TED2015
Seth Berkley: The troubling reason why vaccines are made too late ... if they're made at all
Seth Berkly: Lý do vắc-xin luôn đến quá muộn...
Filmed:
Readability: 5
1,053,228 views
Có vẻ như chúng ta luôn đợi dịch bệnh bùng phát rồi mới đi chế tạo vắc-xin ngừ bệnh. Seth Berkly đã đưa ra một số lý giải về thực tế thị trường và những rủi ro đằng sau việc chúng ta từ chối điều chế vắc-xin cho những dịch bệnh đáng gờm nhất trên thế giới.
Seth Berkley - Vaccine visionary
Epidemiologist Seth Berkley is leading the charge to make sure vaccines are available to everyone, including those living in the developing world. Full bio
Epidemiologist Seth Berkley is leading the charge to make sure vaccines are available to everyone, including those living in the developing world. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
The child's symptoms begin
0
1063
2208
Những triệu chứng của trẻ bắt đầu
00:15
with mild fever, headache, muscle pains,
1
3295
3637
với sốt nhẹ, đau đầu, đau nhức cơ bắp
00:18
followed by vomiting and diarrhea,
2
6956
2087
tiếp theo đó là nôn mửa và tiêu chảy,
00:21
then bleeding from the mouth,
nose and gums.
nose and gums.
3
9067
4100
sau nữa thì đến chảy máu miệng, mũi và lợi
Cuối cùng là cái chết, dưới hình thức
00:25
Death follows in the form of organ failure
from low blood pressure.
from low blood pressure.
4
13603
5497
suy nội tạng do huyết áp giảm.
00:31
Sounds familiar?
5
19887
1197
Quen thuộc không ạ?
00:33
If you're thinking this is Ebola,
6
21592
2599
Nếu các bạn nghĩ đây là Ebola,
00:36
actually, in this case, it's not.
7
24215
1877
thì thật ra không phải rồi.
00:38
It's an extreme form of dengue fever,
a mosquito-born disease
a mosquito-born disease
8
26576
5355
Đó là trường hợp nặng nhất của
sốt xuất huyết, một mầm bệnh từ muỗi
sốt xuất huyết, một mầm bệnh từ muỗi
00:43
which also does not have
an effective therapy or a vaccine,
an effective therapy or a vaccine,
9
31955
4061
mà cũng không có liệu pháp chữa trị
hay vắc-xin,
hay vắc-xin,
00:48
and kills 22,000 people each year.
10
36040
3259
và nó cướp đi mạng sống của 22 nghìn người
mỗi năm
mỗi năm
00:52
That is actually twice
the number of people
the number of people
11
40018
2876
Con số này chính xác là gấp 2 lần số người
00:54
that have been killed by Ebola
12
42918
2029
đã thiệt mạng do Ebola
00:56
in the nearly four decades
that we've known about it.
that we've known about it.
13
44971
3039
trong gần 4 thập kỉ mà chúng ta biết về nó
01:00
As for measles, so much
in the news recently,
in the news recently,
14
48740
3699
Còn đối với bệnh sởi, thì theo
những thông tin gần đây,
những thông tin gần đây,
01:04
the death toll is actually tenfold higher.
15
52463
3822
số người tử vong còn cao hơn gấp 10 lần.
01:09
Yet for the last year,
16
57578
1771
Tuy nhiên trong năm vừa qua,
01:11
it has been Ebola that has stolen
all of the headlines and the fear.
all of the headlines and the fear.
17
59373
4741
Ebola lại được nhắc đến tràn lan trên
mặt báo, gây ra nỗi khiếp sợ cho mọi người
mặt báo, gây ra nỗi khiếp sợ cho mọi người
01:17
Clearly, there is something
deeply rooted about it,
deeply rooted about it,
18
65059
2797
Chắc chắn phải có một lí do sâu xa nào đó
về căn bệnh này,
về căn bệnh này,
01:19
something which scares us
and fascinates us
and fascinates us
19
67880
2879
vừa đe dọa, lại vừa thu hút chúng ta
01:22
more than other diseases.
20
70783
1572
hơn là những loại bệnh khác.
01:24
But what is it, exactly?
21
72896
1594
Nhưng chính xác thì đó là gì?
01:27
Well, it's hard to acquire Ebola,
22
75357
2229
Thật ra thì, rất khó để bị nhiễm Ebola,
01:29
but if you do, the risk
of a horrible death is high.
of a horrible death is high.
