TED2007
Steven Pinker: The surprising decline in violence
Стивен Пинкер за митот за насилството
Filmed:
Readability: 5
3,009,786 views
Стивен Пинкер го анализира опаѓањето на насилството од библиско време до денешницата и тврди дека, иако навидум нелогично или дури опсцено заради Ирак и Дарфур, ние живееме во најмирниот период во историјата на постоењето на нашиот вид.
Steven Pinker - Psychologist
Steven Pinker is a professor of cognitive science (the study of the human mind) who writes about language, mind and human nature. Full bio
Steven Pinker is a professor of cognitive science (the study of the human mind) who writes about language, mind and human nature. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
Images like this, from the Auschwitz concentration camp,
0
0
4000
Ваквите слики, од концентрациониот логор Аушвиц,
00:29
have been seared into our consciousness during the twentieth century
1
4000
5000
се врежаа во нашата свест во текот на 20от век
00:34
and have given us a new understanding of who we are,
2
9000
5000
и ни дадоа нов увид во тоа кои сме,
00:39
where we've come from and the times we live in.
3
14000
3000
од каде сме дојдени и во какви времиња живееме.
00:42
During the twentieth century, we witnessed the atrocities
4
17000
4000
Во текот на 20от век, бевме сведоци на ѕверствата
00:46
of Stalin, Hitler, Mao, Pol Pot, Rwanda and other genocides,
5
21000
5000
на Сталин, Хитлер, Мао, Пол Пот, Руанда и други геноциди,
00:51
and even though the twenty-first century is only seven years old,
6
26000
4000
и иако 21от век наполни само седум години,
00:55
we have already witnessed an ongoing genocide in Darfur
7
30000
4000
веќе сме сведоци на тековниот геноцид во Дарфур
00:59
and the daily horrors of Iraq.
8
34000
2000
и секојдневните ужаси во Ирак.
01:02
This has led to a common understanding of our situation,
9
37000
3000
Ова не доведува до заедничко разбирање на нашата состојба,
01:05
namely that modernity has brought us terrible violence, and perhaps
10
40000
4000
имено: дека модерниот живот ни има донесено ужасно насилство, и можеби
01:09
that native peoples lived in a state of harmony that we have departed from, to our peril.
11
44000
3000
дека нашите предци живееле во состојба на хармонија која сме ја напуштиле на наша штета.
01:12
Here is an example
12
47000
5000
Еве еден пример
01:17
from an op-ed on Thanksgiving, in the Boston Globe
13
52000
3000
од колумна за Денот на благодарноста од весникот Бостон глоуб
01:20
a couple of years ago, where the writer wrote, "The Indian life
14
55000
3000
од пред неколку години, каде што авторот вели, „Индијанскиот начин на живот
01:24
was a difficult one, but there were no employment problems,
15
59000
3000
бил тежок, но не постоеле проблеми со вработувањето,
01:27
community harmony was strong, substance abuse unknown,
16
62000
2000
хармонијата во заедницата била силна, злоупотребата на супстанции непозната,
01:30
crime nearly non-existent, what warfare there was between tribes
17
65000
3000
криминалот практично непостоечки, ретките борби меѓу племињата
01:34
was largely ritualistic and seldom resulted in indiscriminate
18
69000
3000
биле главно ритуални и ретко доведувале до големи
01:37
or wholesale slaughter." Now, you're all familiar with this treacle.
19
72000
4000
крвопролевања.“ Сите ја знаеме оваа шеќерна водичка.
01:42
We teach it to our children. We hear it on television
20
77000
3000
Така ги учиме нашите деца; слушаме на телевизија
01:45
and in storybooks. Now, the original title of this session
21
80000
5000
и во приказните. Бидејќи темата на оваа сесија
01:50
was, "Everything You Know Is Wrong," and I'm going to present evidence
22
85000
3000
е, „Сè што знаете е неточно“, ќе ви претставам докази
01:53
that this particular part of our common understanding is wrong,
23
88000
3000
дека овој конкретен дел од нашето заедничко сфаќање е погрешно:
01:56
that, in fact, our ancestors were far more violent than we are,
24
91000
4000
дека фактички нашите предци били многу понасилни од нас,
02:00
that violence has been in decline for long stretches of time,
25
95000
3000
дека насилството ебило во опаѓање веќе подолг временски период,
02:04
and that today we are probably living in the most peaceful time in our species' existence.
26
99000
3000
и дека денес веројатно живееме во најмирниот период од постоењето на нашиот вид.
02:07
Now, in the decade of Darfur and Iraq,
27
102000
4000
Сега, во деценијата на Дарфур и Ирак,
02:12
a statement like that might seem somewhere between hallucinatory
28
107000
3000
ваквата изјава би можела да се смета за некаде меѓу халуцинаторна
02:15
and obscene. But I'm going to try to convince you
29
110000
3000
и опсцена. Но ќе се обидам да ве убедам
02:18
that that is the correct picture. The decline of violence
30
113000
6000
дека тоа и точната слика. Намалувањето на насилството
02:24
is a fractal phenomenon. You can see it over millennia,
31
119000
3000
е фрактален феномен. Се забележува во текот на милениумите,
02:27
over centuries, over decades and over years,
32
122000
3000
вековите, децениите и годините,
02:31
although there seems to have been a tipping point at the onset
33
126000
2000
иако се чини дека главната пресвртница е со почетокот
02:33
of the Age of Reason in the sixteenth century. One sees it
34
128000
4000
на Рационализмот во 16от век. Ова се забележува
02:37
all over the world, although not homogeneously.
