TED2006
Michael Shermer: Why people believe weird things
Micheal Shermer garip şeylere inanmak üzerine konuşuyor
Filmed:
Readability: 4.2
7,339,268 views
Niçin insanlar bir peynirli sandviçin üzerinde Meryem Anayı görür, "Stairway to Heaven"ın içinde şeytani sözler duyarlar? Video ve müziğin yardımıyla, kuşkucu Michael Shermer kendi kendimizi nasıl inanmaya ikna ettiğimizi ve gerçekleri nasıl görmezden geldiğimizi gösteriyor.
Michael Shermer - Skeptic
Michael Shermer debunks myths, superstitions and urban legends -- and explains why we believe them. Along with publishing Skeptic Magazine, he's author of Why People Believe Weird Things and The Mind of the Market. Full bio
Michael Shermer debunks myths, superstitions and urban legends -- and explains why we believe them. Along with publishing Skeptic Magazine, he's author of Why People Believe Weird Things and The Mind of the Market. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:24
I'm Michael Shermer,
director of the Skeptics Society,
director of the Skeptics Society,
0
0
2532
Merhaba, Ben Michael Shermer. Skeptic dergisini yayınlayan
Kuşkucular Derneği'nin yöneticisiyim.
00:27
publisher of "Skeptic" magazine.
1
2556
1532
Paranormal olaylarla, sözdebilimle ve sınırbilimle ilgili toplulukların iddialarını
00:28
We investigate claims of the paranormal,
2
4112
1913
ve bütün bu konularla ilgili kült ve iddiaları araştırıyoruz.
00:30
pseudo-science, fringe groups and cults,
and claims of all kinds between,
and claims of all kinds between,
3
6049
3682
00:34
science and pseudo-science
and non-science and junk science,
and non-science and junk science,
4
9755
2894
Bilim, sözdebilim, bilim dışı ve çöp bilim,
vudu bilimi, patolojik bilim, kötü bilim, bilim dışı
00:37
voodoo science, pathological science,
bad science, non-science,
bad science, non-science,
5
12673
3303
00:40
and plain old non-sense.
6
16000
1887
ve bildiğiniz saçmalıklar.
00:42
And unless you've been on Mars recently,
7
17911
1917
Ve son zamanlarda Mars'ta değildiyseniz,
00:44
you know there's a lot of that out there.
8
19852
2018
ortalığın bunlarla kaynadığını biliyorsunuzdur.
00:46
Some people call us debunkers,
which is kind of a negative term.
which is kind of a negative term.
9
21894
3022
Bazılar bize madara ediciler diyor, biraz olumsuz bir isim.
00:49
But let's face it, there's a lot of bunk.
10
24940
2108
Ama kabul etmeliyiz ki, madara edilecek çok insan var.
Dolandırıcılık masası gibiyiz, bunları saklandıkları yerlerden çıkartıyoruz.
00:51
We are like the bunko squads
of the police departments out there --
of the police departments out there --
11
27072
3453
00:55
well, we're sort of like
the Ralph Naders of bad ideas,
the Ralph Naders of bad ideas,
12
30549
3427
Kötü fikirlerin Ralph Nader'ı gibi bir şeyiz.
00:58
(Laughter)
13
34000
1230
(Gülüşmeler)
Kötü fikirleri iyileriyle değiştirmeye çalışıyoruz.
01:00
trying to replace bad ideas
with good ideas.
with good ideas.
14
35254
2722
01:02
I'll show you an example of a bad idea.
15
38000
1863
Size bir kötü fikir örneği göstereceğim.
01:04
I brought this with me,
16
39887
1158
Yanımda bunu getirdim.
01:05
this was given to us
by NBC Dateline to test.
by NBC Dateline to test.
17
41069
3907
Bunu bize NBC Dateline test etmemiz için verdi.
01:09
It's produced by the Quadro
Corporation of West Virginia.
Corporation of West Virginia.
18
45000
3286
West Virgina'daki Quadro şirketi tarafından üretilmiş.
Adı Quadro 2000 Arama Çubuğu.
01:13
It's called the Quadro 2000 Dowser Rod.
19
48310
2910
(Gülüşmeler)
01:16
(Laughter)
20
51244
1446
01:17
This was being sold to high-school
administrators for $900 apiece.
administrators for $900 apiece.
21
52714
5262
Bunu lise müdürlerine tanesi 900 dolardan satıyorlardı.
01:22
It's a piece of plastic with a Radio
Shack antenna attached to it.
Shack antenna attached to it.
22
58000
4327
Üzerine bir Radio Shack anteni takılmış plastik bir parçadan ibaret.
Arama çubukları birçok şey aramak için kullanılabilir, ama bu
01:27
You could dowse for all sorts of things,
23
62351
1966
01:29
but this particular one was built
to dowse for marijuana
to dowse for marijuana
24
64341
3393
özel olarak öğrenci dolaplarında esrar aramak için üretilmiş.
01:32
in students' lockers.
25
67758
1218
01:33
(Laughter)
26
69000
2460
(Gülüşmeler)
Şöyle çalışıyor: Koridorda bunlarla yürürken eğer bir dolaba
01:36
So the way it works
is you go down the hallway,
is you go down the hallway,
27
71484
3545
01:39
and you see if it tilts
toward a particular locker,
toward a particular locker,
28
75053
2999
doğru dönerse, dolabı açıyorsunuz.