23
77610
3477
nhưng một khi đã nhiễm bệnh, thì
nguy cơ tử vong là rất cao.
nguy cơ tử vong là rất cao.
01:33
Why?
24
81697
1152
Tại sao lại như vậy?
01:34
Because right now, we don't have any
effective therapy or vaccine available.
effective therapy or vaccine available.
25
82873
4816
Bởi vì, ngay bây giờ, chúng ta không có
cách chữa trị hay vắc-xin đặc hiệu nào cả.
cách chữa trị hay vắc-xin đặc hiệu nào cả.
01:40
And so, that's the clue.
26
88133
2143
Vấn đề chính là ở đó.
01:43
We may have it someday.
27
91022
1630
Ngày nào đó chúng ta sẽ có.
01:45
So we rightfully fear Ebola,
28
93453
3327
Vậy thì đúng ra, chúng ta sợ Ebola
01:48
because it doesn't kill
as many people as other diseases.
as many people as other diseases.
29
96804
4418
bởi vì nó không giết nhiều người
như những căn bệnh khác.
như những căn bệnh khác.
01:53
In fact, it's much less transmissible
than viruses such as flu or measles.
than viruses such as flu or measles.
30
101246
6000
thật ra thì nó còn khó lây lan
hơn bệnh cúm và sởi.
hơn bệnh cúm và sởi.
01:59
We fear Ebola because of the fact
that it kills us and we can't treat it.
that it kills us and we can't treat it.
31
107270
5818
Chúng ta sợ Ebola vì nó làm chết người,
và chúng ta thì không có cách trị.
và chúng ta thì không có cách trị.
02:05
We fear the certain inevitability
that comes with Ebola.
that comes with Ebola.
32
113112
3388
Chúng ta sợ cái chết không thể tránh khỏi
đi cùng với Ebola.
đi cùng với Ebola.
02:08
Ebola has this inevitability
that seems to defy modern medical science.
that seems to defy modern medical science.
33
116524
5578
Ebola vẫn là một căn bệnh mà
y học hiện đại cũng phải bó tay.
y học hiện đại cũng phải bó tay.
02:14
But wait a second, why is that?
34
122507
1754
Nhưng gượm đã, tại sao thế?
02:16
We've known about Ebola since 1976.
35
124705
2902
Con người đã biết đến Ebola từ năm 1976 cơ
02:20
We've known what it's capable of.
36
128036
2072
Chúng ta hiểu rõ nó tai hại như thế nào.
02:22
We've had ample opportunity to study it
37
130132
2630
Chúng ta có dư cơ hội để nghiên cứu về nó
02:24
in the 24 outbreaks that have occurred.
38
132786
2388
trong 24 lần bùng phát dịch trước đây.
02:27
And in fact, we've actually had
vaccine candidates available now
vaccine candidates available now
39
135491
4476
Trên thực tế, chúng ta cũng đã có
vắc xin thử nghiệm
vắc xin thử nghiệm
02:31
for more than a decade.
40
139991
1357
được hơn một thế kỉ nay rồi.
02:33
Why is that those vaccines
are just going into clinical trials now?
are just going into clinical trials now?
41
141856
4439
Nhưng tại sao đến nay, những loại vắc xin
này vẫn chỉ nằm trong phòng thí nghiệm
02:38
This goes to the fundamental
problem we have
problem we have
42
146930
2834
Mấu chốt của vấn đề nằm ở
02:41
with vaccine development
for infectious diseases.
for infectious diseases.
43
149788
3004
việc điều chế vắc xin cho
các bệnh truyền nhiễm
các bệnh truyền nhiễm
02:45
It goes something like this:
44
153197
1759
Là thế này:
02:47
The people most at risk for these diseases
45
155983
2803
Những người có nguy cơ nhiễm bệnh cao
02:50
are also the ones least able
to pay for vaccines.
to pay for vaccines.
46
158810
4159
lại là những người ít có khả năng
chi trả cho vắc xin nhất.
chi trả cho vắc xin nhất.
02:55
This leaves little in the way
of market incentives
of market incentives
47
163858
3399
Sẽ không có nhiều chiến lược tiếp thị
02:59
for manufacturers to develop vaccines,
48
167281
2964
từ phía nhà sản xuất vắc xin
03:02
unless there are large numbers of people
who are at risk in wealthy countries.
who are at risk in wealthy countries.
