TED2012
Terry Moore: Why is 'x' the unknown?
Τέρι Μουρ: Για ποιο λόγο είναι το 'x' ο άγνωστος;
Filmed:
Readability: 5.1
3,872,013 views
Για ποιο λόγο είναι το 'x' το σύμβολο για κάτι άγνωστο; Σε αυτήν την σύντομη και χιουμοριστική παρουσίαση, ο Τέρι Μουρ δίνει μία απάντηση που εκπλήσσει.
Terry Moore - Thinker
Terry Moore is the director of the Radius Foundation, a forum for exploring and gaining insight from different worldviews. Full bio
Terry Moore is the director of the Radius Foundation, a forum for exploring and gaining insight from different worldviews. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I have the answer to a question that we've all asked.
0
611
3601
Έχω την απάντηση σε μία ερώτηση που μας έχει απασχολήσει όλους.
00:20
The question is,
1
4212
1117
Η ερώτηση είναι,
00:21
Why is it that the letter X
2
5329
2284
για ποιο λόγο το γράμμα Χ
00:23
represents the unknown?
3
7613
1998
αντιπροσωπεύει το(ν) άγνωστο;
00:25
Now I know we learned that in math class,
4
9611
2967
Ξέρω πως όλοι το μάθαμε στα μαθηματικά του σχολείου,
00:28
but now it's everywhere in the culture --
5
12578
1751
όμως πλέον διατρέχει την κουλτούρα μας.
00:30
The X prize, the X-Files,
6
14329
2801
Το βραβείο Χ, οι Φάκελοι Χ,
00:33
Project X, TEDx.
7
17130
3923
Έργο Χ, TEDx.
00:36
Where'd that come from?
8
21053
1995
Από πού προήλθε λοιπόν;
00:38
About six years ago
9
23048
1218
Πριν από έξι χρόνια περίπου,
00:40
I decided that I would learn Arabic,
10
24266
2716
αποφάσισα να μάθω Αραβικά,
00:42
which turns out to be a supremely logical language.
11
26982
3952
τα οποία αποδείχθηκαν μια εξαιρετικά λογική γλώσσα.
00:46
To write a word or a phrase
12
30934
2317
Το να γράφεις μία λέξη ή μία φράση,
00:49
or a sentence in Arabic
13
33251
1681
ή μία πρόταση στα Αραβικά
00:50
is like crafting an equation,
14
34932
2233
είναι σαν να κατασκευάζεις μία εξίσωση,
00:53
because every part is extremely precise
15
37165
2366
αφού κάθε μέρος της είναι εκπληκτικά ακριβές
00:55
and carries a lot of information.
16
39531
2852
και μεταφέρει πολλές πληροφορίες.
00:58
That's one of the reasons
17
42383
1350
Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους
00:59
so much of what we've come to think of
18
43733
1515
πολλά από όσα αντιλαμβανόμαστε σήμερα
01:01
as Western science and mathematics and engineering
19
45248
3819
ως Δυτική επιστήμη, μαθηματικά και μηχανική
01:04
was really worked out in the first few centuries of the Common Era
20
49067
3322
στην πραγματικότητα καθιερώθηκαν κατά τους πρώτους αιώνες της Κοινής Εποχής
01:08
by the Persians and the Arabs and the Turks.
21
52389
3316
από τους Πέρσες, τους Άραβες και τους Τούρκους.
01:11
This includes the little system in Arabic
22
55705
2317
Αυτό περιλαμβάνει το μικρό σύστημα της Αραβικής
01:13
called al-jebra.
23
58022
1716
που ονομάζεται al-jebra
01:15
And al-jebr roughly translates to
24
59738
3168
To al-jebr χονδρικά μεταφράζεται ως
01:18
"the system for reconciling disparate parts."
25
62906
3699
«το σύστημα που συμβιβάζει διαφορετικά μέρη».
01:22
Al-jebr finally came into English as algebra.
26
66605
4050
Το al-jebr, ενσωματώθηκε στην Αγγλική ως άλγεβρα.
01:26
One example among many.
27
70655
2167
Αυτό είναι ένα παράδειγμα ανάμεσα σε πολλά.
01:28
The Arabic texts containing this mathematical wisdom
28
72822
3966
Τα Αραβικά κείμενα που περιέχουν αυτή τη μαθηματική σοφία
01:32
finally made their way to Europe --
29
76788
1783
έφτασαν επιτέλους στην Ευρώπη-
01:34
which is to say Spain --
30
78571
1286
και εννοούμε την Ισπανία-
01:35
in the 11th and 12th centuries.
31
79857
2465
κατά τον 11ο και 12ο αιώνα.
01:38
And when they arrived
32
82322
1150
Όταν έφτασαν,
01:39
there was tremendous interest
33
83472
1883
υπήρχε τεράστιο ενδιαφέρον
01:41
in translating this wisdom
34
85355
1734
να μεταφραστεί η σοφία τους
01:42
into a European language.
