ABOUT THE SPEAKER
Dave Isay - Story collector
Over thousands of archived and broadcast interviews, StoryCorps founder Dave Isay -- winner of the 2015 TED Prize -- has created an unprecedented document of the dreams and fears that touch us all.

Why you should listen

From the first interview he recorded, 2015 TED Prize winner and MacArthur Fellow Dave Isay knew he’d found his calling: preserving the stories of everyday Americans. Since then, Isay has amassed hundreds of thousands of recordings, most of previously unheard or ignored voices, all speaking in their own words. The archives of StoryCorps -- which Isay founded in 2003 -- are included at the Library of Congress’ American Folklife Center, and now constitute the largest single collection of recorded voices in history.

StoryCorps invites friends, loved ones and strangers to conduct 40-minute interviews at intimate recording booths in Atlanta, Chicago, San Francisco, and (until 2011) New York, as well as in mobile studios nationwide. Offering moving and surprising glimpses into the hearts of often marginalized and forgotten subjects, the interviews are a familiar feature of NPR’s Morning Edition and Storycorps.org.

At TED2015, Isay shared an audacious wish for StoryCorps: to open up the format from its signature booths with a StoryCorps app that allows anyone to add to this "digital archive of the collective wisdom of humanity." The vision: to broaden this idea, and begin to take it global.

 