49
170269
4720
nếu không có nhiều người ở các nước
thịn vượng mắc bệnh như thế.
thịn vượng mắc bệnh như thế.
03:07
It's simply too commercially risky.
50
175522
2380
Đơn giản là vì nó quá mạo hiểm
về mặt tài chính.
về mặt tài chính.
03:11
As for Ebola, there is absolutely
no market at all,
no market at all,
51
179244
4164
Chưa kể đến việc đối với dịch Ebola,
hoàn toàn không có thị trường,
hoàn toàn không có thị trường,
03:15
so the only reason we have two vaccines
in late-stage clinical trials now,
in late-stage clinical trials now,
52
183432
5628
vì thế, lí do duy nhất mà chúng ta đang có
2 loại vắc xin đang thử nghiệm hiện nay
2 loại vắc xin đang thử nghiệm hiện nay
03:21
is actually because
of a somewhat misguided fear.
of a somewhat misguided fear.
53
189084
2664
là vì một mối lo khá là sai lầm khác.
03:24
Ebola was relatively ignored
54
192520
3224
Dịch Ebola hoàn toàn không được chú ý đến
03:27
until September 11
and the anthrax attacks,
and the anthrax attacks,
55
195768
4541
cho mãi đến 11/9 và đợt khủng bố
bằng bệnh than
bằng bệnh than
03:32
when all of a sudden,
people perceived Ebola
people perceived Ebola
56
200333
2534
thì bỗng dưng, Ebola được xem là
03:34
as, potentially, a bioterrorism weapon.
57
202891
2173
có tiềm năng trở thành
một loại vũ khí sinh học đáng sợ
một loại vũ khí sinh học đáng sợ
03:37
Why is it that the Ebola vaccine
wasn't fully developed at this point?
wasn't fully developed at this point?
58
205485
4122
Tại sao đến lúc này vắc-xin Ebola vẫn chưa
được hoàn thiện?
được hoàn thiện?
03:42
Well, partially, because
it was really difficult --
it was really difficult --
59
210167
2596
Một phần là vì, thật sự rất khó
03:44
or thought to be difficult --
to weaponize the virus,
to weaponize the virus,
60
212787
2649
hoặc do người ta nghĩ là sẽ rất khó
để vũ khí hóa con virus này
để vũ khí hóa con virus này
03:47
but mainly because
of the financial risk in developing it.
of the financial risk in developing it.
61
215460
5125
Nhưng nguyên nhân chính vẫn là rủi ro cao
về mặt thương mại để sản xuất nó.
về mặt thương mại để sản xuất nó.
03:53
And this is really the point.
62
221028
1794
Đây mới thực sự là vấn đề.
03:55
The sad reality is, we develop vaccines
63
223718
2520
Đáng buồn là, chúng ta sản xuất vắc-xin
03:58
not based upon the risk
the pathogen poses to people,
the pathogen poses to people,
64
226262
3872
không dựa vào mối nguy hiểm
do loại bệnh này gây ra,
do loại bệnh này gây ra,
04:02
but on how economically risky it is
to develop these vaccines.
to develop these vaccines.
65
230158
4110
mà dựa vào mức độ rủi ro về mặt kinh tế
khi sản xuất vắc-xin loại này.
khi sản xuất vắc-xin loại này.
04:06
Vaccine development
is expensive and complicated.
is expensive and complicated.
66
234887
2909
Điều chế vắc-xin rất tốn kém và phức tạp
04:09
It can cost hundreds
of millions of dollars
of millions of dollars
67
237820
2071
Chỉ để lấy được loại kháng nguyên tốt
04:11
to take even a well-known antigen
and turn it into a viable vaccine.
and turn it into a viable vaccine.
68
239915
4308
và biến chúng thành vắc-xin hiệu nghiệm,
đã ngốn hàng triệu đô rồi.
đã ngốn hàng triệu đô rồi.
04:17
Fortunately for diseases like Ebola,
69
245001
2454
May mắn là với loại dịch bệnh như Ebola,
04:19
there are things we can do
to remove some of these barriers.
to remove some of these barriers.
70
247479
3390
chúng ta vẫn có cách để giải quyết một số
trở ngại đã kể trên.
trở ngại đã kể trên.
04:23
The first is to recognize
when there's a complete market failure.
when there's a complete market failure.
