TED2015
Dave Isay: Everyone around you has a story the world needs to hear
Dave Isay: Każdy ma historię, którą świat musi usłyszeć
Filmed:
Readability: 3.9
2,466,873 views
Dave Isay otworzył pierwszą budkę StoryCorps w Grand Central Terminal w Nowym Yorku w 2003 roku, pragnąc stworzyć ciche miejsce, w którym każdy mógłby uhonorować kogoś dla siebie ważnego, wysłuchując ich historii. Od tamtej pory StoryCorps wyewoluowało w największe archiwum nagranych ludzkich głosów. Posłuchajcie o jego wizji globalnego StoryCorps i o tym, jak możecie stać się częścią tego projektu, przeprowadzając wywiad przy użyciu aplikacji StoryCorps.
Dave Isay - Story collector
Over thousands of archived and broadcast interviews, StoryCorps founder Dave Isay -- winner of the 2015 TED Prize -- has created an unprecedented document of the dreams and fears that touch us all. Full bio
Over thousands of archived and broadcast interviews, StoryCorps founder Dave Isay -- winner of the 2015 TED Prize -- has created an unprecedented document of the dreams and fears that touch us all. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Dzisiejszego wieczora spróbuję dowieść,
00:12
Tonight, I'm going to try to make the case
0
996
2077
że zaproszenie ukochanej osoby,
przyjaciela lub nawet nieznajomego
przyjaciela lub nawet nieznajomego
00:15
that inviting a loved one, a friend
or even a stranger
or even a stranger
1
3073
4626
do nagrania wartościowego wywiadu z tobą
00:19
to record a meaningful interview with you
2
7699
2431
może być jednym z najważniejszych
chwil w życiu zarówno tego kogoś,
chwil w życiu zarówno tego kogoś,
00:22
just might turn out to be one of the most
important moments in that person's life,
important moments in that person's life,
3
10130
4406
00:26
and in yours.
4
14536
2945
jak i twoim.
00:29
When I was 22 years old,
I was lucky enough to find my calling
I was lucky enough to find my calling
5
17481
3344
W wieku 22 lat szczęśliwie
odkryłem swoje powołanie,
odkryłem swoje powołanie,
00:32
when I fell into making radio stories.
6
20825
2460
gdy przypadkiem zacząłem
pisać opowieści do radia.
pisać opowieści do radia.
00:35
At almost the exact same time,
7
23285
2434
Niemal w tym samym czasie odkryłem,
00:37
I found out that my dad,
who I was very, very close to, was gay.
who I was very, very close to, was gay.
8
25719
4969
że mój tato, z którym
byłem bardzo blisko, jest gejem.
byłem bardzo blisko, jest gejem.
00:42
I was taken completely by surprise.
9
30688
2302
Zupełnie się tego nie spodziewałem.
00:44
We were a very tight-knit family,
10
32990
2508
Byliśmy bardzo zżyci jako rodzina,
00:47
and I was crushed.
11
35498
2391
więc byłem zdruzgotany.
00:49
At some point, in one
of our strained conversations,
of our strained conversations,
12
37889
2345
Nagle, podczas jednej
z pełnych napięcia rozmów,
z pełnych napięcia rozmów,
00:52
my dad mentioned the Stonewall riots.
13
40234
2670
tato wspomniał zamieszki w Stonewall.
00:54
He told me that one night in 1969,
14
42904
3274
Powiedział, że pewnej nocy w 1969 roku
00:58
a group of young black
and Latino drag queens
and Latino drag queens
15
46178
2705
grupa młodych czarnoskórych
i latynoskich drag queen
i latynoskich drag queen
01:00
fought back against the police
at a gay bar in Manhattan
at a gay bar in Manhattan
16
48883
3646
odparła atak policji
na bar dla gejów na Manhattanie,
na bar dla gejów na Manhattanie,
01:04
called the Stonewall Inn,
17
52529
2020
zwany Stonewall Inn,
01:06
and how this sparked
the modern gay rights movement.
the modern gay rights movement.
18
54549
3529
i o tym, jak rozpoczęło to
ruch walki o prawa gejów.
ruch walki o prawa gejów.
01:10
It was an amazing story,
and it piqued my interest.
and it piqued my interest.
19
58078
3339
To była wspaniała opowieść,
przyciągnęła moją uwagę.
przyciągnęła moją uwagę.
01:13
So I decided to pick up my tape
recorder and find out more.
recorder and find out more.
20
61417
4211
Wziąłem więc magnetofon kasetowy
z zamiarem dowiedzenia się więcej.
z zamiarem dowiedzenia się więcej.
01:17
With the help of a young archivist
named Michael Shirker,
named Michael Shirker,
21
65628
4176
Z pomocą młodego archiwisty,
Michaela Shirkera,
Michaela Shirkera,
01:21
we tracked down all
of the people we could find
of the people we could find
22
69804
2577
dotarliśmy do każdej osoby,
jaką tylko znaleźliśmy,
jaką tylko znaleźliśmy,
01:24
who had been at
the Stonewall Inn that night.
the Stonewall Inn that night.
23
72381
3436
która była tamtej nocy w Stonewall Inn.
01:27
Recording these interviews,
24
75817
1997
Przeprowadzając wywiady,
zorientowałem się,
że mikrofon daje mi swobodę
że mikrofon daje mi swobodę
01:29
I saw how the microphone
gave me the license
gave me the license
25
77814
2229
01:32
to go places I otherwise
never would have gone
never would have gone
26
80043
2736
chodzenia do miejsc,
w których nigdy bym się nie znalazł,
w których nigdy bym się nie znalazł,
01:34
and talk to people I might not
otherwise ever have spoken to.
otherwise ever have spoken to.
27
82779
4133
i rozmawiania z osobami,
z którymi inaczej nie zamieniłbym słowa.
z którymi inaczej nie zamieniłbym słowa.
01:38
I had the privilege of getting to know
28
86912
1842
Miałem przywilej poznania
01:40
some of the most amazing,
fierce and courageous human beings
fierce and courageous human beings
29
88754
3894
najbardziej niesamowitych,
silnych i odważnych ludzi,
silnych i odważnych ludzi,
01:44
I had ever met.
30
92648
2182
jakich kiedykolwiek spotkałem.
01:46
It was the first time
the story of Stonewall
the story of Stonewall
31
94830
2104
Wówczas po raz pierwszy historia Stonewall
została opowiedziana opinii publicznej.
01:48
had been told to a national audience.
32
96934
2052
01:50
I dedicated the program to my dad,
33
98986
2253
Zadedykowałem tę audycję tacie,
01:53
it changed my relationship with him,
and it changed my life.
and it changed my life.
34
101249
5466
co zmieniło nasze relacje i moje życie.
Przez kolejnych 15 lat
zrobiłem wiele audycji dokumentalnych,
zrobiłem wiele audycji dokumentalnych,
02:00
Over the next 15 years,
I made many more radio documentaries,
I made many more radio documentaries,
35
108181
3436
02:03
working to shine a light on people
who are rarely heard from in the media.
who are rarely heard from in the media.
36
111617
4064
pragnąc dać głos tym,
których rzadko można usłyszeć w mediach.
których rzadko można usłyszeć w mediach.
02:07
Over and over again,
37
115681
1579
Za każdym razem widziałem,
02:09
I'd see how this simple act
of being interviewed
of being interviewed
38
117260
2600
że przeprowadzanie z nimi wywiadu
02:11
could mean so much to people,
39
119860
2160
znaczyło dla tych ludzi bardzo wiele,
szczególnie dla tych, którym wmówiono,
że ich opowieści nie są ważne.
że ich opowieści nie są ważne.
02:14
particularly those who had been told
that their stories didn't matter.
that their stories didn't matter.
40
122020
3691
Widziałem bardzo wyraźnie,
jak ich plecy prostują się,
jak ich plecy prostują się,
02:17
I could literally see
people's back straighten
people's back straighten
41
125711
2369
02:20
as they started to speak
into the microphone.
into the microphone.
42
128080
2786
gdy zaczynają mówić do mikrofonu.
02:22
In 1998, I made a documentary
about the last flophouse hotels
about the last flophouse hotels
43
130866
4505
W 1998 roku zrobiłem dokument
o ostatnich tanich hostelach
o ostatnich tanich hostelach
02:27
on the Bowery in Manhattan.
44
135371
2391
na Manhattanie, w Bowery.
02:29
Guys stayed up in these
cheap hotels for decades.
cheap hotels for decades.
