TEDGlobal 2010
Julian Assange: Why the world needs WikiLeaks
Џулијан Асанж: Зошто на светот му е потребен WikiLeaks
Filmed:
Readability: 4.4
2,716,210 views
Контроверзната интернет страница WikiLeaks собира и објавува високо доверливи документи и видеа. Основачот Џулијан Асанж, кој според извештаите е баран за распит од американските власти зборува со Крис Андерсон од TED за тоа како страницата работи, што е досега постигнато и што е она што го поттикнува да работи. Интервјуто вклучува графички приказ од скорашен американски воздушен напад во Багдад.
Julian Assange - Whistleblower
Internet activist Julian Assange serves as spokesperson for WikiLeaks, a controversial, volunteer-driven website that publishes and comments on leaked documents alleging government and corporate misconduct. Full bio
Internet activist Julian Assange serves as spokesperson for WikiLeaks, a controversial, volunteer-driven website that publishes and comments on leaked documents alleging government and corporate misconduct. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Chris Anderson: Julian, welcome.
0
0
2000
Крис Андерсон: Џулиан, добредојде.
00:17
It's been reported that WikiLeaks, your baby,
1
2000
2000
Слушаме дека WikiLeaks, твоето бебе,
00:19
has, in the last few years
2
4000
2000
... во последните неколку години
00:21
has released more classified documents
3
6000
3000
има издадено вкупно повеќе доверливи документи
00:24
than the rest of the world's media combined.
4
9000
2000
од сите медиуми во светот заедно.
00:26
Can that possibly be true?
5
11000
2000
Дали е можно ова да е вистина?
00:28
Julian Assange: Yeah, can it possibly be true?
6
13000
2000
Џулијан Асанж: Да, дали може да е вистина?
00:30
It's a worry -- isn't it? -- that the rest of the world's media
7
15000
3000
Нели е загрижувачки што остатокот од светските медиуми
00:33
is doing such a bad job
8
18000
2000
толку лошо си ја работат работата
00:35
that a little group of activists
9
20000
2000
што мала група на активисти
00:37
is able to release more
10
22000
2000
е во состојба да издаде повеќе
00:39
of that type of information
11
24000
2000
такви информации
00:41
than the rest of the world press combined.
12
26000
2000
од остатокот од сите светските медиуми заедно.
00:43
CA: How does it work?
13
28000
2000
КА: Како функционира?
00:45
How do people release the documents?
14
30000
3000
Како луѓето ги објавуваат документите?
00:48
And how do you secure their privacy?
15
33000
3000
И како ја обезбедувате нивната приватност?
00:51
JA: So these are -- as far as we can tell --
16
36000
2000
ЏА: Колку што знаеме до сега
00:53
classical whistleblowers,
17
38000
2000
ова се класични „тастери".
00:55
and we have a number of ways for them
18
40000
2000
Постојат повеќе начини за да ни
00:57
to get information to us.
19
42000
2000
достават информации.
00:59
So we use this state-of-the-art encryption
20
44000
2000
Користиме најмодерна енкрипција
01:01
to bounce stuff around the Internet, to hide trails,
21
46000
2000
за да ги преместуваме податоците низ Интернет, да ги сокриеме трагите,
01:03
pass it through legal jurisdictions
22
48000
2000
да ги поминеме законските јурисдикции,
01:05
like Sweden and Belgium
23
50000
3000
како во примерите на Шведска и Белгија,
01:08
to enact those legal protections.
24
53000
3000
да ги добиеме тие законски заштити.
01:12
We get information in the mail,
25
57000
2000
Информациите ги добиваме преку е-пошта,
01:14
the regular postal mail,
26
59000
3000
обична пошта,
01:17
encrypted or not,
27
62000
2000
некогаш енкриптирани, некогаш не,
01:19
vet it like a regular news organization, format it --
28
64000
3000
ги прегледуваме како и секоја новинска организација, ги форматираме --
01:22
which is sometimes something that's quite hard to do,
29
67000
3000
ова понекогаш е многу тешко да се направи,
01:25
when you're talking about
30
70000
2000
посебно кога станува збор за
01:27
giant databases of information --
31
72000
2000
огромни бази на податоци со информации --
01:29
release it to the public
32
74000
2000
ги објавуваме во јавноста
01:31
and then defend ourselves
33
76000
2000
и потоа се браниме
01:33
against the inevitable legal and political attacks.
34
78000
3000
од неизбежните правни и политички напади.
01:36
CA: So you make an effort to ensure
35
81000
2000
КА: Значи се трудите да се осигурате
01:38
the documents are legitimate,
36
83000
2000
дека документите се легитимни.
01:40
but you actually
37
85000
2000
Но, всушност
01:42
almost never know who the identity of the source is?
38
87000
3000
скоро никогаш не го знаете идентитетот на изворот.
01:45
JA: That's right, yeah. Very rarely do we ever know,
39
90000
3000
ЏА: Да, така е. Многу ретко го дознаваме тоа.
01:49
and if we find out at some stage
40
94000
3000
И ако дознаеме во било кое време
01:52
then we destroy that information as soon as possible.
41
97000
3000
ги уништуваме информациите поврзани со тоа во најбрз можен рок.
01:55
(Phone ring) God damn it.
42
100000
2000
(Ѕвони телефон) По ѓаволите.
01:57
(Laughter)
43
102000
4000
(Смеа)
02:01
CA: I think that's the CIA asking what the code is
44
106000
2000
КА: Мислам дека тоа беше CIA, прашуваат кој е бројот
02:03
for a TED membership.
45
108000
2000
за членство во TED.
02:05
(Laughter)
46
110000
3000
(Смеа)
02:08
So let's take [an] example, actually.
47
113000
2000
Ајде да земеме еден вистински пример.
02:10
This is something
48
115000
2000
Ова е нешто
02:12
you leaked a few years ago.
49
117000
2000
што го објавивте пред неколку години.
02:14
If we can have this document up ...
50
119000
2000
Ако може да го видиме документот...
02:16
So this was a story in Kenya a few years ago.
51
121000
2000
Се работи за случка од Кенија пред неколку години.
02:18
Can you tell us what you leaked and what happened?
52
123000
3000
Може ли да ни кажеш што објавивте и што се случи?
