TED2010
Michael Sandel: The lost art of democratic debate
Michael Sandel: İtmiş demokratik müzakirə ənənəsi.
Filmed:
Readability: 4.2
1,412,912 views
Micheal Sandel "Demokratiya sivil debatın əsasını təşkil edir" deyir-- ancaq təəssüf ki, biz praktikadan uzağıq. O əyləncəli və interaktiv bir müzakirə yaradır, sonu ədalətin əsaslarını sual altında qoyan Ali Məhkəmənin ən son işlərindən birini( PGA Tour, Inc. v. Martin) TEDsterlərin də iştirakı ilə müzakirə edir.
Michael Sandel - Political philosopher
Michael Sandel teaches political philosophy at Harvard, exploring some of the most hotly contested moral and political issues of our time. Full bio
Michael Sandel teaches political philosophy at Harvard, exploring some of the most hotly contested moral and political issues of our time. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
One thing the world needs,
0
2000
2000
Bütün dünyanın,
00:19
one thing this country desperately needs
1
4000
2000
həm də bu ölkənin ehtiyacı olan şey
00:21
is a better way
2
6000
2000
siyası debatların
00:23
of conducting our political debates.
3
8000
2000
daha yaxşı aparılmasıdır.
00:25
We need to rediscover
4
10000
2000
İtirilmiş demokratik debat
00:27
the lost art of democratic argument.
5
12000
3000
sənətini yenidən qazanmalıyıq.
00:30
(Applause)
6
15000
6000
(Alqış)
00:36
If you think about the arguments we have,
7
21000
3000
Bizim ölkədə olan debatları nəzərdə tutursunuzsa,
00:39
most of the time it's shouting matches
8
24000
2000
onların çoxu kabel kanallarında
00:41
on cable television,
9
26000
2000
bir-birinə qışqırmaq,
00:43
ideological food fights on the floor of Congress.
10
28000
3000
Konqresdə ideoloji yemək davasındır.
00:48
I have a suggestion.
11
33000
2000
Mənim isə başqa təklifim var.
00:50
Look at all the arguments we have these days
12
35000
3000
Bu günlərdə müzakirə etdiyimiz məsələlərə nəzər salaq,
00:53
over health care,
13
38000
2000
sağlamlıq proqramı,
00:55
over bonuses and bailouts on Wall Street,
14
40000
3000
Wall Street-dəki əlavə bonuslar və maddi dəstəklər,
00:58
over the gap between rich and poor,
15
43000
3000
varlı və kasıb arasındakı uçurum,
01:01
over affirmative action and same-sex marriage.
16
46000
3000
və eyni cinsilərin evliliyi.
01:04
Lying just beneath the surface
17
49000
2000
Müzakirə edən tərəflərin
01:06
of those arguments,
18
51000
3000
üzərində durduqları həmin fikirlər
01:09
with passions raging on all sides,
19
54000
3000
və suallar əslində
01:12
are big questions
20
57000
3000
moral filosofiya
01:15
of moral philosophy,
21
60000
2000
və ədalət mövzusundakı
01:17
big questions of justice.
22
62000
2000
böyük suallardandır.
01:19
But we too rarely
23
64000
2000
Biz isə siyasətdə
01:21
articulate and defend
24
66000
3000
bu böyük moral sualları
01:24
and argue about
25
69000
2000
çox nadir hallarda
01:26
those big moral questions in our politics.
26
71000
3000
dilə gətərir nə müdafiə edirik.
01:29
So what I would like to do today
27
74000
3000
Bu gün mənim etmək istədiyim də
01:32
is have something of a discussion.
28
77000
2000
qısa bir müzakirədir.
01:34
First, let me take
29
79000
2000
İlk öncə icazə verin
01:36
a famous philosopher
30
81000
2000
ədalət və etika haqdakı bu böyük
01:38
who wrote about those questions
31
83000
2000
suallardan yazan məhşur filosof,
01:40
of justice and morality,
32
85000
2000
qədim Atenalı Aristoteli
01:42
give you a very short lecture
33
87000
2000
nəzərinizə çatdırım,
01:44
on Aristotle of ancient Athens,
34
89000
3000
onun ədalət teoriyası haqda
01:47
Aristotle's theory of justice,
35
92000
2000
qısa bir mühazirə verim,
01:49
and then have a discussion here
36
94000
3000
sonra sizinlə bərabər Aristotelin fikirlərinin
01:52
to see whether Aristotle's ideas
37
97000
2000
bizim bugünkü düşüncə və
01:54
actually inform
38
99000
2000
müzakirələrimizə
01:56
the way we think and argue
39
101000
2000
köməyi olub olmadığına
01:58
about questions today.
40
103000
3000
nəzər salaq.
02:01
So, are you ready for the lecture?
41
106000
3000
Mühazirəyə hazırsınız yəqin ki.
02:05
According to Aristotle,
42
110000
2000
Aristotelin fikrincə
02:07
justice means giving people what they deserve.
43
112000
3000
ədalət insanlara layiq olduqlarını verməkdir.
02:13
That's it; that's the lecture.
44
118000
2000
Budur bütün mühazirə.
02:15
(Laughter)
45
120000
3000
(Gülüş)
02:18
Now, you may say, well, that's obvious enough.
46
123000
2000
Deyə bilərsiniz ki bu aydın məsələdir.
02:20
The real questions begin
47
125000
2000
Əsl böyük sual kim nəyə
02:22
when it comes to arguing about
48
127000
2000
və nə üçün layiqdir sualını
02:24
who deserves what and why.
49
129000
3000
verəndə ortaya çıxır.
02:28
Take the example of flutes.
50
133000
2000
Fleytanı götürək, misal üçün.
02:30
Suppose we're distributing flutes.
51
135000
3000
Deyək ki, fleytaları bölüşdürürük.
02:33
Who should get the best ones?
52
138000
2000
Ən yaxşılar kimə çatmalıdır?
02:35
Let's see what people --
53
140000
2000
Burada əyləşənlər--
02:37
What would you say?