45
137762
2670
Ludzie przez dekady
przebywali w tych noclegowniach.
przebywali w tych noclegowniach.
02:32
They lived in cubicles
the size of prison cells
the size of prison cells
46
140432
2392
Mieszkali w boksach
wielkości więziennej celi,
wielkości więziennej celi,
02:34
covered with chicken wire
47
142824
1300
odgrodzonych gęstą siatką,
02:36
so you couldn't jump
from one room into the next.
from one room into the next.
48
144124
2964
by nie można było przeskoczyć
z jednego pokoju do drugiego.
z jednego pokoju do drugiego.
02:39
Later, I wrote a book on the men
with the photographer Harvey Wang.
with the photographer Harvey Wang.
49
147088
3979
Razem z fotografem Harveyem Wangiem
napisaliśmy o tych ludziach książkę.
napisaliśmy o tych ludziach książkę.
02:43
I remember walking into a flophouse
with an early version of the book
with an early version of the book
50
151067
4424
Pamiętam, jak wszedłem
do noclegowni z wczesną wersją książki
do noclegowni z wczesną wersją książki
02:47
and showing one of the guys his page.
51
155491
2588
i pokazałem jednemu z nich
stronę o nim samym.
stronę o nim samym.
02:50
He stood there staring at it in silence,
52
158079
2275
Stał w milczeniu, wpatrując się w nią,
02:52
then he grabbed the book out of my hand
53
160354
2299
a po chwili wyrwał mi książkę z ręki
i zbiegł po schodach
długiego, wąskiego korytarza,
długiego, wąskiego korytarza,
02:54
and started running down
the long, narrow hallway
the long, narrow hallway
54
162653
3483
02:58
holding it over his head
55
166136
1509
trzymając ją nad głową
02:59
shouting, "I exist! I exist."
56
167645
4365
i krzycząc: "Ja istnieję! Ja istnieję".
(Brawa)
03:04
(Applause)
57
172010
4853
03:08
In many ways, "I exist" became
the clarion call for StoryCorps,
the clarion call for StoryCorps,
58
176863
3831
Pod wieloma względami "Ja istnieję"
stało się wezwaniem StoryCorps,
stało się wezwaniem StoryCorps,
03:12
this crazy idea that I had
a dozen years ago.
a dozen years ago.
59
180694
3576
szalonej idei sprzed kilkudziesięciu lat.
03:16
The thought was to take
documentary work
documentary work
60
184270
2229
Zamysł był taki: zostać dokumentalistą
i postawić ten zawód na głowie.
03:18
and turn it on its head.
61
186499
1857
03:20
Traditionally, broadcast documentary
62
188356
2254
Dotąd tworzenie filmów dokumentalnych
03:22
has been about recording interviews
to create a work of art or entertainment
to create a work of art or entertainment
63
190610
4086
polegało na nagrywaniu wywiadów
w celu stworzenia sztuki, rozrywki
w celu stworzenia sztuki, rozrywki
03:26
or education that is seen or heard
by a whole lot of people,
by a whole lot of people,
64
194696
4248
lub edukacji, by zobaczyło
i usłyszało to wiele ludzi.
i usłyszało to wiele ludzi.
03:30
but I wanted to try something
65
198944
1381
Ja chciałem jednak sprawić,
03:32
where the interview itself
was the purpose of this work,
was the purpose of this work,
66
200325
3148
by wywiad sam w sobie był celem pracy,
03:35
and see if we could give many,
many, many people the chance
many, many people the chance
67
203473
2972
i dać ogromnej ilości osób szansę
03:38
to be listened to in this way.
68
206445
2624
bycia wysłuchanym właśnie w ten sposób.
11 lat temu w Grand Central Terminal
03:41
So in Grand Central Terminal 11 years ago,
69
209069
3050
03:44
we built a booth where anyone
can come to honor someone else
can come to honor someone else
70
212119
4373
zbudowaliśmy budkę, w której
każdy mógł uhonorować kogoś,
każdy mógł uhonorować kogoś,
przeprowadzając z nimi wywiad o ich życiu.
03:48
by interviewing them about their life.
71
216492
3011
Wchodzicie do środka i wita was pomocnik.
03:51
You come to this booth and you're met
by a facilitator who brings you inside.
by a facilitator who brings you inside.
72
219503
3831
03:55
You sit across from, say, your grandfather
73
223334
2577
Siadacie naprzeciw,
dajmy na to, waszego dziadka
dajmy na to, waszego dziadka
03:57
for close to an hour
and you listen and you talk.
and you listen and you talk.
74
225911
3042
i przez blisko godzinę
słuchacie i opowiadacie.
słuchacie i opowiadacie.
04:00
Many people think of it as,
if this was to be our last conversation,
if this was to be our last conversation,
75
228953
3692
Wielu myśli o tym
jak o ostatniej rozmowie,
jak o ostatniej rozmowie,
o co chcieliby zapytać
i co powiedzieć tej osobie,
i co powiedzieć tej osobie,
04:04
what would I want to ask of
and say to this person
and say to this person
76
232645
2995
04:07
who means so much to me?
77
235640
2276
która tyle dla nich znaczy?
04:09
At the end of the session,
you walk away with a copy of the interview
you walk away with a copy of the interview
78
237916
3287
Po zakończeniu odchodzą z kopią wywiadu,
04:13
and another copy goes
to the American Folklife Center
to the American Folklife Center
79
241203
2658
a kolejna kopia trafia
do American Folklife Center
do American Folklife Center
04:15
at the Library of Congress
80
243861
2258
w Bibliotece Kongresu,
04:18
so that your great-great-great-grandkids
can someday get to know your grandfather
can someday get to know your grandfather
81
246119
4056
by wasze pra-pra-pra-prawnuki
mogły kiedyś poznać waszego dziadka
mogły kiedyś poznać waszego dziadka
04:22
through his voice and story.
82
250175
2193
przez jego głos i opowieść.
04:25
So we open this booth
in one of the busiest places in the world
in one of the busiest places in the world
83
253548
3157
Otworzyliśmy budkę w jednym
z najruchliwszych miejsc świata,
z najruchliwszych miejsc świata,
04:28
and invite people to have this
incredibly intimate conversation
incredibly intimate conversation
84
256705
3483
by zapraszać ludzi do przeprowadzenia
niezwykle intymnej rozmowy
niezwykle intymnej rozmowy
04:32
with another human being.
85
260188
1231
z drugim człowiekiem.
04:33
I had no idea if it would work,
but from the very beginning, it did.
but from the very beginning, it did.
86
261419
4806
Nie miałem pojęcia,
czy to wypali, ale tak się właśnie stało.
czy to wypali, ale tak się właśnie stało.
04:38
People treated the experience
with incredible respect,
with incredible respect,
87
266225
2879
Potraktowano ten eksperyment
z ogromnym szacunkiem,
z ogromnym szacunkiem,
04:41
and amazing conversations happened inside.
88
269104
3367
przeprowadzono wiele niezwykłych rozmów.
04:44
I want to play just one animated excerpt
89
272471
2531
Pokażę wam teraz animowany fragment
04:47
from an interview recorded
at that original Grand Central Booth.
at that original Grand Central Booth.
90
275002
3761
wywiadu nagranego w budce w Grand Central.
04:50
This is 12-year-old Joshua Littman
interviewing his mother, Sarah.
interviewing his mother, Sarah.
91
278763
4528
12-letni Joshua Littman przeprowadził
wywiad ze swoją mamą, Sarah.
wywiad ze swoją mamą, Sarah.
Josh ma syndrom Aspergera.
04:55
Josh has Asperger's syndrome.
92
283291
2206
Jak może wiecie,
takie dzieciaki są niebywale bystre,
takie dzieciaki są niebywale bystre,
04:57
As you may know, kids with Asperger's
are incredibly smart
are incredibly smart
93
285497
3065
05:00
but have a tough time socially.
94
288562
2159
ale towarzysko sobie nie radzą.
05:02
They usually have obsessions.
95
290721
1649
Zazwyczaj mają obsesje.
05:04
In Josh's case, it's with animals,
96
292370
2206
Josh miał obsesję na punkcie zwierząt.
05:06
so this is Josh talking with his mom Sarah
97
294576
2623
Oto Josh rozmawiający ze swoją mamą
05:09
at Grand Central nine years ago.
98
297199
3300
w Grand Central, 9 lat temu.
05:12
(Video) Josh Littman:
From a scale of one to 10,
From a scale of one to 10,
99
300499
2277
Josh: W skali od 1 do 10
05:14
do you think your life would be
different without animals?
different without animals?
