TED2009
Elizabeth Gilbert: Your elusive creative genius
Էլիզաբեթ Գիլբերթը ստեղծագործական շնորհի սնուցման մասին
Filmed:
Readability: 3.7
19,049,771 views
Էլիզաբեթ Գիլբերթը խորհում է արվեստագետներից և հանճարներից սպասվող մեր անհնարին ակնկալիքների մասին, և կիսվում է այն ծայրահեղ մտքով, որ ոչ թե բացառիկ մարդիկ են հանճարեղ, այլ` մենք բոլորս։ Զվարճալի, ներանձնական և անսպասելիորեն հուզիչ ելույթ է։
Elizabeth Gilbert - Writer
The author of 'Eat, Pray, Love,' Elizabeth Gilbert has thought long and hard about some big topics. Her fascinations: genius, creativity and how we get in our own way when it comes to both. Full bio
The author of 'Eat, Pray, Love,' Elizabeth Gilbert has thought long and hard about some big topics. Her fascinations: genius, creativity and how we get in our own way when it comes to both. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
I am a writer.
0
985
1567
Ես գրող եմ։
00:15
Writing books is my profession but it's more than that, of course.
1
2552
3760
Գրքեր գրելն իմ մասնագիտությունն է, բայց իրականում այն շատ ավելին է։
00:19
It is also my great lifelong love and fascination.
2
6312
3924
Այն իմ կյանքի մեծ սերն ու ներշնչանքն է։
00:23
And I don't expect that that's ever going to change.
3
10236
2915
Եվ ես չեմ կարծում, որ դա երբևէ կփոխվի։
00:25
But, that said, something kind of peculiar has happened recently
4
13151
5035
Բայց, այնուամենայնիվ, վերջերս մի յուրահատուկ բան կատարվեց
00:30
in my life and in my career,
5
18186
2249
իմ կյանքում և իմ կարիերայում,
00:33
which has caused me to have to recalibrate my whole relationship with this work.
6
20435
4767
որը ստիպեց ինձ վերագնահատել իմ վերաբերմունքն այս աշխատանքին։
00:38
And the peculiar thing is that I recently wrote this book,
7
25202
3634
Յուրահատուկ բանն այն է, որ ես վերջերս գրեցի այս գիրքը,
00:41
this memoir called "Eat, Pray, Love"
8
28836
1968
«Ուտել, աղոթել, սիրել» վերնագրով այս հուշագրությունը,
00:43
which, decidedly unlike any of my previous books,
9
30804
4565
որն, ի տարբերություն իմ նախկինում գրված գրքերի,
00:48
went out in the world for some reason, and became this big,
10
35369
3068
գրավեց աշխարհը և ինչ-որ պատճառով դարձավ մի հսկայական
00:51
mega-sensation, international bestseller thing.
11
38437
3366
մեգա-սենսացիոն միջազգային բեստսելեր։
00:54
The result of which is that everywhere I go now,
12
41803
3066
Դրա արդյունքում այժմ ամենուր, ուր ես գնում եմ,
00:57
people treat me like I'm doomed.
13
44869
2600
մարդիկ վերաբերվում են ինձ այնպես, կարծես ես դատապարտված եմ։
01:00
Seriously -- doomed, doomed!
14
47469
2882
Այո, դատապարտված, դատապարտված։
01:03
Like, they come up to me now, all worried, and they say,
15
50351
2184
Դե գիտեք մոտենում են ինձ, անհագստացած տեսքով ու հարցնում․
01:05
"Aren't you afraid you're never going to be able to top that?
16
52535
4705
«Չե՞ս վախենում, չե՞ս վախենում, որ երբեք չես կարողանա դրանից լավ բան գրել։
01:10
Aren't you afraid you're going to keep writing for your whole life
17
57240
3246
Չե՞ս վախենում, որ ամբողջ կյանքում շարունակելու ես գրել
01:13
and you're never again going to create a book
18
60486
2017
և երբեք չես կարողանալու հեղինակել մի գիրք,
01:15
that anybody in the world cares about at all,
19
62503
2716
որն աշխարհի բոլոր մարդկանց համար նույնքան կարևոր լինի,
01:18
ever again?"
20
65219
2500
երբեք»։
01:20
So that's reassuring, you know.
21
67719
2349
Շատ հուսադրող է, գիտեք։
01:22
But it would be worse, except for that I happen to remember
22
70068
2799
Իրականում ավելի վատ կլիներ, եթե ես չհիշեի,
01:25
that over 20 years ago, when I first started telling people -- when I was a teenager --
23
72867
3708
որ ավելի քան 20 տարի առաջ, երբ ես առաջին անգամ սկսեցի ասել մարդկանց, երբ դեռ դեռահաս էի,
01:29
that I wanted to be a writer,
24
76575
1710
որ ուզում եմ գրող դառնալ,
01:31
I was met with this same kind of, sort of fear-based reaction.
25
78285
2971
կրկին ես հանդիպեցի վախի վրա հիմնված այդ նույն արձագանքին։
01:34
And people would say, "Aren't you afraid you're never going to have any success?
26
81256
3679
Մարդիկ ասում էին, «Չե՞ս վախենում, որ երբեք հաջողության չես հասնի։
01:37
Aren't you afraid the humiliation of rejection will kill you?
27
84935
3102
Չե՞ս վախենում, որ մերժման նվաստացումը կսպանի քեզ։
01:40
Aren't you afraid that you're going to work your whole life at this craft
28
88037
2815
Չե՞ս վախենում, որ ամբողջ կյանքում աշխատելու ես այս արհեստի վրա,
01:43
and nothing's ever going to come of it
29
90852
1417
և երբեք որևէ բանի չես հասնելու,
01:45
and you're going to die on a scrap heap of broken dreams
30
92269
2697
և մի օր մահանալու ես փշրված երազների կտորների կույտի վրա
01:47
with your mouth filled with bitter ash of failure?"
31
94966
3485
ձախողման դառը համը բերանումդ։»
01:51
(Laughter)
32
98451
2053
(Ծիծաղ)
01:53
Like that, you know.
33
100504
1852
Հենց այդպես, գիտեք։
01:55
The answer -- the short answer to all those questions is, "Yes."
34
102356
5161
Պատասխանը, կարճ պատասխանը բոլոր այդ հարցերին՝ այո է։
02:00
Yes, I'm afraid of all those things.
35
107517
2300
Այո, ես վախենում եմ բոլոր այդ բաներից։
02:02
And I always have been.
36
109817
1265
Եվ միշտ վախեցել եմ։
02:03
And I'm afraid of many, many more things besides
37
111082
2133
Եվ դրանից բացի ես վախենում եմ շատ այլ բաներից,
02:06
that people can't even guess at,
38
113215
2102
որոնց մասին մարդիկ չեն էլ կռահում։
02:08
like seaweed and other things that are scary.
39
115317
3981
Ինչպիսին ջրիմուռն է և այլ վախենալու բաներ։
02:12
But, when it comes to writing,
40
119298
2251
Բայց երբ խոսքը գնում է գրելու մասին
02:14
the thing that I've been sort of thinking about lately, and wondering about lately, is why?
41
121549
4001
վերջերս շատ մտածում էի և փորձում էի հասկանալ ինչում է խնդիրը։
02:18
You know, is it rational?
42
125550
1851
Արդյո՞ք դա ռացիոնալ է։
02:20
Is it logical that anybody should be expected
43
127401
2847
Արդյո՞ք դա տրամաբանական է, որ բոլորը ենթադրաբար պիտի
02:23
to be afraid of the work that they feel they were put on this Earth to do.