35
132000
3000
ширум светот, иако невоедначено.
02:41
It's especially evident in the West, beginning with England
36
136000
2000
Ова е особено се забележува на Западот, започнувајќи со Англија
02:44
and Holland around the time of the Enlightenment.
37
139000
2000
и Холандија за време на Просветлувањето.
02:47
Let me take you on a journey of several powers of 10 --
38
142000
3000
Дозволете да ве поведам на патување од неколку степени на 10 --
02:51
from the millennium scale to the year scale --
39
146000
2000
од размерот на милениум до размерот на година --
02:53
to try to persuade you of this. Until 10,000 years ago, all humans
40
148000
4000
да се обидам да ве убедам во ова. До пред 10,.000 години, сите луѓе
02:57
lived as hunter-gatherers, without permanent settlements
41
152000
3000
живееле како ловци и собирачи, без постојани населби
03:00
or government. And this is the state that's commonly thought
42
155000
3000
или влада. Ова е состојба што обично се смета
03:03
to be one of primordial harmony. But the archaeologist
43
158000
5000
за исконска хармонија. Но археологот
03:09
Lawrence Keeley, looking at casualty rates
44
164000
4000
Лоренс Кили, анализирајќи ги стапките на смртност
03:13
among contemporary hunter-gatherers, which is our best source
45
168000
3000
кај денешните ловци-собирачи -- нашиот најдобар извор
03:17
of evidence about this way of life, has shown a rather different conclusion.
46
172000
6000
на информации за ваквиот начин на живот -- води кон сосем поинаков заклучок.
03:23
Here is a graph that he put together
47
178000
2000
Еве еден негов график на кој што
03:25
showing the percentage of male deaths due to warfare
48
180000
3000
се гледа процентот на смртност кај мажите како резултат од борба
03:28
in a number of foraging, or hunting and gathering societies.
49
183000
4000
во поголем број вакви општества.
03:33
The red bars correspond to the likelihood that a man will die
50
188000
6000
Црвените столбови соодветствуваат на веројатноста дека некој маж ќе биде убиен
03:39
at the hands of another man, as opposed to passing away
51
194000
3000
од некој друг маж, наместо да умре од природна
03:42
of natural causes, in a variety of foraging societies
52
197000
4000
смрт, во поголем број собирачки општества
03:46
in the New Guinea Highlands and the Amazon Rainforest.
53
201000
3000
во висорамнините на Нова Гвинеја и амазонската џунгла.
03:50
And they range from a rate of almost a 60 percent chance that a man will die
54
205000
3000
Тие се движат од стапка од скоро 60 проценти веројатност дека еден маж ќе загине
03:53
at the hands of another man to, in the case of the Gebusi,
55
208000
3000
убиен од друг маж, до, во случајот со Гебуси,
03:57
only a 15 percent chance. The tiny, little blue bar in the lower
56
212000
4000
само 15 проценти веројатност. Малиот син столб во долниот
04:01
left-hand corner plots the corresponding statistic from United States
57
216000
3000
лев агол ја прикажува истата статистика од САД
04:05
and Europe in the twentieth century, and includes all the deaths
58
220000
4000
и Европа во 20от век, и ги вклучува сите смртни случаи
04:09
of both World Wars. If the death rate in tribal warfare had prevailed
59
224000
5000
во обете светски војни. Доколку стапката на смртност во племенските војни се задржала
04:14
during the 20th century, there would have been two billion deaths rather than 100 million.
60
229000
6000
во текот на 20от век, би станало збор за две милијарди смртни случаи, наместо 100 милиони.
04:20
Also at the millennium scale, we can look
61
235000
3000
Исто така, на размерот на милениум, можеме да го погледнеме
04:23
at the way of life of early civilizations such as the ones described
62
238000
5000
начинот на живот на раните цивилизации како оние опишани
04:28
in the Bible. And in this supposed source of our moral values,
63
243000
5000
во Библијата. Во овој наводен извор за морални вредности
04:33
one can read descriptions of what was expected in warfare,
64
248000
4000
можеме да прочитаме што можело да се очекува во војна,
04:37
such as the following from Numbers 31: "And they warred
65
252000
3000
како на пример следново од Броеви 31: „И тие војуваа
04:40
against the Midianites as the Lord commanded Moses,
66
255000
3000
продив Мидианитите кога Бог му нареди на Мојсие,
04:43
and they slew all the males. And Moses said unto them,
67
258000
3000
и тие ги убија сите мажи. И Мојсие им рече,
04:46
'Have you saved all the women alive? Now, therefore, kill every male
68
261000
4000
„Дали ги спасивте сите жени живи? Сега, затоа, убијте ги сите
04:50
among the little ones and kill every woman that hath known man
69
265000
3000
машки деца и убијте ја секоја жена што познала маж
04:53
by lying with him, but all the women children that have not know a man
70
268000
4000
со тоа што спиела со него, но сите женски деца што не познале маж
04:57
by lying with him keep alive for yourselves.'" In other words,
71
272000
3000
со тоа што спиеле со него, зачувајте ги за вас.“ Со други зборови,
05:00
kill the men; kill the children; if you see any virgins,
72
275000
5000
убијте ги мажите, убијте ги децата, ако видите девици
05:05
then you can keep them alive so that you can rape them.
