TED2016
Uri Hasson: This is your brain on communication
Uri Hasson: Đây là não của bạn khi đang giao tiếp
Filmed:
Readability: 4.1
2,688,957 views
Nhà khoa học thần kinh Uri Hasson nghiên cứu về nền tảng giao tiếp của con người, và những thí nghiệm từ phòng thí nghiệm cho thấy rằng thông các ngôn ngữ khác nhau, não của chúng ta có những phản ứng giống nhau, hoặc trở thành "đồng tuyến tính," khi chúng ta nghe cùng nội dung câu chuyện. Cơ chế thần kinh tuyệt vời cho phép chúng ta truyền tải những đơn vị thông tin, chia sẻ những ký ức và kiến thức. "Chúng ta có thể giao tiếp vì chúng ta có cùng bộ mã để diễn tả ý tưởng." Hasson phát biểu.
Uri Hasson - Neuroscientist
Why do great thoughts and stories resonate so strongly with so many people, and how do we communicate them? Using fMRI experiments, Uri Hasson is looking for the answers. Full bio
Why do great thoughts and stories resonate so strongly with so many people, and how do we communicate them? Using fMRI experiments, Uri Hasson is looking for the answers. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Imagine that you invented a device
0
806
2075
Hãy tưởng tượng bạn tạo ra 1 thiết bị
00:14
that can record my memories,
1
2905
1672
có thể ghi lại ký ức
00:16
my dreams, my ideas,
2
4601
2037
giấc mơ và suy nghĩ của tôi
00:18
and transmit them to your brain.
3
6662
1663
rồi chuyển chúng
từ não tôi sang bạn.
từ não tôi sang bạn.
00:20
That would be a game-changing
technology, right?
technology, right?
4
8755
3075
Chắc hẳn đó là công nghệ thay đổi
ngoạn mục đúng không?
ngoạn mục đúng không?
00:23
But in fact, we already
possess this device,
possess this device,
5
11854
3038
Nhưng thực tế, chúng ta đã sở hữu
thiết bị này,
thiết bị này,
00:26
and it's called human communication system
6
14916
2644
và nó được gọi là hệ thống
giao tiếp của con người
giao tiếp của con người
00:29
and effective storytelling.
7
17584
1848
và lối truyền đạt hiệu quả.
00:31
To understand how this device works,
8
19874
2460
Để hiểu cách thức hoạt động
của công cụ này,
của công cụ này,
00:34
we have to look into our brains.
9
22358
2415
chúng ta phải nhìn vào
bên trong bộ não mình.
bên trong bộ não mình.
00:36
And we have to formulate the question
in a slightly different manner.
in a slightly different manner.
10
24797
3586
Và chúng ta phải đặt câu hỏi
cách khác.
cách khác.
00:40
Now we have to ask
11
28407
1463
Ta cần hỏi
00:42
how these neuron patterns in my brain
12
30309
2616
làm cách nào mạng nơ ron
trong não tôi
trong não tôi
00:44
that are associated
with my memories and ideas
with my memories and ideas
13
32949
3202
liên kết với những kỷ niệm của tôi,
làm thế nào những ý tưởng
làm thế nào những ý tưởng
00:48
are transmitted into your brains.
14
36175
2519
được truyền đến não của bạn.
00:51
And we think there are two factors
that enable us to communicate.
that enable us to communicate.
15
39702
3368
Tôi nghĩ có 2 yếu tố
cho phép ta giao tiếp.
cho phép ta giao tiếp.
00:55
First, your brain is now
physically coupled to the sound wave
physically coupled to the sound wave
16
43094
4055
Đầu tiên, não của bạn có cấu tạo vật lý
thích hợp để nhận sóng âm
thích hợp để nhận sóng âm
00:59
that I'm transmitting to your brain.
17
47173
2475
mà tôi đang truyền đến.
01:01
And second, we developed
a common neural protocol
a common neural protocol
18
49672
3378
Tiếp đến, chúng ta có cùng giao thức
thần kinh
thần kinh
01:05
that enabled us to communicate.
19
53074
1758
cho phép chúng ta giao tiếp.
01:07
So how do we know that?
20
55459
1262
Làm sao ta biết điều đó?
Ở phòng thí nghiệm của tôi tại Princeton,
01:09
In my lab in Princeton,
21
57292
1893
01:11
we bring people to the fMRI scanner
and we scan their brains
and we scan their brains
22
59209
3505
chúng tôi cho chụp MRI chức năng não
của một số người
của một số người
01:14
while they are either telling
or listening to real-life stories.
or listening to real-life stories.
23
62738
3900
trong khi họ đang nói hoặc nghe
những câu chuyện thường ngày.
những câu chuyện thường ngày.
01:18
And to give you a sense
of the stimulus we are using,
of the stimulus we are using,
24
66662
2624
Và để cho bạn một ý nghĩa của
câu nói của bạn,
câu nói của bạn,
01:21
let me play 20 seconds
from a story that we used,
from a story that we used,
25
69310
3984
hãy cho tôi 20 giây để kể câu chuyện
mà chúng tôi dùng trong thí nghiệm,
mà chúng tôi dùng trong thí nghiệm,
01:25
told by a very talented storyteller,
26
73318
2324
được kể bởi nhà kể chuyện tài năng
01:27
Jim O'Grady.
27
75666
1151
Jim O'Grady.
(Âm thanh) Jim O'Grady: Khi tôi đang
nghĩ ra câu chuyện, tôi biết nó hay,
nghĩ ra câu chuyện, tôi biết nó hay,
01:30
(Audio) Jim O'Grady: So I'm banging out
my story and I know it's good,
my story and I know it's good,
28
78244
3333
01:33
and then I start to make it better --
29
81601
2290
rồi tôi bắt đầu thêu dệt cho nó --
01:35
(Laughter)
30
83915
2484
(Cười)
01:38
by adding an element of embellishment.
31
86423
2335
bằng cách thêm vào một yếu tố mỹ miều.
01:41
Reporters call this "making shit up."
32
89502
3308
Các nhà báo gọi đó là "quá trình chế biến"
01:44
(Laughter)
33
92834
2271
(Cười)
01:47
And they recommend
against crossing that line.
against crossing that line.
