TEDGlobal 2014
Andy Yen: Think your email's private? Think again
Andy Yen: Tưởng email của bạn là sự riêng tư? Hãy nghĩ lại
Filmed:
Readability: 4.1
1,778,432 views
Gởi thông tin trong email như gởi một bưu thiếp, nhà khoa học Andy Yen nói vậy trong buổi nói chuyện khơi ngợi nhiều suy nghĩ này. Bất kỳ ai cũng có thể đọc được. Mã hóa, công nghệ bảo vệ sự riêng tư của trao đổi email, có ở đó. Cho tới nay nó vẫn còn khó khăn để cài đặt và rắc rối để sử dụng. Trình bày một bản thảo của một chương trình email anh cùng với các đồng nghiệp thiết kế ở CERN, Yen quả quyết rằng mã hóa có thể dễ dàng đến mức trở thành một chọn lựa mặc định, cho phép sự riêng tư email thật sự cho tất cả chúng ta.
Andy Yen - Secure email developer
Andy Yen is building an encrypted email program that lets everyone benefit from private communication. Full bio
Andy Yen is building an encrypted email program that lets everyone benefit from private communication. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Twenty-five years ago, scientists at CERN
created the World Wide Web.
created the World Wide Web.
0
1066
5108
Cách đây hai mươi lăm năm, các
nhà khoa học ở CERN tạo ra World Wide Web.
nhà khoa học ở CERN tạo ra World Wide Web.
00:18
Since then, the Internet has transformed
the way we communicate,
the way we communicate,
1
6174
3909
Đến nay, internet thay đổi
cách chúng ta giao thiệp,
cách chúng ta giao thiệp,
00:22
the way we do business,
and even the way we live.
and even the way we live.
2
10083
3462
cách chúng ta giao dịch và
thậm chí cách chúng ta sống.
thậm chí cách chúng ta sống.
00:25
In many ways,
3
13545
2172
Bằng nhiều cách,
00:27
the ideas that gave birth to Google,
Facebook, Twitter, and so many others,
Facebook, Twitter, and so many others,
4
15717
4825
những ý tưởng đã sản sinh ra Google,
Facebook, Twitter, và nhiều cái khác
Facebook, Twitter, và nhiều cái khác
00:32
have now really transformed our lives,
5
20542
2604
thật sự thay đổi cuộc sống chúng ta,
00:35
and this has brought us many real benefits
such as a more connected society.
such as a more connected society.
6
23146
4287
điều đó mang cho chúng ta nhiều thuận lợi
với một xã hội kết nối nhiều hơn.
với một xã hội kết nối nhiều hơn.
00:39
However, there are also
some downsides to this.
some downsides to this.
7
27433
2801
Tuy nhiên, cũng có nhiều nhược điểm
trong vấn đề này.
trong vấn đề này.
00:43
Today, the average person
has an astounding amount
has an astounding amount
8
31134
2833
Ngày nay, một người bình thường
có một lượng kinh ngạc
có một lượng kinh ngạc
00:45
of personal information online,
9
33967
2113
thông tin cá nhân trên mạng,
00:48
and we add to this online information
every single time we post on Facebook,
every single time we post on Facebook,
10
36080
3657
và ta lại bỏ thêm vào đó
mỗi một lần chúng ta tải lên Facebook,
mỗi một lần chúng ta tải lên Facebook,
00:51
each time we search on Google,
11
39737
2202
mỗi lần chúng ta tìm kiếm trên Google
00:53
and each time we send an email.
12
41939
1782
và mỗi lần chúng ta gửi email.
00:56
Now, many of us probably think,
13
44341
2002
Nhiều người nghĩ rằng:
00:58
well, one email,
there's nothing in there, right?
there's nothing in there, right?
14
46343
3110
ừm, một email, chẳng có gì to tát,
phải không?
phải không?
01:01
But if you consider
a year's worth of emails,
a year's worth of emails,
15
49453
3206
Nhưng nếu là một năm email,
01:04
or maybe even a lifetime of email,
16
52659
2902
hay có lẽ thậm chí cả đời email,
01:07
collectively, this tells a lot.
17
55561
2346
gom lại, thì điều này nói lên nhiều thứ.
01:09
It tells where we have been,
who we have met,
who we have met,
18
57907
3563
Nó nói lên nơi bạn sống, người bạn gặp,
01:13
and in many ways,
even what we're thinking about.
even what we're thinking about.
19
61470
3239
và thậm chí nó cho biết
điều bạn đang nghĩ đến.
điều bạn đang nghĩ đến.
01:16
And the more scary part about this is
our data now lasts forever,
our data now lasts forever,
20
64709
4377
Điều lo lắng hơn là dữ liệu
của chúng ta tồn tại mãi mãi,
của chúng ta tồn tại mãi mãi,
01:21
so your data can and will outlive you.
21
69086
3007
vì vậy dữ liệu về bạn có thể
và sẽ sống lâu hơn bạn.
và sẽ sống lâu hơn bạn.
01:24
What has happened is that we've largely
lost control over our data
lost control over our data
22
72093
3529
Việc đang diễn ra là phần lớn chúng ta
không kiểm soát được dữ liệu của ta
không kiểm soát được dữ liệu của ta
01:27
and also our privacy.
23
75622
2322
cũng như điều riêng tư của chúng ta.
01:29
So this year, as the web turns 25,
24
77944
3530
Bởi vậy năm nay,
khi mà mạng được 25 năm,
khi mà mạng được 25 năm,
01:33
it's very important for us
to take a moment
to take a moment
25
81474
2298
chúng ta cần dừng lại một chút
01:35
and think about the implications of this.
