TED2006
Michael Shermer: Why people believe weird things
მაიკლ შერმერი: რატომ სჯერა ხალხს უცნაურობების
Filmed:
Readability: 4.2
7,339,268 views
რატომ ხედავენ ადამიანები ღვთისმშობელ მარიამს ყველის სენდვიჩზე, ან რატომ ესმით დემონური ტექსტი სიმღერაში "კიბე ზეცისკენ"? ვიდეოს და მუსიკის გამოყენებით, სკეპტიკოსი მაიკლ შერმერი აჩვენებს, თუ როგორ ვაჯერებთ საკუთარ თავებს და უგულებელვყოფთ ფაქტებს.
Michael Shermer - Skeptic
Michael Shermer debunks myths, superstitions and urban legends -- and explains why we believe them. Along with publishing Skeptic Magazine, he's author of Why People Believe Weird Things and The Mind of the Market. Full bio
Michael Shermer debunks myths, superstitions and urban legends -- and explains why we believe them. Along with publishing Skeptic Magazine, he's author of Why People Believe Weird Things and The Mind of the Market. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:24
I'm Michael Shermer,
director of the Skeptics Society,
director of the Skeptics Society,
0
0
2532
მე მაიკლ შერმერი ვარ,
სკეპტიკოსთა საზოგადოების დირექტორი,
სკეპტიკოსთა საზოგადოების დირექტორი,
00:27
publisher of "Skeptic" magazine.
1
2556
1532
ჟურნალ "სკეპტიკოსის" გამომცემელი.
00:28
We investigate claims of the paranormal,
2
4112
1913
ჩვენ ვიკვლევთ პარანორმალურ,
00:30
pseudo-science, fringe groups and cults,
and claims of all kinds between,
and claims of all kinds between,
3
6049
3682
ფსევდომეცნიერულ, მარგინალური ჯგუფების
და კულტების მტკიცებებს.
და კულტების მტკიცებებს.
ყველანაირ განაცხადებს მეცნიერებას და
ფსევდომეცნიერებას, არამეცნიერებას,
ფსევდომეცნიერებას, არამეცნიერებას,
00:34
science and pseudo-science
and non-science and junk science,
and non-science and junk science,
4
9755
2894
00:37
voodoo science, pathological science,
bad science, non-science,
bad science, non-science,
5
12673
3303
ვუდუ მეცნიერებას, პათოლოგიურ მეცნიერებას,
ცუდ მეცნიერებას
ცუდ მეცნიერებას
00:40
and plain old non-sense.
6
16000
1887
და ჩვეულებრივ სისულელეებს შორის.
00:42
And unless you've been on Mars recently,
7
17911
1917
და თუ თქვენ მარსიდან არ ხართ,
00:44
you know there's a lot of that out there.
8
19852
2018
გეცოდინებათ რამდენი მსგავსი რამ
არსებობს გარშემო.
არსებობს გარშემო.
00:46
Some people call us debunkers,
which is kind of a negative term.
which is kind of a negative term.
9
21894
3022
ზოგი ჩვენ ნეგატიური დატვირთვით
მამხილებლებს გვეძახის,
მამხილებლებს გვეძახის,
00:49
But let's face it, there's a lot of bunk.
10
24940
2108
მაგრამ სიმართლე ვთქვათ,
ბევრი სამხილებელი არსებობს.
ბევრი სამხილებელი არსებობს.
00:51
We are like the bunko squads
of the police departments out there --
of the police departments out there --
11
27072
3453
ჩვენ სისლელეების მამხილებელი
პოლიციის რაზმივით ვართ.
პოლიციის რაზმივით ვართ.
00:55
well, we're sort of like
the Ralph Naders of bad ideas,
the Ralph Naders of bad ideas,
12
30549
3427
ჩვენ ცუდი აზრების
რალფ ნეიდერსებივით ვართ.
რალფ ნეიდერსებივით ვართ.
00:58
(Laughter)
13
34000
1230
(სიცილი)
01:00
trying to replace bad ideas
with good ideas.
with good ideas.
14
35254
2722
ცუდ აზრებს კარგი აზრებით ვანაცვლებთ.
01:02
I'll show you an example of a bad idea.
15
38000
1863
ცუდი აზრის მაგალითს გაჩვენებთ.
01:04
I brought this with me,
16
39887
1158
ეს თან წამოვიღე.
01:05
this was given to us
by NBC Dateline to test.
by NBC Dateline to test.
17
41069
3907
NBC Dateline-მა ტესტისთვის მოგვცა.
01:09
It's produced by the Quadro
Corporation of West Virginia.
Corporation of West Virginia.
18
45000
3286
ის დასავლეთ ვირჯინიის კორპორაცია
Quadro წარმოებისაა.
Quadro წარმოებისაა.
01:13
It's called the Quadro 2000 Dowser Rod.
19
48310
2910
მას "Quadro 2000 Dowser Rod" ჰქვია
01:16
(Laughter)
20
51244
1446
(სიცილი)
01:17
This was being sold to high-school
administrators for $900 apiece.
administrators for $900 apiece.
21
52714
5262
ის უმაღლესების ადმინისტრატორებს მიჰყიდეს.
თითო 900 დოლარად.
თითო 900 დოლარად.
01:22
It's a piece of plastic with a Radio
Shack antenna attached to it.
Shack antenna attached to it.
22
58000
4327
ეს პლასტმასია, მასზე მიერთებული
ანტენით რადიოს მაღაზიიდან.
ანტენით რადიოს მაღაზიიდან.
01:27
You could dowse for all sorts of things,
23
62351
1966
ის სხვადასხვა ნივთების
აღმოჩენისთვის შეიძლება გამოვიყენოთ.
აღმოჩენისთვის შეიძლება გამოვიყენოთ.
01:29
but this particular one was built
to dowse for marijuana
to dowse for marijuana
24
64341
3393
ეს კონკრეტული სტუდენტების კარადებში
მარიხუანის აღმჩენისთვის შეიქმნა.
01:32
in students' lockers.
25
67758
1218
01:33
(Laughter)
26
69000
2460
(სიცილი)
01:36
So the way it works
is you go down the hallway,
is you go down the hallway,
27
71484
3545
ის მუშაობს შემდეგნაირად:
მიდიხართ დერეფანში
მიდიხართ დერეფანში
01:39
and you see if it tilts
toward a particular locker,
toward a particular locker,
28
75053
2999
და აკვირდებით იხრება თუ არა
ის რომელიმე კარადისკენ
ის რომელიმე კარადისკენ
01:42
and then you open the locker.
29
78076
1444
და შემდეგ აღებთ იმ კარადას.
01:44
So it looks something like this.
30
79544
1577
დაახლოებით ასე გამოიყურება.
01:45
I'll show you.
31
81145
1183
გაჩვენებთ.
01:48
(Laughter)
32
83809
1167
(სიცილი)
01:49
Well, it has kind of a right-leaning bias.