34
95735
3116
Và họ khuyên không nên vượt qua
làn ranh này.
làn ranh này.
01:52
But I had just seen the line crossed
between a high-powered dean
between a high-powered dean
35
100208
4604
Nhưng tôi vừa thấy một sự việc vượt rào:
một trưởng khoa quyền lực
một trưởng khoa quyền lực
01:56
and assault with a pastry.
36
104836
1426
bị ném bánh vào mặt.
01:58
And I kinda liked it."
37
106286
1492
Và tôi khá thích thú."
01:59
Uri Hasson: OK, so now
let's look into your brain
let's look into your brain
38
107802
2374
Uri Hason: Bây giờ ta hãy
nhìn vào bên trong não
nhìn vào bên trong não
02:02
and see what's happening
when you listen to these kinds of stories.
when you listen to these kinds of stories.
39
110200
3228
và xem thử điều gì xảy ra
khi bạn nghe những câu chuyện như thế.
khi bạn nghe những câu chuyện như thế.
02:05
And let's start simple -- let's start
with one listener and one brain area:
with one listener and one brain area:
40
113452
4044
Hãy bắt đầu với một người nghe và
vùng trong não của người đó:
vùng trong não của người đó:
02:09
the auditory cortex that processes
the sounds that come from the ear.
the sounds that come from the ear.
41
117520
3489
vùng vỏ não thính giác liên quan đến
âm thanh từ tai đến.
âm thanh từ tai đến.
02:13
And as you can see,
in this particular brain area,
in this particular brain area,
42
121033
2444
Như bạn thấy, trong vùng
não đặc biệt này,
não đặc biệt này,
02:15
the responses are going up and down
as the story is unfolding.
as the story is unfolding.
43
123501
3492
những phản ứng xuất hiện khi câu
chuyện bắt đầu.
chuyện bắt đầu.
Bây giờ chúng ta xem những phản ứng này
02:19
Now we can take these responses
44
127017
1593
02:20
and compare them to the responses
in other listeners
in other listeners
45
128634
2801
và so sánh chúng với những phản ứng
của người nghe khác
của người nghe khác
02:23
in the same brain area.
46
131459
1475
trong cùng vùng não.
02:24
And we can ask:
47
132958
1167
Và chúng ta hỏi:
02:26
How similar are the responses
across all listeners?
across all listeners?
48
134149
3235
Những phản ứng ở những người
nghe giống nhau đến mức nào?
nghe giống nhau đến mức nào?
02:30
So here you can see five listeners.
49
138018
2362
Bạn có thể xem 5 người nghe này.
02:32
And we start to scan their brains
before the story starts,
before the story starts,
50
140983
3453
Chúng tôi quét não của họ
trước khi nghe chuyện,
trước khi nghe chuyện,
02:36
when they're simply lying in the dark
and waiting for the story to begin.
and waiting for the story to begin.
51
144460
3539
khi họ đang nằm trong buồng tối
và chờ câu chuyện bắt đầu.
và chờ câu chuyện bắt đầu.
02:40
As you can see,
52
148023
1154
Như bạn thấy,
02:41
the brain area is going up and down
in each one of them,
in each one of them,
53
149201
2758
vùng não phập phồng trong đầu họ,
02:43
but the responses are very different,
54
151983
1775
nhưng những phản ứng thì rất khác,
02:45
and not in sync.
55
153782
1667
và không đồng bộ.
02:47
However, immediately
as the story is starting,
as the story is starting,
56
155473
2706
Tuy nhiên, ngay sau đó
khi câu chuyện bắt đầu,
khi câu chuyện bắt đầu,
02:50
something amazing is happening.
57
158203
1686
một vài thứ tuyệt vời xảy ra.
(Âm thanh) JO: tôi đang viết câu chuyện
của tôi và tôi biết nó hay,
của tôi và tôi biết nó hay,
02:52
(Audio) JO: So I'm banging out my story
and I know it's good,
and I know it's good,
58
160857
2929
02:55
and then I start to make it --
59
163810
1528
và rồi tôi thêu dệt nó--
02:57
UH: Suddenly, you can see
that the responses in all of the subjects
that the responses in all of the subjects
60
165362
3297
UH: đột nhiên bạn thấy
các phản ứng trong các đối tượng
các phản ứng trong các đối tượng
03:00
lock to the story,
61
168683
1152
theo câu chuyện,
03:01
and now they are going up and down
in a very similar way
in a very similar way
62
169859
3429
và các phản ứng lên xuống theo
cách thức rất giống nhau
cách thức rất giống nhau
03:05
across all listeners.
63
173312
1554
trong não của mọi người nghe.
03:06
And in fact, this is exactly
what is happening now in your brains
what is happening now in your brains
64
174890
3049
Thật vậy, đây là điều đã xảy ra
trong đầu bạn
trong đầu bạn
03:09
when you listen to my sound speaking.
65
177963
2873
khi bạn nghe lời nói của tôi.
03:12
We call this effect "neural entrainment."
66
180860
3008
Chúng ta gọi đó là hiệu ứng
"thần kinh đồng bộ."
"thần kinh đồng bộ."
Và để giải thích cho bạn
về hiệu ứng thần kinh đồng bộ,
về hiệu ứng thần kinh đồng bộ,
03:16
And to explain to you
what is neural entrainment,
what is neural entrainment,
67
184374
2312
03:18
let me first explain
what is physical entrainment.
what is physical entrainment.
68
186710
2610
tôi xin giải thích hiệu ứng
bắt nhịp vật lý.
bắt nhịp vật lý.
03:22
So, we'll look and see five metronomes.
69
190076
2750
Tôi có 5 máy đập nhịp.
03:24
Think of these five metronomes
as five brains.
as five brains.
70
192850
2996
Hãy xem 5 chiếc máy đập nhịp
như là 5 bộ não.
như là 5 bộ não.
Chúng giống như những người nghe
trước khi câu chuyện bắt đầu,
trước khi câu chuyện bắt đầu,
03:27
And similar to the listeners
before the story starts,
before the story starts,
71
195870
2750
03:30
these metronomes are going to click,
72
198644
1813
những máy này đang gõ nhịp,
03:32
but they're going to click out of phase.