26
83772
2532
và nghĩ về những hệ quả của nó.
01:38
We have to really think.
27
86304
1702
Chúng ta phải thật sự suy nghĩ.
01:40
We've lost privacy, yes,
28
88006
1790
Chúng ta mất sự riêng tư, vâng, nhưng
01:41
but actually what we've also lost
is the idea of privacy itself.
is the idea of privacy itself.
29
89796
3329
ta cũng mất chính ý niệm về sự riêng tư.
01:45
If you think about it,
30
93995
1754
Nếu bạn nghĩ về nó,
01:47
most of us here today probably remember
what life was like before the Internet,
what life was like before the Internet,
31
95749
4014
hầu hết chúng ta ở đây hôm nay đều nhớ
cuộc sống ra sao trước khi có internet,
cuộc sống ra sao trước khi có internet,
nhưng ngày nay, có một thế hệ mới
01:51
but today, there's a new generation
32
99763
2542
01:54
that is being taught from a very young age
to share everything online,
to share everything online,
33
102305
3420
được dạy từ lúc còn rất nhỏ là
nên chia sẻ mọi thứ trên mạng,
nên chia sẻ mọi thứ trên mạng,
01:57
and this is a generation that is not
going to remember when data was private.
going to remember when data was private.
34
105725
4479
và đây là thế hệ sẽ không nhớ
khi nào dữ liệu là sự riêng tư.
khi nào dữ liệu là sự riêng tư.
02:02
So we keep going down this road,
20 years from now,
20 years from now,
35
110204
3388
Chúng ta cứ tiếp tục đi con đường này,
20 năm nữa,
20 năm nữa,
02:05
the word 'privacy' is going to have
a completely different meaning
a completely different meaning
36
113592
3096
chữ "riêng tư" sẽ có một nghĩa
hoàn toàn khác
hoàn toàn khác
02:08
from what it means to you and I.
37
116688
2285
so với những gì mà bạn và tôi biết.
02:10
So, it's time for us
to take a moment and think,
to take a moment and think,
38
118973
2440
Vì vậy đến lúc chúng ta ngừng lại chút
và suy nghĩ,
và suy nghĩ,
02:13
is there anything we can do about this?
39
121413
2807
là liệu chúng ta có thể làm gì không?
02:16
And I believe there is.
40
124220
2485
Và tôi tin là có.
02:18
Let's take a look at one of the most
widely used forms of communication
widely used forms of communication
41
126705
3561
Hãy cùng nhìn vào một trong những
cách trao đổi được dùng nhiều nhất
cách trao đổi được dùng nhiều nhất
02:22
in the world today: email.
42
130266
2267
trong thế giới ngày nay: email.
02:24
Before the invention of email,
we largely communicated using letters,
we largely communicated using letters,
43
132533
3761
Trước khi sáng tạo ra email,
chúng ta trao đổi chủ yếu bằng thư từ,
chúng ta trao đổi chủ yếu bằng thư từ,
02:28
and the process was quite simple.
44
136294
2322
và quá trình này khá đơn giản.
02:30
You would first start by writing
your message on a piece of paper,
your message on a piece of paper,
45
138616
3112
Đầu tiên bạn bắt đầu viết
phần nội dụng của bạn trên một tờ giấy,
phần nội dụng của bạn trên một tờ giấy,
02:33
then you would place it
into a sealed envelope,
into a sealed envelope,
46
141728
2404
rồi bạn bỏ nó vào trong
một bao thư dán kín,
một bao thư dán kín,
02:36
and from there,
you would go ahead and send it
you would go ahead and send it
47
144132
2255
và rồi, bạn sẽ gửi nó đi
02:38
after you put a stamp and address on it.
48
146387
1958
sau khi bạn dán tem và ghi địa chỉ lên.
02:40
Unfortunately, today,
49
148345
1480
Nhưng không may, ngày nay,
02:41
when we actually send an email,
we're not sending a letter.
we're not sending a letter.
50
149825
2817
khi ta gửi một email,
không như gửi một lá thư.
không như gửi một lá thư.
02:44
What you are sending, in many ways,
is actually a postcard,
is actually a postcard,
51
152642
2775
Cái chúng ta gửi,
thật sự là một bưu thiếp,
thật sự là một bưu thiếp,
02:47
and it's a postcard in the sense
that everybody that sees it
that everybody that sees it
52
155417
3647
và khi là một bưu thiếp
cũng có nghĩa là mọi người có thể thấy nó
cũng có nghĩa là mọi người có thể thấy nó
02:51
from the time it leaves your computer
to when it gets to the recipient
to when it gets to the recipient
53
159064
3635
ngay lúc nó rời khỏi máy tính của bạn
đến lúc nó đến tay người nhận
đến lúc nó đến tay người nhận
02:54
can actually read the entire contents.
54
162699
2620
nội dụng có thể bị đọc hết.
02:57
So, the solution to this
has been known for some time,
has been known for some time,
55
165319
3459
Vì vậy, hướng giải quyết cho việc này
đã được biết lúc trước
đã được biết lúc trước
03:00
and there's many attempts to do it.
56
168778
1843
và cũng có nhiều cố gắng để thực hiện.
03:02
The most basic solution
is to use encryption,
is to use encryption,
57
170621
3149
Hướng giải quyết cơ bản nhất là mã hóa
03:05
and the idea is quite simple.
58
173770
1927
và ý tưởng thì khá đơn giản.
03:07
First, you encrypt the connection
59
175697
1769
Đầu tiên, bạn mã hóa đường truyền
03:09
between your computer
and the email server.
and the email server.