54
142000
2000
Siz nə deyərdiniz?
02:39
Who should get the best flute?
55
144000
2000
Kim ən yaxşı fleytaya layiqdir?
02:41
You can just call it out.
56
146000
2000
Yerdən danışa bilərsiniz.
02:43
(Audience: Random.)
57
148000
2000
(Auditoriya: Təsadüfi bölgü.)
02:45
Michael Sandel: At random. You would do it by lottery.
58
150000
2000
Michael Sandel: Təsadüfən. Lotereya kimi etmək olar.
02:47
Or by the first person to rush into the hall to get them.
59
152000
3000
Yaxud fleytanı almaq üçün zala girən ilk adamlar.
02:51
Who else?
60
156000
2000
Başqa kim?
02:53
(Audience: The best flute players.)
61
158000
2000
(Auditoriya: Fleytanı ən yaxşı ifa edənlər.)
02:55
MS: The best flute players. (Audience: The worst flute players.)
62
160000
2000
MS: Ən yaxşı fleyta ifaçıları. (Auditoriya: Ən pis ifaçılar.)
02:57
MS: The worst flute players.
63
162000
3000
MS: Ən pis ifaçılar.
03:00
How many say the best flute players?
64
165000
2000
Neçə nəfər ən yaxşı ifaçılar deyir?
03:04
Why?
65
169000
2000
Nə səbəbdən?
03:07
Actually, that was Aristotle's answer too.
66
172000
3000
Əslində Aristotel də bu cavabı vermişdi.
03:10
(Laughter)
67
175000
2000
(Gülüş)
03:12
But here's a harder question.
68
177000
2000
Amma daha çətin sual da var.
03:14
Why do you think,
69
179000
2000
Bu fikirdə olan insanlardan
03:16
those of you who voted this way,
70
181000
2000
soruşuram, nəyə görə ən yaxşı
03:18
that the best flutes should go to the best flute players?
71
183000
3000
fleytalar ən yaxşı ifaçılara verilməlidir?
03:21
Peter: The greatest benefit to all.
72
186000
2000
Peter: Hamı üçün ən xeyirli olsun deyə.
03:23
MS: The greatest benefit to all.
73
188000
2000
MS: Hamı üçün ən xeyirlisi.
03:25
We'll hear better music
74
190000
2000
Fleytalar ən yaxşı ifaçıların olsa
03:27
if the best flutes should go to the best flute players.
75
192000
3000
hamı daha yaxşı musiqiyə qulaq asacaq.
03:30
That's Peter? (Audience: Peter.)
76
195000
2000
Adınız Peterdi hə?(Auditoriya: Peter.)
03:32
MS: All right.
77
197000
2000
MS: Yaxşı.
03:35
Well, it's a good reason.
78
200000
2000
Yaxşı səbəbdir.
03:37
We'll all be better off if good music is played
79
202000
2000
Pis musiqidənsə yaxşı musiqi
03:39
rather than terrible music.
80
204000
3000
çalınsa daha yaxşı olar.
03:43
But Peter,
81
208000
2000
Ancaq Peter, Aristotel
03:45
Aristotle doesn't agree with you that that's the reason.
82
210000
3000
başqa səbəbdən bu fikirdə idi.
03:48
That's all right.
83
213000
2000
Normaldır bu.
03:50
Aristotle had a different reason
84
215000
2000
Aristotel ən yaxşı fleytanın ən yaxşı
03:52
for saying the best flutes should go to the best flute players.
85
217000
3000
ifaçıya verilməsini başqa səbəbdən doğru hesab edirdi.
03:55
He said,
86
220000
2000
O deyirdi ki,
03:57
that's what flutes are for --
87
222000
2000
fleyta yaxşı ifa edilmək
03:59
to be played well.
88
224000
3000
üçün yaradılıb.
04:02
He says that to reason about
89
227000
2000
O deyirdi ki, nəyinsə ədalətli
04:04
just distribution of a thing,
90
229000
3000
bölgüsünü təmin etmək üçün
04:07
we have to reason about,
91
232000
3000
həmin əşya və ya ictimai fəaliyyətin,
04:10
and sometimes argue about,
92
235000
2000
indiki halda misiqi ifasının
04:12
the purpose of the thing,
93
237000
2000
məqsədini tapmalı
04:14
or the social activity --
94
239000
2000
və ya müzakirələr
04:16
in this case, musical performance.
95
241000
2000
aparmalıyıq.
04:18
And the point, the essential nature,
96
243000
2000
İndiki halda musiqi ifasının
04:20
of musical performance
97
245000
2000
əsl məqsədi
04:22
is to produce excellent music.
98
247000
2000
əla musiqi təqdim etməkdir.
04:24
It'll be a happy byproduct
99
249000
2000
Hamımızın faydalanacağı
04:26
that we'll all benefit.
100
251000
3000
xoş bir nəticə.
04:30
But when we think about justice,
101
255000
3000
Ədalət haqda isə,
04:33
Aristotle says,
102
258000
2000
Aristotel deyir ki,
04:35
what we really need to think about
103
260000
2000
bizim həqiqətən fikir verməli olduğumuz
04:37
is the essential nature of the activity in question
104
262000
3000
şey, sual altında olan fəaliyyətin əsl təbiəti
04:41
and the qualities that are worth
105
266000
3000
və hörmət, məftunluq və qiymət veriləcək
04:44
honoring and admiring and recognizing.
106
269000
3000
keyfiyyətlərə malik olmasıdır.
04:47
One of the reasons
107
272000
2000
Ən yaxşı fleytanı
04:49
that the best flute players should get the best flutes
108
274000
2000
ən yaxşı ifaçının olmasının səbəblərindən biri
04:51
is that musical performance
109
276000
2000
musiqi ifası yalnız bizi xoşbəxt etmək
04:53
is not only to make the rest of us happy,
110
278000
2000
üçün deyil, həm də
04:55
but to honor
111
280000
2000
ən yaxşı musiqiçilərin
04:57
and recognize
112
282000
2000
tanınması və
04:59
the excellence
113
284000
2000
hörmət
05:01
of the best musicians.