44
130248
4652
վախենան այն աշխատանքից, որն անելու համար այս աշխարհ են եկել։
02:27
And what is it specifically about creative ventures
45
134900
4400
Գիտեք, ինչու՞ ստեղծագործական ձեռնարկումները
02:32
that seems to make us really nervous about each other's mental health
46
139300
3472
կարծես ստիպում են մեզ անհագստանալ մեկս մյուսի մտավոր առողջության մասին
02:35
in a way that other careers kind of don't do, you know?
47
142772
3027
մինչդեռ մյուս մասնագիտությունների դեպքում այդպես չի լինում։
02:38
Like my dad, for example, was a chemical engineer
48
145799
4023
Օրինակ, իմ հայրը ինժեներ-քիմիկոս է,
02:42
and I don't recall once in his 40 years of chemical engineering
49
149822
3377
և ես չեմ հիշում, որ իր 40 տարվա աշխատանքային փորձի ընթացքում գեթ մեկ անգամ
02:45
anybody asking him if he was afraid to be a chemical engineer, you know?
50
153199
3682
որևէ մեկն իրեն հարցներ արդյոք ինքը չի վախենում ինժեներ-քիմիկոս լինելուց։
02:49
It didn't -- that chemical-engineering block, John, how's it going?
51
156881
5811
Այդպես չի․․․Ջոն, այդ քիմիկական-ինժեներական գործն առաջ գնում է․․․
02:55
It just didn't come up like that, you know?
52
162692
2164
Այդպես չի լինում, գիտեք։
02:57
But to be fair, chemical engineers as a group
53
164856
3834
Բայց մյուս կողմից, ինժեներ-քիմիկոսները, որպես խումբ,
03:01
haven't really earned a reputation over the centuries
54
168690
2426
դարերի ընթացքում ձեռք չեն բերել ալկոհոլիզմով տառապող մոլագար
03:03
for being alcoholic manic-depressives.
55
171116
2818
մարդկանց համբավ։
03:06
(Laughter)
56
173934
1448
(Ծիծաղ)
03:08
We writers, we kind of do have that reputation,
57
175382
2834
Մենք գրողներս ունենք այդ համբավը,
03:11
and not just writers, but creative people across all genres,
58
178216
3983
և ոչ միայն գրողները, այլ ցանկացած ոլորտի ստեղծագործող մարդիկ,
03:14
it seems, have this reputation for being enormously mentally unstable.
59
182199
4701
թվում է, թե ունեն այս մտավոր անկայուն լինելու համբավը։
03:19
And all you have to do is look at the very grim death count
60
186900
3816
Ընդամենն անհրաժեշտ է նայել միայն 20րդ դարում
03:23
in the 20th century alone, of really magnificent creative minds
61
190716
3583
հրաշալի ստեղծագործական ուղեղների մահվան թվին, մարդիկ,
03:27
who died young and often at their own hands, you know?
62
194299
3126
որոնք մահացել են երիտասարդ տարիքում սեփական կամքով։
03:30
And even the ones who didn't literally commit suicide
63
197425
3266
Եվ նույսիկ նրանք, ովքեր ուղղակի ինքնասպանություն չեն գործել,
03:33
seem to be really undone by their gifts, you know.
64
200691
3376
գիտեք, կարծես կործանված լինեն իրենց շնորհից։
03:36
Norman Mailer, just before he died, last interview, he said
65
204067
2899
Նորման Մեյլերը, իր մահից անմիջապես առաջ, վերջին հարցազրույցում ասել է․
03:39
"Every one of my books has killed me a little more."
66
206966
4101
«Իմ գրքերից յուրաքանչյուրն ինձ սպանել է ավելի ու ավելի»։
03:43
An extraordinary statement to make about your life's work.
67
211067
3599
Սա մի արտասովոր հայտարարություն է քո կյանքի աշխատանքի մասին։
03:47
But we don't even blink when we hear somebody say this
68
214666
2960
Բայց մենք նույնիսկ աչք չենք թարթում, երբ լսում ենք դա,
03:50
because we've heard that kind of stuff for so long
69
217626
2606
որովհետև այնքան երկար ենք լսել նման բաներ,
03:53
and somehow we've completely internalized and accepted collectively
70
220232
4001
որ ամբողջությամբ ընդունել ենք
03:57
this notion that creativity and suffering are somehow inherently linked
71
224233
4667
այն տեսակետը, որ ստեղծագործական շնորհը և տառապանքը բնատուր կերպով կապված են,
04:01
and that artistry, in the end, will always ultimately lead to anguish.
72
228900
5066
և որ ստեղծագործական աշխատանքը, վերջ ի վերջո, միշտ տանում է դեպի տանջանք։
04:06
And the question that I want to ask everybody here today
73
233966
2216
Եվ հարցը, որն ես այսօր ցանկանում եմ ուղղել բոլորին, հետևյալն է․
04:08
is are you guys all cool with that idea?
74
236182
2992
արդյո՞ք դուք բոլորդ համակերպվել եք այդ մտքի հետ։
04:11
Are you comfortable with that?
75
239174
2207
Արդյոք դուք հարմարվել եք այդ մտքին,
04:14
Because you look at it even from an inch away and, you know ...
76
241381
2951
որովհետև, երբ մի փոքր կողքից ես նայում, գիտեք,
04:17
I'm not at all comfortable with that assumption.
77
244332
3200
Ես չեմ կարող հարմարվել այդ ենթադրության հետ։
04:20
I think it's odious.
78
247532
1486
Ես կարծում եմ, որ այն գարշելի է։
04:21
And I also think it's dangerous,
79
249018
1953
Եվ նաև կարծում եմ, որ այն վտանգավոր է,
04:23
and I don't want to see it perpetuated into the next century.
80
250971
2767
և ես չեմ ուզում տեսնել թե ինչպես է այն փոխանցվում հաջորդ դար։
04:26
I think it's better if we encourage our great creative minds to live.
81
253738
4036
Կարծում եմ, ավելի լավ կլինի, եթե մենք խրախուսենք, որպեսզի մեր ստեղծագործական ուղեղներն ապրեն։
04:30
And I definitely know that, in my case -- in my situation --
82
257774
5775
Եվ ես վստահաբար գիտեմ, որ իմ դեպքում, իմ իրավիճակում,
04:36
it would be very dangerous for me to start sort of leaking down that dark path
83
263549
5163
շատ վտանգավոր կլինի, եթե ես գնամ այդ ենթադրության
04:41
of assumption, particularly given the circumstance
84
268712
3471
մութ ուղով, հատկապես հաշվի առնելով այն հանգամանքը,
04:44
that I'm in right now in my career.
85
272183
1903
թե ինչի եմ ես հասել իմ կարիերայում։
04:46
Which is -- you know, like check it out,
86
274086
2539
Որը, գիտեք, դե տեսեք,
04:49
I'm pretty young, I'm only about 40 years old.
87
276625
1599
ես բավականին երիտասարդ եմ, մոտ 40 տարեկան։
04:51
I still have maybe another four decades of work left in me.
88
278224
3910
Դեռ 40 տարի երևի կարող եմ աշխատել։
04:54
And it's exceedingly likely that anything I write from this point forward
89
282134
4517
Եվ շատ հավանական է, որ ցանկացած բան, որ ես գրեմ այս պահից սկսած
04:59
is going to be judged by the world as the work that came after
90
286651
2883
ընկալվելու է աշխարհի կողմից, որպես մի բան, որն ի հայտ է եկել
05:02
the freakish success of my last book, right?
