TEDxRiodelaPlata
Dan Ariely: What makes us feel good about our work?
Дэн Ариели: Ажилдаа сэтгэл ханамжтай байхад бидэнд юу нөлөөлдөг вэ?
Filmed:
Readability: 3.3
6,508,994 views
Бидэнд ажил хийх сэдлийг юу төрүүлдэг вэ? Бидний бодож заншсанаар мөнгө цорын ганц хүчин зүйл биш юм. Ажлаас авах таашаал ч бас биш. Хийж байгаа зүйлдээ ахиц гаргаж, ажлынхаа үр дүнг мэдрэх нь бидэнд ажиллах урам зориг өгдөг ажээ. Зан төлөвийн эдийн засагч Дэн Ариели сургамж болохуйц хоёр туршилт хийн, бидний ажилд хандах хандлагын санаанд оромгүй, нарийн утга учиртай талуудыг нээн илрүүлжээ. (TEDxRiodelaPlata арга хэмжээний үеэр тавигдсан илтгэл.)
Dan Ariely - Behavioral economist
The dismal science of economics is not as firmly grounded in actual behavior as was once supposed. In "Predictably Irrational," Dan Ariely told us why. Full bio
The dismal science of economics is not as firmly grounded in actual behavior as was once supposed. In "Predictably Irrational," Dan Ariely told us why. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I want to talk a little bit today
0
405
1703
Би өнөөдөр ажил хөдөлмөрийн тухай
бага сага зүйл ярихыг хүслээ.
бага сага зүйл ярихыг хүслээ.
00:14
about labor and work.
1
2108
3898
00:18
When we think about how people work,
2
6006
3164
Бид хүмүүс хэрхэн ажилладаг
тухай бодохдоо
тухай бодохдоо
00:21
the naive intuition we have
3
9170
2469
хүмүүсийг төөрдөг байшин дахь
хулганатай адилтган
хулганатай адилтган
00:23
is that people are like rats in a maze --
4
11639
2166
хүмүүс зөвхөн мөнгөний
төлөө ажилладаг гэх мэт
төлөө ажилладаг гэх мэт
00:25
that all people care about is money,
5
13805
2379
гэнэн бодлоор төсөөлдөг.
Хүмүүст мөнгө л өгчихвөл
00:28
and the moment we give people money,
6
16184
1312
00:29
we can direct them to work one way,
7
17496
1822
хүссэн зоргоороо удирдан,
00:31
we can direct them to work another way.
8
19318
2104
яаж ч ажиллуулж
чадна гэж санадаг.
чадна гэж санадаг.
00:33
This is why we give bonuses to bankers and pay in all kinds of ways.
9
21422
3301
Ийм ч учраас банк ажилтнууддаа
мөнгөн урамшуулал өгдөг.
мөнгөн урамшуулал өгдөг.
00:36
And we really have this incredibly simplistic view
10
24723
3381
Үнэндээ бид хүмүүс яагаад ажилладаг,
хөдөлмөрийн зах зээл гэж юу болохыг
хөдөлмөрийн зах зээл гэж юу болохыг
00:40
of why people work and what the labor market looks like.
11
28104
4358
хэтэрхий энгийнээр ойлгодог.
00:44
At the same time, if you think about it,
12
32462
2728
Хэрвээ та сайн бодоод үзэх юм бол
эргэн тойронд болж буй олон зүйлийн
шинж чанарыг ойлгоход бэрх байдаг.
шинж чанарыг ойлгоход бэрх байдаг.
00:47
there's all kinds of strange behaviors in the world around us.
13
35190
3333
00:50
Think about something like mountaineering and mountain climbing.
14
38523
3132
Жишээлбэл, уулын спортыг бодоод үз.
00:53
If you read books of people who climb mountains, difficult mountains,
15
41655
4536
Хүнд хэцүү ууланд авирсан
хүмүүсийн тухай номонд
хүмүүсийн тухай номонд
00:58
do you think that those books are full of moments of joy and happiness?
16
46191
4997
аз жаргал, баяр хөөрөөр дүүрэн дурсамж
бичсэн байдаг гэж бодож байна уу?
бичсэн байдаг гэж бодож байна уу?
01:03
No, they are full of misery.
17
51188
2733
Үгүй. Тэнд зовлон зүдгүүрийн
тухай дүүрэн байдаг.
тухай дүүрэн байдаг.
01:05
In fact, it's all about frostbite and difficulty to walk
18
53921
3801
Үнэндээ тэнд хахир хүйтэнд
алхах нь битгий хэл
алхах нь битгий хэл
01:09
and difficulty of breathing --
19
57722
1684
амьсгалахад ч хүнд
01:11
cold, challenging circumstances.
20
59406
2599
нөхцөл байдлын тухай бичсэн байдаг.
01:14
And if people were just trying to be happy,
21
62005
2698
Хэрэв хүмүүс зүгээр л аз жаргалтай
байхыг хүсдэг байсан бол
байхыг хүсдэг байсан бол
01:16
the moment they would get to the top,
22
64703
2000
уулын оргилд гарсныхаа дараа:
01:18
they would say, "This was a terrible mistake.
23
66703
1769
"Энэ бол маш тэнэг
алдаа байлаа.
алдаа байлаа.
Дахиж хэзээ ч үүнийг хийхгүй"
гэцгээх байх.
гэцгээх байх.
01:20
I'll never do it again."
24
68472
1511
01:21
(Laughter)
25
69983
1539
(Инээд)
01:23
"Instead, let me sit on a beach somewhere drinking mojitos."
26
71522
3632
"Далайн эрэг дээр мохито шимсэн шиг
хэвтэж байх минь яав даа" гээд л.
хэвтэж байх минь яав даа" гээд л.
01:27
But instead, people go down,
27
75154
3260
Гэвч үүний оронд
хүмүүс уулнаас бууж
хүмүүс уулнаас бууж
01:30
and after they recover, they go up again.
28
78414
3024
эрч хүчээ сэргээж аваад,
дахиад л уул руу авирдаг.
дахиад л уул руу авирдаг.
01:33
And if you think about mountain climbing as an example,
29
81438
3412
Ууланд авирах энэ жишээ нь
01:36
it suggests all kinds of things.
30
84850
2093
олон зүйлийг сургамжилж байна.
01:38
It suggests that we care about reaching the end, a peak.
31
86943
3961
Энэ эцсээ хүртэл явж, оргилд хүрэх нь
бидэнд ямар чухал болохыг сургадаг.
бидэнд ямар чухал болохыг сургадаг.
01:42
It suggests that we care about the fight, about the challenge.
32
90904
3534
Тэмцэл, бэрхшээл бидэнд
чухал болохыг харуулдаг.
чухал болохыг харуулдаг.
01:46
It suggests that there's all kinds of other things
33
94438
2049
Энэ нь өөр олон зүйл хүмүүст
ажиллах урам зориг
ажиллах урам зориг
01:48
that motivate us to work or behave in all kinds of ways.
34
96487
5497
өгдөг гэдгийг сануулна.
01:53
And for me personally, I started thinking about this
35
101984
2837
Миний хувьд нэг оюутан
надтай уулзахаар ирэх үеэс
надтай уулзахаар ирэх үеэс
01:56
after a student came to visit me.
36
104821
2818
энэ тухай бодож эхэлсэн.
01:59
This was a student that was one of my students a few years earlier.
37
107639
3999
Хэдэн жилийн өмнө төгссөн нэг оюутан маань
02:03
And he came one day back to campus.
38
111638
2184
нэг өдөр сургууль дээрээ ирсэн юм.
02:05
And he told me the following story:
39
113822
2249
Тэрээр дараах түүхийг надад ярьсан:
02:08
He said that for more than two weeks, he was working on a PowerPoint presentation.
40
116071
5401
Хоёр 7 хоног гаран тэр
PowerPoint дээр
нэгэн илтгэл бэлтгэж байжээ.
нэгэн илтгэл бэлтгэж байжээ.
02:13
He was working in a big bank.
41
121472
1769
Тэр том банканд ажилладаг бөгөөд
02:15
This was in preparation for a merger and acquisition.
42
123241
3897
энэ нь нэгэн компанийг худалдан авах
бэлтгэл ажилтай холбоотой байж.
бэлтгэл ажилтай холбоотой байж.
02:19
And he was working very hard on this presentation --
43
127138
2807
Тэр илтгэл дээрээ
үнэхээр шаргуу ажилласан.
үнэхээр шаргуу ажилласан.
02:21
graphs, tables, information.
44
129945
2009
Хүснэгт, график бэлдэн,
мэдээлэл цуглуулж,
мэдээлэл цуглуулж,
02:23
He stayed late at night every day.
45
131954
3067
өдөр бүр ажил дээрээ
орой болтол суудаг байж.
орой болтол суудаг байж.