02:21
JA: So this is the Kroll Report.
53
126000
2000
ЏА: Се работи за извештајот Крол.
02:23
This was a secret intelligence report
54
128000
3000
Ова беше извештај на тајните служби
02:26
commissioned by the Kenyan government
55
131000
2000
одобрен од кениската влада
02:28
after its election in 2004.
56
133000
3000
по изборите во 2004.
02:31
Prior to 2004, Kenya was ruled
57
136000
2000
Пред 2004, во Кенија владееше
02:33
by Daniel arap Moi
58
138000
2000
Даниел арап Мои
02:35
for about 18 years.
59
140000
2000
околу 18 години.
02:37
He was a soft dictator of Kenya.
60
142000
3000
Тој беше таканаречен мек диктатор на Кенија.
02:40
And when Kibaki got into power --
61
145000
2000
И кога Кибаки дојде на власт --
02:42
through a coalition of forces that were trying
62
147000
2000
преку здружената коалиција која што се обидуваше
02:44
to clean up corruption in Kenya --
63
149000
2000
да се ослободи од корупцијата во Кенија --
02:46
they commissioned this report,
64
151000
2000
властите го одобрија овој извештај,
02:48
spent about two million pounds
65
153000
2000
и потрошија околу 2 милиони фунти
02:50
on this and an associated report.
66
155000
2000
на истиот, како и на уште еден дополнителен извештај.
02:52
And then the government sat on it
67
157000
3000
И потоа владата го чуваше извештајот
02:55
and used it for political leverage on Moi,
68
160000
2000
само за да го користи како политички лост за Мои,
02:57
who was the richest man --
69
162000
2000
кој беше најбогатиот човек --
02:59
still is the richest man -- in Kenya.
70
164000
3000
и сѐ уште е најбогатиот човек -- во Кенија.
03:02
It's the Holy Grail of Kenyan journalism.
71
167000
3000
Се работи за светиот грал на новинарство во Кенија.
03:05
So I went there in 2007,
72
170000
3000
И така, отидов таму во 2007,
03:08
and we managed to get hold of this
73
173000
2000
и некако успеавме да дојдеме до извештајот
03:10
just prior to the election --
74
175000
2000
токму пред изборите --
03:12
the national election, December 28.
75
177000
3000
националните избори на 28-ми декември.
03:17
When we released that report,
76
182000
3000
Кога го објавивме извештајот,
03:20
we did so three days after the new president, Kibaki,
77
185000
3000
тоа го направивме три дена откога новиот претседател, Кибаки,
03:23
had decided to pal up with
78
188000
2000
одлучи дека ќе се здружи
03:25
the man that he was going to clean out,
79
190000
2000
со човекот од кој требаше да се ослободи,
03:27
Daniel arap Moi,
80
192000
2000
Даниел арап Мои.
03:29
so this report then
81
194000
3000
Така извештајот
03:32
became a dead albatross
82
197000
2000
се претвори во товар
03:34
around President Kibaki's neck.
83
199000
3000
околу вратот на претседателот Кибаки.
03:38
CA: And -- I mean, to cut a long story short --
84
203000
3000
КА: И... -- да ја скратам приказната --
03:41
word of the report leaked into Kenya,
85
206000
3000
за извештајот се слушна во Кенија,
03:44
not from the official media, but indirectly,
86
209000
3000
индиректно, а не од официјалните медиуми.
03:47
and in your opinion, it actually shifted the election.
87
212000
3000
И според Вашето мислење, тоа имаше ефект врз изборите.
03:50
JA: Yeah. So this became front page of the Guardian
88
215000
3000
ЏА: Да. Истото се најде на предната страница на Гардијан.
03:53
and was then printed in all the surrounding countries of Kenya,
89
218000
3000
и беше објавено во сите земји околу Кенија,
03:56
in Tanzanian and South African press.
90
221000
3000
во печатот во Танзанија и Јужна Африка.
03:59
And so it came in from the outside.
91
224000
2000
Така што дојде однадвор.
04:01
And that, after a couple of days,
92
226000
2000
И по неколку дена, тоа ги натера
04:03
made the Kenyan press feel safe to talk about it.
93
228000
2000
медиумите во Кенија да почувствуваат дека е безбедно да се зборува за истото.
04:05
And it ran for 20 nights straight on Kenyan TV,
94
230000
3000
И потоа одеше нон-стоп 20 дена на кениските ТВ,
04:08
shifted the vote by 10 percent,
95
233000
3000
ги смени гласовите на изборите за 10 проценти,
04:11
according to a Kenyan intelligence report,
96
236000
2000
според кениски разузнавачки извештај,
04:13
which changed the result of the election.
97
238000
2000
и на крај ги промени резултатите на изборите.
04:15
CA: Wow, so your leak
98
240000
2000
КА: Вау, значи вашата информација
04:17
really substantially changed the world?
99
242000
2000
навистина значително го промени светот?
04:19
JA: Yep.
100
244000
2000
ЏА: Да.
04:21
(Applause)
101
246000
4000
(Аплауз)
04:25
CA: Here's -- We're going to just show
102
250000
2000
КА: Еве, ќе прикажеме само
04:27
a short clip from this
103
252000
3000
кратка верзија од ова
04:30
Baghdad airstrike video.
104
255000
2000
воздушниот напад во Багдад.
04:32
The video itself is longer,
105
257000
2000
Самото видео е подолго.
04:34
but here's a short clip.
106
259000
2000
Но еве кратка верзија.
04:36
This is -- this is intense material, I should warn you.
107
261000
3000
Ова е -- ова е вознемирувачко, морам да ве предупредам.
04:39
Radio: ... just fuckin', once you get on 'em just open 'em up.
108
264000
3000
Радио: ... ебено, штом дојдеш врз нив скини ги.
04:42
I see your element, uh, got about four Humvees, uh, out along ...
109
267000
4000
Ве гледам, гледам и четири хамери таму некаде подалеку ...
04:46
You're clear. All right. Firing.
110
271000
3000
На чисто сте. Во ред. Пукам.
04:49
Let me know when you've got them. Let's shoot.
111
274000
3000
Информирајте ме кога ќе сте готови. Ајде да пукаме.
04:52
Light 'em all up.