More profile about the speaker
Dave Isay | Speaker | TED.com
TED2015

Dave Isay: Everyone around you has a story the world needs to hear

Дэйв Аисэй: Дэлхийд сонсгох түүх хүн бүрт бий

Filmed:
2,466,873 views

Дэйв Аисэй хүмүүст зориулж өөрт чухал хэн нэгнийг хүндлэн залж, тэдний түүхийг сонсох боломжтой нэгэн чимээгүй газрыг бий болгохоор анхны СториКор ярилцлагын өрөөг Нью Йорк хотын Гранд Сентрал вокзалд 2003 онд нээсэн. Түүнээс хойш СториКор хүн төрөлхтний дууг хураасан хамгийн том, цор ганц цоморлиг болсон юм. Түүний TED Шагналын хүсэл: "Хүн төрөлхтний билэг ухааны энэхүү цахим цуглуулгыг цаашид өргөжүүлэх." СториКорыг дэлхий нийтэд хүргэх түүний хүсэл болон СториКор аппликейшныг ашиглан хэрхэн ярилцлага хийж болохыг сонсоорой.
- Story collector
Over thousands of archived and broadcast interviews, StoryCorps founder Dave Isay -- winner of the 2015 TED Prize -- has created an unprecedented document of the dreams and fears that touch us all. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
Tonight, I'm going to try to make the case
0
996
2077
Өнөөдөр орой би та бүхэнд
00:15
that inviting a loved one, a friend
or even a stranger
1
3073
4626
өөрийн хайртай нэгэн, найз нөхөр,
эсвэл танихгүй хүнийг урьж,
00:19
to record a meaningful interview with you
2
7699
2431
нандин ярилцлага хийх нь
00:22
just might turn out to be one of the most
important moments in that person's life,
3
10130
4406
тэр хүний болон таны амьдралын
хамгийн чухал мөчүүдийн нэг
байж болох юм гэдгийг тайлбарлая.
00:26
and in yours.
4
14536
2945
00:29
When I was 22 years old,
I was lucky enough to find my calling
5
17481
3344
22 настай байхад минь маш их аз тохиож,
радиогоор өгүүллэг хийх явцдаа
00:32
when I fell into making radio stories.
6
20825
2460
би хийх дуртай зүйлээ олсон.
00:35
At almost the exact same time,
7
23285
2434
Мөн яг энэ үед би
00:37
I found out that my dad,
who I was very, very close to, was gay.
8
25719
4969
маш ойр дотно байсан аавыгаа
ижил хүйстэн гэдгийг мэдсэн юм.
00:42
I was taken completely by surprise.
9
30688
2302
Би үнэхээр гайхсан.
00:44
We were a very tight-knit family,
10
32990
2508
Гэр бүл маань маш дотно байсан тул
би сэтгэлээр их унасан.
00:47
and I was crushed.
11
35498
2391
Бидний нэг ярвигтай
ярианы үеэр аав маань
00:49
At some point, in one
of our strained conversations,
12
37889
2345
00:52
my dad mentioned the Stonewall riots.
13
40234
2670
Стоунволлын жагсаалыг дурдсан.
00:54
He told me that one night in 1969,
14
42904
3274
Тэр надад 1969 оны нэгэн орой
хар арьст болон Латин гаралтай,
эмэгтэй болж хувцасласан хэсэг залуус
00:58
a group of young black
and Latino drag queens
15
46178
2705
Манхэттэнд байдаг Стоунволл Инн гэдэг
ижил хүйстний клубд
01:00
fought back against the police
at a gay bar in Manhattan
16
48883
3646
цагдаа нарын эсрэг тэмцсэн тухай
ярьсан.
01:04
called the Stonewall Inn,
17
52529
2020
Мөн энэ явдал ижил хүйстнүүдийн
01:06
and how this sparked
the modern gay rights movement.
18
54549
3529
эрхийн төлөөх хөдөлгөөнийг
эхлүүлсэн байлаа.
01:10
It was an amazing story,
and it piqued my interest.
19
58078
3339
Энэ гайхалтай түүх сонирхлыг минь
ихэд татсан.
01:13
So I decided to pick up my tape
recorder and find out more.
20
61417
4211
Ийнхүү би дуу хураагуураа авч,
энэ түүхийг цааш судлахаар шийдсэн.
01:17
With the help of a young archivist
named Michael Shirker,
21
65628
4176
Майкл Ширкэр хэмээх залуу архивчийн хамт
тэр орой Стоунволл Иннд байсан
хүмүүсээс олж чадах
01:21
we tracked down all
of the people we could find
22
69804
2577
хүн бүрийг хайж уулзсан юм.
01:24
who had been at
the Stonewall Inn that night.
23
72381
3436
01:27
Recording these interviews,
24
75817
1997
Ийнхүү ярилцлага авч явахдаа
01:29
I saw how the microphone
gave me the license
25
77814
2229
микрофон минь намайг
миний хэзээ ч очихгүй байсан
газруудад аваачиж,
01:32
to go places I otherwise
never would have gone
26
80043
2736
01:34
and talk to people I might not
otherwise ever have spoken to.
27
82779
4133
хэзээ ч ярилцаж үзэхгүй байсан
хүмүүстэй уулзуулсныг анзаарсан.
01:38
I had the privilege of getting to know
28
86912
1842
Надад хамгийн бишрэм, хүчтэй, эрэлхэг
хүмүүстэй
01:40
some of the most amazing,
fierce and courageous human beings
29
88754
3894
уулзах боломж олдсон.
01:44
I had ever met.
30
92648
2182
Стоунволлын түүх улс даяар сонсогчдод
01:46
It was the first time
the story of Stonewall
31
94830
2104
01:48
had been told to a national audience.
32
96934
2052
анх удаагаа хүрсэн нь энэ байлаа.
01:50
I dedicated the program to my dad,
33
98986
2253
Би энэ хөтөлбөрийг аавдаа зориулснаар
01:53
it changed my relationship with him,
and it changed my life.
34
101249
5466
бидний харилцаа,
миний амьдрал өөрчлөгдсөн.
02:00
Over the next 15 years,
I made many more radio documentaries,
35
108181
3436
Дараагийн 15 жилийн турш би илүү олон
баримтат радио хөтөлбөр хийж,
02:03
working to shine a light on people
who are rarely heard from in the media.
36
111617
4064
хэвлэл мэдээллээр бараг гардаггүй
хүмүүсийг таниулахыг зорьж байлаа.
Ярилцлага авах энэ энгийн үйлдэл
02:07
Over and over again,
37
115681
1579
02:09
I'd see how this simple act
of being interviewed
38
117260
2600
хүмүүст хичнээн чухал байж болохыг
02:11
could mean so much to people,
39
119860
2160
би дахин дахин харж байв.
02:14
particularly those who had been told
that their stories didn't matter.
40
122020
3691
Ялангуяа тэдний түүх бусдад хамаагүй
гэж үргэлж хэлүүлж байсан хүмүүст.
02:17
I could literally see
people's back straighten
41
125711
2369
Хүмүүс микрофон барьмагцаа
02:20
as they started to speak
into the microphone.
42
128080
2786
цэх суун ярьж эхэлдгийг ажиглаж болно.
1998 онд би Манхэттэний Бауэри дах
02:22
In 1998, I made a documentary
about the last flophouse hotels
43
130866
4505
сүүлчийн нийтийн дэн буудлуудын талаар
02:27
on the Bowery in Manhattan.
44
135371
2391
баримтат нэвтрүүлэг хийж байлаа.
02:29
Guys stayed up in these
cheap hotels for decades.
45
137762
2670
Хүмүүс энэ хямд буудлуудад
олон арван жил
02:32
They lived in cubicles
the size of prison cells
46
140432
2392
шоронгийн өрөө шиг жижиг зайд
амьдардаг байлаа.
02:34
covered with chicken wire
47
142824
1300
Өрөө хооронд сааралжин хаалт
02:36
so you couldn't jump
from one room into the next.
48
144124
2964
оршин суугчдын өрөөнүүдийг
тусгаарладаг байв.
02:39
Later, I wrote a book on the men
with the photographer Harvey Wang.
49
147088
3979
Сүүлд нь би гэрэл зурагчин
Харви Вангтай хамт
тэр хүмүүсийн талаар ном бичсэн.
02:43
I remember walking into a flophouse
with an early version of the book
50
151067
4424
Номны эхний хувилбарыг дэн
буудалд аваачин,
тэдний нэгд өөрийнх нь хэсгийг үзүүлснээ
би тод санадаг.
02:47
and showing one of the guys his page.
51
155491
2588
Залуу хуудас руу чимээгүй ширтэж байгаад
02:50
He stood there staring at it in silence,
52
158079
2275
02:52
then he grabbed the book out of my hand
53
160354
2299
гараас минь номыг шүүрч
урт корридороор номоо
толгой дээрээ сэгсрэн
02:54
and started running down
the long, narrow hallway
54
162653
3483
"Би оршдог юм байна! Би оршдог!"
хэмээн орилж байсныг сайн санаж байна.
02:58
holding it over his head
55
166136
1509
02:59
shouting, "I exist! I exist."
56
167645
4365
03:04
(Applause)
57
172010
4853
(Алга ташилт)
03:08
In many ways, "I exist" became
the clarion call for StoryCorps,
58
176863
3831
Олон талаар "Би оршдог" хэмээх энэ үг
миний олон жил бодож явсан
03:12
this crazy idea that I had
a dozen years ago.
59
180694
3576
СториКорын уриа болсон.
Гол санаа нь баримтат бүтээлийг
орвонгоор нь өөрчлөх байсан.
03:16
The thought was to take
documentary work
60
184270
2229
03:18
and turn it on its head.
61
186499
1857
Ярилцлагыг олон нийтэд хүрдэг
баримтат бүтээлийг голдуу
03:20
Traditionally, broadcast documentary
62
188356
2254
03:22
has been about recording interviews
to create a work of art or entertainment
63
190610
4086
урлагийн бүтээл, хүмүүсийг