02:27
And the day before it was due,
46
135021
2453
Илтгэлээс нэг өдрийн өмнө
02:29
he sent his PowerPoint presentation to his boss,
47
137474
3214
илтгэлээ дарга руугаа илгээжээ.
02:32
and his boss wrote him back and said,
48
140688
2655
Харин түүний даргаас
02:35
"Nice presentation, but the merger is canceled."
49
143343
4910
"Сайн илтгэл болжээ. Гэвч бид худалдан
авахаа больсон" гэсэн хариу ирсэн.
авахаа больсон" гэсэн хариу ирсэн.
02:40
And the guy was deeply depressed.
50
148253
2090
Өнөөх залуу сэтгэлээр их унаж.
02:42
Now at the moment when he was working,
51
150343
2430
Илтгэлээ бэлдэж байхдаа
тэр аз жаргалтай байжээ.
02:44
he was actually quite happy.
52
152773
1770
02:46
Every night he was enjoying his work,
53
154543
2279
Өдөр бүр ажлаасаа таашаал авч,
02:48
he was staying late, he was perfecting this PowerPoint presentation.
54
156822
4650
оройн цагаар сууж,
илтгэлээ сайжруулж байлаа.
илтгэлээ сайжруулж байлаа.
02:53
But knowing that nobody would ever watch that made him quite depressed.
55
161472
5150
Харин одоо үүнийг нь хэн ч үзэхгүй гэсэн
бодол түүнийг хямраасан байна.
бодол түүнийг хямраасан байна.
02:58
So I started thinking about how do we experiment
56
166622
2705
Үүнийг сонсоод би ажлын үр дүнгийн талаар
03:01
with this idea of the fruits of our labor.
57
169327
3817
туршилт хийх тухай бодож эхэлсэн юм.
03:05
And to start with, we created a little experiment
58
173144
4232
Эхлээд бид бяцхан туршилт хийлээ.
03:09
in which we gave people Legos, and we asked them to build with Legos.
59
177376
6028
Бид хүмүүст Лего тоглоом өгөөд,
Лего тоглоом эвлүүлэх даалгавар өгсөн.
03:15
And for some people, we gave them Legos and we said,
60
183404
4202
Хүмүүст Лего тоглоомыг өгөөд
"Хөөе, энэ Бионикл роботыг эвлүүлээд
3 доллар авмаар байна уу?
3 доллар авмаар байна уу?
03:19
"Hey, would you like to build this Bionicle for three dollars?
61
187606
4715
Хийж чадвал 3 доллар өгье" гэж хэлсэн.
03:24
We'll pay you three dollars for it."
62
192321
2023
03:26
And people said yes, and they built with these Legos.
63
194344
3248
Хүмүүс ч зөвшөөрч,
тоглоомоороо роботыг эвлүүлнэ.
тоглоомоороо роботыг эвлүүлнэ.
03:29
And when they finished, we took it, we put it under the table,
64
197592
3870
Эвлүүлж дууссан тоглоомыг бид
ширээн доогуур хийж байв.
ширээн доогуур хийж байв.
03:33
and we said, "Would you like to build another one, this time for $2.70?"
65
201462
5025
Тэгээд бид "Та дахиад нэгийг
эвлүүлмээр байна уу?
эвлүүлмээр байна уу?
Энэ удаад 2.70 доллар өгье."
гэж асууна.
гэж асууна.
Хэрэв тэд зөвшөөрвөл
дахин нэг робот эвлүүлнэ,
дахин нэг робот эвлүүлнэ,
03:38
If they said yes, we gave them another one.
66
206487
1709
03:40
And when they finished, we asked them,
67
208196
1302
дуусангуут бид
тэднээс дахин асууна.
тэднээс дахин асууна.
03:41
"Do you want to build another one?" for $2.40, $2.10, and so on,
68
209498
4739
"Дахиад нэгийг хиймээр байна уу?"
Гэхдээ 2.40, 2.10 доллараар гэх мэтээр
Гэхдээ 2.40, 2.10 доллараар гэх мэтээр
03:46
until at some point people said, "No more. It's not worth it for me."
69
214237
5448
үнэ нь багасч, хүмүүс
"Дахин хиймээргүй байна.
"Дахин хиймээргүй байна.
Хэтэрхий хямдхан байна" гэж
хэлэх хүртэл үргэлжилнэ.
хэлэх хүртэл үргэлжилнэ.
03:51
This was what we called the meaningful condition.
70
219685
2837
Үүнийг "ач холбогдолтой нөхцөл"
гэж бид нэрлэдэг.
гэж бид нэрлэдэг.
03:54
People built one Bionicle after another.
71
222522
3141
Хүмүүс Бионикл роботыг
нэг нэгээр нь эвлүүлж,
нэг нэгээр нь эвлүүлж,
03:57
After they finished every one of them, we put them under the table.
72
225663
3229
эвлүүлж дууссан роботуудыг бүгдийг нь
бид ширээ доогуур хийж байлаа.
04:00
And we told them that at the end of the experiment,
73
228892
2372
Бид тэдэнд туршилтын дараа
04:03
we will take all these Bionicles, we will disassemble them,
74
231264
3292
тэдний эвлүүлсэн роботуудыг
бүгдийг нь салгаад
бүгдийг нь салгаад
04:06
we will put them back in the boxes, and we will use it for the next participant.
75
234556
4657
хайрцганд нь буцаан хийнэ
гэдгийг хэлсэн.
гэдгийг хэлсэн.
Тэгээд дараагийн туршилтад
дахин ашиглана гэдгийг хэлсэн.
дахин ашиглана гэдгийг хэлсэн.
04:11
There was another condition.
76
239213
1794
Үүнээс гадна өөр нэг
нөхцөл байсан юм.
нөхцөл байсан юм.
04:13
This other condition was inspired by David, my student.
77
241007
4649
Энэ нөхцөлийг оюутнуудын маань нэг
Дэвид бодож олсон.
Дэвид бодож олсон.
04:17
And this other condition we called the Sisyphic condition.
78
245656
3378
Үүнийгээ "Сизифийн нөхцөл" гэж нэрлэсэн.
04:21
And if you remember the story about Sisyphus,
79
249034
2441
Хэрэв та бүхэн Сизифийн
домгийг санаж байвал
домгийг санаж байвал
04:23
Sisyphus was punished by the gods to push the same rock up a hill,
80
251475
5049
түүнд хилэгнэсэн бурхад уулын орой руу
хад чулууг чирч гаргах шийтгэл оноодог.
хад чулууг чирч гаргах шийтгэл оноодог.
04:28
and when he almost got to the end,
81
256524
2015
Чулууг оройд гаргах үед
буцаад доошоо өнхөрч
буцаад доошоо өнхөрч
04:30
the rock would roll over, and he would have to start again.
82
258539
3058
бүхнийг дахиад л эхнээс нь хийх
хэрэгтэй болдог.
хэрэгтэй болдог.
04:33
And you can think about this as the essence of doing futile work.
83
261597
5094
Үүнийг өөрөөр "үр ашиггүй ажил"
гэж нэрлэж болно.
гэж нэрлэж болно.
04:38
You can imagine that if he pushed the rock on different hills,
84
266691
2817
Хэрэв тэр чулууг өөр өөр
уул руу гаргаж байсан бол
уул руу гаргаж байсан бол
04:41
at least he would have some sense of progress.
85
269508
2808
тэр ядаж ахиц гаргаж байгаагаа
мэдрэх байсан байх.
мэдрэх байсан байх.
04:44
Also, if you look at prison movies,
86
272316
2538
Та бүхэн шоронгийн үйл явдалтай кинонд
04:46
sometimes the way that the guards torture the prisoners
87
274854
3353
харгалзагч нар хоригдлуудад
04:50
is to get them to dig a hole
88
278207
2134
нүх ухахыг тушааж,
ухаж дууссаных нь дараа
ухаж дууссаных нь дараа
04:52
and when the prisoner is finished, they ask him to fill the hole back up and then dig again.
89
280341
4466
буцаан булуулж, дахин ухуулж тамладаг
дүр зургийг харж байсан байх.
дүр зургийг харж байсан байх.
04:56
There's something about this cyclical version
90
284807
2288
Нэг үйлдлээ олон дахин давтах
04:59
of doing something over and over and over
91
287095
2368
ийм төрлийн үйл ажиллагаанд
05:01
that seems to be particularly demotivating.
92
289463
2943
урам зоригийг мохоох
ямар нэг зүйл байна аа даа.
ямар нэг зүйл байна аа даа.
05:04
So in the second condition of this experiment, that's exactly what we did.
93
292406
3497
Бид туршилтынхаа 2 дахь нөхцөлд
яг үүнийг ашигласан юм.
05:07
We asked people, "Would you like to build one Bionicle for three dollars?"