114
286000
2000
edilməsi üçündür.
05:03
Now, flutes may seem ... the distribution of flutes
115
288000
3000
Fleytaların bölüşdürülməsi bir az
05:06
may seem a trivial case.
116
291000
3000
əhəmiyyətsiz misal ola bilər.
05:09
Let's take a contemporary example
117
294000
2000
Ədalət üzərinə qurulmuş başqa daha
05:11
of the dispute about justice.
118
296000
3000
müasir misala nəzər salaq.
05:14
It had to do with golf.
119
299000
2000
Qolfla əlaqədardır.
05:16
Casey Martin -- a few years ago,
120
301000
2000
Bir neçə il bundan öncə olub,
05:18
Casey Martin --
121
303000
2000
Casey Martin
05:20
did any of you hear about him?
122
305000
2000
adlı şəxs eşitmisiniz?
05:22
He was a very good golfer,
123
307000
2000
O çox yaxşı qolfçu idi,
05:24
but he had a disability.
124
309000
2000
ancaq çatışmazlığı var idi,
05:26
He had a bad leg, a circulatory problem,
125
311000
3000
ayağı sağlam deyildi, ayağındakı
05:29
that made it very painful
126
314000
2000
qan dövranı pozğunluğu
05:31
for him to walk the course.
127
316000
3000
yeriməsini çətinləşdirirdi.
05:34
In fact, it carried risk of injury.
128
319000
3000
Yaralanmaq riski yüksək idi əslində.
05:38
He asked the PGA,
129
323000
2000
O, Peşəkar Qolf Federasiyasından
05:40
the Professional Golfers' Association,
130
325000
2000
Peşəkar Qolf Turnirlərində
05:42
for permission to use a golf cart
131
327000
3000
qolf maşınından istifadə etmək üçün
05:45
in the PGA tournaments.
132
330000
2000
icazə istədi.
05:47
They said, "No.
133
332000
2000
Ona yox cavabını verdilər,
05:49
Now that would give you an unfair advantage."
134
334000
2000
"Bu sizə ədalətsiz üstünlük vermiş olar." dedilər.
05:51
He sued,
135
336000
2000
O, işi məhkəməyə verdi,
05:53
and his case went all the way
136
338000
2000
və inanın ki, qolf maşını ilə bağlı
05:55
to the Supreme Court, believe it or not,
137
340000
2000
bu məhkəmə işi Ali Məhkəməyə qədər
05:57
the case over the golf cart,
138
342000
3000
gedib çıxdı.
06:00
because the law says
139
345000
2000
Qanunda zədəlilərin
06:02
that the disabled
140
347000
2000
kömək edilməsi
06:04
must be accommodated,
141
349000
3000
vacib şərt olduğuna görə
06:07
provided the accommodation does not
142
352000
3000
onun maşınla təmin olunması oyunun
06:10
change the essential nature
143
355000
3000
əsl təbiətinə heç bir təsir
06:13
of the activity.
144
358000
2000
göstərmir.
06:15
He says, "I'm a great golfer.
145
360000
2000
O deyir, "Mən yaxşı qolfçuyam.
06:17
I want to compete.
146
362000
2000
Və oynamaq istəyirəm.
06:19
But I need a golf cart
147
364000
2000
Ancaq bir nöqtədən digərinə
06:21
to get from one hole to the next."
148
366000
2000
getmək üçün qolf maşınına ehtiyacım var."
06:23
Suppose you were
149
368000
2000
Deyək ki, siz
06:25
on the Supreme Court.
150
370000
2000
Ali Məhkəmədə idiniz.
06:27
Suppose you were deciding
151
372000
2000
Bu məhkəmə işində ədaləti
06:29
the justice of this case.
152
374000
3000
bərqərar edəcək siz idiniz.
06:32
How many here would say
153
377000
2000
Burda oturanlardan neçəsi
06:34
that Casey Martin does have a right to use a golf cart?
154
379000
3000
Casey Martin qolf maşınından istifadə etmək haqqı var deyərdi?
06:37
And how many say, no, he doesn't?
155
382000
3000
Və neçə nəfər yox deyərdi?
06:41
All right, let's take a poll, show of hands.
156
386000
2000
Səsvermə keçirək, əllərinizi qaldırın.
06:43
How many would rule in favor of Casey Martin?
157
388000
2000
Kimlər Casey Martinin tərəfini tutardı?
06:47
And how many would not? How many would say he doesn't?
158
392000
3000
Kimlər əks qərar verərdi? Kimlər ona maşın verilməsin deyərdi?
06:50
All right, we have a good division of opinion here.
159
395000
3000
Əla, fikir bölgüsü müşahidə edirəm mən.
06:54
Someone who would not
160
399000
2000
Casey Martinə qolf maşını
06:56
grant Casey Martin the right to a golf cart,
161
401000
2000
verilməməsinin təfərdarı olanlar,
06:58
what would be your reason?
162
403000
2000
nə səbəbdən belə düşünürsünüz?
07:00
Raise your hand, and we'll try to get you a microphone.
163
405000
2000
Əlinizi qaldırın, mikrofon veriləcək sizə.
07:02
What would be your reason?
164
407000
2000
Nə səbəblər göstərə bilərsiniz?
07:05
(Audience: It'd be an unfair advantage.)
165
410000
2000
(Auditoriya: Bu ədalətsiz üstünlük olardı.)
07:07
MS: It would be an unfair advantage
166
412000
3000
MS: Əgər o qolf maşını sürsəydi,
07:10
if he gets to ride in a golf cart.
167
415000
2000
bu ədalətsiz olardı.
07:12
All right, those of you,
168
417000
2000
Yaxşı, çoxunuz ona maşın verməmək
07:14
I imagine most of you who would not give him the golf cart
169
419000
3000
səbəbləri ədalətsiz üstünlük hesab edirsiniz
07:17
worry about an unfair advantage.
170
422000
2000
yəqin ki.