33
85000
3391
რაღაც უფრო მარჯვნისკენ იხრება.
01:53
Well, this is science,
so we'll do a controlled experiment.
so we'll do a controlled experiment.
34
88415
2805
ეს მეცნიერებაა, ამიტომ
კონტროლირებად ექპერიმენტს ჩავატარებთ
კონტროლირებად ექპერიმენტს ჩავატარებთ
01:56
It'll go this way for sure.
35
91244
1582
ნამდვილად აქეთ გადაიხრება.
01:57
(Laughter)
36
92850
3934
(სიცილი)
02:01
Sir, do you want to empty
your pockets, please, sir?
your pockets, please, sir?
37
96808
2526
სერ, ამოიტრიალეთ ჯიბეები თუ შეიძლება?
02:04
(Laughter)
38
99358
1838
(სიცილი)
02:06
So the question was, can it actually
find marijuana in students' lockers?
find marijuana in students' lockers?
39
101220
3457
მაშ, კითხვა შემდეგი იყო: შეუძლია თუ არა
მას მართლაც მარიხუანის პოვნა კარადებში?
მას მართლაც მარიხუანის პოვნა კარადებში?
02:09
And the answer is,
if you open enough of them, yes.
if you open enough of them, yes.
40
104701
2598
და პასუხია:
თუ საკმარისად ბევრს გააღებთ, დიახ.
თუ საკმარისად ბევრს გააღებთ, დიახ.
02:12
(Laughter)
41
107323
1023
(სიცილი)
02:13
(Applause)
42
108370
1606
(აპლოდისმენტები)
02:14
But in science, we have to keep track
of the misses, not just the hits.
of the misses, not just the hits.
43
110000
3381
მაგრამ მეცნიერებაში, აცილებაც
უნდა გავითვალისწინოთ, არა მხოლოდ მორტყმა.
უნდა გავითვალისწინოთ, არა მხოლოდ მორტყმა.
02:18
And that's probably the key lesson
to my short talk here:
to my short talk here:
44
113405
3266
და ეს ალბათ
ჩემი მოკლე გამოსვლის მთავარი გაკვეთილია:
ჩემი მოკლე გამოსვლის მთავარი გაკვეთილია:
02:21
This is how psychics work, astrologers,
tarot card readers and so on.
tarot card readers and so on.
45
116695
3734
ასე მუშაობენ ექსტრასენსები, ასტროლოგები
წინასწარმეტყველები ბანქოზე და ა.შ.
წინასწარმეტყველები ბანქოზე და ა.შ.
02:25
People remember the hits
and forget the misses.
and forget the misses.
46
120453
2219
ხალხს მორტყმები ახსოვთ
და ივიწყებენ აცილებას.
და ივიწყებენ აცილებას.
02:27
In science, we keep the whole database,
47
122696
1895
მეცნიერებაში ჩვენ მთელს ბაზას ვინახავთ
02:29
and look to see if the number
of hits somehow stands out
of hits somehow stands out
48
124615
2661
და ვაკვირდებით მორტყმების რიცხვი
რამენაირად თუ განსხვავდება,
რამენაირად თუ განსხვავდება,
02:32
from the total number
you'd expect by chance.
you'd expect by chance.
49
127300
2213
შემთხვევითობით მოსალოდნელი რაოდენობიდან.
02:34
In this case, we tested it.
50
129537
1294
ამ შემთხვევაშიც შევამოწმეთ.
02:35
We had two opaque boxes:
51
130855
1492
გვქონდა ორი გაუმჭვირვალე ყუთი:
02:37
one with government-approved THC
marijuana, and one with nothing.
marijuana, and one with nothing.
52
132371
3634
ერთი დადასტურებული THC მარიხუანით
და მეორე - ცარიელი.
და მეორე - ცარიელი.
02:40
And it got it 50 percent of the time --
53
136029
1881
და ის 50%-ში პოულობდა მარიხუანას
02:42
(Laughter)
54
137934
1093
(სიცილი)
02:43
which is exactly what you'd expect
with a coin-flip model.
with a coin-flip model.
55
139051
2925
ზუსტად ასეთი შედეგის მიღება,
მონეტის აგდებითაც შეიძლება.
მონეტის აგდებითაც შეიძლება.
02:46
So that's just a fun little example
here of the sorts of things we do.
here of the sorts of things we do.
56
142000
3991
ეს მხოლოდ პატარა, სახალისო მაგალითია
იმისი რასაც ვაკეთებთ.
იმისი რასაც ვაკეთებთ.
02:50
"Skeptic" is the quarterly publication.
Each one has a particular theme.
Each one has a particular theme.
57
146015
3468
"სკეპტიკოსი" ყოველკვარტალური გამოცემაა.
ყოველ მათგანს აქვს გარკვეული თემა
ყოველ მათგანს აქვს გარკვეული თემა
02:54
This one is on the future of intelligence.
58
149507
2074
ეს ინტელექტის მომავალზეა.
02:56
Are people getting smarter or dumber?
59
151605
1771
ხდებიან ადამიანები
უფრო ჭკვიანები, თუ სულელები?
უფრო ჭკვიანები, თუ სულელები?
02:58
I have an opinion of this myself
because of the business I'm in,
because of the business I'm in,
60
153400
3048
ჩემი საქმიანობიდან გამომდინარე,
ამაზე საკუთარი აზრი გამაჩნია,
ამაზე საკუთარი აზრი გამაჩნია,
03:01
but in fact, people, it turns out,
are getting smarter.
are getting smarter.
61
156472
2667
მაგრამ სინამდვილეში, როგორც აღმოჩნდა
ადამიანები ჭკვიანდებიან.
ადამიანები ჭკვიანდებიან.
03:03
Three IQ points per 10 years, going up.
62
159163
2813
10 წლის მანძილზე
IQ სამი ქულით მაღლა ადის.
IQ სამი ქულით მაღლა ადის.
03:06
Sort of an interesting thing.
63
162000
1651
საინტერესო ამბავია.
03:08
With science, don't think of skepticism
as a thing, or science as a thing.
as a thing, or science as a thing.
64
163675
3547
მეცნიერებაში, ნუ აღიქვამთ სკეპტიციზმს
როგორც საგანს.
როგორც საგანს.
03:12
Are science and religion compatible?
65
167246
1730
თავსებადია მეცნიერება რელიგიასთან?
03:13
It's like, are science
and plumbing compatible?
and plumbing compatible?
66
169000
2231
ეს იგივეა რაც:
თავსებადია მეცნიერება სანტექნიკასთან?
თავსებადია მეცნიერება სანტექნიკასთან?
03:16
They're just two different things.
67
171255
1634
ეს ორი სხვადასხვა რამეა.
03:17
Science is not a thing. It's a verb.
68
172913
1739
მეცნიერება არ არის საგანი. ის ზმნაა.
03:19
It's a way of thinking about things.