94
295903
5087
Бид хүмүүст хандан
"Та 3 доллараар нэг робот
эвлүүлмээр байна уу?" гэж асууна.
эвлүүлмээр байна уу?" гэж асууна.
05:12
And if they said yes, they built it.
95
300990
1914
Тэд зөвшөөрч, нэгийг эвлүүлнэ.
05:14
Then we asked them, "Do you want to build another one for $2.70?"
96
302904
3487
Дараа нь бид "2.70 доллараар дахиад
нэгийг эвлүүлмээр байна уу?" гэнэ.
нэгийг эвлүүлмээр байна уу?" гэнэ.
05:18
And if they said yes, we gave them a new one,
97
306391
3359
Хэрэв зөвшөөрвөл шинэ
хайрцагтайг гаргаж өгнө.
хайрцагтайг гаргаж өгнө.
05:21
and as they were building it,
98
309750
1965
Шинийг эвлүүлж байх хооронд нь
05:23
we took apart the one that they just finished.
99
311715
2868
өмнө эвлүүлсэн роботыг нь салгана.
05:26
And when they finished that,
100
314583
2628
Эвлүүлээд дуусахад нь
дахиад асууна:
дахиад асууна:
"Та дахиад нэгийг эвлүүлмээр байна уу?
05:29
we said, "Would you like to build another one, this time for 30 cents less?"
101
317211
3667
Энэ удаад 30 центээр
бага мөнгө өгье."
бага мөнгө өгье."
05:32
And if they said yes, we gave them the one that they built and we broke.
102
320878
4033
Хэрэв тэд зөвшөөрвөл
тэд дахин нэгийг эвлүүлж,
бид түүнийг нь салгах болно.
бид түүнийг нь салгах болно.
05:36
So this was an endless cycle
103
324911
2300
Энэ үйлдэл эцэс төгсөлгүй үргэлжилж,
05:39
of them building and us destroying in front of their eyes.
104
327211
4979
бүтээсэн зүйлийг нь бид
нүднийх нь өмнө сүйтгэх болно.
нүднийх нь өмнө сүйтгэх болно.
05:44
Now what happens when you compare these two conditions?
105
332190
4153
Хоёр туршилтыг харьцуулж үзвэл
үр дүн нь ямар байх бол?
үр дүн нь ямар байх бол?
05:48
The first thing that happened
106
336343
1086
Эхний туршилтад орсон хүмүүс илүү олон
робот эвлүүлсэн байна.
робот эвлүүлсэн байна.
05:49
was that people built many more Bionicles -- they built 11 versus seven --
107
337429
3715
Үр ашигтай нөхцөлд 11-ийг эвлүүлсэн бол,
05:53
in the meaningful condition versus the Sisyphus condition.
108
341144
3652
Сизифийн нөхцөлд 7-оог л эвлүүлсэн.
05:56
And by the way, we should point out that this was not a big meaning.
109
344796
3068
Дашрамд хэлэхэд, гүйцэтгэх ажил нь
ач холбогдол багатай байсан.
ач холбогдол багатай байсан.
05:59
People were not curing cancer or building bridges.
110
347864
2414
Хавдар эмчилж, гүүр барих
даалгавар биш шүү дээ.
даалгавар биш шүү дээ.
06:02
People were building Bionicles for a few cents.
111
350278
4105
Задгай мөнгөний төлөө лего тоглоом
эвлүүлэх даалгавар байсан.
эвлүүлэх даалгавар байсан.
06:06
And not only that, everybody knew that the Bionicles would be destroyed quite soon.
112
354383
5051
Үүнээс гадна бүх оролцогчид
дараа нь тэдний эвлүүлсэн роботыг
салгах болно гэдгийг мэдэж байсан.
салгах болно гэдгийг мэдэж байсан.
06:11
So there was not a real opportunity for big meaning.
113
359434
2894
Тэгэхээр энэ нь ач холбогдол өндөр
жинхэнэ боломж биш байсан.
жинхэнэ боломж биш байсан.
06:14
But even the small meaning made a difference.
114
362328
3885
Гэвч ач холбогдол нь өчүүхэн байлаа ч
үр дүн нь ялгаатай байсан.
үр дүн нь ялгаатай байсан.
06:18
Now we had another version of this experiment.
115
366213
2371
Бид дараа нь туршилтаа
өөр хувилбараар хийсэн.
өөр хувилбараар хийсэн.
06:20
In this other version of the experiment,
116
368584
1539
Энэ удаад бид хүмүүст
06:22
we didn't put people in this situation,
117
370123
2337
тоглоом эвлүүлэх даалгавар өгөөгүй,
06:24
we just described to them the situation, much as I am describing to you now,
118
372460
4419
харин туршилтын явцыг сая та бүхэнд
ярьж өгсөн шигээ тайлбарлаж өгсөн.
06:28
and we asked them to predict what the result would be.
119
376879
3116
Тэгээд үр дүн нь ямар байхыг
тэднээс асуусан.
тэднээс асуусан.
06:31
What happened?
120
379995
1096
Юу болсон гэж санана?
06:33
People predicted the right direction but not the right magnitude.
121
381091
4051
Хүмүүс ерөнхий хандлагыг нь таасан ч,
ач холбогдлыг нь тааж чадахгүй байсан.
ач холбогдлыг нь тааж чадахгүй байсан.
06:37
People who were just given the description of the experiment
122
385142
4056
Туршилтын талаар сонссон хүмүүс
06:41
said that in the meaningful condition people would probably build one more Bionicle.
123
389198
4313
үр ашигтай нөхцөлд
хүмүүс дахиад нэг Бионикл
эвлүүлэх байсан байх гэцгээсэн.
эвлүүлэх байсан байх гэцгээсэн.
06:45
So people understand that meaning is important,
124
393511
2450
Хүмүүс чухал гэдгийг нь ойлгож байсан.
06:47
they just don't understand the magnitude of the importance,
125
395961
2763
Гэвч ач холбогдол хир их чухал болохыг
06:50
the extent to which it's important.
126
398724
2154
тэд хэлж мэдэхгүй байсан.
06:52
There was one other piece of data we looked at.
127
400878
3084
Бид өөр нэг тоон өгөгдлийг судалсан.
06:55
If you think about it, there are some people who love Legos and some people who don't.
128
403962
4918
Та бүхэн "Зарим хүмүүс
Лего тоглоомд дуртай,
Лего тоглоомд дуртай,
харин зарим нь дургүй шүү дээ"
гэж бодож магад.
гэж бодож магад.
"Лего эвлүүлэх дуртайд нь үнэ хөлс
хэд байх нь хамаагүй,
хэд байх нь хамаагүй,
07:00
And you would speculate that the people who love Legos
129
408880
2082
07:02
will build more Legos, even for less money,
130
410962
2582
олон тоглоом эвлүүлэх байх"
гэж бодож болох юм.
гэж бодож болох юм.
07:05
because after all, they get more internal joy from it.
131
413544
2934
Учир нь энэ ажлаасаа
тэд таашаал авч байгаа.
тэд таашаал авч байгаа.
07:08
And the people who love Legos less will build less Legos
132
416478
3305
Харин Легод дургүй хүмүүс мэдээж илүү
цөөхнийг эвлүүлэх байх.
цөөхнийг эвлүүлэх байх.
07:11
because the enjoyment that they derive from it is lower.
133
419783
2944
Учир нь энэ ажлаас авах таашаал нь
харьцангуй бага байна.
харьцангуй бага байна.
07:14
And that's actually what we found in the meaningful condition.
134
422727
2834
Үүнийг бид ач холбогдолтой нөхцөл дэх
туршилтаас олж харсан.
туршилтаас олж харсан.
07:17
There was a very nice correlation between love of Lego
135
425561
3037
Тэнд Лего эвлүүлэх сонирхол нь
эвлүүлсэн тоглоомын тоотой
эвлүүлсэн тоглоомын тоотой
07:20
and the amount of Legos people built.
136
428598
2129
шууд хамааралтай болох нь харагдсан.
07:22
What happened in the Sisyphic condition?
137
430727
2551
Харин Сизифийн нөхцөлд хийсэн туршилтад
07:25
In that condition the correlation was zero.
138
433278
2905
энэ хамаарал тэгтэй тэнцүү байсан.
07:28
There was no relationship between the love of Lego and how much people built,
139
436183
4441
Тэнд Лего эвлүүлэх сонирхол нь
эвлүүлсэн тоглоомын тоотой
эвлүүлсэн тоглоомын тоотой
ямар ч хамааралгүй байсан.
07:32
which suggests to me that with this manipulation
140
440624
2921
Эндээс дараах таамгийг дэвшүүлж болно:
07:35
of breaking things in front of people's eyes,
141
443545
2366
бүтээсэн зүйлийг нь
нүднийх нь өмнө сүйтгэснээр
нүднийх нь өмнө сүйтгэснээр
07:37
we basically crushed any joy that they could get out of this activity.
