
6
24339
1177
Tôi muốn giúp bà
00:38
But I didn't know how.
7
26500
1766
Nhưng không biết phải làm sao
00:40
I'm not a doctor.
8
28716
1225
Tôi không phải bác sĩ
00:43
So, what I am is a historian of medicine.
9
31005
4006
Tôi là một người nghiên cứu
lịch sử y dược.
lịch sử y dược.
00:47
So I started to research
the history of chronic pain.
the history of chronic pain.
10
35930
3462
Vì thế, tôi bắt đầu tìm hiểu về cội nguồn
của những cơn đau mãn tính.
của những cơn đau mãn tính.
00:51
Turns out, UCLA has an entire
history of pain collection
history of pain collection
11
39957
4021
Hoá ra là, UCLA có tất cả thông tin
về cội nguồn các cơn đau
về cội nguồn các cơn đau
00:56
in their archives.
12
44002
1164
trong hồ sơ lưu trữ.
00:58
And I found a story --
a fantastic story --
a fantastic story --
13
46593
3452
Và tôi biết đến một câu chuyện
- một câu chuyện thần kỳ
- một câu chuyện thần kỳ
01:02
of a man who saved -- rescued --
millions of people from pain;
millions of people from pain;
14
50069
5796
về một người đã cứu sống - giải thoát
- hàng triệu người khỏi những cơn đau
- hàng triệu người khỏi những cơn đau
01:07
people like my mom.
15
55889
1388
Những người như mẹ tôi
01:10
Yet, I had never heard of him.
16
58772
1460
Nhưng tôi chưa từng nghe về anh ấy.
01:12
There were no biographies
of him, no Hollywood movies.
of him, no Hollywood movies.
17
60256
3632
Không có tiểu sử hoặc
bộ phim nào về người này.
01:16
His name was John J. Bonica.
18
64483
3789
Anh ấy là John J.Bonica.
01:21
But when our story begins,
19
69070
1548
01:22
he was better known as
Johnny "Bull" Walker.
Johnny "Bull" Walker.
20
70642
4113
Nhưng khi tôi biết câu chuyện về anh ấy.
anh ấy được biết đến với cái tên
Johnny "Bull" Walker
Johnny "Bull" Walker
01:28
It was a summer day in 1941.
21
76611
2340
Đó là một ngày hè năm 1941.
01:31
The circus had just arrived
in the tiny town of Brookfield, New York.
in the tiny town of Brookfield, New York.
22
79857
5160
Đoàn xiếc dừng chân ở một thị trấn nhỏ
thuộc Brookfield, New York.
thuộc Brookfield, New York.
01:37
Spectators flocked to see
the wire-walkers, the tramp clowns --
the wire-walkers, the tramp clowns --
23
85486
3921
Khán giả tới để xem người đi trên dây,
những chú hề
những chú hề
01:41
if they were lucky, the human cannonball.
24
89431
2735
và nếu may mắn họ còn có thể
xem trò "đại bác bắn người".
xem trò "đại bác bắn người".
01:44
They also came to see the strongman,
Johnny "Bull" Walker,
Johnny "Bull" Walker,
25
92190
3884
Họ còn đến để xem một người tên là
Johnny "Bull" Walker,
Johnny "Bull" Walker,
01:48
a brawny bully who'd pin you for a dollar.
26
96098
3333
một người to lớn - trông như thể sẽ
bắt bạn phải đưa tiền cho anh ấy.
bắt bạn phải đưa tiền cho anh ấy.
01:52
You know, on that particular day,
a voice rang out
a voice rang out
27
100467
2941
Một ngày nọ, một giọng nói vang lên
01:55
over the circus P.A. system.
28
103432
1985
trong hệ thống P.A. của đoàn xiếc
01:57
They needed a doctor urgently,
in the live animal tent.
in the live animal tent.
29
105441
3837
Họ cần gấp một bác sĩ đến lều động vật.
02:01
Something had gone wrong
with the lion tamer.
with the lion tamer.
30
109302
2384
Có chuyện xảy ra với người nuôi hổ.
02:03
The climax of his act had gone wrong,
31
111710
3129
Phần cao trào của màn biểu diễn
không như dự kiến.
không như dự kiến.
02:06
and his head was stuck
inside the lion's mouth.
inside the lion's mouth.
32
114863
4196
và đầu của ông ấy bị kẹt
trong mồm con sư tử.
trong mồm con sư tử.
02:11
He was running out of air;
33
119629
1659
Ông ấy đang bị ngạt;
02:13
the crowd watched in horror
34
121312
2167
Mọi người chứng kiến cảnh tượng
trong sợ hãi
trong sợ hãi
02:15
as he struggled and then passed out.