69
174676
1722
ის რაღაცეებზე ფიქრის მეთოდია.
03:21
It's a way of looking for natural
explanations for all phenomena.
explanations for all phenomena.
70
176422
3070
ის ყველა მოვლენის ბუნებრივი ახსნის
ძიების მეთოდია.
ძიების მეთოდია.
03:24
I mean, what's more likely:
71
179516
1350
მაგალითად, რა უფრო სავარაუდოა:
03:25
that extraterrestrial intelligences
or multi-dimensional beings
or multi-dimensional beings
72
180890
3563
რომ არამიწიერმა აგენტებმა,
ან მრავალგანზომიელბიანმა არსებებმა,
ან მრავალგანზომიელბიანმა არსებებმა,
03:29
travel across vast distances
of interstellar space
of interstellar space
73
184477
2390
ვარსკვლავთაშორის
უზარმაზარი მანძილები გადალახეს,
უზარმაზარი მანძილები გადალახეს,
03:31
to leave a crop circle in Farmer Bob's
field in Puckerbrush, Kansas
field in Puckerbrush, Kansas
74
186891
3180
რომ კანზასში ბობის ფერმის მინდორზე
წრეები დაეხატათ,
წრეები დაეხატათ,
03:34
to promote skeptic.com, our web page?
75
190095
1810
ჩვენი საიტ skeptic.com-ის
დერეკლამებისთვის?
დერეკლამებისთვის?
03:36
Or is it more likely that a reader
of "Skeptic" did this with Photoshop?
of "Skeptic" did this with Photoshop?
76
191929
4478
თუ ის, რომ "სკეპტიკოსის" მკითხველმა
ეს ფოტოშოპში გააკეთა?
ეს ფოტოშოპში გააკეთა?
03:41
And in all cases we have to ask --
77
196431
1650
ნებისმიერ შემთხვევაში უნდა ვიკითხოთ:
03:42
(Laughter)
78
198105
1824
(სიცილი)
03:44
What's the more likely explanation?
79
199953
2023
რომელი უფრო სავარაუდოა?
03:46
Before we say something
is out of this world,
is out of this world,
80
202000
2167
სანამ რამეს არამიწიერით ავხსნით,
03:48
we should first make sure
that it's not in this world.
that it's not in this world.
81
204191
2664
ჯერ უნდა დავრწმუნდეთ, რომ ის
მიწიერის ფარგლებში არ მოიძებნება.
მიწიერის ფარგლებში არ მოიძებნება.
03:51
What's more likely:
82
206879
1151
რა უფრო სავარაუდოა:
03:52
that Arnold had extraterrestrial help
in his run for the governorship,
in his run for the governorship,
83
208054
3326
რომ არნოლდს არამიწიერი დაეხმარა
გუბერნატორის არჩევნებზე,
გუბერნატორის არჩევნებზე,
03:56
or that the "World Weekly News"
makes stuff up?
makes stuff up?
84
211404
2498
თუ ის, რომ "World Weekly News"-მა
შეთხზა რაღაც.
შეთხზა რაღაც.
03:58
(Laughter)
85
213926
1389
(სიცილი)
04:00
The same theme is expressed nicely
here in this Sidney Harris cartoon.
here in this Sidney Harris cartoon.
86
215339
4662
იგივე აზრია კარგად გამოხატული,
ამ სიდნი ჰერისის კარიკატურაში.
ამ სიდნი ჰერისის კარიკატურაში.
04:04
For those of you in the back,
it says here: "Then a miracle occurs.
it says here: "Then a miracle occurs.
87
220025
3215
ვინც უკან ზის იმათთვის:
"შემდეგ სასწაული ხდება.
"შემდეგ სასწაული ხდება.
04:08
I think you need to be more
explicit here in step two."
explicit here in step two."
88
223264
2712
მგონი, რომ უფრო ზუსტად უნდა
აღწერო მეორე ბიჯი."
აღწერო მეორე ბიჯი."
04:10
This single slide completely dismantles
the intelligent design arguments.
the intelligent design arguments.
89
226000
4496
ეს ერთი სლაიდი მთლიანად ანადგურებს
გონივრული დიზაინის შესახებ მოსაზრებას.
გონივრული დიზაინის შესახებ მოსაზრებას.
04:15
There's nothing more to it than that.
90
230520
1848
მეტი არაფერია საჭირო.
04:17
(Applause)
91
232392
1050
(აპლოდისმენტები)
04:18
You can say a miracle occurs,
92
233466
1388
თქვენ შეგიძლიათ თქვათ,
რომ სასწაული ხდება.
რომ სასწაული ხდება.
04:19
it's just that it doesn't explain
anything or offer anything.
anything or offer anything.
93
234878
2966
უბრალოდ ის არაფერს ხსნის
და არაფერს იძლევა.
და არაფერს იძლევა.
04:22
There's nothing to test.
94
237868
1150
არაფერია შესამოწმებელი.
04:23
It's the end of the conversation
for intelligent design creationists.
for intelligent design creationists.
95
239042
3448
ეს დუსკუსიის დასასრულია
გონივრული დიზაინის კრეაციონისტებისთვის.
გონივრული დიზაინის კრეაციონისტებისთვის.
04:27
And it's true, scientists sometimes throw
terms out as linguistic place fillers --
terms out as linguistic place fillers --
96
242514
4886
მართალია მეცნიერები, ზოგჯერ
ენობრივი დეფიციტის შესავსებად,
ენობრივი დეფიციტის შესავსებად,
სხვადასხვა ტერმინს ისვრიან: ბნელი ენერგია,
ან ბნელი მატერია. რაღაც მსგავსი.
ან ბნელი მატერია. რაღაც მსგავსი.
04:32
dark energy or dark matter,
something like that --
something like that --
97
247424
2348
04:34
until we figure out what it is,
we'll call it this.
we'll call it this.
98
249796
2460
სანამ გავარკვევთ რა არის,
ასე დავუძახებთ.
ასე დავუძახებთ.
04:37
It's the beginning of the causal
chain for science.
chain for science.
99
252280
2701
ეს ჩვეული მეცნიერული ჯაჭვის
დასაწყისია.
დასაწყისია.
04:39
For intelligent design creationists,
it's the end of the chain.
it's the end of the chain.
100
255005
4075
კრეაციონისტებისთვის,
ეს ჯაჭვის ბოლოა.
ეს ჯაჭვის ბოლოა.
04:43
So again, we can ask this:
what's more likely?
what's more likely?
101
259104
2172
ისევ ვიკითხოთ:
რა უფრო სავარაუდოა?
რა უფრო სავარაუდოა?
04:46
Are UFOs alien spaceships, or perceptual
cognitive mistakes, or even fakes?
cognitive mistakes, or even fakes?
102
261300
4391
ამო-ები უცხოპლანეტელების ხომალდებია,
თუ აღქმის შეცდომაა, ან გაყალბება?