142
445911
4669
бүтээх үйлдлээс олж авах
аз жаргалыг нь үгүй хийх юм.
аз жаргалыг нь үгүй хийх юм.
07:42
We basically eliminated it.
143
450580
2781
Ул мөргүй устгах болно.
07:45
Soon after I finished running this experiment,
144
453361
3717
Би энэ туршилтын дараа Сиаттл дахь
07:49
I went to talk to a big software company in Seattle.
145
457078
4064
нэг програм хангамжийн компанид
уулзалт хийхээр очсон юм.
уулзалт хийхээр очсон юм.
07:53
I can't tell you who they were, but they were a big company in Seattle.
146
461142
3594
Нэрийг нь хэлэхгүй. Гэхдээ Сиаттл
томдоо ордог компаниудын нэг.
томдоо ордог компаниудын нэг.
07:56
And this was a group within this software company that was put in a different building.
147
464736
4358
Төв барилгаасаа өөр газар байрладаг
нэг хэлтэст
08:01
And they asked them to innovate and create the next big product for this company.
148
469094
5183
шинэлэг санаа сэдэж,
цоо шинэ бүтээгдэхүүн
хийх үүрэг өгчээ.
хийх үүрэг өгчээ.
08:06
And the week before I showed up,
149
474277
1866
Намайг очихоос 7 хоногийн өмнө
08:08
the CEO of this big software company went to that group, 200 engineers,
150
476143
4067
гүйцэтгэх захирал нь
200 инженерийн бүрэлдэхүүнтэй
200 инженерийн бүрэлдэхүүнтэй
тэр хэлтэст төсөл цуцлагдсан
тухай мэдэгджээ.
тухай мэдэгджээ.
08:12
and canceled the project.
151
480210
3101
08:15
And I stood there in front of 200 of the most depressed people I've ever talked to.
152
483311
5155
Намайг яриа хийхээр очиход
сэтгэлээр унасан 200 хүн угтсан юм.
08:20
And I described to them some of these Lego experiments,
153
488466
3195
Би тэдэнд Легогийн туршилтын
талаар ярьж өгөхөд
талаар ярьж өгөхөд
08:23
and they said they felt like they had just been through that experiment.
154
491661
4846
тэд яг л энэ туршилтад оролцсон мэт
мэдрэмж төрсөн гэж байлаа.
мэдрэмж төрсөн гэж байлаа.
08:28
And I asked them, I said,
155
496507
1622
Би тэднээс "Та нарын хэд чинь
08:30
"How many of you now show up to work later than you used to?"
156
498129
3530
ажилдаа хоцорч ирэх болсон бэ?"
гэж асуув.
гэж асуув.
08:33
And everybody raised their hand.
157
501659
2204
Бүгд гараа өргөлөө.
08:35
I said, "How many of you now go home earlier than you used to?"
158
503863
2981
"Та нарын хэд чинь ажлаасаа
эрт тарах болсон бэ?"
эрт тарах болсон бэ?"
08:38
And everybody raised their hand.
159
506844
1799
Бүгд гараа өргөлөө.
08:40
I asked them, "How many of you now add not-so-kosher things to your expense reports?"
160
508643
5866
"Та нарын хэд чинь байгууллагын төсвийг
хэрэггүй зүйлд зарцуулж эхэлсэн бэ?"
гэж асуухад
гэж асуухад
08:46
And they didn't really raise their hands,
161
514509
1752
хэн ч гараа өргөсөнгүй.
08:48
but they took me out to dinner and showed me what they could do with expense reports.
162
516261
5624
Гэхдээ тэд намайг
оройн зоогт урихдаа
оройн зоогт урихдаа
төсвийг яаж үрэн таран хийхийг
биеэр үзүүлсэн юм.
биеэр үзүүлсэн юм.
08:53
And then I asked them, I said,
163
521885
1699
Би тэднээс
"Гүйцэтгэх захирал чинь та нарыг
"Гүйцэтгэх захирал чинь та нарыг
08:55
"What could the CEO have done to make you not as depressed?"
164
523584
4600
сэтгэлээр унагахгүйн тулд яах
ёстой байсан бэ?" гэж асуухад
ёстой байсан бэ?" гэж асуухад
09:00
And they came up with all kinds of ideas.
165
528184
2364
Тэд олон санал хэлсэн.
09:02
They said the CEO could have asked them to present to the whole company
166
530548
3238
" Гүйцэтгэх захирал нь тэднийг
өнгөрсөн хоёр жилд ямар ажил хийхээр
өнгөрсөн хоёр жилд ямар ажил хийхээр
төлөвлөж байсан талаар
бусдадаа танилцуулах
бусдадаа танилцуулах
09:05
about their journey over the last two years and what they decided to do.
167
533786
3307
хүсэлт тавьж болох байсан."
09:09
He could have asked them to think about which aspect of their technology
168
537093
3865
"Тэдний бүтээсэн технологи
компанийн аль нэг хэлтэст
компанийн аль нэг хэлтэст
09:12
could fit with other parts of the organization.
169
540958
3546
ашиглагдаж болох эсэх талаар
санал асууж болох байсан"
санал асууж болох байсан"
09:16
He could have asked them to build some prototypes, some next-generation prototypes,
170
544504
3374
"Бүтээгдэхүүний шинэ хувилбарыг хийж,
хэрхэн ажиллахыг нь туршиж үзэх
хэрхэн ажиллахыг нь туршиж үзэх
09:19
and seen how they would work.
171
547878
1871
хүсэлт тавьж болох байсан."
09:21
But the thing is that any one of those
172
549749
1995
Гэхдээ эдгээрийг хэрэгжүүлэхийн тулд
хүчин чармайлт, урам зориг шаардагдана.
хүчин чармайлт, урам зориг шаардагдана.
09:23
would require some effort and motivation.
173
551744
2967
09:26
And I think the CEO basically did not understand the importance of meaning.
174
554711
4153
Гүйцэтгэх захирал нь ач холбогдол
ямар чухал болохыг ойлгоогүй байх.
ямар чухал болохыг ойлгоогүй байх.
09:30
If the CEO, just like our participants,
175
558864
2264
Хэрэв тэр захирал
туршилтад оролцогчидтой адил
туршилтад оролцогчидтой адил
09:33
thought the essence of meaning is unimportant,
176
561128
3101
ач холбогдол чухал биш гэж үзсэн бол
тэр үүнийг тоохгүй өнгөрсөн нь
аргагүй байх.
аргагүй байх.
09:36
then he [wouldn't] care.
177
564229
1357
Тэр "Тухайн үед би та нарт
нэг даалгавар өгсөн,
нэг даалгавар өгсөн,
09:37
And he would tell them, "At the moment I directed you in this way,
178
565586
2965
харин одоо өөр зүйл дээр ажиллах
даалгавар өгч байна.
даалгавар өгч байна.
09:40
and now that I am directing you in this way,
179
568551
1602
09:42
everything will be okay."
180
570153
1960
Бүх зүйл хэвийн байна."
гэж хэлэх байх.
гэж хэлэх байх.
09:44
But if you understood how important meaning is,
181
572113
2548
Хэрэв ач холбогдол ямар чухал
болохыг ойлгодог бол
болохыг ойлгодог бол
09:46
then you would figure out that it's actually important
182
574661
2417
хийж байгаа зүйл нь
ач холбогдолтой болохыг
ач холбогдолтой болохыг
09:49
to spend some time, energy and effort
183
577078
1883
мэдрүүлэхийн тулд
цаг, заваа зарцуулах нь
цаг, заваа зарцуулах нь
09:50
in getting people to care more about what they're doing.
184
578961
3435
ямар чухал болохыг мэдэх болно.
09:54
The next experiment was slightly different.
185
582396
2708
Дараагийн туршилт арай өөр байсан.
09:57
We took a sheet of paper with random letters,
186
585104
2657
Хүмүүст үсэг бичсэн цааснуудыг өгөөд
09:59
and we asked people to find pairs of letters that were identical next to each other.
187
587761
4471
тэдгээрээс адил үсэгтэйг
өөр нэгийг хайж олох
өөр нэгийг хайж олох
даалгавар өгсөн.
Даалгавар нь ердөө л энэ.
10:04
That was the task.
188
592232
1148
10:05
And people did the first sheet.
189
593380
1383
Эхний удаад олчихвол
10:06
And then we asked them if they wanted to do the next sheet for a little bit less money
190
594763
3060
дахиад нэгийг арай бага мөнгөөр
олохыг асууж байлаа.
олохыг асууж байлаа.
10:09
and the next sheet for a little bit less money, and so on and so forth.
191
597823
2958
Ийм маягаар дараагийн даалгаварт
өгөх мөнгө нь багассаар байх юм.