112
277000
2000
Запали ги сите.
04:54
C'mon, fire!
113
279000
2000
Ајде, пукај!
04:56
(Machine gun fire)
114
281000
3000
(Пука митралез)
04:59
Keep shoot 'n. Keep shoot 'n.
115
284000
3000
Пукај уште. Пукај уште.
05:02
(Machine gun fire)
116
287000
3000
(Пука митралез)
05:05
Keep shoot 'n.
117
290000
3000
Продолжи да пукаш.
05:08
Hotel ... Bushmaster Two-Six, Bushmaster Two-Six,
118
293000
2000
Хотел... Bushmaster Two-Six, Bushmaster Two-Six,
05:10
we need to move, time now!
119
295000
2000
мора да се движиме, веднаш!
05:12
All right, we just engaged all eight individuals.
120
297000
3000
Во ред, само што ги нападнавме сите осум лица.
05:15
Yeah, we see two birds [helicopters], and we're still firing.
121
300000
3000
Да, гледаме два хеликоптера, и уште пукаме.
05:18
Roger. I got 'em.
122
303000
2000
Да. Ги погодив.
05:20
Two-Six, this is Two-Six, we're mobile.
123
305000
2000
Two-Six, ова е Two-Six, се движиме.
05:22
Oops, I'm sorry. What was going on?
124
307000
2000
Упс, извинете. Што се случува?
05:24
God damn it, Kyle. All right, hahaha. I hit 'em.
125
309000
2000
Проклетство, Кајл. Во ред, хахаха. Ги погодив.
05:29
CA: So, what was the impact of that?
126
314000
3000
КА: Ок, каков беше ефектот од ова?
05:32
JA: The impact on the people who worked on it
127
317000
3000
ЏА: Ефектот врз луѓето кои што работеа на ова
05:35
was severe.
128
320000
2000
беше тежок.
05:37
We ended up sending two people to Baghdad
129
322000
2000
На крај испративме двајца луѓе во Багдад
05:39
to further research that story.
130
324000
2000
за подетално да ја истражат приказната.
05:41
So this is just the first of three attacks
131
326000
3000
Ова е само првиот од трите напади
05:44
that occurred in that scene.
132
329000
2000
што се случиле на истото место.
05:46
CA: So, I mean, 11 people died in that attack, right,
133
331000
2000
КА: Значи, 11 луѓе загинаа во овој напад,
05:48
including two Reuters employees?
134
333000
2000
вклучувајќи и двајца вработени на Ројтерс?
05:50
JA: Yeah. Two Reuters employees,
135
335000
2000
ЏА: Да. Двајца вработени на Ројтерс,
05:52
two young children were wounded.
136
337000
3000
и две млади деца беа ранети.
05:55
There were between 18 and 26 people killed all together.
137
340000
3000
Беа убиени помеѓу 18 и 26 луѓе вкупно.
05:58
CA: And releasing this caused
138
343000
2000
КА: И објавувањето на ова видео
06:00
widespread outrage.
139
345000
2000
предизвика општ бес насекаде.
06:02
What was the key element of this
140
347000
2000
Кој беше клучниот елемент
06:04
that actually caused the outrage, do you think?
141
349000
3000
кој што го предизвика бесот, што мислите?
06:07
JA: I don't know. I guess people can see
142
352000
2000
ЏА: Не знам, веројатно луѓето го гледаат
06:09
the gross disparity in force.
143
354000
3000
огромниот диспаритет на сила.
06:12
You have guys walking in a relaxed way down the street,
144
357000
2000
Имате луѓе што си одат најнормално по улица,
06:14
and then an Apache helicopter sitting up at one kilometer
145
359000
3000
и потоа Апачи хеликоптер кој што е одалечен еден километар
06:17
firing 30-millimeter cannon shells
146
362000
2000
испукува 30 милиметарски топовски проектили
06:19
on everyone --
147
364000
2000
на сите --
06:21
looking for any excuse to do so --
148
366000
3000
барајќи било каков изговор за да го направат тоа --
06:24
and killing people rescuing the wounded.
149
369000
2000
и убивајќи луѓе кои што ги спасуваат ранетите.
06:26
And there was two journalists involved that clearly weren't insurgents
150
371000
3000
Имаше вмешано и двајца новинари кои што очигледно не беа бунтовници
06:29
because that's their full-time job.
151
374000
2000
бидејќи тоа е нивната фултајм работа.
06:33
CA: I mean, there's been this U.S. intelligence analyst,
152
378000
3000
КА: Значи, го имаме американскиот разузнавачки аналитичар
06:36
Bradley Manning, arrested,
153
381000
2000
Бредли Менинг, кој што е уапсен.
06:38
and it's alleged that he confessed in a chat room
154
383000
3000
За кој што се тврди дека има признаено во разговор на Интернет
06:41
to have leaked this video to you,
155
386000
3000
дека го испратил ова видео до вас,
06:44
along with 280,000
156
389000
2000
заедно со уште 280,000
06:46
classified U.S. embassy cables.
157
391000
2000
доверливи депеши од амбасади на САД.
06:48
I mean, did he?
158
393000
3000
Дали е тоа вистина?
06:51
JA: We have denied receiving those cables.
159
396000
2000
JA: Ние одбивме да потврдиме дека ги имаме добиено тие депеши.
06:53
He has been charged,
160
398000
2000
Тој беше обвинет,
06:55
about five days ago,
161
400000
2000
пред пет дена,
06:57
with obtaining 150,000 cables
162
402000
3000
за земање на 150,000 депеши
07:00
and releasing 50.
163
405000
2000
и за објавување на 50.
07:02
Now, we had released,
164
407000
3000
На почетокот на годинава
07:05
early in the year,
165
410000
2000
објавивме
07:07
a cable from the Reykjavik U.S. embassy,
166
412000
3000
депеша од амбасадата на САД во Рејкавик.
07:11
but this is not necessarily connected.
167
416000
2000
Но, ова може и да не е поврзано.
07:13
I mean, I was a known visitor of that embassy.
168
418000
2000
Јас бев познат посетител во таа амбасада.
07:15
CA: I mean, if you did receive thousands
169
420000
2000
КА: Но, ако примевте илјадници
07:17
of U.S. embassy diplomatic cables ...