07:19
What about those of you who say
171
424000
2000
Ona maşın verilməsinin
07:21
he should be given a golf cart?
172
426000
2000
tərəfdarları necə?
07:23
How would you answer the objection?
173
428000
2000
Qarşı çıxanlara nə cavab verərdiniz?
07:25
Yes, all right.
174
430000
2000
Yaxşı, buyurun.
07:27
Audience: The cart's not part of the game.
175
432000
3000
Auditoriya: Maşın oyunun parçası deyil.
07:30
MS: What's your name? (Audience: Charlie.)
176
435000
3000
MS: Adınız nədir sizin? (Auditoriya: Charlie.)
07:33
MS: Charlie says --
177
438000
3000
MS: Charlie deyir bunu--
07:36
We'll get Charlie a microphone in case someone wants to reply.
178
441000
2000
Kimsə cavab vermək istəsə indi Charlie-yə mikrofon verilir.
07:38
Tell us, Charlie,
179
443000
2000
Davam et Charlie,
07:40
why would you say he should be able to use a golf cart?
180
445000
3000
Nəyə görə ona qolf maşını verilməlidir?
07:43
Charlie: The cart's not part of the game.
181
448000
3000
Charlie: Maşın oyunun bir hissəsi deyil.
07:47
MS: But what about walking from hole to hole?
182
452000
3000
MS: Qolfda deşiklər arasındakı məsafə necə?
07:50
Charlie: It doesn't matter; it's not part of the game.
183
455000
3000
Charlie: Elə də fərqi yoxdur; O da oyunun bir hissəsi deyil.
07:53
MS: Walking the course is not part of the game of golf?
184
458000
3000
MS: Qolfa məsafəni yerimək oyunun bir hissəsi deyil deyirsiniz?
07:57
Charlie: Not in my book, it isn't.
185
462000
2000
Charlie: Mən bildiyimə görə, yox.
07:59
MS: All right. Stay there, Charlie.
186
464000
2000
MS: Yaxşı. Sən gözlə, Charlie.
08:01
(Laughter)
187
466000
2000
(Gülüş)
08:03
Who has an answer for Charlie?
188
468000
3000
Kim Charlie-yə cavab vermək istəyir?
08:06
All right, who has an answer for Charlie?
189
471000
2000
Kim cavab vermək istəyir Charlie-yə?
08:08
What would you say?
190
473000
2000
Buyurun.
08:10
Audience: The endurance element is a very important part of the game,
191
475000
3000
Auditoriya: Dözümlülük oyunda çox vacib faktordur,
08:13
walking all those holes.
192
478000
2000
deşiklər arasını yerimək də onun ölçüsü.
08:15
MS: Walking all those holes?
193
480000
2000
MS: Bütün deşiklər arası məsafəni qət etmək?
08:17
That's part of the game of golf? (Audience: Absolutely.)
194
482000
3000
Qolf oyunun bir hissəsidir? (Auditoriya: Elə di ki var.)
08:20
MS: What's your name? (Audience: Warren.)
195
485000
2000
MS: Adınız nədir? ( Auditoriya: Warren.)
08:22
MS: Warren.
196
487000
2000
MS: Warren.
08:25
Charlie, what do you say to Warren?
197
490000
2000
Charlie, sən Warrenə nə deyirsən?
08:29
Charley: I'll stick to my original thesis.
198
494000
2000
Charley: Mən əvvəlki fikrimin üstündə qalıram.
08:31
(Laughter)
199
496000
6000
(Gülüş)
08:37
MS: Warren, are you a golfer?
200
502000
2000
MS: Warren, qolfçusan?
08:39
Warren: I am not a golfer.
201
504000
2000
Warren: Xeyr, qolfçu deyiləm.
08:41
Charley: And I am. (MS: Okay.)
202
506000
2000
Charley: Amma mən qolfçuyam. (MS: Əla)
08:43
(Laughter)
203
508000
2000
(Gülüş)
08:45
(Applause)
204
510000
4000
(Alqış)
08:49
You know,
205
514000
2000
Bilirsiniz,
08:51
it's interesting.
206
516000
2000
maraqlı haldır.
08:55
In the case, in the lower court,
207
520000
2000
Məhkəmə işində də
08:57
they brought in golfing greats
208
522000
3000
bu məsələni aydınlaşdırmaq üçün
09:00
to testify on this very issue.
209
525000
3000
əlaqədar şəxslər dəvət olunmuşdu.
09:04
Is walking the course essential to the game?
210
529000
3000
Yerimək oyunun bir hissəsidirmi?
09:07
And they brought in Jack Nicklaus and Arnold Palmer.
211
532000
3000
Jack Nicklaus və Arnold Palmer də dəvət olunmuşdu.
09:10
And what do you suppose they all said?
212
535000
2000
Və sizcə onlar nə dedillər?
09:12
Yes. They agreed with Warren.
213
537000
3000
Bəli. Onlar Warrenlə razı idilər.
09:15
They said, yes, walking the course
214
540000
2000
Onlar dedilər ki, bəli, yerimək
09:17
is strenuous physical exercise.
215
542000
2000
fiziki iş kimi qəbul olunur.
09:19
The fatigue factor is an important part of golf.
216
544000
3000
Və bu qısa iş oyunun bir parçasıdır.
09:22
And so it would change
217
547000
2000
Ona qolf maşını verilməsi
09:24
the fundamental nature of the game
218
549000
3000
oyunun əsas təbiətinə
09:27
to give him the golf cart.
219
552000
2000
zidd olacaq.
09:29
Now, notice,
220
554000
2000
Maraqlı bir şeyə
09:31
something interesting --
221
556000
2000
diqqətinizi çəkim ki --
09:33
Well, I should tell you about the Supreme Court first.
222
558000
2000
Əvvəlcə Ali Məhkəmədən danışım.
09:35
The Supreme Court
223
560000
2000
Ali Məhkəmə
09:37
decided.
224
562000
2000
qərar qəbul etdi.
09:39
What do you suppose they said?