өгөх мөнгө нь багассаар байх юм.
10:12
And we had three conditions.
192
600781
1883
Туршилтыг 3 өөр нөхцөлөөр хийсэн.
10:14
In the first condition, people wrote their name on the sheet,
193
602664
3688
Эхний нөхцөлд хүмүүс цаасны
ард нэрээ бичээд,
ард нэрээ бичээд,
хосоор нь хайж олсон
үсэгтэй цаасаа
үсэгтэй цаасаа
10:18
found all the pairs of letters, gave it to the experimenter.
194
606352
3678
хянагчид хүлээлгэж өгнө.
10:22
The experimenter would look at it, scan it from top to bottom,
195
610030
3966
Хянагч цааснуудыг хүлээн авч,
хянаж үзээд
10:25
say "uh huh" and put it on the pile next to them.
196
613996
4150
"Аанхан" гэж хэлээд
хажуудаа давхарлаж тавих юм.
хажуудаа давхарлаж тавих юм.
10:30
In the second condition, people did not write their name on it.
197
618146
3699
Хоёр дахь нөхцөлд хүмүүс
цаасан дээр нэрээ бичихгүй.
цаасан дээр нэрээ бичихгүй.
10:33
The experimenter looked at it,
198
621845
2218
Цаасыг хураан авч буй хянагч нар
10:36
took the sheet of paper, did not look at it, did not scan it,
199
624063
3133
цаасыг шалгаж үзэхгүй,
харах ч үгүй,
харах ч үгүй,
10:39
and simply put it on the pile of pages.
200
627196
3599
зүгээр л хураагаад авна.
10:42
So you take a piece, you just put it on the side.
201
630795
2652
Хурааж аваад л шууд
давхарлаад тавиад байна.
давхарлаад тавиад байна.
10:45
And in the third condition,
202
633447
1146
Гурав дахь нөхцөлд
10:46
the experimenter got the sheet of paper and directly put it into a shredder.
203
634593
8378
хянагч цаасыг хурааж авангуутаа
шууд л цаас устгагчид хийчихнэ.
(Инээд)
10:54
What happened in those three conditions?
204
642971
2817
Энэ 3 нөхцөлд юу болох бол?
10:57
In this plot I'm showing you at what pay rate people stopped.
205
645788
4432
Энэ график хүмүүс хамгийн багадаа
ямар үнээр ажилласныг харуулж байна.
ямар үнээр ажилласныг харуулж байна.
Бага дүн нь хүмүүс илүү их
хөдөлмөрлөснийг харуулж байна.
хөдөлмөрлөснийг харуулж байна.
11:02
So low numbers mean that people worked harder. They worked for much longer.
206
650220
4518
Тэд илүү удаан ажилласан.
11:06
In the acknowledged condition, people worked all the way down to 15 cents.
207
654738
4916
Эхний нөхцөлд
Хүмүүс 15 цент хүртэл ажилласан.
11:11
At 15 cents per page, they basically stopped these efforts.
208
659654
3744
Хуудсын үнэ 15 цент болоход
тэд ажиллахаа зогсоосон.
11:15
In the shredder condition, it was twice as much -- 30 cents per sheet.
209
663398
4755
Цаас устгагчтай туршилтад үнэ нь 2 дахин
өндөр буюу 30 цент байсан.
өндөр буюу 30 цент байсан.
11:20
And this is basically the result we had before.
210
668153
2173
Энэ нь өмнөх туршилтын
үр дүнтэй тохирч байна.
үр дүнтэй тохирч байна.
11:22
You shred people's efforts, output,
211
670326
3478
Хүмүүсийн ажлын үр дүнг устгахад
11:25
you get them not to be as happy with what they're doing.
212
673804
2499
тэд хийж байгаа зүйлдээ
аз жаргалгүй болдог байна.
аз жаргалгүй болдог байна.
Гэхдээ энд нэг зүйлийг
тодруулах хэрэгтэй.
тодруулах хэрэгтэй.
11:28
But I should point out, by the way,
213
676303
1535
11:29
that in the shredder condition, people could have cheated.
214
677838
2965
Цаас устгагчтай туршилтад
хүмүүс заль хэрэглэх боломжтой.
хүмүүс заль хэрэглэх боломжтой.
11:32
They could have done not so good work,
215
680803
2181
Тэд мэрийхгүй байж болно.
11:34
because they realized that people were just shredding it.
216
682984
2503
Учир нь тэдний ажлыг
цаас устгагчид хийж байгааг харсан.
цаас устгагчид хийж байгааг харсан.
11:37
So maybe the first sheet you would do good work,
217
685487
1867
Магадгүй эхний хуудсыг
хичээж хийсэн байх.
хичээж хийсэн байх.
11:39
but then you see nobody is really testing it,
218
687354
1919
Харин ажлыг нь хэн ч шалгаж
үзэхгүй байгааг мэдээд
үзэхгүй байгааг мэдээд
11:41
so you would do more and more and more.
219
689273
2195
аль болох олныг
хийхийг зорих болно.
хийхийг зорих болно.
11:43
So in fact, in the shredder condition,
220
691468
1562
Цаас устгагчтай туршилтад
11:45
people could have submitted more work and gotten more money
221
693030
2874
хүмүүс аль болох олон хуудас хийж,
бага хүчин чармайлтаар
бага хүчин чармайлтаар
11:47
and put less effort into it.
222
695904
2419
илүү мөнгө олохыг зорих болно.
11:50
But what about the ignored condition?
223
698323
2147
Харин хоёр дахь туршилтын
үр дүн ямар байх бол?
үр дүн ямар байх бол?
11:52
Would the ignored condition be more like the acknowledged or more like the shredder,
224
700470
3513
Ажлыг нь шалгаж үзсэн туршилттай
адил байх болов уу?
адил байх болов уу?
Эсвэл цаас устгагчтай туршилттай адил,
эсвэл дундуур нь уу?
эсвэл дундуур нь уу?
11:55
or somewhere in the middle?
225
703983
2019
11:58
It turns out it was almost like the shredder.
226
706002
3356
Үр дүн нь цаас устгагчтай туршилттай
тун адилхан байлаа.
тун адилхан байлаа.
12:01
Now there's good news and bad news here.
227
709358
2807
Үүнээс дүгнэхэд дуулгах
сайн, муу 2 мэдээ байна.
сайн, муу 2 мэдээ байна.
12:04
The bad news is that ignoring the performance of people
228
712165
4635
Муу нь гэвэл хийсэн ажлыг нь
тоохгүй байх нь
тоохгүй байх нь
12:08
is almost as bad as shredding their effort in front of their eyes.
229
716800
4500
ажлын үр дүнг нүдэн дээр нь
устгахтай адил хор нөлөөтэй аж.
устгахтай адил хор нөлөөтэй аж.
12:13
Ignoring gets you a whole way out there.
230
721300
3750
Хийсэн ажлыг нь тоохгүй
байх нь хор уршигтай.
байх нь хор уршигтай.
12:17
The good news is that by simply looking at something that somebody has done,
231
725050
4400
Сайхан мэдээ гэвэл
хийсэн зүйлийг нь хараад
хийсэн зүйлийг нь хараад
12:21
scanning it and saying "uh huh,"
232
729450
2215
"Аанхан" гэж хэлээд хүлээн зөвшөөрөх нь
хүмүүсийн урам зоригийг сэргээхэд
12:23
that seems to be quite sufficient
233
731665
1404
12:25
to dramatically improve people's motivations.
234
733069
3243
хангалттай түлхэц болдог байх нь.
12:28
So the good news is that adding motivation doesn't seem to be so difficult.
235
736312
5481
Тэгэхээр сайн мэдээ гэвэл
урам зоригийг сэргээх нь
урам зоригийг сэргээх нь
тийм ч хэцүү зүйл биш юм.
12:33
The bad news is that eliminating motivations
236
741793
2297
Муу мэдээ гэвэл урам
зоригийг мохоох нь
зоригийг мохоох нь
12:36
seems to be incredibly easy,
237
744090
1775
маш амархан зүйл тул
12:37
and if we don't think about it carefully, we might overdo it.
238
745865
3691
энэ асуудалд болгоомжтой хандаж,
хэтрүүлэхээс сэрэмжлэх хэрэгтэй.
хэтрүүлэхээс сэрэмжлэх хэрэгтэй.
12:41
So this is all in terms of negative motivation
239
749556
3485
Өөрөөр хэлбэл, сөрөг сэдлийг өгөх замаар
бүтээмжийг дээшлүүлэх аргаас
бүтээмжийг дээшлүүлэх аргаас
12:45
or eliminating negative motivation.
240
753041
2883
зайлсхийх хэрэгтэй.
12:47
The next part I want to show you is something about the positive motivation.