73
280000
2000
тогаш може да ги оставите живи, за да можете да ги силувате.
05:08
You can find four or five passages in the Bible of this ilk.
74
283000
4000
Во Библијата има четири или пет вакви пасуси.
05:12
Also in the Bible, one sees that the death penalty
75
287000
3000
Исто така, во Библијата забележуваме дека смртната казна
05:15
was the accepted punishment for crimes such as homosexuality,
76
290000
5000
била вообичаената мерка за кривични дела како што се хомосексуалноста,
05:20
adultery, blasphemy, idolatry, talking back to your parents --
77
295000
4000
неверството, богохулието, идолизирањето, пререкувањето на родителите --
05:24
(Laughter) -- and picking up sticks on the Sabbath.
78
299000
4000
(Смеење) -- и собирање прачки во сабота.
05:28
Well, let's click the zoom lens
79
303000
3000
Добро, да се спуштиме сега долу
05:31
down one order of magnitude, and look at the century scale.
80
306000
3000
за еден ред величини и да погледнеме на размер на век.
05:34
Although we don't have statistics for warfare throughout
81
309000
4000
Иако немаме статистика за војните од
05:39
the Middle Ages to modern times,
82
314000
1000
Средниот век до современието,
05:40
we know just from conventional history -- the evidence
83
315000
3000
од конвенционалната историја знаеме -- доказите
05:43
was under our nose all along that there has been a reduction
84
318000
4000
ни се пред нос дека има намалување
05:47
in socially sanctioned forms of violence.
85
322000
3000
во општествено прифатливите облици на насилство.
05:50
For example, any social history will reveal that mutilation and torture
86
325000
4000
На пример, знаеме дека сакатењето и мачењето
05:54
were routine forms of criminal punishment. The kind of infraction
87
329000
3000
како вообичаени облици на казнување на криминалците. За прекршоци за
05:57
today that would give you a fine, in those days would result in
88
332000
4000
кои денес следи мала парична казна, во тогашно време би биле казнети
06:01
your tongue being cut out, your ears being cut off, you being blinded,
89
336000
4000
со отсекување на јазикот, сечење уши, ослепување,
06:05
a hand being chopped off and so on.
90
340000
2000
отсекување рака, и така натаму.
06:07
There were numerous ingenious forms of sadistic capital punishment:
91
342000
4000
Постоеле голем број инвентивни облици на садистички смртни казни:
06:12
burning at the stake, disemboweling, breaking on the wheel,
92
347000
2000
горење на живи луѓе, вадење на цревата, извлекување на тркало,
06:15
being pulled apart by horses and so on.
93
350000
2000
расчеречување со коњи, и така натаму.
06:18
The death penalty was a sanction for a long list of non-violent crimes:
94
353000
4000
Смртната казна била санкција за голем број ненасилни дела:
06:22
criticizing the king, stealing a loaf of bread. Slavery, of course,
95
357000
4000
критикување на кралот, крадење векна леб. Ропството, се разбира,
06:27
was the preferred labor-saving device, and cruelty was
96
362000
3000
било претпочитаното средство за заштеда на труд, а свирепоста
06:31
a popular form of entertainment. Perhaps the most vivid example
97
366000
3000
била популарна разонода. Можеби најживописен пример
06:34
was the practice of cat burning, in which a cat was hoisted
98
369000
3000
била практиката на горење мачки, при која мачката била
06:37
on a stage and lowered in a sling into a fire,
99
372000
3000
носена на бина и врзана била спуштана во оган,
06:40
and the spectators shrieked in laughter as the cat, howling in pain,
100
375000
5000
при што публиката се смеела и кикотела, додека мачката, завивајќи од болка
06:46
was burned to death.
101
381000
2000
горела жива.
06:48
What about one-on-one murder? Well, there, there are good statistics,
102
383000
3000
Што е со обичните убиствата? Па, за тоа имаме добри статистики,
06:51
because many municipalities recorded the cause of death.
103
386000
6000
бидејќи голем број општини ја заведувале причината за смртта.
06:57
The criminologist Manuel Eisner
104
392000
4000
Криминологот Мануел Ејзнер
07:02
scoured all of the historical records across Europe
105
397000
2000
ги има истражувано историските податоци ширум Европа
07:04
for homicide rates in any village, hamlet, town, county
106
399000
5000
за стапките на убиства во секое село, град и општина
07:09
that he could find, and he supplemented them
107
404000
2000
за кои што можел да најде податоци, а истите ги дополнил
07:11
with national data, when nations started keeping statistics.
108
406000
3000
со национални податоци од времето кога државите започнале со водење статистика.
07:15
He plotted on a logarithmic scale, going from 100 deaths
109
410000
7000
Нив ги нанесол на логаритамски график, од 100 смртни случаи
07:22
per 100,000 people per year, which was approximately the rate
110
417000
6000
на 100,000 луѓе годишно, што е приближната стапка на
07:28
of homicide in the Middle Ages. And the figure plummets down
111
423000
5000
убиства во Средниот век. Оваа бројка паѓа на помалку од
07:33
to less than one homicide per 100,000 people per year
112
428000
4000
едно убиство на 100.,000 луѓе годишно
07:38
in seven or eight European countries. Then, there is a slight uptick
113
433000
4000
во седум или осум европски земји. Потоа има мало покачување
07:42
in the 1960s. The people who said that rock 'n' roll would lead
114
437000
4000
во 1960те. Луѓето што тврдеа дека рокенролот ќе доведе
07:46
to the decline of moral values actually had a grain of truth to that.