100
302776
2982
jak zmieniłoby się twoje życie,
gdyby nie było zwierząt?
gdyby nie było zwierząt?
Sarah: Myślę, że bez zwierząt byłoby na 8,
05:17
Sarah Littman: I think it would be
an eight without animals,
an eight without animals,
101
305758
2807
05:20
because they add so much pleasure to life.
102
308565
2134
gdyż wnoszą do życia wiele radości.
05:22
JL: How else do you think your life
would be different without them?
would be different without them?
103
310699
3199
J: Co by się zmieniło,
gdyby ich zabrakło?
gdyby ich zabrakło?
05:25
SL: I could do without things
like cockroaches and snakes.
like cockroaches and snakes.
104
313898
2719
S: Poradziłabym sobie
bez karaluchów i węży.
bez karaluchów i węży.
05:28
JL: Well, I'm okay with snakes
as long as they're not venomous
as long as they're not venomous
105
316617
2901
J: Mnie węże nie przeszkadzają,
chyba że są jadowite
chyba że są jadowite
05:31
or constrict you or anything.
106
319518
1401
lub owijają się wokół ciebie.
05:32
SL: Yeah, I'm not a big snake person --
107
320919
1859
S: Nie jestem ich fanką.
05:34
JL: But cockroach is just
the insect we love to hate.
the insect we love to hate.
108
322778
2510
J: Za to karalucha
uwielbiamy nienawidzić.
uwielbiamy nienawidzić.
05:37
SL: Yeah, it really is.
109
325288
1533
S: Prawda.
J: Czy myślałaś kiedyś, że
nie poradzisz sobie z dzieckiem?
nie poradzisz sobie z dzieckiem?
05:38
JL: Have you ever thought
you couldn't cope with having a child?
you couldn't cope with having a child?
110
326821
3134
05:41
SL: I remember when you were a baby,
you had really bad colic,
you had really bad colic,
111
329955
3390
S: Pamiętam,
jak byłeś mały i miałeś straszną kolkę,
jak byłeś mały i miałeś straszną kolkę,
05:45
so you would just cry and cry.
112
333345
1603
więc wciąż płakałeś.
05:46
JL: What's colic?
SL: It's when you get this stomach ache
SL: It's when you get this stomach ache
113
334948
3157
J: Co to kolka?
Sarah: Kolka to ból brzucha sprawiający,
Sarah: Kolka to ból brzucha sprawiający,
05:50
and all you do is scream
for, like, four hours.
for, like, four hours.
114
338105
2485
że krzyczysz przez,
powiedzmy, cztery godziny.
powiedzmy, cztery godziny.
05:52
JL: Even louder than Amy does?
115
340590
1973
J: Głośniej niż Amy?
05:54
SL: You were pretty loud,
but Amy's was more high-pitched.
but Amy's was more high-pitched.
116
342563
3344
S: Byłeś dość głośny,
ale Amy wydawała wyższe dźwięki.
ale Amy wydawała wyższe dźwięki.
05:57
JL: I think it feels like everyone
seems to like Amy more,
seems to like Amy more,
117
345907
3204
J: Mam wrażenie,
że Amy jest bardziej lubiana,
że Amy jest bardziej lubiana,
06:01
like she's the perfect little angel.
118
349111
2670
jak taki idealny aniołek.
06:03
SL: Well, I can understand
why you think that people like Amy more,
why you think that people like Amy more,
119
351781
3863
S: Rozumiem, dlaczego myślisz,
że jest bardziej lubiana,
że jest bardziej lubiana,
06:07
and I'm not saying it's because
of your Asperger's syndrome,
of your Asperger's syndrome,
120
355644
2839
i nie twierdzę, że to przez
twój syndrom Aspergera,
twój syndrom Aspergera,
06:10
but being friendly comes easily to Amy,
121
358483
3004
ale Amy łatwo przychodzi bycie przyjazną,
06:13
whereas I think for you
it's more difficult,
it's more difficult,
122
361487
2415
podczas gdy dla ciebie
jest to trudniejsze,
jest to trudniejsze,
06:15
but the people who take the time
to get to know you love you so much.
to get to know you love you so much.
123
363902
4040
ale ci, którzy poświęcą ci czas,
by cię poznać, bardzo cię kochają.
by cię poznać, bardzo cię kochają.
06:19
JL: Like Ben or Eric or Carlos?
SL: Yeah --
SL: Yeah --
124
367942
2415
J: Jak Ben albo Eric, albo Carlos?
S: Tak.
S: Tak.
06:22
JL: Like I have better quality friends
but less quantity? (Laughter)
but less quantity? (Laughter)
125
370357
4481
J: Tak jakbym stawiał
na jakość zamiast na ilość? (Śmiech)
na jakość zamiast na ilość? (Śmiech)
06:26
SL: I wouldn't judge
the quality, but I think --
the quality, but I think --
126
374838
2281
S: Nie osądzałabym jakości, ale-
06:29
JL: I mean, first it was like, Amy
loved Claudia, then she hated Claudia,
loved Claudia, then she hated Claudia,
127
377119
3768
J: Chodzi mi o to, że najpierw Amy
uwielbiała Claudię, potem jej nie znosiła,
uwielbiała Claudię, potem jej nie znosiła,
06:32
she loved Claudia, then she hated Claudia.
128
380887
2027
i znów ją uwielbiała, i znów nie znosiła.
06:34
SL: Part of that's a girl thing, honey.
129
382914
1888
S: To dziewczęca sprawa, kochanie.
06:36
The important thing for you
is that you have a few very good friends,
is that you have a few very good friends,
130
384802
3332
Dla ciebie ważne jest, że masz
paru bardzo dobrych przyjaciół -
paru bardzo dobrych przyjaciół -
06:40
and really that's what you need in life.
131
388134
2026
to coś, czego potrzebujesz w życiu.
06:42
JL: Did I turn out to be the son
you wanted when I was born?
you wanted when I was born?
132
390160
4249
J: Czy okazałem się takim synem,
jakiego chciałaś mieć, gdy się urodziłem?
jakiego chciałaś mieć, gdy się urodziłem?
06:46
Did I meet your expectations?
133
394409
2902
Czy spełniłem twoje oczekiwania?
06:49
SL: You've exceeded
my expectations, sweetie,
my expectations, sweetie,
134
397311
2763
S: Przewyższyłeś je, skarbie.
06:52
because, sure, you have these fantasies
of what your child's going to be like,
of what your child's going to be like,
135
400074
4760
Jasne, miałam pewne fantazje
na temat tego, jakim dzieckiem będziesz,
na temat tego, jakim dzieckiem będziesz,
06:56
but you have made me grow
so much as a parent, because you think --
so much as a parent, because you think --
136
404834
3893
ale sprawiłeś, że bardzo
dojrzałam jako rodzic, ponieważ -
dojrzałam jako rodzic, ponieważ -
07:00
JL: Well, I was the one
who made you a parent.
who made you a parent.
137
408727
2161
J: Cóż, to ja cię uczyniłem tym rodzicem.
07:02
SL: You were the one who made me a parent.
That's a good point. (Laughter)
That's a good point. (Laughter)
138
410888
3487
S: Ty mnie nim uczyniłeś,
słuszna uwaga. (Śmiech)
słuszna uwaga. (Śmiech)
To także dlatego, że myślisz inaczej,
07:06
But also because you think differently
139
414375
1824
07:08
from what they tell you
in the parenting books,
in the parenting books,
140
416199
2903
niż przewidują autorzy
poradników dla rodziców,
poradników dla rodziców,
07:11
I really had to learn to think
outside of the box with you,
outside of the box with you,
141
419102
3460
musiałam nauczyć się
myśleć twórczo razem z tobą,
myśleć twórczo razem z tobą,
07:14
and it's made me much more creative
as a parent and as a person,
as a parent and as a person,
142
422562
4806
co sprawiło, że jestem znacznie bardziej
kreatywna jako rodzic i jako osoba,
kreatywna jako rodzic i jako osoba,
za co już zawsze będę ci wdzięczna.
07:19
and I'll always thank you for that.
143
427368
1668
J: To pomogło, kiedy urodziła się Amy?
07:21
JL: And that helped when Amy was born?
144
429036
1930
S: Pomogło, ale... ty także
jesteś dla mnie niezwykle wyjątkowy
jesteś dla mnie niezwykle wyjątkowy
07:22
SL: And that helped when Amy was born,
but you are so incredibly special to me
but you are so incredibly special to me
145
430966
4834
07:27
and I'm so lucky to have you as my son.