225
564000
3000
Sizcə nə qərar idi?
09:42
They said yes,
226
567000
2000
Qərar qəbul olundu ki,
09:44
that Casey Martin must be provided a golf cart.
227
569000
3000
bəli, Casey Martin qolf maşını ilə təmin olunmalıdır.
09:47
Seven to two, they ruled.
228
572000
2000
7-2 səs çoxluğu ilə qərar qəbul olundu.
09:50
What was interesting about their ruling
229
575000
3000
Məhkəmənin qərarı və bizim
09:54
and about the discussion we've just had
230
579000
3000
müzakirəmizin maraqlı tərəfi budur ki,
09:58
is that the discussion about
231
583000
2000
qolfun əsas təbiətini
10:00
the right, the justice, of the matter
232
585000
2000
müəyyən etməklə düzgün,
10:02
depended on
233
587000
2000
ədalətli qərar
10:04
figuring out what is
234
589000
3000
qəbul etmiş
10:07
the essential nature of golf.
235
592000
3000
oluruq.
10:10
And the Supreme Court justices
236
595000
2000
Ali Məhkəmə hakimləri də
10:12
wrestled with that question.
237
597000
2000
bu suala cavab axtarırdılar.
10:14
And Justice Stevens, writing for the majority,
238
599000
2000
Hakim Stevens, çoxluğun adından dedi ki,
10:16
said he had read all about the history of golf,
239
601000
3000
qolfun bütün tarixini oxuyub
10:21
and the essential point of the game
240
606000
3000
və oyunun əsas məğzi kiçik topu
10:24
is to get very small ball from one place
241
609000
2000
bir nöqtədən mümkün qədər az zərbəylə
10:26
into a hole
242
611000
2000
deşiyə salmaqdan
10:28
in as few strokes as possible,
243
613000
3000
ibarətdir, bu zaman yerimək isə
10:31
and that walking was not essential, but incidental.
244
616000
2000
zəruri deyil, təsadüfidir.
10:33
Now, there were two dissenters,
245
618000
2000
Qarşı çıxan iki nəfər var idi,
10:35
one of whom was Justice Scalia.
246
620000
3000
biri hakim Scalia idi.
10:40
He wouldn't have granted the cart,
247
625000
3000
O maşının verilməsinə qarşı idi,
10:43
and he had a very interesting dissent.
248
628000
2000
və çox maraqlı bir ifadəsi var idi.
10:45
It's interesting because
249
630000
2000
Maraqlıdır, çünki o,
10:47
he rejected the Aristotelian premise
250
632000
3000
çoxluğun qəbul etdiyi kimi
10:50
underlying the majority's opinion.
251
635000
2000
Aristotelin ideyası ilə razı deyildi.
10:52
He said it's not possible
252
637000
3000
O deyirdi ki, qolf kimi
10:55
to determine the essential nature
253
640000
3000
oyunun əsas təbiətini müəyyənləşdirmək
10:58
of a game like golf.
254
643000
2000
qeyri-mümkündür.
11:00
Here's how he put it.
255
645000
2000
O, fikrini belə izah edirdi.
11:02
"To say that something is essential
256
647000
2000
"Nəyinsə əsas, vacib olduğunu demək,
11:04
is ordinarily to say that it is necessary
257
649000
2000
xüsusi bir əşyanın əldə edilməsi
11:06
to the achievement of a certain object.
258
651000
3000
üçün lazımlı olduğunu deməkdir.
11:09
But since it is the very nature of a game
259
654000
2000
Ancaq oyunun əsl məqsədi əyləncə olduğu,
11:11
to have no object except amusement,
260
656000
3000
və heç bir əşya əldə edilmədiyi üçün,
11:15
(Laughter)
261
660000
4000
(Gülüş)
11:19
that is, what distinguishes games
262
664000
2000
ki, oyunu səmərəli fəaliyyətdən
11:21
from productive activity,
263
666000
2000
ayırır,
11:23
(Laughter)
264
668000
3000
(Gülüş)
11:26
it is quite impossible to say
265
671000
2000
oyunun qaydalarının heç birinin
11:28
that any of a game's arbitrary rules
266
673000
3000
lazımlı, əsas olmadığını
11:31
is essential."
267
676000
2000
demək olar."
11:33
So there you have Justice Scalia
268
678000
2000
Bu mülahizəsiylə hakim Scalia
11:35
taking on the Aristotelian premise
269
680000
3000
çoxluğun müdafiə etdiyi
11:38
of the majority's opinion.
270
683000
3000
Aristotelin ideyasına qarşı çıxırdı.
11:41
Justice Scalia's opinion
271
686000
3000
Hakim Scalianın fikri
11:44
is questionable
272
689000
2000
iki səbəbdən
11:46
for two reasons.
273
691000
2000
sual doğurur.
11:48
First, no real sports fan would talk that way.
274
693000
3000
Birincisi, həqiqi idman azarkeşi heç vaxt belə danışmazdı.
11:51
(Laughter)
275
696000
2000
(Gülüş)
11:53
If we had thought that the rules
276
698000
2000
Əgər oyunun qaydalarının
11:55
of the sports we care about
277
700000
2000
üstünlükləri və yaxşı
11:57
are merely arbitrary,
278
702000
2000
keyfiyyətləri üzə çıxarmaqdan daha
11:59
rather than designed to call forth
279
704000
3000
çox, başqası tərəfindən müəyyənləşdirilmiş
12:02
the virtues and the excellences
280
707000
3000
və dəyişkən qəbul etsəydik,
12:05
that we think are worthy of admiring,
281
710000
2000
oyunun nəticəsilə
12:07
we wouldn't care about the outcome of the game.
282
712000
3000
elə də maraqlanmazdıq.
12:10
It's also objectionable
283
715000
3000
İkinci etiraz da var
12:13
on a second ground.
284
718000
2000
hakimin bu fikrinə.