зугаацуулах хэрэгсэл,
03:26
or education that is seen or heard
by a whole lot of people,
64
194696
4248
эсвэл боловсролын материал
болгон ашигладаг.
03:30
but I wanted to try something
65
198944
1381
Гэхдээ миний хийхийг
хүссэн зүйл бол
03:32
where the interview itself
was the purpose of this work,
66
200325
3148
ярилцлагыг өөрийг нь зорилгоо болгож
03:35
and see if we could give many,
many, many people the chance
67
203473
2972
энэ байдлаар олон олон хүнд
түүхээ бусдад өгүүлэх
03:38
to be listened to in this way.
68
206445
2624
боломж олгохыг хүссэн.
03:41
So in Grand Central Terminal 11 years ago,
69
209069
3050
Ийнхүү 11 жилийн өмнө
Гранд Сэнтрал вокзал дээр
03:44
we built a booth where anyone
can come to honor someone else
70
212119
4373
хүссэн хүн бүр өөр хэн нэгэнд
хүндэтгэл үзүүлж
амьдралынх нь талаар ярилцлага хийх
боломжтой жижиг өрөөг байгуулсан.
03:48
by interviewing them about their life.
71
216492
3011
Энэ өрөөнд ирэхэд таныг
нэг туслагч хүлээн авна.
03:51
You come to this booth and you're met
by a facilitator who brings you inside.
72
219503
3831
Та жишээ нь өвөөтэйгээ
03:55
You sit across from, say, your grandfather
73
223334
2577
03:57
for close to an hour
and you listen and you talk.
74
225911
3042
нэг цаг шахам сууж, яриаг нь сонсож
ярилцана.
04:00
Many people think of it as,
if this was to be our last conversation,
75
228953
3692
Ихэнх хүмүүс "Надад маш нандин
энэ хүнтэй хийх
04:04
what would I want to ask of
and say to this person
76
232645
2995
сүүлийн ярилцлага байсан бол
түүнээс би юу асуух вэ?" гэж
04:07
who means so much to me?
77
235640
2276
бодон ярилцлагаа хийдэг.
04:09
At the end of the session,
you walk away with a copy of the interview
78
237916
3287
Ярилцлага дуусмагц бид
ярианы чинь нэг хувийг танд өгч,
04:13
and another copy goes
to the American Folklife Center
79
241203
2658
өөр нэг хувийг Конгрессийн
номын сан дах
04:15
at the Library of Congress
80
243861
2258
Америкийн Ардын Амьдралын Төвд хадгалдаг.
04:18
so that your great-great-great-grandkids
can someday get to know your grandfather
81
246119
4056
Ингэснээр таны хойч үе өөрийх нь
дуу хоолой, түүхээр
таны өвөөгийн тухай мэдэж авах болно.
04:22
through his voice and story.
82
250175
2193
Бид энэ цэгийг дэлхийн хамгийн
их хөл хөдөлгөөнтэй
04:25
So we open this booth
in one of the busiest places in the world
83
253548
3157
04:28
and invite people to have this
incredibly intimate conversation
84
256705
3483
газруудад байгуулж, хүмүүсийг урьж,
өөр хэн нэгэнтэй дотно яриа
өрнүүлэхийг хүсдэг.
04:32
with another human being.
85
260188
1231
04:33
I had no idea if it would work,
but from the very beginning, it did.
86
261419
4806
Бүтэх эсэхийг мэдэхгүй байсан ч,
эхнээсээ маш амжилттай болсон.
Хүмүүс ярилцлагыг маш ихээр
хүндэтгэн үзэж,
04:38
People treated the experience
with incredible respect,
87
266225
2879
04:41
and amazing conversations happened inside.
88
269104
3367
ярилцлагын өрөөнүүдэд гайхалтай
харилцан ярианууд өрнөж байв.
04:44
I want to play just one animated excerpt
89
272471
2531
Одоо анхны Гранд Сэнтрал дах цэгт хийж,
04:47
from an interview recorded
at that original Grand Central Booth.
90
275002
3761
хожим багахан хэсгийг нь дүрсжүүлсэн
ярилцлагыг үзүүлье.
04:50
This is 12-year-old Joshua Littman
interviewing his mother, Sarah.
91
278763
4528
Энэ бол ээж Саратай ярилцлага хийж буй
12 настай хүү Жошуа Литтмэн.
04:55
Josh has Asperger's syndrome.
92
283291
2206
Жош Аспергерийн синдром өвчтэй.
04:57
As you may know, kids with Asperger's
are incredibly smart
93
285497
3065
Та бүхэн Аспергертэй хүүхдүүд
бахдам ухаалаг ч,
хүмүүстэй харилцахдаа
маруухан байдгийг мэдэх байх.
05:00
but have a tough time socially.
94
288562
2159
05:02
They usually have obsessions.
95
290721
1649
Тэд ихэвчлэн ямар нэг зүйлд
хэт дуртай болдог.
05:04
In Josh's case, it's with animals,
96
292370
2206
Жошийн хувьд амьтдад
маш дуртай бөгөөд
05:06
so this is Josh talking with his mom Sarah
97
294576
2623
энэ бол 9 жилийн өмнө
05:09
at Grand Central nine years ago.
98
297199
3300
ээжтэйгээ Гранд Сэнтралд хийсэн ярилцлага.
05:12
(Video) Josh Littman:
From a scale of one to 10,
99
300499
2277
(Бичлэг) Жош Литтмэн: Таны амьдрал
амьтадгүйгээр
05:14
do you think your life would be
different without animals?
100
302776
2982
хэр өөр байхыг нэгээс 10 хүртэл
тоогоор илэрхийлбэл?
Сара Литтмэн: Наймаар илэрхийлнэ байх.
05:17
Sarah Littman: I think it would be
an eight without animals,
101
305758
2807
Учир нь тэд миний амьдралд
асар их баяр баясал авчирдаг.
05:20
because they add so much pleasure to life.
102
308565
2134
ЖЛ: Амьтадгүйгээр амьдралд чинь
ямар өөрчлөлт гарах бол?
05:22
JL: How else do you think your life
would be different without them?
103
310699
3199
05:25
SL: I could do without things
like cockroaches and snakes.
104
313898
2719
СЛ: Жоом, могойгүйгээр амьдарч
чадна шүү.
05:28
JL: Well, I'm okay with snakes
as long as they're not venomous
105
316617
2901
ЖЛ: Хоргүй, эсвэл надад халгүй л бол
надад могойнд дургүйцэх
зүйл байхгүй.
05:31
or constrict you or anything.
106
319518
1401
05:32
SL: Yeah, I'm not a big snake person --
107
320919
1859
СЛ: Би могойнд тийм ч дуртай бишээ.
05:34
JL: But cockroach is just
the insect we love to hate.
108
322778
2510
ЖЛ. Гэхдээ жоом бол бидний үзэх ядах
дуртай нэгэн шавьж.
05:37
SL: Yeah, it really is.
109
325288
1533
СЛ: Тийм шүү, тэр үнэн.
05:38
JL: Have you ever thought
you couldn't cope with having a child?
110
326821
3134
ЖЛ: Танд хүүхэдтэй байхыг тэсч
чадахгүй үе байсан уу?
05:41
SL: I remember when you were a baby,
you had really bad colic,
111
329955
3390
СЛ: Нялх байхад чинь гэдэс чинь
их өвддөг байсан.
05:45
so you would just cry and cry.
112
333345
1603
Чи уйлаад, уйлаад л.
05:46
JL: What's colic?
SL: It's when you get this stomach ache
113
334948
3157
ЖЛ: Гэдэс яаж өвддөг байсан гэж?
СЛ: Гэдэс чинь өвдвөл чи
05:50
and all you do is scream
for, like, four hours.
114
338105
2485
4 цаг ч хамаагүй орилж уйлдаг байсан.
05:52
JL: Even louder than Amy does?
115
340590
1973
ЖЛ: Эмигээс ч чанга уйлдаг
байсан гэж үү?
05:54
SL: You were pretty loud,
but Amy's was more high-pitched.
116
342563
3344
СЛ: Чи чанга уйлдаг байсан ч,
Эмигийх илүү өндөр дуутай.
ЖЛ: Надад хүн бүр Эмийг
тэнгэрийн элч мэт,
05:57
JL: I think it feels like everyone
seems to like Amy more,
117
345907
3204
06:01
like she's the perfect little angel.
118
349111
2670
надаас илүү хайрладаг
юм шиг санагддаг.
06:03
SL: Well, I can understand
why you think that people like Amy more,
119
351781
3863
СЛ: Яагаад чамд хүмүүс Эмид илүү
хайртай мэт санагддагийг ойлгож байна.
06:07
and I'm not saying it's because
of your Asperger's syndrome,
120
355644
2839
Энэ чиний Аспергерийн синдромтой
холбоотой гэсэн үг биш л дээ.
06:10
but being friendly comes easily to Amy,
121
358483
3004
Гэхдээ нөхөрсөг байх Эмигийн хувьд
илүү амар байдаг.
06:13
whereas I think for you
it's more difficult,
122
361487
2415
Харин чиний хувьд арай хэцүү байдаг байх.
06:15
but the people who take the time
to get to know you love you so much.
123
363902
4040
Чамайг таньж мэдэхэд илүү цаг
гаргасан хүмүүс чамд маш их хайртай.
06:19
JL: Like Ben or Eric or Carlos?
SL: Yeah --
124
367942
2415
ЖЛ: Бэн, Эрик, Карлос шиг уу?
СЛ: Тийм ээ.
06:22
JL: Like I have better quality friends
but less quantity? (Laughter)
125
370357
4481
ЖЛ: Би илүү сайн, үнэнч, гэхдээ
арай цөөхөн найзтай гэж үү? (Инээд)
СЛ: Би тэдний чанарыг
шинжихгүй ч, миний бодлоор...
06:26
SL: I wouldn't judge
the quality, but I think --
126
374838
2281
06:29
JL: I mean, first it was like, Amy
loved Claudia, then she hated Claudia,
127
377119
3768
ЖЛ: Юу гэхээр, Эми Клаудиад хайртай,
дараа нь дургүй болсон,
буцаж дуртай болоод,
дахин дургүй болчихсон.
06:32
she loved Claudia, then she hated Claudia.
128
380887
2027
06:34
SL: Part of that's a girl thing, honey.
129
382914
1888
СЛ: Зарим нь охидын асуудал, хүү минь.
06:36
The important thing for you