115
441000
3000
до опаѓање на моралните вредности всушност имале право до некаде.
07:50
But there was a decline from at least two orders of magnitude
116
445000
3000
Но, станува збор за намалување од скоро два реда величини
07:54
in homicide from the Middle Ages to the present,
117
449000
2000
во бројот на убиства од Средниот век до денес,
07:57
and the elbow occurred in the early sixteenth century.
118
452000
3000
а до клучна пресвртница доаѓа во раниот 16ти век.
08:02
Let's click down now to the decade scale.
119
457000
2000
Да го погледнеме сега размерот на децении.
08:04
According to non-governmental organizations
120
459000
2000
Според невладините организации
08:07
that keep such statistics, since 1945, in Europe and the Americas,
121
462000
4000
што водат ваква статистика, од 1945 година во Европа и Америка
08:11
there has been a steep decline in interstate wars,
122
466000
3000
се бележи драстично намалување на бројот на војни меѓу државите,
08:15
in deadly ethnic riots or pogroms, and in military coups,
123
470000
4000
на смртоносните етнички судири или погроми, како и на воените удари
08:19
even in South America. Worldwide, there's been a steep decline
124
474000
4000
дури и во Јужна Америка. Ширум светот, се забележува драстично опаѓање
08:23
in deaths in interstate wars. The yellow bars here show the number
125
478000
5000
на бројот на жртви во војните меѓу државите. Жолтите столбови овде го прикажуваат бројот
08:29
of deaths per war per year from 1950 to the present.
126
484000
4000
на смртни случаи по војна од 1950 година наваму.
08:34
And, as you can see, the death rate goes down from 65,000 deaths
127
489000
4000
Како што можете да видите, бројот на жртви опаѓа од 65.000 жртви
08:38
per conflict per year in the 1950s to less than 2,000 deaths
128
493000
4000
по конфликт по година во 1950те, до помалку од 2.000 смртни
08:42
per conflict per year in this decade, as horrific as it is.
129
497000
4000
случаи по конфликт по година во текот на оваа деценија, колку и да е таа ужасна.
08:46
Even in the year scale, one can see a decline of violence.
130
501000
3000
Дури и на размер на година може да се забележи намалување на насилството.
08:50
Since the end of the Cold War, there have been fewer civil wars,
131
505000
3000
Од крајот на Студената војна избувнале помалку граѓански војни,
08:53
fewer genocides -- indeed, a 90 percent reduction since post-World War II highs --
132
508000
6000
помалку геноциди -- навистина, намалување од 90 проценти од највисоките вредности од повоенитениот период --
08:59
and even a reversal of the 1960s uptick in homicide and violent crime.
133
514000
6000
па дури и тренд спротивен на зголемувањето во убиствата и насилниот криминал од 1960те.
09:05
This is from the FBI Uniform Crime Statistics. You can see
134
520000
4000
Овие податоци се од Воедначената статистика за криминалот на ФБИ: можете да забележите
09:09
that there is a fairly low rate of violence in the '50s and the '60s,
135
524000
3000
дека има прилично ниска стапка на насилство во '50те и '60те
09:13
then it soared upward for several decades, and began
136
528000
4000
потоа таа остварува голем подем во наредните децении, за да започне
09:17
a precipitous decline, starting in the 1990s, so that it went back
137
532000
4000
со оштар пад, почнувајќи во 1990те, враќајќи се
09:21
to the level that was last enjoyed in 1960.
138
536000
4000
скоро на нивото од 1960 година.
09:25
President Clinton, if you're here, thank you.
139
540000
2000
Претседателе Клинтон, доколку сте овде, ви благодарам.
09:27
(Laughter)
140
542000
2000
(Смеа)
09:29
So the question is, why are so many people so wrong
141
544000
3000
Затоа, моето прашање е: зошто толку многу луѓе грешат
09:32
about something so important? I think there are a number of reasons.
142
547000
4000
за нешто олку важно? Мислам дека постојат повеќе причини.
09:36
One of them is we have better reporting. The Associated Press
143
551000
3000
Една од нив е дека имаме подобро известување: „Асошиејтид прес
09:39
is a better chronicler of wars over the surface of the Earth
144
554000
4000
подобро ги евидентира војните ширум Земјата
09:43
than sixteenth-century monks were.
145
558000
4000
отколку што тоа го правеле монасите од 16 век.“
09:47
There's a cognitive illusion. We cognitive psychologists know that the easier it is
146
562000
5000
Нам, когнитивните психолози, позната ни е следнава когнитивната илузија: колку ни е полесно
09:52
to recall specific instances of something,
147
567000
3000
да се сетиме за конкретен пример за нешто,
09:55
the higher the probability that you assign to it.
148
570000
3000
толку поголема веројатност му припишуваме.
09:58
Things that we read about in the paper with gory footage
149
573000
3000
Сликите од крвавите настани за кои што читаме во весниците
10:02
burn into memory more than reports of a lot more people dying
150
577000
4000
ни се врежуваат во сеќавањето повеќе отколку вестите за многу повеќе луѓе што умираат
10:06
in their beds of old age. There are dynamics in the opinion
151
581000
5000
од старост во својот кревет. Во пазарот на јавното мислење
10:12
and advocacy markets: no one ever attracted observers, advocates
152
587000
5000
постои правило: никој никогаш не привлекол публика, поборници
10:17
and donors by saying
153
592000
1000
или донатори велејќи
10:19
things just seem to be getting better and better.