73
200481
2159
nhưng chúng gõ lệch nhịp.
03:35
(Clicking)
74
203059
4396
(Tiếng tíc tắc)
03:39
Now see what will happen
when I connect them together
when I connect them together
75
207479
3001
Hãy nhìn điều gì xảy ra
khi tôi nối chúng với nhau
khi tôi nối chúng với nhau
03:42
by placing them on these two cylinders.
76
210504
2141
bằng cách đặt chúng trên hai
ống hình trụ này.
ống hình trụ này.
03:45
(Clicking)
77
213880
3221
(Tíc tắc)
03:49
Now these two cylinders start to rotate.
78
217125
2612
Bây giờ 2 ống này bắt đầu lắc lư.
03:51
This rotation vibration
is going through the wood
is going through the wood
79
219761
3129
Sự rung truyền qua gỗ
03:54
and is going to couple
all the metronomes together.
all the metronomes together.
80
222914
3005
và nối tất cả các máy lại với nhau.
Bây giờ hãy lắng nghe tiếng tíc tắc.
03:57
And now listen to the click.
81
225943
1612
03:59
(Synchronized clicking)
82
227579
4667
( Tiếng tíc tắc đồng bộ)
04:09
This is what you call
physical entrainment.
physical entrainment.
83
237834
2624
Đây là gọi là sự đồng bộ vật lý.
04:12
Now let's go back to the brain and ask:
84
240482
2243
Chúng ta quay lại bộ não và đặt câu hỏi:
04:14
What's driving this neural entrainment?
85
242749
2144
Đồng bộ thần kinh dẫn đến điều gì?
04:16
Is it simply the sounds
that the speaker is producing?
that the speaker is producing?
86
244917
2785
Nó có đơn giản như âm thanh
mà người nói đang tạo ra không?
mà người nói đang tạo ra không?
04:19
Or maybe it's the words.
87
247726
1323
Đó là âm của các từ.
04:21
Or maybe it's the meaning
that the speaker is trying to convey.
that the speaker is trying to convey.
88
249073
3646
Hay là ý mà
người nói muốn truyền đạt.
người nói muốn truyền đạt.
04:24
So to test it, we did
the following experiment.
the following experiment.
89
252743
2760
Vậy để kiểm tra, chúng tôi đã
làm thí nghiệm sau,
làm thí nghiệm sau,
04:27
First, we took the story
and played it backwards.
and played it backwards.
90
255527
3201
Trước hết, chúng tôi lấy câu chuyện
và cho chạy ngược lại.
và cho chạy ngược lại.
04:30
And that preserved many
of the original auditory features,
of the original auditory features,
91
258752
3126
Các âm thanh vẫn được giữ như bản gốc,
04:33
but removed the meaning.
92
261902
2013
nhưng bị đảo vị trí nên mất ý nghĩa.
04:35
And it sounds something like that.
93
263939
1671
Và nó nghe giống thế này.
04:37
(Audio) JO: (Unintelligible)
94
265634
5138
(Âm thanh) JO: (không hiểu được)
04:43
And we flashed colors in the two brains
95
271296
2352
Chúng tôi tô màu hai não
04:45
to indicate brain areas that respond
very similarly across people.
very similarly across people.
96
273672
3912
để chỉ ra vùng nào trong não của
mọi người phản ứng giống nhau.
mọi người phản ứng giống nhau.
04:49
And as you can see,
97
277608
1154
Như bạn thấy,
04:50
this incoming sound induced entrainment
or alignment in all of the brains
or alignment in all of the brains
98
278786
3768
âm thanh tạo sự đồng bộ
hay đồng tuyến trong mọi bộ não
hay đồng tuyến trong mọi bộ não
04:54
in auditory cortices
that process the sounds,
that process the sounds,
99
282578
2732
ở vùng vỏ não âm thanh,
04:57
but it didn't spread
deeper into the brain.
deeper into the brain.
100
285334
2224
nhưng không truyền sâu hơn vào
bên trong não.
bên trong não.
Chúng ta lấy những âm thanh này
và xây dựng lại các từ.
và xây dựng lại các từ.
05:00
Now we can take these sounds
and build words out of it.
and build words out of it.
101
288051
3404
Vậy nếu chúng ta lấy câu nói của
Jim O'Grady rồi trộn các từ lên,
Jim O'Grady rồi trộn các từ lên,
05:03
So if we take Jim O'Grady
and scramble the words,
and scramble the words,
102
291479
2656
chúng ta sẽ có một chuỗi các từ.
05:06
we'll get a list of words.
103
294159
1240
05:07
(Audio) JO: ... an animal ...
assorted facts ...
assorted facts ...
104
295423
2262
(Âm thanh) JO: con vật ...
sự việc kết nối...
sự việc kết nối...
05:09
and right on ... pie man ...
potentially ... my stories
potentially ... my stories
105
297709
2892
ngay giữa ... bánh người ...
tiềm tàng ... câu chuyện của tôi
tiềm tàng ... câu chuyện của tôi
05:12
UH: And you can see that these words
start to induce alignment
start to induce alignment
106
300625
2942
UH: Bạn có thể thấy các từ bắt đầu
tạo đồng tuyến tính
tạo đồng tuyến tính
05:15
in early language areas,
but not more than that.
but not more than that.
107
303591
2605
trong vùng ngôn ngữ bên ngoài
nhưng chỉ dừng tại đó.
nhưng chỉ dừng tại đó.
05:18
Now we can take the words
and start to build sentences out of them.
and start to build sentences out of them.
108
306220
3817
Chúng ta có thể lấy các từ và
làm câu với các từ đó.
làm câu với các từ đó.
05:23
(Audio) JO: And they recommend
against crossing that line.
against crossing that line.
109
311561
3000
(Âm thanh) JO: Và họ khuyên không nên
vượt qua làn ranh này.
vượt qua làn ranh này.
05:28
He says: "Dear Jim,
Good story. Nice details.
Good story. Nice details.
110
316021
3642
Anh ấy nói: " Jim thân mến,
Câu chuyện hay. Chi tiết thú vị.