თუ აღქმის შეცდომაა, ან გაყალბება?
04:50
This is a UFO shot from my house
in Altadena, California,
in Altadena, California,
103
265715
3261
ეს ამო-ს ფოტოა,
ჩემი კალიფორნიის სახლიდან გადაღებული
ჩემი კალიფორნიის სახლიდან გადაღებული
04:53
looking down over Pasadena.
104
269000
1976
პასადენის მხარეს.
04:55
And if it looks a lot like a Buick
hubcap, it's because it is.
hubcap, it's because it is.
105
271000
3521
და თუ ის ბიუიკის საბურავის დისკს
მიამსგავსეთ, ეს სწორედ ის არის.
მიამსგავსეთ, ეს სწორედ ის არის.
04:59
You don't even need Photoshop
or high-tech equipment,
or high-tech equipment,
106
274545
2738
ფოტოშოპი, ან სხვა
ტექნიკური საშუალებაც კი არ არის საჭირო,
ტექნიკური საშუალებაც კი არ არის საჭირო,
05:02
you don't need computers.
107
277307
1198
უკომპიუტეროდ.
05:03
This was shot with a throwaway
Kodak Instamatic camera.
Kodak Instamatic camera.
108
278529
3447
ფოტო გადაღებულია
კოდაკის ერთჯერადი კამერით.
კოდაკის ერთჯერადი კამერით.
05:06
You just have somebody off on the side
with a hubcap ready to go.
with a hubcap ready to go.
109
282000
3096
მხოლოდ ვინმე გჭირდებათ
დისკით ხელში მზად.
დისკით ხელში მზად.
05:09
Camera's ready -- that's it.
110
285120
1898
კამერა მზად არის - ესეც ასე.
05:11
(Laughter)
111
287042
1437
(სიცილი)
05:13
So, although it's possible
that most of these things are fake
that most of these things are fake
112
288503
3473
თუმცა შესაძლებელია, რომ უმეტესობა მათგანი
არის გაყალბებული, ილუზია და ა.შ.
არის გაყალბებული, ილუზია და ა.შ.
05:16
or illusions or so on,
and that some of them are real,
and that some of them are real,
113
292000
3714
და ზოგი მათგანი კი რეალური,
05:20
it's more likely that all of them
are fake, like the crop circles.
are fake, like the crop circles.
114
295738
3133
უფრო სავარაუდოა, რომ ყველა მათგანი
სიყალბეა, როგორც წრეები მინდორში.
სიყალბეა, როგორც წრეები მინდორში.
05:23
On a more serious note, in all of science
we're looking for a balance
we're looking for a balance
115
298895
3381
სერიოზულად რომ ვილაპარაკოთ,
მეცნიერებაში ვეძებთ ბალანსს,
მეცნიერებაში ვეძებთ ბალანსს,
05:27
between data and theory.
116
302300
1676
მონაცემებსა და თეორიას შორის.
05:28
In the case of Galileo,
he had two problems
he had two problems
117
304000
3976
გალილეოს შემთხვევაში,
როცა ტელესკოპი სატურნისკენ მიმართა,
როცა ტელესკოპი სატურნისკენ მიმართა,
05:32
when he turned his telescope to Saturn.
118
308000
2361
მას ორი პრობლემა ჰქონდა.
05:35
First of all, there was no
theory of planetary rings.
theory of planetary rings.
119
310385
3122
პირველ რიგში, არ არსებობდა
პლანეტარული რგოლების თეორია.
პლანეტარული რგოლების თეორია.
05:38
Second of all, his data
was grainy and fuzzy,
was grainy and fuzzy,
120
313531
2193
მეორე, მისი მონაცემები იყო
უხარისხო და ბუნდოვანი.
უხარისხო და ბუნდოვანი.
05:40
and he couldn't quite make out
what he was looking at.
what he was looking at.
121
315748
2528
ამიტომ ვერ გაარჩია
რას უყურებდა.
რას უყურებდა.
05:43
So he wrote that he had seen --
122
318300
1676
ამიტომ მან დაწერა შემდეგი რამ:
05:44
"I have observed that the furthest
planet has three bodies."
planet has three bodies."
123
320000
3507
"მე ვნახე, რომ უშორეს პლანეტას
სამი სხეული გააჩნია"
სამი სხეული გააჩნია"
05:48
And this is what he ended up
concluding that he saw.
concluding that he saw.
124
323531
2865
ეს იყო ის დასკვნა
რაც მან დანახულიდან გამოიტანა.
რაც მან დანახულიდან გამოიტანა.
05:51
So without a theory of planetary
rings and with only grainy data,
rings and with only grainy data,
125
326420
3556
ამიტომ პლანეტარული რგოლების გარეშე
და უხარისხო მონაცემებით,
და უხარისხო მონაცემებით,
05:54
you can't have a good theory.
126
330000
1918
კარგ თეორიას ვერ მიიღებთ.
05:56
It wasn't solved until 1655.
127
331942
1619
ეს პრობლემა 1655-მდე ვერ გადაწყდა.
05:58
This is Christiaan Huygens's book
that catalogs all the mistakes
that catalogs all the mistakes
128
333585
3014
ეს კრიტსიან ჰიუგენსის წიგნია,
რომელიც ყველა იმ შეცდომას აღრიცხავს,
რომელიც ყველა იმ შეცდომას აღრიცხავს,
06:01
people made trying to figure out
what was going on with Saturn.
what was going on with Saturn.
129
336623
2962
რომელიც ადამიანებმა დაუშვეს
სატურნის მდგომარეობის გარკვევისას.
სატურნის მდგომარეობის გარკვევისას.
06:04
It wasn't till Huygens had two things:
130
339609
1856
მხოლოდ მას შემდეგ,
რაც ჰიუგენსს ჰქონდა ორი რამ:
რაც ჰიუგენსს ჰქონდა ორი რამ:
06:06
He had a good theory of planetary rings
and how the solar system operated,
and how the solar system operated,
131
341489
4486
პლანეტარული რგოლების კარგი თეორია,
მზის სისტემის მუშაობისთან ერთად
მზის სისტემის მუშაობისთან ერთად
06:10
and he had better telescopic,
more fine-grain data
more fine-grain data
132
345999
2863
და უკეთესი ტელესკოპი,
უფრო ხარისხიანი მონაცემებისთვის,
უფრო ხარისხიანი მონაცემებისთვის,
06:13
in which he could figure out that
as the Earth is going around faster --
as the Earth is going around faster --
133
348886
3543
მან გაარკვია,
რომ რადგან დედამიწა,
რომ რადგან დედამიწა,
06:17
according to Kepler's Laws --
than Saturn, then we catch up with it.
than Saturn, then we catch up with it.
134
352453
3228
კეპლერის კანონების თანახმად,
სატურნზე უფრო სწრაფად მოძრაობს,
სატურნზე უფრო სწრაფად მოძრაობს,
06:20
And we see the angles of the rings
at different angles, there.
at different angles, there.