is that you have a few very good friends,
130
384802
3332
Чиний хувьд чухал нь гэвэл
чамд маш сайн хэдэн найз байдаг ба
06:40
and really that's what you need in life.
131
388134
2026
амьдралд чинь тэд л хэрэгтэй.
06:42
JL: Did I turn out to be the son
you wanted when I was born?
132
390160
4249
ЖЛ: Би төрөхдөө таны хүсч байсан шиг
хүү байсан уу?
06:46
Did I meet your expectations?
133
394409
2902
Би таны хүлээлтэнд хүрсэн үү?
06:49
SL: You've exceeded
my expectations, sweetie,
134
397311
2763
СЛ: Хонгор минь, чи миний
хүлээлтийг хол давсан.
06:52
because, sure, you have these fantasies
of what your child's going to be like,
135
400074
4760
Учир нь хүүхдээ ямар болоосой гэсэн
төсөөлөл байдаг ч,
06:56
but you have made me grow
so much as a parent, because you think --
136
404834
3893
чи намайг ээжийн хувьд боловсроход
маш их тусалсан.
07:00
JL: Well, I was the one
who made you a parent.
137
408727
2161
ЖЛ: Би таныг ээж болгосон шүү дээ.
07:02
SL: You were the one who made me a parent.
That's a good point. (Laughter)
138
410888
3487
СЛ: Чи намайг ээж болгосон.
Зөв санаа шүү. (Инээд)
07:06
But also because you think differently
139
414375
1824
Учир нь чи эцэг эх байх
тухай номнуудад гардгаас
07:08
from what they tell you
in the parenting books,
140
416199
2903
тэс өөрөөр сэтгэдэг.
07:11
I really had to learn to think
outside of the box with you,
141
419102
3460
Чиний дэргэд би үнэхээр хайрцагнаас
гадуур сэтгэж сурах хэрэгтэй болж,
07:14
and it's made me much more creative
as a parent and as a person,
142
422562
4806
энэ нь намайг эх хүн, хувь хүний хувьд
илүү бүтээлч болгосон.
07:19
and I'll always thank you for that.
143
427368
1668
Үүнд чинь би үргэлж баярладаг.
07:21
JL: And that helped when Amy was born?
144
429036
1930
ЖЛ: Эмиг төрөхөд мөн энэ
тус болсон уу?
07:22
SL: And that helped when Amy was born,
but you are so incredibly special to me
145
430966
4834
СЛ: Эмиг төрөхөд тус болсон, гэхдээ
чи миний хувьд үнэхээр онцгой,
07:27
and I'm so lucky to have you as my son.
146
435800
3363
чам шиг хүүтэйдээ би маш азтай.
07:31
(Applause)
147
439163
6647
(Алга ташилт)
07:38
David Isay: After this story
ran on public radio,
148
446980
2307
Дэйв Аисэй: Энэ түүх радиогоор
цацагдсаны дараа
Жош түүний хичнээн гайхалтай
хүү гэдгийг бичсэн
07:41
Josh received hundreds of letters
149
449287
1764
07:43
telling him what an amazing kid he was.
150
451051
2322
зуу зуун захиа авсан.
07:45
His mom, Sarah, bound them
together in a book,
151
453373
2229
Түүний ээж Сара захиануудыг
ном болгон нэгтгэж,
07:47
and when Josh got picked on at school,
they would read the letters together.
152
455602
4046
Жош сургууль дээрээ хүнд үетэй тулгарахад
тэд хамт захиануудаа уншдаг байсан.
07:51
I just want to acknowledge
that two of my heroes
153
459648
2267
Миний баатруудын хоёр нь
өнөө орой
07:53
are here with us tonight.
154
461915
1303
бидэнтэй байгааг
хэлэх гэсэн юм.
07:55
Sarah Littman and her son Josh,
who is now an honors student in college.
155
463218
4801
Сара Литтмэн ба түүний хүү Жош
коллежийн тэргүүний оюутан болсон.
08:00
(Applause)
156
468019
3790
(Алга ташилт)
08:03
You know, a lot of people talk about
crying when they hear StoryCorps stories,
157
471809
3882
СториКорын түүхүүдийг сонсоод олон хүн
уйлснаа хэлдэг нь
гунигтай болохоор биш.
08:07
and it's not because they're sad.
158
475691
1947
Ихэнх нь гунигтай биш.
08:09
Most of them aren't.
159
477638
1324
08:10
I think it's because you're hearing
something authentic and pure
160
478962
3053
Юу жинхэнэ, юу сурталчилгаа гэдгийг
мэдэх хэцүү болсон энэ үед
ийм үнэн, ариун түүх
08:14
at this moment,
when sometimes it's hard to tell
161
482015
2391
08:16
what's real and what's an advertisement.
162
484406
2996
сонссонтой холбоотой гэж
бодож байна.
08:19
It's kind of the anti-reality TV.
163
487402
2391
Энэ нь нэг талаасаа
реалити телевизийн эсрэг зүйл.
08:21
Nobody comes to StoryCorps to get rich.
164
489793
2113
Хэн ч СториКор руу баян,
08:23
Nobody comes to get famous.
165
491906
1881
алдартай болох гэж ирдэггүй.
08:25
It's simply an act of generosity and love.
166
493787
3204
Энэ бол өгөөмөр сэтгэл,
хайраас гарч буй энгийн үйлдэл.
08:28
So many of these are just everyday people
167
496991
2252
Ихэнх нь энгийн хүмүүсийн
энэрэнгүй сэтгэл, зориг хатуужил,
08:31
talking about lives lived with kindness,
courage, decency and dignity,
168
499243
5132
сайхан сэтгэл, ёс журамтай амьдрал.
Ийм түүх сонсоход заримдаа
08:36
and when you hear that kind of story,
169
504375
1997
08:38
it can sometimes feel
like you're walking on holy ground.
170
506372
4383
ариун газраар алхаж буй мэт санаддаг.
08:42
So this experiment
in Grand Central worked,
171
510755
2505
Ийнхүү Гранд Сэнтралын энэ
туршилт амжилт олж,
08:45
and we expanded across the country.
172
513260
2390
бид улс даяар хүрээгээ тэлсэн юм.
08:47
Today, more than 100,000 people
in all 50 states
173
515650
3213
Өнөөдөр Америк даяар
бүх 50 мужийн
мянга мянган хотын
100,000 гаруй хүн
08:50
in thousands of cities
and towns across America
174
518863
2856
СториКорын ярилцлага
хийгээд байна.
08:53
have recorded StoryCorps interviews.
175
521719
2345
08:56
It's now the largest single collection
of human voices ever gathered.
176
524064
4923
Энэ бол хүний дуу хоолойг цуглуулсан
хамгийн том, цор ганц цоморлиг.
09:00
(Applause)
177
528987
5828
(Алга ташилт)
09:06
We've hired and trained
hundreds of facilitators
178
534815
2438
Бид зуу зуун зөвлөгчдийг
ажилд аван сургаж,
09:09
to help guide people
through the experience.
179
537253
2716
хүмүүсийг ярилцлагын үеэр
чиглүүлэн тусалдаг.
09:11
Most serve a year or two with StoryCorps
180
539969
2415
Ихэнх нь 1 юм уу 2 жил
СториКорт ажиллан,
09:14
traveling the country,
gathering the wisdom of humanity.
181
542384
3437
улс даяар аялж, хүн төрөлхтний
суу билгийг цуглуулдаг.
09:17
They call it bearing witness,
182
545821
2159
Тэд үүнийгээ гэрч
болох гэдэг ба
09:19
and if you ask them,
183
547980
1405
зөвлөгч бүрээс
09:21
all of the facilitators will tell you
that the most important thing
184
549385
3274
эдгээр ярилцлагын үеэр сурсан
09:24
they've learned from being present
during these interviews
185
552659
2868
хамгийн чухал зүйл юу болохыг асуувал
09:27
is that people are basically good.
186
555527
3436
хүмүүсийн мөн чанар нь
сайн байдаг гэж хэлнэ.
09:30
And I think for the first years
of StoryCorps, you could argue
187
558963
2958
СториКорын эхний хэдэн жилийн хувьд
09:33
that there was some kind
of a selection bias happening,
188
561921
2636
тодорхой хэмжээгээр туйлширдаг
гэж та маргаж болох ч,
09:36
but after tens of thousands of interviews
with every kind of person
189
564557
3276
улс орны өнцөг булан бүрт,
баян, ядуу, 5 настайгаас
105 настай,
09:39
in every part of the country --
190
567833
1649
80 өөр хэл, өөр өөр
улс төрийн бүлэглэлийн гээд
09:41
rich, poor, five years old to 105,
191
569482
3436
төрөл бүрийн мянга мянган
хүнээс ярилцлага авсны дараа
09:44
80 different languages,
across the political spectrum --
192
572918
3065
09:49
you have to think that maybe these guys
are actually onto something.
193
577063
4214
энэ хүмүүс нээрээ нэг зүйл
сэдээд байх шиг байна гэж та бодно.
09:53
I've also learned so much
from these interviews.
194
581277
3291
Би өөрөө энэ ярилцлагуудаас
маш их зүйл сурсан.
09:56
I've learned about the poetry
and the wisdom and the grace
195
584568
3204
Би эргэн тойрны
хүмүүсийн үгэн дэх
яруу найраг, ухаан билэг, гоо сайхныг
олж харсан.
09:59
that can be found in the words
of people all around us
196
587772
2740
10:02
when we simply take the time to listen,
197
590512
3297
Бид сонсох цаг л гаргаж
чадах юм бол шүү дээ.
10:05
like this interview
198
593809
3233
Жишээ нь, Бруклины хэлтсийн ажилтан
Дэнни Пиразагийн
10:09
between a betting clerk in Brooklyn
named Danny Perasa
199
597042
3338
эхнэр Аннигаа СториКорт урин,
10:12
who brought his wife Annie to StoryCorps
to talk about his love for her.
200
600380
5062
хичнээн хайртайгаа өгүүлсэн