71
251385
3548
Cách thứ nhất là phải xác định kịp thời
khi gặp phải thất bại thị trường.
khi gặp phải thất bại thị trường.
04:27
In that case, if we want vaccines,
72
255314
3034
Lúc đó, nếu cần vắc-xin,
04:30
we have to provide incentives
or some type of subsidy.
or some type of subsidy.
73
258372
5009
chúng ta phải cung cấp thêm tiền thưởng
hay một hình thức trợ cấp nào đấy.
hay một hình thức trợ cấp nào đấy.
04:36
We also need to do a better job
at being able to figure out
at being able to figure out
74
264197
4340
Thứ hai là chúng ta cũng phải
phán đoán đúng đắn
phán đoán đúng đắn
04:40
which are the diseases
that most threaten us.
that most threaten us.
75
268561
2358
loại bệnh dịch nào
đáng gờm nhất với con người.
đáng gờm nhất với con người.
04:43
By creating capabilities within countries,
we then create the ability
we then create the ability
76
271260
4915
Nếu làm được điều này ở các nước,
chúng ta sẽ có cơ hội
chúng ta sẽ có cơ hội
04:48
for those countries to create
epidemiological and laboratory networks
epidemiological and laboratory networks
77
276199
4617
giúp cho các nước này xây dựng hệ thống
phòng thí nghiệm về bệnh dịch học
phòng thí nghiệm về bệnh dịch học
04:52
which are capable of collecting
and categorizing these pathogens.
and categorizing these pathogens.
78
280840
4269
mà sẽ có thể thu thập và phân loại
những mầm dịch này.
những mầm dịch này.
04:58
The data from that then can be used
79
286117
2262
Sau đó những thông tin đấy sẽ được sử dụng
05:00
to understand the geographic
and genetic diversity,
and genetic diversity,
80
288403
3279
để hiểu rõ hơn sự đa dạng
về mặt địa lý và di truyền của mầm bệnh
về mặt địa lý và di truyền của mầm bệnh
05:03
which then can be used
to help us understand
to help us understand
81
291706
2636
từ đó đoán biết được
05:06
how these are being changed
immunologically,
immunologically,
82
294366
3643
chúng thay đổi như thế nào
để đối phó với hệ miễn dịch
để đối phó với hệ miễn dịch
05:10
and what type of reactions they promote.
83
298033
2324
và tạo ra những phản ứng gì.
05:13
So these are the things that can be done,
84
301198
2327
Đây là những việc ta có thể làm,
05:15
but to do this, if we want to deal
with a complete market failure,
with a complete market failure,
85
303549
3684
nhưng cộng thêm việc giải quyết
thất bại thị trường,
thất bại thị trường,
05:19
we have to change the way
we view and prevent infectious diseases.
we view and prevent infectious diseases.
86
307257
5424
chúng ta cần phải thay đổi cách hiểu
cũng như phòng tránh bệnh truyền nhiễm.
cũng như phòng tránh bệnh truyền nhiễm.
05:24
We have to stop waiting
until we see evidence
until we see evidence
87
312705
4187
Chúng ta không thể tiếp tục chờ
đến khi thấy được bằng chứng trước mắt,
đến khi thấy được bằng chứng trước mắt,
05:28
of a disease becoming a global threat
before we consider it as one.
before we consider it as one.
88
316916
4804
đến lúc đó thì nó đã lan ra
thành dịch bệnh toàn cầu rồi.
thành dịch bệnh toàn cầu rồi.
05:34
So, for Ebola,
89
322617
2239
Với Ebola
05:36
the paranoid fear
of an infectious disease,
of an infectious disease,
90
324880
3891
sự bấn loạn nó gây ra
05:40
followed by a few cases
transported to wealthy countries,
transported to wealthy countries,
91
328795
4722
cùng với việc có 1 số ca lây lan
đến các nước phát triển
đến các nước phát triển
05:45
led the global community to come together,
92
333541
2600
đã khiến cho cộng đồng thế giới
gắn kết với nhau
gắn kết với nhau
05:48
and with the work
of dedicated vaccine companies,
of dedicated vaccine companies,
93
336165
3505
cùng với sự nỗ lực của những
nhà cung cấp vắc-xin hàng đầu,
nhà cung cấp vắc-xin hàng đầu,
05:51
we now have these:
94
339694
1666
giờ thì chúng ta có những thứ này:
05:54
Two Ebola vaccines in efficacy trials
in the Ebola countries --
in the Ebola countries --
95
342465
6007
Hai mẫu thử vắc-xin hữu nghiệm
ở các quốc gia nhiễm Ebola
ở các quốc gia nhiễm Ebola
06:00
(Applause)
96
348496
5505
(vỗ tay)
06:06
and a pipeline of vaccines
that are following behind.
that are following behind.