135
355705
3271
ჩვენ მას ვეწევით და ვხედავთ
მისი რგოლის კუთხეებს სხვადასხვა კუთხით.
მისი რგოლის კუთხეებს სხვადასხვა კუთხით.
06:23
And that, in fact, turns out to be true.
136
359000
2220
საბოლოო ჯამში, ეს დადასტურდა.
06:26
The problem with having a theory is that
it may be loaded with cognitive biases.
it may be loaded with cognitive biases.
137
361244
5297
თეორიის პრობლემა არის ის,
რომ ის შეიძლება მიკერძოებული იყოს.
რომ ის შეიძლება მიკერძოებული იყოს.
06:31
So one of the problems of explaining
why people believe weird things
why people believe weird things
138
366565
3267
ადამიანების უცნაური რწმენების
ახსნის ერთ-ერთი პრობლემა
ახსნის ერთ-ერთი პრობლემა
06:34
is that we have things, on a simple level,
139
369856
2068
არის ის რომ ჩვენ გვაქვს...
მარტივ დონეზე
მარტივ დონეზე
06:36
and then I'll go to more serious ones.
140
371948
1828
და შემდეგ გადავალ უფრო რთულებზე.
06:38
Like, we have a tendency to see faces.
141
373800
1876
მაგალითად ჩვენ გვაქვს მიდრეკილება
გავარჩიოთ სახეები.
გავარჩიოთ სახეები.
06:40
This is the face on Mars.
142
375700
1776
ეს სახეა მარსზე.
06:42
In 1976, where there was a whole movement
to get NASA to photograph that area
to get NASA to photograph that area
143
377500
4512
1976-ში მთელი მოძრაობა იყო იმისთვის,
რომ NASA-ს ამ ადგილის ფოტო გადაეღო,
რომ NASA-ს ამ ადგილის ფოტო გადაეღო,
06:46
because people thought this was monumental
architecture made by Martians.
architecture made by Martians.
144
382036
3916
რადგან ხალხს ეს მარსიანელების მიერ
აგებული ქანდაკება ეგონათ.
აგებული ქანდაკება ეგონათ.
06:50
Here's the close-up of it from 2001.
145
385976
2771
ეს არის მისი ახლო ხედი 2001-ში.
06:53
If you squint, you can still see the face.
146
388771
2460
თვალებს თუ მოჭუტავთ კვლავ სახეს დაინახავთ.
06:56
And when you're squinting,
147
391255
1302
როცა ჭუტავთ,
06:57
you're turning that from fine-grain
to coarse-grain,
to coarse-grain,
148
392581
3023
მას მაღალგარჩევადიდან
დაბალგარჩევად ფოტოდ აქცევთ,
დაბალგარჩევად ფოტოდ აქცევთ,
07:00
so you're reducing
the quality of your data.
the quality of your data.
149
395628
2287
ანუ მონაცემის ხარისხს ამცირებთ.
07:02
And if I didn't tell you what to look for,
you'd still see the face,
you'd still see the face,
150
397939
3229
და რომც არ მეთქვა რა არის სურათზე,
მაინც სახეს დაინახავდით,
მაინც სახეს დაინახავდით,
რადგან ჩვენ ევოლუციურად
ჩამოვყალიბდით, რომ სახეები გავარჩიოთ.
ჩამოვყალიბდით, რომ სახეები გავარჩიოთ.
07:05
because we're programmed
by evolution to see faces.
by evolution to see faces.
151
401192
2429
07:08
Faces are important for us socially.
152
403645
2151
სახეები ჩვენთვის
სოციალურად მნიშვნელოვანია.
სოციალურად მნიშვნელოვანია.
07:10
And of course, happy faces,
faces of all kinds are easy to see.
faces of all kinds are easy to see.
153
405820
3468
რა თქმა უნდა, ბედნიერი სახის,
ყველანაირი სახის გარჩევა ადვილია.
ყველანაირი სახის გარჩევა ადვილია.
07:14
You see the happy face on Mars, there.
154
409312
1896
თქვენ აქ მარსზე ბედნიერ სახეს ხედავთ.
07:16
(Laughter)
155
411232
1151
(სიცილი)
07:17
If astronomers were frogs,
perhaps they'd see Kermit the Frog.
perhaps they'd see Kermit the Frog.
156
412407
2913
ასტრონომები ბაყაყები რომ ყოფილიყვნენ.
ალბათ ბაყაყ კერმიტს დაინახავდნენ
ალბათ ბაყაყ კერმიტს დაინახავდნენ
07:20
Do you see him there? Little froggy legs.
157
415344
1953
ხედავთ? ბაყაყის პატარა ფეხები.
07:22
Or if geologists were elephants?
158
417688
2195
ან გეოლოგები სპილოები რომ ყოფილიყვნენ?
07:25
Religious iconography.
159
420736
3240
რელიგიური იკონოგრაფია..
07:28
(Laughter)
160
424000
2801
(სიცილი)
07:31
Discovered by a Tennessee baker in 1996.
161
426825
2151
რომელიც 1996-ში
ტენესელმა მცხობელმა აღმოაჩინა.
ტენესელმა მცხობელმა აღმოაჩინა.
07:33
He charged five bucks a head
to come see the nun bun
to come see the nun bun
162
429000
2477
5 დოლარად ყოველ მსურველს
მონაზონ-ბულკს აჩვენებდა.
მონაზონ-ბულკს აჩვენებდა.
07:36
till he got a cease-and-desist
from Mother Teresa's lawyer.
from Mother Teresa's lawyer.
163
431501
3713
სანამ დედა ტერეზას ადვოკატისგან,
ამის შეწყვეტის მოთხოვნა არ მიიღო.
ამის შეწყვეტის მოთხოვნა არ მიიღო.
07:40
Here's Our Lady of Guadalupe and Our
Lady of Watsonville, just down the street,
Lady of Watsonville, just down the street,
164
435238
3738
ეს კი გვადელუპეს ღვთისმშობლის ხატი
და უოტსონვილის ამავე ქუჩის ბოლოდან.
და უოტსონვილის ამავე ქუჩის ბოლოდან.
07:43
or is it up the street from here?
165
439000
1604
თუ აქედან ზემოთ არის?
07:45
Tree bark is particularly good
because it's nice and grainy, branchy,
because it's nice and grainy, branchy,
166
440628
3348
ხის ქერქი განსაკუთრებით კარგია.
რადგან ის მარცვლოვანია, განშტოებებით,
რადგან ის მარცვლოვანია, განშტოებებით,
07:48
black-and-white splotchy and you can
get the pattern-seeking --
get the pattern-seeking --
167
444000
3000
შავ-თეთრ ლაქებიანი
და მასზე გამოსახულება ადვილად იძებნება.
და მასზე გამოსახულება ადვილად იძებნება.
07:51
humans are pattern-seeking animals.