01:42
and then you open the locker.
29
78076
1444
Yani şöyle bir şey.
01:44
So it looks something like this.
30
79544
1577
Size göstereyim.
01:45
I'll show you.
31
81145
1183
01:48
(Laughter)
32
83809
1167
(Gülüşmeler)
01:49
Well, it has kind of a right-leaning bias.
33
85000
3391
Yok yok, bu biraz sağa çekmeye meyilli.
Bilimsel yaklaştığımız için bir kontrol deneyi yapacağız.
01:53
Well, this is science,
so we'll do a controlled experiment.
so we'll do a controlled experiment.
34
88415
2805
İllaki bu tarafa gidecek.
01:56
It'll go this way for sure.
35
91244
1582
(Gülüşmeler)
01:57
(Laughter)
36
92850
3934
02:01
Sir, do you want to empty
your pockets, please, sir?
your pockets, please, sir?
37
96808
2526
Bayım, lütfen ceplerinizi boşaltır mısınız?
(Gülüşmeler)
02:04
(Laughter)
38
99358
1838
Tabi asıl soru şuydu, bu şey gerçekten öğrenci dolaplarında esrar bulabiliyor mu?
02:06
So the question was, can it actually
find marijuana in students' lockers?
find marijuana in students' lockers?
39
101220
3457
Ve cevap da, eğer yeterince dolap açarsanız, evet.
02:09
And the answer is,
if you open enough of them, yes.
if you open enough of them, yes.
40
104701
2598
(Gülüşmeler)
02:12
(Laughter)
41
107323
1023
(Alkışlar)
02:13
(Applause)
42
108370
1606
02:14
But in science, we have to keep track
of the misses, not just the hits.
of the misses, not just the hits.
43
110000
3381
Tabi bilimde, sadece tutturduklarımızı değil tutturamadıklarımızı da ölçmek zorundayız.
Ve buradaki kısa konuşmamın anahtar noktası da muhtemelen bu.
02:18
And that's probably the key lesson
to my short talk here:
to my short talk here:
44
113405
3266
02:21
This is how psychics work, astrologers,
tarot card readers and so on.
tarot card readers and so on.
45
116695
3734
Medyumlar, astrologlar ve tarotçular ve benzerleri hep bunu kullanıyorlar.
İnsanlar doğru tutanları hatırlar, tutmayanları da unutur.
02:25
People remember the hits
and forget the misses.
and forget the misses.
46
120453
2219
Bilimde her şeyin kaydını tutmalı ve
02:27
In science, we keep the whole database,
47
122696
1895
tutturma sayısının, şans eseri tutması beklenene göre
02:29
and look to see if the number
of hits somehow stands out
of hits somehow stands out
48
124615
2661
bariz bir şekilde üstün olup olmadığına bakmalıyız.
02:32
from the total number
you'd expect by chance.
you'd expect by chance.
49
127300
2213
Çubukları test ettik.
02:34
In this case, we tested it.
50
129537
1294
02:35
We had two opaque boxes:
51
130855
1492
İki tane içi görünmeyen kutu aldık,
02:37
one with government-approved THC
marijuana, and one with nothing.
marijuana, and one with nothing.
52
132371
3634
birine devlet onaylı THC içeren esrar koyduk, diğeri ise boştu.
Ve denemelerin yüzde 50'sinde tutturduk
02:40
And it got it 50 percent of the time --
53
136029
1881
02:42
(Laughter)
54
137934
1093
ki bu da yazı tura da atsanız bekleyeceğiniz sonuçtur.
02:43
which is exactly what you'd expect
with a coin-flip model.
with a coin-flip model.
55
139051
2925
02:46
So that's just a fun little example
here of the sorts of things we do.
here of the sorts of things we do.
56
142000
3991
Bu yaptığımız şeylere dair eğlenceli küçük bir örnek sadece.
Skeptic dergisi üç ayda bir yayınlanıyor.
02:50
"Skeptic" is the quarterly publication.
Each one has a particular theme.
Each one has a particular theme.
57
146015
3468
Her sayının bir teması oluyor, mesela bu sayı zekanın geleceği üzerine.
02:54
This one is on the future of intelligence.
58
149507
2074
İnsanlar gittikçe daha mı zeki oluyor, yoksa daha aptal mı?
02:56
Are people getting smarter or dumber?
59
151605
1771
İşim yüzünden benim bu konuda bir fikrim var tabi.
02:58
I have an opinion of this myself
because of the business I'm in,
because of the business I'm in,
60
153400
3048
Ama, ortaya çıkan sonuç daha zeki olduklarını gösteriyor.
03:01
but in fact, people, it turns out,
are getting smarter.
are getting smarter.
61
156472
2667
Her on yılda üç IQ puanı yükseliyor.
03:03
Three IQ points per 10 years, going up.
62
159163
2813
03:06
Sort of an interesting thing.
63
162000
1651
İlginç bir şey.
03:08
With science, don't think of skepticism
as a thing, or science as a thing.
as a thing, or science as a thing.
64
163675
3547
Kuşkuculuğu bir şey olarak düşünmeyin, hatta bilimi de.
Bilim ve din uyumlu mudur?
03:12
Are science and religion compatible?
65
167246
1730
03:13
It's like, are science
and plumbing compatible?
and plumbing compatible?
66
169000
2231
Bunu sormak, bilimle sıhhi tesisat uyumlu mudur diye sormak gibi bir şey.