энэ ярилцлага шиг.
[Дэнни ба Анни]
(Дуу) Дэнни Пираза: Тэгэхээр,
би чамд "Хайртай" гэж хэлэх бүртээ
10:18
(Audio) Danny Perasa: You see,
the thing of it is,
201
606632
2342
10:20
I always feel guilty when I say
"I love you" to you.
202
608974
2476
дотроо буруу зүйл хийсэн мэт
санагддаг.
10:23
And I say it so often.
I say it to remind you
203
611450
2908
Би дэндүү олон хэлдэг.
Би хичнээн навсгар ч гэсэн
10:26
that as dumpy as I am,
it's coming from me.
204
614358
2856
надаас гарч байгаа үг шүү гэдгийг
сануулах гэж хэлдэг.
10:29
It's like hearing a beautiful song
from a busted old radio,
205
617214
3454
Яг л хуучирсан өнгөгүй радионоос
уянгалаг дуу гарч байгаа адил,
10:32
and it's nice of you to keep
the radio around the house.
206
620668
2627
тэр радиог гэртээ байлгаж байх
сайхан шүү дээ.
Анни Пераза: Гал тогооны
ширээн дээр
10:35
Annie Perasa: If I don't have a note
on the kitchen table,
207
623295
2806
надад үлдээсэн зурвас
байхгүй бол
10:38
I think there's something wrong.
208
626101
1587
ямар нэг муу юм болж
гэж боддог.
10:39
You write a love letter
to me every morning.
209
627688
2054
Чи өглөө бүр надад
хайрын захиа бичдэг.
ДП: Болж болох ганц муу юм нь
10:41
DP: Well, the only thing
that could possibly be wrong
210
629742
2529
би үзгээ олохгүй
байх биз.
10:44
is I couldn't find a silly pen.
211
632271
1533
АП: Хонгорхон гүнж минь,
10:45
AP: To my princess:
212
633804
1027
Өнөөдөр гадаа маш их
бороотой байна.
10:46
The weather outside today
is extremely rainy.
213
634831
2217
10:49
I'll call you at 11:20 in the morning.
214
637048
1953
Би өглөө 11:20-д чам руу
залгах болно.
10:51
DP: It's a romantic weather report.
215
639001
1816
ДП: Энэ бол романтик
цаг агаарын мэдээ.
10:52
AP: And I love you.
I love you. I love you.
216
640817
2750
АП: Мөн би чамд хайртай.
Би чамд хайртай. Би чамд хайртай.
10:55
DP: When a guy is happily married,
no matter what happens at work,
217
643567
3099
ДП: Гэрлэлт аз жаргалтай бол
ажил дээр юу ч болж байсан,
10:58
no matter what happens
in the rest of the day,
218
646666
2157
өдрийн бусад үед
юу ч болсон байсан,
гэртээ хайртай хүнээ
тэврэхэд,
11:00
there's a shelter when you get home,
219
648823
1721
11:02
there's a knowledge knowing
that you can hug somebody
220
650544
2553
"Надаас гараа ав" гээд
чамайг түлхэхгүй гэдэг бодол
11:05
without them throwing you downstairs
and saying, "Get your hands off me."
221
653097
3547
үнэхээр нөмөр түшиг болдог.
11:08
Being married is like having
a color television set.
222
656644
2627
Гэрлэх гэдэг өнгөт зурагттай
болохтой адил.
11:11
You never want to go back
to black and white.
223
659271
2207
Чи хэзээ ч эргээд хар, цагаан
зурагттай болохыг хүсдэггүй.
11:13
(Laughter)
224
661478
3342
(Инээд)
11:16
DI: Danny was about five feet tall
225
664820
2136
ДИ: Дэнни 152 см өндөр,
11:18
with crossed eyes
and one single snaggletooth,
226
666956
3413
солир нүдтэй, урагшаа түрсэн
ганц шүдтэй байсан ч
11:22
but Danny Perasa had
more romance in his little pinky
227
670369
3692
түүний ганц чигчий хуруунд
Холливудын
бүх эрчүүдийг нийлүүлснээс илүү
хайр шингэсэн байсан.
11:26
than all of Hollywood's
leading men put together.
228
674061
3113
11:29
What else have I learned?
229
677174
1903
Би өөр юу сурсан бол?
11:31
I've learned about the almost
unimaginable capacity
230
679077
2902
Би хүн бусдыг өршөөх
төсөөлшгүй уужим
11:33
for the human spirit to forgive.
231
681979
2183
сэтгэлийн тэнхээтэй
гэдгийг сурсан.
11:36
I've learned about resilience
and I've learned about strength.
232
684162
3645
Би тэсвэр хатуужил, хүч чадал
гэж юу болохыг мэдэж авсан.
11:39
Like an interview with Oshea Israel
and Mary Johnson.
233
687807
3343
Ошей Израэл болон Мэри Жонсон хоёрын
энэ ярилцлага шиг.
11:43
When Oshea was a teenager,
he murdered Mary's only son,
234
691150
4551
Ошей өсвөр насандаа
бүлэг зодоон хийж байгаад
Мэригийн ганц хүү
Ларамиун Бёрдыг хөнөөсөн.
11:47
Laramiun Byrd, in a gang fight.
235
695701
2485
11:50
A dozen years later, Mary went to prison
236
698186
2600
12 жилийн дараа Мэри
Ошейтэй уулзаж
11:52
to meet Oshea and find out
who this person was
237
700786
2740
хүүгийнх нь амийг авсан энэ хүн
хэн байсныг мэдэхээр
11:55
who had taken her son's life.
238
703526
2949
шоронд очсон.
11:58
Slowly and remarkably,
they became friends,
239
706475
2786
Тэд бага багаар найзууд болж,
12:01
and when he was finally released
from the penitentiary,
240
709261
2694
Ошей суллагдсаныхаа дараа
12:03
Oshea actually moved in next door to Mary.
241
711955
3366
Мэригийн хөрш болон нүүж очсон.
12:07
This is just a short excerpt
of a conversation they had
242
715321
3205
Ошейг суллагдсаны дараа
тэдний хийсэн ярилцлагын
12:10
soon after Oshea was freed.
243
718526
2543
багахан хэсгийг хүргэе.
12:14
(Video) Mary Johnson: My natural son
is no longer here.
244
722079
2972
(Бичлэг) Мэри Жонсон: Миний хүү
энэ хорвоод байхаа больсон.
12:17
I didn't see him graduate,
and now you're going to college.
245
725051
3784
Би түүний сургуулиа төгсөхийг
хараагүй ч,
одоо чи их сургуульд орох гэж байна.
12:20
I'll have the opportunity
to see you graduate.
246
728835
3297
Надад чамайг төгсөхийг харах
боломж байна.
12:24
I didn't see him get married.
247
732132
2461
Би түүнийг гэрлэхийг хараагүй.
12:26
Hopefully one day, I'll be able
to experience that with you.
248
734593
3909
Магадгүй үүнийг би чамтай цуг
үзэх байх.
12:30
Oshea Israel: Just to hear you
say those things and to be
249
738502
2697
Ошей Израэл: Таныг ийм зүйл
хэлэхийг сонсож,
12:33
in my life in the manner
in which you are is my motivation.
250
741199
3660
таны миний амьдралын нэг хэсэг
болж байгаа нь миний хувьд урам зориг.
12:36
It motivates me to make sure
that I stay on the right path.
251
744859
4757
Та намайг зөвөөр амьдрахад
урам өгч байна.
12:41
You still believe in me,
252
749616
1927
Би танд хичнээн их зовлон учруулсан ч,
12:43
and the fact that you can do it
despite how much pain I caused you,
253
751543
3576
та надад одоо ч итгэн, надтай
харилцаж байгаа тань
12:47
it's amazing.
254
755119
2090
үнэхээр гайхалтай.
12:49
MJ: I know it's not an easy thing
to be able to share our story together,
255
757209
5897
МЖ: Бидний хувьд түүхээ хуваалцах нь
амар зүйл биш гэдгийг би мэднэ.
12:55
even with us sitting here
looking at each other right now.
256
763106
2763
Ингээд өөд өөдөөсөө хараад
сууж байхад хүртэл.
12:57
I know it's not an easy thing,
so I admire that you can do this.
257
765869
5747
Амар зүйл огт биш гэдгийг би мэдэх тул
чамайг мөн биширч байна.
13:03
OI: I love you, lady.
MJ: I love you too, son.
258
771616
5050
ОИ: Би танд хайртай.
МЖ: Би ч бас чамд хайртай, хүү минь.
(Хөгжим)
[Ошей ба Мэри]
(Алга ташилт)
13:12
(Applause)
259
780156
6216
13:18
DI: And I've been reminded countless times
of the courage and goodness of people,
260
786372
5154
ДИ: Би мөн маш олон удаа
эр зориг, хүн чанар болон
13:23
and how the arc of history
truly does bend towards justice.
261
791526
5062
цаг хугацаа хэрхэн шударга ёсны талд
орж чаддагийг харж байлаа.
13:28
Like the story of Alexis Martinez,
who was born Arthur Martinez
262
796588
4481
Артур Мартинез нэртэй
төрсөн Алэксис Мартинезийн
Чикаго дахь Харолд Икис төслийн үед
хийсэн ярилцлага үүнийг өгүүлнэ.
13:33
in the Harold Ickes projects in Chicago.
263
801069
2624
13:35
In the interview, she talks
with her daughter Lesley
264
803693
2833
Тэрбээр охин Лэслитэйгээ
залуу байхдаа бүлгэмд элсэн,
13:38
about joining a gang as a young man,
265
806526
2368
дараа нь хүслээ биелүүлэн
13:40
and later in life transitioning
into the woman she was always meant to be.
266
808894
4830
эмэгтэй хүн болох шилжилтэнд орсон талаар
ярилцсан юм.
13:45
This is Alexis and her daughter Lesley.
267
813724
2499
Энэ бол Алэксис болон
түүний охин Лэсли.
13:48
(Audio) Alexis Martinez: One of the most
difficult things for me was
268
816223
3259
(Дуу) Алэксис Мартинез: Миний хувьд
хамгийн хэцүү зүйл
13:51
I was always afraid that
I wouldn't be allowed