Câu chuyện hay. Chi tiết thú vị.
Cô ta chỉ biết anh ấy
qua tôi phải không?"
qua tôi phải không?"
05:32
Didn't she only know
about him through me?"
about him through me?"
111
320369
2152
UH: Bây giờ bạn có thể thấy các phản ứng
bên trong các vùng ngôn ngữ
bên trong các vùng ngôn ngữ
05:34
UH: Now you can see that the responses
in all the language areas
in all the language areas
112
322545
3135
các vùng này điều khiển ngôn ngữ nhận được
05:37
that process the incoming language
113
325704
1691
05:39
become aligned or similar
across all listeners.
across all listeners.
114
327419
2379
trở thành đồng tuyến tính hay tương đồng
giữa mọi người nghe.
giữa mọi người nghe.
05:42
However, only when we use
the full, engaging, coherent story
the full, engaging, coherent story
115
330218
4677
Tuy nhiên, chỉ khi chúng ta dùng câu
chuyện mạch lạc, hấp dẫn và đầy đủ
chuyện mạch lạc, hấp dẫn và đầy đủ
05:46
do the responses spread
deeper into the brain
deeper into the brain
116
334919
2225
để làm các phản ứng lan truyền
sâu vào trong não
sâu vào trong não
05:49
into higher-order areas,
117
337168
1531
đến những vùng điều khiển cao hơn,
05:50
which include the frontal cortex
and the parietal cortex,
and the parietal cortex,
118
338723
3101
bao gồm vỏ não vùng trán và
vỏ não thùy đỉnh,
vỏ não thùy đỉnh,
05:53
and make all of them
respond very similarly.
respond very similarly.
119
341848
2588
thì mới làm cho chúng có phản ứng
giống nhau.
giống nhau.
Chúng tôi tin những phản ứng trong vùng
điều khiển cao cũng đồng tuyến tính
điều khiển cao cũng đồng tuyến tính
05:56
And we believe that these responses
in higher-order areas are induced
in higher-order areas are induced
120
344460
3269
05:59
or become similar across listeners
121
347753
2126
hoặc trở nên đồng bộ ở các người nghe
06:01
because of the meaning
conveyed by the speaker,
conveyed by the speaker,
122
349903
2740
nhờ ý nghĩa nhận được từ người nói,
06:04
and not by words or sound.
123
352667
1601
chứ không phải các từ hay âm thanh.
06:06
And if we are right,
there's a strong prediction over here
there's a strong prediction over here
124
354635
2715
Và nếu chúng tôi đúng,
thì sẽ có một dự đoán đột phá ở đây
thì sẽ có một dự đoán đột phá ở đây
06:09
if I tell you the exact same ideas
125
357374
2362
nếu tôi nói với bạn cùng ý tưởng
06:11
using two very different sets of words,
126
359760
2644
dùng hai nhóm từ rất khác nhau,
06:14
your brain responses
will still be similar.
will still be similar.
127
362428
2551
những phản ứng não của bạn
sẽ tương ứng.
sẽ tương ứng.
Để kiểm tra, chúng tôi đã thực hiện
thí nghiệm sau trong phòng lap.
thí nghiệm sau trong phòng lap.
06:17
And to test it, we did
the following experiment in my lab.
the following experiment in my lab.
128
365499
3014
06:21
We took the English story
129
369142
1808
Chúng tôi lấy câu chuyện tiếng Anh
06:22
and translated it to Russian.
130
370974
2136
và dịch sang tiếng Nga.
06:25
Now you have two different sounds
and linguistic systems
and linguistic systems
131
373134
4224
Bây giờ bạn có 2 hệ thống âm thanh
và ngôn ngữ khác biệt
và ngôn ngữ khác biệt
06:29
that convey the exact same meaning.
132
377382
2294
chứa cùng nội dung.
06:31
And you play the English story
to the English listeners
to the English listeners
133
379700
3648
Rồi bạn cho người Anh nghe
câu chuyện tiếng Anh
câu chuyện tiếng Anh
06:35
and the Russian story
to the Russian listeners,
to the Russian listeners,
134
383372
2352
và người Nga nghe câu chuyện tiếng Nga,
06:37
and we can compare their responses
across the groups.
across the groups.
135
385748
3045
và chúng ta có thể so sánh những phản ứng
giữa các nhóm.
giữa các nhóm.
Khi chúng tôi làm thí nghiệm đó, chúng
tôi không thấy các phản ứng tương đồng
tôi không thấy các phản ứng tương đồng
06:40
And when we did that, we didn't see
responses that are similar
responses that are similar
136
388817
3571
06:44
in auditory cortices in language,
137
392412
2281
trong vùng vỏ não âm thanh
ở vùng ngôn ngữ
ở vùng ngôn ngữ
06:46
because the language
and sound are very different.
and sound are very different.
138
394717
2378
vì ngôn ngữ và âm thanh rất khác nhau.
06:49
However, you can see
that the responses in high-order areas
that the responses in high-order areas
139
397119
2768
Thế mà bạn lại thấy các phản ứng ở
vùng điều khiển cao
vùng điều khiển cao
06:51
were still similar
across these two groups.
across these two groups.
140
399921
2494
rất giống nhau giữa các nhóm này.
06:55
We believe this is because they understood
the story in a very similar way,
the story in a very similar way,
141
403068
4092
Chúng tôi tin rằng đó là vì họ hiểu
câu chuyện theo cách giống nhau,
câu chuyện theo cách giống nhau,
06:59
as we confirmed, using a test
after the story ended.
after the story ended.
142
407184
4026
đúng như chúng tôi xác định, bằng kiểm tra
sau khi câu chuyện kết thúc.
sau khi câu chuyện kết thúc.
07:04
And we think that this alignment
is necessary for communication.
is necessary for communication.
143
412321
3687
Chúng tôi nghĩ rằng, dòng đồng tuyến tính
là cần thiết để giao tiếp.
là cần thiết để giao tiếp.
07:08
For example, as you can tell,
144
416032
2626
Ví dụ, khi bạn nói,
07:10
I am not a native English speaker.
145
418682
2027
tôi không phải là người Anh bản ngữ.