Bunlar -- bunlar iki farklı şey.
03:16
They're just two different things.
67
171255
1634
03:17
Science is not a thing. It's a verb.
68
172913
1739
Bilim bir şey değildir, bir eylemdir.
03:19
It's a way of thinking about things.
69
174676
1722
Şeyler hakkında düşünmenin bir yoludur.
03:21
It's a way of looking for natural
explanations for all phenomena.
explanations for all phenomena.
70
176422
3070
Tüm fenomenler için doğal açıklamalar aramanın bir yolu.
Demek istiyorum ki, hangisi sizce daha olası?
03:24
I mean, what's more likely:
71
179516
1350
03:25
that extraterrestrial intelligences
or multi-dimensional beings
or multi-dimensional beings
72
180890
3563
Dünya dışı zekaların veya çok boyutlu varlıkların, yıldızlararası uzayda
03:29
travel across vast distances
of interstellar space
of interstellar space
73
184477
2390
muazzam mesafeler katederek buraya gelip, Çiftçi Bob'un Puckerbrush, Kansas'taki
03:31
to leave a crop circle in Farmer Bob's
field in Puckerbrush, Kansas
field in Puckerbrush, Kansas
74
186891
3180
tarlasına skeptic.com'un reklamını yapmak için bir ekin çemberi bırakmış olması mı?
03:34
to promote skeptic.com, our web page?
75
190095
1810
Yoksa Skeptic okuyucularından birinin bunu Photoshop'ta yapmış olması mı?
03:36
Or is it more likely that a reader
of "Skeptic" did this with Photoshop?
of "Skeptic" did this with Photoshop?
76
191929
4478
Her şekilde sormamız gereken --
03:41
And in all cases we have to ask --
77
196431
1650
(Gülüşmeler)
03:42
(Laughter)
78
198105
1824
03:44
What's the more likely explanation?
79
199953
2023
-- hangi açıklamanın daha olası olduğudur.
03:46
Before we say something
is out of this world,
is out of this world,
80
202000
2167
Ve bir şeyin bu dünyanın dışından geldiğini söylemek için
önce bu dünyadan olmadığına emin olmalıyız.
03:48
we should first make sure
that it's not in this world.
that it's not in this world.
81
204191
2664
Sizce hangisi daha olası?
03:51
What's more likely:
82
206879
1151
Arnold'ın vali olmak için uzaylılardan yardım almış olması mı?
03:52
that Arnold had extraterrestrial help
in his run for the governorship,
in his run for the governorship,
83
208054
3326
Yoksa World Weekly News'in bunu uydurmuş olması mı?
03:56
or that the "World Weekly News"
makes stuff up?
makes stuff up?
84
211404
2498
03:58
(Laughter)
85
213926
1389
(Gülüşmeler)
Bir de bununla ilgili -- aynı konuyu irdeleyen bir
04:00
The same theme is expressed nicely
here in this Sidney Harris cartoon.
here in this Sidney Harris cartoon.
86
215339
4662
Sidney Harris karikatürü var.
04:04
For those of you in the back,
it says here: "Then a miracle occurs.
it says here: "Then a miracle occurs.
87
220025
3215
Arkada oturanlar için okuyorum, "Sonra bir mucize oluyor.
04:08
I think you need to be more
explicit here in step two."
explicit here in step two."
88
223264
2712
Sanırım bu ikinci adımdaki kısmı biraz daha açmalısın."
04:10
This single slide completely dismantles
the intelligent design arguments.
the intelligent design arguments.
89
226000
4496
Bu saydam tamamen akıllı tasarım argümanını çürütüyor.
Bundan başka bir şey değil.
04:15
There's nothing more to it than that.
90
230520
1848
(Alkışlar)
04:17
(Applause)
91
232392
1050
Bir mucize oluyor diyebilirsiniz.
04:18
You can say a miracle occurs,
92
233466
1388
04:19
it's just that it doesn't explain
anything or offer anything.
anything or offer anything.
93
234878
2966
Ama bu hiçbir şeyi açıklamaz.
Ortaya attığı bir fikir yok. Test edilebilecek bir şey sunmuyor.
04:22
There's nothing to test.
94
237868
1150
Akıllı tasarım yaratılışçıları için bu tartışmanın sonu.
04:23
It's the end of the conversation
for intelligent design creationists.
for intelligent design creationists.
95
239042
3448
Şartlara göre, bilim insanlarının bazen ne olduğu belirsiz şeylere,
04:27
And it's true, scientists sometimes throw
terms out as linguistic place fillers --
terms out as linguistic place fillers --
96
242514
4886
karanlık enerji, karanlık madde gibi kelime karşılıkları uydurduğu doğru.
04:32
dark energy or dark matter,
something like that --
something like that --
97
247424
2348
Bunun ne olduğunu anlayana kadar, buna şöyle diyelim.
04:34
until we figure out what it is,
we'll call it this.
we'll call it this.
98
249796
2460
Bu bilim için mantık zincirinin başlangıcıdır.
04:37
It's the beginning of the causal
chain for science.
chain for science.
99
252280
2701
Akıllı tasarım yaratılışçıları için ise, zincirin son halkası.
04:39
For intelligent design creationists,
it's the end of the chain.
it's the end of the chain.
100
255005
4075
Yani yine aynı soruyu sorabiliriz. Hangisi daha olası?