269
819482
2926
намайг ач охидынхоо амьдралын
нэг хэсэг болохыг
13:54
to be in my granddaughters' lives,
270
822408
2879
зөвшөөрөхгүй байх вий
гэдэг байсан.
13:57
and you blew that completely
out of the water,
271
825287
2298
Гэсэн ч чи, чиний нөхөр эсрэгээр нь хийж,
надад тэдэнтэй байхыг
зөвшөөрсөн.
13:59
you and your husband.
272
827585
1324
14:00
One of the fruits of that is,
in my relationship with my granddaughters,
273
828909
3460
Үүний нэг үр шим бол миний
ач охидтойгоо бүтээсэн харилцаа.
14:04
they fight with each other sometimes
over whether I'm he or she.
274
832369
3577
Заримдаа тэд намайг эрэгтэй,
эмэгтэй гэж хааяа муудалцдаг л даа.
Лэсли Мартинез: Гэвч тэд энэ талаар
чөлөөтэй ярилцаж болно.
14:07
Lesley Martinez: But they're free
to talk about it.
275
835946
2487
14:10
AM: They're free to talk about it,
but that, to me, is a miracle.
276
838433
3056
АМ: Тийм ээ, чөлөөтэй ярилцаж байгаа нь
миний хувьд гайхамшиг.
14:13
LM: You don't have to apologize.
You don't have to tiptoe.
277
841489
3302
ЛМ: Та уучлалт гуйж биднийг яах бол гэж
айх шаардлага байхгүй.
14:16
We're not going to cut you off,
and that's something I've always
278
844791
4581
Бид таныг хэзээ ч амьдралаасаа хасахгүй.
Бид таньд хичнээн хайртайг
таныг мэдээсэй гэж би хүсдэг.
14:21
wanted you to just know,
that you're loved.
279
849372
2965
14:24
AM: You know, I live this every day now.
280
852337
2345
АМ: Би өдөр болгон
яг ингэж амьдардаг.
14:26
I walk down the streets as a woman,
and I really am at peace with who I am.
281
854682
5124
Би гудамжаар алхахдаа эмэгтэй хүн байж,
түүндээ сэтгэл маш өндөр байдаг.
14:31
I mean, I wish I had a softer voice maybe,
282
859806
2654
Арай нарийхан хоолойтой
байсан болоосой гэж хүсдэг ч,
14:34
but now I walk in love
and I try to live that way every day.
283
862460
5872
би одоо хайранд алхаж, өдөр бүрийг
ийм байдалтай өнгөрөөхийг хичээдэг.
14:43
DI: Now I walk in love.
284
871562
3344
ДИ: Би одоо хайранд алхдаг.
14:46
I'm going to tell you
a secret about StoryCorps.
285
874906
2902
Би та бүхэнд СториКорын
нэгэн нууцыг дэлгэе.
14:49
It takes some courage
to have these conversations.
286
877808
3385
Энэ ярилцлагуудыг хийхэд
зориг шаарддаг.
14:53
StoryCorps speaks to our mortality.
287
881193
2391
СториКор бидний мөнх бус
чанарыг илчилдэг.
14:55
Participants know this recording
will be heard long after they're gone.
288
883584
4017
Оролцогчид тэдний ярилцлага
тэднийг үгүй болсноос
хойш үлдэхийг мэднэ.
14:59
There's a hospice doctor named Ira Byock
289
887601
2684
Аяра Баёок хэмээх эмч
15:02
who has worked closely with us
on recording interviews
290
890285
2544
бидэнтэй хамтран, удахгүй нас барах
хүмүүстэй
15:04
with people who are dying.
291
892829
1457
ярилцахад тусалдаг байлаа.
15:06
He wrote a book called
"The Four Things That Matter Most"
292
894286
2765
Тэрээр "Хамгийн Чухал Дөрвөн Зүйл"
гэдэг номондоо
15:09
about the four things you want to say
to the most important people in your life
293
897051
3831
хамгийн хайртай хүн чинь эсвэл та өөрөө
өөд болохын өмнө
15:12
before they or you die:
294
900882
3042
хүмүүсийн хэлэхийг хүсдэг
дөрвөн зүйлийн талаар бичсэн:
15:15
thank you, I love you,
295
903924
2531
баярлалаа, би танд хайртай,
15:18
forgive me, I forgive you.
296
906455
3227
намайг уучлаарай, би таныг
уучилж байна.
15:21
They're just about the most powerful words
we can say to one another,
297
909682
3530
Эд бол бидний бие биедээ хэлж болох
хамгийн хүчирхэг үгнүүд бөгөөд
15:25
and often that's what happens
in a StoryCorps booth.
298
913212
3506
яг энэ л СториКорын өрөөнд
өрнөдөг.
15:28
It's a chance to have a sense of closure
with someone you care about --
299
916718
3377
Энэ бол таны хайртай хүндээ сүүлийн үгээ
хэлэх боломж ч байж болно:
15:32
no regrets, nothing left unsaid.
300
920095
2822
харуусал үгүй, хэлж амжаагүй үг үгүй.
15:34
And it's hard and it takes courage,
301
922917
3437
Хэцүү, мөн зориг шаарддаг.
15:38
but that's why we're alive, right?
302
926354
3225
Гэхдээ үүний л тулд та
амьд яваа, үгүй гэж үү?
15:43
So, the TED Prize.
303
931299
2503
Тэгэхээр, TED Шагнал.
15:45
When I first heard from TED
and Chris a few months ago
304
933802
2977
Анх би хэдэн сарын өмнө
Крисээс TED Шагнал
15:48
about the possibility of the Prize,
I was completely floored.
305
936779
3836
авах боломжтойг сонсоод
тэр чигтээ гайхширч хоцорсон.
15:52
They asked me to come up
with a very brief wish for humanity,
306
940615
3571
Тэд намайг 50 үгэнд багтах,
маш товч хүн төрөлхтний төлөөх
хүслээ бэлдэхийг хүссэн.
15:56
no more than 50 words.
307
944186
1764
15:57
So I thought about it,
I wrote my 50 words,
308
945950
2744
Би энэ талаар бодоод,
50 үгээ бичихэд
16:00
and a few weeks later,
Chris called and said, "Go for it."
309
948694
4687
хэдэн долоо хоногийн дараа Крис залгаж
"Хичээгээрэй" гэж хэлсэн.
16:05
So here is my wish:
310
953381
2948
Миний хүсэл бол:
16:08
that you will help us
311
956329
2949
Та бүхэн бидний
СториКороос сурсан бүх зүйлсийг
цаашид үргэлжлүүлэн
16:11
take everything we've learned
through StoryCorps
312
959278
2740
дэлхий даяар түгээн,
16:14
and bring it to the world
313
962018
2763
дэлхийн хаана ч байгаа хэнийг ч бай,
өөр нэгэн хүнтэй чин сэтгэлийн
16:16
so that anyone anywhere
can easily record a meaningful interview
314
964781
4017
ярилцлага хийн, түүнийгээ хадгалуулах
боломжтой болгоход тусална уу.
16:20
with another human being
which will then be archived for history.
315
968798
4917
16:25
How are we going to do that? With this.
316
973715
4678
Бид үүнийг хэрхэн хийх вэ?
Үүний тусламжтайгаар
16:30
We're fast moving into a future
where everyone in the world
317
978393
3678
бид ирээдүй рүү хурдан давшиж,
хүн бүр ийм төхөөрөмжтэй
болох боломж нэмэгдсээр байгаа.
16:34
will have access to one of these,
318
982071
2043
16:36
and it has powers I never
could have imagined 11 years ago
319
984114
3831
Энэ бол миний 11 жилийн өмнө
СториКорпсыг эхлүүлж байхад
төсөөлөөгүй хүчтэй эд.
16:39
when I started StoryCorps.
320
987945
1950
16:41
It has a microphone,
321
989895
1463
Дуу хураагууртай,
16:43
it can tell you how to do things,
322
991358
2311
яаж хийхийг тайлбарлах
боломжтой,
16:45
and it can send audio files.
323
993669
2531
мөн дуун мэдээллийг цаашид
дамжуулах чадалтай.
16:48
Those are the key ingredients.
324
996200
2322
Эдгээр нь гол хүчин зүйлс шүү дээ.
16:50
So the first part of the wish
is already underway.
325
998522
3204
Ийнхүү миний хүслийн эхний хэсэг
хэдийн биелээд байгаа билээ.
16:53
Over the past couple of months,
326
1001726
1579
Сүүлийн хоёр сарын хугацаанд,
16:55
the team at StoryCorps
has been working furiously
327
1003305
2995
манай баг СториКорыг
ярилцлагын өрөөнөөс цааш хүргэх
16:58
to create an app that will bring
StoryCorps out of our booths
328
1006300
3460
аппликейшныг бүтээхээр шургуу хөдөлмөрлөж,
хэн ч, хаана ч, хэдийд ч
17:01
so that it can be experienced
by anyone, anywhere, anytime.
329
1009760
5433
ярицлага хийх боломжтой болгохоор
хичээсэн билээ.
17:07
Remember, StoryCorps has always
been two people and a facilitator
330
1015193
3681
СториКорд 2 ярилцагчийн яриаг
1 зөвлөгч чиглүүлж,
17:10
helping them record their conversation,
which is preserved forever,
331
1018874
3965
үүрд үлдэх ярилцлага хийдэг.
17:14
but at this very moment,
332
1022839
2048
Харин энэ мөчид бид СториКор аппликейшны
17:16
we're releasing a public beta version
of the StoryCorps app.
333
1024887
3646
эхний хувилбарыг гаргаж байна.
17:20
The app is a digital facilitator
that walks you through
334
1028533
3187
Аппликейшн таныг СториКор
ярилцлагаар хөтлөн явах
17:23
the StoryCorps interview process,
335
1031720
2385
цахим хөтөч бөгөөд
17:26
helps you pick questions,
336
1034105
1672
танд асуултаа сонгоход тусалж,
17:27
and gives you all the tips you need
337
1035777
2090
нандин ярилцлага хийхэд хэрэгтэй
17:29
to record a meaningful
StoryCorps interview,
338
1037867
2809
бүхий л тусламжаар хангана.
17:32
and then with one tap upload it