170
422000
3000
дипломатски депеши од амбасадите на САД...
07:20
JA: We would have released them. (CA: You would?)
171
425000
2000
ЏА: Ќе ги објавевме. (КА: Ќе ги објавевте?)
07:22
JA: Yeah. (CA: Because?)
172
427000
3000
ЏА: Да. (КА: Затоа што?)
07:25
JA: Well, because these sort of things
173
430000
2000
ЏА: Затоа што ваквите работи,
07:27
reveal what the true state
174
432000
3000
ја откриваат вистинската состојба
07:30
of, say,
175
435000
2000
на, да речеме,
07:32
Arab governments are like,
176
437000
2000
какви се навистина арапските влади,
07:34
the true human-rights abuses in those governments.
177
439000
3000
вистинските злоупотреби на човекови права од страна на тие влади.
07:37
If you look at declassified cables,
178
442000
2000
Ако погледнете депеши што веќе не се доверливи,
07:39
that's the sort of material that's there.
179
444000
2000
тоа е тоа што ќе го најдете во нив.
07:41
CA: So let's talk a little more broadly about this.
180
446000
2000
КА: Ајде да разговараме малку пошироко за ова.
07:43
I mean, in general, what's your philosophy?
181
448000
2000
Мислам, генерално, која е вашата филозофија?
07:45
Why is it right
182
450000
2000
Зошто е исправно
07:47
to encourage leaking of secret information?
183
452000
3000
да се охрабрува објавувањето на тајни информации?
07:51
JA: Well, there's a question as to what sort of information is important in the world,
184
456000
3000
ЏА: Едно прашање е какви информации му се важни на светот,
07:54
what sort of information
185
459000
2000
каков тип на информации
07:56
can achieve reform.
186
461000
2000
можат да постигнат реформи.
07:58
And there's a lot of information.
187
463000
2000
И постојат многу информации.
08:00
So information that organizations
188
465000
2000
Информацијата дека организациите
08:02
are spending economic effort into concealing,
189
467000
3000
трошат огромни економски средства во криење,
08:05
that's a really good signal
190
470000
2000
тоа е навистина добар сигнал,
08:07
that when the information gets out,
191
472000
2000
дека кога информацијата ќе биде објавена,
08:09
there's a hope of it doing some good --
192
474000
2000
има надеж таа да предизвика нешто добро на крајот.
08:11
because the organizations that know it best,
193
476000
2000
Бидејќи организациите кои го знаат тоа најдобро,
08:13
that know it from the inside out,
194
478000
2000
го познаваат суштински,
08:15
are spending work to conceal it.
195
480000
3000
трошат време и пари да го сокријат.
08:18
And that's what we've found in practice,
196
483000
2000
А тоа се докажува и во пракса.
08:20
and that's what the history of journalism is.
197
485000
3000
И тоа е историјата на новинарството.
08:23
CA: But are there risks with that,
198
488000
3000
КА: Но, дали постојат ризици околу тоа,
08:26
either to the individuals concerned
199
491000
3000
било за вклучените индивидуии,
08:29
or indeed to society at large,
200
494000
2000
или па општо за целото општество,
08:31
where leaking can actually have
201
496000
2000
кога објавувањето на вакви информации може
08:33
an unintended consequence?
202
498000
2000
да предизвика несакани последици?
08:35
JA: Not that we have seen with anything we have released.
203
500000
2000
ЏА: Досега немаме видено такво нешто поради нешто што сме објавиле.
08:37
I mean, we have a harm immunization policy.
204
502000
2000
Имаме политика за имунизација од штета.
08:39
We have a way of dealing with information
205
504000
2000
Имаме начин за справување со информации
08:41
that has sort of personal --
206
506000
2000
кои содржат лични --
08:43
personally identifying information in it.
207
508000
2000
кои идентификуваат информации за некоја личност.
08:46
But there are legitimate secrets --
208
511000
3000
Но постојат и легитимни тајни --
08:49
you know, your records with your doctor;
209
514000
3000
како на пример вашето досие кај вашиот доктор;
08:52
that's a legitimate secret --
210
517000
2000
тоа е легитимна тајна.
08:54
but we deal with whistleblowers that are coming forward
211
519000
2000
Работиме со „тастери“ кои одлучуваат да истапат
08:56
that are really sort of well-motivated.
212
521000
3000
кои се навистина добро мотивирани.
08:59
CA: So they are well-motivated.
213
524000
2000
КА: Значи, добро се мотивирани.
09:01
And what would you say to, for example,
214
526000
2000
А што би рекле, на пример за,
09:03
the, you know, the parent of someone
215
528000
3000
родителот чиј
09:06
whose son is out serving the U.S. military,
216
531000
3000
син служи во војската на САД,
09:09
and he says, "You know what,
217
534000
2000
дојде и ви рече: „Знаете што,
09:11
you've put up something that someone had an incentive to put out.
218
536000
2000
имате објавено нешто кое што некој бил поттикнат да го објави.
09:13
It shows a U.S. soldier laughing
219
538000
2000
Покажува како американски војник се смее
09:15
at people dying.
220
540000
2000
на луѓе што умираат.
09:17
That gives the impression, has given the impression,
221
542000
2000
Тоа создава впечаток -- го создало впечатокот
09:19
to millions of people around the world
222
544000
2000
на милиони луѓе низ светот
09:21
that U.S. soldiers are inhuman people.
223
546000
2000
дека американските војници се нехумани луѓе.
09:23
Actually, they're not. My son isn't. How dare you?"
224
548000
2000
А всушност не се. Мојот син не е нехуман. Како се осмелувате?"
09:25
What would you say to that?
225
550000
2000
Што би рекле за тоа?
09:27
JA: Yeah, we do get a lot of that.
226
552000
2000
ЏА: Да, често ни се случува тоа.
09:29
But remember, the people in Baghdad,
227
554000
2000
Но, не ги заборавајте луѓето во Багдад,
09:31
the people in Iraq, the people in Afghanistan --
228
556000
3000
луѓето во Ирак, луѓето во Авганистан --
09:34
they don't need to see the video;
229
559000
2000
тие не мора да го гледаат ова видео;
09:36
they see it every day.