91
289534
3417
իմ վերջին գրքի տարօրինակ հաջողությունից հետո, ճի՞շտ է։
05:05
I should just put it bluntly, because we're all sort of friends here now --
92
292951
3962
Բացահայտ ասեմ, քանի որ մենք մերոնցով ենք հավաքված այստեղ
05:09
it's exceedingly likely that my greatest success is behind me.
93
296913
4281
շատ հավանական է, որ իմ ամենամեծ հաջողությունն անցյալում է։
05:13
So Jesus, what a thought!
94
301194
2200
Աստված իմ, համա թե միտք է։
05:16
That's the kind of thought that could lead a person
95
303394
2315
Գիտեք, այդպիսի միտքը բավական է, որպեսզի մարդը
05:18
to start drinking gin at nine o'clock in the morning,
96
305709
2628
սկսի ջին խմել առավոտյան ժամը 9:00-ին,
05:21
and I don't want to go there.
97
308337
3052
իսկ ես չեմ ուզում այդ ուղին բռնել։
05:24
(Laughter)
98
311389
858
(Ծիծաղ)
05:25
I would prefer to keep doing this work that I love.
99
312247
2306
Ես կնախընտրեի անել այս գործը, որը սիրում եմ։
05:27
And so, the question becomes, how?
100
314553
3686
Հարց է, թե ինչպե՞ս։
05:31
And so, it seems to me, upon a lot of reflection,
101
318239
2884
Եվ կարծես թե, երկար փնտրտուքներից հետո, հասկացա, որ
05:33
that the way that I have to work now, in order to continue writing,
102
321123
3365
գրել շարունակելու համար, ես պետք է աշխատեմ հետևյալ կերպ․
05:37
is that I have to create some sort of protective psychological construct, right?
103
324488
3801
ինձ անհրաժեշտ է ստեղծել որոշակի հոգեբանական պատնեշ։
05:41
I have to sort of find some way to have a safe distance
104
328289
3533
Այսուհետ ես պետք է մի ձև գտնեմ իմ և իմ գրածի շուրջ արձագանքի համար անհագստության միջև
05:44
between me, as I am writing, and my very natural anxiety
105
331822
4885
ապահով տարածություն ունենալու համար,
05:49
about what the reaction to that writing is going to be, from now on.
106
336707
3865
մինչ ես գրում եմ։
05:53
And, as I've been looking over the last year for models for how to do that
107
340572
4268
Եվ, վերջին տարիների ընթացքում ես փնտրում էի դա անելու մոդելներ,
05:57
I've been sort of looking across time,
108
344840
2148
ես նայում էի տարբեր ժամանակաշրջանների կտրվածքով,
05:59
and I've been trying to find other societies
109
346988
2102
փորձում էի գտնել այլ հասարակություններ,
06:01
to see if they might have had better and saner ideas than we have
110
349090
3750
տեսնելու համար արդյոք նրանք ունեն ավելի լավ և ավելի առողջ մտքեր
06:05
about how to help creative people, sort of manage
111
352840
2965
թե ինչպես օգնել ստեղծագործական մարդկանց պաշտպանվելու
06:08
the inherent emotional risks of creativity.
112
355805
3068
ստեղծագործական շնորհի հետ կապված էմոցիոնալ վտանգներից։
06:11
And that search has led me to ancient Greece and ancient Rome.
113
358873
5015
Եվ այդ որոնումը տարավ ինձ դեպի Հին Հունաստան և Հին Հռոմ։
06:16
So stay with me, because it does circle around and back.
114
363888
2601
Մնացեք ինձ հետ, որովհետև այդ մտքին ես վերադառնալու եմ։
06:19
But, ancient Greece and ancient Rome --
115
366489
2246
Հին Հունաստանում և Հին Հռոմում
06:21
people did not happen to believe that creativity
116
368735
2566
մարդիկ չէին հավատում, որ ստեղծագործական շնորհը
06:24
came from human beings back then, O.K.?
117
371301
2418
գալիս է մարդկային էակներից այն ժամանակներում։
06:26
People believed that creativity was this divine attendant spirit
118
373719
4459
Մարդիկ հավատում էին, որ ստեղծագործական շնորհն աստվածային ուղեկից ոգի է,
06:30
that came to human beings from some distant and unknowable source,
119
378178
4001
որն այցելում է մարդկային էակներին մի հեռավոր և անճանաչելի աղբյուրից
06:34
for distant and unknowable reasons.
120
382179
2449
հեռավոր և անճանաչելի պատճառներով։
06:37
The Greeks famously called these divine attendant spirits of creativity "daemons."
121
384628
5251
Հույները ստեղծագոծական շնորհի այդ աստվածային ուղեկից ոգիներին անվանում էին «դեմոն»։
06:42
Socrates, famously, believed that he had a daemon
122
389879
3100
Ինչպես գիտենք, Սոկրատեսը հավատում էր, որ նա ուներ մի դեմոն,
06:45
who spoke wisdom to him from afar.
123
392979
2457
որը հեռվից իրեն իմաստություն էր հաղորդում։
06:48
The Romans had the same idea,
124
395436
1617
Հռոմեացիներն ունեին նույն գաղափարը,
06:49
but they called that sort of disembodied creative spirit a genius.
125
397053
4610
բայց նրանք այդ նույն ստեղծագործական շնորհին` մարմնից անջատ ոգուն անվանում էին հանճար։
06:54
Which is great, because the Romans did not actually think
126
401663
2560
Ինչը հիասքանչ է, որովհետև հռոմեացիները չէին մտածում,
06:57
that a genius was a particularly clever individual.
127
404223
2973
որ հանճարը խելացի անհատ է։
06:59
They believed that a genius was this, sort of magical divine entity,
128
407196
3683
Նրանք հավատում էին, որ հանճարը կախարդական աստվածային էակ է,
07:03
who was believed to literally live in the walls
129
410879
4182
որն, ըստ իրենց համոզմունքի, բնակվում էր արվեստագետի սենյակի
07:07
of an artist's studio, kind of like Dobby the house elf,
130
415061
3684
պատերի մեջ ինչպես Դոբբի տնային էլֆը,
07:11
and who would come out and sort of invisibly assist the artist with their work
131
418745
4033
և որը դուրս էր գալիս և անտեսանելիորեն օգնում արվեստագետին աշխատել
07:15
and would shape the outcome of that work.
132
422778
2600
և ձևավորում աշխատանքի արդյունքը։
07:18
So brilliant -- there it is, right there, that distance that I'm talking about --
133
425378
3551
Սա այնքան հիասքանչ է, ահա, հենց այն հեռավորությունը, որի մասին ես խոսում էի,
07:21
that psychological construct to protect you from the results of your work.
134
428929
4533
աշխատանքի արդյունքներից պաշտպանվելու այդ հոգեբանական պատնեշը։
07:26
And everyone knew that this is how it functioned, right?
135
433462
3608
Եվ բոլորը գիտեին թե ինչպես էր դա գործում։
07:29
So the ancient artist was protected from certain things,
136
437070
2608
Այսպիսով, արվեստագետը պաշտպանված էր որոշակի բաներից,
07:32
like, for example, too much narcissism, right?
137
439678
2484
ինչպես օրինակ նարցիսիզմի վտանգից, այդպես չէ՞։
07:34
If your work was brilliant you couldn't take all the credit for it,
138
442162
2994
Եթե ձեր աշխատանքը հիանալի էր, դուք չէիք կարող ամբողջությամբ պատասխանատու լինել դրա համար,
07:37
everybody knew that you had this disembodied genius who had helped you.