07:12
I grew up with another language,
146
420733
1881
Tôi lớn lên với ngôn ngữ khác,
07:14
and the same might be for many
of you in the audience.
of you in the audience.
147
422638
2654
đó là trường hợp của nhiều người trong
số các bạn ở đây.
số các bạn ở đây.
07:17
And still, we can communicate.
148
425316
1999
Như vậy, chúng ta có thể giao tiếp.
07:19
How come?
149
427339
1151
Bằng cách nào?
07:20
We think we can communicate
because we have this common code
because we have this common code
150
428514
3079
Tôi nghĩ chúng ta có thể giao tiếp
vì chúng ta dùng mã giống nhau
vì chúng ta dùng mã giống nhau
07:23
that presents meaning.
151
431617
1427
để diễn tả ý nghĩa.
07:25
So far, I've only talked about
what's happening in the listener's brain,
what's happening in the listener's brain,
152
433921
3446
Cho đến lúc này, tôi chỉ mới nói
về điều xảy ra trong não người nghe,
về điều xảy ra trong não người nghe,
07:29
in your brain, when
you're listening to talks.
you're listening to talks.
153
437391
2247
trong não bạn, khi bạn
đang nghe câu chuyện.
đang nghe câu chuyện.
07:31
But what's happening
in the speaker's brain, in my brain,
in the speaker's brain, in my brain,
154
439662
2699
Nhưng điều gì xảy ra trong
não người nói, trong não tôi,
não người nói, trong não tôi,
07:34
when I'm speaking to you?
155
442385
1807
khi tôi đang nói với bạn?
07:36
To look in the speaker's brain,
156
444216
1857
Để nhìn vào não người nói,
07:38
we asked the speaker
to go into the scanner,
to go into the scanner,
157
446097
3096
chúng tôi bảo người nói vào
máy quét,
máy quét,
07:41
we scan his brain
158
449217
1602
chúng tôi quét não người ấy
07:42
and then compare his brain responses
to the brain responses of the listeners
to the brain responses of the listeners
159
450843
4007
và so sánh não người ấy với
phản ứng của não người nghe
phản ứng của não người nghe
07:46
listening to the story.
160
454874
1802
đang lắng nghe câu chuyện.
07:48
You have to remember that producing speech
and comprehending speech
and comprehending speech
161
456700
4210
Bạn phải nhớ rằng việc tạo lời nói
và hiểu lời nói
và hiểu lời nói
07:52
are very different processes.
162
460934
1723
là các quá trình rất khác nhau.
07:54
Here we're asking: How similar are they?
163
462681
2244
Chúng ta có hỏi: chúng
có gì giống nhau?
có gì giống nhau?
07:58
To our surprise,
164
466164
1407
Thật ngạc nhiên,
07:59
we saw that all these complex
patterns within the listeners
patterns within the listeners
165
467595
4871
Chúng tôi thấy tất cả các hình thức
phức tạp bên trong người nghe
phức tạp bên trong người nghe
08:04
actually came from the speaker brain.
166
472490
2707
đều đến từ não người nói.
Vậy việc tạo lời nói và hiểu lời nói phụ
thuộc vào một quá trình rất giống nhau.
thuộc vào một quá trình rất giống nhau.
08:07
So production and comprehension
rely on very similar processes.
rely on very similar processes.
167
475221
3685
08:10
And we also found
168
478930
1572
Và chúng tôi đã tìm ra
08:12
the stronger the similarity
between the listener's brain
between the listener's brain
169
480526
3706
sự giống nhau càng lớn
giữa não người nghe
giữa não người nghe
08:16
and the speaker's brain,
170
484256
1499
và não người nói,
08:17
the better the communication.
171
485779
1905
thì sự giao tiếp càng tốt.
08:19
So I know that if you
are completely confused now,
are completely confused now,
172
487708
3965
Vậy tôi biết nếu bạn đang bị rối,
hy vọng đó không phải
là trường hợp của chúng ta,
là trường hợp của chúng ta,
08:23
and I do hope that this is not the case,
173
491697
2021
là do các phản ứng não của bạn
rất khác với não của tôi.
rất khác với não của tôi.
08:25
your brain responses
are very different than mine.
are very different than mine.
174
493742
2393
08:28
But I also know that if you really
understand me now,
understand me now,
175
496159
3107
Nhưng tôi cũng biết nếu bạn hiểu tôi,
08:31
then your brain ... and your brain
... and your brain
... and your brain
176
499290
2891
thì não của bạn này ... và của bạn kia
... và của bạn kia nữa
... và của bạn kia nữa
08:34
are really similar to mine.
177
502205
1728
đang phản ứng rất giống não tôi.
08:37
Now, let's take all
this information together and ask:
this information together and ask:
178
505793
3095
Bây giờ, hãy tập trung những thông tin
này lại và đặt câu hỏi:
này lại và đặt câu hỏi:
08:40
How can we use it to transmit
a memory that I have
a memory that I have
179
508912
3337
Làm thế nào để truyền tải một
ký ức tôi đang có
ký ức tôi đang có
08:44
from my brain to your brains?
180
512273
2186
từ não của tôi sang não của bạn?
08:47
So we did the following experiment.
181
515037
2118
Chúng tôi đã làm thí nghiệm sau.
08:49
We let people watch,
for the first time in their life,
for the first time in their life,
182
517648
2573
Chúng tôi cho mọi người xem,
lần đầu tiên trong đời,
lần đầu tiên trong đời,
08:52
a TV episode from the BBC series
"Sherlock," while we scanned their brains.
"Sherlock," while we scanned their brains.
183
520245
4134
một tập phim truyền hình "Sherlock"
trên BBC, đồng thời scan não của họ.
trên BBC, đồng thời scan não của họ.
08:56
And then we asked them
to go back to the scanner
to go back to the scanner
184
524403
2801
Rồi chúng tôi bảo họ quay lại máy quét
08:59
and tell the story to another person
that never watched the movie.
that never watched the movie.
185
527228
3899
và bảo họ kể lại câu chuyện cho 1 người
cũng chưa bao giờ xem phim đó.
cũng chưa bao giờ xem phim đó.