230
561000
2000
тие го гледаат ова секој ден.
09:38
So it's not going to change their opinion. It's not going to change their perception.
231
563000
3000
Така што, нема да се промени нивното мислење, нема да се промени нивната перцепција.
09:41
That's what they see every day.
232
566000
2000
Тоа е она што тие го гледаат секој ден.
09:43
It will change the perception and opinion
233
568000
3000
Ќе ја смени перцепција и мислењето
09:46
of the people who are paying for it all,
234
571000
2000
на луѓето кои плаќаат за сето ова.
09:48
and that's our hope.
235
573000
3000
И тоа е нашата надеж.
09:51
CA: So you found a way to shine light
236
576000
3000
КА: Значи најдовте начин да пуштите светлина
09:54
into what you see
237
579000
3000
врз она што го гледате
09:57
as these sort of dark secrets in companies and in government.
238
582000
3000
како што се овие мрачни тајни на компаниите и владите.
10:01
Light is good.
239
586000
2000
Светлината е добра.
10:03
But do you see any irony in the fact that,
240
588000
2000
Но, дали гледате иронија во фактот дека,
10:05
in order for you to shine that light,
241
590000
2000
за да ги осветлите овие тајни,
10:07
you have to, yourself,
242
592000
2000
морате, и самите,
10:09
create secrecy around your sources?
243
594000
3000
да креирате тајност околу вашите извори?
10:12
JA: Not really. I mean, we don't have
244
597000
3000
ЏА: Не баш. Сѐ уште немаме
10:15
any WikiLeaks dissidents yet.
245
600000
3000
дисиденти во WikiLeaks.
10:19
We don't have sources who are dissidents on other sources.
246
604000
3000
Немаме извори кои се дисиденти од други извори.
10:23
Should they come forward, that would be a tricky situation for us,
247
608000
3000
Доколку излезат од некаде, тоа ќе биде доста комплицирана ситуација за нас.
10:26
but we're presumably acting in such a way
248
611000
3000
Но, ние дејствуваме на таков начин
10:29
that people feel
249
614000
2000
за луѓето да се почуствуваат
10:31
morally compelled
250
616000
2000
морално повикани
10:33
to continue our mission, not to screw it up.
251
618000
3000
да ја продолжат нашата мисија, да не ја заебат.
10:37
CA: I'd actually be interested, just based on what we've heard so far --
252
622000
3000
КА: Ме интересира, врз основа на ова што до сега го слушнавме,
10:40
I'm curious as to the opinion in the TED audience.
253
625000
3000
љубопитен сум за мислењата на публиката на TED.
10:45
You know, there might be a couple of views
254
630000
2000
Знаете, може има неколку погледи
10:47
of WikiLeaks and of Julian.
255
632000
2000
за WikiLeaks и Џулиан.
10:49
You know, hero -- people's hero --
256
634000
3000
Знаете, херој -- народен херој --
10:52
bringing this important light.
257
637000
3000
кој ја носи оваа важна светлина.
10:55
Dangerous troublemaker.
258
640000
2000
Опасен предизвикувач на неволји.
10:58
Who's got the hero view?
259
643000
3000
Кој го гледа како херој?
11:02
Who's got the dangerous troublemaker view?
260
647000
3000
Кој го гледа како предизвикувач на неволји?
11:06
JA: Oh, come on. There must be some.
261
651000
2000
ЏА: Ах, ајде, мора да има барем некој.
11:09
CA: It's a soft crowd, Julian, a soft crowd.
262
654000
2000
КА: Тоа е мека публика, Џулиан.
11:11
We have to try better. Let's show them another example.
263
656000
2000
Мора да се потрудиме малку повеќе. Ајде да покажеме друг пример.
11:13
Now here's something that you haven't yet leaked,
264
658000
3000
Еве нешто што сѐ уште го немате објавено,
11:16
but I think for TED you are.
265
661000
3000
но мислам дека ќе го објавите за TED.
11:19
I mean it's an intriguing story that's just happened, right?
266
664000
2000
Мислам дека е интригатна приказна која штотуку се случила, така?
11:21
What is this?
267
666000
2000
Што е ова?
11:23
JA: So this is a sample of what we do
268
668000
2000
ЏА: Ова е примерок од она што го правиме
11:25
sort of every day.
269
670000
2000
секој ден.
11:27
So late last year -- in November last year --
270
672000
3000
Значи, кон крајот на минатата година -- во ноември минатата година --
11:30
there was a series of well blowouts
271
675000
2000
имаше серија на запалени извори на нафта
11:32
in Albania,
272
677000
2000
во Албанија
11:34
like the well blowout in the Gulf of Mexico,
273
679000
3000
како оние во заливот на Мексико,
11:37
but not quite as big.
274
682000
2000
само не толку големи.
11:39
And we got a report --
275
684000
3000
И добивме извештај.
11:42
a sort of engineering analysis into what happened --
276
687000
3000
Еден тип на инжинерска анализа за тоа што се случило,
11:45
saying that, in fact, security guards
277
690000
3000
што вели дека, луѓе од обезбедувањето
11:48
from some rival, various competing oil firms
278
693000
3000
на некоја ривалска компанија за нафта,
11:51
had, in fact, parked trucks there and blown them up.
279
696000
3000
всушност паркирале камиони таму и ги дигнале во воздух.
11:55
And part of the Albanian government was in this, etc., etc.
280
700000
3000
И дел од албанската влада била вмешана во истото, итн. итн.
11:59
And the engineering report
281
704000
1000
Инженерскиот извештај
12:00
had nothing on the top of it,
282
705000
2000
немаше ништо на врвот на страницата.
12:02
so it was an extremely difficult document for us.
283
707000
2000
Затоа и беше екстремно тежок документ за нас.
12:04
We couldn't verify it because we didn't know
284
709000
2000
Не можевме да го провериме бидејќи не знаевме
12:06
who wrote it and knew what it was about.
285
711000
2000
кој го напишал и за што точно се работи.
12:08
So we were kind of skeptical that maybe it was
286
713000
2000
Бевме малку скептични дека можеби се работи за
12:10
a competing oil firm just sort of playing the issue up.
287
715000
2000
конкурентска фирма која што го измислува проблемот.