241
755924
4490
Миний дараагийн танилцуулах хэсэг бол
эерэг сэдлийн тухай юм.
эерэг сэдлийн тухай юм.
12:52
So there is a store in the U.S. called IKEA.
242
760414
4128
АНУ-д IKEA нэртэй
дэлгүүрүүд байдаг.
дэлгүүрүүд байдаг.
12:56
And IKEA is a store with kind of okay furniture that takes a long time to assemble.
243
764542
6848
IKEA-гийн дэлгүүрүүдээр боломжийн
тавилга худалддаг боловч
тавилга худалддаг боловч
тэдгээрийг угсрахад
багагүй цаг ордог.
багагүй цаг ордог.
13:03
(Laughter)
244
771390
1950
(Инээд)
13:05
And I don't know about you, but every time I assemble one of those,
245
773340
2840
Та нарын сайн мэдэхгүй,
гэхдээ миний хувьд авсан
тавилгаа угсрах бүртээ
тавилгаа угсрах бүртээ
13:08
it takes me much longer, it's much more effortful, it's much more confusing.
246
776180
4086
илүү их цаг зарцуулж,
илүү их хүч чармайлт гаргадаг.
илүү их хүч чармайлт гаргадаг.
Их ч будлиж,
буруу зөрүү эвлүүлнэ.
буруу зөрүү эвлүүлнэ.
13:12
I put things in the wrong way.
247
780266
2920
13:15
I can't say enjoy those pieces.
248
783186
2604
Олон салангид эд ангиудын
учрыг нь олж
учрыг нь олж
13:17
I can't say I enjoy the process.
249
785790
3250
угсрах ажил надад
таалагдаад байдаггүй.
таалагдаад байдаггүй.
13:21
But when I finish it, I seem to like those IKEA pieces of furniture
250
789040
3863
Гэхдээ хийгээд дууссаны дараа
өөрийн гараар угсарсан
IKEA-ийн тавилга маань
IKEA-ийн тавилга маань
бусдаасаа илүү таалагддаг.
13:24
more than I like other ones.
251
792903
2371
(Инээд)
13:27
And there's an old story about cake mixes.
252
795274
4372
Бялууны зуурмагийн тухай
хуучны түүх ярья.
хуучны түүх ярья.
13:31
So when they started cake mixes in the '40s,
253
799646
3028
40-өөд оны үед бялууны
бэлэн зуурмагийг үйлдвэрлэж эхэлжээ.
бэлэн зуурмагийг үйлдвэрлэж эхэлжээ.
13:34
they would take this powder and they would put it in a box,
254
802674
3815
Нунтаг хэлбэрээр үйлдвэрлэж
хайрцагласан
хайрцагласан
13:38
and they would ask housewives to basically pour it in, stir some water in it,
255
806489
4439
тэрхүү бүтээгдэхүүнийг
задалж саванд хийгээд
задалж саванд хийгээд
дээрээс ус хийж хутгаад
13:42
mix it, put it in the oven, and -- voila! -- you had cake.
256
810928
4512
зууханд хийгээд л бялуу бэлэн.
13:47
But it turns out they were very unpopular.
257
815440
2199
Гэвч борлуулалт муу байлаа.
13:49
People did not want them.
258
817639
1785
Хүмүүс үүнийг худалдаж
авахыг хүсэхгүй байв.
авахыг хүсэхгүй байв.
13:51
And they thought about all kinds of reasons for that.
259
819424
2299
Байж болох бүх
шалтгааныг судалж үзжээ.
шалтгааныг судалж үзжээ.
13:53
Maybe the taste was not good.
260
821723
1433
Амт муутай
байсан юм болов уу?
байсан юм болов уу?
13:55
No, the taste was great.
261
823156
1500
Үгүй ээ. Үнэхээр сайхан
амттай байсан.
амттай байсан.
13:56
What they figured out was that there was not enough effort involved.
262
824656
5024
Бялууг хийх нь хэтэрхий амархан
байсанд гол шалтгаан нь байж.
байсанд гол шалтгаан нь байж.
14:01
It was so easy that nobody could serve cake to their guests
263
829680
3401
Хийхэд дэндүү хялбар байсан тул хэн ч
зочдоо бялуугаар дайлж,
зочдоо бялуугаар дайлж,
14:05
and say, "Here is my cake."
264
833081
2308
"Миний хийсэн бялуу"
гэж хэлэхийг хүсэхгүй байлаа.
гэж хэлэхийг хүсэхгүй байлаа.
14:07
No, no, no, it was somebody else's cake.
265
835389
1569
Өөр хэн нэгний хийсэн бэлэн зүйлийг
дэлгүүрээс авчихсан тул
дэлгүүрээс авчихсан тул
14:08
It was as if you bought it in the store.
266
836958
2015
14:10
It didn't really feel like your own.
267
838973
2411
өөрийн гараар хийсэн
мэдрэмж төрөхгүй байв.
мэдрэмж төрөхгүй байв.
14:13
So what did they do?
268
841384
1659
Тэгээд тэд яасан бол?
14:15
They took the eggs and the milk out of the powder.
269
843043
3667
Тэд зуурмагийн орцоос
өндөг, сүү хоёрыг хасчихжээ.
өндөг, сүү хоёрыг хасчихжээ.
(Инээд)
14:18
(Laughter)
270
846710
1353
14:20
Now you had to break the eggs and add them.
271
848063
3841
Одоо өндөг хагалж,
зуурмагтаа нэмж,
зуурмагтаа нэмж,
14:23
You had to measure the milk and add it, mixing it.
272
851904
2970
бас дээрээс сүү нэмж хийн
зуурах хэрэгтэй болжээ.
зуурах хэрэгтэй болжээ.
14:26
Now it was your cake. Now everything was fine.
273
854874
2815
Ингээд өөрийн гараар хийсэн
бялуу болж байгаа юм.
бялуу болж байгаа юм.
14:29
(Applause)
274
857689
9586
(Инээд)
(Алга ташилт)
14:39
Now I think a little bit like the IKEA effect,
275
867275
2768
"IKEA нөлөө"-ний
тухай бодоод үзвэл,
тухай бодоод үзвэл,
14:42
by getting people to work harder,
276
870043
1966
хүмүүс илүү хүчин чармайлт гаргаж
ажилласан зүйлдээ
илүү хайртай байх нь
илүү хайртай байх нь
14:44
they actually got them to love what they're doing to a higher degree.
277
872009
3753
гэсэн дүгнэлтэд хүрч болно.
14:47
So how do we look at this question experimentally?
278
875762
3022
Үүнийг туршилтаар хэрхэн
харж болох вэ?
харж болох вэ?
14:50
We asked people to build some origami.
279
878784
2439
Бид хүмүүст оригами
эвхэх даалгавар өгсөн.
эвхэх даалгавар өгсөн.
14:53
We gave them instructions on how to create origami,
280
881223
2853
Бид хүмүүст оригами
хийх заавар,
хийх заавар,
хуудас цаасны хамт өгсөн.
14:56
and we gave them a sheet of paper.
281
884076
1686
14:57
And these were all novices, and they built something that was really quite ugly --
282
885762
4314
Оролцогчид бүгд анхлан
суралцагсад байсан тул
суралцагсад байсан тул
тэдний хийсэн зүйл
үнэхээр муухай байлаа.
үнэхээр муухай байлаа.
15:02
nothing like a frog or a crane.
283
890076
2667
Мэлхий, тогоруутай
огт адилгүй байв.
огт адилгүй байв.
15:04
But then we told them, we said, "Look, this origami really belongs to us.
284
892743
3532
Гэхдээ бид тэдэнд "Энэ бүгд биднийх.
"Та нар бидэнд зориулж хийсэн ч
хийсэн зүйлээ худалдаж авч болно.
хийсэн зүйлээ худалдаж авч болно.
15:08
You worked for us, but I'll tell you what, we'll sell it to you.
285
896275
2817
15:11
How much do you want to pay for it?"
286
899092
2135
Хэдээр худалдаж авах вэ?"
гэж асуусан.
гэж асуусан.
15:13
And we measured how much they were willing to pay for it.
287
901227
2983
Тэгээд хэдээр худалдаж авахыг нь
хэмжиж үзсэн.
хэмжиж үзсэн.
15:16
And we had two types of people.
288
904210
1973
Туршилтад 2 бүлэг хүмүүс оролцсон:
эхнийх нь оригами хийсэн хүмүүс,
15:18
We had the people who built it,
289
906183
1927
15:20
and we had the people who did not build it and just looked at it as external observers.
290
908110
4914
нөгөөх нь оригами хийгээгүй ч,
зүгээр л хажуугаас ажиглаж
зогссон бүлэг хүмүүс.
зогссон бүлэг хүмүүс.