09:03
So let's be specific.
186
531151
1660
Chúng ta hãy đi vào chi tiết.
09:04
Think about this exact scene,
187
532835
2047
Hãy nghĩ về cảnh này,
09:06
when Sherlock is entering
the cab in London
the cab in London
188
534906
2584
khi Sherlock vào taxi ở London
09:09
driven by the murderer he is looking for.
189
537514
2296
tài xế chính là kẻ giết người mà
Sherlock đang truy tìm.
Sherlock đang truy tìm.
09:12
With me, as a viewer,
190
540398
2496
Theo tôi, với tư cách là người xem,
09:14
there is a specific brain pattern
in my brain when I watch it.
in my brain when I watch it.
191
542918
3500
có một chi tiết đặc biệt trong
não tôi khi tôi xem cảnh đó.
não tôi khi tôi xem cảnh đó.
09:19
Now, the exact same pattern,
I can reactivate in my brain again
I can reactivate in my brain again
192
547179
3772
Chi tiết đặc biệt đó có thể
diễn ra lại trong não tôi
diễn ra lại trong não tôi
09:22
by telling the world:
Sherlock, London, murderer.
Sherlock, London, murderer.
193
550975
3656
bằng cách nói lại các từ:
Sherlock, London, sát thủ.
Sherlock, London, sát thủ.
09:27
And when I'm transmitting
these words to your brains now,
these words to your brains now,
194
555369
3110
Và khi tôi truyền những từ này đến
não của bạn,
não của bạn,
09:30
you have to reconstruct it in your mind.
195
558503
2485
bạn phải xếp lại chúng trong não của mình.
09:33
In fact, we see that pattern
emerging now in your brains.
emerging now in your brains.
196
561012
4549
Thật vậy, chúng ta thấy chi tiết đó
xuất hiện trong não của bạn.
xuất hiện trong não của bạn.
09:37
And we were really surprised to see
197
565585
2515
Và chúng tôi đã ngạc nhiên khi thấy
09:40
that the pattern you have
now in your brains
now in your brains
198
568124
2255
chi tiết trong não bạn lúc
09:42
when I'm describing to you these scenes
199
570403
1912
tôi mô tả cho bạn
các cảnh trong phim
các cảnh trong phim
09:44
would be very similar to the pattern
I had when I watched this movie
I had when I watched this movie
200
572339
3822
lại rất giống với chi tiết tôi có
khi tôi xem phim
khi tôi xem phim
09:48
a few months ago in the scanner.
201
576185
2138
một vài tháng trước cũng được scan.
09:50
This starts to tell you
about the mechanism
about the mechanism
202
578347
2104
Điều đó muốn về cơ chế
09:52
by which we can tell stories
and transmit information.
and transmit information.
203
580475
2742
khi chúng ta kể chuyện
và truyền thông tin.
và truyền thông tin.
09:55
Because, for example,
204
583733
1876
Bởi vì, ví dụ như
09:57
now you're listening really hard
and trying to understand what I'm saying.
and trying to understand what I'm saying.
205
585633
3512
bây giờ bạn đang nghe rất chăm chú
và cố gắng hiểu điều tôi đang nói.
và cố gắng hiểu điều tôi đang nói.
10:01
And I know that it's not easy.
206
589169
1550
Và tôi biết điều đó không dễ.
10:02
But I hope that at one point
in the talk we clicked, and you got me.
in the talk we clicked, and you got me.
207
590743
4036
Nhưng tôi hy vọng ở 1 thời điểm trong bài
phát biểu, ta đồng điệu và bạn hiểu tôi.
phát biểu, ta đồng điệu và bạn hiểu tôi.
10:06
And I think that in a few hours,
a few days, a few months,
a few days, a few months,
208
594803
3898
Tôi nghĩ trong vài giờ, vài ngày,
vài tháng,
vài tháng,
10:10
you're going to meet someone at a party,
209
598725
2144
bạn gặp ai đó ở một bữa tiệc,
10:12
and you're going to tell him
about this lecture,
about this lecture,
210
600893
3548
và bạn nói với họ về buổi hội thảo này,
10:16
and suddenly it will be as if
he is standing now here with us.
he is standing now here with us.
211
604465
3638
và đột nhiên giống như là người ấy
đang ở đây với chúng ta.
đang ở đây với chúng ta.
10:20
Now you can see
how we can take this mechanism
how we can take this mechanism
212
608127
2850
Bây giờ ta xem bằng cách nào
ta có được cơ chế này
ta có được cơ chế này
10:23
and try to transmit memories
and knowledge across people,
and knowledge across people,
213
611001
3931
và cố gắng chuyển những ký ức,
kiến thức cho mọi người,
kiến thức cho mọi người,
10:26
which is wonderful, right?
214
614956
2047
điều đó thật tuyệt đúng không?
10:29
But our ability to communicate
relies on our ability
relies on our ability
215
617027
3167
Nhưng khả năng giao tiếp của ta
phụ thuộc vào khả năng
phụ thuộc vào khả năng
10:32
to have common ground.
216
620218
2566
chúng ta có vùng kiến thức giống nhau.
10:34
Because, for example,
217
622808
1205
Vì, ví dụ,
10:36
if I'm going to use the British synonym
218
624037
3767
nếu tôi đang dùng những
từ tiếng Anh đồng nghĩa
từ tiếng Anh đồng nghĩa
10:39
"hackney carriage" instead of "cab,"
219
627828
2378
"hackney carriage" thay cho "cab,"
10:42
I know that I'm going to be misaligned
with most of you in the audience.
with most of you in the audience.
220
630230
4039
tôi biết tôi sẽ bị lệch pha
với hầu hết các bạn đang ở đây.
với hầu hết các bạn đang ở đây.
Việc đồng tuyến phụ thuộc
không chỉ vào khả năng
không chỉ vào khả năng
10:46
This alignment depends
not only on our ability
not only on our ability
221
634720
2191
10:48
to understand the basic concept;
222
636935
2034
hiểu các khái niệm cơ bản;
10:50
it also depends on our ability to develop
common ground and understanding
common ground and understanding
223
638993
4795
nó còn phụ thuộc vào khả năng phát triển
vùng kiến phổ thông, khả năng tiếp nhận
vùng kiến phổ thông, khả năng tiếp nhận
10:55
and shared belief systems.