139
445156
3940
բոլորը գիտեին, որ դուք ունեք մարմնից անջատ հանճար, որն օգնել է ձեզ։
07:41
If your work bombed, not entirely your fault, you know?
140
449096
3369
Եթե ձեր աշխատանքը ձախողվում էր, դա ամբողջությամբ ձեր մեղքը չէր նույնպես։
07:45
Everyone knew your genius was kind of lame.
141
452465
2769
Բոլորը գիտեին, որ ձեր հանճարը մի քիչ անհաջող է։
07:48
And this is how people thought about creativity in the West for a really long time.
142
455234
5461
Եվ բավական երկար ժամանակ մարդիկ նման կերպ էին մտածում ստեղծագործական շնորհի մասին Արևմուտքում։
07:53
And then the Renaissance came and everything changed,
143
460695
2300
Բայց հետո եկավ Վերածնունդը և ամեն ինչ փոխվեց,
07:55
and we had this big idea, and the big idea was
144
462995
2183
առաջ եկավ այս մեծ գաղափարը,
07:57
let's put the individual human being at the center of the universe
145
465178
3451
եկեք անհատին տեղադրենք տիեզերքի կենտրոնում
08:01
above all gods and mysteries, and there's no more room
146
468629
2256
բոլոր աստվածներից ու առեղծվածներից վեր, և այլևս տեղ չկա
08:03
for mystical creatures who take dictation from the divine.
147
470885
3110
առեղծվածային էակների համար, որոնք աստվածներից կարգադրություններ են ստանում։
08:06
And it's the beginning of rational humanism,
148
473995
2335
Դա սկիզբ հանդիսացավ ռացիոնալ հումանիզմի համար ,
08:09
and people started to believe that creativity
149
476330
1949
և մարդիկ սկսեցին հավատալ, որ ստեղծագործական շնորհը
08:11
came completely from the self of the individual.
150
478279
2682
ամբողջությամբ անհատից է գալիս։
08:13
And for the first time in history,
151
480961
2250
Եվ պատմության մեջ առաջին անգամ
08:16
you start to hear people referring to this or that artist as being a genius
152
483211
5111
մարդիկ սկսեցին այս կամ այն արվեստագետի մասին ասել․ "Նա հանճար է»,
08:21
rather than having a genius.
153
488322
1841
և ոչ թե «Նա հանճար ունի»։
08:22
And I got to tell you, I think that was a huge error.
154
490163
3324
Եվ պիտի ասեմ, որ իմ կարծիքով դա մեծ սխալ էր։
08:26
You know, I think that allowing somebody, one mere person
155
493487
4246
Ես կարծում եմ, որ մեկ անհատին, ինչ-որ մեկին թույլ տալ մտածել,
08:30
to believe that he or she is like, the vessel,
156
497733
2763
որ նա հանդիսանում է ամբողջ աստվածային,
08:33
you know, like the font and the essence and the source
157
500496
2249
անճանաչելի, հավերժական առեղծվածի
08:35
of all divine, creative, unknowable, eternal mystery
158
502745
3700
սկիզբնաղբյուրը և գանձարանը,
08:39
is just a smidge too much responsibility to put on one fragile, human psyche.
159
506445
6085
մի քիչ շատ պատասխանատվություն է մեկ փխրուն մարդկային հոգու համար։
08:45
It's like asking somebody to swallow the sun.
160
512530
3515
Դա նման է նրան, որ խնդրես ինչ-որ մեկին արևը կուլ տալ։
08:48
It just completely warps and distorts egos,
161
516045
2651
Դա ամբողջությամբ աղավաղում և այլանդակում է էգոն,
08:51
and it creates all these unmanageable expectations about performance.
162
518696
3550
և ստեղծում է անիրականանալի սպասումներ ստեղծագործության մասին։
08:55
And I think the pressure of that
163
522246
1999
Կարծում եմ, որ հենց այդ ճնշումն է
08:57
has been killing off our artists for the last 500 years.
164
524245
3217
սպանել մեր արվեստագետներին վերջին 500 տարվա ընթացքում։
09:00
And, if this is true,
165
527462
2665
Եվ եթե դա այդպես է,
09:02
and I think it is true,
166
530127
1586
իսկ ես կարծում եմ, որ դա այդպես է,
09:04
the question becomes, what now?
167
531713
2865
հարց է ծագում` ի՞նչ անել։
09:07
Can we do this differently?
168
534578
1869
Կարո՞ղ ենք արդյոք այլ կերպ աշխատել։
09:09
Maybe go back to some more ancient understanding
169
536447
3396
Միգուցե կարող ենք վերադառնալ մարդկանց և ստեղծագործական առեղծվածի
09:12
about the relationship between humans and the creative mystery.
170
539843
4501
հարաբերության մասին հին պատկերացումներին։
09:17
Maybe not.
171
544344
1353
Միգուցե ոչ։
09:18
Maybe we can't just erase 500 years of rational humanistic thought
172
545697
3882
Միգուցե մենք չենք կարող պարզապես ջնջել 500 տարվա ռացիոնալ հումանիստական գաղափարները
09:22
in one 18 minute speech.
173
549579
2158
18 րոպեանոց ելույթի միջոցով։
09:24
And there's probably people in this audience
174
551737
2709
Եվ հավանաբար ունկնդիրների մեջ կգտնվեն մարդիկ,
09:27
who would raise really legitimate scientific suspicions
175
554446
4115
որոնք կարտահայտեն տրամաբանական գիտական կասկածներ
09:31
about the notion of, basically fairies
176
558561
2379
այն տեսակետի շուրջ, որ գոյություն ունեն փերիներ,
09:33
who follow people around rubbing fairy juice on their projects and stuff.
177
560940
4988
որոնք հետևում են մարդկանց և կախարդական նեկտար են շաղ տալիս իրենց աշխատանքների վրա կամ նման մի բան։
09:38
I'm not, probably, going to bring you all along with me on this.
178
565928
4317
Հավանաբար, դրանում ես ձեզ չեմ կարողանա համոզել։
09:43
But the question that I kind of want to pose is --
179
570245
2785
Բայց հարցը, որ ես ցանկանում եմ առաջադրել հետևյալն է․
09:45
you know, why not?
180
573030
2197
ինչու՞ ոչ։
09:48
Why not think about it this way?
181
575227
1922
Ինչու՞ հենց այդպես էլ չմտածել դրա մասին։
09:49
Because it makes as much sense as anything else I have ever heard
182
577149
4112
Որովհետև դա նույնքան իմաստալից է, որքան ցանկացած այլ բան, որ երբևէ լսել եմ,
09:54
in terms of explaining the utter maddening capriciousness
183
581261
3956
որը բացատրում է ստեղծագործական գործընթացի
09:58
of the creative process.
184
585217
1545
խենթության հասնող քմահաճույք բնույթը։
09:59
A process which, as anybody who has ever tried to make something --
185
586762
2879
Մի գործընթաց, որ ցանկացած մարդ, ով փորձել է ինչ-որ բան ստեղծել,
10:02
which is to say basically everyone here ---
186
589641
2426
ասել է թե, յուրաքանչյուր ոք այստեղ,
10:04
knows does not always behave rationally.
187
592067
3111
գիտի, որ ռացիոնալ չէ։
10:07
And, in fact, can sometimes feel downright paranormal.