168
447024
1952
ადამიანები გამოსახულებების
მაძებარი ცხოველები ვართ,
მაძებარი ცხოველები ვართ,
07:53
Here's the Virgin Mary on the side
of a glass window in Sao Paulo.
of a glass window in Sao Paulo.
169
449000
3563
ღვთისმშობელი ფანჯრის მინაზე, სან-პაულუში.
07:57
Here's when the Virgin Mary made
her appearance on a cheese sandwich --
her appearance on a cheese sandwich --
170
452587
3414
აი, როცა ღვთისმშობელი
ყველის სენდვიჩზე გამოისახა,
ყველის სენდვიჩზე გამოისახა,
08:00
which I got to actually
hold in a Las Vegas casino --
hold in a Las Vegas casino --
171
456025
2490
რომელიც თავად მეჭირა ხელში
ლას-ვეგასის კაზინოში.
ლას-ვეგასის კაზინოში.
08:03
of course, this being America.
172
458539
1537
რა თქმა უნდა ამერიკაში.
08:04
(Laughter)
173
460100
1525
(სიცილი)
08:06
This casino paid $28,500
on eBay for the cheese sandwich.
on eBay for the cheese sandwich.
174
461649
4327
ამ კაზინომ 28 000 დოლარი
გადახიადა eBay-ზე სენდვიჩში.
გადახიადა eBay-ზე სენდვიჩში.
08:10
(Laughter)
175
466000
1976
(სიცილი)
08:12
But who does it really look like?
The Virgin Mary?
The Virgin Mary?
176
468000
2381
მაგრამ ვის ჰგავს ის სინამდვილეში?
ღვთისმშობელს?
ღვთისმშობელს?
08:15
(Laughter)
177
470405
1979
(სიცილი)
08:17
It has that sort of
puckered lips, 1940s-era look.
puckered lips, 1940s-era look.
178
472408
3865
მას 1940-იანებისთვის დამახასიათებლად
აქვს ტუჩები შეკრული.
აქვს ტუჩები შეკრული.
08:21
Virgin Mary in Clearwater, Florida.
179
476297
1679
ღვთისმშობელი, ქლიერვოთერში,
ფლორიდა.
ფლორიდა.
08:22
I actually went to see this one.
180
478000
1976
იქ ამის სანახავად ჩავედი.
08:24
There was a lot of people there.
181
480000
1834
ბევრი ხალხი იყო.
08:26
The faithful come in their wheelchairs
and crutches, and so on.
and crutches, and so on.
182
481858
4652
მორწმუნეები ეტლებით
და ყავარჯნებით და ა.შ.
და ყავარჯნებით და ა.შ.
08:31
We went down and investigated.
183
486534
1861
ჩვენ ჩავედით და გამოვიკვლიეთ.
08:33
Just to give you a size, that's Dawkins,
me and The Amazing Randi,
me and The Amazing Randi,
184
488419
3173
ზომა რომ მიგანიშნოთ
ეს დოკინსია, მე და შესანიშნავი რენდი,
ეს დოკინსია, მე და შესანიშნავი რენდი,
08:36
next to this two,
two and a half story-sized image.
two and a half story-sized image.
185
491616
2413
ორ ნახევარი სართულის
ზომის ნახატის გვერდით.
ზომის ნახატის გვერდით.
08:38
All these candles, thousands of candles
people had lit in tribute to this.
people had lit in tribute to this.
186
494053
3502
ყველა ეს სანთელი, ათასობით სანთელი
ხალხმა ამას მიუძღვნა.
ხალხმა ამას მიუძღვნა.
08:42
So we walked around the backside,
to see what was going on.
to see what was going on.
187
497579
2805
ჩვენ უკანა მხარეს მივედით,
რომ გაგვეგო რაში იყო საქმე.
რომ გაგვეგო რაში იყო საქმე.
08:45
It turns out wherever there's
a sprinkler head and a palm tree,
a sprinkler head and a palm tree,
188
500408
3331
როგორც აღმოჩნდა ეს ეფექტი,
სასხურით
სასხურით
08:48
you get the effect.
189
503763
1213
და პალმით მიიღება.
08:49
Here's the Virgin Mary on the backside,
which they started to wipe off.
which they started to wipe off.
190
505000
3381
აი ღვთოსმშობელი უკნიდან,
რომლის წაშლაც დაწყებულია.
რომლის წაშლაც დაწყებულია.
08:53
I guess you can only have
one miracle per building.
one miracle per building.
191
508405
2571
მგონი თითო შენობაზე
მხოლოდ თითო სასწაულია შესაძლებელი.
მხოლოდ თითო სასწაულია შესაძლებელი.
08:55
(Laughter)
192
511000
3333
(სიცილი)
08:59
So is it really a miracle of Mary,
or is it a miracle of Marge?
or is it a miracle of Marge?
193
514357
3679
მაშ, არის ეს მართლაც ღვთოსმშობლის სასწაული
თუ ეს მარჯის სასწაულია?
თუ ეს მარჯის სასწაულია?
09:02
(Laughter)
194
518060
1001
(სიცილი)
09:03
And now I'm going to finish up
with another example of this,
with another example of this,
195
519085
3603
და კიდევ ერთი მაგალითით დავასრულებ.
09:07
with auditory illusions.
196
522712
2777
ეს ხმოვან ილუზიას ეხება.
09:10
There's this film, "White Noise,"
with Michael Keaton,
with Michael Keaton,
197
525513
2526
არის ასეთი ფილმი "თეთრი ხმაური"
მაიკლ კიტონის მონაწილეობით,
მაიკლ კიტონის მონაწილეობით,
09:12
about the dead talking back to us.
198
528063
2534
ის მკვრდების ცოცხლებთან საუბარზეა.
სხვათაშორის, მკვდრებთან საუბრის თემა
არც თუ ისე პრობლემატურია.
არც თუ ისე პრობლემატურია.
09:15
By the way, the whole business of talking
to the dead is not that big a deal.
to the dead is not that big a deal.
199
530621
3665
09:19
Anybody can do it, turns out.
200
534310
1485
როგორც აღმოჩნდა ეს ყველას შეუძლია.
09:20
It's getting the dead to talk
back that's the really hard part.
back that's the really hard part.
201
535819
3088
მკვდარმა რომ გიპასუხოს,
ეს არის ხოლმე რთული.
ეს არის ხოლმე რთული.
09:23
(Laughter)
202
538931
1098
(სიცილი)
09:24
In this case, supposedly, these messages
are hidden in electronic phenomena.
are hidden in electronic phenomena.
203
540053
3782
ამ შემთხვევაში, სავარაუდოდ,
ეს შეტყობინებები ელექტრონიკაში იმალება.
ეს შეტყობინებები ელექტრონიკაში იმალება.
09:28
There's a ReverseSpeech.com web page
where I downloaded this stuff.
where I downloaded this stuff.