to our archive at the Library of Congress.
339
1040676
5521
Ганцхан товч даран ярилцлагыг
Конгрессын номын сангийн архивт хадгална.
17:38
That's the easy part, the technology.
340
1046197
3140
Технологи бол амархан хэсэг нь.
17:41
The real challenge is up to you:
341
1049337
2378
Жинхэнэ сорилт таны өмнө бий:
17:43
to take this tool and figure out
how we can use it
342
1051715
3198
энэ хэрэгслийг ашиглан Америк болон
дэлхий даяар хэрхэн ашиглаж болохыг
цаашид нээх.
17:46
all across America and around the world,
343
1054913
2965
17:49
so that instead of recording
thousands of StoryCorps interviews a year,
344
1057878
3584
Ингэснээр бид жилд мянга мянган
ярилцлага биш
арав, хорь, зуун мянган ярилцлага хийх
17:53
we could potentially record
tens of thousands
345
1061462
2770
17:56
or hundreds of thousands
346
1064232
1956
боломжтой болох юм.
17:58
or maybe even more.
347
1066188
1997
Үүнээс ч илүү байж болно.
18:01
Imagine, for example,
a national homework assignment
348
1069355
3738
Жишээ нь улс даяар
АНУ-ын түүх судалж буй
18:05
where every high school student
studying U.S. history across the country
349
1073093
3994
ахлах ангийн сурагч бүр
Талархлын баяраар настай хүнтэй
ярилцлага хийх гэрийн даалгавар
авч байна гээд төсөөл дөө.
18:09
records an interview
with an elder over Thanksgiving,
350
1077087
2902
18:11
so that in one single weekend
351
1079989
2903
Зөвхөн тухайн амралтын өдрүүдэд
18:14
an entire generation of American lives
and experiences are captured.
352
1082892
5085
Америкийн нэгэн үеийн амьдрал,
туршлагыг бичих болно.
18:19
(Applause)
353
1087977
5535
(Алга ташилт)
18:27
Or imagine mothers on opposite
sides of a conflict somewhere in the world
354
1095812
3542
Дэлхийн хаа нэгтээ хоорондоо
сөргөлдсөн хоёр эх хүн
18:31
sitting down not to talk
about that conflict
355
1099354
3622
хамт суугаад, зөрчилдөөнийхөө
талаар бус,
18:34
but to find out who they are as people,
356
1102976
2197
бие биенийхээ хэн гэдгийг
мэдэхээр ярилцаж,
18:37
and in doing so,
begin to build bonds of trust;
357
1105173
3955
аажмаар бие биендээ итгэж
эхэлнэ гээд төсөөл дөө.
18:41
or that someday it becomes
a tradition all over the world
358
1109128
2886
Эсвэл дэлхий даяар хүмүүс
75 насныхаа төрсөн өдрөөр
18:44
that people are honored
with a StoryCorps interview
359
1112014
2508
СториКорын ярилцлагад уригддаг
18:46
on their 75th birthday;
360
1114522
2243
заншилтай болж байна гээд төсөөл дөө.
18:48
or that people in your community
361
1116765
2276
Таны нийгэм, хүрээллийнхэн,
18:51
go into retirement homes or hospitals
or homeless shelters or even prisons
362
1119041
5154
тэтгэврийн байр, эмнэлэг,
орон гэргүй хүмүүсийн байр,
шорон руу энэ төхөөрөмжтэй явж,
18:56
armed with this app to honor the people
least heard in our society
363
1124195
3530
нийгэмд дуу нь хүрдэггүй
тэдгээр хүмүүсийг хүндлэн,
18:59
and ask them who they are,
what they've learned in life,
364
1127725
2986
тэднийг хэн гэдгийг, амьдралаас юу
ухаарсныг,
хэрхэн дурсагдахыг хүсч байгааг
19:02
and how they want to be remembered.
365
1130711
2461
асууж байна гээд төсөөл.
19:05
(Applause)
366
1133172
5535
(Алга ташилт)
19:12
Ten years ago, I recorded
a StoryCorps interview with my dad
367
1140947
3277
Арван жилийн өмнө би аавтайгаа
СториКор ярилцлага хийсэн.
19:16
who was a psychiatrist,
and became a well-known gay activist.
368
1144224
4795
Тэр сэтгэл мэдрэлийн эмч байсан ба
ижил хүйстнүүдийн эрхийн төлөөх
олны танил тэмцэгч болсон.
19:21
This is the picture
of us at that interview.
369
1149019
3437
Энэ бол бидний ярилцлагын үеэр
авхуулсан зураг.
19:24
I never thought about that recording
until a couple of years ago,
370
1152456
3181
2 жилийн өмнөх хүртэл би
тэр ярилцлагын талаар
огт бодоогүй бөгөөд
19:27
when my dad, who seemed
to be in perfect health
371
1155637
2995
цоо эрүүл, 7 хоногт 40 цаг
өвчтөнүүдээ үзэж байсан аав минь
19:30
and was still seeing patients
40 hours a week,
372
1158632
2601
гэнэт хорт хавдартай гэж
оношлогдсон.
19:33
was diagnosed with cancer.
373
1161233
2763
19:35
He passed away very suddenly
a few days later.
374
1163996
3390
Тэр хэдхэн хоногийн дараа
гэнэт өөд болсон.
19:39
It was June 28, 2012,
375
1167386
2275
Энэ бол 2012 оны 6-р сарын 28,
19:41
the anniversary of the Stonewall riots.
376
1169661
4380
Стоунволлын бослогын ойн өдөр
байсан.
19:46
I listened to that interview
for the first time at three in the morning
377
1174041
3357
Би түүнийг өнгөрсөн өдөр
үүрийн 3 цагт
19:49
on the day that he died.
378
1177398
1728
тэр ярилцлагыг
анх удаагаа сонссон.
19:51
I have a couple of young kids at home,
379
1179126
1997
Манай хоёр хүүхэд жаахан ба
19:53
and I knew that the only way
they were going to get to know this person
380
1181123
3459
амьдралын минь тулгуур байсан
энэ хүнтэй тэд зөвхөн
19:56
who was such a towering figure in my life
would be through that session.
381
1184582
4846
энэ ярилцлагаар танилцах боломжтойг
мэдэж байлаа.
20:01
I thought I couldn't believe in StoryCorps
any more deeply than I did,
382
1189428
3745
Би хэдий СториКорд итгэж байснаасаа
илүүгээр итгэхгүй гэж бодсон ч,
20:05
but it was at that moment
383
1193173
1788
тэр л мөчид би энэ ярилцлагуудын
20:06
that I fully and viscerally grasped
the importance of making these recordings.
384
1194961
4859
ач холбогдлыг бүрэн дүүрэн,
чин сэтгэлээсээ ойлгосон.
20:11
Every day, people come up to me
385
1199820
2093
Өдөр бүр хүмүүс над дээр ирж
20:13
and say, "I wish I had interviewed
my father or my grandmother or my brother,
386
1201913
4161
"Би аавыгаа, өвөөгөө, эмээгээ эсвэл ахыгаа
ярилцлаганд урьсан ч болоосой.
20:18
but I waited too long."
387
1206074
2268
Гэхдээ би дэндүү удаан хүлээсэн"
гэж хэлдэг.
20:20
Now, no one has to wait anymore.
388
1208342
2136
Одоо хэн ч дахин хүлээх
шаардлагагүй болсон.
20:22
At this moment,
389
1210478
1680
Бидний харилцаа маш хурдан,
20:24
when so much of how we communicate
is fleeting and inconsequential,
390
1212158
3542
дэс дараалалгүй болсон энэ үед
20:27
join us in creating this digital archive
391
1215700
2497
удаан хугацаанд үлдэх,
үнэ цэнэтэй ярилцлагуудын
20:30
of conversations that are
enduring and important.
392
1218197
4317
цахим архивыг бүтээхэд бидэнтэй нэгдээрэй.
20:34
Help us create this gift to our children,
393
1222514
2830
Бидний хүүхдүүддээ зориулах бэлэг,
хүн байхын учир бүхий гэрээслэлийг
бүтээхэд туслаарай.
20:37
this testament to who
we are as human beings.
394
1225344
3998
20:41
I hope you'll help us make
this wish come true.
395
1229342
3926
Бидний хүслийг биелүүлэхэд
таныг тусална гэж би итгэж байна.
20:45
Interview a family member, a friend
or even a stranger.
396
1233268
4511
Гэр бүл, найз нөхөд,
бүр танихгүй хүнтэй ярилц.
20:49
Together, we can create an archive
of the wisdom of humanity,
397
1237779
6290
Хамтдаа бид хүн төрөлхтний билиг
ухааны цуглуулгыг бүтээн,
ингэхдээ арай илүү сонсож сурч,
20:56
and maybe in doing so,
398
1244069
1634
20:57
we'll learn to listen a little more
and shout a little less.
399
1245703
3962
арай бага орилж сурах байх.
21:01
Maybe these conversations will remind us
what's really important.
400
1249665
4528
Магадгүй эдгээр ярилцлагууд бидэнд
юу үнэхээр чухал вэ гэдгийг сануулна.
21:06
And maybe, just maybe,
401
1254193
2763
Мөн магадгүй,
зөвхөн магадгүй,
21:08
it will help us recognize
that simple truth
402
1256956
2786
бид маш энгийн
нэгэн үнэнийг ойлгох байх:
21:11
that every life, every single life,
403
1259742
3947
"Амь бүхэн, амьдрал бүхэн
21:15
matters equally and infinitely.
404
1263689
2935
тэнцүүхэн бөгөөд хязгааргүй
үнэ цэнэтэй билээ."
21:18
Thank you very much.
405
1266624
2131
Маш их баярлалаа.
21:20
(Applause)
406
1268755
2150
(Алга ташилт)
21:22
Thank you. Thank you.
407
1270905
4208
Баярлалаа. Баярлалаа.
21:27
(Applause)
408
1275113
2276
(Алга ташилт)
21:29
Thank you.
409
1277389
2182
Баярлалаа.
21:31
(Applause)
410
1279571
5364
(Алга ташилт)
Translated by Sundari Enkhtugs
Reviewed by Tuya Bat