154
594000
2000
„се чини дека работите одат на подобро и подобро.“
10:21
(Laughter)
155
596000
1000
(Смеа)
10:22
There's guilt about our treatment of native peoples
156
597000
2000
во современиот интелектуален живот чувствуваме вина заради начинот на кој
10:25
in modern intellectual life, and an unwillingness to acknowledge
157
600000
3000
сме ги третирале домородците, која не ни дозволува да признаеме
10:28
there could be anything good about Western culture.
158
603000
2000
дека западната култура има било какви доблести.
10:31
And of course, our change in standards can outpace the change
159
606000
4000
Исто така, се разбира, нашите промени во стандардите можат да ги претекнат промените
10:36
in behavior. One of the reasons violence went down
160
611000
2000
во однесувањето. Една од причините за намалувањето на насилството
10:39
is that people got sick of the carnage and cruelty in their time.
161
614000
3000
е тоа што на луѓето им се има смачено крвопролевањето и свирепоста во нивното време.
10:42
That's a process that seems to be continuing,
162
617000
3000
Тоа е процес што се чини дека продолжува,
10:45
but if it outstrips behavior by the standards of the day,
163
620000
4000
но доколку го претекне однесувањето според стандардите на денешницата,
10:49
things always look more barbaric than they would have been
164
624000
3000
работите тогаш изгледаат поварварски отколку што би биле
10:52
by historic standards. So today, we get exercised -- and rightly so --
165
627000
4000
според историски стандарди. Затоа денес, се вознемируваме -- и тоа со право --
10:56
if a handful of murderers get executed by lethal injection
166
631000
6000
доколку над неколку убијци се изведе смртна казна
11:02
in Texas after a 15-year appeal process. We don't consider
167
637000
4000
во Тексас по истекот на 15 годишен апелациски процес. Ние не земаме предвид
11:07
that a couple of hundred years ago, they may have been burned
168
642000
3000
дека пред неколку стотици години тие би биле живи изгорени
11:10
at the stake for criticizing the king after a trial
169
645000
3000
заради критика на кралот, по судење
11:13
that lasted 10 minutes, and indeed, that that would have been repeated
170
648000
3000
што траело 10 минути -- и навистина, дека тоа би се повторувало
11:16
over and over again. Today, we look at capital punishment
171
651000
4000
одново и наново. Денес смртната казна ја сметаме
11:21
as evidence of how low our behavior can sink,
172
656000
3000
за доказ за тоа колку ниско може да падне нашето однесување,
11:24
rather than how high our standards have risen.
173
659000
2000
наместо за тоа колку сме ги кренале нашите стандарди.
11:28
Well, why has violence declined? No one really knows,
174
663000
3000
Добро, зошто се намалило насилството? Никој не знае навистина,
11:31
but I have read four explanations, all of which, I think,
175
666000
4000
но имам сретнато четири објаснувања кои што помагаат
11:36
have some grain of plausibility. The first is, maybe
176
671000
3000
во разбирањето. Првото е: можеби
11:39
Thomas Hobbes got it right. He was the one who said
177
674000
3000
Томас Хобс бил во право. Тој има речено дека
11:42
that life in a state of nature was "solitary, poor, nasty, brutish
178
677000
5000
животот во природата бил „самечки, сиромашен, гаден, животински
11:47
and short." Not because, he argued,
179
682000
4000
и кус.“ Не затоа што, тврди тој,
11:51
humans have some primordial thirst for blood
180
686000
3000
луѓето имаат некоја исконска жед за крв,
11:54
or aggressive instinct or territorial imperative,
181
689000
3000
или агресивни инстинкти или територијален императив,
11:58
but because of the logic of anarchy. In a state of anarchy,
182
693000
3000
туку заради логикта на анархија. При анархија
12:01
there's a constant temptation to invade your neighbors preemptively,
183
696000
4000
луѓето се под притисок да го нападнат својот сосед,
12:05
before they invade you. More recently, Thomas Schelling
184
700000
3000
пред тој да ги нападне нив. Во поскоро време, Томас Шелинг
12:08
gives the analogy of a homeowner who hears a rustling
185
703000
2000
дава аналогија за некој човек што слушнал звуци во
12:11
in the basement. Being a good American, he has a pistol
186
706000
2000
визбата. Како добар Американец, тој го зел пиштолот
12:13
in the nightstand, pulls out his gun, and walks down the stairs.
187
708000
3000
и слегол по скалите.
12:17
And what does he see but a burglar with a gun in his hand.
188
712000
2000
И што ќе види таму, ако не крадец со пиштол во раката.
12:20
Now, each one of them is thinking,
189
715000
1000
Обајцата си мислат,
12:21
"I don't really want to kill that guy, but he's about to kill me.
190
716000
4000
„Не сакам да го убијам човеков, но тој ќе ме убие мене.
12:25
Maybe I had better shoot him, before he shoots me,
191
720000
4000
Можеби е подобро да пукам пред тој да пука во мене,
12:29
especially since, even if he doesn't want to kill me,
192
724000
2000
особено бидејќи, дури и тој да не сака да ме убие,
12:31
he's probably worrying right now that I might kill him
193
726000
3000
веројатно е уплашен дека јас ќе го убијам
12:34
before he kills me." And so on.
194
729000
2000
пред тој да ме убие.“ И така натаму.