35
123503
2904
ông ấy vùng vẫy rồi ngất đi.
02:18
When the lion finally did relax its jaws,
36
126788
3261
Khi con sư tử thả lỏng hàm của mình,
02:22
the lion tamer just slumped
to the ground, motionless.
to the ground, motionless.
37
130073
4454
Người nuôi sư tử ngã xuống đất, bất động.
02:27
When he came to a few minutes later,
38
135813
2369
Sau khi tỉnh lại
02:30
he saw a familiar figure hunched over him.
39
138206
2140
ông nhận ra một người
đang vắt qua người ông.
đang vắt qua người ông.
02:33
It was Bull Walker.
40
141169
2000
Đó là Bull Walker.
02:35
The strongman had given the lion tamer
mouth-to-mouth, and saved his life.
mouth-to-mouth, and saved his life.
41
143816
5233
Anh ấy đã hô hấp nhân tạo để cứu mạng ông.
02:42
Now, the strongman hadn't told anyone,
42
150864
1828
Anh ấy chưa bao giờ nói với ai,
02:44
but he was actually
a third-year medical student.
a third-year medical student.
43
152716
3459
rằng mình là một sinh viên y khoa năm 3.
02:48
He toured with the circus
during summers to pay tuition,
during summers to pay tuition,
44
156788
3662
Anh ấy đi diễn với đoàn xiếc vào mùa hè
để kiếm tiền trả học phí,
để kiếm tiền trả học phí,
02:52
but kept it a secret
to protect his persona.
to protect his persona.
45
160474
2710
nhưng giữ kín vì lòng tự trọng.
02:55
He was supposed to be
a brute, a villain --
a brute, a villain --
46
163787
3404
Người ta nghĩ về anh ấy như là
một kẻ "phản diện", một người thô bạo
một kẻ "phản diện", một người thô bạo
02:59
not a nerdy do-gooder.
47
167215
2222
chứ không phải một người tốt mọt sách.
03:02
His medical colleagues didn't
know his secret, either.
know his secret, either.
48
170535
2597
Ngay cả bạn học của anh ấy
cũng không biết bí mật này.
cũng không biết bí mật này.
03:05
As he put it, "If you were
an athlete, you were a dumb dodo."
an athlete, you were a dumb dodo."
49
173156
4079
Anh ấy cho rằng, "Nếu bạn là người hùng,
thì hãy là một người hùng bị câm".
thì hãy là một người hùng bị câm".
03:09
So he didn't tell them about the circus,
50
177849
2471
Vì vậy, anh ấy không kể với bạn bè
về đoàn xiếc,
về đoàn xiếc,
03:12
or about how he wrestled professionally
on evenings and weekends.
on evenings and weekends.
51
180344
5317
hay về chuyện anh ấy tham gia đấu vật
chuyên vào các buổi tối và cuối tuần.
chuyên vào các buổi tối và cuối tuần.
03:18
He used a pseudonym like Bull Walker,
52
186353
2620
Anh ấy dùng tên giả là Bull Walker,
03:20
or later, the Masked Marvel.
53
188997
1929
và sau đó là Masked Marvel
(Mặt Nạ Anh Hùng).
(Mặt Nạ Anh Hùng).
03:23
He even kept it a secret that same year,
54
191627
3508
Anh ấy thậm chí giữ bí mật cả chuyện
03:27
when he was crowned
the Light Heavyweight Champion
the Light Heavyweight Champion
55
195159
3359
anh ấy vô địch hạng dưới nặng
03:30
of the world.
56
198542
1229
toàn thế giới.
03:33
Over the years, John J. Bonica
lived these parallel lives.
lived these parallel lives.
57
201313
4606
Trong nhiều năm, John J. Bonica sống
cùng lúc nhiều cuộc sống.
cùng lúc nhiều cuộc sống.
03:38
He was a wrestler;
58
206515
1694
Anh ấy vừa là đô vật;
03:40
he was a doctor.
59
208233
1157
vừa là bác sĩ.
03:41
He was a heel;
60
209788
1522
Anh ấy vừa là kẻ vô dụng;
03:43
he was a hero.
61
211334
1157
vừa là người hùng.
03:45
He inflicted pain,
62
213038
1796
Anh ấy gây ra những vết thương,
03:46
and he treated it.
63
214858
1158
và chữa lành chúng.
03:49
And he didn’t know it at the time,
but over the next five decades,
but over the next five decades,
64
217242
3502
Lúc đó, và thậm chí cả 50 năm sau,
anh ấy cũng không biết rằng,
anh ấy cũng không biết rằng,
03:52
he'd draw on these dueling identities
65
220768
2818
anh ấy sẽ bỏ lại những cuộc sống đó
03:55
to forge a whole new way
to think about pain.
to think about pain.