146
435800
3363
i jestem szczęściarą,
że jesteś moim synem.
że jesteś moim synem.
07:31
(Applause)
147
439163
6647
(Brawa)
07:38
David Isay: After this story
ran on public radio,
ran on public radio,
148
446980
2307
DI: Gdy wywiad puszczono
w ogólnokrajowej stacji,
w ogólnokrajowej stacji,
07:41
Josh received hundreds of letters
149
449287
1764
Josh otrzymał setki listów mówiących,
07:43
telling him what an amazing kid he was.
150
451051
2322
jakim jest wspaniałym dzieckiem.
07:45
His mom, Sarah, bound them
together in a book,
together in a book,
151
453373
2229
Jego mama, Sarah, zebrała je w książce
07:47
and when Josh got picked on at school,
they would read the letters together.
they would read the letters together.
152
455602
4046
i kiedy Josh był wytykany palcami
w szkole, czytali te listy razem.
w szkole, czytali te listy razem.
07:51
I just want to acknowledge
that two of my heroes
that two of my heroes
153
459648
2267
Chcę też nadmienić,
że oboje są tu dziś z nami.
07:53
are here with us tonight.
154
461915
1303
07:55
Sarah Littman and her son Josh,
who is now an honors student in college.
who is now an honors student in college.
155
463218
4801
Sarah Littman i jej syn, Josh,
obecnie wzorowy student.
obecnie wzorowy student.
08:00
(Applause)
156
468019
3790
(Brawa)
Wiele osób mówi, że płakało,
słysząc historie ze StoryCorps,
słysząc historie ze StoryCorps,
08:03
You know, a lot of people talk about
crying when they hear StoryCorps stories,
crying when they hear StoryCorps stories,
157
471809
3882
08:07
and it's not because they're sad.
158
475691
1947
ale nie dlatego, że byli smutni.
08:09
Most of them aren't.
159
477638
1324
Większość z nich nie była.
08:10
I think it's because you're hearing
something authentic and pure
something authentic and pure
160
478962
3053
To pewnie dlatego, że usłyszeli
coś autentycznego i czystego,
coś autentycznego i czystego,
gdy często tak trudno ocenić,
08:14
at this moment,
when sometimes it's hard to tell
when sometimes it's hard to tell
161
482015
2391
08:16
what's real and what's an advertisement.
162
484406
2996
co jest prawdą, a co reklamą.
To coś na kształt
anty-reality show.
anty-reality show.
08:19
It's kind of the anti-reality TV.
163
487402
2391
08:21
Nobody comes to StoryCorps to get rich.
164
489793
2113
Nikt nie przychodzi do
SC, by się wzbogacić.
SC, by się wzbogacić.
08:23
Nobody comes to get famous.
165
491906
1881
Nikt nie przychodzi po sławę.
08:25
It's simply an act of generosity and love.
166
493787
3204
To po prostu wyraz szczodrości i miłości.
08:28
So many of these are just everyday people
167
496991
2252
Wielu z nich to zwykli ludzie,
08:31
talking about lives lived with kindness,
courage, decency and dignity,
courage, decency and dignity,
168
499243
5132
opowiadający o życiu pełnym życzliwości,
odwagi, przyzwoitości i godności.
odwagi, przyzwoitości i godności.
08:36
and when you hear that kind of story,
169
504375
1997
Kiedy słyszy się te historie
08:38
it can sometimes feel
like you're walking on holy ground.
like you're walking on holy ground.
170
506372
4383
można odnieść wrażenie,
że stąpa się po świętej ziemi.
że stąpa się po świętej ziemi.
08:42
So this experiment
in Grand Central worked,
in Grand Central worked,
171
510755
2505
Eksperyment z Grand Central powiódł się,
08:45
and we expanded across the country.
172
513260
2390
a my rozszerzyliśmy
działalność na cały kraj.
działalność na cały kraj.
Do tej pory ponad 100 tysięcy ludzi
we wszystkich 50 stanach,
we wszystkich 50 stanach,
08:47
Today, more than 100,000 people
in all 50 states
in all 50 states
173
515650
3213
08:50
in thousands of cities
and towns across America
and towns across America
174
518863
2856
w tysiącach miast i miasteczek Ameryki,
08:53
have recorded StoryCorps interviews.
175
521719
2345
nagrało wywiady do StoryCorps.
08:56
It's now the largest single collection
of human voices ever gathered.
of human voices ever gathered.
176
524064
4923
To największa kolekcja ludzkich głosów,
jaką kiedykolwiek zebrano.
jaką kiedykolwiek zebrano.
09:00
(Applause)
177
528987
5828
(Brawa)
09:06
We've hired and trained
hundreds of facilitators
hundreds of facilitators
178
534815
2438
Zatrudniliśmy i przeszkoliliśmy
setki pracowników,
setki pracowników,
09:09
to help guide people
through the experience.
through the experience.
179
537253
2716
by pomagali ludziom przejść
przez to doświadczenie.
przez to doświadczenie.
09:11
Most serve a year or two with StoryCorps
180
539969
2415
Większość z nich pomaga przez rok lub dwa,
09:14
traveling the country,
gathering the wisdom of humanity.
gathering the wisdom of humanity.
181
542384
3437
jeżdżąc po kraju
i zbierając mądrość ludzkości.
i zbierając mądrość ludzkości.
09:17
They call it bearing witness,
182
545821
2159
Nazywają to dawaniem świadectwa.
09:19
and if you ask them,
183
547980
1405
Jeśli ich zapytać,
09:21
all of the facilitators will tell you
that the most important thing
that the most important thing
184
549385
3274
wszyscy powiedzą, że najważniejsze,
09:24
they've learned from being present
during these interviews
during these interviews
185
552659
2868
czego się nauczyli, będąc obecnym
przy nagrywaniu wywiadów,
przy nagrywaniu wywiadów,
09:27
is that people are basically good.
186
555527
3436
jest to, że ludzie są z gruntu dobrzy.
09:30
And I think for the first years
of StoryCorps, you could argue
of StoryCorps, you could argue
187
558963
2958
Przez pierwsze lata StoryCorps myślałem,
09:33
that there was some kind
of a selection bias happening,
of a selection bias happening,
188
561921
2636
że miała miejsce stronnicza selekcja,
ale po tysiącach wywiadów
z różnymi ludźmi,
z różnymi ludźmi,
09:36
but after tens of thousands of interviews
with every kind of person
with every kind of person
189
564557
3276
przeprowadzonych
w każdej części kraju,
w każdej części kraju,
09:39
in every part of the country --
190
567833
1649
09:41
rich, poor, five years old to 105,
191
569482
3436
z bogatymi, biednymi,
w wieku od 5 do 105 lat,
w wieku od 5 do 105 lat,
09:44
80 different languages,
across the political spectrum --
across the political spectrum --
192
572918
3065
mówiących łącznie 80 językami,
z każdej strony sceny politycznej,
z każdej strony sceny politycznej,
09:49
you have to think that maybe these guys
are actually onto something.
are actually onto something.
193
577063
4214
zaczynasz myśleć, że może ci ludzie
faktycznie są na dobrej drodze.
faktycznie są na dobrej drodze.
09:53
I've also learned so much
from these interviews.
from these interviews.
194
581277
3291
Wiele wyciągnąłem z tych wywiadów.
09:56
I've learned about the poetry
and the wisdom and the grace
and the wisdom and the grace
195
584568
3204
Doświadczyłem poezji, mądrości i wdzięku,
09:59
that can be found in the words
of people all around us
of people all around us
196
587772
2740
które można znaleźć
w słowach ludzi wokół nas,
w słowach ludzi wokół nas,
10:02
when we simply take the time to listen,
197
590512
3297
gdy tylko znajdziemy czas,
by ich wysłuchać.
by ich wysłuchać.
10:05
like this interview
198
593809
3233
Jak w tej rozmowie
10:09
between a betting clerk in Brooklyn
named Danny Perasa
named Danny Perasa
199
597042
3338
urzędnika z Brooklynu, Danny'ego Perasa,
10:12
who brought his wife Annie to StoryCorps
to talk about his love for her.
to talk about his love for her.
200
600380
5062
który zabrał swoją żonę do StoryCorps,
by opowiedzieć o swojej miłości do niej.
by opowiedzieć o swojej miłości do niej.
10:18
(Audio) Danny Perasa: You see,
the thing of it is,
the thing of it is,
201
606632
2342
Danny: Widzisz, chodzi o to,
że zawsze mam poczucie winy,
gdy mówię, że cię kocham.
gdy mówię, że cię kocham.