97
354025
3984
và sau đó sẽ là cả một hệ thống
vắc-xin dự trữ nữa.
vắc-xin dự trữ nữa.
06:10
Every year, we spend billions of dollars,
98
358763
3092
Hằng năm, chúng ta chi trả hàng tỉ đô
06:13
keeping a fleet of nuclear submarines
permanently patrolling the oceans
permanently patrolling the oceans
99
361879
5073
để luôn có một đoàn tàu ngầm năng lượng
hạt nhân tuần tra thường trực trên biển
hạt nhân tuần tra thường trực trên biển
06:18
to protect us from a threat
that almost certainly will never happen.
that almost certainly will never happen.
100
366976
3991
nhằm bảo vệ chúng ta khỏi một mối nguy mà
hầu như chắc chắn sẽ không bao giờ xảy ra
hầu như chắc chắn sẽ không bao giờ xảy ra
06:23
And yet, we spend virtually nothing
101
371527
2936
Trong khi đó, chúng ta lại chẳng để ý mấy
06:26
to prevent something as tangible
and evolutionarily certain
and evolutionarily certain
102
374487
5027
đến việc ngăn chặn những hiểm họa
có nguy cơ xảy ra rất cao
có nguy cơ xảy ra rất cao
06:31
as epidemic infectious diseases.
103
379538
2178
như các trận đại dịch.
06:35
And make no mistake about it --
it's not a question of "if," but "when."
it's not a question of "if," but "when."
104
383009
3895
Và các bạn hãy hiểu rằng -- vấn đề không
phải là "nếu như", mà là "khi nào" thôi
phải là "nếu như", mà là "khi nào" thôi
06:38
These bugs are going to continue to evolve
105
386928
2912
Những "con bọ" này sẽ tiếp tục biến thể
06:41
and they're going to threaten the world.
106
389864
2003
và chúng sẽ đe dọa cả thế giới.
06:44
And vaccines are our best defense.
107
392280
2344
Vắc-xin chính là cách phòng bị tốt nhất.
06:47
So if we want to be able to prevent
epidemics like Ebola,
epidemics like Ebola,
108
395108
4309
Vậy nên, nếu chúng ta muốn ngăn chặn được
những đại dịch như Ebola,
những đại dịch như Ebola,
06:51
we need to take on the risk
of investing in vaccine development
of investing in vaccine development
109
399441
4446
chúng ta phải mạo hiểm đầu tư vào
việc phát triển vắc-xin
việc phát triển vắc-xin
06:55
and in stockpile creation.
110
403911
2038
và bào chế trên diện rộng.
06:58
And we need to view this, then,
as the ultimate deterrent --
as the ultimate deterrent --
111
406760
3625
Chúng ta phải xem nó là biện pháp
phòng tránh tối ưu --
phòng tránh tối ưu --
07:02
something we make sure is available,
112
410409
3120
thứ mà chúng ta phải luôn có,
07:05
but at the same time,
praying we never have to use it.
praying we never have to use it.
113
413553
3639
và đồng thời cũng phải luôn cầu nguyện
là chúng ta không phải dùng đến nó.
là chúng ta không phải dùng đến nó.
07:09
Thank you.
114
417621
1151
Xin cảm ơn.
07:10
(Applause)
115
418796
4278
(vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Seth Berkley - Vaccine visionaryEpidemiologist Seth Berkley is leading the charge to make sure vaccines are available to everyone, including those living in the developing world.
Why you should listen
Seth Berkley is an epidemiologist and the CEO of Gavi, the Vaccine Alliance, the global health organization protecting lives by improving access to vaccines in developing countries. Seth joined Gavi in 2011 in a period of rapid acceleration of Gavi’s programs. Now, with more than half a billion children immunized, he is leading Gavi’s efforts to reach a further 300 million children in the next five years and build sustainability into country immunization programs. Prior to Gavi, he spearheaded the development of vaccines for HIV as founder and CEO of the International AIDS Vaccine Initiative.
Seth Berkley | Speaker | TED.com