04:43
So again, we can ask this:
what's more likely?
what's more likely?
101
259104
2172
UFOlar uzaylı araçları mı yoksa algı hataları hatta düzmece mi?
04:46
Are UFOs alien spaceships, or perceptual
cognitive mistakes, or even fakes?
cognitive mistakes, or even fakes?
102
261300
4391
04:50
This is a UFO shot from my house
in Altadena, California,
in Altadena, California,
103
265715
3261
Bu benim Altadena, California'daki evimden Pasadena'ya doğru çekilmiş
04:53
looking down over Pasadena.
104
269000
1976
bir UFO fotoğrafı.
04:55
And if it looks a lot like a Buick
hubcap, it's because it is.
hubcap, it's because it is.
105
271000
3521
Bir Buick jant kapağına benziyorsa, öyle olduğundandır.
04:59
You don't even need Photoshop
or high-tech equipment,
or high-tech equipment,
106
274545
2738
Photoshop bile gerekmiyor, yüksek teknoloji ürünü cihazlar gerekmiyor,
bilgisayar gerekmiyor.
05:02
you don't need computers.
107
277307
1198
05:03
This was shot with a throwaway
Kodak Instamatic camera.
Kodak Instamatic camera.
108
278529
3447
Bu fotoğrafı bir kullan at Kodak Instamatic makineyle çektim.
05:06
You just have somebody off on the side
with a hubcap ready to go.
with a hubcap ready to go.
109
282000
3096
Sadece kenarda, atmaya hazır halde jant kapağıyla duran biri var.
Makine hazır -- işte bu kadar.
05:09
Camera's ready -- that's it.
110
285120
1898
(Gülüşmeler)
05:11
(Laughter)
111
287042
1437
Yani, bunların çoğu düzmece veya ilüzyon olsa da, bazılarının
05:13
So, although it's possible
that most of these things are fake
that most of these things are fake
112
288503
3473
05:16
or illusions or so on,
and that some of them are real,
and that some of them are real,
113
292000
3714
gerçek olması muhtemel diye düşünseniz de,
hepsinin düzmece olması daha olası, ekin çemberleri gibi.
05:20
it's more likely that all of them
are fake, like the crop circles.
are fake, like the crop circles.
114
295738
3133
Ayrıca daha ciddi bir not düşmek gerekirse, bilimin tamamında
05:23
On a more serious note, in all of science
we're looking for a balance
we're looking for a balance
115
298895
3381
veriler ve teori arasında bir denge ararız.
05:27
between data and theory.
116
302300
1676
05:28
In the case of Galileo,
he had two problems
he had two problems
117
304000
3976
Mesela Galile'nin teleskobunu Satürn'e çevirdiğinde
05:32
when he turned his telescope to Saturn.
118
308000
2361
iki sorunu vardı.
İlkin elinde gezegen halkaları hakkında bir teori yoktu.
05:35
First of all, there was no
theory of planetary rings.
theory of planetary rings.
119
310385
3122
Ve ikinci olarak da verileri kaba ve bulanıktı.
05:38
Second of all, his data
was grainy and fuzzy,
was grainy and fuzzy,
120
313531
2193
Bu yüzden baktığının tam olarak ne olduğunu anlayamadı.
05:40
and he couldn't quite make out
what he was looking at.
what he was looking at.
121
315748
2528
Gördüklerini şöyle yazdı:
05:43
So he wrote that he had seen --
122
318300
1676
05:44
"I have observed that the furthest
planet has three bodies."
planet has three bodies."
123
320000
3507
"En uzaktaki gezegenin üç cisimden oluştuğunu gözlemledim."
Gördüğünün bu olduğuna karar vermişti.
05:48
And this is what he ended up
concluding that he saw.
concluding that he saw.
124
323531
2865
Yani iyi bir gezegen halkaları teoriniz olmadan ve kaba verilerle
05:51
So without a theory of planetary
rings and with only grainy data,
rings and with only grainy data,
125
326420
3556
05:54
you can't have a good theory.
126
330000
1918
iyi bir teori oluşturamazsınız.
05:56
It wasn't solved until 1655.
127
331942
1619
Bu mesele 1655'e kadar çözülemedi.
05:58
This is Christiaan Huygens's book
that catalogs all the mistakes
that catalogs all the mistakes
128
333585
3014
Bu Christiaan Huygens'in Satürn'de neler döndüğünü anlamaya çalışanların
06:01
people made trying to figure out
what was going on with Saturn.
what was going on with Saturn.
129
336623
2962
yaptığı hataları topladığı kitabından bir sayfa.
Huygens'in şu iki veriyi elde etti.
06:04
It wasn't till Huygens had two things:
130
339609
1856
Gezegen halkaları ve güneş sisteminin nasıl işlediği hakkında elinde iyi bir teori vardı.
06:06
He had a good theory of planetary rings
and how the solar system operated,
and how the solar system operated,
131
341489
4486
06:10
and he had better telescopic,
more fine-grain data
more fine-grain data
132
345999
2863
Ve elinde daha iyi ve daha detaylı teleskopik veriler vardı.
06:13
in which he could figure out that
as the Earth is going around faster --
as the Earth is going around faster --
133
348886
3543
Bu sayede Dünya'nın -- Kepler'in yasalarına göre -- Satürn'den
daha hızlı döndüğünü ve daha sonra hızının Satürn'e yaklaştığını
06:17
according to Kepler's Laws --
than Saturn, then we catch up with it.
than Saturn, then we catch up with it.