12:37
Hunter-gatherer peoples explicitly go through this train of thought,
195
732000
4000
Луѓето што се ловци-собирачи експлицитно минуваат низ овој тек на размислување,
12:42
and will often raid their neighbors out of fear of being raided first.
196
737000
3000
и често ги напаѓаат своите соседи од страв дека тие ќе ги нападнат први.
12:47
Now, one way of dealing with this problem is by deterrence.
197
742000
3000
Еден начин за справување со овој проблем е преку обесхрабрување:
12:50
You don't strike first, but you have a publicly announced policy
198
745000
5000
не напаѓате први, но имате јавно објавена политикиа
12:55
that you will retaliate savagely if you are invaded.
199
750000
3000
дека немилосрдно ќе возвратите доколку ве нападнат.
12:58
The only thing is that it's
200
753000
2000
Она што е важно е дека ваквата политика е
13:00
liable to having its bluff called, and therefore can only work
201
755000
4000
изложена на проверка, така што функционира само
13:05
if it's credible. To make it credible, you must avenge all insults
202
760000
4000
доколку е кредибилна. За да стане таква, морате да се осветите за сите навреди
13:10
and settle all scores, which leads to the cycles of bloody vendetta.
203
765000
4000
да ги порамните сите сметки, што доведува до постојана крвна освета.
13:14
Life becomes an episode of "The Sopranos." Hobbes' solution,
204
769000
5000
Животот станува како мафијашки филм. Решението на Хобс,
13:19
the "Leviathan," was that if authority for the legitimate use
205
774000
4000
„Левиатанот“, беше дека доколку авторитетот за легитимна употреба
13:23
of violence was vested in a single democratic agency -- a leviathan --
206
778000
5000
на насилство биде доделен на единствена демократска агенција -- еден левиатан --
13:29
then such a state can reduce the temptation of attack,
207
784000
3000
тогаш ќе се намали примамливоста за напад,
13:32
because any kind of aggression will be punished,
208
787000
3000
бидејќи секоја агресија ќе се казни,
13:35
leaving its profitability as zero. That would remove the temptation
209
790000
5000
со што користа од неа е нула. Тоа би ја отстранила потребата
13:40
to invade preemptively, out of fear of them attacking you first.
210
795000
4000
да нападнете превентивно од страв тие да не ве нападнат први.
13:44
It removes the need for a hair trigger for retaliation
211
799000
4000
Исто така, се отстранува потребата за брза одмазда со
13:48
to make your deterrent threat credible. And therefore, it would lead
212
803000
3000
цел да дадете кредибилитет на вашите закани. На тој, начин, ова би довело
13:51
to a state of peace. Eisner -- the man who plotted the homicide rates
213
806000
6000
до мир. Ајзнер -- човекот што ги проучуваше стапките на убиства
13:57
that you failed to see in the earlier slide --
214
812000
2000
кои што не ги видовте во претходниот слајд --
14:00
argued that the timing of the decline of homicide in Europe
215
815000
3000
сметаше дека почетокот на намалувањето на бројот на убиства во Европа
14:04
coincided with the rise of centralized states.
216
819000
4000
се поклопува со подемот на централизираните држави.
14:08
So that's a bit of a support for the leviathan theory.
217
823000
3000
Ова дава одредена потврда на теоријата за левиатанот.
14:11
Also supporting it is the fact that we today see eruptions of violence
218
826000
4000
Исто така, за поддршка служи и фактот дека денес гледеаме ерупција на насилство
14:15
in zones of anarchy, in failed states, collapsed empires,
219
830000
4000
во зоните на анархија: во пропаднатите држави, урнати империи,
14:19
frontier regions, mafias, street gangs and so on.
220
834000
4000
регионите на границите, мафиите, уличните банди и така натаму.
14:25
The second explanation is that in many times and places,
221
840000
3000
Второто објаснување е дека во многу места и времиња
14:28
there is a widespread sentiment that life is cheap.
222
843000
3000
постои раширено убедување дека животот е евтин.
14:32
In earlier times, when suffering and early death were common
223
847000
4000
Порано, кога страдањето и раната смрт биле вообичаени
14:36
in one's own life, one has fewer compunctions about inflicting them
224
851000
4000
во секојдневниот живот, на луѓето не им паѓало многу тешко истите
14:40
on others. And as technology and economic efficiency make life
225
855000
4000
да им ги нанесат на други. Со напредокот на технологијата и економската ефикасност
14:44
longer and more pleasant, one puts a higher value on life in general.
226
859000
4000
животот станува подолг и попријатен, со што тој станува повреден земено воопшто.
14:48
This was an argument from the political scientist James Payne.
227
863000
3000
Ова е аргументот на политичкиот научник Џејмс Пејн.
14:52
A third explanation invokes the concept of a nonzero-sum game,
228
867000
4000
Трето објаснување почива на концептот „игра со ненулта сума,“
14:56
and was worked out in the book "Nonzero" by the journalist
229
871000
4000
што новинарот Роберт Рајт го има разработено во книгата
15:00
Robert Wright. Wright points out that in certain circumstances,
230
875000
3000
Не-Нула. Рајт укажува на тоа дека во одредени околности
15:04
cooperation or non-violence can benefit both parties
231
879000
3000
соработката, вклучувајќи го и ненасилството, може да им користи на обете страни
15:07
in an interaction, such as gains in trade when two parties trade
232
882000
6000
при нивниот контакт, како при користа од трговија, кога две страни ги разменуваат
15:13
their surpluses and both come out ahead, or when two parties
233
888000
4000
своите вишоци и обете користат, или пак кога две страни
15:17
lay down their arms and split the so-called peace dividend
234
892000
3000
ќе го положат оружјето и поделат придобивките од мирот
15:20
that results in them not having to fight the whole time.