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Dave Isay - Story collector
Over thousands of archived and broadcast interviews, StoryCorps founder Dave Isay -- winner of the 2015 TED Prize -- has created an unprecedented document of the dreams and fears that touch us all.

Why you should listen

From the first interview he recorded, 2015 TED Prize winner and MacArthur Fellow Dave Isay knew he’d found his calling: preserving the stories of everyday Americans. Since then, Isay has amassed hundreds of thousands of recordings, most of previously unheard or ignored voices, all speaking in their own words. The archives of StoryCorps -- which Isay founded in 2003 -- are included at the Library of Congress’ American Folklife Center, and now constitute the largest single collection of recorded voices in history.

StoryCorps invites friends, loved ones and strangers to conduct 40-minute interviews at intimate recording booths in Atlanta, Chicago, San Francisco, and (until 2011) New York, as well as in mobile studios nationwide. Offering moving and surprising glimpses into the hearts of often marginalized and forgotten subjects, the interviews are a familiar feature of NPR’s Morning Edition and Storycorps.org.

At TED2015, Isay shared an audacious wish for StoryCorps: to open up the format from its signature booths with a StoryCorps app that allows anyone to add to this "digital archive of the collective wisdom of humanity." The vision: to broaden this idea, and begin to take it global.

 

More profile about the speaker
Dave Isay | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee