TEDGlobal 2010
Julian Assange: Why the world needs WikiLeaks
Julian Assange: Kial la mondo bezonas Vikilikojn
Filmed:
Readability: 4.4
2,716,210 views
La polemika retejo Vikilikoj (Wikileaks) kolektas kaj publikigas dokumentojn kaj videojn klasigitajn alte konfidencaj. La fondinto Julian Assange, kiu laŭraporte estas serĉata por esti pridemandota de usonaj aŭtoritatuloj, parolas kun Chris Anderson de TED, pri tio, kiel la retejo funkcias, kion ĝi atingis -- kaj kio lin aktivigas. La intervjuo enhavas akrajn bildojn de antaŭnelonga usona aeratako en Bagdado.
Julian Assange - Whistleblower
Internet activist Julian Assange serves as spokesperson for WikiLeaks, a controversial, volunteer-driven website that publishes and comments on leaked documents alleging government and corporate misconduct. Full bio
Internet activist Julian Assange serves as spokesperson for WikiLeaks, a controversial, volunteer-driven website that publishes and comments on leaked documents alleging government and corporate misconduct. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Chris Anderson: Julian, welcome.
0
0
2000
Chris Anderson: Julian, estu bonvena.
00:17
It's been reported that WikiLeaks, your baby,
1
2000
2000
Oni raportis, ke Vikilikoj (WikiLeaks), via bebo,
00:19
has, in the last few years
2
4000
2000
en la lastaj jaroj...
00:21
has released more classified documents
3
6000
3000
publikigis pli da konfidencaj dokumentoj
00:24
than the rest of the world's media combined.
4
9000
2000
ol ĉiuj ceteraj komunikiloj en la mondo kune.
00:26
Can that possibly be true?
5
11000
2000
Ĉu tio povas esti vera?
00:28
Julian Assange: Yeah, can it possibly be true?
6
13000
2000
Julian Assange: Jes, ĉu vere povas esti tiel?
00:30
It's a worry -- isn't it? -- that the rest of the world's media
7
15000
3000
Estas zorgige – ĉu ne? – ke la ceteraj tutmondaj komunikiloj
00:33
is doing such a bad job
8
18000
2000
tiel malbone laboras,
00:35
that a little group of activists
9
20000
2000
ke eta aro da aktivuloj
00:37
is able to release more
10
22000
2000
kapablas publikigi pli da
00:39
of that type of information
11
24000
2000
tiuspecaj informoj
00:41
than the rest of the world press combined.
12
26000
2000
ol ĉiuj ceteraj tutmondaj komunikiloj kune.
00:43
CA: How does it work?
13
28000
2000
CA: Kiel ĝi funkcias?
00:45
How do people release the documents?
14
30000
3000
Kiel homoj liveras la dokumentojn?
00:48
And how do you secure their privacy?
15
33000
3000
Kaj kiel vi certigas ilian privatecon?
00:51
JA: So these are -- as far as we can tell --
16
36000
2000
JA: Nu, ili estas – kiom ni povas scii --
00:53
classical whistleblowers,
17
38000
2000
klasikaj internaj denuncantoj.
00:55
and we have a number of ways for them
18
40000
2000
Kaj ni havas plurajn manierojn por ke ili
00:57
to get information to us.
19
42000
2000
liveru la informojn al ni.
00:59
So we use this state-of-the-art encryption
20
44000
2000
Ni uzas tute modernajn ĉifradajn teĥnikojn
01:01
to bounce stuff around the Internet, to hide trails,
21
46000
2000
por movi materialon tra la Reto, por kaŝi spurojn,
01:03
pass it through legal jurisdictions
22
48000
2000
pasigi ĝin tra laŭleĝaj jurisdikcioj
01:05
like Sweden and Belgium
23
50000
3000
kiel Svedio aŭ Belgio
01:08
to enact those legal protections.
24
53000
3000
por garantii tiujn leĝajn protektojn.
01:12
We get information in the mail,
25
57000
2000
Ni akiras informojn per poŝto,
01:14
the regular postal mail,
26
59000
3000
la tute normala poŝto,
01:17
encrypted or not,
27
62000
2000
ĉifrita aŭ ne,
01:19
vet it like a regular news organization, format it --
28
64000
3000
ekzamenas ĝin kiel normala novaĵorganizo, formatigas ĝin --
01:22
which is sometimes something that's quite hard to do,
29
67000
3000
kio kelkfoje estas iom malfacila tasko,
01:25
when you're talking about
30
70000
2000
kiam oni parolas pri
01:27
giant databases of information --
31
72000
2000
gigantaj datumbazoj da informoj --
01:29
release it to the public
32
74000
2000
ni publikigas ĝin
01:31
and then defend ourselves
33
76000
2000
kaj poste defendas nin
01:33
against the inevitable legal and political attacks.
34
78000
3000
kontraŭ la neeviteblaj juraj kaj politikaj atakoj.
01:36
CA: So you make an effort to ensure
35
81000
2000
CA: Do vi penas por certigi,
01:38
the documents are legitimate,
36
83000
2000
ke la dokumentoj estu legitimataj.
01:40
but you actually
37
85000
2000
Sed fakte vi
01:42
almost never know who the identity of the source is?
38
87000
3000
preskaŭ neniam scias la identecon de la fonto.
01:45
JA: That's right, yeah. Very rarely do we ever know,
39
90000
3000
JA: Tio ĝustas, jes. Ni tre malofte iam scias.
01:49
and if we find out at some stage
40
94000
3000
Kaj se ni tion ekscias en iu stadio
01:52
then we destroy that information as soon as possible.
41
97000
3000
tiam ni detruas la informojn kiel eble plej rapide.
01:55
(Phone ring) God damn it.
42
100000
2000
(Telefono sonas) Damne!
01:57
(Laughter)
43
102000
4000
(Ridado)
02:01
CA: I think that's the CIA asking what the code is
44
106000
2000
CA: Mi pensas, ke tio estas CIA demandanta la kodon
02:03
for a TED membership.
45
108000
2000
por TED-membriĝo.
02:05
(Laughter)
46
110000
3000
(Ridado)
02:08
So let's take [an] example, actually.
47
113000
2000
Ni do prenu ekzemplon.
02:10
This is something
48
115000
2000
Tio estas io,
02:12
you leaked a few years ago.
49
117000
2000
kion vi diskonigis antaŭ kelkaj jaroj.
02:14
If we can have this document up ...
50
119000
2000
Se ni povas montri tiun dokumenton ...
02:16
So this was a story in Kenya a few years ago.
51
121000
2000
Tio estis historio en Kenjo antaŭ kelkaj jaroj.
02:18
Can you tell us what you leaked and what happened?
52
123000
3000
Ĉu vi povas diri al ni, kion vi diskonigis kaj kio okazis?
02:21
JA: So this is the Kroll Report.
53
126000
2000
JA: Nu, tio estas la Raporto Kroll.
02:23
This was a secret intelligence report
54
128000
3000
Ĝi estis sekretserva raporto
02:26
commissioned by the Kenyan government
55
131000
2000
mendita de la kenja registaro
02:28
after its election in 2004.
56
133000
3000
post la baloto en 2004.
02:31
Prior to 2004, Kenya was ruled
57
136000
2000
Antaŭ 2004, Kenjo estis regata
02:33
by Daniel arap Moi
58
138000
2000
de Daniel arap Moi
02:35
for about 18 years.
59
140000
2000
dum ĉirkaŭ 18 jaroj.
02:37
He was a soft dictator of Kenya.
60
142000
3000
Li estis milda diktatoro de Kenjo.
02:40
And when Kibaki got into power --
61
145000
2000
Kaj kiam Kibaki akiris la povon --
02:42
through a coalition of forces that were trying
62
147000
2000
pere de koalicio de fortoj, kiuj klopodis
02:44
to clean up corruption in Kenya --
63
149000
2000
forigi koruptecon en Kenjo --
02:46
they commissioned this report,
64
151000
2000
ili mendis tiun ĉi raporton,
02:48
spent about two million pounds
65
153000
2000
elspezis ĉ. du milionojn da pundoj
02:50
on this and an associated report.
66
155000
2000
por tiu ĉi kaj rilata raportoj.
02:52
And then the government sat on it
67
157000
3000
Kaj tiam la registaro kaŝis ĝin
02:55
and used it for political leverage on Moi,
68
160000
2000
kaj uzis ĝin kiel politikan armilon kontraŭ Moi,
02:57
who was the richest man --
69
162000
2000
kiu estis la plej riĉa homo --
02:59
still is the richest man -- in Kenya.
70
164000
3000
ankoraŭ estas la plej riĉa -- en Kenjo.
03:02
It's the Holy Grail of Kenyan journalism.
71
167000
3000
Ĝi estas la Sankta Gralo de la kenja ĵurnalismo.
03:05
So I went there in 2007,
72
170000
3000
Do mi iris tien en 2007,
03:08
and we managed to get hold of this
73
173000
2000
kaj ni sukcesis akiri ĝin
03:10
just prior to the election --
74
175000
2000
ĝuste antaŭ la balotado --
03:12
the national election, December 28.
75
177000
3000
la landa balotado de la 28-a de decembro.
03:17
When we released that report,
76
182000
3000
Kiam ni publikigis tiun raporton,
03:20
we did so three days after the new president, Kibaki,
77
185000
3000
ni tion faris tri tagojn post kiam la nova prezidanto, Kibaki,
03:23
had decided to pal up with
78
188000
2000
estis decidinta amikiĝi kun
03:25
the man that he was going to clean out,
79
190000
2000
la homo, kiun li estis elpurigonta,
03:27
Daniel arap Moi,
80
192000
2000
Daniel arap Moi.
03:29
so this report then
81
194000
3000
Tiele tiu raporto do
03:32
became a dead albatross
82
197000
2000
iĝis ĝena balasto
03:34
around President Kibaki's neck.
83
199000
3000
por prezidanto Kibaki.
03:38
CA: And -- I mean, to cut a long story short --
84
203000
3000
CA: Kaj – por iom koncizigi longan historion –
03:41
word of the report leaked into Kenya,
85
206000
3000
io el la raporto tralikiĝis en Kenjon,
03:44
not from the official media, but indirectly,
86
209000
3000
ne per la oficialaj komunikiloj, sed nerekte.
03:47
and in your opinion, it actually shifted the election.
87
212000
3000
Kaj viaopinie, tio fakte deturnis la balotadon.
03:50
JA: Yeah. So this became front page of the Guardian
88
215000
3000
JA: Jes. Tio ĉi fariĝis ĉefpaĝo de The Guardian
03:53
and was then printed in all the surrounding countries of Kenya,
89
218000
3000
kaj estis tiam presita en ĉiuj landoj ĉirkaŭ Kenjo,
03:56
in Tanzanian and South African press.
90
221000
3000
en gazetoj de Tanzanio kaj Sudafrikio.
03:59
And so it came in from the outside.
91
224000
2000
Kaj tiel ĝi eniris el ekstere.
04:01
And that, after a couple of days,
92
226000
2000
Kaj tio, post duo da tagoj,
04:03
made the Kenyan press feel safe to talk about it.
93
228000
2000
igis la kenjan gazetaron senti sin sekura priparolante ĝin.
04:05
And it ran for 20 nights straight on Kenyan TV,
94
230000
3000
Kaj ĝi aperis dum 20 sinsekvaj noktoj en la kenja televido,
04:08
shifted the vote by 10 percent,
95
233000
3000
ŝanĝis la voĉdonadon 10-procente
04:11
according to a Kenyan intelligence report,
96
236000
2000
laŭ raporto de la kenjaj sekurecservoj,
04:13
which changed the result of the election.
97
238000
2000
kio modifis la rezulton de la balotoj.
04:15
CA: Wow, so your leak
98
240000
2000
CA: Ha! do via diskonigo
04:17
really substantially changed the world?
99
242000
2000
vere konsiderinde ŝanĝis la mondon?
04:19
JA: Yep.
100
244000
2000
JA: Ja.
04:21
(Applause)
101
246000
4000
(Aplaŭdo)
04:25
CA: Here's -- We're going to just show
102
250000
2000
CA: Jen – Ni nun montros
04:27
a short clip from this
103
252000
3000
mallongan eron de tiu
04:30
Baghdad airstrike video.
104
255000
2000
video pri la aeratako en Bagdado.
04:32
The video itself is longer,
105
257000
2000
La video mem estas pli longa.
04:34
but here's a short clip.
106
259000
2000
Sed jen mallonga ero.
04:36
This is -- this is intense material, I should warn you.
107
261000
3000
Ĝi estas – tio ĉi estas intensa materialo, mi avertu vin.
04:39
Radio: ... just fuckin', once you get on 'em just open 'em up.
108
264000
3000
Radio: ... fek, kiam vi vidos ilin, simple krevigu ilin.
04:42
I see your element, uh, got about four Humvees, uh, out along ...
109
267000
4000
Mi vidas vian elementon, uh, prenis kvar humviojn (kamionojn), uh, jen...
04:46
You're clear. All right. Firing.
110
271000
3000
Permesite. En ordo. Pafu.
04:49
Let me know when you've got them. Let's shoot.
111
274000
3000
Sciigu min, kiam vi havas ilin. Ni pafu.
04:52
Light 'em all up.
112
277000
2000
Krevigu ilin ĉiujn.
04:54
C'mon, fire!
113
279000
2000
Nu, pafu!
04:56
(Machine gun fire)
114
281000
3000
(Mitrajla pafado)
04:59
Keep shoot 'n. Keep shoot 'n.
115
284000
3000
Pafu plu. Pafadu plu.
05:02
(Machine gun fire)
116
287000
3000
(Maŝinpafila pafado)
05:05
Keep shoot 'n.
117
290000
3000
Pafadu plu.
05:08
Hotel ... Bushmaster Two-Six, Bushmaster Two-Six,
118
293000
2000
Hotel ... Bushmaster Du-Ses, Bushmaster Du-Ses,
05:10
we need to move, time now!
119
295000
2000
ni devas moviĝi, tempas jam!
05:12
All right, we just engaged all eight individuals.
120
297000
3000
Konsentite, ni ĵus okupiĝis pri ĉiuj ok uloj.
05:15
Yeah, we see two birds [helicopters], and we're still firing.
121
300000
3000
Jes, ni vidas du birdojn (helikopterojn), kaj ni plupafadas.
05:18
Roger. I got 'em.
122
303000
2000
Komprenite. Ni trafis ilin.
05:20
Two-Six, this is Two-Six, we're mobile.
123
305000
2000
Du-Ses, ĉi tie Du-Ses, ni moviĝas.
05:22
Oops, I'm sorry. What was going on?
124
307000
2000
Ups, mi bedaŭras. Kio okazadis?
05:24
God damn it, Kyle. All right, hahaha. I hit 'em.
125
309000
2000
Damnu ilin, Kyle. En ordo, ha ha ha. Mi trafis ilin.
05:29
CA: So, what was the impact of that?
126
314000
3000
CA: Do, kiuj estis la sekvoj de tio?
05:32
JA: The impact on the people who worked on it
127
317000
3000
JA: La sekvoj por la homoj, kiuj laboris super ĝi,
05:35
was severe.
128
320000
2000
estis grandegaj.
05:37
We ended up sending two people to Baghdad
129
322000
2000
Ni fine sendis du homojn en Bagdadon
05:39
to further research that story.
130
324000
2000
por plu esplori tiun historion.
05:41
So this is just the first of three attacks
131
326000
3000
Nu, tiu ĉi estas nur la unua el tri atakoj,
05:44
that occurred in that scene.
132
329000
2000
kiuj okazis en tiu scenejo.
05:46
CA: So, I mean, 11 people died in that attack, right,
133
331000
2000
CA: Tiele 11 homoj mortis en tiu atako,
05:48
including two Reuters employees?
134
333000
2000
inkluzive de du dungitoj de Reuters, ĉu ne?
05:50
JA: Yeah. Two Reuters employees,
135
335000
2000
JA: Jes. Du dungitoj de Reuters,
05:52
two young children were wounded.
136
337000
3000
du junaj infanoj vundiĝis.
05:55
There were between 18 and 26 people killed all together.
137
340000
3000
Entute estis mortigitaj inter 18 kaj 26 homoj.
05:58
CA: And releasing this caused
138
343000
2000
CA: Kaj la publikigo de tio ĉi kaŭzis
06:00
widespread outrage.
139
345000
2000
vastan indignon.
06:02
What was the key element of this
140
347000
2000
Kiu estis la ĉefa elemento de ĉio ĉi,
06:04
that actually caused the outrage, do you think?
141
349000
3000
kio fakte kaŭzis la indignon, laŭ vi?
06:07
JA: I don't know. I guess people can see
142
352000
2000
JA: Mi ne scias. Mi supozas, ke oni povas vidi
06:09
the gross disparity in force.
143
354000
3000
la enorman malegalon en la fortoj.
06:12
You have guys walking in a relaxed way down the street,
144
357000
2000
Jen estas uloj promenante trankvile surstrate,
06:14
and then an Apache helicopter sitting up at one kilometer
145
359000
3000
kaj jen helikoptero Apaĉe ŝvebas ie je unu kilometro
06:17
firing 30-millimeter cannon shells
146
362000
2000
ekpafante 30-milimetrajn obusojn
06:19
on everyone --
147
364000
2000
sur ĉiun ajn –
06:21
looking for any excuse to do so --
148
366000
3000
serĉante pretekston por fari tion –
06:24
and killing people rescuing the wounded.
149
369000
2000
kaj mortigante homojn helpontajn la vunditojn.
06:26
And there was two journalists involved that clearly weren't insurgents
150
371000
3000
Kaj enplektiĝis du ĵurnalistoj, kiuj klare ne estis ribeluloj,
06:29
because that's their full-time job.
151
374000
2000
ĉar tio estas ilia plentempa tasko.
06:33
CA: I mean, there's been this U.S. intelligence analyst,
152
378000
3000
CA: Interalie tiu usona spionserva analisto,
06:36
Bradley Manning, arrested,
153
381000
2000
Bradley Manning, arestiĝis.
06:38
and it's alleged that he confessed in a chat room
154
383000
3000
Kaj oni asertas, ke li konfesis en iu babilejo
06:41
to have leaked this video to you,
155
386000
3000
ke li tralikigis tiun videon al vi,
06:44
along with 280,000
156
389000
2000
kune kun 280 000
06:46
classified U.S. embassy cables.
157
391000
2000
konfidencaj mesaĝoj el usonaj ambasadoj.
06:48
I mean, did he?
158
393000
3000
Ĉu li vere tion faris?
06:51
JA: We have denied receiving those cables.
159
396000
2000
JA: Nu, ni malagnoskis esti ricevintaj tiujn mesaĝojn.
06:53
He has been charged,
160
398000
2000
Li estis akuzata,
06:55
about five days ago,
161
400000
2000
antaŭ kvin tagoj, pri tio,
06:57
with obtaining 150,000 cables
162
402000
3000
ke li akiris 150 000 mesaĝojn
07:00
and releasing 50.
163
405000
2000
kaj malkaŝis 50.
07:02
Now, we had released,
164
407000
3000
Nu, ni estis publikigintaj
07:05
early in the year,
165
410000
2000
frue ĉijare
07:07
a cable from the Reykjavik U.S. embassy,
166
412000
3000
mesaĝon el la usona ambasadejo en Rejkjaviko.
07:11
but this is not necessarily connected.
167
416000
2000
Sed ĉio ĉi ne nepre interrilatas.
07:13
I mean, I was a known visitor of that embassy.
168
418000
2000
Tio estas, mi estis konata vizitanto de tiu ambasadejo.
07:15
CA: I mean, if you did receive thousands
169
420000
2000
CA: Nu, se vi estus ricevintaj milojn
07:17
of U.S. embassy diplomatic cables ...