224
643812
1787
và có cùng hệ thống ý thức.
10:57
Because we know that in many cases,
225
645623
1834
Vì chúng ta biết trong nhiều trường hợp,
10:59
people understand the exact
same story in very different ways.
same story in very different ways.
226
647481
4043
người ta hiểu cùng 1 câu chuyện
theo nhiều cách khác nhau.
theo nhiều cách khác nhau.
11:04
So to test it in the lab,
we did the following experiment.
we did the following experiment.
227
652460
3041
Vậy để kiểm tra trong phòng lab,
chúng tôi đã làm thí nghiệm sau.
chúng tôi đã làm thí nghiệm sau.
11:08
We took a story by J.D. Salinger,
228
656089
2931
Chúng tôi lấy một câu
chuyện của J.D. Salinger
chuyện của J.D. Salinger
11:11
in which a husband lost track
of his wife in the middle of a party,
of his wife in the middle of a party,
229
659044
4335
ở đó một người chồng lạc mất vợ
trong một bữa tiệc,
trong một bữa tiệc,
11:15
and he's calling his best friend, asking,
"Did you see my wife?"
"Did you see my wife?"
230
663403
3687
và ông ta gọi bạn thân nhất để hỏi,
"Có thấy vợ tôi đâu không?"
"Có thấy vợ tôi đâu không?"
11:19
For half of the subjects,
231
667836
1207
Một nửa số người xem
11:21
we said that the wife was having
an affair with the best friend.
an affair with the best friend.
232
669067
4141
nghĩ người vợ có vấn đề
với anh bạn thân này.
với anh bạn thân này.
11:25
For the other half,
233
673232
1151
Còn một nửa người xem,
11:26
we said that the wife is loyal
and the husband is very jealous.
and the husband is very jealous.
234
674407
5105
nói người vợ thì đàng hoàng
còn anh chồng thì hay ghen.
còn anh chồng thì hay ghen.
11:32
This one sentence before the story started
235
680127
2688
Câu này trước khi câu chuyện bắt đầu
11:34
was enough to make the brain responses
236
682839
2301
cũng đủ làm những phản ứng não
11:37
of all the people that believed
the wife was having an affair
the wife was having an affair
237
685164
3044
của những người tin rằng
người vợ ngoại tình
người vợ ngoại tình
11:40
be very similar in these high-order areas
238
688232
2437
trở nên giống nhau trong
vùng điều khiển cao
vùng điều khiển cao
11:42
and different than the other group.
239
690693
2222
và khác với phản ứng não của nhóm kia.
11:44
And if one sentence is enough
to make your brain similar
to make your brain similar
240
692939
3673
Nếu một câu đủ làm cho não bạn
trở nên giống
trở nên giống
11:48
to people that think like you
241
696636
1603
với người có suy nghĩ như bạn
11:50
and very different than people
that think differently than you,
that think differently than you,
242
698263
2953
và rất khác người có suy nghĩ khác bạn,
11:53
think how this effect is going
to be amplified in real life,
to be amplified in real life,
243
701240
3477
thì bạn hãy nghĩ hiệu ứng này
sẽ tác động mạnh lên cuộc sống thật,
sẽ tác động mạnh lên cuộc sống thật,
11:56
when we are all listening
to the exact same news item
to the exact same news item
244
704741
2892
khi chúng ta nghe cùng
một tin tức
một tin tức
11:59
after being exposed
day after day after day
day after day after day
245
707657
3748
được truyền thông
từ ngày này sang ngày khác
từ ngày này sang ngày khác
12:03
to different media channels,
like Fox News or The New York Times,
like Fox News or The New York Times,
246
711429
3812
trên các kênh khác nhau
như Fox News hay The New York Times,
như Fox News hay The New York Times,
12:07
that give us very different
perspectives on reality.
perspectives on reality.
247
715265
3113
những thông tin đó cho chúng ta
những cái nhìn khác nhau về thực tế.
những cái nhìn khác nhau về thực tế.
12:11
So let me summarize.
248
719556
1353
Tóm lại.
Nếu mọi thứ suôn sẻ như
chương trình tối nay,
chương trình tối nay,
12:13
If everything worked as planned tonight,
249
721529
2089
12:15
I used my ability to vocalize sound
to be coupled to your brains.
to be coupled to your brains.
250
723642
4299
tôi đã dùng khả năng phát âm
để đưa âm thanh vào não bạn.
để đưa âm thanh vào não bạn.
12:19
And I used this coupling
251
727965
1503
Và tôi đã dùng cách đưa này
12:21
to transmit my brain patterns associated
with my memories and ideas
with my memories and ideas
252
729492
3841
để truyền những chi tiết trong não tôi
gồm ký ức và các ý tưởng
gồm ký ức và các ý tưởng
12:25
into your brains.
253
733357
1316
vào trong não bạn.
12:27
In this, I start to reveal
the hidden neural mechanism
the hidden neural mechanism
254
735201
3798
Ở đây, tôi bắt đầu khám phá
cơ chế thần kinh ẩn chứa
cơ chế thần kinh ẩn chứa
12:31
by which we communicate.
255
739023
1635
trong giao tiếp của chúng ta.
12:32
And we know that in the future
it will enable us to improve
it will enable us to improve
256
740682
2967
Ta biết trong tương lai
điều đó cho phép ta cải thiện
điều đó cho phép ta cải thiện
12:35
and facilitate communication.
257
743673
1990
và làm cho giao tiếp dễ dàng hơn.
Nhưng những nghiên cứu cũng cho thấy
12:38
But these studies also reveal
258
746111
1694
12:40
that communication relies
on a common ground.
on a common ground.
259
748535
3286
giao tiếp phụ thuộc trên nền
kiến thức chung.
kiến thức chung.