60
177466
2608
giữa máy tính của bạn và máy email chủ.
03:12
Then, you also encrypt the data
as it sits on the server itself.
as it sits on the server itself.
61
180074
3626
Rồi, bạn cũng mã hóa dữ liệu khi nó lưu
trong chính máy chủ.
trong chính máy chủ.
03:15
But there's a problem with this,
62
183700
1946
Nhưng có một vấn đề,
03:17
and that is, the email servers
also hold the encryption keys,
also hold the encryption keys,
63
185646
2949
đó là những máy email chủ
cũng giữ chìa khóa mã hoá,
cũng giữ chìa khóa mã hoá,
03:20
so now you have a really big lock
with a key placed right next to it.
with a key placed right next to it.
64
188595
4385
vì vậy bạn có một cái ổ khóa rất lớn với
cái chìa khóa nằm kế bên
cái chìa khóa nằm kế bên
03:24
But not only that, any government
could lawfully ask for
could lawfully ask for
65
192980
3231
Nhưng không chỉ thế, bất cứ chính phủ nào
theo luật có quyền yêu cầu
theo luật có quyền yêu cầu
03:28
and get the key to your data,
66
196211
2230
và lấy chìa khóa dữ liệu của bạn,
03:30
and this is all without you
being aware of it.
being aware of it.
67
198441
2623
và chuyện này bạn không được biết.
03:33
So the way we fix this problem
is actually relatively easy, in principle:
is actually relatively easy, in principle:
68
201064
5273
Vì vậy cách chúng ta sửa vấn đề
khá là dễ dàng, theo nguyên tắc:
khá là dễ dàng, theo nguyên tắc:
03:38
You give everybody their own keys,
69
206337
2402
Bạn đưa mọi người chính chìa khóa của họ,
03:40
and then you make sure the server
doesn't actually have the keys.
doesn't actually have the keys.
70
208739
3273
và rồi bạn đảm bảo rằng máy chủ
không có chìa khóa đó.
không có chìa khóa đó.
03:44
This seems like common sense, right?
71
212012
2136
Có vẻ đơn giản phải không?
03:46
So the question that comes up is,
why hasn't this been done yet?
why hasn't this been done yet?
72
214148
3603
Vì vậy câu hỏi được đặt ra là,
tại sao chuyện này chưa được làm?
tại sao chuyện này chưa được làm?
03:50
Well, if we really think about it,
73
218261
2535
Vâng, nếu chúng ta thật sự nghĩ về nó,
03:52
we see that the business model
of the Internet today
of the Internet today
74
220796
2925
chúng ta thấy rằng các kiểu
kinh doanh internet ngày nay
kinh doanh internet ngày nay
03:55
really isn't compatible with privacy.
75
223721
2067
thật sự không tương thích với sự riêng tư.
03:57
Just take a look at some
of the biggest names on the web,
of the biggest names on the web,
76
225788
2786
chỉ nhìn vào những tên tuổi lớn
trong ngành mạng,
trong ngành mạng,
04:00
and you see that advertising
plays a huge role.
plays a huge role.
77
228574
2927
bạn thấy rằng quảng cáo
đóng vai trò to lớn.
đóng vai trò to lớn.
04:03
In fact, this year alone,
advertising is 137 billion dollars,
advertising is 137 billion dollars,
78
231501
4828
Thật ra, chỉ trong năm nay thôi,
quảng cáo là 137 tỉ đô,
quảng cáo là 137 tỉ đô,
04:08
and to optimize the ads
that are shown to us,
that are shown to us,
79
236329
2171
và để tối ưu hóa quảng cáo
để chúng ta xem,
để chúng ta xem,
04:10
companies have to know
everything about us.
everything about us.
80
238500
2133
những công ty phải biết
mọi thứ về chúng ta.
mọi thứ về chúng ta.
04:12
They need to know where we live,
81
240633
1919
Họ cần biết chúng ta ở đâu,
04:14
how old we are, what we like,
what we don't like,
what we don't like,
82
242552
3655
mấy tuổi, thích gì, và không thích gì,
04:18
and anything else
they can get their hands on.
they can get their hands on.
83
246207
2162
và bất cứ thứ gì khác
họ có thế nhúng tay vào.
họ có thế nhúng tay vào.
04:20
And if you think about it,
84
248369
1729
Và nếu bạn nghĩ về nó,
04:22
the best way to get this information
is really just to invade our privacy.
is really just to invade our privacy.
85
250098
4148
cách tốt nhất để lấy thông tin này
là tấn công sự riêng tư của chúng ta.
là tấn công sự riêng tư của chúng ta.
04:26
So these companies
aren't going to give us our privacy.
aren't going to give us our privacy.
86
254246
3191
Vì vậy các công ty này sẽ không
cho chúng ta sự riêng tư.
cho chúng ta sự riêng tư.
04:29
If we want to have privacy online,
87
257437
1815
Nếu muốn có sự riêng tư trên mạng,
04:31
what we have to do is
we've got to go out and get it ourselves.
we've got to go out and get it ourselves.
88
259252
3543
điều chúng ta phải làm là
chúng ta thoát khỏi mạng và tự giữ lấy.
chúng ta thoát khỏi mạng và tự giữ lấy.
04:34
For many years, when it came to email,
89
262795
2268
Trong nhiều năm, khi nói đến email,
04:37
the only solution
was something known as PGP,
was something known as PGP,
90
265063
2915
giải pháp duy nhất được biết là PGP,
04:39
which was quite complicated
and only accessible to the tech-savvy.
and only accessible to the tech-savvy.