10:20
I always feel guilty when I say
"I love you" to you.
"I love you" to you.
202
608974
2476
10:23
And I say it so often.
I say it to remind you
I say it to remind you
203
611450
2908
A mówię to tak często, by przypomnieć ci,
10:26
that as dumpy as I am,
it's coming from me.
it's coming from me.
204
614358
2856
że wprawdzie jestem krępy, ale i szczery.
10:29
It's like hearing a beautiful song
from a busted old radio,
from a busted old radio,
205
617214
3454
To jak słyszeć piękną piosenkę
w starym zepsutym radiu -
w starym zepsutym radiu -
10:32
and it's nice of you to keep
the radio around the house.
the radio around the house.
206
620668
2627
miło z twojej strony,
że wciąż je trzymasz w domu.
że wciąż je trzymasz w domu.
10:35
Annie Perasa: If I don't have a note
on the kitchen table,
on the kitchen table,
207
623295
2806
Annie: Gdy nie ma liściku
na stole w kuchni,
na stole w kuchni,
myślę, że coś jest nie tak.
10:38
I think there's something wrong.
208
626101
1587
Każdego ranka piszesz mi list miłosny.
10:39
You write a love letter
to me every morning.
to me every morning.
209
627688
2054
D: Jedyne, co mogłoby pójść nie tak,
10:41
DP: Well, the only thing
that could possibly be wrong
that could possibly be wrong
210
629742
2529
to że nie znalazłbym długopisu.
10:44
is I couldn't find a silly pen.
211
632271
1533
"Do mej księżniczki:
10:45
AP: To my princess:
212
633804
1027
Strasznie dzisiaj pada.
10:46
The weather outside today
is extremely rainy.
is extremely rainy.
213
634831
2217
10:49
I'll call you at 11:20 in the morning.
214
637048
1953
Zadzwonię do ciebie o 11:20".
10:51
DP: It's a romantic weather report.
215
639001
1816
D: To romantyczny raport o pogodzie.
10:52
AP: And I love you.
I love you. I love you.
I love you. I love you.
216
640817
2750
A: "I kocham cię.
Kocham cię. Kocham cię".
Kocham cię. Kocham cię".
10:55
DP: When a guy is happily married,
no matter what happens at work,
no matter what happens at work,
217
643567
3099
D: Gdy facet szczęśliwie się ożeni,
to nieważne, co było w pracy,
to nieważne, co było w pracy,
10:58
no matter what happens
in the rest of the day,
in the rest of the day,
218
646666
2157
nieważne, co się stało w ciągu dnia -
11:00
there's a shelter when you get home,
219
648823
1721
w domu znajdziesz schronienie,
11:02
there's a knowledge knowing
that you can hug somebody
that you can hug somebody
220
650544
2553
będziesz wiedział,
że możesz kogoś przytulić
że możesz kogoś przytulić
11:05
without them throwing you downstairs
and saying, "Get your hands off me."
and saying, "Get your hands off me."
221
653097
3547
bez odtrącenia na parterze
i słów: "Zabieraj te ręce".
i słów: "Zabieraj te ręce".
11:08
Being married is like having
a color television set.
a color television set.
222
656644
2627
Małżeństwo jest jak kolorowa telewizja.
11:11
You never want to go back
to black and white.
to black and white.
223
659271
2207
Nie chcesz wracać do tej czarno-białej.
11:13
(Laughter)
224
661478
3342
(Śmiech)
11:16
DI: Danny was about five feet tall
225
664820
2136
DI: Danny miał coś koło 5 stóp wzrostu,
11:18
with crossed eyes
and one single snaggletooth,
and one single snaggletooth,
226
666956
3413
zeza i jeden jedyny wystający ząb,
11:22
but Danny Perasa had
more romance in his little pinky
more romance in his little pinky
227
670369
3692
ale w małym paluszku
miał więcej romantyzmu
miał więcej romantyzmu
11:26
than all of Hollywood's
leading men put together.
leading men put together.
228
674061
3113
niż wszyscy znani aktorzy
z Hollywood razem wzięci.
z Hollywood razem wzięci.
11:29
What else have I learned?
229
677174
1903
Czego jeszcze się dowiedziałem?
11:31
I've learned about the almost
unimaginable capacity
unimaginable capacity
230
679077
2902
Poznałem niewyobrażalną zdolność
11:33
for the human spirit to forgive.
231
681979
2183
ludzkiego ducha do przebaczania.
11:36
I've learned about resilience
and I've learned about strength.
and I've learned about strength.
232
684162
3645
Poznałem wytrzymałość i siłę.
11:39
Like an interview with Oshea Israel
and Mary Johnson.
and Mary Johnson.
233
687807
3343
Jak w tej rozmowie
Oshei Israela i Mary Johnson.
Oshei Israela i Mary Johnson.
11:43
When Oshea was a teenager,
he murdered Mary's only son,
he murdered Mary's only son,
234
691150
4551
Jako nastolatek Oshea
zamordował jedynego syna Mary,
zamordował jedynego syna Mary,
11:47
Laramiun Byrd, in a gang fight.
235
695701
2485
Laramiun Byrda, w walce gangów.
11:50
A dozen years later, Mary went to prison
236
698186
2600
Dziesięć lat później
Mary poszła do więzienia
Mary poszła do więzienia
11:52
to meet Oshea and find out
who this person was
who this person was
237
700786
2740
spotkać Osheę i dowiedzieć się,
kim jest ten człowiek,
kim jest ten człowiek,
11:55
who had taken her son's life.
238
703526
2949
który odebrał życie jej synowi.
11:58
Slowly and remarkably,
they became friends,
they became friends,
239
706475
2786
Co niezwykłe, z wolna się zaprzyjaźnili
12:01
and when he was finally released
from the penitentiary,
from the penitentiary,
240
709261
2694
i kiedy Oshea w końcu wyszedł z więzienia,
12:03
Oshea actually moved in next door to Mary.
241
711955
3366
wprowadził się obok Mary.
12:07
This is just a short excerpt
of a conversation they had
of a conversation they had
242
715321
3205
Oto fragment ich rozmowy
12:10
soon after Oshea was freed.
243
718526
2543
nagranej krótko po wyjściu
Oshei na wolność.
Oshei na wolność.
Mary: Mojego syna już nie ma.
12:14
(Video) Mary Johnson: My natural son
is no longer here.
is no longer here.
244
722079
2972
12:17
I didn't see him graduate,
and now you're going to college.
and now you're going to college.
245
725051
3784
Nie widziałam, jak kończy szkołę,
a ty idziesz teraz na uczelnię.
a ty idziesz teraz na uczelnię.
12:20
I'll have the opportunity
to see you graduate.
to see you graduate.
246
728835
3297
Będę mogła zobaczyć, jak ją kończysz.
12:24
I didn't see him get married.
247
732132
2461
Nie widziałam, jak się żeni.
12:26
Hopefully one day, I'll be able
to experience that with you.
to experience that with you.
248
734593
3909
Z tobą, miejmy nadzieję,
będę mogła tego doświadczyć.
będę mogła tego doświadczyć.
12:30
Oshea Israel: Just to hear you
say those things and to be
say those things and to be
249
738502
2697
Oshea: To, że słyszę te słowa
12:33
in my life in the manner
in which you are is my motivation.
in which you are is my motivation.
250
741199
3660
i że jesteś tak obecna w moim życiu,
12:36
It motivates me to make sure
that I stay on the right path.
that I stay on the right path.
251
744859
4757
motywuje mnie do ciągłego upewniania się,
że idę we właściwym kierunku.
że idę we właściwym kierunku.
12:41
You still believe in me,
252
749616
1927
Wciąż we mnie wierzysz,
12:43
and the fact that you can do it
despite how much pain I caused you,
despite how much pain I caused you,
253
751543
3576
mimo że sprawiłem ci tyle bólu.
12:47
it's amazing.
254
755119
2090
To niesamowite.
12:49
MJ: I know it's not an easy thing
to be able to share our story together,
to be able to share our story together,
255
757209
5897
Mary: Wiem, że niełatwo jest
dzielić się swoją historią,
dzielić się swoją historią,
12:55
even with us sitting here
looking at each other right now.
looking at each other right now.
256
763106
2763
siedzieć tu i patrzeć na siebie.
12:57
I know it's not an easy thing,
so I admire that you can do this.
so I admire that you can do this.
257
765869
5747
Wiem, że to niełatwe,
dlatego podziwiam cię, że to robisz.
dlatego podziwiam cię, że to robisz.