12:15
On the face of it,
285
720000
2000
İkinci bir tərəfdən,
12:17
it seemed to be -- this debate about the golf cart --
286
722000
3000
maşının verilib verilməməsilə bağlı bu müzakirə--
12:20
an argument about fairness,
287
725000
3000
adələtli,
12:23
what's an unfair advantage.
288
728000
3000
və ya ədalətsiz üstünlük haqda idi.
12:27
But if fairness were the only thing at stake,
289
732000
3000
Ədalətlilik əsas mövzu olsaydı
12:30
there would have been an easy and obvious solution.
290
735000
3000
sizcə nəticə necə olardı?
12:33
What would it be? (Audience: Let everyone use the cart.)
291
738000
2000
Siz necə düşünürsünüz? ( Auditoriya: Hər kəs maşından istifadə etsin.)
12:35
Let everyone ride in a golf cart
292
740000
3000
Kim istəsə qolf maşınından
12:38
if they want to.
293
743000
2000
istifadə etsin.
12:40
Then the fairness objection goes away.
294
745000
3000
Bununla ədalətsiz olduğu fikrindən yayınmış olar insanlar.
12:43
But letting everyone ride in a cart
295
748000
3000
Ancaq Qolf Federasiyasının nümayəndələri üçün
12:46
would have been, I suspect,
296
751000
2000
yalnız Casey Marthin üçün qolf maşını verilməsi,
12:48
more anathema
297
753000
2000
digər bütün oyunçuların da
12:50
to the golfing greats
298
755000
2000
maşınla təmin olunmasından
12:52
and to the PGA,
299
757000
2000
daha asan və
12:54
even than making an exception for Casey Martin.
300
759000
2000
xoşagələn olardı.
12:56
Why?
301
761000
2000
Sizcə niyə?
12:58
Because what was at stake
302
763000
2000
Çünki qolf maşını haqdakı
13:00
in the dispute over the golf cart
303
765000
3000
mübahisə ancaq qolfun əsl təbiəti ilə
13:03
was not only the essential nature of golf,
304
768000
3000
bağlı deyil, dolayısıyla həm də atletlərin
13:06
but, relatedly, the question:
305
771000
3000
hansı istedadı tanınma və
13:09
What abilities
306
774000
3000
təqdirə layiq olduğu
13:12
are worthy
307
777000
2000
sualına
13:14
of honor and recognition
308
779000
2000
cavab tapmaq
13:16
as athletic talents?
309
781000
3000
haqda idi.
13:19
Let me put the point
310
784000
2000
Bir az daha
13:21
as delicately as possible:
311
786000
3000
dəqiq deməyə çalışsaq:
13:24
Golfers are a little sensitive
312
789000
2000
Qolfçular oynadıqları oyunun
13:26
about the athletic status of their game.
313
791000
3000
atletik göstəriciləri haqda bir az həssasdırlar.
13:29
(Laughter)
314
794000
5000
(Gülüş)
13:35
After all, there's no running or jumping,
315
800000
3000
Əslində heç bir qaçmaq, tutmaq lazım deyil,
13:38
and the ball stands still.
316
803000
3000
və top olduğu yerdə durur.
13:41
(Laughter)
317
806000
3000
(Gülüş)
13:44
So if golfing is the kind of game
318
809000
3000
Və əgər qolf maşınla gəzərək
13:47
that can be played while riding around in a golf cart,
319
812000
3000
oynanan bir oyun olsa idi, qolf mütəxxəsislərinə,
13:50
it would be hard to confer
320
815000
3000
bizim təklif etdiyimiz kimi
13:53
on the golfing greats
321
818000
2000
ancaq həqiqi atletə şamil edilən
13:55
the status that we confer,
322
820000
2000
tanınma və layiqlilik anlayışını
13:57
the honor and recognition
323
822000
2000
izah etmək
13:59
that goes to truly great athletes.
324
824000
3000
çox çətin olardı.
14:03
That illustrates
325
828000
3000
Bu qolfla,
14:06
that with golf,
326
831000
3000
həm də fleytayla bağlı
14:09
as with flutes,
327
834000
2000
hekayələrdən
14:11
it's hard to decide the question
328
836000
3000
anlamaq olar ki,
14:14
of what justice requires,
329
839000
3000
"Müzakirə edilən fəaliyyətin
14:17
without grappling with the question,
330
842000
2000
əsas təbiətini nədir və
14:19
"What is the essential nature
331
844000
2000
bu fəaliyyətin hansı keyfiyyətləri
14:21
of the activity in question,
332
846000
2000
tanınmağa və hörmətə layiqdir?"
14:23
and what qualities,
333
848000
3000
sualına cavab vermədən
14:26
what excellences
334
851000
2000
ədalətli olmağa
14:28
connected with that activity,
335
853000
2000
çalışmaq
14:30
are worthy of honor and recognition?"
336
855000
3000
çətindir.
14:34
Let's take a final example
337
859000
2000
Axırıncı misala nəzər salaq,
14:36
that's prominent in contemporary political debate:
338
861000
3000
hazırkı siyasi debatlardan biridir:
14:39
same-sex marriage.
339
864000
2000
eyni cinslilərin evliliyi.
14:43
There are those who favor state recognition
340
868000
3000
Bəziləri yalnız bir qadın və bir kişi arasındakı
14:46
only of traditional marriage
341
871000
2000
ənənəvi evliliklərin dövlət tərəfindən
14:48
between one man and one woman,
342
873000
3000
tanınmasının tərəfdarıdırlar,
14:51
and there are those who favor state recognition
343
876000
2000
bəzilər isə eyni cinsli evliliklərin tanınmasının
14:53
of same-sex marriage.
344
878000
2000
tərəfdarı.
14:55
How many here
345
880000
2000
Birinci siyasətin
14:57
favor the first policy:
346
882000
2000
tərəfadarı kimlərdir burada:
14:59
the state should recognize traditional marriage only?
347
884000
3000
dövlət ənəvi evliliklərinimi tanımalıdır sizcə?
15:04
And how many favor the second, same-sex marriage?
348
889000
3000
Və kimlər ikinci, eyni cincli evlilik tərəfadarıdır?