91
267978
3214
khá phức tạp và chỉ có những người
am tường kỹ thuật mới vào được
am tường kỹ thuật mới vào được
04:43
Here's a diagram that basically shows
92
271192
2418
Đây là một sơ đồ chỉ dẫn một cách cơ bản
04:45
the process for encrypting
and decrypting messages.
and decrypting messages.
93
273610
2735
quá trình mã hóa và giải mã thông điệp.
04:48
So needless to say,
this is not a solution for everybody,
this is not a solution for everybody,
94
276345
2886
Không cần nói cũng biết đây không phải
giải pháp cho tất cả mọi người
giải pháp cho tất cả mọi người
04:51
and this actually is part of the problem,
95
279231
3132
và đây thật sự cũng là một phần vấn đề,
04:54
because if you think about communication,
96
282363
2462
bởi vì nếu bạn nghĩ về giao tiếp,
04:56
by definition, it involves
having someone to communicate with.
having someone to communicate with.
97
284825
4355
theo định nghĩa, nó phải liên quan đến
viêc có người nào đó nói chuyện với bạn.
viêc có người nào đó nói chuyện với bạn.
05:01
So while PGP does a great job
of what it's designed to do,
of what it's designed to do,
98
289180
3214
Vì vậy trong khi PGP làm tốt việc
nó được thiết kế để làm,
nó được thiết kế để làm,
05:04
for the people out there
who can't understand how to use it,
who can't understand how to use it,
99
292394
2821
thì với người
không thể hiểu cách sử dụng nó,
không thể hiểu cách sử dụng nó,
05:07
the option to communicate privately
simply does not exist.
simply does not exist.
100
295215
2902
sự trao đổi riêng tư
không tồn tại.
không tồn tại.
05:10
And this is a problem
that we need to solve.
that we need to solve.
101
298117
3008
Và đây là một vấn đề mà
chúng ta cần giải quyết.
chúng ta cần giải quyết.
05:13
So if we want to have privacy online,
102
301125
1998
Nếu chúng ta muốn sự riêng tư trên mạng,
05:15
the only way we can succeed
is if we get the whole world on board,
is if we get the whole world on board,
103
303123
3319
cách duy nhất có thể thành công là
có cả thế giới cùng tham gia,
có cả thế giới cùng tham gia,
05:18
and this is only possible
if we bring down the barrier to entry.
if we bring down the barrier to entry.
104
306442
3251
và điều này chỉ có thể nếu chúng ta
gỡ bỏ rào cản để thâm nhập.
gỡ bỏ rào cản để thâm nhập.
05:21
I think this is actually the key challenge
that lies in the tech community.
that lies in the tech community.
105
309693
3529
Tôi nghĩ đây chính là thử thách then chốt
nằm trong cộng đồng kỹ thuật.
nằm trong cộng đồng kỹ thuật.
05:25
What we really have to do
is work and make privacy more accessible.
is work and make privacy more accessible.
106
313222
4063
Điều chúng ta phải làm là
cố gắng đạt được sự riêng tư.
cố gắng đạt được sự riêng tư.
05:29
So last summer, when
the Edward Snowden story came out,
the Edward Snowden story came out,
107
317285
2996
Vì vậy hè năm ngoái, khi
câu chuyện của Edward Snowden xuất hiện
câu chuyện của Edward Snowden xuất hiện
05:32
several colleagues and I decided to see
if we could make this happen.
if we could make this happen.
108
320281
3615
đồng nghiệp và tôi quyết định xem
chúng tôi có làm được điều này.
chúng tôi có làm được điều này.
05:35
At that time, we were working at the
European Organization for Nuclear Research
European Organization for Nuclear Research
109
323896
4987
Lúc đó chúng tôi đang làm việc tại
Tổ Chức Châu Âu về nghiên cứu Hạt Nhân
Tổ Chức Châu Âu về nghiên cứu Hạt Nhân
05:40
at the world's largest particle collider,
which collides protons, by the way.
which collides protons, by the way.
110
328883
3731
tại máy gia tốc lớn nhất thế giới,
mà bắn các hạt proton vào nhau.
mà bắn các hạt proton vào nhau.
05:44
We were all scientists,
so we used our scientific creativity
so we used our scientific creativity
111
332614
3445
Chúng tôi là những nhà khoa học,
vì vậy chúng tôi dùng sự sáng tạo khoa học
vì vậy chúng tôi dùng sự sáng tạo khoa học
05:48
and came up with a very
creative name for our project:
creative name for our project:
112
336059
2624
và ra lò một cái tên rất
sáng tạo cho dự án của chúng tôi:
sáng tạo cho dự án của chúng tôi:
05:51
ProtonMail.
(Laughter)
(Laughter)
113
339293
2096
ProtonMail. (Cười)
05:53
Many startups these days
actually begin in people's garages
actually begin in people's garages
114
341389
2868
Ngày nay nhiều người khởi tạo
ở gara xe
ở gara xe
05:56
or people's basements.
115
344257
1684
hoặc ở tầng hầm
05:57
We were a bit different.
116
345941
1497
Chúng tôi khác một chút.
05:59
We started out at the CERN cafeteria,
117
347438
2643
Chúng tôi bắt đầu từ quán cà phê CERN,
06:02
which actually is great, because look,
118
350081
2456
thật sự rất tuyệt, bởi vì, nhìn nè
06:04
you have all the food
and water you could ever want.
and water you could ever want.
119
352537
2473
bạn có tất cả thức ăn và nước uống
mà bạn muốn.
mà bạn muốn.