13:03
OI: I love you, lady.
MJ: I love you too, son.
MJ: I love you too, son.
258
771616
5050
Oshea: Kocham panią.
Mary: Ja ciebie też, synu.
Mary: Ja ciebie też, synu.
(Brawa)
13:12
(Applause)
259
780156
6216
13:18
DI: And I've been reminded countless times
of the courage and goodness of people,
of the courage and goodness of people,
260
786372
5154
DI: Wiele razy przypomniano mi
o odwadze i dobroci ludzi
o odwadze i dobroci ludzi
13:23
and how the arc of history
truly does bend towards justice.
truly does bend towards justice.
261
791526
5062
oraz o tym, jak dzieje historii
w istocie idą w kierunku sprawiedliwości.
w istocie idą w kierunku sprawiedliwości.
13:28
Like the story of Alexis Martinez,
who was born Arthur Martinez
who was born Arthur Martinez
262
796588
4481
Jak w opowieści Alexis Martinez,
urodzonej jako Arthur Martinez
urodzonej jako Arthur Martinez
13:33
in the Harold Ickes projects in Chicago.
263
801069
2624
w Harold Ickes w Chicago.
13:35
In the interview, she talks
with her daughter Lesley
with her daughter Lesley
264
803693
2833
W rozmowie ze swoją córką,
Lesley, opowiada o tym,
Lesley, opowiada o tym,
13:38
about joining a gang as a young man,
265
806526
2368
jak dołączyła do gangu w młodym wieku,
13:40
and later in life transitioning
into the woman she was always meant to be.
into the woman she was always meant to be.
266
808894
4830
i o przemianie w kobietę,
którą powinna być od początku.
którą powinna być od początku.
13:45
This is Alexis and her daughter Lesley.
267
813724
2499
Oto Alexis ze swoją córką, Lesley.
13:48
(Audio) Alexis Martinez: One of the most
difficult things for me was
difficult things for me was
268
816223
3259
Alexis: Jedną z najtrudniejszych
rzeczy było dla mnie to,
rzeczy było dla mnie to,
13:51
I was always afraid that
I wouldn't be allowed
I wouldn't be allowed
269
819482
2926
że zawsze bałam się, że nie wolno mi
13:54
to be in my granddaughters' lives,
270
822408
2879
być obecną w życiu moich wnuczek,
13:57
and you blew that completely
out of the water,
out of the water,
271
825287
2298
ale wy całkowicie rozwialiście te obawy,
13:59
you and your husband.
272
827585
1324
ty i twój mąż.
14:00
One of the fruits of that is,
in my relationship with my granddaughters,
in my relationship with my granddaughters,
273
828909
3460
Jednym ze tego skutków
jest moja relacja z wnuczkami.
jest moja relacja z wnuczkami.
14:04
they fight with each other sometimes
over whether I'm he or she.
over whether I'm he or she.
274
832369
3577
Czasem spierają się o to,
czy jestem nim, czy nią.
czy jestem nim, czy nią.
14:07
Lesley Martinez: But they're free
to talk about it.
to talk about it.
275
835946
2487
Lesley: Mogą o tym rozmawiać.
14:10
AM: They're free to talk about it,
but that, to me, is a miracle.
but that, to me, is a miracle.
276
838433
3056
A: Mogą, ale dla mnie to cud.
14:13
LM: You don't have to apologize.
You don't have to tiptoe.
You don't have to tiptoe.
277
841489
3302
L: Nie musisz przepraszać.
Nie musisz chodzić na palcach.
Nie musisz chodzić na palcach.
14:16
We're not going to cut you off,
and that's something I've always
and that's something I've always
278
844791
4581
Nie odetniemy się od ciebie,
zawsze chciałam,
zawsze chciałam,
14:21
wanted you to just know,
that you're loved.
that you're loved.
279
849372
2965
byś to wiedziała - że jesteś kochana.
14:24
AM: You know, I live this every day now.
280
852337
2345
A: Wiesz, żyję tym każdego dnia.
14:26
I walk down the streets as a woman,
and I really am at peace with who I am.
and I really am at peace with who I am.
281
854682
5124
Chodzę ulicami jako kobieta,
czując spokój w związku z tym, kim jestem.
czując spokój w związku z tym, kim jestem.
14:31
I mean, I wish I had a softer voice maybe,
282
859806
2654
Znaczy, może chciałabym
mieć łagodniejszy głos,
mieć łagodniejszy głos,
14:34
but now I walk in love
and I try to live that way every day.
and I try to live that way every day.
283
862460
5872
ale jestem pełna miłości
i chcę tak żyć każdego dnia.
i chcę tak żyć każdego dnia.
14:43
DI: Now I walk in love.
284
871562
3344
DI: Ja też jestem pełen miłości.
14:46
I'm going to tell you
a secret about StoryCorps.
a secret about StoryCorps.
285
874906
2902
Zdradzę wam sekret StoryCorps.
14:49
It takes some courage
to have these conversations.
to have these conversations.
286
877808
3385
Te rozmowy wymagają odwagi.
14:53
StoryCorps speaks to our mortality.
287
881193
2391
StoryCorps przemawia
do poczucia moralności.
do poczucia moralności.
14:55
Participants know this recording
will be heard long after they're gone.
will be heard long after they're gone.
288
883584
4017
Uczestnicy wiedzą, że nagranie będzie
odsłuchiwane długo po tym, jak już odejdą.
odsłuchiwane długo po tym, jak już odejdą.
14:59
There's a hospice doctor named Ira Byock
289
887601
2684
Ira Byock, lekarz pracujący w hospicjum,
15:02
who has worked closely with us
on recording interviews
on recording interviews
290
890285
2544
pomagał nam przy nagrywaniu rozmów
15:04
with people who are dying.
291
892829
1457
z osobami umierającymi.
15:06
He wrote a book called
"The Four Things That Matter Most"
"The Four Things That Matter Most"
292
894286
2765
Napisał książkę
"Cztery rzeczy znaczące najwięcej"
"Cztery rzeczy znaczące najwięcej"
15:09
about the four things you want to say
to the most important people in your life
to the most important people in your life
293
897051
3831
o czterech rzeczach, które pragniemy
powiedzieć najważniejszym osobom w życiu,
powiedzieć najważniejszym osobom w życiu,
15:12
before they or you die:
294
900882
3042
zanim my lub oni odejdą:
15:15
thank you, I love you,
295
903924
2531
dziękuję, kocham cię,
15:18
forgive me, I forgive you.
296
906455
3227
przebacz mi, wybaczam ci.
15:21
They're just about the most powerful words
we can say to one another,
we can say to one another,
297
909682
3530
To najbardziej potężne słowa,
jakie możemy skierować do innych,
jakie możemy skierować do innych,
15:25
and often that's what happens
in a StoryCorps booth.
in a StoryCorps booth.
298
913212
3506
i często to się właśnie dzieje
w budkach StoryCorps.
w budkach StoryCorps.
15:28
It's a chance to have a sense of closure
with someone you care about --
with someone you care about --
299
916718
3377
To okazja, by zamknąć pewną sprawę
z kimś, na kim nam zależy -
z kimś, na kim nam zależy -
15:32
no regrets, nothing left unsaid.
300
920095
2822
bez żalu, bez niedopowiedzeń.
15:34
And it's hard and it takes courage,
301
922917
3437
To trudne, to wymaga odwagi,
15:38
but that's why we're alive, right?
302
926354
3225
ale właśnie po to żyjemy, czyż nie?
15:43
So, the TED Prize.
303
931299
2503
Nagroda TED.
15:45
When I first heard from TED
and Chris a few months ago
and Chris a few months ago
304
933802
2977
Kiedy kilka miesięcy temu
dostałem wieści z TED i od Chrisa
dostałem wieści z TED i od Chrisa
15:48
about the possibility of the Prize,
I was completely floored.
I was completely floored.
305
936779
3836
o możliwości otrzymania
tej nagrody, zatkało mnie.
tej nagrody, zatkało mnie.
15:52
They asked me to come up
with a very brief wish for humanity,
with a very brief wish for humanity,
306
940615
3571
Poproszono mnie o wymyślenie
krótkiego życzenia dla ludzkości,
krótkiego życzenia dla ludzkości,
15:56
no more than 50 words.
307
944186
1764
nie dłuższego niż 50 słów.
15:57
So I thought about it,
I wrote my 50 words,
I wrote my 50 words,
308
945950
2744
Po zastanowieniu się, napisałem te 50 słów
16:00
and a few weeks later,
Chris called and said, "Go for it."