170
422000
3000
da diplomatiaj mesaĝoj de usonaj ambasadoj ...
07:20
JA: We would have released them. (CA: You would?)
171
425000
2000
JA: Ni estus publikigintaj ilin. (CA: Ĉu?)
07:22
JA: Yeah. (CA: Because?)
172
427000
3000
JA: Jes. (CA: Ĉar?)
07:25
JA: Well, because these sort of things
173
430000
2000
JA: Nu, ĉar tiaj aferoj
07:27
reveal what the true state
174
432000
3000
rivelas, kiel aspektas la vera stato
07:30
of, say,
175
435000
2000
de, ni diru,
07:32
Arab governments are like,
176
437000
2000
la arabaj registaroj,
07:34
the true human-rights abuses in those governments.
177
439000
3000
la veraj atakoj al la homaj rajtoj fare de tiuj registaroj.
07:37
If you look at declassified cables,
178
442000
2000
Se vi rigardas la elklasigitajn mesaĝojn,
07:39
that's the sort of material that's there.
179
444000
2000
tiu estas la klaso de materialo, kiu troviĝas tie.
07:41
CA: So let's talk a little more broadly about this.
180
446000
2000
CA: Ni do parolu iom pli amplekse pri ĉio ĉi.
07:43
I mean, in general, what's your philosophy?
181
448000
2000
Nome, ĝenerale, kiu estas via filozofio?
07:45
Why is it right
182
450000
2000
Kial ĝustas
07:47
to encourage leaking of secret information?
183
452000
3000
kuraĝigi la malkaŝon de sekreta informado?
07:51
JA: Well, there's a question as to what sort of information is important in the world,
184
456000
3000
JA: Nu, ekzistas la demando pri tio, kiaj informoj gravas en la mondo,
07:54
what sort of information
185
459000
2000
kiaj informoj
07:56
can achieve reform.
186
461000
2000
povas sukcesigi reformon.
07:58
And there's a lot of information.
187
463000
2000
Kaj estas multe da informado.
08:00
So information that organizations
188
465000
2000
Informado, pri kiu la organizaĵoj
08:02
are spending economic effort into concealing,
189
467000
3000
faras ekonomian penon por kaŝi ĝin,
08:05
that's a really good signal
190
470000
2000
tio estas vere bona signalo,
08:07
that when the information gets out,
191
472000
2000
ke kiam la informoj malkaŝiĝas,
08:09
there's a hope of it doing some good --
192
474000
2000
ekzistas espero, ke tio faras bonon.
08:11
because the organizations that know it best,
193
476000
2000
Ĉar la organizaĵoj, kiuj plej bone scias ĝin,
08:13
that know it from the inside out,
194
478000
2000
kiuj ĝisfunde konas ĝin,
08:15
are spending work to conceal it.
195
480000
3000
dediĉas sian penon por kaŝi ĝin.
08:18
And that's what we've found in practice,
196
483000
2000
Kaj tio estas, kion ni trovis en la praktiko.
08:20
and that's what the history of journalism is.
197
485000
3000
Kaj estas tio, pri kio temas la historio de la ĵurnalismo.
08:23
CA: But are there risks with that,
198
488000
3000
CA: Sed ĉu estas riskoj pri tio,
08:26
either to the individuals concerned
199
491000
3000
jen por la individuoj koncernataj
08:29
or indeed to society at large,
200
494000
2000
aŭ eĉ por la tuta socio,
08:31
where leaking can actually have
201
496000
2000
kiam la diskonigo povas fakte havi
08:33
an unintended consequence?
202
498000
2000
nedeziratan konsekvencon?
08:35
JA: Not that we have seen with anything we have released.
203
500000
2000
JA: Nenio konstatiĝis pri io, kion ni publikigis.
08:37
I mean, we have a harm immunization policy.
204
502000
2000
Tio estas, ni havas damaĝimunan politikon.
08:39
We have a way of dealing with information
205
504000
2000
Ni havas manieron pritrakti informojn,
08:41
that has sort of personal --
206
506000
2000
kiuj enhavas iajn personajn –
08:43
personally identifying information in it.
207
508000
2000
informojn, kiuj identigas personojn.
08:46
But there are legitimate secrets --
208
511000
3000
Sed ekzistas pravigeblaj sekretoj –
08:49
you know, your records with your doctor;
209
514000
3000
ekzemple, ies registroj ĉe ties kuracisto;
08:52
that's a legitimate secret --
210
517000
2000
tio estas pravigebla sekreto.
08:54
but we deal with whistleblowers that are coming forward
211
519000
2000
Sed ni traktas kun malsekretigantoj, kiuj sin montras
08:56
that are really sort of well-motivated.
212
521000
3000
vere tre bone motivitaj
08:59
CA: So they are well-motivated.
213
524000
2000
CA: Do, ili havas bonajn motivojn.
09:01
And what would you say to, for example,
214
526000
2000
Kaj kion vi dirus ekzemple al
09:03
the, you know, the parent of someone
215
528000
3000
la, nu, la patro aŭ patrino de iu –
09:06
whose son is out serving the U.S. military,
216
531000
3000
kies filo estas servanta en la usona militistaro,
09:09
and he says, "You know what,
217
534000
2000
kaj li diras: "Ĉu vi scias,
09:11
you've put up something that someone had an incentive to put out.
218
536000
2000
vi elmontris ion, pri kies malkaŝiĝo iu havis stimulon.
09:13
It shows a U.S. soldier laughing
219
538000
2000
Ĝi montras usonan soldaton ridante
09:15
at people dying.
220
540000
2000
pro mortantaj homoj.
09:17
That gives the impression, has given the impression,
221
542000
2000
Tio donas la impreson – donis la impreson
09:19
to millions of people around the world
222
544000
2000
al milionoj da homoj tutmonde,
09:21
that U.S. soldiers are inhuman people.
223
546000
2000
ke usonaj soldatoj estas malhumanaj homoj.
09:23
Actually, they're not. My son isn't. How dare you?"
224
548000
2000
Sed vere ili ne estas tiaj. Ne mia filo. Kiel vi aŭdacas?"
09:25
What would you say to that?
225
550000
2000
Kion vi dirus pri tio?
09:27
JA: Yeah, we do get a lot of that.
226
552000
2000
JA: Jes, ni ja ricevas multe da tio.
09:29
But remember, the people in Baghdad,
227
554000
2000
Sed memoru, la homoj en Bagdado,
09:31
the people in Iraq, the people in Afghanistan --
228
556000
3000
la homoj en Irako, en Afganistano –
09:34
they don't need to see the video;
229
559000
2000
ili ne bezonas spekti la videon;
09:36
they see it every day.