15:25
And what we found was that the builders thought
291
913024
2404
Оригами хийсэн бүлэг хүмүүс тэдний
оригами үнэхээр сайхан болсон гэж
оригами үнэхээр сайхан болсон гэж
15:27
that these were beautiful pieces of origami,
292
915428
3514
бодож байгааг бид тогтоосон.
(Инээд)
15:30
and they were willing to pay for them five times more
293
918942
2539
Тэд ажиглагч бүлэг хүмүүсээс
15:33
than the people who just evaluated them externally.
294
921481
3158
5 дахин илүү үнэ хэлж байсан.
15:36
Now you could say, if you were a builder,
295
924639
3025
Оригами хийсэн оролцогч
маань юу гэж бодох бол?
маань юу гэж бодох бол?
15:39
do you think that, "Oh, I love this origami, but I know that nobody else would love it?"
296
927664
6439
"Энэ оригами надад
тун таалагдаж байна.
тун таалагдаж байна.
Гэхдээ бусдад таалагдахгүй гэдгийг нь
мэдэж байна" гэх болов уу?
мэдэж байна" гэх болов уу?
15:46
Or do you think, "I love this origami, and everybody else will love it as well?"
297
934103
5694
Эсвэл "Энэ оригами надад таалагдаж байна.
Бусдад ч гэсэн таалагдана байх" гэх үү?
Бусдад ч гэсэн таалагдана байх" гэх үү?
15:51
Which one of those two is correct?
298
939797
2469
Аль нь зөв бол?
15:54
Turns out the builders not only loved the origami more,
299
942266
3157
Оригами нугалсан хүмүүст хийсэн зүйл нь
илүү их таалагдахаас гадна
илүү их таалагдахаас гадна
15:57
they thought that everybody would see the world in their view.
300
945423
3498
бусад хүмүүс ч тэдний нүдээр
ертөнцийг харж,
ертөнцийг харж,
бусад хүмүүст хийсэн зүйл нь мөн адил
таалагдана гэж боддог ажээ.
таалагдана гэж боддог ажээ.
16:00
They thought everybody else would love it more as well.
301
948921
3021
16:03
In the next version we tried to do the IKEA effect.
302
951942
3052
Харин дараагийн туршилтаар
бид "IKEA нөлөө"-г туршиж үзсэн.
бид "IKEA нөлөө"-г туршиж үзсэн.
16:06
We tried to make it more difficult.
303
954994
1799
Даалгаврыг илүү хүнд болгосон.
16:08
So for some people we gave the same task.
304
956793
2910
Оролцогчдод адил даалгавар өгсөн.
16:11
For some people we made it harder by hiding the instructions.
305
959703
4022
Гэхдээ нэг бүлэгт даалгаврыг хүндрүүлж,
эвлүүлэх зааврыг өгөөгүй.
эвлүүлэх зааврыг өгөөгүй.
16:15
At the top of the sheet, we had little diagrams of how do you fold origami.
306
963725
4272
Хуудасны толгой хэсэгт оригами эвлүүлэх
зурагтай заавар өгсөн.
16:19
For some people we just eliminated that.
307
967997
2746
Харин зарим хүмүүст ийм заавар өгөөгүй.
16:22
So now this was tougher. What happened?
308
970743
2959
Даалгавар илүү
хүнд болж байна.
хүнд болж байна.
Юу болсон бол?
16:25
Well in an objective way, the origami now was uglier, it was more difficult.
309
973702
5907
Энэ удаад даалгавар нь
илүү хүнд болсон тул
илүү хүнд болсон тул
хийсэн оригами илүү муухай болсон.
16:31
Now when we looked at the easy origami,
310
979609
2102
Оригамиг эвлүүлэхэд илүү амархан
байсан өмнөх туршилтаар
байсан өмнөх туршилтаар
16:33
we saw the same thing: Builders loved it more, evaluators loved it less.
311
981711
4392
оригамийг хийсэн хүмүүст ажиглагч
хүмүүсээс илүү таалагдаж байсан.
хүмүүсээс илүү таалагдаж байсан.
16:38
When you looked at the hard instructions,
312
986103
2161
Харин даалгавар нь хүндэрсэн
дараагийн туршилтаар
дараагийн туршилтаар
16:40
the effect was larger.
313
988264
2930
Зүй тогтлын далайц нь илүү байсан.
16:43
Why? Because now the builders loved it even more.
314
991194
5078
Яагаад вэ?
Учир нь оригами нь хийсэн
хүмүүстээ илүү их таалагдсан.
хүмүүстээ илүү их таалагдсан.
(Инээд)
16:48
They put all this extra effort into it.
315
996272
2654
Тэд илүү их хүчин чармайлт гаргасан.
16:50
And evaluators? They loved it even less.
316
998926
4098
Харин ажиглагчдын хувьд?
Тэдний үнэлгээ улам буурсан.
Сүүлийн хувилбар нь эхнийхээсээ
муухай болсон болохоор аргагүй биз.
муухай болсон болохоор аргагүй биз.
16:55
Because in reality it was even uglier than the first version.
317
1003024
4405
(Инээд)
16:59
Of course, this tells you something about how we evaluate things.
318
1007429
5097
Энэ нь бид ямар нэг зүйлийг хэрхэн
үнэлдгийг харуулж байна.
үнэлдгийг харуулж байна.
17:04
Now think about kids.
319
1012526
2205
Хүүхдээрээ жишээ авья.
17:06
Imagine I asked you, "How much would you sell your kids for?"
320
1014731
4414
Би та нараас "Хүүхдээ хэдээр зарах вэ?"
гэж асууж байна гэж төсөөл.
гэж асууж байна гэж төсөөл.
17:11
Your memories and associations and so on.
321
1019145
2635
Тэдэнтэйгээ холбоотой бүхий л
дурсамжаа эргэн сана.
дурсамжаа эргэн сана.
17:13
Most people would say for a lot, a lot of money --
322
1021780
3423
Ихэнх хүмүүс маш
өндөр үнэ хэлэх байх.
өндөр үнэ хэлэх байх.
(Инээд)
17:17
on good days.
323
1025203
1836
Сайхан ааштай байвал.
17:19
(Laughter)
324
1027039
1264
(Инээд)
17:20
But imagine this was slightly different.
325
1028303
1768
Одоо арай өөрөөр төсөөлөөд үз.
17:22
Imagine if you did not have your kids,
326
1030071
1579
Танд хүүхэд байхгүй гэж төсөөл.
17:23
and one day you went to the park and you met some kids,
327
1031650
3334
Нэг өдөр цэцэрлэгт хүрээлэн дахь
хүүхдүүдийг харах болно.
хүүхдүүдийг харах болно.
Яг л хүүхэдтэйгээ тоглодог шигээ
17:26
and they were just like your kids.
328
1034984
1237
17:28
And you played with them for a few hours.
329
1036221
1721
тэдэнтэй хэдэн цаг тоглоод
17:29
And when you were about to leave, the parents said,
330
1037942
2220
явах үед чинь эцэг эхүүд
"Нээрээ, хэрэв та сонирхож байвал
"Нээрээ, хэрэв та сонирхож байвал
17:32
"Hey, by the way, just before you leave, if you're interested, they're for sale."
331
1040162
4130
бид хүүхдүүдээ зарж байгаа шүү"
гэж хэлнэ.
гэж хэлнэ.
17:36
(Laughter)
332
1044292
2273
(Инээд)
17:38
How much would you pay for them now?
333
1046565
2859
Та хэдийг төлөх вэ?
17:41
Most people say not that much.
334
1049424
2500
Ихэнх хүмүүс тийм ч өндөр
үнэ хэлэхгүй байх.
үнэ хэлэхгүй байх.
17:43
And this is because our kids are so valuable,
335
1051924
4819
Яагаад гэвэл төрсөн хүүхдүүд
маань бидэнд маш үнэтэй.
маань бидэнд маш үнэтэй.
17:48
not just because of who they are,
336
1056743
2065
Зөвхөн бидний мах цусны тасархай төдийгүй
17:50
but because of us, because they are so connected to us
337
1058808
3908
бидэнтэй нягт холбоотой байдаг болохоор,
17:54
and because of the time and connection.
338
1062716
2268
их хугацааг хамт өнгөрүүлсэн болохоор тэр.
17:56
And by the way, if you think that IKEA instructions are not good,
339
1064984
3258
Хэрвээ та IKEA тавилга угсрах
зааврыг хэцүү гэж бодож байвал
зааврыг хэцүү гэж бодож байвал
18:00
think about the instructions that come with kids.
340
1068242
1919
хүүхэд өсгөх заавар үнэхээр хэцүү гэдгийг
хүлээн зөвшөөрөх байх.
хүлээн зөвшөөрөх байх.
18:02
Those are really tough.
341
1070161
1237
18:03
(Laughter)
342
1071398
1074
(Инээд)
18:04
By the way, these are my kids, which, of course, are wonderful and so on.