204
543859
3285
ეს ReverseSpeech.com-დან გადმოვწერე.
09:31
This is the most famous one
of all of these.
of all of these.
205
547168
3151
ეს მსგავსებში ყველაზე ცნობილია.
09:35
Here's the forward version
of the very famous song.
of the very famous song.
206
550343
2801
ეს ცნობილი სიმღერის წაღმა ვერსიაა.
09:37
(Music with lyrics)
207
553168
1071
(მუსიკა თავისი ტექსტით)
09:39
If there's a bustle in your hedgerow
don't be alarmed now.
don't be alarmed now.
208
554263
5158
♫ თუ ბუჩქებში ფუსფუსია
ნუ შეშფოთდები,
ნუ შეშფოთდები,
09:44
It's just a spring clean
for the May Queen.
for the May Queen.
209
560089
3795
♫ ეს მხოლოდ გაზაფხულის ნიავია.
♫ დიახ, ორი გზა გაქვს ასარჩევად,
მაგრამ საბოლოოდ,
მაგრამ საბოლოოდ,
09:50
Yes, there are two paths you
can go by, but in the long run,
can go by, but in the long run,
210
565764
4987
♫ კიდევ არის დრო არსებული გზის შესაცვლელად
09:56
There's still time to change
the road you're on
the road you're on
211
571870
3564
(მუსიკის დასასრული)
10:03
Couldn't you just listen to that all day?
212
578733
2611
მთელი დღე შეიძლება უსმინოს კაცმა.
10:06
All right, here it is backwards,
213
581368
1607
კარგი, ახლა უკუღმა გავუშვათ
10:07
and see if you can hear the hidden
messages that are supposedly in there.
messages that are supposedly in there.
214
582999
4030
და ვნახოთ თუ გაიგებთ ფარულ შეტყობინებებს,
რომელიც როგორც ამბობენ იქ არის.
რომელიც როგორც ამბობენ იქ არის.
10:12
(Music with unintelligible lyrics)
215
587513
6778
(მუსიკა გაუგებარი სიტყვებით)
10:26
(Lyrics) Satan!
216
601450
1294
სატანა
10:27
(Unintelligible lyrics continue)
217
602768
6477
(გაუგებარი სიტყვები გრძელდება)
10:41
What did you get?
Audience: Satan!
Audience: Satan!
218
616934
1620
რა გაიგეთ?
აუდიტორია: სატანა!
აუდიტორია: სატანა!
10:43
Satan. OK, at least we got "Satan".
219
618578
1712
სატანა. კარგი "სატანა" მაინც გაიგეთ.
10:45
Now, I'll prime the auditory
part of your brain
part of your brain
220
620314
2302
ახლა თქვენი ტვინის სასმენ ნაწილს
10:47
to tell you what you're supposed
to hear, and then hear it again.
to hear, and then hear it again.
221
622640
3437
ვუკარნახებ რა უნდა გაიგოთ
და კიდევ ერთხელ მოისმინეთ.
და კიდევ ერთხელ მოისმინეთ.
10:50
(Music with lyrics)
222
626101
3801
(მუსიკა სიტყვებით)
♫ ოჰ, ჩემს ტკბილ სატანას.
♫ ის, რომლის პატარა გზამ დამამწუხრა
♫ რომლის ძალაუფლებაც სატანაა
ის მოგცემს, მოგცემს 666-ს
ის მოგცემს, მოგცემს 666-ს
♫ სადაც ის სატანა გვტანჯავდა,
იქ ხელსაწყოების პატარა კარადა იყო
იქ ხელსაწყოების პატარა კარადა იყო
11:17
(Music ends)
223
652673
1086
(მუსიკის დასასრული)
11:18
(Laughter)
224
653783
1207
(სიცილი)
11:19
(Applause)
225
655014
6389
(აპლოდისმენტები)
11:26
You can't miss it
when I tell you what's there.
when I tell you what's there.
226
661427
2549
როცა გიკარნახებთ რას ამბობს
ვეღარ გამოგრჩებათ.
ვეღარ გამოგრჩებათ.
11:28
(Laughter)
227
664000
3250
(სიცილი)
11:32
I'm going to just end
with a positive, nice little story.
with a positive, nice little story.
228
667274
4035
ერთი პატარა,
პოზიტიური ისტორიით დავასრულებ.
პოზიტიური ისტორიით დავასრულებ.
11:36
The Skeptics is a nonprofit
educational organization.
educational organization.
229
671333
2845
"სკეპტიკოსი" არაკომერციული
საგანმანათლებლო ორგანიზაციაა.
საგანმანათლებლო ორგანიზაციაა.
11:39
We're always looking for little
good things that people do.
good things that people do.
230
674202
2820
ჩვენ ყოველთვის ხალხის მიერ გაკეთებულ
პატარა კარგ საქმეებს ვეძებთ
პატარა კარგ საქმეებს ვეძებთ
11:41
And in England, there's a pop singer.
231
677046
2009
და ინგლისში არის ერთი
პოპ-მომღერალი.
პოპ-მომღერალი.
11:43
One of the top popular singers
in England today, Katie Melua.
in England today, Katie Melua.
232
679079
3745
ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული
დღეს-დღეობით, ქეთი მელუა.
დღეს-დღეობით, ქეთი მელუა.
11:47
And she wrote a beautiful song.
233
682848
1528
მან მშვენიერი სიმღერა დაწერა.
11:49
It was in the top five in 2005, called,
"Nine Million Bicycles in Beijing."
"Nine Million Bicycles in Beijing."
234
684400
5576
2005-ში საუკეთესო ათეულში მოხვდა,
სახელად: "9 მილიონი ველოსიპედი პეკინში"
სახელად: "9 მილიონი ველოსიპედი პეკინში"
11:54
It's a love story -- she's sort
of the Norah Jones of the UK --
of the Norah Jones of the UK --
235
690000
3096
ეს სასიყვარულო ისტორიაა...
ბრიტანეთის ნორა ჯონსივით არის...
ბრიტანეთის ნორა ჯონსივით არის...
იმაზე თუ რამდენად უყვარს მას მისი
შეყვარებული ბიჭი
შეყვარებული ბიჭი
11:57
about how she much loves her guy,
236
693120
1621
11:59
and compared to nine million
bicycles, and so forth.
bicycles, and so forth.
237
694765
2476
და ამას ადარებს 9 მილიონ ველოსიპედს
და ა.შ.
და ა.შ.
12:02
And she has this one passage here.
238
697265
2225
და ამ სიმღერაში ერთი ასეთი ადგილია.
12:04
(Music)
239
699514
1036
(მუსიკა)
12:05
(Lyrics) We are 12 billion
light-years from the edge
light-years from the edge
240
700574
5771
(ტექსტი) ♫ ჩვენ 12 მილიარდი სინათლის წელი
გვაშორებს სამყაროს კიდეს
გვაშორებს სამყაროს კიდეს
12:11
That's a guess,
241
706369
2325
♫ ეს ვარაუდია,
12:13
No one can ever say it's true,
242
708718
3711
♫ ვერავინ იტყვის ვერასდროს,
რომ ეს სიმართლეა
რომ ეს სიმართლეა
12:17
But I know that I will always be with you.