230
561000
2000
ili vidas tion ĉiutage.
09:38
So it's not going to change their opinion. It's not going to change their perception.
231
563000
3000
Do ĝi ne ŝanĝos ilian opinion. Ĝi ne ŝanĝos ilian percepton.
09:41
That's what they see every day.
232
566000
2000
Estas io, kion ili vidas ĉiutage.
09:43
It will change the perception and opinion
233
568000
3000
Ĝi ŝanĝos la percepton kaj opinion
09:46
of the people who are paying for it all,
234
571000
2000
de la homoj, kiuj pagas por ĉio ĉi.
09:48
and that's our hope.
235
573000
3000
Kaj tio estas nia espero.
09:51
CA: So you found a way to shine light
236
576000
3000
CA: Do, vi trovis manieron prilumi tion,
09:54
into what you see
237
579000
3000
kion vi konsideras
09:57
as these sort of dark secrets in companies and in government.
238
582000
3000
tiaj malhelaj sekretoj en firmaoj kaj en registaroj.
10:01
Light is good.
239
586000
2000
Lumo bonas.
10:03
But do you see any irony in the fact that,
240
588000
2000
Sed ĉu vi ne vidas ironion
10:05
in order for you to shine that light,
241
590000
2000
en la fakto, ke por prilumi tion,
10:07
you have to, yourself,
242
592000
2000
vi mem devas
10:09
create secrecy around your sources?
243
594000
3000
krei sekretecon ĉirkaŭ viaj fontoj?
10:12
JA: Not really. I mean, we don't have
244
597000
3000
JA: Ne vere. Nome, ni ne havas
10:15
any WikiLeaks dissidents yet.
245
600000
3000
vikilikajn malsamopiniulojn ĝis nun.
10:19
We don't have sources who are dissidents on other sources.
246
604000
3000
Ni ne havas fontojn, kiuj malsamopias pri aliaj fontoj.
10:23
Should they come forward, that would be a tricky situation for us,
247
608000
3000
Se ili aperus, tio estus malfacila situacio por ni.
10:26
but we're presumably acting in such a way
248
611000
3000
Sed ni supozeble agadas tiel,
10:29
that people feel
249
614000
2000
ke homoj sentas sin
10:31
morally compelled
250
616000
2000
morale devigataj
10:33
to continue our mission, not to screw it up.
251
618000
3000
daŭrigi nian mision, ne fuŝi ĝin.
10:37
CA: I'd actually be interested, just based on what we've heard so far --
252
622000
3000
CA: Fakte mi interesiĝus, simple bazite sur tio, kion ni ĝis nun aŭdis –
10:40
I'm curious as to the opinion in the TED audience.
253
625000
3000
mi scivolas pri la opinio en la aŭskultantaro de TED.
10:45
You know, there might be a couple of views
254
630000
2000
Nu, povus esti kelkaj vidpunktoj
10:47
of WikiLeaks and of Julian.
255
632000
2000
pri Vikilikoj kaj pri Julian.
10:49
You know, hero -- people's hero --
256
634000
3000
Tio estas, ĉu heroo – popola heroo –
10:52
bringing this important light.
257
637000
3000
alportante tiun ĉi gravan lumon?
10:55
Dangerous troublemaker.
258
640000
2000
Ĉu danĝera agitanto?
10:58
Who's got the hero view?
259
643000
3000
Kiu favoras la vidpunkton kiel heroo?
11:02
Who's got the dangerous troublemaker view?
260
647000
3000
Kiu favoras vidpunkton kiel danĝera agitanto?
11:06
JA: Oh, come on. There must be some.
261
651000
2000
JA: Nu do! Certe estas iuj.
11:09
CA: It's a soft crowd, Julian, a soft crowd.
262
654000
2000
CA: Temas pri mola amaso, Julian, mola amaso.
11:11
We have to try better. Let's show them another example.
263
656000
2000
Ni devas provi alimaniere. Ni montru alian ekzemplon.
11:13
Now here's something that you haven't yet leaked,
264
658000
3000
Tie ĉi estas io, kion vi ankoraŭ ne diskonigis,
11:16
but I think for TED you are.
265
661000
3000
sed mi pensas, ke vi pretas por TED.
11:19
I mean it's an intriguing story that's just happened, right?
266
664000
2000
Nome, temas pri enigma historio ĵus okazinta, ĉu?
11:21
What is this?
267
666000
2000
Kio estas tio?
11:23
JA: So this is a sample of what we do
268
668000
2000
JA: Tio estas specimeno de tio, kion ni faras
11:25
sort of every day.
269
670000
2000
pli malpli ĉiutage.
11:27
So late last year -- in November last year --
270
672000
3000
Do fine de pasinta jaro – en novembro pasintjare –
11:30
there was a series of well blowouts
271
675000
2000
estis serio da krevoj en naftofontoj
11:32
in Albania,
272
677000
2000
en Albanio
11:34
like the well blowout in the Gulf of Mexico,
273
679000
3000
similaj al tiu en la Golfo de Meksiko,
11:37
but not quite as big.
274
682000
2000
sed ne tiel grandaj.
11:39
And we got a report --
275
684000
3000
Kaj ni ekhavis raporton –
11:42
a sort of engineering analysis into what happened --
276
687000
3000
ia inĝenieria analizo pri kio okazis –
11:45
saying that, in fact, security guards
277
690000
3000
diranta ke, fakte, sekurecgvardianoj
11:48
from some rival, various competing oil firms
278
693000
3000
de iuj malamikaj, diversaj konkurantaj petrolfirmaoj
11:51
had, in fact, parked trucks there and blown them up.
279
696000
3000
estis tie parkintaj kamionojn kaj ilin eksplodigis.
11:55
And part of the Albanian government was in this, etc., etc.
280
700000
3000
Kaj ke parto de la albania registaro partoprenis en tio ĉi, ktp ktp.
11:59
And the engineering report
281
704000
1000
Kaj la inĝenieria raporto
12:00
had nothing on the top of it,
282
705000
2000
havis nenion ĉefpaĝe.
12:02
so it was an extremely difficult document for us.
283
707000
2000
Temis do pri ekstreme malfacila dokumento por ni.
12:04
We couldn't verify it because we didn't know
284
709000
2000
Ni ne povis ĝin konfirmi, ĉar ni ne sciis,
12:06
who wrote it and knew what it was about.
285
711000
2000
kiu verkis ĝin, nek sciis, pri kio ĝi temis.
12:08
So we were kind of skeptical that maybe it was
286
713000
2000
Ni do estis iom skeptikemaj, ke eble temis pri
12:10
a competing oil firm just sort of playing the issue up.
287
715000
2000
konkuranta petrolfirmao iel levante la temon.