Chris called and said, "Go for it."
309
948694
4687
i kilka tygodni później Chris
zadzwonił ze słowami: "No, dawaj!"
zadzwonił ze słowami: "No, dawaj!"
16:05
So here is my wish:
310
953381
2948
Oto więc moje życzenie,
16:08
that you will help us
311
956329
2949
żebyście pomogli nam
16:11
take everything we've learned
through StoryCorps
through StoryCorps
312
959278
2740
wziąć wszystko,
czego nauczyliśmy się przy StoryCorps,
czego nauczyliśmy się przy StoryCorps,
16:14
and bring it to the world
313
962018
2763
i zanieść to światu,
16:16
so that anyone anywhere
can easily record a meaningful interview
can easily record a meaningful interview
314
964781
4017
aby każdy wszędzie
mógł nagrać wartościową rozmowę
mógł nagrać wartościową rozmowę
z drugim człowiekiem,
16:20
with another human being
which will then be archived for history.
which will then be archived for history.
315
968798
4917
która później zostanie
zarchiwizowana dla historii.
zarchiwizowana dla historii.
16:25
How are we going to do that? With this.
316
973715
4678
Jak to zrobimy? Dzięki temu.
16:30
We're fast moving into a future
where everyone in the world
where everyone in the world
317
978393
3678
Zmierzamy ku przyszłości,
w której każdy na świecie
będzie miał dostęp do urządzenia,
będzie miał dostęp do urządzenia,
16:34
will have access to one of these,
318
982071
2043
16:36
and it has powers I never
could have imagined 11 years ago
could have imagined 11 years ago
319
984114
3831
które posiada funkcje,
o jakich mi się nie śniło 11 lat temu,
o jakich mi się nie śniło 11 lat temu,
16:39
when I started StoryCorps.
320
987945
1950
gdy powołałem StoryCorps.
16:41
It has a microphone,
321
989895
1463
Posiada mikrofon,
16:43
it can tell you how to do things,
322
991358
2311
może podpowiadać, co robić,
16:45
and it can send audio files.
323
993669
2531
może też wysyłać pliki dźwiękowe.
16:48
Those are the key ingredients.
324
996200
2322
To kluczowe elementy.
16:50
So the first part of the wish
is already underway.
is already underway.
325
998522
3204
Pierwsza część tego życzenia
zaczyna mieć już miejsce.
zaczyna mieć już miejsce.
16:53
Over the past couple of months,
326
1001726
1579
Przez kilka ostatnich miesięcy
16:55
the team at StoryCorps
has been working furiously
has been working furiously
327
1003305
2995
zespół StoryCorps
zacięcie pracował nad aplikacją,
zacięcie pracował nad aplikacją,
16:58
to create an app that will bring
StoryCorps out of our booths
StoryCorps out of our booths
328
1006300
3460
która wyciągnęłaby
nas ze wspomnianych budek,
nas ze wspomnianych budek,
17:01
so that it can be experienced
by anyone, anywhere, anytime.
by anyone, anywhere, anytime.
329
1009760
5433
tak by każdy, wszędzie i zawsze
mógł tego doświadczyć.
mógł tego doświadczyć.
17:07
Remember, StoryCorps has always
been two people and a facilitator
been two people and a facilitator
330
1015193
3681
Pamiętajcie, że StoryCorps
to dwoje ludzi i pomocnik,
to dwoje ludzi i pomocnik,
17:10
helping them record their conversation,
which is preserved forever,
which is preserved forever,
331
1018874
3965
wspierający ich w nagrywaniu konwersacji,
która zostanie zachowana na zawsze,
która zostanie zachowana na zawsze,
17:14
but at this very moment,
332
1022839
2048
lecz właśnie w tej chwili
17:16
we're releasing a public beta version
of the StoryCorps app.
of the StoryCorps app.
333
1024887
3646
wprowadzamy wersję beta
aplikacji StoryCorps.
aplikacji StoryCorps.
17:20
The app is a digital facilitator
that walks you through
that walks you through
334
1028533
3187
To cyfrowy pomocnik, którzy przeprowadza
17:23
the StoryCorps interview process,
335
1031720
2385
przez proces wywiadu StoryCorps,
17:26
helps you pick questions,
336
1034105
1672
pomoże wam wybrać pytania
17:27
and gives you all the tips you need
337
1035777
2090
i da wszystkie wskazówki niezbędne,
17:29
to record a meaningful
StoryCorps interview,
StoryCorps interview,
338
1037867
2809
by nagrać wartościowy wywiad StoryCorps,
17:32
and then with one tap upload it
to our archive at the Library of Congress.
to our archive at the Library of Congress.
339
1040676
5521
a potem jednym stuknięciem wrzucić go
do archiwum w Bibliotece Kongresu.
do archiwum w Bibliotece Kongresu.
17:38
That's the easy part, the technology.
340
1046197
3140
To ta łatwiejsza, technologiczna część.
17:41
The real challenge is up to you:
341
1049337
2378
Prawdziwe wyzwanie jest dla was:
17:43
to take this tool and figure out
how we can use it
how we can use it
342
1051715
3198
wziąć to urządzenie i wykombinować,
jak użyć go w całej Ameryce
i na całym świecie,
i na całym świecie,
17:46
all across America and around the world,
343
1054913
2965
17:49
so that instead of recording
thousands of StoryCorps interviews a year,
thousands of StoryCorps interviews a year,
344
1057878
3584
by zamiast tysięcy wywiadów każdego roku
17:53
we could potentially record
tens of thousands
tens of thousands
345
1061462
2770
nagrywać je w dziesiątkach tysięcy,
17:56
or hundreds of thousands
346
1064232
1956
w setkach tysięcy,
17:58
or maybe even more.
347
1066188
1997
albo i więcej.
Wyobraźcie sobie, przykładowo,
zadać narodową pracę domową,
zadać narodową pracę domową,
18:01
Imagine, for example,
a national homework assignment
a national homework assignment
348
1069355
3738
18:05
where every high school student
studying U.S. history across the country
studying U.S. history across the country
349
1073093
3994
by każdy uczeń liceum,
mający w szkole historię USA,
mający w szkole historię USA,
18:09
records an interview
with an elder over Thanksgiving,
with an elder over Thanksgiving,
350
1077087
2902
nagrał wywiad z osobą starszą
podczas Święta Dziękczynienia -
podczas Święta Dziękczynienia -
18:11
so that in one single weekend
351
1079989
2903
wtedy zaś w ciągu weekendu
18:14
an entire generation of American lives
and experiences are captured.
and experiences are captured.
352
1082892
5085
całe pokolenie życia i doświadczeń
Amerykanów zostałoby uchwycone.
Amerykanów zostałoby uchwycone.
18:19
(Applause)
353
1087977
5535
(Brawa)
Wyobraźcie sobie matki po różnych
stronach konfliktu gdzieś na świecie
stronach konfliktu gdzieś na świecie
18:27
Or imagine mothers on opposite
sides of a conflict somewhere in the world
sides of a conflict somewhere in the world
354
1095812
3542
18:31
sitting down not to talk
about that conflict
about that conflict
355
1099354
3622
zasiadające razem nie po to,
by rozmawiać o tym konflikcie,
by rozmawiać o tym konflikcie,
18:34
but to find out who they are as people,
356
1102976
2197
ale by odkryć, kim są jako ludzie,
18:37
and in doing so,
begin to build bonds of trust;
begin to build bonds of trust;
357
1105173
3955
tworząc tym samym więź zaufania.
18:41
or that someday it becomes
a tradition all over the world
a tradition all over the world
358
1109128
2886
Wyobraźcie sobie tradycję
obowiązującą na całym świecie,
obowiązującą na całym świecie,
18:44
that people are honored
with a StoryCorps interview
with a StoryCorps interview
359
1112014
2508
że ludzi honoruje się
wywiadem dla StoryCorps
wywiadem dla StoryCorps
18:46
on their 75th birthday;
360
1114522
2243
w dniu ich 75. urodzin
18:48
or that people in your community
361
1116765
2276
lub że ludzie w waszej okolicy
18:51
go into retirement homes or hospitals
or homeless shelters or even prisons
or homeless shelters or even prisons
362
1119041
5154
będą się udawać do domów
spokojnej starości, szpitali,
spokojnej starości, szpitali,
przytułków dla bezdomnych,
a nawet więzień,
a nawet więzień,
18:56
armed with this app to honor the people
least heard in our society
least heard in our society
363
1124195
3530
by przy pomocy tego urządzenia
uhonorować najmniej ważnych
uhonorować najmniej ważnych
18:59
and ask them who they are,
what they've learned in life,
what they've learned in life,
364
1127725
2986
i zapytać ich, kim są,
czego nauczyło ich życie
czego nauczyło ich życie
19:02
and how they want to be remembered.