188
595178
4583
Իրականում, երբեմն պարզապես պարանորմալ բնույթ ունի։
10:12
I had this encounter recently where I met the extraordinary American poet Ruth Stone,
189
599761
5485
Մի հանդիպում ունեցա վերջերս արտասովոր ամերիկացի բանաստեղծուհի Ռութ Ստոնի հետ,
10:18
who's now in her 90s, but she's been a poet her entire life
190
605246
2835
որն այժմ 90 տարեկան է, բայց նա ստեղծագործել է վաղ հասակից։
10:20
and she told me that when she was growing up in rural Virginia,
191
608081
3230
Նա պատմեց ինձ, որ երբ մեծանում էր գյուղական Վիրջինիայում,
10:24
she would be out working in the fields,
192
611311
1601
հաճախ դաշտում էր աշխատում,
10:25
and she said she would feel and hear a poem
193
612912
3157
և պատմեց, որ նա զգում էր և լսում էր, թե ինչպես է բանաստեղծությունը
10:28
coming at her from over the landscape.
194
616069
2007
մոտենում իրեն բնատեսարանի վրայով,
10:30
And she said it was like a thunderous train of air.
195
618076
3157
Իր խոսքերով դա ամպրոպային օդի զանգվածի պես մի բան էր,
10:34
And it would come barreling down at her over the landscape.
196
621233
2328
և դա գլորվելով մոտենում էր իրեն։
10:36
And she felt it coming, because it would shake the earth under her feet.
197
623561
3602
Եվ նա զգում էր, թե ինչպես է այն մոտենում, քանի որ գետինը դողում էր իր ոտքերի տակ։
10:39
She knew that she had only one thing to do at that point,
198
627163
3099
Այդ ժամանակ նա գիտեր, որ միակ բանը, որն իրենից պահանջվում է
10:43
and that was to, in her words, "run like hell."
199
630262
2151
դա իր իսկ խոսքերով «գժի պես վազելն է»։
10:45
And she would run like hell to the house
200
632413
1732
Եվ նա վազում էր տուն
10:46
and she would be getting chased by this poem,
201
634145
1686
և բանաստեղծությունը հետապնդում էր իրեն,
10:48
and the whole deal was that she had to get to a piece of paper and a pencil
202
635831
3130
և խնդիրն այն էր, որ նա պիտի արագ հասցներ թուղթ ու գրիչ գտնել,
10:51
fast enough so that when it thundered through her, she could collect it
203
638961
3068
այնպես, որ երբ բանաստեղծությունը կայծակի պես անցներ իր միջով, նա կարողանար հավաքել այն,
10:54
and grab it on the page.
204
642029
1501
և փոխանցել թղթին։
10:56
And other times she wouldn't be fast enough,
205
643530
1955
Պատահում էր, որ նա բավականին արագ չէր,
10:58
so she'd be running and running and running, and she wouldn't get to the house
206
645485
3327
նա վազում էր, վազում էր, բայց չէր հասցնում տուն հասնել,
11:01
and the poem would barrel through her and she would miss it
207
648812
2838
և բանաստեղծությունը գլորվելով անցնում էր իր միջով, և նա բաց էր թողնում այն,
11:04
and she said it would continue on across the landscape,
208
651650
2288
և իր խոսքերով, բանաստեղծությունը շարունակում էր իր ճանապարհը,
11:06
looking, as she put it "for another poet."
209
653938
2964
փնտրելով «մեկ այլ պոետի»։
11:09
And then there were these times --
210
656902
2370
Կային նաև ժամանակներ,
11:12
this is the piece I never forgot --
211
659272
2379
սա երբեք չեմ մոռանա,
11:14
she said that there were moments where she would almost miss it, right?
212
661651
3199
նա ասաց, որ կային ժամանակներ, երբ նա գրեթե կորցրել էր այն։
11:17
So, she's running to the house and she's looking for the paper
213
664850
2351
Այսպիսով, նա վազում է դեպի տուն, և փնտրում է թուղթ,
11:20
and the poem passes through her,
214
667201
2100
և բանաստեղծությունն անցնում է իր միջով,
11:22
and she grabs a pencil just as it's going through her,
215
669301
2934
և նա հասցնում է մատիտ վերցնել ձեռքը, և բանաստեղծությունն անցնում է իր միջով,
11:25
and then she said, it was like she would reach out with her other hand
216
672235
2568
և այնուհետև, իր խոսքերով, նա կարծես երկարացնում է մյուս ձեռքը,
11:27
and she would catch it.
217
674803
1707
և բռնում այն։
11:29
She would catch the poem by its tail,
218
676510
2281
Նա բռնում էր բանաստեղծության պոչից,
11:31
and she would pull it backwards into her body
219
678791
2778
և հետ քաշում դեպի իր մարմին,
11:34
as she was transcribing on the page.
220
681569
1860
վերատդադրելով այն թղթի վրա։
11:36
And in these instances, the poem would come up on the page perfect and intact
221
683429
4855
Եվ այդ դեպքերում, բանաստեղծությունը հայտնվում էր թղթի վրա ամբողջական և ավարտուն,
11:41
but backwards, from the last word to the first.
222
688284
3405
բայց հակառակ հերթականությամբ, վերջին բառից մինչև առաջին բառը։
11:44
(Laughter)
223
691689
1712
(Ծիծաղ)
11:46
So when I heard that I was like -- that's uncanny,
224
693401
4717
Եվ երբ ես լսեցի այդ պատմությունը, ես մտածեցի, շատ գերբնական է,
11:50
that's exactly what my creative process is like.
225
698118
2501
ճիշտ ինչպես իմ ստեղծագործական գործընթացն է։
11:53
(Laughter)
226
700619
3613
(Ծիծաղ)
11:57
That's not at all what my creative process is -- I'm not the pipeline!
227
704232
3066
Իրականում դա բացարձակ նման չէ իմ ստեղծագործական գործընթացին, ես խողովակ չեմ։
12:00
I'm a mule, and the way that I have to work
228
707298
1854
Ես ջորու նման եմ, և ես հետևյալ կերպ եմ աշխատում․
12:01
is that I have to get up at the same time every day,
229
709152
1667
ես արթնանում եմ ամեն օր նույն ժամին,
12:03
and sweat and labor and barrel through it really awkwardly.
230
710819
2797
և արյուն-քրտինքով աշխատում։
12:06
But even I, in my mulishness,
231
713616
3000
Բայց նույնիսկ ես ջորի լինելու հետ մեկտեղ,
12:09
even I have brushed up against that thing, at times.
232
716616
3868
նույնիսկ ես, պատահել է, որ հպվել եմ այդ բանին,
12:13
And I would imagine that a lot of you have too.
233
720484
1959
և կարծում եմ, որ ձեզանից շատերը նույնպես։
12:15
You know, even I have had work or ideas come through me from a source
234
722443
3609
Գիտեք, նույնիսկ ինձ հետ պատահել է, որ մտքերը կամ աշխատանքը եկել են ինչ-որ աղբյուրից,
12:18
that I honestly cannot identify.
235
726052
2511
որն ես ամենայն ազնվությամբ չեմ կարող մատնանշել։
12:21
And what is that thing?
236
728563
1596
Եվ ի՞նչ է այդ բանը։
12:22
And how are we to relate to it in a way that will not make us lose our minds,
237
730159
4038
Եվ ինչ հարաբերություն է անհրաժեշտ ձևավորել դրա հետ, որպեսզի գլուխներս չկորցնենք,
12:26
but, in fact, might actually keep us sane?
238
734197
2886
և նույնիսկ կարողանանք առողջ հոգեկան աշխարհ ունենալ։
12:29
And for me, the best contemporary example that I have of how to do that
239
737083
3779
Ինձ համար, դրա ամենալավ ժամանակակից օրինակը
12:33
is the musician Tom Waits,
240
740862
2332
երաժիշտ Թոմ Ուեյթսն է,
12:35
who I got to interview several years ago on a magazine assignment.