134
352453
3228
halkaları farklı açıdan göreceğimizi çıkartabildi.
06:20
And we see the angles of the rings
at different angles, there.
at different angles, there.
135
355705
3271
06:23
And that, in fact, turns out to be true.
136
359000
2220
Tahmini doğruydu.
Bir teoriye sahip olmanın sorunlu tarafı
06:26
The problem with having a theory is that
it may be loaded with cognitive biases.
it may be loaded with cognitive biases.
137
361244
5297
teorinizin bilişsel önyargılarla dolu olabilmesidir.
Yani insanların neden garip şeylere inandığını açıklamaktaki sorunlardan biri
06:31
So one of the problems of explaining
why people believe weird things
why people believe weird things
138
366565
3267
temel düzeyde yatan bazı şeylere sahip olmamızdır.
06:34
is that we have things, on a simple level,
139
369856
2068
Şimdi daha ciddi konulardan birine geçiyorum.
06:36
and then I'll go to more serious ones.
140
371948
1828
Mesela, her yerde yüz görmeye yatkınız.
06:38
Like, we have a tendency to see faces.
141
373800
1876
Bu Mars'taki yüz. 1976'da insanlar, bunun
06:40
This is the face on Mars.
142
375700
1776
Marslıların yaptığı bir anıt olduğunu düşündüğünden
06:42
In 1976, where there was a whole movement
to get NASA to photograph that area
to get NASA to photograph that area
143
377500
4512
NASA'yı aynı yerin başka fotoğraflarını çekmesi için
06:46
because people thought this was monumental
architecture made by Martians.
architecture made by Martians.
144
382036
3916
ayaklandı.
Ama, görüldü ki -- işte 2001'de yakından çekilmiş bir fotoğraf.
06:50
Here's the close-up of it from 2001.
145
385976
2771
06:53
If you squint, you can still see the face.
146
388771
2460
Gözlerinizi kısarsanız hala yüzü görebilirsiniz.
Gözlerinizi kıstığınızda, aslında yüksek detaylı veriyi
06:56
And when you're squinting,
147
391255
1302
06:57
you're turning that from fine-grain
to coarse-grain,
to coarse-grain,
148
392581
3023
daha detaysız bir veriye çeviriyorsunuz.
Yani verilerinizin kalitesini düşürüyorsunuz.
07:00
so you're reducing
the quality of your data.
the quality of your data.
149
395628
2287
Size nereye bakmanız gerektiğini söylemesem de yüzü görürdünüz,
07:02
And if I didn't tell you what to look for,
you'd still see the face,
you'd still see the face,
150
397939
3229
çünkü evrim bizi yüzleri tanımlamaya programlamış.
07:05
because we're programmed
by evolution to see faces.
by evolution to see faces.
151
401192
2429
Yüzler bizim için sosyal açıdan önemlidir.
07:08
Faces are important for us socially.
152
403645
2151
Ve tabi, gülen yüzler.
07:10
And of course, happy faces,
faces of all kinds are easy to see.
faces of all kinds are easy to see.
153
405820
3468
Her tür yüzü görmek kolaydır.
(Gülüşmeler)
07:14
You see the happy face on Mars, there.
154
409312
1896
İşte burada Mars'taki gülen yüzü görebilirsiniz.
07:16
(Laughter)
155
411232
1151
Astronomlar kurbağa olsaydı, belki Kurbağa Kermit'i görebilirlerdi.
07:17
If astronomers were frogs,
perhaps they'd see Kermit the Frog.
perhaps they'd see Kermit the Frog.
156
412407
2913
İşte orada, gördünüz mü?
07:20
Do you see him there? Little froggy legs.
157
415344
1953
Küçük kurbağa bacakları var.
07:22
Or if geologists were elephants?
158
417688
2195
Ya da yerbilimciler fil olsaydı.
07:25
Religious iconography.
159
420736
3240
Dini semboller.
07:28
(Laughter)
160
424000
2801
(Gülüşmeler)
1996'da Tenessee'deki bir fırıncı keşfetmiş.
07:31
Discovered by a Tennessee baker in 1996.
161
426825
2151
07:33
He charged five bucks a head
to come see the nun bun
to come see the nun bun
162
429000
2477
Rahibe çöreğini görmek isteyen herkesden beş dolar alıyor.
Ta ki Rahibe Teresa'nın avukatından bir ihtarname alana kadar.
07:36
till he got a cease-and-desist
from Mother Teresa's lawyer.
from Mother Teresa's lawyer.
163
431501
3713
Burada da Guadalupe Bakiresi ve Watsonville Bakiresi, hemen alt sokakta.
07:40
Here's Our Lady of Guadalupe and Our
Lady of Watsonville, just down the street,
Lady of Watsonville, just down the street,
164
435238
3738
07:43
or is it up the street from here?
165
439000
1604
Yoksa buranın bir üst sokağında mıydı?
07:45
Tree bark is particularly good
because it's nice and grainy, branchy,
because it's nice and grainy, branchy,
166
440628
3348
Ağaç kabuğu bu işe bayağı uygun çünkü dokulu, dallı budaklı,
07:48
black-and-white splotchy and you can
get the pattern-seeking --
get the pattern-seeking --
167
444000
3000
siyah beyaz lekeleri var ve üzerindeki bu şekilleri görünce --
insanlar şekil arayan hayvanlardır.