15:08
Now, put it this way:
349
893000
3000
Başqa cür desək,
15:11
What ways of thinking
350
896000
2000
evlilik haqda hansı
15:13
about justice and morality
351
898000
2000
moral və ədalətli
15:15
underlie the arguments we have
352
900000
2000
fikirlərimiz
15:17
over marriage?
353
902000
2000
var?
15:19
The opponents of same-sex marriage say
354
904000
3000
Eyni cinsli evliliyə qarşı çıxanlar deyir ki,
15:22
that the purpose of marriage,
355
907000
2000
evliliyin əsas məqsədi
15:24
fundamentally, is procreation,
356
909000
2000
uşaq dünyaya gətirməkdir,
15:26
and that's what's worthy of honoring
357
911000
2000
və bu tanınmağa, hörmətə və
15:28
and recognizing and encouraging.
358
913000
3000
rəğbətə dəyər bir işdir.
15:31
And the defenders of same-sex marriage say no,
359
916000
3000
Enyi cinsli evliliyin tərəfdarları buna yox deyirlər,
15:34
procreation is not the only purpose of marriage;
360
919000
3000
evliliyin tək məqsədi uşaq dünyaya gətirmək deyil, deyirlər.
15:38
what about a lifelong, mutual, loving commitment?
361
923000
3000
Ömrünüz boyu davam edəcək ikitərəfli sevgi bağları nədir bəs?
15:41
That's really what marriage is about.
362
926000
3000
Evliliyin əsl mahiyyəti budur.
15:45
So with flutes, with golf carts,
363
930000
3000
Beləliklər fleytanın bölgüsü, qolf maşını,
15:48
and even with a fiercely contested question
364
933000
3000
hətta daimi müzakirə olunan
15:51
like same-sex marriage,
365
936000
3000
eyni cinsli evlilik mövzusunun müzakirəsində
15:54
Aristotle has a point.
366
939000
3000
Aristotelin ideyası vacib rol oynayır.
15:57
Very hard to argue about justice
367
942000
2000
Ədalət axtarmazdan əvvəl,
15:59
without first arguing
368
944000
3000
sosial qurumların məqsədi və
16:02
about the purpose of social institutions
369
947000
3000
hörmət və tanınmaya dəyər keyfiyyətlərini
16:05
and about what qualities are worthy
370
950000
2000
axtarmaq daha
16:07
of honor and recognition.
371
952000
3000
asan olar.
16:10
So let's step back from these cases
372
955000
3000
Bu misallara baxsaq, onların
16:13
and see how they shed light
373
958000
3000
Birləşmiş Ştatlar, həm də
16:16
on the way we might improve, elevate,
374
961000
3000
bütün dünyadakı siyasi proseslərin
16:19
the terms of political discourse
375
964000
3000
təkmilləşdirilməsində
16:22
in the United States,
376
967000
2000
nə dərəcədə kömək
16:24
and for that matter, around the world.
377
969000
3000
edəcəyini görə bilərik.
16:27
There is a tendency to think
378
972000
2000
Belə bir fikir var ki, siyasi etika ilə
16:29
that if we engage too directly
379
974000
3000
bağlı suallara bir başa cavab vermək
16:32
with moral questions in politics,
380
977000
2000
fikir ayrılığı,
16:34
that's a recipe for disagreement,
381
979000
2000
dözülməzlik və
16:36
and for that matter, a recipe for
382
981000
2000
ayrı-seçkiliyə səbəb
16:38
intolerance and coercion.
383
983000
2000
ola bilər.
16:40
So better to shy away from,
384
985000
2000
Ona görə də,
16:42
to ignore,
385
987000
2000
moral və dini
16:44
the moral and the religious convictions
386
989000
2000
dəyərlərdən uzaq müzakirələr eyməklə
16:46
that people bring to civic life.
387
991000
2000
sivil cəmiyyət yarada biləcəklərinə inanırlar.
16:48
It seems to me that our discussion
388
993000
3000
Bizim müzakirəmizdən isə məncə
16:51
reflects the opposite,
389
996000
2000
tam əks fikir yarandı,
16:53
that a better way
390
998000
3000
qarşılıqlı anlaşma və
16:56
to mutual respect
391
1001000
2000
hörmət mühitini yaratmaq üçün,
16:58
is to engage directly
392
1003000
2000
insanlar siyasətə girməzdən əvvəl,
17:00
with the moral convictions
393
1005000
2000
onları ictimai həyata bağlayan
17:02
citizens bring to public life,
394
1007000
3000
etik normalarından
17:05
rather than to require
395
1010000
2000
uzaqlaşdırmaqdansa,
17:07
that people leave their deepest moral convictions
396
1012000
3000
etik normalarını siyasətdə istifadə etmələri
17:10
outside politics
397
1015000
2000
daha yaxşı
17:12
before they enter.
398
1017000
2000
olardı.
17:14
That, it seems to me, is a way
399
1019000
2000
Bu məncə demokratik siyasi
17:16
to begin to restore
400
1021000
2000
debat ənənəsini
17:18
the art of democratic argument.
401
1023000
2000
geri qazandıra bilər.
17:20
Thank you very much.
402
1025000
2000
Çox sağ olun.
17:22
(Applause)
403
1027000
3000
(Alqış)
17:25
Thank you.
404
1030000
2000
Sağ olun.
17:27
(Applause)
405
1032000
3000
(Alqış)
17:30
Thank you.
406
1035000
2000
Sağ olun.
17:32
(Applause)
407
1037000
2000
(Alqış)
17:34
Thank you very much.
408
1039000
2000
Çox sağ olun.
17:36
Thanks. Thank you.
409
1041000
2000
Təşəkkür edirəm.
17:39
Chris.
410
1044000
2000
Chris.
17:41
Thanks, Chris.
411
1046000
2000
Çox sağ ol, Chris.
17:44
Chris Anderson: From flutes to golf courses
412
1049000
2000
Chris Anderson: Fleytadan qolf maşınına,
17:46
to same-sex marriage --
413
1051000
2000
ordan da enyi cinsli evliliyə.