12:12
So under that basis, we put it out and said,
288
717000
2000
Така на таа основа, го поставивме и рековме,
12:14
"Look, we're skeptical about this thing.
289
719000
2000
„Видете, скептични сме околу оваа работа.
12:16
We don't know, but what can we do?
290
721000
2000
Не знаеме, но што може да направиме?
12:18
The material looks good, it feels right,
291
723000
2000
Материјалот изгледа добро, делува дека е вистинит,
12:20
but we just can't verify it."
292
725000
2000
но не можеме да го провериме.“
12:22
And we then got a letter
293
727000
3000
И потоа добивме писмо
12:25
just this week
294
730000
3000
баш оваа недела
12:28
from the company who wrote it,
295
733000
3000
од компанијата која што го има напишано,
12:31
wanting to track down the source --
296
736000
3000
со барање за откривање на изворот --
12:34
(Laughter)
297
739000
3000
(Смеа)
12:38
saying, "Hey, we want to track down the source."
298
743000
3000
пораката вели, „Еј, сакаме да го откриеме изворот.“
12:41
And we were like, "Oh, tell us more.
299
746000
2000
И ние одговараме, „Да да, кажете ни нешто повеќе.
12:43
What document is it, precisely, you're talking about?
300
748000
3000
Кој документ поточно, за кој документ зборувате?
12:46
Can you show that you had legal authority over that document?
301
751000
3000
Можете ли да докажете дека имате права врз документот?
12:49
Is it really yours?"
302
754000
2000
Дека е навистина ваш?“
12:51
So they sent us this screen shot
303
756000
3000
И така ни ја испратија оваа слика од екранот
12:54
with the author
304
759000
2000
со авторот
12:56
in the Microsoft Word ID.
305
761000
3000
и Microsoft Word ID-то.
13:01
Yeah.
306
766000
2000
Да.
13:03
(Applause)
307
768000
5000
(Аплауз)
13:08
That's happened quite a lot though.
308
773000
2000
Ова се случува доста често.
13:10
This is like one of our methods
309
775000
2000
Еден од нашите методи
13:12
of identifying, of verifying, what a material is,
310
777000
3000
за идентификација -- за да се провери веродостојноста на матерјалот,
13:15
is to try and get these guys to write letters.
311
780000
2000
е да пробаме да ги натераме луѓето да пишуваат писма.
13:17
CA: Yeah. Have you had information
312
782000
3000
КА: Да. Дали сте имале информација
13:20
from inside BP?
313
785000
2000
од BP?
13:22
JA: Yeah, we have a lot, but I mean, at the moment,
314
787000
3000
ЏА: Да имаме многу, но во моментов,
13:25
we are undergoing a sort of serious fundraising and engineering effort.
315
790000
3000
поминуваме низ еден тип на сериозно собирање на средства како и низ нови инженерски напори.
13:28
So our publication rate
316
793000
2000
Така што нашата стапка на објавување
13:30
over the past few months
317
795000
2000
во последните неколку месеци
13:32
has been sort of minimized
318
797000
2000
е на некој начин минимизирана
13:34
while we're re-engineering our back systems
319
799000
3000
додека ги редизајнираме нашите системи
13:37
for the phenomenal public interest that we have.
320
802000
3000
поради јавен интерес со кој што се соочуваме.
13:40
That's a problem.
321
805000
2000
Тоа е проблем.
13:42
I mean, like any sort of growing startup organization,
322
807000
3000
Како и секоја друга организација со брз раст,
13:45
we are sort of overwhelmed
323
810000
2000
некако сме неподготвени
13:47
by our growth,
324
812000
2000
да се справиме со нашиот раст.
13:49
and that means we're getting enormous quantity
325
814000
2000
А тоа значи дека добиваме и голем број на
13:51
of whistleblower disclosures
326
816000
2000
нови откритија
13:53
of a very high caliber
327
818000
2000
од доста висок калибар,
13:55
but don't have enough people to actually
328
820000
2000
но немаме доволно луѓе за да
13:57
process and vet this information.
329
822000
2000
ги процесираме и провериме овие информации.
13:59
CA: So that's the key bottleneck,
330
824000
2000
КА: Значи тоа е клучнoто тесно грло,
14:01
basically journalistic volunteers
331
826000
2000
во основа волонтери новинари,
14:03
and/or the funding of journalistic salaries?
332
828000
3000
и/или средствата за финансирање на нивните плати?
14:06
JA: Yep. Yeah, and trusted people.
333
831000
2000
ЏА: Да. Да, и доверливи луѓе,
14:08
I mean, we're an organization
334
833000
2000
Ние сме организација
14:10
that is hard to grow very quickly
335
835000
2000
која е тешко да се порасне многу брзо
14:12
because of the sort of material we deal with,
336
837000
2000
поради типот на матерјалот со кој што се справуваме.
14:14
so we have to restructure
337
839000
3000
Затоа треба да се реструктуираме
14:17
in order to have people
338
842000
2000
за да имаме луѓе
14:19
who will deal with the highest national security stuff,
339
844000
3000
кои ќе се справуваат со работите поврзани со највисока национална безбедност,
14:22
and then lower security cases.
340
847000
2000
како и со помалку безбедносно значајните случаи.
14:24
CA: So help us understand a bit about you personally
341
849000
3000
КА: Ајде помогни ни да те разбереме тебе лично,
14:27
and how you came to do this.
342
852000
2000
и како стигна да го правиш ова.
14:29
And I think I read that as a kid
343
854000
2000
Мислам дека прочитав дека како дете
14:31
you went to 37 different schools.
344
856000
3000
имаш одено во 37 различни училишта.
14:34
Can that be right?
345
859000
2000
Можно ли е тоа да е вистина?
14:36
JA: Well, my parents were in the movie business
346
861000
3000
ЏА: Па, моите родители беа во филмскиот бизнис,
14:39
and then on the run from a cult,
347
864000
2000
па потоа во бегство од култ,
14:41
so the combination between the two ...
348
866000
2000
така што, комбинацијата помеѓу двете...
14:43
(Laughter)
349
868000
4000
(Смеа)
14:47
CA: I mean, a psychologist might say
350
872000
2000
КА: Психолог можеби ќе рече
14:49
that's a recipe for breeding paranoia.