07:51
humans are pattern-seeking animals.
168
447024
1952
07:53
Here's the Virgin Mary on the side
of a glass window in Sao Paulo.
of a glass window in Sao Paulo.
169
449000
3563
Bu da Sao Paulo'da bir pencerenin kenarındaki Bakire Meryem.
Burada Bakire Meryem bir peynirli sandviçte yüzünü göstermiş.
07:57
Here's when the Virgin Mary made
her appearance on a cheese sandwich --
her appearance on a cheese sandwich --
170
452587
3414
Buna Las Vegas'ta bir kumarhanede dokunma şansı yakaladım.
08:00
which I got to actually
hold in a Las Vegas casino --
hold in a Las Vegas casino --
171
456025
2490
Ne de olsa burası Amerika.
08:03
of course, this being America.
172
458539
1537
(Gülüşmeler)
08:04
(Laughter)
173
460100
1525
08:06
This casino paid $28,500
on eBay for the cheese sandwich.
on eBay for the cheese sandwich.
174
461649
4327
Kumarhane bu sandviçi almak için eBay'de 28.500 dolar ödemiş.
08:10
(Laughter)
175
466000
1976
(Gülüşmeler)
08:12
But who does it really look like?
The Virgin Mary?
The Virgin Mary?
176
468000
2381
Ama sizce kime benziyor şimdi, Bakire Meryem mi?
(Gülüşmeler)
08:15
(Laughter)
177
470405
1979
Dudaklar büzülmüş, 1940'lar tarzı bir görünüş.
08:17
It has that sort of
puckered lips, 1940s-era look.
puckered lips, 1940s-era look.
178
472408
3865
Clearwater Florida'da Bakire Meryem.
08:21
Virgin Mary in Clearwater, Florida.
179
476297
1679
08:22
I actually went to see this one.
180
478000
1976
Bunu kendim görmeye gittim.
08:24
There was a lot of people there.
181
480000
1834
Bir sürü insan vardı. Tekerlekli sandalyeleri, koltuk değnekleriyle falan
08:26
The faithful come in their wheelchairs
and crutches, and so on.
and crutches, and so on.
182
481858
4652
gelmiş bir sürü inançlı insan.
Biz de daha yakından inceledik.
08:31
We went down and investigated.
183
486534
1861
Büyüklüğünü anlayabilesiniz diye -- bu Dawkins, ben ve Muhteşem Randi,
08:33
Just to give you a size, that's Dawkins,
me and The Amazing Randi,
me and The Amazing Randi,
184
488419
3173
iki, iki buçuk kat yüksekliğindeki görüntünün yanında duruyoruz.
08:36
next to this two,
two and a half story-sized image.
two and a half story-sized image.
185
491616
2413
Bütün bu mumlar -- insanlar hürmet etmek için binlerce mum yakmışlar.
08:38
All these candles, thousands of candles
people had lit in tribute to this.
people had lit in tribute to this.
186
494053
3502
Biz de neler döndüğünü anlamak için gidip arka tarafına baktık.
08:42
So we walked around the backside,
to see what was going on.
to see what was going on.
187
497579
2805
Meğerse her fıskiye ve palmiye ağacının olduğu yerde
08:45
It turns out wherever there's
a sprinkler head and a palm tree,
a sprinkler head and a palm tree,
188
500408
3331
böyle bir resim oluşuyormuş.
08:48
you get the effect.
189
503763
1213
08:49
Here's the Virgin Mary on the backside,
which they started to wipe off.
which they started to wipe off.
190
505000
3381
Bu da arka taraftaki Bakire Meryem. Silmeye başlamışlar.
Herhalde bir binada en fazla bir mucize olabiliyor.
08:53
I guess you can only have
one miracle per building.
one miracle per building.
191
508405
2571
08:55
(Laughter)
192
511000
3333
(Gülüşmeler)
Bu şimdi gerçekten Meryem mucizesi mi, yoksa Marge mucizesi mi?
08:59
So is it really a miracle of Mary,
or is it a miracle of Marge?
or is it a miracle of Marge?
193
514357
3679
(Gülüşmeler)
09:02
(Laughter)
194
518060
1001
Bununla ilgili başa bir örnekle konuşmamı bitireceğim.
09:03
And now I'm going to finish up
with another example of this,
with another example of this,
195
519085
3603
İşitsel bir ilüzyonla.
09:07
with auditory illusions.
196
522712
2777
"White Noise" diye bir film var.
09:10
There's this film, "White Noise,"
with Michael Keaton,
with Michael Keaton,
197
525513
2526
Michael Keaton oynuyor, ölülerin bizimle konuşmasıyla ilgili.
09:12
about the dead talking back to us.
198
528063
2534
Bu arada, bu ölülerle konuşma işi aslında pek de büyük marifet sayılmaz.
09:15
By the way, the whole business of talking
to the dead is not that big a deal.
to the dead is not that big a deal.
199
530621
3665
Görünüşe bakılırsa, herkes yapabiliyor.
09:19
Anybody can do it, turns out.
200
534310
1485
Asıl zor olan ölülerin cevap vermesini sağlamak.
09:20
It's getting the dead to talk
back that's the really hard part.
back that's the really hard part.
201
535819
3088
(Gülüşmeler)
09:23
(Laughter)
202
538931
1098
Bu filmde, güya bu mesajlar elektronik olaylarda gizli.