365
1130711
2461
i jak chcą zostać zapamiętani.
(Oklaski)
19:05
(Applause)
366
1133172
5535
19:12
Ten years ago, I recorded
a StoryCorps interview with my dad
a StoryCorps interview with my dad
367
1140947
3277
10 lat temu nagrałem wywiad z moim tatą,
19:16
who was a psychiatrist,
and became a well-known gay activist.
and became a well-known gay activist.
368
1144224
4795
który był psychiatrą.
Gdy świat o nim usłyszał,
stał się aktywistą na rzecz praw gejów.
stał się aktywistą na rzecz praw gejów.
19:21
This is the picture
of us at that interview.
of us at that interview.
369
1149019
3437
To zdjęcie przedstawia nas
podczas tamtego wywiadu.
podczas tamtego wywiadu.
19:24
I never thought about that recording
until a couple of years ago,
until a couple of years ago,
370
1152456
3181
Nie myślałem o nagrywaniu wywiadów,
zanim kilka lat temu
zanim kilka lat temu
19:27
when my dad, who seemed
to be in perfect health
to be in perfect health
371
1155637
2995
u mojego taty, który zdawał się
być w doskonałej kondycji
być w doskonałej kondycji
19:30
and was still seeing patients
40 hours a week,
40 hours a week,
372
1158632
2601
i przyjmował pacjentów
przez 40 godzin w tygodniu,
przez 40 godzin w tygodniu,
19:33
was diagnosed with cancer.
373
1161233
2763
zdiagnozowano raka.
Odszedł nagle niedługo później.
19:35
He passed away very suddenly
a few days later.
a few days later.
374
1163996
3390
19:39
It was June 28, 2012,
375
1167386
2275
Był 28 czerwca 2012,
19:41
the anniversary of the Stonewall riots.
376
1169661
4380
rocznica zamieszek w Stonewall.
Po raz pierwszy przesłuchałem
naszą rozmowę o 3 nad ranem,
naszą rozmowę o 3 nad ranem,
19:46
I listened to that interview
for the first time at three in the morning
for the first time at three in the morning
377
1174041
3357
19:49
on the day that he died.
378
1177398
1728
w dniu, w którym zmarł.
19:51
I have a couple of young kids at home,
379
1179126
1997
Mam kilkoro dzieci,
19:53
and I knew that the only way
they were going to get to know this person
they were going to get to know this person
380
1181123
3459
wiem, że jedynym sposobem,
w jaki mogą poznać tę osobę,
w jaki mogą poznać tę osobę,
19:56
who was such a towering figure in my life
would be through that session.
would be through that session.
381
1184582
4846
tak ważną w moim życiu,
będzie przesłuchanie tej rozmowy.
będzie przesłuchanie tej rozmowy.
20:01
I thought I couldn't believe in StoryCorps
any more deeply than I did,
any more deeply than I did,
382
1189428
3745
Sądziłem, że nie jestem w stanie
wierzyć w powodzenie StoryCorps bardziej,
wierzyć w powodzenie StoryCorps bardziej,
20:05
but it was at that moment
383
1193173
1788
ale w tamtej chwili
20:06
that I fully and viscerally grasped
the importance of making these recordings.
the importance of making these recordings.
384
1194961
4859
instynktownie i w pełni zrozumiałem,
jak ważne jest nagrywanie tych wywiadów.
jak ważne jest nagrywanie tych wywiadów.
20:11
Every day, people come up to me
385
1199820
2093
Każdego dnia ludzie przychodzą do mnie
i mówią: "Szkoda, że nie nagrałem
takiej rozmowy z ojcem/babcią/bratem,
takiej rozmowy z ojcem/babcią/bratem,
20:13
and say, "I wish I had interviewed
my father or my grandmother or my brother,
my father or my grandmother or my brother,
386
1201913
4161
20:18
but I waited too long."
387
1206074
2268
zwlekałem zbyt długo".
20:20
Now, no one has to wait anymore.
388
1208342
2136
Teraz nikt już nie musi zwlekać.
20:22
At this moment,
389
1210478
1680
Teraz,
20:24
when so much of how we communicate
is fleeting and inconsequential,
is fleeting and inconsequential,
390
1212158
3542
gdy tak wiele z tego, co mówimy,
przemija i traci na ważności,
przemija i traci na ważności,
20:27
join us in creating this digital archive
391
1215700
2497
wspomóżcie nas w tworzeniu
cyfrowych archiwów rozmów,
cyfrowych archiwów rozmów,
20:30
of conversations that are
enduring and important.
enduring and important.
392
1218197
4317
które nie przemijają i są ważne.
20:34
Help us create this gift to our children,
393
1222514
2830
Pomóżcie nam tworzyć
ten podarunek dla naszych dzieci,
ten podarunek dla naszych dzieci,
20:37
this testament to who
we are as human beings.
we are as human beings.
394
1225344
3998
pozostałość tego, kim byliśmy jako ludzie.
20:41
I hope you'll help us make
this wish come true.
this wish come true.
395
1229342
3926
Mam nadzieję, że pomożecie nam
spełnić to marzenie.
spełnić to marzenie.
20:45
Interview a family member, a friend
or even a stranger.
or even a stranger.
396
1233268
4511
Przeprowadźcie wywiad z członkiem rodziny,
przyjacielem lub nawet nieznajomym.
przyjacielem lub nawet nieznajomym.
20:49
Together, we can create an archive
of the wisdom of humanity,
of the wisdom of humanity,
397
1237779
6290
Wspólnie możemy stworzyć
archiwum mądrości całej ludzkości
archiwum mądrości całej ludzkości
i może, czyniąc to,
20:56
and maybe in doing so,
398
1244069
1634
20:57
we'll learn to listen a little more
and shout a little less.
and shout a little less.
399
1245703
3962
nauczymy się częściej słuchać
i rzadziej krzyczeć.
i rzadziej krzyczeć.
21:01
Maybe these conversations will remind us
what's really important.
what's really important.
400
1249665
4528
Może te rozmowy przypomną nam
o tym, co jest naprawdę ważne.
o tym, co jest naprawdę ważne.
21:06
And maybe, just maybe,
401
1254193
2763
Może, być może
21:08
it will help us recognize
that simple truth
that simple truth
402
1256956
2786
pomogą nam one zrozumieć,
21:11
that every life, every single life,
403
1259742
3947
że każde, absolutnie każde życie
21:15
matters equally and infinitely.
404
1263689
2935
jest tak samo nieskończenie ważne.
21:18
Thank you very much.
405
1266624
2131
Dziękuję bardzo.
(Brawa)
21:20
(Applause)
406
1268755
2150
Dziękuję. Dziękuję.
21:22
Thank you. Thank you.
407
1270905
4208
(Brawa)
21:27
(Applause)
408
1275113
2276
21:29
Thank you.
409
1277389
2182
Dziękuję.
(Brawa)
21:31
(Applause)
410
1279571
5364
ABOUT THE SPEAKER
Dave Isay - Story collectorOver thousands of archived and broadcast interviews, StoryCorps founder Dave Isay -- winner of the 2015 TED Prize -- has created an unprecedented document of the dreams and fears that touch us all.
Why you should listen
From the first interview he recorded, 2015 TED Prize winner and MacArthur Fellow Dave Isay knew he’d found his calling: preserving the stories of everyday Americans. Since then, Isay has amassed hundreds of thousands of recordings, most of previously unheard or ignored voices, all speaking in their own words. The archives of StoryCorps -- which Isay founded in 2003 -- are included at the Library of Congress’ American Folklife Center, and now constitute the largest single collection of recorded voices in history.
StoryCorps invites friends, loved ones and strangers to conduct 40-minute interviews at intimate recording booths in Atlanta, Chicago, San Francisco, and (until 2011) New York, as well as in mobile studios nationwide. Offering moving and surprising glimpses into the hearts of often marginalized and forgotten subjects, the interviews are a familiar feature of NPR’s Morning Edition and Storycorps.org.
At TED2015, Isay shared an audacious wish for StoryCorps: to open up the format from its signature booths with a StoryCorps app that allows anyone to add to this "digital archive of the collective wisdom of humanity." The vision: to broaden this idea, and begin to take it global.
Dave Isay | Speaker | TED.com