12:43
And we have to be
really worried as a society
really worried as a society
260
751845
2462
Chúng ta phải quan tâm đến
quy mô xã hội
quy mô xã hội
12:46
if we lose this common ground
and our ability to speak with people
and our ability to speak with people
261
754331
4036
nếu ta thiếu nền tảng kiến thức chung
và thiếu khả năng nói với người khác
và thiếu khả năng nói với người khác
12:50
that are slightly different than us
262
758391
2117
thì mọi việc sẽ khác đi
12:52
because we let a few very strong
media channels
media channels
263
760532
3388
vì chúng ta để cho các kênh truyền
thông lớn
thông lớn
12:55
take control of the mic,
264
763944
1541
điều khiển quyền được nói,
12:57
and manipulate and control
the way we all think.
the way we all think.
265
765509
3775
và nhào nặn, điều khiển
cách thức chúng ta suy nghĩ.
cách thức chúng ta suy nghĩ.
Tôi không biết cách nào để sửa điều
tai hại đó vì tôi chỉ là nhà khoa học.
tai hại đó vì tôi chỉ là nhà khoa học.
13:01
And I'm not sure how to fix it
because I'm only a scientist.
because I'm only a scientist.
266
769308
2901
13:04
But maybe one way to do it
267
772233
2460
Nhưng có thể một cách để làm điều đó
13:06
is to go back to the more
natural way of communication,
natural way of communication,
268
774717
2647
là quay lại cách thức tự nhiên hơn của
giao tiếp,
giao tiếp,
13:09
which is a dialogue,
269
777388
1602
đó là đối thoại,
13:11
in which it's not only me
speaking to you now,
speaking to you now,
270
779014
2507
trong cách đó không chỉ tôi nói
với bạn,
với bạn,
13:13
but a more natural way of talking,
271
781994
2216
mà một cách còn tự nhiên hơn nữa,
13:16
in which I am speaking and I am listening,
272
784234
3277
là tôi nói và tôi lắng nghe,
13:19
and together we are trying to come
to a common ground and new ideas.
to a common ground and new ideas.
273
787535
4720
và chúng ta cùng nhau cố gắng đạt được
nền tảng kiến thức chung và ý tưởng mới.
nền tảng kiến thức chung và ý tưởng mới.
13:24
Because after all,
274
792279
1158
Vì sau tất cả,
13:25
the people we are coupled to
define who we are.
define who we are.
275
793461
3664
chính người chúng ta giao tiếp sẽ xác định
chúng ta là ai.
chúng ta là ai.
13:29
And our desire to be coupled
to another brain
to another brain
276
797149
2389
Và mong muốn được kết nối với
những bộ não khác
những bộ não khác
13:31
is something very basic
that starts at a very early age.
that starts at a very early age.
277
799562
4517
là điều rất cơ bản
đã được bắt đầu từ lúc còn rất nhỏ.
đã được bắt đầu từ lúc còn rất nhỏ.
13:36
So let me finish with an example
from my own private life
from my own private life
278
804103
4187
Cho tôi kết thúc với một ví dụ
từ cuộc sống riêng của tôi
từ cuộc sống riêng của tôi
13:41
that I think is a good example
of how coupling to other people
of how coupling to other people
279
809044
4311
mà tôi cho đó là một ví dụ tốt
về cách thức giao tiếp với người khác
về cách thức giao tiếp với người khác
13:45
is really going to define who we are.
280
813379
2274
giúp ta xác định ta là ai.
13:48
This my son Jonathan at a very early age.
281
816294
3074
Đây là Jonathan của tôi lúc còn rất nhỏ.
13:51
See how he developed
a vocal game together with my wife,
a vocal game together with my wife,
282
819392
4150
Hãy nhìn cách nó phát triển một trò chơi
âm thanh với vợ tôi,
âm thanh với vợ tôi,
13:55
only from the desire and pure joy
of being coupled to another human being.
of being coupled to another human being.
283
823566
5231
chỉ từ mong muốn và niềm vui được kết nối
với người khác.
với người khác.
14:01
(Both vocalizing)
284
829556
4917
(Cả hai cùng phát âm)
14:14
(Laughter)
285
842915
2328
(Cười)
14:17
Now, think how the ability of my son
286
845267
3797
Hãy nghĩ làm thế nào khả năng
của con trai tôi
của con trai tôi
14:21
to be coupled to us
and other people in his life
and other people in his life
287
849088
2762
giao tiếp với chúng tôi
và với người khác trong đời nó
và với người khác trong đời nó
sẽ hình thành người đàn ông
mà nó sẽ trở thành.
mà nó sẽ trở thành.
14:23
is going to shape the man
he is going to become.
he is going to become.
288
851874
2858
Hãy nghĩ cách thức bạn thay đổi
trên những điều cơ bản ngày thường
trên những điều cơ bản ngày thường
14:26
And think how you change on a daily basis
289
854756
2415
14:29
from the interaction and coupling
to other people in your life.
to other people in your life.
290
857195
4323
từ những tương tác và giao tiếp
với người khác trong đời bạn.
với người khác trong đời bạn.
14:34
So keep being coupled to other people.
291
862562
2103
Hãy giữ liên lạc với mọi người.
14:37
Keep spreading your ideas,
292
865157
1549
Hãy truyền bá ý tưởng của bạn,
14:38
because the sum of all of us
together, coupled,
together, coupled,
293
866730
3244
vì sự kết nối tất cả chúng ta với nhau,
14:41
is greater than our parts.
294
869998
1594
sẽ làm chúng ta tuyệt vời
hơn khi riêng lẻ.
hơn khi riêng lẻ.
14:43
Thank you.
295
871616
1166
Cảm ơn.
14:44
(Applause)
296
872806
5662
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Uri Hasson - NeuroscientistWhy do great thoughts and stories resonate so strongly with so many people, and how do we communicate them? Using fMRI experiments, Uri Hasson is looking for the answers.
Why you should listen
Rather than purging real-world complexity from his experiments, Uri Hasson and his Princeton lab collaborators use messy, real-life stimuli to study how our brains communicate with other brains.
Using fMRI to peer into his subjects’ brain activity, Hasson has discovered that a great storyteller literally causes the neurons of an audience to closely sync with the storyteller’s brain -- a finding that has far-reaching implications for communicators, teachers, performers, and scientists alike.
Uri Hasson | Speaker | TED.com