235
895000
3000
што произлегуваат од тоа што не мораат постојано да се борат.
15:24
Wright argues that technology has increased the number
236
899000
2000
Рајт тврди дека технологијата го има зголемено бројот
15:26
of positive-sum games that humans tend to be embroiled in,
237
901000
4000
на игри со позитивна сума во кои што луѓето често се впуштаат
15:31
by allowing the trade of goods, services and ideas
238
906000
3000
со овозможување на размена на стоки, услуги и идеи
15:34
over longer distances and among larger groups of people.
239
909000
3000
преку поголеми далечини и меѓу поголеми групи луѓе.
15:38
The result is that other people become more valuable alive than dead,
240
913000
3000
На тој начин, другите луѓе вредат повеќе живи отколку мртви
15:41
and violence declines for selfish reasons. As Wright put it,
241
916000
5000
и насилството опаѓа од себични причини. Како што вели Рајт,
15:47
"Among the many reasons that I think that we should not bomb
242
922000
2000
„Меѓу многуте причини заради кои што сметам дека не би требало да им фрлиме бомби
15:49
the Japanese is that they built my mini-van."
243
924000
3000
на јапонците е тоа што тие ми го имаат направено возилото.“
15:52
(Laughter)
244
927000
2000
(Смеа)
15:54
The fourth explanation is captured in the title of a book
245
929000
4000
Четвртото објаснување е илустрирано во насловот на книгата
15:58
called "The Expanding Circle," by the philosopher Peter Singer,
246
933000
3000
„Кругот што се шири“, од филозофот Петар Сингер,
16:02
who argues that evolution bequeathed humans with a sense
247
937000
3000
кој тврди дека еволуцијата ги обдарила луѓето со чувство
16:05
of empathy, an ability to treat other peoples' interests
248
940000
5000
на емпатија: способност да се однесуваат со интересите на останатите слично
16:10
as comparable to one's own. Unfortunately, by default
249
945000
4000
како што се однесуваме кон сопствените. За жал, по правило
16:14
we apply it only to a very narrow circle of friends and family.
250
949000
4000
ние тоа го правиме само со мал круг на пријатели и семејство.
16:18
People outside that circle are treated as sub-human,
251
953000
3000
Луѓето надвор од тој круг ги третираме како да не се сосем луѓе,
16:21
and can be exploited with impunity. But, over history,
252
956000
4000
како да можеме неказнето да ги експлоатираме. Но со текот на времето,
16:25
the circle has expanded. One can see, in historical record,
253
960000
4000
овој круг постојано се шири. Преку историските податоци можеме да видиме
16:29
it expanding from the village, to the clan, to the tribe,
254
964000
3000
како се шири од село, до клан, до племе,
16:33
to the nation, to other races, to both sexes,
255
968000
3000
до народ, до други раси, до обата пола
16:36
and, in Singer's own arguments, something that we should extend
256
971000
2000
и, како што тврди Сингер, нешто што ќе го прошириме на сите
16:38
to other sentient species. The question is,
257
973000
5000
сетилни битија. Прашањето е,
16:43
if this has happened, what has powered that expansion?
258
978000
3000
доколку ова се има случено, што е она што влијае на ваквото проширување?
16:46
And there are a number of possibilities, such as increasing circles
259
981000
3000
Постојат поголем број можности. Ширечки кругови на
16:49
of reciprocity in the sense that Robert Wright argues for.
260
984000
4000
реципроцитет во смисол на аргументите на Роберт Рајт.
16:54
The logic of the golden rule -- the more you think about and interact
261
989000
4000
Логиката на златното правило: колку повеќе размислуваме за другите луѓе и
16:58
with other people, the more you realize that it is untenable
262
993000
4000
контактираме со нив, толку повеќе сваќаме дека е невозможно да го
17:02
to privilege your interests over theirs,
263
997000
4000
одбраниме привилигирањето на сопствените интереси во однос на нивните,
17:06
at least not if you want them to listen to you. You can't say
264
1001000
3000
барем не доколку сакаме да не слушаат. Ако некој тврди дека
17:09
that my interests are special compared to yours,
265
1004000
3000
неговите интереси се специјални во споредба со туѓите,
17:12
anymore than you can say that the particular spot
266
1007000
2000
тоа е како да вели дека местото на кое што стои
17:15
that I'm standing on is a unique part of the universe
267
1010000
2000
во моментот е специјален дел од универзумот
17:18
because I happen to be standing on it that very minute.
268
1013000
2000
затоа што тој тогаш се наоѓа таму.
17:21
It may also be powered by cosmopolitanism, by histories,
269
1016000
4000
Тоа може исто така да биде водено од космополитанизмот: преку историите
17:25
and journalism, and memoirs, and realistic fiction, and travel,
270
1020000
4000
и новинарството и мемоарите и реалистична белетристика и патувањата
17:29
and literacy, which allows you to project yourself into the lives
271
1024000
4000
и писменоста, што овозможува да се префрлиме во животите
17:33
of other people that formerly you may have treated as sub-human,
272
1028000
4000
на другите луѓе кои што порано можеби би ги третирале како пониски од луѓе,
17:37
and also to realize the accidental contingency of your own station
273
1032000
4000
и исто така да ја увидиме случајноста на сопственото место
17:41
in life, the sense that "there but for fortune go I."