12:12
So under that basis, we put it out and said,
288
717000
2000
Do sur tiu bazo, ni malkaŝis ĝin kaj diris,
12:14
"Look, we're skeptical about this thing.
289
719000
2000
"Vidu, ni estas skeptikaj pri tio ĉi.
12:16
We don't know, but what can we do?
290
721000
2000
Ni ne scias, sed kion ni povas fari?
12:18
The material looks good, it feels right,
291
723000
2000
La materialo aspektas bona, ĝi ŝajnas ĝusta,
12:20
but we just can't verify it."
292
725000
2000
sed ni ne povas konfirmi ĝin."
12:22
And we then got a letter
293
727000
3000
Kaj tiam ni ricevis leteron
12:25
just this week
294
730000
3000
ĉi-semajne
12:28
from the company who wrote it,
295
733000
3000
el la firmao, kiu skribis ĝin,
12:31
wanting to track down the source --
296
736000
3000
dezirante spuri la fonton ..
12:34
(Laughter)
297
739000
3000
(Ridado)
12:38
saying, "Hey, we want to track down the source."
298
743000
3000
dirante, "Hej, ni volas spuri la fonton."
12:41
And we were like, "Oh, tell us more.
299
746000
2000
Kaj ni reeĥis, "Ho, rakontu pli al ni.
12:43
What document is it, precisely, you're talking about?
300
748000
3000
Kiu dokumento precize estas tiu, pri kiu vi parolas?
12:46
Can you show that you had legal authority over that document?
301
751000
3000
Ĉu vi povas montri, ke vi havas leĝan aŭtoritaton pri tiu dokumento?
12:49
Is it really yours?"
302
754000
2000
Ĉu ĝi vere estas via?"
12:51
So they sent us this screen shot
303
756000
3000
Ili do sendis al ni tiun ĉi ekranbildon
12:54
with the author
304
759000
2000
kun la aŭtoro
12:56
in the Microsoft Word ID.
305
761000
3000
en la identigilo de la dosiero de Microsoft Word.
13:01
Yeah.
306
766000
2000
Jes ja.
13:03
(Applause)
307
768000
5000
(Aplaŭdoj)
13:08
That's happened quite a lot though.
308
773000
2000
Tio ja okazadis tre ofte.
13:10
This is like one of our methods
309
775000
2000
Tiu estas unu el niaj metodoj
13:12
of identifying, of verifying, what a material is,
310
777000
3000
por identigi – por kontroli, kia materialo ĝi estas,
13:15
is to try and get these guys to write letters.
311
780000
2000
estas provi igi tiujn ulojn skribi leterojn.
13:17
CA: Yeah. Have you had information
312
782000
3000
CA: Jes. Ĉu vi ricevis informojn
13:20
from inside BP?
313
785000
2000
el la interno de BP?
13:22
JA: Yeah, we have a lot, but I mean, at the moment,
314
787000
3000
JA: Jes, ni havas multajn, sed, nome, je tiu ĉi momento,
13:25
we are undergoing a sort of serious fundraising and engineering effort.
315
790000
3000
ni entreprenis seriozan monkolektan kaj inĝenierian penon.
13:28
So our publication rate
316
793000
2000
Do, nia publikiga kapablo
13:30
over the past few months
317
795000
2000
dum la pasintaj kelkaj monatoj
13:32
has been sort of minimized
318
797000
2000
estis iel minimumigitaj
13:34
while we're re-engineering our back systems
319
799000
3000
dum ni reinĝenieradis niajn sekurigajn sistemojn
13:37
for the phenomenal public interest that we have.
320
802000
3000
pro la eksterordinara publika interesiĝo, kiun ni ricevis.
13:40
That's a problem.
321
805000
2000
Tio estas problemo.
13:42
I mean, like any sort of growing startup organization,
322
807000
3000
Nome, kiel ia kreskanta ĵus estiĝinta organizaĵo,
13:45
we are sort of overwhelmed
323
810000
2000
ni estas sufokataj
13:47
by our growth,
324
812000
2000
pro nia kresko.
13:49
and that means we're getting enormous quantity
325
814000
2000
Kaj tio signifas, ke ni akiradas enorman kvanton
13:51
of whistleblower disclosures
326
816000
2000
da elinternaj malkaŝoj
13:53
of a very high caliber
327
818000
2000
kun tre granda graveco,
13:55
but don't have enough people to actually
328
820000
2000
sed ni ne havas sufiĉe da homoj por vere
13:57
process and vet this information.
329
822000
2000
trakti kaj konfirmi tiujn informojn.
13:59
CA: So that's the key bottleneck,
330
824000
2000
CA: Ĉu do la ĉefa embaraso estas
14:01
basically journalistic volunteers
331
826000
2000
ĉefe ĵurnalistaj volontuloj
14:03
and/or the funding of journalistic salaries?
332
828000
3000
kaj/aŭ la pagado de ĵurnalistaj salajroj?
14:06
JA: Yep. Yeah, and trusted people.
333
831000
2000
JA: Jes, ja, kaj fidindaj homoj.
14:08
I mean, we're an organization
334
833000
2000
Nome, ni estas organizaĵo,
14:10
that is hard to grow very quickly
335
835000
2000
kiu malfacile povas kreski tre rapide
14:12
because of the sort of material we deal with,
336
837000
2000
pro la speco de materialo, kiun ni pritraktas.
14:14
so we have to restructure
337
839000
3000
Ni do devas restrukturiĝi
14:17
in order to have people
338
842000
2000
por havi homojn,
14:19
who will deal with the highest national security stuff,
339
844000
3000
kiuj traktas materialon kun plej alta nacia sekureco,
14:22
and then lower security cases.
340
847000
2000
kaj poste kazojn de pli malalta sekureco.
14:24
CA: So help us understand a bit about you personally
341
849000
3000
CA: Helpu nin kompreni ion pri vi persone
14:27
and how you came to do this.
342
852000
2000
kaj kiel vi alvenis al tio ĉi.
14:29
And I think I read that as a kid
343
854000
2000
Mi pensas, ke mi legis, ke dum via infanaĝo
14:31
you went to 37 different schools.
344
856000
3000
vi iris al 37 malsamaj lernejoj.
14:34
Can that be right?
345
859000
2000
Ĉu tio povas ĝusti?
14:36
JA: Well, my parents were in the movie business
346
861000
3000
JA: Nu, miaj gepatroj laboris en la filma industrio
14:39
and then on the run from a cult,
347
864000
2000
kaj poste eskapis el sekto,
14:41
so the combination between the two ...
348
866000
2000
do la kombino inter ambaŭ...