66
223610
3313
để tìm ra hướng mới, để chữa lành
những nỗi đau.
những nỗi đau.
03:59
It'd change modern medicine
so much so, that decades later,
so much so, that decades later,
67
227620
4130
Sau này, nó đã tạo ra cho y học hiện đại
rất nhiều sự thay đổi
rất nhiều sự thay đổi
04:03
Time magazine would call him
pain relief's founding father.
pain relief's founding father.
68
231774
4502
Tờ báo Time đã gọi anh là cha đẻ
của việc chữa lành nỗi đau.
của việc chữa lành nỗi đau.
04:09
But that all happened later.
69
237351
1493
Nhưng đó là chuyện sau này.
04:12
In 1942, Bonica graduated
medical school and married Emma,
medical school and married Emma,
70
240179
5612
Năm 1942, Bonica tốt nghiệp trường y khoa
và cưới Emma,
và cưới Emma,
04:17
his sweetheart, whom he had met
at one of his matches years before.
at one of his matches years before.
71
245815
3676
một trong số những người mà anh
đã hẹn hò vài năm trước đó
đã hẹn hò vài năm trước đó
04:22
He still wrestled in secret -- he had to.
72
250505
2816
Anh ấy vẫn bí mật tham gia đấu vật
anh ấy phải làm thế
anh ấy phải làm thế
04:25
His internship at New York's
St. Vincent's Hospital paid nothing.
St. Vincent's Hospital paid nothing.
73
253781
4647
Anh ấy không có lương khi thực tập
ở Bệnh viện St. Vincent, New York.
ở Bệnh viện St. Vincent, New York.
04:31
With his championship belt,
he wrestled in big-ticket venues,
he wrestled in big-ticket venues,
74
259101
3752
Nhờ có đai vô địch, anh ấy tham gia
đấu ở các đấu trường lớn,
đấu ở các đấu trường lớn,
04:34
like Madison Square Garden,
75
262877
1937
như Madison Square Garden,
04:36
against big-time opponents,
76
264838
1676
gặp những đối thủ lớn,
04:38
like Everett "The Blonde Bear" Marshall,
77
266538
2849
như Everett "The Blonde Bear" Marshall,
04:41
or three-time world champion,
Angelo Savoldi.
Angelo Savoldi.
78
269411
3642
và Angelo Savoldi - người 3 lần giành
chức vô địch thế giới.
chức vô địch thế giới.
04:46
The matches took a toll on his body;
79
274192
2777
Các trận đấu đã để lại di chứng trên
cơ thể anh ấy
cơ thể anh ấy
04:48
he tore hip joints, fractured ribs.
80
276993
3278
anh ấy bị trật khớp, gãy xương.
04:52
One night, The Terrible Turk's big toe
scratched a scar like Capone's
scratched a scar like Capone's
81
280295
4898
Một đêm nọ, The Terrible Turk đã
để lại một vết sẹo như của Capone
để lại một vết sẹo như của Capone
04:57
down the side of his face.
82
285217
1302
trên gương mặt anh ấy.
04:59
The next morning at work,
he had to wear a surgical mask to hide it.
he had to wear a surgical mask to hide it.
83
287302
4039
Anh ấy đã phải đeo mặt nạ phẫu thuật
để che nó khi đi làm sáng hôm sau.
để che nó khi đi làm sáng hôm sau.
05:04
Twice Bonica showed up to the O.R.
with one eye so bruised,
with one eye so bruised,
84
292450
4614
Bonica đã 2 lần xuất hiện trước O.R. với
1 mắt tím bầm, khiến cho anh ấy khó
1 mắt tím bầm, khiến cho anh ấy khó
05:09
he couldn't see out of it.
85
297088
1246
nhìn mọi vật xung quanh.
05:11
But worst of all were
his mangled cauliflower ears.
his mangled cauliflower ears.
86
299138
4503
Nhưng tệ hơn cả là trấn thương ở tai.
05:16
He said they felt like two baseballs
on the sides of his head.
on the sides of his head.
87
304094
3408
Anh ấy kể rằng cảm giác như có hai
quả bóng chày ở hai bên đầu.
quả bóng chày ở hai bên đầu.
05:21
Pain just kept accumulating in his life.
88
309153
3262
Nỗi đau cứ chồng chất lên cuộc đời anh ấy.
05:25
Next, he watched his wife go
into labor at his hospital.
into labor at his hospital.