17:48
that was a genius link.
414
1053000
2000
Yaxşı düşünülmüş əlaqədir.
17:50
Now look, you're a pioneer of open education.
415
1055000
3000
Başqa bir məsələ, açıq dərs anlayışının yaradıcısısan.
17:53
Your lecture series was one of the first to do it big.
416
1058000
2000
Sənin müzahirələrin ilk açıq dərslərdəndir.
17:55
What's your vision for the next phase of this?
417
1060000
3000
Bunun davamı olaraq nə gözlənilir?
17:58
MS: Well, I think that it is possible.
418
1063000
3000
MS: Əslində, açıq dərsin mümkünlüyünə inanıram.
18:01
In the classroom, we have arguments
419
1066000
3000
Adi sinif otaqlarında tələbələr
18:04
on some of the most fiercely held
420
1069000
3000
öz etik baxışlarına əsaslanaraq
18:07
moral convictions that students have
421
1072000
2000
böyük ictimai suallara
18:09
about big public questions.
422
1074000
2000
cavab axtarırlar.
18:11
And I think we can do that in public life more generally.
423
1076000
3000
Və bunun ictimaiyyət qarşısında tez-tez təşkil edilməsinə ümid edirik.
18:14
And so my real dream would be
424
1079000
2000
İstəyirik ki, ictimai kanal üçün
18:16
to take the public television series
425
1081000
2000
hazırlanan və hal-hazırda da internetdə
18:18
that we've created of the course --
426
1083000
2000
izləmək mümkün olan videoları
18:20
it's available now, online,
427
1085000
2000
əsas götürərək partnyor
18:22
free for everyone anywhere in the world --
428
1087000
2000
institutlar tapaq--
18:24
and to see whether we can partner with institutions,
429
1089000
3000
Çində, Hindistanda, Afrikada,
18:27
at universities in China, in India,
430
1092000
2000
bütün dünyada partnyorlar tapmaqla,
18:29
in Africa, around the world,
431
1094000
2000
sivil mühazirə, həmçinin
18:31
to try to promote
432
1096000
3000
bütün dünyanı əhatə edən
18:34
civic education
433
1099000
2000
daha geniş demokratik
18:36
and also a richer kind
434
1101000
2000
debatların təşkil olunmasına
18:38
of democratic debate.
435
1103000
2000
ümid edirik.
18:41
CA: So you picture, at some point,
436
1106000
2000
CA: Başa düşürəm sizi, təsəvvür edirəm ki,
18:43
live, in real time,
437
1108000
2000
indi burada
18:45
you could have this kind of conversation, inviting questions,
438
1110000
3000
təşkil etdiyiniz debatın eynisini edəcəksiniz,
18:48
but with people from China and India joining in?
439
1113000
3000
ancaq qonaqlar Çindən Hindistandan olacaq?
18:51
MS: Right. We did a little bit of it here
440
1116000
2000
Bu gün burada
18:53
with 1,500 people in Long Beach,
441
1118000
2000
ona bənzər bir söhbət etdik,
18:55
and we do it in a classroom at Harvard
442
1120000
3000
Harvardda 1000-ə yaxın tələbə
18:58
with about 1,000 students.
443
1123000
2000
iştirak edir mühazirələrdə.
19:00
Wouldn't it be interesting
444
1125000
2000
Bu cür müzakirələrdə
19:02
to take this way
445
1127000
3000
böyük moral suallara
19:05
of thinking and arguing,
446
1130000
2000
cavab axtarılır,
19:07
engaging seriously with big moral questions,
447
1132000
3000
adicə vebkamera videosu vasitəsilə
19:10
exploring cultural differences
448
1135000
2000
Pekin, Mumbai, Kembric,
19:12
and connect through a live video hookup,
449
1137000
3000
Masaçusetsdən olan
19:16
students in Beijing and Mumbai
450
1141000
2000
insanlar öz mənəvi
19:18
and in Cambridge, Massachusetts
451
1143000
2000
bağları ilə global mühazirə otağı
19:20
and create a global classroom.
452
1145000
2000
yaradacağına inanıram.
19:22
That's what I would love to do.
453
1147000
2000
Budur bütün istədiyim.
19:24
(Applause)
454
1149000
4000
(Alqış)
19:28
CA: So, I would imagine
455
1153000
2000
CA: Əminəm ki,
19:30
that there are a lot of people who would love to join you in that endeavor.
456
1155000
3000
sizin bu təşəbbüsünüzü dəstəkləyən insanlar çox olacaq.
19:33
Michael Sandel. Thank you so much. (MS: Thanks so much.)
457
1158000
2000
Michael Sandel. Çox sağ ol. (MS: Çox sağ ol.)
ABOUT THE SPEAKER
Michael Sandel - Political philosopherMichael Sandel teaches political philosophy at Harvard, exploring some of the most hotly contested moral and political issues of our time.
Why you should listen
Michael Sandel is one of the best known American public intellectuals. The London Observer calls him "one of the most popular teachers in the world" and indeed his lectures at Harvard draw thousands of students eager to discuss big questions of modern political life: bioethics, torture, rights versus responsibilities, the value we put on things. Sandel's class is a primer on thinking through the hard choices we face as citizens. The course has been turned into a public TV series with companion website and book: Justice: What’s the Right Thing to Do? In his newest book, What Money Can't Buy, he challenges the idea that markets are morally neutral.
"To understand the importance of his purpose," a Guardian reviewer wrote of the book, "you first have to grasp the full extent of the triumph achieved by market thinking in economics, and the extent to which that thinking has spread to other domains. This school sees economics as a discipline that has nothing to do with morality, and is instead the study of incentives, considered in an ethical vacuum. Sandel's book is, in its calm way, an all-out assault on that idea, and on the influential doctrine that the economic approach to "utility maximisation" explains all human behaviour."
Read more about his thinking on markets and morality: "Lunch with Michael Sandel" on FT.com >>
Michael Sandel | Speaker | TED.com