06:07
But even better than this
is that every day
is that every day
120
355010
2480
Nhưng còn tốt hơn nữa là mỗi ngày
06:09
between 12 p.m. and 2 p.m.,
free of charge,
free of charge,
121
357490
3971
từ 12:00 trưa đến 2 giờ trưa thì miễn phí,
06:13
the CERN cafeteria comes with
several thousand scientists and engineers,
several thousand scientists and engineers,
122
361461
4249
Quán CERN có hàng ngàn nhà khoa học
và kỹ sư ghé qua,
và kỹ sư ghé qua,
06:17
and these guys basically know
the answers to everything.
the answers to everything.
123
365710
2786
và những người này cơ bản biết hết
câu trả lời cho mọi thứ.
câu trả lời cho mọi thứ.
06:20
So it was in this environment
that we began working.
that we began working.
124
368496
2787
Vì vậy đó là môi trường chúng tôi
bắt đầu làm việc.
bắt đầu làm việc.
06:23
What we actually want to do
is we want to take your email
is we want to take your email
125
371283
3111
Điều chúng tôi thật sự muốn làm là
mượn email của bạn
mượn email của bạn
06:26
and turn it into something
that looks more like this,
that looks more like this,
126
374394
3460
và chuyển nó thành một thứ
giống như cái này,
giống như cái này,
06:29
but more importantly,
we want to do it in a way
we want to do it in a way
127
377854
2275
nhưng quan trọng hơn,
chúng tôi muốn làm nó theo cách
chúng tôi muốn làm nó theo cách
06:32
that you can't even tell
that it's happened.
that it's happened.
128
380129
2145
mà bạn không thể biết là nó xảy ra
06:34
So to do this, we actually need
a combination of technology
a combination of technology
129
382274
2987
Để làm điều đó, chúng tôi
thật sự cần sự kết hợp của kỹ thuật
thật sự cần sự kết hợp của kỹ thuật
06:37
and also design.
130
385261
1587
cũng như thiết kế.
06:38
So how do we go about
doing something like this?
doing something like this?
131
386848
2290
Chúng tôi sẽ làm như thế nào?
06:42
Well, it's probably a good idea
not to put the keys on the server.
not to put the keys on the server.
132
390018
4154
Vâng, có lẽ ý kiến hay là
không để chìa khóa ở máy chủ.
không để chìa khóa ở máy chủ.
06:46
So what we do is we generate
encryption keys on your computer,
encryption keys on your computer,
133
394172
3898
Bởi vậy chúng tôi tạo một chìa khóa mã hóa trên máy tính của bạn,
06:50
and we don't generate a single key,
but actually a pair of keys,
but actually a pair of keys,
134
398070
3788
chúng tôi không tạo ra một chìa khóa
duy nhất mà là một cặp
duy nhất mà là một cặp
06:53
so there's an RSA private key
and an RSA public key,
and an RSA public key,
135
401858
3705
vì thế có một chìa khóa RSA riêng
và một chìa RSA công cộng,
và một chìa RSA công cộng,
06:57
and these keys
are mathematically connected.
are mathematically connected.
136
405563
2628
và những chìa này kết nối với nhau
theo cách toán học.
theo cách toán học.
07:00
So let's have a look
and see how this works
and see how this works
137
408191
2205
Hãy xem nó làm việc như thế nào
07:02
when multiple people communicate.
138
410396
2391
khi nhiều người cùng trao đổi với nhau.
07:04
So here we have Bob and Alice,
who want to communicate privately.
who want to communicate privately.
139
412787
4445
Đây là Bob và Alice, họ muốn nói chuyện riêng với nhau.
07:09
So the key challenge
is to take Bob's message
is to take Bob's message
140
417232
3562
Khó khăn then chốt là lấy mẫu tin của Bob
07:12
and to get it to Alice in such a way
that the server cannot read that message.
that the server cannot read that message.
141
420794
4309
và đưa nó cho Alice theo cách mà máy chủ không thể đọc được mẫu tin đó.
07:17
So what we have to do
is we have to encrypt it
is we have to encrypt it
142
425103
2413
Điều chúng ta phải làm là chúng ta phải mã hóa nó
07:19
before it even leaves Bob's computer,
143
427516
2124
trước khi nó rời máy tính của Bob,
07:21
and one of the tricks is, we encrypt it
using the public key from Alice.
using the public key from Alice.
144
429640
4501
một trong những mẹo ở đây là chúng ta
mã hóa nó dùng chìa khóa công cộng từ Alice.
mã hóa nó dùng chìa khóa công cộng từ Alice.
07:26
Now this encrypted data is sent
through the server to Alice,
through the server to Alice,
145
434141
5192
bây giờ dữ liệu được mã hóa này
được gửi tới Alice thông qua máy chủ,
được gửi tới Alice thông qua máy chủ,
07:31
and because the message was encrypted
using Alice's public key,
using Alice's public key,
146
439333
4280
và bởi vì mẫu tin đã được mã hóa
bằng chìa khóa công cộng của Alice,
bằng chìa khóa công cộng của Alice,
07:35
the only key that can now decrypt it
is a private key that belongs to Alice,
is a private key that belongs to Alice,
147
443613
4288
thì chỉ có chìa khóa mà có thể giải mã
nó là chìa riêng của Alice,
nó là chìa riêng của Alice,
07:39
and it turns out Alice is the only person
that actually has this key.
that actually has this key.
148
447901
4715
và điều đó biến Alice thành
người duy nhất thật sự có chìa khóa này.
người duy nhất thật sự có chìa khóa này.
07:44
So we've now accomplished the objective,
149
452616
2668
Bây giờ chúng ta đạt được mục tiêu,
07:47
which is to get the message
from Bob to Alice
from Bob to Alice
150
455284
2167
là lấy mẫu tin từ Bob đưa cho Alice
07:49
without the server being able
to read what's going on.
to read what's going on.