89
313177
3556
Sau đó, anh ấy chứng kiến vợ mình
sinh con ở bệnh viện.
sinh con ở bệnh viện.
05:29
She heaved and pushed, clearly in anguish.
90
317509
3124
Vợ anh thở và rặn một cách khổ sở.
05:33
Her obstetrician called
out to the intern on duty
out to the intern on duty
91
321657
2444
Bác sĩ đỡ đẻ của cô ấy gọi
một thực tập sinh đến
một thực tập sinh đến
05:36
to give her a few drops of ether
to ease her pain.
to ease her pain.
92
324125
2508
để cho cô ấy vài giọt ê-the để giảm đau.
05:39
But the intern was a young guy,
just three weeks on the job --
just three weeks on the job --
93
327519
3361
Nhưng cậu thực tập sinh mới
đi làm được 3 tuần,
đi làm được 3 tuần,
05:42
he was jittery, and in applying the ether,
94
330904
2936
Cậu ấy lo sợ, và trong khi đang nhỏ ê-the,
05:45
irritated Emma's throat.
95
333864
1828
cậu ta làm họng của Emma khó chịu.
05:48
She vomited and choked,
and started to turn blue.
and started to turn blue.
96
336145
3948
Cô ấy nôn, ngạt thở, mặt tái mét.
05:52
Bonica, who was watching all this,
pushed the intern out of the way,
pushed the intern out of the way,
97
340895
5340
Chứng kiến toàn bộ sự việc, Bonica liền
đẩy cậu thực tập sinh ra,
đẩy cậu thực tập sinh ra,
05:58
cleared her airway,
98
346259
1581
làm sạch cổ họng cho Emma,
05:59
and saved his wife
and his unborn daughter.
and his unborn daughter.
99
347864
2818
cứu vợ và con gái còn chưa ra đời
của chính mình.
của chính mình.
06:04
At that moment, he decided
to devote his life to anesthesiology.
to devote his life to anesthesiology.
100
352172
4845
Vào giây phút đó, anh ấy quyết định sẽ
gắn bó với công việc gây mê.
gắn bó với công việc gây mê.
06:09
Later, he'd even go on to help develop
the epidural, for delivering mothers.
the epidural, for delivering mothers.
101
357414
5412
Sau đó, anh ấy còn giúp phát triển phương
pháp sinh nở gây tê ngoài màng cứng.
pháp sinh nở gây tê ngoài màng cứng.
06:14
But before he could focus on obstetrics,
102
362850
2135
Nhưng trước khi tập trung vào
công việc sản khoa,
công việc sản khoa,
06:17
Bonica had to report for basic training.
103
365009
2756
Bonica phải tham gia khoá đào tạo cơ bản
06:22
Right around D-Day,
104
370373
1594
Ngay ngày 6/6/1944 (D-Day),
06:23
Bonica showed up
to Madigan Army Medical Center,
to Madigan Army Medical Center,
105
371991
3222
Bonica có mặt ở Trung tâm y khoa
quân đội Madigan,
quân đội Madigan,
06:27
near Tacoma.
106
375237
1150
gần Tacoma.
06:28
At 7,700 beds, it was one of the largest
army hospitals in America.
army hospitals in America.
107
376783
4693
Đó là một trong những bệnh viện quân đội
lớn nhất nước Mỹ với 7700 giường bệnh.
lớn nhất nước Mỹ với 7700 giường bệnh.
06:34
Bonica was in charge
of all pain control there.
of all pain control there.
108
382242
2694
Bonica chịu trách nhiệm kiểm soát
cơn đau cho bệnh nhân.
cơn đau cho bệnh nhân.
06:37
He was only 27.
109
385618
2000
Lúc đó anh ấy mới 27 tuổi.
06:40
Treating so many patients,
Bonica started noticing cases
Bonica started noticing cases
110
388470
3294
Khi điều trị cho rất nhiều bệnh nhân,
Bonica bắt đầu để ý rằng
Bonica bắt đầu để ý rằng
06:43
that contradicted everything
he had learned.
he had learned.
111
391788
2495
các trường hợp thực tế ngược với
những gì anh đã học.
những gì anh đã học.
06:46
Pain was supposed to be
a kind of alarm bell -- in a good way --
a kind of alarm bell -- in a good way --
112
394976
4846
Nhìn một cách tích cực, nỗi đau là
một loại "báo thức"
một loại "báo thức"
06:51
a body's way of signaling an injury,
like a broken arm.
like a broken arm.
113
399846
3600
cho thấy cơ thể phải chịu đựng
một vết thương, ví dụ như gãy tay.
một vết thương, ví dụ như gãy tay.
06:56
But in some cases,
114
404538
1612
Nhưng trong một vài trường hợp,
06:58
like after a patient had a leg amputated,
115
406174
3475
ví dụ như sau khi được cưa
đi một bên chân,
đi một bên chân,
07:01
that patient might still complain
of pain in that nonexistent leg.
of pain in that nonexistent leg.
116
409673
4021
bênh nhân vẫn thấy đau ở chỗ
cái chân không tồn tại đó.
cái chân không tồn tại đó.
07:06
But if the injury had been treated, why
would the alarm bell keep ringing?
would the alarm bell keep ringing?
117
414231
3992
Như vậy nếu vết thương đã được điều trị,
thì tại sao cái "báo thức" vẫn kêu?
thì tại sao cái "báo thức" vẫn kêu?
07:10
There were other cases in which there
was no evidence of an injury whatsoever,
was no evidence of an injury whatsoever,
118
418861
4129
Có một vài trường hợp khác, chẳng có
dấu hiệu nào của vết thương,
dấu hiệu nào của vết thương,
07:15
and yet, still the patient hurt.
119
423014
2482
nhưng người bệnh vẫn thấy đau.
07:18
Bonica tracked down all the specialists
at his hospital -- surgeons,
at his hospital -- surgeons,
120
426678
3968
Bonica đã tìm gặp tất cả các chuyên gia
ở bệnh viện - các bác sĩ phẫu thuật,
ở bệnh viện - các bác sĩ phẫu thuật,
07:22
neurologists, psychiatrists, others.
121
430670
2338
bác sĩ thần kinh, tâm thần...
07:25
And he tried to get
their opinions on his patients.
their opinions on his patients.
122
433782
3076
Anh ấy muốn biết quan điểm của họ
về bệnh nhân của anh ấy.
về bệnh nhân của anh ấy.
07:29
It took too long, so he started organizing
group meetings over lunch.
group meetings over lunch.
123
437643
4974
Các buổi gặp quá dài tới mức anh ấy phải
tổ chức các buổi họp nhóm xuyên trưa.
tổ chức các buổi họp nhóm xuyên trưa.
07:35
It would be like a tag team of specialists
going up against the patient's pain.
going up against the patient's pain.
124
443123
4466
Nó giống như 1 đội chuyên gia đang
chống lại nỗi đau của bệnh nhân
chống lại nỗi đau của bệnh nhân
07:39
No one had ever focused on pain
this way before.
this way before.
125
447613
3940
Trước đây chưa từng có ai quan tâm
đến cảm giác đau đớn như thế này.
đến cảm giác đau đớn như thế này.
07:44
After that, he hit the books.
126
452928
2000
Sau đó, anh ấy đọc rất nhiều sách.
07:47
He read every medical textbook
he could get his hands on,
he could get his hands on,
127
455845
2863
Anh đọc tất cả những quyển sách y có được
07:50
carefully noting every mention
of the word "pain."
of the word "pain."
128
458732
2551
và cẩn thận ghi chép lại mọi thứ liên
quan đến "đau"
quan đến "đau"
07:54
Out of the 14,000 pages he read,
129
462282
3881
Trong số 14.000 trang anh ấy đọc,
07:58
the word "pain" was
on 17 and a half of them.
on 17 and a half of them.
130
466187
4176
từ "đau" chiếm 17 và một nửa chỗ đó.
08:02
Seventeen and a half.
131
470908
2002
17 và một nửa.
08:04
For the most basic, most common,
most frustrating part of being a patient.
most frustrating part of being a patient.
132
472934
5272
Đối với những phần cơ bản nhất, phổ biến
nhất, gây khó chịu nhất của bệnh nhân
nhất, gây khó chịu nhất của bệnh nhân
08:10
Bonica was shocked -- I'm quoting him,
133
478875
2107
Bonica đã bị sốc - Tôi sẽ trích lại
08:13
he said, "What the hell kind of conclusion
can you come to there?
can you come to there?
134
481006
4454
câu anh ấy nói, "Sao có thể kết luận
như thế được?"
như thế được?"
08:17
The most important thing
from the patient's perspective,
from the patient's perspective,
135
485484
3182
Điều quan trọng nhất, trên phương diện
của bệnh nhân
của bệnh nhân
08:20
they don't talk about."
136
488690
1365
thì họ không nói đến.
08:23
So over the next eight years,
Bonica would talk about it.
Bonica would talk about it.
137
491295
3890
Tám năm sau đó, Bonica vẫn đề cập
đến vấn đề này.
đến vấn đề này.
08:27
He'd write about it; he'd write
those missing pages.
those missing pages.
138
495209
2445
Anh ấy viết tiếp những trang còn thiếu.
08:30
He wrote what would later be known
as the Bible of Pain.
as the Bible of Pain.
139
498057
3714
Những điều anh ấy viết sau này trở thành
Kinh Thánh của nỗi đau.
Kinh Thánh của nỗi đau.
08:34
In it he proposed new strategies,
140
502575
3417
Trong đó anh ấy đưa ra những
phương hướng chữa trị mới,
phương hướng chữa trị mới,
08:38
new treatments using
nerve-block injections.
nerve-block injections.
141
506016
3574
bằng cách sử dụng tiêm thuốc mê
vào hệ thần kinh.
vào hệ thần kinh.
08:41
He proposed a new institution,
the Pain Clinic,
the Pain Clinic,
142
509614
2743
Anh ấy cũng lập ra một học viện mới,
Pain Clinic,
Pain Clinic,
08:44
based on those lunchtime meetings.
143
512381
1998
dựa trên những cuộc họp vào buổi trưa đó.
08:47
But the most important thing
about his book
about his book
144
515248
2411
Nhưng điều quan trọng nhất ở
cuốn sách của anh là
cuốn sách của anh là
08:49
was that it was kind of an emotional
alarm bell for medicine.
alarm bell for medicine.
145
517683
4082
đó là một hồi chuông tinh thần cho
ngành y học.
ngành y học.
08:54
A desperate plea to doctors
to take pain seriously
to take pain seriously
146
522486
5981
Một lời thỉnh cầu đối với các bác sĩ, hãy
chú trọng đến cảm giác đau đớn
chú trọng đến cảm giác đau đớn
09:00
in patients' lives.
147
528491
1396
của bệnh nhân.
09:03
He recast the very purpose of medicine.
148
531321
3269
Anh ấy đã nhấn mạnh mục tiêu của y học.
09:07
The goal wasn't to make patients better;
149
535373
4185
Không phải là để bệnh nhân tốt hơn:
09:11
it was to make patients feel better.
150
539582
3352
mà là để cho bệnh nhân cảm thấy tốt hơn.
09:16
He pushed his pain agenda for decades,
151
544955
2087
Anh ấy đã theo đuổi học thuyết của mình
trong nhiều năm
trong nhiều năm
09:19
before it finally took hold
in the mid-'70s.
in the mid-'70s.
152
547066
3018
cho đến khi nó được công nhận
vào giữa những năm 70.
vào giữa những năm 70.
09:22
Hundreds of pain clinics sprung up
all over the world.
all over the world.
153
550831
3454
Hàng trăm phòng khám được mở ra
khắp nới trên thế giới.
khắp nới trên thế giới.
09:27
But as they did -- a tragic twist.
154
555711
3230
Nhưng những gì nó làm được
- một bi kịch trớ trêu.
- một bi kịch trớ trêu.
09:31
Bonica's years of wrestling
caught up to him.
caught up to him.
155
559754
3161
Những năm tháng đấu vật đã
ảnh hưởng đến cuộc sống của Bonica.
ảnh hưởng đến cuộc sống của Bonica.
09:36
He had been out of the ring
for over 20 years,
for over 20 years,
156
564597
2152
Anh ấy đã rời khỏi sàn đấu 20 năm,
09:38
but those 1,500 professional bouts
had left a mark on his body.
had left a mark on his body.
157
566773
4305
nhưng dấu vết của hơn 1500 trận đấu
vẫn còn lại trên cơ thể anh ấy,
vẫn còn lại trên cơ thể anh ấy,
09:43
Still in his mid-50s, he suffered
severe osteoarthritis.
severe osteoarthritis.
158
571769
4069
Khi đang ở độ tuổi 50, anh phải chịu đựng
bệnh viêm xương khớp trầm trọng.
bệnh viêm xương khớp trầm trọng.
09:48
Over the next 20 years
he'd have 22 surgeries,
he'd have 22 surgeries,
159
576360
4019
Trong suốt hơn 20 năm, anh đã
trải qua 22 cuộc phẫu thuật,
trải qua 22 cuộc phẫu thuật,
09:52
including four spine operations,
160
580403
2527
bao gồm 4 cuộc phẫu thuật xương sống,
09:54
and hip replacement after hip replacement.
161
582954
2567
và thay thế hông mới liên tục.
09:58
He could barely raise
his arm, turn his neck.
his arm, turn his neck.
162
586110
3257
Anh gần như chỉ có thể nâng
cánh tay hoặc xoay cổ.
cánh tay hoặc xoay cổ.
10:02
He needed aluminum crutches to walk.
163
590144
2653
Anh phải sử dụng nạng để đi lại.
10:05
His friends and former students
became his doctors.
became his doctors.
164
593879
4020
Bạn bè và học sinh cũ đã trở
thành bác sĩ của anh.
thành bác sĩ của anh.
10:09
One recalled that he probably
had more nerve-block injections
had more nerve-block injections
165
597923
4202
Có người cho rằng, anh là người đã tiêm
nhiều thuốc nhất
nhiều thuốc nhất
10:14
than anyone else on the planet.
166
602149
2578
trên trái đất này.
10:18
Already a workaholic,
he worked even more --
he worked even more --
167
606043
3438
Vốn là một người đam mê công việc, anh ấy
giờ còn làm nhiều hơn
giờ còn làm nhiều hơn
10:21
15- to 18-hour days.
168
609505
1946
15 đến 18 tiếng mỗi ngày.
10:23
Healing others became more
than just his job,
than just his job,
169
611922
2509
Chưa trị cho mọi người không
chỉ là công việc,
chỉ là công việc,
10:26
it was his own most effective
form of relief.
form of relief.
170
614455
2722
mà còn là cách chữa trị tốt nhất
cho anh ấy.
cho anh ấy.
10:30
"If I wasn't as busy as I am,"
he told a reporter at the time,
he told a reporter at the time,
171
618510
3811
Anh ấy nói với phóng viên rằng:" Nếu tôi
không bận rộn như bây giờ"
không bận rộn như bây giờ"
10:34
"I would be a completely disabled guy."
172
622345
3185
"Tôi sẽ là một người hooàn toàn tàn phế."
10:39
On a business trip to Florida
in the early 1980s,
in the early 1980s,
173
627423
3539
Trong một chuyến công tác đến Florida
đầu năm 1980,
đầu năm 1980,
10:42
Bonica got a former student to drive
him to the Hyde Park area in Tampa.
him to the Hyde Park area in Tampa.
174
630986
5332
Bonica được học sinh cũ đưa
đến khu Hyde ở Tampa
đến khu Hyde ở Tampa
10:49
They drove past palm trees
and pulled up to an old mansion,
and pulled up to an old mansion,
175
637338
4144
Họ lái xe qua những hàng cây cọ và dừng lại
ở một ngôi biệt thự cổ,
ở một ngôi biệt thự cổ,
10:53
with giant silver howitzer cannons
hidden in the garage.
hidden in the garage.
176
641506
4610
với một tầng hầm chất đấy
những khẩu súng bạc to lớn.
những khẩu súng bạc to lớn.
10:58
The house belonged to the Zacchini family,
177
646895
2939
Ngôi nhà thuộc về dòng họ Zacchini,
11:01
who were something like
American circus royalty.
American circus royalty.
178
649858
2972
một rạp xiếc hoàng gia.
11:06
Decades earlier, Bonica had watched them,
179
654229
2573
Nhiều năm về trước, Bonica đã quan sát họ,
11:08
clad in silver jumpsuits and goggles,
180
656826
2887
trong những bộ trang phục
ánh bạc và kính,
ánh bạc và kính,
11:11
doing the act they pioneered --
the Human Cannonball.
the Human Cannonball.
181
659737
3768
thực hiện màn biểu diễn mà anh đã
từng làm - The Human Cannonball
từng làm - The Human Cannonball
11:16
But now they were like him: retired.
182
664772
3075
Nhưng giờ họ cũng đã nghỉ hưu
giống như anh.
giống như anh.
11:21
That generation is all dead
now, including Bonica,
now, including Bonica,
183
669267
3571
Thế hệ đó giờ đã ra đi, bao gồm cả Bonica,
11:24
so there's no way to know exactly
what they said that day.
what they said that day.
184
672862
2943
vậy nên không thể nào biết chính xác
hôm đó họ đã nói gì.
hôm đó họ đã nói gì.
11:28
But still, I love imagining it.
185
676475
2000
Nhưng tôi thích tự tưởng tượng.
11:31
The strongman and the human
cannonballs reunited,
cannonballs reunited,
186
679233
3253
Khi những người cùng gánh xiếc đoàn tụ,
11:34
showing off old scars, and new ones.
187
682510
2453
cùng cho nhau xem những vệt sẹo cũ và mới.
11:37
Maybe Bonica gave them medical advice.
188
685802
2256
Có lẽ Bonica sẽ cho họ lời khuyên.
11:40
Maybe he told them what he later
said in an oral history,
said in an oral history,
189
688082
5326
Có lẽ anh sẽ nói với họ điều mà anh
đã từng nói,
đã từng nói,
11:45
which is that his time in the circus
and wrestling deeply molded his life.
and wrestling deeply molded his life.
190
693432
5906
rằng quãng thời gian trong rạp xiếc và
đấu vật đã làm nên cuộc đời anh ấy.
đấu vật đã làm nên cuộc đời anh ấy.
11:53
Bonica saw pain close up.
191
701286
2684
Bonica được tiếp xúc với nỗi đau
một cách gần nhất.
một cách gần nhất.
11:57
He felt it. He lived it.
192
705236
2000
Anh cảm nhận và sống cùng với nó.
12:00
And it made it impossible
for him to ignore in others.
for him to ignore in others.
193
708453
4017
Và điều đó khiến cho anh không thể
làm ngơ trước những người khác.
làm ngơ trước những người khác.
12:05
Out of that empathy, he spun
a whole new field,
a whole new field,
194
713449
3114
Bên cạch sự đồng cảm, anh đã xoay
chuyển thế giới,
chuyển thế giới,
12:08
played a major role in getting
medicine to acknowledge pain
medicine to acknowledge pain
195
716587
3112
đóng vai trò quan trọng trong việc
làm cho y học thừa nhận nỗi đau,
làm cho y học thừa nhận nỗi đau,
12:11
in and of itself.
196
719723
1252
trong chính bản thân nó.
12:14
In that same oral history,
197
722627
1912
Cũng trong thời gian đó,
12:16
Bonica claimed that pain
198
724563
2509
Bonica thừa nhận nỗi đau chính là
12:19
is the most complex human experience.
199
727096
4257
trải nghiệm phức tạp nhất của con người.
12:24
That it involves your past life,
your current life,
your current life,
200
732215
3814
Nó liên quan đến quá khứ, hiện tại,
12:28
your interactions, your family.
201
736053
2190
phản xạ và cả gia đình bạn.
12:31
That was definitely true for Bonica.
202
739256
2555
Điều đó hoàn toàn đúng với Bonica.
12:34
But it was also true for my mom.
203
742593
2671
Và điều đó cũng đúng với mẹ tôi.
12:40
It's easy for doctors to see my mom
204
748043
3299
Bác sĩ rất đơn giản chỉ xem mẹ tôi như là
12:43
as a kind of professional patient,
205
751366
3262
một bệnh nhân
12:46
a woman who just spends her days
in waiting rooms.
in waiting rooms.
206
754652
3818
một người phụ nữ dành thời gian của
mình trong phòng chờ.
mình trong phòng chờ.
12:51
Sometimes I get stuck seeing her
that same way.
that same way.
207
759714
2891
Đôi khi tôi cảm thấy bế tắc khi nhìn bà
theo cách đó.
theo cách đó.
12:57
But as I saw Bonica's pain --
208
765076
1967
Nhưng khi tôi thấy sự đau đớn của Bonica
12:59
a testament to his fully lived life --
209
767067
4532
một sự kiên định với cả cuộc đời của ông.
13:03
I started to remember all the things
that my mom's pain holds.
that my mom's pain holds.
210
771623
4507
Tôi chợt nhớ lại tất cả mọi đau đớn của mẹ tôi.
13:10
Before they got swollen and arthritic,
211
778370
3768
Trước khi chúng bị viêm và sưng lên,
13:14
my mom's fingers clacked away
212
782162
3315
.ngón tay của mẹ đã trở nên vô dụng
13:17
in the hospital H.R. department
where she worked.
where she worked.
213
785501
2898
ở bệnh viện H.R, nơi bà làm việc.
13:21
They folded samosas for our entire mosque.
214
789150
4088
Đôi tay ấy đã gấp cho toàn bộ nhà thờ
13:26
When I was a kid, they cut my hair,
215
794734
3701
Khi tôi còn nhỏ, đôi tay ấy đã
cắt tóc cho tôi,
cắt tóc cho tôi,
13:30
wiped my nose,
216
798459
2452
lau mũi cho tôi
13:32
tied my shoes.
217
800935
1650
buộc dây giày cho tôi.
13:41
Thank you.
218
809832
1325
Cảm ơn.
13:43
(Applause)
219
811181
6819
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Latif Nasser - Radio researcherLatif Nasser is the director of research at Radiolab, where he has reported on such disparate topics as culture-bound illnesses, snowflake photography, sinking islands and 16th-century automata.
Why you should listen
The history of science is "brimming with tales stranger than fiction," says Latif Nasser, who wrote his PhD dissertation on the Tanganyika Laughter Epidemic of 1962. A writer and researcher, Nasser is now the research director at Radiolab, a job that allows him to dive into archives, talk to interesting people and tell stories as a way to think about science and society.
Latif Nasser | Speaker | TED.com