09:24
In this case, supposedly, these messages
are hidden in electronic phenomena.
are hidden in electronic phenomena.
203
540053
3782
09:28
There's a ReverseSpeech.com web page
where I downloaded this stuff.
where I downloaded this stuff.
204
543859
3285
Bunları ReverseSpeech.com diye bir web sitesinden indirdim.
İleriye doğru oynatılmış hali -- bu içlerinde en ünlüsü.
09:31
This is the most famous one
of all of these.
of all of these.
205
547168
3151
İşte bu çok ünlü parçanın ileriye doğru oynatılmış hali.
09:35
Here's the forward version
of the very famous song.
of the very famous song.
206
550343
2801
09:37
(Music with lyrics)
207
553168
1071
09:39
If there's a bustle in your hedgerow
don't be alarmed now.
don't be alarmed now.
208
554263
5158
09:44
It's just a spring clean
for the May Queen.
for the May Queen.
209
560089
3795
09:50
Yes, there are two paths you
can go by, but in the long run,
can go by, but in the long run,
210
565764
4987
09:56
There's still time to change
the road you're on
the road you're on
211
571870
3564
Of, bunu bütün gün dinlesem sıkılmam.
10:03
Couldn't you just listen to that all day?
212
578733
2611
(Gülüşmeler)
Tamam, şimdi de geriye doğru,
10:06
All right, here it is backwards,
213
581368
1607
10:07
and see if you can hear the hidden
messages that are supposedly in there.
messages that are supposedly in there.
214
582999
4030
bakalım buradaki sözde gizli mesajı duyabilecek misiniz?
10:12
(Music with unintelligible lyrics)
215
587513
6778
10:26
(Lyrics) Satan!
216
601450
1294
10:27
(Unintelligible lyrics continue)
217
602768
6477
Ne duydunuz?
10:41
What did you get?
Audience: Satan!
Audience: Satan!
218
616934
1620
(Seyirciler: Şeytan [Satan].)
10:43
Satan. OK, at least we got "Satan".
219
618578
1712
Şeytan? Tamam en azından şeytanı yakalamışsınız.
10:45
Now, I'll prime the auditory
part of your brain
part of your brain
220
620314
2302
Şimdi beyninizin işitsel kısmını ne duymanız gerektiği
10:47
to tell you what you're supposed
to hear, and then hear it again.
to hear, and then hear it again.
221
622640
3437
konusunda şartlayacağım ve tekrar dinleyeceğiz.
10:50
(Music with lyrics)
222
626101
3801
11:17
(Music ends)
223
652673
1086
(Gülüşmeler)
11:18
(Laughter)
224
653783
1207
"
11:19
(Applause)
225
655014
6389
Size ne duymanız gerektiğini söylediğimde kaçırmanıza imkan yok.
11:26
You can't miss it
when I tell you what's there.
when I tell you what's there.
226
661427
2549
11:28
(Laughter)
227
664000
3250
(Gülüşmeler)
Tamam, konuşmamı ufak, tatlı, olumlu bir hikayeyle bitireceğim.
11:32
I'm going to just end
with a positive, nice little story.
with a positive, nice little story.
228
667274
4035
Skeptics kar amacı gütmeyen bir eğitim kurumu.
11:36
The Skeptics is a nonprofit
educational organization.
educational organization.
229
671333
2845
Sürekli insanların yaptığı ufak, iyi şeyler arıyoruz.
11:39
We're always looking for little
good things that people do.
good things that people do.
230
674202
2820
İngiltere'de bir pop şarkıcısı var.
11:41
And in England, there's a pop singer.
231
677046
2009
Şu an İngiltere'de popüler müzik yapanlar arasında en bilinenlerden, Katie Melua.
11:43
One of the top popular singers
in England today, Katie Melua.
in England today, Katie Melua.
232
679079
3745
Çok güzel bir şarkı yazdı.
11:47
And she wrote a beautiful song.
233
682848
1528
2005'de en iyi beş şarkı arasındaydı. Adı "Nine Million Bicycles in Beijing (Pekin'de Dokuz Milyon Bisiklet.)"
11:49
It was in the top five in 2005, called,
"Nine Million Bicycles in Beijing."
"Nine Million Bicycles in Beijing."
234
684400
5576
11:54
It's a love story -- she's sort
of the Norah Jones of the UK --
of the Norah Jones of the UK --
235
690000
3096
Bir aşk hikayesi -- Birleşik Krallık'ın Norah Jones'u sayılır.
Erkeğini dokuz milyon bisiklete kıyasla
11:57
about how she much loves her guy,
236
693120
1621
11:59
and compared to nine million
bicycles, and so forth.
bicycles, and so forth.
237
694765
2476
ne kadar çok sevdiğini falan anlatıyor.
Orada şöyle bir kısım var.
12:02
And she has this one passage here.
238
697265
2225
12:04
(Music)
239
699514
1036
♫ Sınırdan 12 milyar ışık yılı uzaktayız ♫
12:05
(Lyrics) We are 12 billion
light-years from the edge
light-years from the edge
240
700574
5771
♫ Bu bir tahmin ♫
12:11
That's a guess,
241
706369
2325
♫ Kimse doğru olduğunu söyleyemez ♫
12:13
No one can ever say it's true,
242
708718
3711
♫ Ama ben hep seninle olacağımı biliyorum ♫
12:17
But I know that I will always be with you.