151
457451
2692
mà máy chủ không thể đọc được
những gì đang xảy ra.
những gì đang xảy ra.
07:52
Actually, what I've shown here
is a highly simplified picture.
is a highly simplified picture.
152
460143
2957
Thật ra, điều tôi chỉ ra đây là
một bức tranh cực kỳ đơn giản.
một bức tranh cực kỳ đơn giản.
07:55
The reality is much more complex
153
463100
2005
Thực tế thì phức tạp hơn nhiều
07:57
and it requires a lot of software
that looks a bit like this.
that looks a bit like this.
154
465105
3714
và nó đòi hỏi nhiều phần mềm
giống như cái này
giống như cái này
08:00
And that's actually
the key design challenge:
the key design challenge:
155
468819
2440
Và đó thật sự là thử thách cho
thiết kế mấu chốt:
thiết kế mấu chốt:
08:03
How do we take all this complexity,
all this software,
all this software,
156
471259
3521
Làm cách nào đưa tất cả sự
phức tạp này, tất cả phần mềm này,
phức tạp này, tất cả phần mềm này,
08:06
and implement it in a way
that the user cannot see it.
that the user cannot see it.
157
474780
4118
và ứng dụng nó theo cách mà
người dùng không thể thấy được.
người dùng không thể thấy được.
08:10
I think with ProtonMail,
we have gotten pretty close to doing this.
we have gotten pretty close to doing this.
158
478898
3598
Tôi nghĩ với ProtonMail,
chúng ta đã gần chạm đến điều này.
chúng ta đã gần chạm đến điều này.
08:14
So let's see how it works in practice.
159
482496
2462
Vậy hãy xem nó hoạt động như thế nào
trong thực tế.
trong thực tế.
08:16
Here, we've got Bob and Alice again,
160
484958
3017
Đây, chúng ta có Bob và Alice lần nữa,
08:19
who also want to communicate securely.
161
487975
1970
họ cũng muốn nói chuyện một cách an toàn.
08:21
They simply create accounts on ProtonMail,
162
489945
2187
Họ đơn giản chỉ tạo
tài khoản trên ProtonMail,
tài khoản trên ProtonMail,
08:24
which is quite simple
and takes a few moments,
and takes a few moments,
163
492132
2410
rất đơn giản chỉ tốn vài phút,
08:26
and all the key encryption and generation
164
494542
2422
và tất cả mã hóa và phân chia chủ yếu
08:28
is happening automatically
in the background
in the background
165
496964
2390
đang diễn ra tự động bên trong
08:31
as Bob is creating his account.
166
499354
1706
khi Bob đang tạo tài khoản của anh.
08:33
Once his account is created,
he just clicks "compose,"
he just clicks "compose,"
167
501060
2542
Khi tài khoản của anh được tạo,
anh chỉ bấm "soạn thư"
anh chỉ bấm "soạn thư"
08:35
and now he can write his email
like he does today.
like he does today.
168
503602
2987
và bây giờ anh có thể viết email
như anh làm ngày nay.
như anh làm ngày nay.
08:38
So he fills in his information,
169
506589
1867
Anh soạn thông tin,
08:40
and then after that,
all he has to do is click "send,"
all he has to do is click "send,"
170
508456
3284
và rồi sau đó, tất cả điều anh phải làm
là bấm "gởi"
là bấm "gởi"
08:43
and just like that,
without understanding cryptography,
without understanding cryptography,
171
511740
3541
và giống như thế, không cần hiểu mã hóa
08:47
and without doing anything different
from how he writes email today,
from how he writes email today,
172
515281
3553
và không cần làm gì khác
ngoại trừ việc viết email như hôm nay,
ngoại trừ việc viết email như hôm nay,
08:50
Bob has just sent an encrypted message.
173
518834
2647
Bob vừa gởi một mẫu tin được mã hóa.
08:53
What we have here
is really just the first step,
is really just the first step,
174
521481
4112
Những gì chúng ta có ở đây
thật sự chỉ là bước đầu tiên,
thật sự chỉ là bước đầu tiên,
08:57
but it shows that
with improving technology,
with improving technology,
175
525593
2297
nhưng nó cho thấy rằng
với kỹ thuật phát triển,
với kỹ thuật phát triển,
08:59
privacy doesn't have to be difficult,
it doesn't have to be disruptive.
it doesn't have to be disruptive.
176
527890
4175
riêng tư không phải là chuyện khó khăn,
nó không đáng bị xâm phạm.
nó không đáng bị xâm phạm.
09:04
If we change the goal from maximizing
ad revenue to protecting data,
ad revenue to protecting data,
177
532065
4447
Nếu ta chuyển mục tiêu từ việc tối đa hóa
lợi nhuận quảng cáo sang bảo vệ dữ liệu,
lợi nhuận quảng cáo sang bảo vệ dữ liệu,
09:08
we can actually make it accessible.
178
536512
2496
chúng ta có thể thật sự làm được điều đó.
09:11
Now, I know a question
on everybody's minds is,
on everybody's minds is,
179
539008
2460
Bây giờ, tôi biết câu hỏi trong đầu
mọi người là
mọi người là
09:13
okay, protecting privacy,
this is a great goal,
this is a great goal,
180
541468
2390
OK, bảo vệ sự riêng tư,
đây là mục tiêu lớn
đây là mục tiêu lớn
09:15
but can you actually do this
181
543858
2440
nhưng có thể bạn thật sự làm điều đó không
09:18
without the tons of money
that advertisements give you?
that advertisements give you?