243
712453
4603
♫ მაგრამ მე ვიცი,
რომ ყოველთვის ვიქნები შენთან.
რომ ყოველთვის ვიქნები შენთან.
12:22
Michael Shermer: Well, that's nice.
At least she got it close.
At least she got it close.
244
717731
2965
მაიკლ შერმერი: ეს მშვენიერია.
მიახლოებული მაინც არის.
მიახლოებული მაინც არის.
12:25
In America it'd be,
"We're 6,000 light years from the edge."
"We're 6,000 light years from the edge."
245
720720
2923
ამერიკაში იქნებოდა: "6 000 სინათლის წელი
გვაშორებს სამყაროს კიდეს"
გვაშორებს სამყაროს კიდეს"
12:28
(Laughter)
246
723667
1036
(სიცილი)
12:29
But my friend, Simon Singh, the particle
physicist now turned science educator,
physicist now turned science educator,
247
724727
3769
მაგრამ ჩემი მეგობარი, საიმონ სინგი,
ელემენტარული ნაწილაკების ფიზიკოსი,
ელემენტარული ნაწილაკების ფიზიკოსი,
განმანათლებელი, რომელმაც დაწერა წიგნი:
"დიდი აფეთქება" და ა. შ.
"დიდი აფეთქება" და ა. შ.
12:33
who wrote the book
"The Big Bang," and so on,
"The Big Bang," and so on,
248
728520
2127
12:35
uses every chance he gets
to promote good science.
to promote good science.
249
730671
2405
მეცნიერების პოპულარიზაციისთვის
ყველა შესაძლებლობას იყენებს
ყველა შესაძლებლობას იყენებს
12:37
And so he wrote an op-ed piece
in "The Guardian" about Katie's song,
in "The Guardian" about Katie's song,
250
733100
3286
და მან სტატია დაწერა "გარდიანში"
ქეთის ამ სიმღერაზე.
ქეთის ამ სიმღერაზე.
12:41
in which he said, well, we know exactly
how far from the edge.
how far from the edge.
251
736410
5036
სადაც თქვა, რომ ჩვენ ზუსტად ვიცით
რა მანძილი გვაშორებს კიდეს.
რა მანძილი გვაშორებს კიდეს.
12:46
You know, it's 13.7 billion light years,
and it's not a guess.
and it's not a guess.
252
741470
3818
ეს 13.7 მილიარდი სინათლის წელია
და ეს ვარაუდი არ არის.
და ეს ვარაუდი არ არის.
12:50
We know within precise
error bars how close it is.
error bars how close it is.
253
745312
4264
ჩვენ ეს ზუსტი ცდომილების ფარგლებში ვიცით.
12:54
So we can say, although not absolutely
true, it's pretty close to being true.
true, it's pretty close to being true.
254
749600
3810
ამიტომ შეგვიძლია ვთქვათ,
თუმცა არა აბსოლუტური ჭეშმარიტებით
თუმცა არა აბსოლუტური ჭეშმარიტებით
12:58
And, to his credit, Katie called him up
after this op-ed piece came out, and said,
after this op-ed piece came out, and said,
255
753434
4739
მაგრამ საკმაოდ ახლოა სიმართლესთან
და ქეთიმ მას დაურეკა ამ სტატიის შემდეგ,
და ქეთიმ მას დაურეკა ამ სტატიის შემდეგ,
და უთხრა: "ისე უხერხულად ვგრძნობ თავს,
ასტრონომიის კლუბში ვიყავი
ასტრონომიის კლუბში ვიყავი
13:02
"I'm so embarrassed.
I was in the astronomy club.
I was in the astronomy club.
256
758197
2371
13:05
I should've known better."
257
760592
1278
და უკეთ უნდა მცოდნოდა"
13:06
And she re-cut the song.
258
761894
1222
და მან შეცვალა სიმღერა.
13:07
So I will end with the new version.
259
763140
1848
მეც ახალი ვერსიით დავასრულებ.
13:09
(Music with lyrics)
260
765012
1264
(მუსიკა თავისი ტექსტით)
13:11
We are 13.7 billion light years
261
766300
2421
♫ ჩვენ 13.7 მილიარდი
სინათლის წელი გვაშორებს
სინათლის წელი გვაშორებს
13:13
from the edge of the observable universe.
262
768745
3491
♫ დაკვირვებადი სამყაროს კიდეს.
13:17
That's a good estimate
with well-defined error bars.
with well-defined error bars.
263
772260
3769
♫ ეს კარგი მიახლოებაა, კარგად განსაზღვრული
ცდომილების ფარგლებში
ცდომილების ფარგლებში
13:20
And with the available information,
264
776053
3152
♫ და არსებული ინფორმაციით,
13:24
I predict that I will always be with you.
265
779229
4343
♫ მე ვვარაუდობ,
რომ ყოველთვის ვიქნები შენთან.
რომ ყოველთვის ვიქნები შენთან.
13:28
(Laughter)
266
783596
1157
(სიცილი)
13:29
How cool is that?
267
784777
1168
მაგარია არა?
13:30
(Applause)
268
785969
2031
(აპლოდისმენტები)
ABOUT THE SPEAKER
Michael Shermer - SkepticMichael Shermer debunks myths, superstitions and urban legends -- and explains why we believe them. Along with publishing Skeptic Magazine, he's author of Why People Believe Weird Things and The Mind of the Market.
Why you should listen
As founder and publisher of Skeptic Magazine, Michael Shermer has exposed fallacies behind intelligent design, 9/11 conspiracies, the low-carb craze, alien sightings and other popular beliefs and paranoias. But it's not about debunking for debunking's sake. Shermer defends the notion that we can understand our world better only by matching good theory with good science.
Shermer's work offers cognitive context for our often misguided beliefs: In the absence of sound science, incomplete information can powerfully combine with the power of suggestion (helping us hear Satanic lyrics when "Stairway to Heaven" plays backwards, for example). In fact, a common thread that runs through beliefs of all sorts, he says, is our tendency to convince ourselves: We overvalue the shreds of evidence that support our preferred outcome, and ignore the facts we aren't looking for.
He writes a monthly column for Scientific American, and is an adjunct at Claremont Graduate University and Chapman University. His latest book is The Believing Brain: From Ghosts and Gods to Politics and Conspiracies—How We Construct Beliefs and Reinforce Them as Truths. He is also the author of The Mind of the Market, on evolutionary economics, Why Darwin Matters: Evolution and the Case Against Intelligent Design, and The Science of Good and Evil. And his next book is titled The Moral Arc of Science.
Michael Shermer | Speaker | TED.com