243
712453
4603
Güzel.
12:22
Michael Shermer: Well, that's nice.
At least she got it close.
At least she got it close.
244
717731
2965
En azından yaklaşmış.
Amerikalı olsa "Sınırdan 6.000 ışık yılı uzaktayız." derdi.
12:25
In America it'd be,
"We're 6,000 light years from the edge."
"We're 6,000 light years from the edge."
245
720720
2923
(Gülüşmeler)
12:28
(Laughter)
246
723667
1036
Ama arkadaşım Simon Singh, parçacık fizikçisi, şimdilerde bilim eğitmeni ve
12:29
But my friend, Simon Singh, the particle
physicist now turned science educator,
physicist now turned science educator,
247
724727
3769
ve "Büyük Patlama" kitabının yazarı,
12:33
who wrote the book
"The Big Bang," and so on,
"The Big Bang," and so on,
248
728520
2127
iyi bilimi teşvik etmek için bulduğu her şansı değerlendiren biridir.
12:35
uses every chance he gets
to promote good science.
to promote good science.
249
730671
2405
Bu yüzden The Guardian'a Katie'nin şarkısı hakkında bir köşe yazısı yazdı
12:37
And so he wrote an op-ed piece
in "The Guardian" about Katie's song,
in "The Guardian" about Katie's song,
250
733100
3286
ve sınırdan tam olarak ne kadar uzakta olduğumuzu biliyoruz dedi.
12:41
in which he said, well, we know exactly
how far from the edge.
how far from the edge.
251
736410
5036
12 -- Pardon 13.7 milyar ışık uzaktayız ve bu bir tahmin değil.
12:46
You know, it's 13.7 billion light years,
and it's not a guess.
and it's not a guess.
252
741470
3818
Belirli bir hata payı dahilinde tam olarak nerede olduğunu biliyoruz.
12:50
We know within precise
error bars how close it is.
error bars how close it is.
253
745312
4264
Yani, tam olarak doğru olmasa da, doğruya bayağı yakın olduğunu söyleyebiliriz.
12:54
So we can say, although not absolutely
true, it's pretty close to being true.
true, it's pretty close to being true.
254
749600
3810
Ve işe bakın ki, Katie yazı yayınlandıktan sonra onu aramış.
12:58
And, to his credit, Katie called him up
after this op-ed piece came out, and said,
after this op-ed piece came out, and said,
255
753434
4739
Ve "Çok utandım.
13:02
"I'm so embarrassed.
I was in the astronomy club.
I was in the astronomy club.
256
758197
2371
Eskiden astronomi klübü üyesiydim, doğrusunu bilmem gerekirdi." demiş.
13:05
I should've known better."
257
760592
1278
Sonradan parçayı yeniden kaydetti.
13:06
And she re-cut the song.
258
761894
1222
Ben de yeni haliyle bitireceğim.
13:07
So I will end with the new version.
259
763140
1848
♫ Gözlemlenebilir evrenin sınırından ♫
13:09
(Music with lyrics)
260
765012
1264
13:11
We are 13.7 billion light years
261
766300
2421
♫ 13.7 milyar ışık yılı uzaktayız ♫
13:13
from the edge of the observable universe.
262
768745
3491
♫ Bu belirli hata payına sahip, iyi bir tahmin ♫
13:17
That's a good estimate
with well-defined error bars.
with well-defined error bars.
263
772260
3769
♫ Ve elimizdeki bilgiye dayanarak ♫
13:20
And with the available information,
264
776053
3152
♫ Hep seninle birlikte olacağımı öngörüyorum ♫
13:24
I predict that I will always be with you.
265
779229
4343
(Alkışlar)
13:28
(Laughter)
266
783596
1157
Ne harika, değil mi?
13:29
How cool is that?
267
784777
1168
(Alkışlar)
13:30
(Applause)
268
785969
2031
ABOUT THE SPEAKER
Michael Shermer - SkepticMichael Shermer debunks myths, superstitions and urban legends -- and explains why we believe them. Along with publishing Skeptic Magazine, he's author of Why People Believe Weird Things and The Mind of the Market.
Why you should listen
As founder and publisher of Skeptic Magazine, Michael Shermer has exposed fallacies behind intelligent design, 9/11 conspiracies, the low-carb craze, alien sightings and other popular beliefs and paranoias. But it's not about debunking for debunking's sake. Shermer defends the notion that we can understand our world better only by matching good theory with good science.
Shermer's work offers cognitive context for our often misguided beliefs: In the absence of sound science, incomplete information can powerfully combine with the power of suggestion (helping us hear Satanic lyrics when "Stairway to Heaven" plays backwards, for example). In fact, a common thread that runs through beliefs of all sorts, he says, is our tendency to convince ourselves: We overvalue the shreds of evidence that support our preferred outcome, and ignore the facts we aren't looking for.
He writes a monthly column for Scientific American, and is an adjunct at Claremont Graduate University and Chapman University. His latest book is The Believing Brain: From Ghosts and Gods to Politics and Conspiracies—How We Construct Beliefs and Reinforce Them as Truths. He is also the author of The Mind of the Market, on evolutionary economics, Why Darwin Matters: Evolution and the Case Against Intelligent Design, and The Science of Good and Evil. And his next book is titled The Moral Arc of Science.
Michael Shermer | Speaker | TED.com