182
546298
2792
mà không cần hàng tấn tiền
mà quảng cáo đưa cho bạn?
mà quảng cáo đưa cho bạn?
Tôi nghĩ câu trả lời thật ra là có thể,
09:21
And I think the answer is actually yes,
183
549090
2386
09:23
because today, we've reached a point
184
551476
2230
bởi vì ngày nay, chúng ta chạm đến điểm
09:25
where people around the world really
understand how important privacy is,
understand how important privacy is,
185
553706
3946
nơi mà mọi người trên thế giới thật
muốn hiểu sự riêng tư quan trọng thế nào,
muốn hiểu sự riêng tư quan trọng thế nào,
09:29
and when you have that,
anything is possible.
anything is possible.
186
557652
2973
khi nào bạn có nó, mọi thứ đều có thể.
09:32
Earlier this year,
187
560625
1164
Đầu năm nay,
09:33
ProtonMail actually had so many users
that we ran out of resources,
that we ran out of resources,
188
561789
3665
ProtoMail thật sự đã có quá nhiều
người dùng đến nỗi mà không còn chổ trống,
người dùng đến nỗi mà không còn chổ trống,
09:37
and when this happened,
our community of users got together
our community of users got together
189
565454
2829
khi điều này xảy ra,
cộng đồng người sử dụng hợp sức lại
cộng đồng người sử dụng hợp sức lại
09:40
and donated half a million dollars.
190
568283
2116
và ủng hộ nửa triệu đô la
09:42
So this is just an example
of what can happen
of what can happen
191
570399
2431
Đây chỉ mới là một ví dụ về
việc có thể xảy ra
việc có thể xảy ra
09:44
when you bring the community together
towards a common goal.
towards a common goal.
192
572830
2813
khi bạn gom cộng đồng lại
hướng tới một mục tiêu chung
hướng tới một mục tiêu chung
09:47
We can also leverage the world.
193
575643
1736
Chúng ta có thể cân bằng thế giới.
09:49
Right now,
194
577449
1148
Ngay bây giờ,
09:50
we have a quarter of a million people
that have signed up for ProtonMail,
that have signed up for ProtonMail,
195
578597
3426
chúng ta có một phần tư triệu người
đăng ký ProtonMail,
đăng ký ProtonMail,
09:54
and these people come from everywhere,
196
582023
1809
và những người này từ khắp nơi,
09:55
and this really shows that privacy
197
583832
1632
điều này nói lên sự riêng tư
09:57
is not just an American
or a European issue,
or a European issue,
198
585464
2252
không chỉ là một vấn đề của
Mỹ hay Châu Âu,
Mỹ hay Châu Âu,
09:59
it's a global issue
that impacts all of us.
that impacts all of us.
199
587716
2345
đó là vấn đề toàn cầu ảnh hưởng
tất cả chúng ta.
tất cả chúng ta.
10:02
It's something that we really
have to pay attention to going forward.
have to pay attention to going forward.
200
590061
3460
Nó là điều mà chúng ta thật sự phải
quan tâm để tiến lên.
quan tâm để tiến lên.
10:05
So what do we have to do
to solve this problem?
to solve this problem?
201
593521
2996
Vậy thì chúng ta phải làm gì đây
để giải quyết vấn đề này?
để giải quyết vấn đề này?
10:08
Well, first of all,
202
596517
1997
Vâng, đầu tiên,
10:10
we need to support a different
business model for the Internet,
business model for the Internet,
203
598514
2994
chúng ta cần ủng hộ một hình thức
kinh doanh khác cho Internet,
kinh doanh khác cho Internet,
10:13
one that does not rely
entirely on advertisements
entirely on advertisements
204
601508
2333
cái mà không chỉ dựa hoàn toàn vào
quảng cáo
quảng cáo
10:15
for revenue and for growth.
205
603841
2334
cho lợi nhuận và sự phát triển.
10:18
We actually need to build a new Internet
206
606175
2509
Chúng ta thật sự cần xây dựng
một internet mới
một internet mới
10:20
where our privacy and our ability
to control our data is first and foremost.
to control our data is first and foremost.
207
608684
5693
nơi riêng tư và khả năng quản lý dữ liệu
của chúng ta là đầu tiên và trên hết.
của chúng ta là đầu tiên và trên hết.
10:26
But even more importantly,
208
614377
1745
Nhưng điều thậm chí quan trọng hơn,
10:28
we have to build an Internet
where privacy is no longer just an option
where privacy is no longer just an option
209
616122
4868
chúng ta phải xây dựng internet
nơi mà sự riêng tư không còn là một lựa chọn
nơi mà sự riêng tư không còn là một lựa chọn
10:32
but is also the default.
210
620990
1903
mà là một sự mặc định.
10:35
We have done the first step
with ProtonMail,
with ProtonMail,
211
623923
2570
Chúng ta đã làm được bước đầu tiên
với ProtonMail,
với ProtonMail,
10:38
but this is really just the first step
in a very, very long journey.
in a very, very long journey.
212
626493
3581
nhưng đây chỉ là bước đầu tiên
trong hành trình rất, rất dài
trong hành trình rất, rất dài
10:42
The good news I can share
with you guys today,
with you guys today,
213
630074
2923
Tin tốt lành tôi có thể chia sẻ với bạn
ngày hôm nay,
ngày hôm nay,
10:44
the exciting news,
is that we're not traveling alone.
is that we're not traveling alone.
214
632997
2528
một tin rất phấn chấn, là chúng ta
không đi một mình.
không đi một mình.