351
874000
3000
дека тоа е рецепт за создавање параноја.
14:52
JA: What, the movie business?
352
877000
2000
ЏА: Што тоа, филмскиот бизнис?
14:54
(Laughter)
353
879000
3000
(Смеење)
14:57
(Applause)
354
882000
3000
(Аплауз)
15:00
CA: And you were also -- I mean,
355
885000
2000
КА: Мислам дека исто така си бил
15:02
you were also a hacker at an early age
356
887000
2000
хакер на млада возраст
15:04
and ran into the authorities early on.
357
889000
3000
и си имал проблем со властите уште тогаш.
15:07
JA: Well, I was a journalist.
358
892000
3000
ЏА: Па, бев новинар.
15:10
You know, I was a very young journalist activist at an early age.
359
895000
2000
Бев многу млад новинар и активист.
15:12
I wrote a magazine,
360
897000
2000
Пишував списание,
15:14
was prosecuted for it when I was a teenager.
361
899000
3000
и бев гонет за тоа додека бев тинејџер.
15:17
So you have to be careful with hacker.
362
902000
2000
Мора да бидете внимателни со хакер.
15:19
I mean there's like -- there's a method
363
904000
2000
Тоа му доаѓа -- има метод
15:21
that can be deployed for various things.
364
906000
2000
што може да се примени за разни работи.
15:23
Unfortunately, at the moment,
365
908000
2000
За несреќа, моментално,
15:25
it's mostly deployed by the Russian mafia
366
910000
2000
највеќе се користи од страна на руската мафија
15:27
in order to steal your grandmother's bank accounts.
367
912000
2000
за крадење на парите од сметката на вашата баба.
15:29
So this phrase is not,
368
914000
3000
Така што фразата не е
15:32
not as nice as it used to be.
369
917000
2000
фина колку што беше некогаш.
15:34
CA: Yeah, well, I certainly don't think
370
919000
2000
КА: Да, еве јас сигурно не мислам дека
15:36
you're stealing anyone's grandmother's bank account,
371
921000
3000
крадеш пари од сметката на било чива баба.
15:39
but what about
372
924000
2000
Но, што е со
15:41
your core values?
373
926000
2000
твоите основни вредности?
15:43
Can you give us a sense of what they are
374
928000
3000
Можеш ли да ни доловиш кои се
15:46
and maybe some incident in your life
375
931000
2000
или пак да ни раскажеш за некој инцидент во твојот живот
15:48
that helped determine them?
376
933000
3000
што ти помогнал да ги оформиш?
15:53
JA: I'm not sure about the incident.
377
938000
2000
ЏА: Не сум сигурен за инцидент.
15:55
But the core values:
378
940000
3000
Но основните вредности:
15:58
well, capable, generous men
379
943000
3000
способни, дарежливи луѓе
16:01
do not create victims;
380
946000
2000
не создаваат жртви;
16:03
they nurture victims.
381
948000
2000
тие им помагаат на жртвите.
16:05
And that's something from my father
382
950000
2000
Ова е нешто од татко ми
16:07
and something from other capable, generous men
383
952000
3000
и нешто од други способни и дарежливи луѓе
16:10
that have been in my life.
384
955000
3000
во мојот живот.
16:13
CA: Capable, generous men do not create victims;
385
958000
2000
КА: Способни, дарежливи луѓе не создаваат жртви;
16:15
they nurture victims?
386
960000
2000
тие им помагаат на жртвите?
16:17
JA: Yeah. And you know,
387
962000
2000
ЏА: Да. И знаете,
16:19
I'm a combative person,
388
964000
4000
јас сум борбена личност,
16:23
so I'm not actually so big on the nurture,
389
968000
2000
така што не сум многу добар во помагањето.
16:25
but some way --
390
970000
3000
Но, на некој начин,
16:28
there is another way of nurturing victims,
391
973000
3000
постои и друг начин да им се помага на жртвите,
16:31
which is to police perpetrators
392
976000
3000
а тоа е да се гонат и истражуваат луѓето
16:34
of crime.
393
979000
2000
што прават криминал.
16:36
And so that is something
394
981000
2000
И тоа е нешто
16:38
that has been in my character
395
983000
2000
што е дел од мојот карактер
16:40
for a long time.
396
985000
2000
веќе долго време.
16:42
CA: So just tell us, very quickly in the last minute, the story:
397
987000
3000
КА: Може ли само да ни кажеш, накратко во последните минути, приказната:
16:45
what happened in Iceland?
398
990000
3000
што се случи во Исланд?
16:48
You basically published something there,
399
993000
3000
Вие всушност објавивте нешто таму,
16:51
ran into trouble with a bank,
400
996000
3000
налетавте на проблеми со банка,
16:54
then the news service there
401
999000
2000
потоа на сервисите за информирање таму,
16:56
was injuncted from running the story.
402
1001000
3000
им беше забрането да ја објават приказната.
16:59
Instead, they publicized your side.
403
1004000
2000
Но, тие сепак ја објавија вашата страна од приказната.
17:01
That made you very high-profile in Iceland. What happened next?
404
1006000
3000
Тоа го издигна вашиот профил во Исланд многу високо. Што се случи потоа?
17:04
JA: Yeah, this is a great case, you know.
405
1009000
2000
ЏА: Да, тоа беше супер случај.
17:06
Iceland went through this financial crisis.
406
1011000
2000
Исланд поминуваше низ финансиска криза.
17:08
It was the hardest hit of any country in the world.
407
1013000
2000
Беше најтешко погодената земја во светот.
17:10
Its banking sector was 10 times the GDP
408
1015000
2000
Нивниот банкарски сектор беше 10 пати од БДП
17:12
of the rest of the economy.
409
1017000
2000
на остатокот од економија.
17:14
Anyway, so we release this report
410
1019000
3000
Како и да е, го објавивме извештајот
17:17
in July last year.
411
1022000
3000
во јули минатата година.
17:20
And the national TV station was injuncted
412
1025000
2000
И на националната ТВ станица ѝ беше забрането да го објави,
17:22
five minutes before it went on air,
413
1027000
2000
пет минути пред емитувањето.