343
1072472
4480
Ташрамд хэлэхэд, энэ миний хүүхдүүд.
Надад тэд мэдээж гайхалтай санагддаг.
Надад тэд мэдээж гайхалтай санагддаг.
18:08
Which comes to tell you one more thing,
344
1076952
1948
Энд би юу хэлэх гээд байна вэ гэхээр
18:10
which is, much like our builders,
345
1078900
2316
хийсэн бүтээлийг нь бусад хүмүүс
18:13
when they look at the creature of their creation,
346
1081216
3745
бүтээгчийнх нь нүдээр хардаггүй гэдгийг
18:16
we don't see that other people don't see things our way.
347
1084961
4741
бид мэддэггүй.
18:21
Let me say one last comment.
348
1089702
3131
Өөр нэг зүйлийн тухай ярья.
18:24
If you think about Adam Smith versus Karl Marx,
349
1092833
3397
Хэрвээ Адам Смит Карл Маркс
2-ыг харьцуулбал
2-ыг харьцуулбал
18:28
Adam Smith had the very important notion of efficiency.
350
1096230
4116
Адам Смит бүтээмжийн тухай
маш чухал ойлголтыг гаргасан.
маш чухал ойлголтыг гаргасан.
18:32
He gave an example of a pin factory.
351
1100346
2834
Тэр сүлбээр зүүний үйлдвэрээр
жишээ авсан байдаг.
жишээ авсан байдаг.
18:35
He said pins have 12 different steps,
352
1103180
3265
Сүлбээр зүүг үйлдвэрлэх нь
12 дамжлагатай бөгөөд
12 дамжлагатай бөгөөд
18:38
and if one person does all 12 steps, production is very low.
353
1106445
4117
хэрэв нэг хүн бүгд 12 дамжлагыг хийвэл
бүтээмж маш бага байх болно.
бүтээмж маш бага байх болно.
18:42
But if you get one person to do step one
354
1110562
2500
Гэвч хэрэв эхний дамжлага
дээр 1 хүн
дээр 1 хүн
2 дахь дамжлага дээр 1 хүн гэх мэт
дамжлага тус бүр дээр 1 хүн ажиллавал
дамжлага тус бүр дээр 1 хүн ажиллавал
18:45
and one person to do step two and step three and so on,
355
1113062
2403
18:47
production can increase tremendously.
356
1115465
2798
бүтээмж огцом нэмэгдэнэ.
18:50
And indeed, this is a great example and the reason for the Industrial Revolution and efficiency.
357
1118263
5534
Энэ гайхалтай жишээ
аж үйлдвэрийн хувьсгал, бүтээмжийн
гол шалтгаан болсон.
гол шалтгаан болсон.
18:55
Karl Marx, on the other hand,
358
1123797
2083
Нөгөө талаас Карл Маркс хэлэхдээ
18:57
said that the alienation of labor is incredibly important
359
1125880
3301
"Ажилтныг ажлын үйл явцаас
хөндийрүүлэх нь
хөндийрүүлэх нь
19:01
in how people think about the connection to what they are doing.
360
1129181
3604
хийж байгаа зүйлээсээ сэтгэл ханамж
авах эсэхэд чухал нөлөөтэй" гэжээ.
авах эсэхэд чухал нөлөөтэй" гэжээ.
19:04
And if you make all 12 steps, you care about the pin.
361
1132785
3294
Хэрэв 1 хүн бүгдийг нь хийвэл
сүлбээр зүү нь түүнд чухал санагдана.
сүлбээр зүү нь түүнд чухал санагдана.
19:08
But if you make one step every time, maybe you don't care as much.
362
1136079
3824
Хэрэв зөвхөн ганц дамжлагыг хийсэн бол
тухайн хүнд тийм ч чухал биш.
тухайн хүнд тийм ч чухал биш.
19:11
And I think that in the Industrial Revolution,
363
1139903
2883
Аж үйлдвэрийн хувьсгалын тухайд
19:14
Adam Smith was more correct than Karl Marx,
364
1142786
3344
Карл Марксаас илүүтэй
Адам Смитийн зөв байсан.
Адам Смитийн зөв байсан.
19:18
but the reality is that we've switched
365
1146130
2817
Гэвч өнөө үед нөхцөл
байдал өөрчлөгдөж,
байдал өөрчлөгдөж,
19:20
and now we're in the knowledge economy.
366
1148947
2366
бид мэдлэгийн эдийн засгийн
орчинд амьдарч байна.
орчинд амьдарч байна.
19:23
And you can ask yourself, what happens in a knowledge economy?
367
1151313
2733
Мэдлэгийн эдийн засгийн
нөхцөлд юу болох вэ?
нөхцөлд юу болох вэ?
19:26
Is efficiency still more important than meaning?
368
1154046
3418
Бүтээмж нь ажлын утга учраас
илүү чухал уу?
илүү чухал уу?
Хариулт нь "Үгүй"
гэж бодож байна.
гэж бодож байна.
19:29
I think the answer is no.
369
1157464
1582
Хүмүүс хийж буй зүйлдээ
19:31
I think that as we move to situations
370
1159046
2167
19:33
in which people have to decide on their own
371
1161213
2983
хэдий хэмжээний хүч чармайлт,
сэтгэл гаргахаа,
сэтгэл гаргахаа,
19:36
about how much effort, attention, caring, how connected they feel to it,
372
1164196
3788
мөн ажлынхаа тухай
амарч байхдаа хүртэл,
амарч байхдаа хүртэл,
19:39
are they thinking about labor on the way to work and in the shower and so on,
373
1167984
4050
эсвэл усанд орж байхдаа
хүртэл бодох эсэхээ
хүртэл бодох эсэхээ
өөрсдөө шийддэг болж буй
өнөөгийн нөхцөлд
өнөөгийн нөхцөлд
19:44
all of a sudden Marx has more things to say to us.
374
1172034
4459
Марксын онол илүү чухал ач
холбогдолтой болж ирж байна.
холбогдолтой болж ирж байна.
19:48
So when we think about labor, we usually think about motivation and payment as the same thing,
375
1176493
4937
Бид ажил хөдөлмөрийн
тухай бодохдоо
тухай бодохдоо
ажил хийх сэдэл, ажлын хөлс
хоёрыг ижил зүйл гэж ойлгодог.
хоёрыг ижил зүйл гэж ойлгодог.
19:53
but the reality is that we should probably add all kinds of things to it --
376
1181430
3758
Гэвч бодит байдал дээр бид өөр хүчин
зүйлсийг нэмж харах хэрэгтэй.
зүйлсийг нэмж харах хэрэгтэй.
19:57
meaning, creation, challenges, ownership, identity, pride, etc.
377
1185188
4355
Утга учир, бүтээл, бэрхшээл, өмчлөл,
хувийн онцлог, бахархал гэх мэт.
хувийн онцлог, бахархал гэх мэт.
20:01
And the good news is that if we added all of those components and thought about them,
378
1189543
4307
Сайн мэдээ гэвэл хэрэв бид
энэ бүгд хүчин зүйлсийг нэгтгэж
энэ бүгд хүчин зүйлсийг нэгтгэж
цогцоор нь бодож үзвэл
20:05
how do we create our own meaning, pride, motivation,
379
1193850
3398
бид өөрсдөдөө ач холбогдол,
бахархал, сэдлийг хэрхэн бий болгож,
бахархал, сэдлийг хэрхэн бий болгож,
20:09
and how do we do it in our workplace and for the employees,
380
1197248
3433
үүнийг ажлын байр болон
ажилтнуудынхаа дунд
ажилтнуудынхаа дунд
яаж хэрэгжүүлэхийг
бодож үзвэл
бодож үзвэл
20:12
I think we could get people to both be more productive and happier.
381
1200681
3823
хүмүүсийг илүү бүтээлч, илүү аз жаргалтай
болгож чадна гэж бодож байна.
болгож чадна гэж бодож байна.
20:16
Thank you very much.
382
1204504
1680
Маш их баярлалаа.
20:18
(Applause)
383
1206184
1800
(Алга ташилт)
ABOUT THE SPEAKER
Dan Ariely - Behavioral economistThe dismal science of economics is not as firmly grounded in actual behavior as was once supposed. In "Predictably Irrational," Dan Ariely told us why.
Why you should listen
Dan Ariely is a professor of psychology and behavioral economics at Duke University and a founding member of the Center for Advanced Hindsight. He is the author of the bestsellers Predictably Irrational, The Upside of Irrationality, and The Honest Truth About Dishonesty -- as well as the TED Book Payoff: The Hidden Logic that Shapes Our Motivations.
Through his research and his (often amusing and unorthodox) experiments, he questions the forces that influence human behavior and the irrational ways in which we often all behave.
Dan Ariely | Speaker | TED.com