241
743194
4541
ում հետ ես հարցազրույց եմ անցկացրել մի ամսագրի հանձնարարությամբ տարիներ առաջ։
12:40
And we were talking about this,
242
747735
1249
Եվ մենք խոսում էինք դրա մասին,
12:41
and you know, Tom, for most of his life he was pretty much the embodiment
243
748984
3713
և գիտեք, Թոմը, իր կյանքի մեծ մասը հանդիսացել է ժամանակակից
12:45
of the tormented contemporary modern artist,
244
752697
1924
տանջված արվեստագետի մարմնացում,
12:47
trying to control and manage and dominate
245
754621
2623
որը փորձում է կառավարել, հսկել և իշխել
12:50
these sort of uncontrollable creative impulses
246
757244
2474
նման անկառավարելի ստեղծագործական ազդակները,
12:52
that were totally internalized.
247
759718
1887
որոնք ամբողջությամբ անհատի ներաշխարհի մասն են կազմում։
12:54
But then he got older, he got calmer,
248
761605
2005
Բայց ժամանակի հետ նա ավելի հանգիստ դարձավ,
12:56
and one day he was driving down the freeway in Los Angeles he told me,
249
763610
2923
և մի օր, նա մեքենայով երթևեկում էր Լոս Անջելեսի մայրուղիներից մեկով,
12:59
and this is when it all changed for him.
250
766533
1840
երբ, իր խոսքերով, ամեն ինչ փոխվեց։
13:01
And he's speeding along, and all of a sudden
251
768373
1991
Նա շտապում էր տեղ հասնել, երբ հանկարծակի
13:03
he hears this little fragment of melody,
252
770364
3741
լսում է մի մեղեդիի փոքր մաս,
13:06
that comes into his head as inspiration often comes, elusive and tantalizing,
253
774105
4029
որը հայտվում է իր գլխում, ինչպես հաճախ հայտվում է փախչող և տանջող ոգեշնչումը,
13:10
and he wants it, you know, it's gorgeous,
254
778134
2128
և նա ցանկանում է հավերժացնել այն, գիտեք, այն հոյակապ է,
13:13
and he longs for it, but he has no way to get it.
255
780262
2071
և նա փափագում է այն, բայց ոչ մի կերպ չի կարողացել դրան հասնել։
13:15
He doesn't have a piece of paper, he doesn't have a pencil,
256
782333
1868
Նա չուներ թղթի կտոր, չուներ մատիտ,
13:17
he doesn't have a tape recorder.
257
784201
1451
չուներ ձայնագրիչ։
13:18
So he starts to feel all of that old anxiety start to rise in him
258
785652
2968
Նա զգում է թե ինչպես հին անհագստությունը սկսում է գլուխ բարձրացնել, նա մտածում է․
13:21
like, "I'm going to lose this thing,
259
788620
1991
«Ես կորցնելու եմ այն,
13:23
and then I'm going to be haunted by this song forever.
260
790611
1920
և այնուհետև այս երաժշտությունն ինձ միշտ հետապնդելու է։
13:25
I'm not good enough, and I can't do it."
261
792531
1771
Ես բավականաչափ լավը չեմ, և չեմ կարող դա անել»։
13:27
And instead of panicking, he just stopped.
262
794302
2392
Բայց խուճապի մատնվելու փոխարեն, նա պարզապես կանգ առավ։
13:29
He just stopped that whole mental process
263
796694
1748
Նա պարզապես կանգնեցրեց ամբողջ մտավոր գործընթացը,
13:31
and he did something completely novel.
264
798442
2155
և ամբողջովին նոր մի բան արեց։
13:33
He just looked up at the sky, and he said,
265
800597
2722
Նա ուղղակի նայեց վերև երկինք և ասեց․
13:36
"Excuse me, can you not see that I'm driving?"
266
803319
3014
«Կներեք, չե՞ք տեսնում ինչ է, որ ես մեքենա եմ վարում»
13:39
(Laughter)
267
806333
3701
(Ծիծաղ)
13:42
"Do I look like I can write down a song right now?
268
810034
2734
«Արդյոք նմա՞ն եմ մեկին, ով կարող է երգ գրել այս պահին։
13:45
If you really want to exist, come back at a more opportune moment
269
812768
3845
Եթե իրականում ցանկանում ես գոյություն ունենալ, վերադարձիր ավելի պատեհ պահի
13:49
when I can take care of you.
270
816613
1662
երբ ես կարող եմ քո մասին հոգ տանել։
13:51
Otherwise, go bother somebody else today.
271
818275
3077
Իսկ եթե ոչ, գնա այսօր մեկ ուրիշին անհանգստություն պատճառի։
13:54
Go bother Leonard Cohen."
272
821352
3296
Գնա Լեոնարդ Քոհենին անհանգստացրու»։
13:57
And his whole work process changed after that.
273
824648
3132
Եվ նրա ամբողջ աշխատանքային գործընթացը փոխվեց դրանից հետո։
14:00
Not the work, the work was still oftentimes as dark as ever.
274
827780
3608
Ոչ թե գործը, գործը հաճախ նույնքան մռայլ էր, ինչպես միշտ,
14:04
But the process, and the heavy anxiety around it
275
831388
3059
այլ գործընթացը և դրա հետ կապված ծանր անհագստությունը
14:07
was released when he took the genie, the genius out of him
276
834447
2986
արձակվեց, երբ նա բաց թողեց այդ հանճարը իրենից դուրս,
14:10
where it was causing nothing but trouble, and released it kind of back where it came from,
277
837433
3371
որտեղ այն միայն անհագստություն էր պատճառում, բաց թողեց հետ, որտեղից այն եկել էր
14:13
and realized that this didn't have to be this internalized, tormented thing.
278
840804
3556
և գիտակցեց, որ այն չպիտի լինի ներքին, տանջված մի բան։
14:17
It could be this peculiar, wondrous, bizarre collaboration
279
844360
3744
Այն կարող է լինել յուրահատուկ, հրաշալի, տարօրինակ համագործակցություն,
14:20
kind of conversation between Tom and the strange, external thing
280
848104
4132
խոսակցության պես մի բան Թոմի և այդ տարօրինակ արտաքին բանի միջև,
14:25
that was not quite Tom.
281
852236
2376
որը Թոմը չէ։
14:27
So when I heard that story it started to shift a little bit
282
854612
2706
Երբ ես լսեցի այդ պատմությունը, այն սկսեց քիչ քիչ փոխել
14:30
the way that I worked too, and it already saved me once.
283
857318
2629
իմ աշխատելաոճը, և այն արդեն մեկ անգամ փրկել է ինձ։
14:32
This idea, it saved me when I was in the middle of writing "Eat, Pray, Love,"
284
859947
3331
Այդ գաղափարը փրկել է ինձ, երբ ես աշխատում էի «Ուտել, աղոթել, սիրել» գրքի վրա,
14:36
and I fell into one of those, sort of pits of despair
285
863278
2588
և ընկել էի մի այնպիսի հուսահատության մեջ,
14:38
that we all fall into when we're working on something and it's not coming
286
865866
3341
ուր մենք բոլորս ընկնում ենք, երբ աշխատում ենք մի բանի վրա և այն չի ստացվում,
14:42
and you start to think this is going to be a disaster,
287
869207
2242
և դու սկսում ես մտածել, որ այն սարսափելի է լինելու,
14:44
this is going to be the worst book ever written.