14:43
(Laughter)
349
868000
4000
(Ridado)
14:47
CA: I mean, a psychologist might say
350
872000
2000
CA: Nome, psikologo povus diri,
14:49
that's a recipe for breeding paranoia.
351
874000
3000
ke tio estas recepto por generi paranojon.
14:52
JA: What, the movie business?
352
877000
2000
JA: Kio? Ĉu la filma industrio?
14:54
(Laughter)
353
879000
3000
(Ridado)
14:57
(Applause)
354
882000
3000
(Aplaŭdo)
15:00
CA: And you were also -- I mean,
355
885000
2000
CA: Kaj vi estis ankaŭ – ni diru,
15:02
you were also a hacker at an early age
356
887000
2000
vi junaĝe estis ankaŭ komputila entrudulo
15:04
and ran into the authorities early on.
357
889000
3000
kaj jam frue havis problemojn kun aŭtoritatoj.
15:07
JA: Well, I was a journalist.
358
892000
3000
JA: Nu, mi estis ĵurnalisto.
15:10
You know, I was a very young journalist activist at an early age.
359
895000
2000
Tio estas, mi estis tre juna ĵurnalista aktivulo je tre frua aĝo.
15:12
I wrote a magazine,
360
897000
2000
Mi verkis gazeton,
15:14
was prosecuted for it when I was a teenager.
361
899000
3000
kaj estis persekutita pro tio, kiam mi estis adoleskulo.
15:17
So you have to be careful with hacker.
362
902000
2000
Oni devas esti tre zorgema pri "komputilentrudado".
15:19
I mean there's like -- there's a method
363
904000
2000
Mi volas diri, estas ia – estas metodo,
15:21
that can be deployed for various things.
364
906000
2000
kiu povas esti disvolvata por diversaj aferoj.
15:23
Unfortunately, at the moment,
365
908000
2000
Malfeliĉe, nuntempe
15:25
it's mostly deployed by the Russian mafia
366
910000
2000
ĝi estas ĉefe disvolvata de la rusia mafio
15:27
in order to steal your grandmother's bank accounts.
367
912000
2000
por priŝteli la bankkontojn de via avinjo.
15:29
So this phrase is not,
368
914000
3000
Do tiu frazo ne estas –
15:32
not as nice as it used to be.
369
917000
2000
ne plu - estas tia, kia ĝi estis antaŭe.
15:34
CA: Yeah, well, I certainly don't think
370
919000
2000
CA: Nu jes, mi certe ne pensas,
15:36
you're stealing anyone's grandmother's bank account,
371
921000
3000
ke vi priŝtelas la bankkonton de ies avinjo.
15:39
but what about
372
924000
2000
Sed kio pri
15:41
your core values?
373
926000
2000
viaj bazaj valoroj?
15:43
Can you give us a sense of what they are
374
928000
3000
Ĉu vi povas havigi al ni ian senton pri tio, kio ili estas
15:46
and maybe some incident in your life
375
931000
2000
kaj eble pri ia incidento en via vivo,
15:48
that helped determine them?
376
933000
3000
kiu helpis en ties determinado?
15:53
JA: I'm not sure about the incident.
377
938000
2000
JA: Mi ne certas pri la incidento.
15:55
But the core values:
378
940000
3000
Sed la bazaj valoroj:
15:58
well, capable, generous men
379
943000
3000
nu, kapablaj malavaraj homoj
16:01
do not create victims;
380
946000
2000
ne kreas viktimojn;
16:03
they nurture victims.
381
948000
2000
ili prizorgas viktimojn.
16:05
And that's something from my father
382
950000
2000
Kaj tio devenas parte el mia patro
16:07
and something from other capable, generous men
383
952000
3000
kaj parte el aliaj kapablaj malavaraj homoj,
16:10
that have been in my life.
384
955000
3000
kiuj troviĝis en mia vivo.
16:13
CA: Capable, generous men do not create victims;
385
958000
2000
CA: Kapablaj malavaraj homoj ne kreas viktimojn;
16:15
they nurture victims?
386
960000
2000
ĉu ili prizorgas viktimojn?
16:17
JA: Yeah. And you know,
387
962000
2000
JA: Jes. Kaj, vi sciu,
16:19
I'm a combative person,
388
964000
4000
ke mi estas batalemulo,
16:23
so I'm not actually so big on the nurture,
389
968000
2000
do mi ne estas tiel lerta pri la zorgado.
16:25
but some way --
390
970000
3000
Sed iel –
16:28
there is another way of nurturing victims,
391
973000
3000
Ekzistas alia maniero prizorgi viktimojn,
16:31
which is to police perpetrators
392
976000
3000
tio estas kontroli
16:34
of crime.
393
979000
2000
deliktulojn.
16:36
And so that is something
394
981000
2000
Kaj tio estas io,
16:38
that has been in my character
395
983000
2000
kio troviĝas en mia karaktero
16:40
for a long time.
396
985000
2000
jam delonge.
16:42
CA: So just tell us, very quickly in the last minute, the story:
397
987000
3000
CA: Do, simple rakontu al ni, tre rapide en la lasta minuto, la historion:
16:45
what happened in Iceland?
398
990000
3000
kio okazis en Islando?
16:48
You basically published something there,
399
993000
3000
Vi baze publikigis ion tie,
16:51
ran into trouble with a bank,
400
996000
3000
renkontis problemon kun banko,
16:54
then the news service there
401
999000
2000
kaj tiam al la novaĵoservoj tie
16:56
was injuncted from running the story.
402
1001000
3000
oni jure malpermesis montri la historion
16:59
Instead, they publicized your side.
403
1004000
2000
Anstataŭe, ili publikigis vian raporton.
17:01
That made you very high-profile in Iceland. What happened next?
404
1006000
3000
Tio igis vin tre fama en Islando. Kio okazis poste?
17:04
JA: Yeah, this is a great case, you know.
405
1009000
2000
JA: Jes, tio ja estas granda afero.
17:06
Iceland went through this financial crisis.
406
1011000
2000
Islando trairis tiun financan krizon.
17:08
It was the hardest hit of any country in the world.
407
1013000
2000
Ĝi estis tutmonde la plej forte frapita lando.
17:10
Its banking sector was 10 times the GDP
408
1015000
2000
Ĝia banka sektoro estis 10-oble la MNP (Malneta Nacia Produkto)
17:12
of the rest of the economy.
409
1017000
2000
de la cetero de la ekonomio.
17:14
Anyway, so we release this report
410
1019000
3000
Ĉiukaze, ni publikigis tiun raporton
17:17
in July last year.
411
1022000
3000
en julio pasintjare.
17:20
And the national TV station was injuncted
412
1025000
2000
Kaj la nacia televida stacio ricevis juran malpermeson
17:22
five minutes before it went on air,
413
1027000
2000
kvin minutojn antaŭ ol ĝi elsendus la raporton.