17:24
like out of a movie: injunction landed on the news desk,
414
1029000
2000
Како на филм, забраната слета на масата на новинарите,
17:26
and the news reader was like,
415
1031000
2000
и водителот беше збунет,
17:28
"This has never happened before. What do we do?"
416
1033000
2000
„Ова не се случило никогаш до сега. Што да правиме?“
17:30
Well, we just show the website instead,
417
1035000
2000
Ајде, само ќе ја покажеме интернет страницата наместо тоа,
17:32
for all that time, as a filler,
418
1037000
3000
цело време, како замена.
17:35
and we became very famous in Iceland,
419
1040000
2000
И станавме многу славни во Исланд.
17:37
went to Iceland and spoke about this issue.
420
1042000
3000
Бевме во Исланд неколку пати да зборуваме за овој проблем.
17:40
And there was a feeling in the community
421
1045000
2000
Имаше чувство во заедницата
17:42
that that should never happen again,
422
1047000
2000
дека ова не смее да се случи никогаш повеќе.
17:44
and as a result,
423
1049000
2000
И како резултат на тоа,
17:46
working with Icelandic politicians
424
1051000
2000
работејќи со некои политичари од Исланд,
17:48
and some other international legal experts,
425
1053000
2000
и некои други интернационални правни експерти,
17:50
we put together a new sort of
426
1055000
2000
составивме еден
17:52
package of legislation for Iceland
427
1057000
3000
пакет на закони за Исланд
17:55
to sort of become an offshore haven
428
1060000
3000
што ја прават земјата рај
17:58
for the free press,
429
1063000
3000
за слобода на печатот,
18:01
with the strongest journalistic protections in the world,
430
1066000
3000
со најсилната заштита за новинарство во светот,
18:04
with a new Nobel Prize
431
1069000
2000
и нова нобелова награда
18:06
for freedom of speech.
432
1071000
2000
за слобода на говорот.
18:08
Iceland's a Nordic country,
433
1073000
2000
Исланд е нордиска земја,
18:10
so, like Norway, it's able to tap into the system.
434
1075000
3000
па исто како и Норвешка може да се вклучи во системот.
18:13
And just a month ago,
435
1078000
2000
И само пред еден месец,
18:15
this was passed by the Icelandic parliament unanimously.
436
1080000
3000
ова едногласно помина на гласање во исландскиот парламент.
18:18
CA: Wow.
437
1083000
2000
КА: Вау.
18:20
(Applause)
438
1085000
6000
(Аплауз)
18:26
Last question, Julian.
439
1091000
2000
Последно прашање, Џулиан.
18:28
When you think of the future then,
440
1093000
2000
Кога помислуваш на иднината,
18:30
do you think it's more likely to be
441
1095000
2000
дали мислиш дека повеќе ќе се случува
18:32
Big Brother exerting more control,
442
1097000
2000
зголемена контрола на владите,
18:34
more secrecy,
443
1099000
2000
повеќе тајност,
18:36
or us watching
444
1101000
2000
или пак ние ќе ги
18:38
Big Brother,
445
1103000
2000
набљудуваме нив,
18:40
or it's just all to be played for either way?
446
1105000
3000
или пак останува да видиме кое од овие ќе биде иднината?
18:43
JA: I'm not sure which way it's going to go.
447
1108000
2000
ЏА: Не сум сигурен во која насока ќе се одвиваат работите.
18:45
I mean, there's enormous pressures
448
1110000
2000
Постои огромен притисок
18:47
to harmonize freedom of speech legislation
449
1112000
3000
за хармонизирање на законите за слобода на говорот
18:50
and transparency legislation around the world --
450
1115000
3000
како и оние закони за транспарентност низ целиот свет --
18:53
within the E.U.,
451
1118000
2000
во рамнките на ЕУ,
18:55
between China and the United States.
452
1120000
2000
помеѓу Кина и САД.
18:57
Which way is it going to go? It's hard to see.
453
1122000
3000
Тешко е да се предвиди во која насока ќе одат работите.
19:00
That's why it's a very interesting time to be in --
454
1125000
2000
Затоа ова е многу интересно време за живеење.
19:02
because with just a little bit of effort,
455
1127000
2000
Затоа што со многу малку напори
19:04
we can shift it one way or the other.
456
1129000
3000
можеме да го промениме на текот на работите на оваа или онаа страна.
19:07
CA: Well, it looks like I'm reflecting the audience's opinion
457
1132000
3000
КА: Изгледа дека публиката ќе се сложи со мене кога
19:10
to say, Julian, be careful,
458
1135000
2000
ќе речам, Џулиан, биди внимателен
19:12
and all power to you.
459
1137000
2000
и само напред.
19:14
JA: Thank you, Chris. (CA: Thank you.)
460
1139000
2000
ЏА: Ти благодарам, Крис. (КА: Благодарам.)
19:16
(Applause)
461
1141000
10000
(Аплауз)
ABOUT THE SPEAKER
Julian Assange - WhistleblowerInternet activist Julian Assange serves as spokesperson for WikiLeaks, a controversial, volunteer-driven website that publishes and comments on leaked documents alleging government and corporate misconduct.
Why you should listen
You could say Australian-born Julian Assange has swapped his long-time interest in network security flaws for the far-more-suspect flaws of even bigger targets: governments and corporations. Since his early 20s, he has been using network technology to prod and probe the vulnerable edges of administrative systems, but though he was a computing hobbyist first (in 1991 he was the target of hacking charges after he accessed the computers of an Australian telecom), he's now taken off his "white hat" and launched a career as one of the world's most visible human-rights activists.
He calls himself "editor in chief." He travels the globe as its spokesperson. Yet Assange's part in WikiLeaks is clearly dicier than that: he's become the face of creature that, simply, many powerful organizations would rather see the world rid of. His Wikipedia entry says he is "constantly on the move," and some speculate that his role in publishing decrypted US military video has put him in personal danger. A controversial figure, pundits debate whether his work is reckless and does more harm than good. Amnesty International recognized him with an International Media Award in 2009.
Assange studied physics and mathematics at the University of Melbourne. He wrote Strobe, the first free and open-source port scanner, and contributed to the book Underground: Tales of Hacking, Madness and Obsession on the Electronic Frontier.
Julian Assange | Speaker | TED.com