288
871449
1761
այն լինելու է աշխարհի ամենավատ գիրքը։
14:46
Not just bad, but the worst book ever written.
289
873210
2147
Ոչ թե վատ գիրք, այլ ամենավատ գիրքը աշխարհում։
14:48
And I started to think I should just dump this project.
290
875357
3962
Եվ ես սկսեցի մտածել այդ նախագիծը թողնելու մասին։
14:52
But then I remembered Tom talking to the open air
291
879319
3075
Բայց հետո ես հիշեցի Թոմին, օդի հետ խոսելիս,
14:55
and I tried it.
292
882394
2048
և ես փորձեցի նույնը անել։
14:57
So I just lifted my face up from the manuscript
293
884442
2492
Ես բարձրացրեցի գլուխս ձեռագրից
14:59
and I directed my comments to an empty corner of the room.
294
886934
2930
և ուղղեցի իմ մեկնաբանությունը սենյակի դատարկ անկյուն։
15:02
And I said aloud, "Listen you, thing,
295
889864
3578
Եվ բարձրաձայն ասեցի, «Լսիր, դու, այ բան,
15:06
you and I both know that if this book isn't brilliant
296
893442
3198
մենք երկուսս էլ գիտենք, որ եթե այս գիրքը լավ չստացվի
15:09
that is not entirely my fault, right?
297
896640
1801
դա ամբողջությամբ իմ մեղքը չէ, այդպես չէ՞։
15:11
Because you can see that I am putting everything I have into this,
298
898441
3327
Որովհետև դու կարող ես տեսնել, որ ես ամեն ինչ անում եմ,
15:14
I don't have any more than this.
299
901768
1368
ինչ-որ իմ ուժերի մեջ է։
15:15
So if you want it to be better, then you've got to show up and do your part of the deal.
300
903136
3226
Այնպես որ եթե ուզում ես, որ այն ավելի լավը լինի, ապա պետք է ներկայանաս և կատարես գործի քո բաժինը։
15:19
O.K. But if you don't do that, you know what, the hell with it.
301
906362
2994
Իսկ եթե չանես դա, գիտես ինչ, աստված քեզ հետ։
15:22
I'm going to keep writing anyway because that's my job.
302
909356
2936
Ես շարունակելու եմ գրել, որովհետև դա իմ աշխատանքն է։
15:25
And I would please like the record to reflect today
303
912292
1899
Եվ խնդրում եմ, որ այսօր արձանագրվի,
15:26
that I showed up for my part of the job."
304
914191
2300
որ ես ներկայացել եմ գործի իմ բաժինն անելու համար։
15:29
(Laughter)
305
916491
3698
(Ծիծաղ)
15:32
Because --
306
920189
2087
Որովհետև
15:35
(Applause)
307
922276
2074
(Ծափահարություններ)
15:37
in the end it's like this, O.K. --
308
924350
2172
Վերջում գիտեք այսպես է,
15:39
centuries ago in the deserts of North Africa,
309
926522
2401
դարեր առաջ, Հյուսիսային Աֆրիկայի անապատներում
15:41
people used to gather for these moonlight dances of sacred dance and music
310
928923
4667
մարդիկ հավաքվում էին լուսնի տակ սուրբ պարերի և երաժշտության համար,
15:46
that would go on for hours and hours, until dawn.
311
933590
2704
որոնք տևում էին մինչև լուսաբաց։
15:49
And they were always magnificent, because the dancers were professionals
312
936294
3027
Եվ դրանք միշտ զարմանահրաշ էին, որովհետև պարողները մասնագետներ էին
15:52
and they were terrific, right?
313
939321
1174
և նրանք հիանալի էին պարում, ճի՞շտ է։
15:53
But every once in a while, very rarely, something would happen,
314
940495
3818
Բայց մեկ-մեկ, շատ հազվադեպ, ինչ-որ մի բան էր պատահում,
15:57
and one of these performers would actually become transcendent.
315
944313
3512
և պարողներից մեկը դառնում էր մարդկային հնարավորության սահմաններից դուրս էակ։
16:00
And I know you know what I'm talking about,
316
947825
2284
Գիտեմ, որ հասկանում ենք ինչի մասին եմ խոսում,
16:02
because I know you've all seen, at some point in your life, a performance like this.
317
950109
3954
որովհետև գիտեմ, որ դուք բոլորդ ինչ-որ մի անգամ ձեր կյանքում տեսել են նման ներկայացում։
16:06
It was like time would stop,
318
954063
2095
Կարծես ժամանակը կանգ է առնում,
16:08
and the dancer would sort of step through some kind of portal
319
956158
2375
և պարողը կարծես ինչ-որ այլ աշխարհից է հայտնվում,
16:11
and he wasn't doing anything different than he had ever done, 1,000 nights before,
320
958533
4491
և նա նույն բանն է անում ինչ անում էր 1000 գիշեր առաջ,
16:15
but everything would align.
321
963024
1751
բայց ամեն ինչ կատարյալ է։
16:17
And all of a sudden, he would no longer appear to be merely human.
322
964775
3032
Եվ հանկարծակի, նա այլևս հասարակ մահկանացու չէ։
16:20
He would be lit from within, and lit from below
323
967807
2534
Նա կարծես ներսից և դրսից լուսավորվում է,
16:23
and all lit up on fire with divinity.
324
970341
3790
և ամբողջությամբ լուսավառվում է աստվածային կրակով։
16:26
And when this happened, back then,
325
974131
2145
Եվ երբ դա տեղի էր ունենում այն ժամանակներում
16:29
people knew it for what it was, you know, they called it by its name.
326
976276
4216
մարդիկ գիտեին էին, թե ինչ է իրականում կատարվում, նրանք կոչում էին դա իր անունով։
16:33
They would put their hands together and they would start to chant,
327
980492
2632
Նրանք միացնում էին իրենց ձեռքերը և սկսում արտասանել․
16:35
"Allah, Allah, Allah, God, God, God."
328
983124
4100
«Ալլահ, Ալլահ, Ալլահ, Աստված, Աստված, Աստված»։
16:40
That's God, you know.
329
987224
3102
Դա Աստվածն է, գիտեք։
16:43
Curious historical footnote --
330
990326
2680
Հետաքրքրական պատմական զեղում,
16:45
when the Moors invaded southern Spain, they took this custom with them
331
993006
4841
երբ Մուրերը գրավեցին հարավային Իսպանիան, նրանք յուրացրեցին այդ սովորույթը,
16:50
and the pronunciation changed over the centuries
332
997847
2245
և դարերի ընթացքում արտասանությունը փոխվեց
16:52
from "Allah, Allah, Allah," to "Olé, olé, olé,"
333
1000092
2865
«Ալլահ, Ալլահ, Ալլահ»-ից «Օլե, օլե, օլե»,
16:55
which you still hear in bullfights and in flamenco dances.
334
1002957
3174
որը մենք մինչև այժմ լսում ենք ցլամարտերի և ֆլամենկո պարերի ժամանակ։
16:58
In Spain, when a performer has done something impossible and magic,
335
1006131
3653
Իսպանիայում, երբ կատարողն ինչ-որ անհնար և կախարդական բան էր անում,
17:02
"Allah, olé, olé, Allah, magnificent, bravo,"
336
1009784
3149
«Ալլահ, օլե, օլե, Ալլահ, հիանալի է, բրավո»,
17:05
incomprehensible, there it is -- a glimpse of God.
337
1012933
3404
անբացատրելի է, ահա այն՝ աստվածայինի նշույլը։
17:09
Which is great, because we need that.