17:24
like out of a movie: injunction landed on the news desk,
414
1029000
2000
Kvazaŭ el filmo, la malpermeso aperis en la novaĵoficejo,
17:26
and the news reader was like,
415
1031000
2000
kaj la novaĵoprezentanto komentis,
17:28
"This has never happened before. What do we do?"
416
1033000
2000
"Tio neniam okazis antaŭe. Kion ni faru?"
17:30
Well, we just show the website instead,
417
1035000
2000
Nu, ni simple montris la retejon anstataŭe,
17:32
for all that time, as a filler,
418
1037000
3000
dum la tuta tempo, kiel ŝtopaĵo.
17:35
and we became very famous in Iceland,
419
1040000
2000
Kaj ni tre famiĝis en Islando,
17:37
went to Iceland and spoke about this issue.
420
1042000
3000
ni iris en Islandon kaj parolis pri tiu ĉi temo.
17:40
And there was a feeling in the community
421
1045000
2000
Kaj estis sento en la komunumo,
17:42
that that should never happen again,
422
1047000
2000
ke tio devus neniam plu okazi.
17:44
and as a result,
423
1049000
2000
Kaj rezulte,
17:46
working with Icelandic politicians
424
1051000
2000
laborante kun iuj islandaj politikistoj
17:48
and some other international legal experts,
425
1053000
2000
kaj aliaj internaciaj leĝaj spertuloj,
17:50
we put together a new sort of
426
1055000
2000
ni kunkreis ian novan
17:52
package of legislation for Iceland
427
1057000
3000
pakaĵon de leĝaj regularoj en Islando
17:55
to sort of become an offshore haven
428
1060000
3000
por fariĝi iaspeca sekura haveno
17:58
for the free press,
429
1063000
3000
por la libera gazetaro,
18:01
with the strongest journalistic protections in the world,
430
1066000
3000
kun la tutmonde plej fortaj ĵurnalistaj protektoj,
18:04
with a new Nobel Prize
431
1069000
2000
kun nova Nobelpremio
18:06
for freedom of speech.
432
1071000
2000
por la esprimlibero.
18:08
Iceland's a Nordic country,
433
1073000
2000
Islando estas nordia lando
18:10
so, like Norway, it's able to tap into the system.
434
1075000
3000
kaj do, kiel Norvegio, ĝi kapablas profiti la sistemon.
18:13
And just a month ago,
435
1078000
2000
Kaj ĝuste antaŭ unu monato,
18:15
this was passed by the Icelandic parliament unanimously.
436
1080000
3000
tio estis unuanime aprobata de la islanda Parlamento.
18:18
CA: Wow.
437
1083000
2000
CA: Mirinde.
18:20
(Applause)
438
1085000
6000
(Aplaŭdo)
18:26
Last question, Julian.
439
1091000
2000
Lasta demando, Julian.
18:28
When you think of the future then,
440
1093000
2000
Kiam vi pensas pri la estonto,
18:30
do you think it's more likely to be
441
1095000
2000
ĉu vi pensas, ĉu ĝi probable estos
18:32
Big Brother exerting more control,
442
1097000
2000
kun Granda Frato ekzercanta pli grandan kontrolon,
18:34
more secrecy,
443
1099000
2000
pli da sekretemo,
18:36
or us watching
444
1101000
2000
ĉu male ni observos
18:38
Big Brother,
445
1103000
2000
la Grandan Fraton,
18:40
or it's just all to be played for either way?
446
1105000
3000
aŭ ĉu simple ambaŭ aferoj okazos?
18:43
JA: I'm not sure which way it's going to go.
447
1108000
2000
JA: Mi ne certas, kiun vojon ĝi iros.
18:45
I mean, there's enormous pressures
448
1110000
2000
Nome, estas enormaj premoj
18:47
to harmonize freedom of speech legislation
449
1112000
3000
por harmoniigi la leĝojn pri esprimlibero
18:50
and transparency legislation around the world --
450
1115000
3000
kaj la leĝojn pri travidebleco tutmonde...
18:53
within the E.U.,
451
1118000
2000
ene de la Eŭropa Unio,
18:55
between China and the United States.
452
1120000
2000
inter Ĉinio kaj Usono.
18:57
Which way is it going to go? It's hard to see.
453
1122000
3000
Kiun vojon ĝi sekvos? Malfacilas antaŭvidi.
19:00
That's why it's a very interesting time to be in --
454
1125000
2000
Jen kial tiu ĉi estas tre interesa momento por vivi.
19:02
because with just a little bit of effort,
455
1127000
2000
Ĉar simple per malgranda peno
19:04
we can shift it one way or the other.
456
1129000
3000
ni povas movi ĝin en unu direkton aŭ la alian.
19:07
CA: Well, it looks like I'm reflecting the audience's opinion
457
1132000
3000
CA: Nu, ŝajnas ke mi reflektas la opinion de la aŭskultantaro
19:10
to say, Julian, be careful,
458
1135000
2000
se mi diras, Julian, estu singarda
19:12
and all power to you.
459
1137000
2000
kaj antaŭen.
19:14
JA: Thank you, Chris. (CA: Thank you.)
460
1139000
2000
JA: Dankon, Chris. (CA: Dankon.)
19:16
(Applause)
461
1141000
10000
(Aplaŭdo)
ABOUT THE SPEAKER
Julian Assange - WhistleblowerInternet activist Julian Assange serves as spokesperson for WikiLeaks, a controversial, volunteer-driven website that publishes and comments on leaked documents alleging government and corporate misconduct.
Why you should listen
You could say Australian-born Julian Assange has swapped his long-time interest in network security flaws for the far-more-suspect flaws of even bigger targets: governments and corporations. Since his early 20s, he has been using network technology to prod and probe the vulnerable edges of administrative systems, but though he was a computing hobbyist first (in 1991 he was the target of hacking charges after he accessed the computers of an Australian telecom), he's now taken off his "white hat" and launched a career as one of the world's most visible human-rights activists.
He calls himself "editor in chief." He travels the globe as its spokesperson. Yet Assange's part in WikiLeaks is clearly dicier than that: he's become the face of creature that, simply, many powerful organizations would rather see the world rid of. His Wikipedia entry says he is "constantly on the move," and some speculate that his role in publishing decrypted US military video has put him in personal danger. A controversial figure, pundits debate whether his work is reckless and does more harm than good. Amnesty International recognized him with an International Media Award in 2009.
Assange studied physics and mathematics at the University of Melbourne. He wrote Strobe, the first free and open-source port scanner, and contributed to the book Underground: Tales of Hacking, Madness and Obsession on the Electronic Frontier.
Julian Assange | Speaker | TED.com