10:47
The movement to protect people's privacy
and freedom online
and freedom online
215
635525
2850
Phong trào bảo vệ riêng tư của
mọi người và tự do trên mạng
mọi người và tự do trên mạng
10:50
is really gaining momentum,
216
638375
1486
đang thật sự đi vào quỹ đạo,
10:51
and today, there are dozens of projects
from all around the world
from all around the world
217
639861
3594
và ngày hôm nay, có hàng chục dự án
trên toàn thế giới
trên toàn thế giới
10:55
who are working together
to improve our privacy.
to improve our privacy.
218
643455
3511
đang làm việc cùng nhau để
nâng cao sự riêng tư của chúng ta.
nâng cao sự riêng tư của chúng ta.
10:58
These projects protect things
from our chat to voice communications,
from our chat to voice communications,
219
646966
3646
Những dự án này bảo vệ những thứ từ
tán gẫu đến trao đổi bằng lời,
tán gẫu đến trao đổi bằng lời,
11:02
also our file storage, our online search,
220
650612
2804
cũng như lưu trữ,
tìm kiếm trên mạng,
tìm kiếm trên mạng,
11:05
our online browsing,
and many other things.
and many other things.
221
653416
3041
dữ liệu duyệt web của chúng ta,
và nhiều thứ khác.
và nhiều thứ khác.
11:08
And these projects are not backed
by billions of dollars in advertising,
by billions of dollars in advertising,
222
656457
3529
Và những dự án này không được nâng đỡ
bởi hàng triệu đô từ quảng cáo,
bởi hàng triệu đô từ quảng cáo,
11:11
but they've found support
really from the people,
really from the people,
223
659986
2323
nhưng nó tìm thấy sự ủng hộ từ mọi người,
11:14
from private individuals like you and I
from all over the world.
from all over the world.
224
662309
3047
từ những cá nhân như bạn và tôi
trên toàn thế giới
trên toàn thế giới
11:17
This really matters, because ultimately,
225
665356
3117
Điều này thật sự mang ý nghĩa,
bởi vì xét cho cùng
bởi vì xét cho cùng
11:20
privacy depends on each
and every one of us,
and every one of us,
226
668473
3471
sự riêng tư dựa vào mỗi một chúng ta,
11:23
and we have to protect it now
because our online data
because our online data
227
671944
2833
chúng ta phải bảo vệ bây giờ vì
dữ liệu trên mạng của chúng ta
dữ liệu trên mạng của chúng ta
11:26
is more than just a collection
of ones and zeros.
of ones and zeros.
228
674777
2764
không chỉ là tập hợp của dãy số một và không.
11:29
It's actually a lot more than that.
229
677541
1856
mà là nhiều hơn thế nữa.
11:31
It's our lives, our personal stories,
230
679397
2346
Nó là cuộc sống của ta,
chuyện cá nhân của ta,
chuyện cá nhân của ta,
11:33
our friends, our families,
231
681743
2298
của bạn bè ta, của gia đình ta,
11:36
and in many ways,
also our hopes and our aspirations.
also our hopes and our aspirations.
232
684041
3506
và qua nhiều mặt, cũng là hy vọng và
kỳ vọng của ta,
kỳ vọng của ta,
11:39
We need to spend time now
to really protect our right
to really protect our right
233
687547
3104
Chúng ta cần bỏ thời gian bây giờ để
bảo vệ quyền của chúng ta
bảo vệ quyền của chúng ta
11:42
to share this only with people
that we want to share this with,
that we want to share this with,
234
690651
2950
để chia sẻ cho chỉ những người
chúng ta muốn chia sẻ,
chúng ta muốn chia sẻ,
11:45
because without this,
we simply can't have a free society.
we simply can't have a free society.
235
693601
2740
vì không có nó,
chúng ta không thể có một xã hội tự do.
chúng ta không thể có một xã hội tự do.
11:48
So now's the time for us
to collectively stand up and say,
to collectively stand up and say,
236
696341
2853
Vì vậy bây giờ là lúc cho chúng ta
cùng đứng lên và nói,
cùng đứng lên và nói,
11:51
yes, we do want to live
in a world with online privacy,
in a world with online privacy,
237
699194
3493
Vâng, chúng tôi muốn sống trong thế giới
của sự riêng tư trên mạng,
của sự riêng tư trên mạng,
11:54
and yes, we can work together
to turn this vision into a reality.
to turn this vision into a reality.
238
702687
4528
và vâng, chúng ta có thể làm việc cùng nhau
để biến tầm nhìn nay thành sự thật.
để biến tầm nhìn nay thành sự thật.
11:59
Thank you.
239
707215
2135
Cảm ơn
12:01
(Applause)
240
709350
6757
Vỗ tay
ABOUT THE SPEAKER
Andy Yen - Secure email developerAndy Yen is building an encrypted email program that lets everyone benefit from private communication.
Why you should listen
Andy Yen is a scientist at CERN. With two colleagues, Wei Sun and Jason Stockman, he co-founded ProtonMail, an encrypted email startup based in Geneva, Switzerland, that seeks to make secure email accessible. The group aims to advance internet security and protect online privacy rights by making it possible for everyone to incorporate encryption into their everyday communication.
A physicist and economist by training, since 2010 Andy has been part of the ATLAS experiment at CERN, where his research focus has been on searches for supersymmetric particles. He is translating his experience in large-scale computing to build the infrastructure that is used to run ProtonMail.
More profile about the speakerA physicist and economist by training, since 2010 Andy has been part of the ATLAS experiment at CERN, where his research focus has been on searches for supersymmetric particles. He is translating his experience in large-scale computing to build the infrastructure that is used to run ProtonMail.
Andy Yen | Speaker | TED.com