274
1036000
3000
во животот; за улогата на среќата во животните околности.
17:46
Whatever its causes, the decline of violence, I think,
275
1041000
3000
Што и да е причината, намалувањето на насилството
17:49
has profound implications. It should force us to ask not just, why
276
1044000
4000
има далекусежни последици. Треба да се запрашаме не само „Зошто
17:53
is there war? But also, why is there peace? Not just,
277
1048000
4000
има војна“ туку и „Зошто има мир?“ Не само
17:58
what are we doing wrong? But also, what have we been doing right?
278
1053000
3000
„Што не чини што правиме?“ туку и „Што правиме што чини?“
18:02
Because we have been doing something right,
279
1057000
1000
Бидејќи доколку сме направиле нешто како што треба,
18:04
and it sure would be good to find out what it is.
280
1059000
2000
навистина би било добро да дознаеме што е тоа.
18:06
Thank you very much.
281
1061000
1000
Ви благодарам многу.
18:07
(Applause).
282
1062000
11000
(Аплауз).
18:18
Chris Anderson: I loved that talk. I think a lot of people here in the room would say
283
1073000
4000
Крис Андерсон: Уживав во предавањето. Мислам дека многумина овде би рекле
18:22
that that expansion of -- that you were talking about,
284
1077000
3000
дека ширењето на -- она за што зборувавте,
18:25
that Peter Singer talks about, is also driven by, just by technology,
285
1080000
3000
за кое што зборува Петер Сингер, е резултат на технологијата,
18:28
by greater visibility of the other, and the sense that the world
286
1083000
4000
преку поголемата видливост на другите и на чувството дека светот
18:32
is therefore getting smaller. I mean, is that also a grain of truth?
287
1087000
3000
се намалува. Дали има малку вистина и во ова?
18:36
Steven Pinker: Very much. It would fit both in Wright's theory,
288
1091000
3000
Стивен Пинкер. Многу. Се вклопува и во теоријата на Рајт,
18:40
that it allows us to enjoy the benefits of cooperation
289
1095000
3000
дека ни овозможува да уживаме во придобивките од соработката
18:44
over larger and larger circles. But also, I think it helps us
290
1099000
3000
во поголеми и поголеми кругови. Но, исто така, мислам дека ни помага
18:49
imagine what it's like to be someone else. I think when you read
291
1104000
3000
да замислиме што значи да се биде некој друг. Кога човек чита за
18:52
these horrific tortures that were common in the Middle Ages, you think,
292
1107000
3000
ужасните измачувања вообичаени во Средниот век, си мисли,
18:55
how could they possibly have done it,
293
1110000
2000
како можеле да прават такви работи,
18:57
how could they have not have empathized with the person
294
1112000
2000
како можеле да не сочувствуваат со луѓето
19:00
that they're disemboweling? But clearly,
295
1115000
2000
што им ги ваделе цревата? Но, јасно е дека,
19:03
as far as they're concerned, this is just an alien being
296
1118000
3000
што се однесува до нив, тие биле други суштества
19:06
that does not have feelings akin to their own. Anything, I think,
297
1121000
3000
што немаат чувства како нивните. Било што, сметам,
19:09
that makes it easier to imagine trading places
298
1124000
2000
што ни овозможува да замислиме како ги менуваме местата
19:12
with someone else means that it increases your moral consideration
299
1127000
3000
со некој друг доведува до подобрување на нашиот моралниот однос
19:15
to that other person.
300
1130000
1000
кон тој човек.
19:16
CA: Well, Steve, I would love every news media owner to hear that talk
301
1131000
4000
КА: Добро, Стив, би сакал во текот на наредната година секој сопственик на
19:20
at some point in the next year. I think it's really important. Thank you so much.
302
1135000
2000
новински медиум да го чуе ова предавање. Мислам дека е навистина важно. Ви благодарам многу.
19:22
SP: My pleasure.
303
1137000
1000
СП: Ми беше задоволство.
Translated by Zdravko Smilevski
ABOUT THE SPEAKER
Steven Pinker - PsychologistSteven Pinker is a professor of cognitive science (the study of the human mind) who writes about language, mind and human nature.
Why you should listen
Steven Pinker grew up in the English-speaking community of Montreal but has spent his adult life bouncing back and forth between Harvard and MIT. He is interested in all aspects of human nature: how we see, hear, think, speak, remember, feel and interact.
To be specific: he developed the first comprehensive theory of language acquisition in children, used verb meaning as a window into cognition, probed the limits of neural networks and showed how the interaction between memory and computation shapes language. He has used evolution to illuminate innuendo, emotional expression and social coordination. He has documented historical declines in violence and explained them in terms of the ways that the violent and peaceable components of human nature interact in different eras. He has written books on the language instinct, how the mind works, the stuff of thought and the doctrine of the blank slate, together with a guide to stylish writing that is rooted in psychology.
In his latest book, Enlightenment Now: The Case for Reason, Science, Humanism, and Progress, he writes about progress -- why people are healthier, richer, safer, happier and better educated than ever. His other books include The Language Instinct, How the Mind Works, The Blank Slate: The Modern Denial of Human Nature, The Stuff of Thought, and The Better Angels of Our Nature.
Steven Pinker | Speaker | TED.com