338
1016337
2172
Դա հրաշալի է, որովհետև մենք դրա կարիքն ունենք։
17:11
But, the tricky bit comes the next morning,
339
1018509
3851
Բայց դժվար մասը պարողի համար հաջորդ առավոտն է,
17:15
for the dancer himself, when he wakes up
340
1022360
2925
երբ նա արթնանում է
17:18
and discovers that it's Tuesday at 11 a.m., and he's no longer a glimpse of God.
341
1025285
3949
և հայտնաբերում է, որ երեքշաբթի է, ժամը 11:00-ը, և նա այլևս աստվածային նշույլ չունի։
17:22
He's just an aging mortal with really bad knees,
342
1029234
3492
Նա ընդամենը ծերացող մահկանացու է, ում ծնկները ցավում են,
17:25
and maybe he's never going to ascend to that height again.
343
1032726
4240
և հնարավոր է, որ նա այլևս երբեք նման բարձունքի չի հասնի։
17:29
And maybe nobody will ever chant God's name again as he spins,
344
1036966
3727
Եվ հնարավոր է, որ ոչ մեկը Աստծու անունը չտա, երբ նա պարի,
17:33
and what is he then to do with the rest of his life?
345
1040693
2858
և ի՞նչ պիտի անի նա իր կյանքի հետ այդ ժամանակ։
17:36
This is hard.
346
1043551
1382
Դա դժվար է։
17:37
This is one of the most painful reconciliations to make
347
1044933
2842
Դա ստեղծագործական կյանքում ամենացավոտ պահերից
17:40
in a creative life.
348
1047775
2091
մեկն է։
17:42
But maybe it doesn't have to be quite so full of anguish
349
1049866
3183
Բայց միգուցե դա կարող է այդքան տանջալի չլինել,
17:45
if you never happened to believe, in the first place,
350
1053049
3267
եթե ամենասկզբից դու չհավատաս, որ
17:49
that the most extraordinary aspects of your being came from you.
351
1056316
4105
քո էության ամենաարտասովոր մասը քո ներսից է գալիս։
17:53
But maybe if you just believed that they were on loan to you
352
1060421
2861
Միգուցե եթե դու միայն հավատաս, որ այդ մասը դու փոխառել ես
17:56
from some unimaginable source for some exquisite portion of your life
353
1063282
3806
քո կյանքի հիասքանչ հատվածի համար միայն, մի ինչ-որ աներևակայելի աղբյուրից,
17:59
to be passed along when you're finished, with somebody else.
354
1067088
3844
և որ այն փոխանցվելու է մեկ ուրիշին, երբ դրա ժամանակը գա։
18:03
And, you know, if we think about it this way it starts to change everything.
355
1070932
4884
Եվ, գիտեք, եթե մենք մտածենք դրա մասին այսպես, ապա ամեն բան կփոխվի։
18:08
This is how I've started to think,
356
1075816
1634
Եվ այդպես ես սկսեցի մտածել,
18:10
and this is certainly how I've been thinking in the last few months
357
1077450
3349
և այդպես եմ մտածում արդեն մի քանի ամիս,
18:13
as I've been working on the book that will soon be published,
358
1080799
2841
ինչ սկսել եմ աշխատել նոր գրքի վրա, որը շուտով կհրապարակվի,
18:16
as the dangerously, frighteningly over-anticipated follow up
359
1083640
3643
որպես վտանգավոր, չափից ավելի սպասված շարունակություն
18:20
to my freakish success.
360
1087283
2660
իմ տարօրինակ հաջողության։
18:22
And what I have to, sort of keep telling myself
361
1089943
2923
Եվ ես պետք է շարունակաբար ասեմ ինքս ինձ,
18:25
when I get really psyched out about that,
362
1092866
2025
երբ զգամ` ինչպես եմ ցնորվում դրա պատճառով,
18:27
is, don't be afraid.
363
1094891
2175
մի վախեցիր:
18:29
Don't be daunted.
364
1097066
1366
Մի վհատվիր։
18:31
Just do your job.
365
1098432
1983
Պարզապես արա քո գործը։
18:33
Continue to show up for your piece of it, whatever that might be.
366
1100415
2975
Շարունակիր անել գործի քո բաժինը, ինչ էլ որ դա լինի։
18:36
If your job is to dance, do your dance.
367
1103390
2910
Եթե քո գործը պարելն է, պարիր,
18:39
If the divine, cockeyed genius assigned to your case
368
1106300
3965
Եթե աստվածային անհեթեթ հանճարը, որը քեզ է նշանակված,
18:43
decides to let some sort of wonderment be glimpsed, for just one moment
369
1110265
5084
որոշի թույլ տալ, որ կախարդականի մի նշույլ երևա, թեկուզ մեկ վայրկյանով
18:48
through your efforts, then "Olé!"
370
1115349
2000
քո ջանքերի միջոցով, ապա «Օլե՜»։
18:50
And if not, do your dance anyhow.
371
1117349
3639
Իսկ եթե ոչ, ամեն դեպքում պարիր։
18:53
And "Olé!" to you, nonetheless.
372
1120988
1681
Եվ «Օլե՜» քեզ, այնուամենայնիվ։
18:55
I believe this and I feel that we must teach it.
373
1122669
2000
Ես հավատում եմ դրան և կարծում, որ մենք պետք է ուսուցանենք դա։
18:57
"Olé!" to you, nonetheless,
374
1124669
1788
«Օլե՜» քեզ, այնուամենայնիվ,
18:59
just for having the sheer human love and stubbornness
375
1126457
3313
պարզապես մարդկային սեր ու համառություն ունենալու համար,
19:02
to keep showing up.
376
1129770
1845
որ շարունակում ես ներկայանալ և անել քո բաժին գործը։
19:04
Thank you.
377
1131615
1675
Շնորհակալություն։
19:06
(Applause)
378
1133290
2075
(Ծափահարություններ)
19:08
Thank you.
379
1135365
1491
Շնորհակալություն։
19:09
(Applause)
380
1136856
3114
(Ծափահարություններ)
19:12
June Cohen: Olé!
381
1139970
1833
Ջուն Քոհեն՝ Օլե՜։
19:14
(Applause)
382
1141803
3700
(Ծափահարություններ)
ABOUT THE SPEAKER
Elizabeth Gilbert - WriterThe author of 'Eat, Pray, Love,' Elizabeth Gilbert has thought long and hard about some big topics. Her fascinations: genius, creativity and how we get in our own way when it comes to both.
Why you should listen
Elizabeth Gilbert faced down a premidlife crisis by doing what we all secretly dream of -- running off for a year. Her travels through Italy, India and Indonesia resulted in the megabestselling and deeply beloved memoir Eat, Pray, Love, about her process of finding herself by leaving home.
She's a longtime magazine writer -- covering music and politics for Spin and GQ -- as well as a novelist and short-story writer. Her books include the story collection Pilgrims, the novel Stern Men (about lobster fishermen in Maine) and a biography of the woodsman Eustace Conway, called The Last American Man. Her work has been the basis for two movies so far (Coyote Ugly, based on her own tale of working at the famously raunchy bar in New York City), and Eat, Pray, Love, with the part of Gilbert played by Julia Roberts. Not bad for a year off.
In 2010, Elizabeth published Committed, a memoir exploring her ambivalent feelings about the institution of marriage. And her 2013 novel, The Signature of All Things, is "a sprawling tale of 19th century botanical exploration."
Gilbert also owns and runs the import shop Two Buttons in Frenchtown, New Jersey.
Elizabeth Gilbert | Speaker | TED.com