35
87089
1649
σε μια Ευρωπαϊκή γλώσσα.
01:44
But there were problems.
36
88738
2018
Όμως υπήρχαν προβλήματα.
01:46
One problem
37
90756
1717
Ένα πρόβλημα ήταν πως
01:48
is there are some sounds in Arabic
38
92473
2633
υπάρχουν κάποιοι ήχοι στην Αραβική γλώσσα
01:51
that just don't make it through a European voice box
39
95106
2999
που δεν μπορούν να μεταφερθούν μέσω του συνόλου των Ευρωπαϊκών ήχων
01:54
without lots of practice.
40
98105
2267
χωρίς πολύ εξάσκηση.
01:56
Trust me on that one.
41
100372
1734
Εμπιστευτείτε με πάνω σε αυτό.
01:58
Also, those very sounds
42
102106
2217
Επιπλέον, αυτοί οι ήχοι
02:00
tend not to be represented
43
104323
1914
συνήθως δεν αναπαρίστανται
02:02
by the characters that are available in European languages.
44
106237
3588
με τη χρήση των χαρακτήρων που είναι διαθέσιμοι στις Ευρωπαϊκές γλώσσες.
02:05
Here's one of the culprits.
45
109825
1814
Εδώ έχουμε έναν από τους φταίχτες.
02:07
This is the letter SHeen,
46
111639
1884
Αυτό είναι το γράμμα SHeen,
02:09
and it makes the sound we think of as SH -- "sh."
47
113523
3599
και παράγει τον ήχο που αντιλαμβανόμαστε ως SH-
02:13
It's also the very first letter
48
117122
2602
Είναι επίσης το πρώτο γράμμα
02:15
of the word shalan,
49
119724
2432
της λέξης shalan,
02:18
which means "something"
50
122156
1794
που σημαίνει 'κάτι'
02:19
just like the the English word "something" --
51
123950
1848
ακριβώς όπως η Αγγλική λέξη 'something',
02:21
some undefined, unknown thing.
52
125798
3286
κάποιο αόριστο, άγνωστο πράγμα.
02:24
Now in Arabic,
53
129084
1165
Στα Αραβικά,
02:26
we can make this definite
54
130249
1201
αυτό μπορεί να οριστεί
02:27
by adding the definite article "al."
55
131450
2148
με την προσθήκη του οριστικού άρθρου 'al'.
02:29
So this is al-shalan --
56
133598
2602
Οπότε γίνεται 'al-shalan'-
02:32
the unknown thing.
57
136200
1650
το άγνωστο πράγμα.
02:33
And this is a word that appears throughout early mathematics,
58
137850
3303
Αυτή είναι μία λέξη που επαναλαμβάνεται συχνά στα πρώιμα μαθηματικά,
02:37
such as this 10th century derivation of proofs.
59
141153
7200
όπως αυτή η παράγωγος των ριζών, του 10ου αιώνα.
02:44
The problem for the Medieval Spanish scholars
60
148353
2510
Το πρόβλημα για τους Ισπανούς λόγιους του Μεσαίωνα
02:46
who were tasked with translating this material
61
150863
2568
που είχαν αναλάβει τη μετάφραση αυτού του υλικού
02:49
is that the letter SHeen and the word shalan
62
153431
4482
ήταν πως το γράμμα SHeen και η λέξη shalan,
02:53
can't be rendered into Spanish
63
157913
1950
δεν μπορούν να μεταφερθούν στα Ισπανικά
02:55
because Spanish doesn't have that SH,
64
159863
2586
αφού στα Ισπανικά δεν υπάρχει αυτό το SH,
02:58
that "sh" sound.
65
162449
1297
ο ήχος για το παχύ σίγμα.
02:59
So by convention,
66
163746
1582
Έτσι συμβατικά,
03:01
they created a rule in which
67
165328
1666
καθιέρωσαν έναν κανόνα σύμφωνα με τον οποίο
03:02
they borrowed the CK sound, "ck" sound,
68
166994
4218
δανείζονταν τον ήχο Χ
03:07
from the classical Greek
69
171212
1748
από την κλασσική Ελληνική
03:08
in the form of the letter Kai.
70
172960
2681
με τη μορφή του γράμματος Χι.
03:11
Later when this material was translated
71
175641
2719
Αργότερα όταν το υλικό μεταφράστηκε
03:14
into a common European language,
72
178360
2348
σε μία κοινή Ευρωπαϊκή γλώσσα,
03:16
which is to say Latin,
73
180708
2050
κι εννοούμε τα Λατινικά,
03:18
they simply replaced the Greek Kai
74
182758
2033
απλώς αντικατέστησαν το ελληνικό Χι
03:20
with the Latin X.
75
184791
2350
με το Λατινικό Χ.
03:23
And once that happened,
76
187141
1269
Και μόλις αυτό συνέβη,
03:24
once this material was in Latin,
77
188410
2465
όταν το υλικό ήταν πια στα Λατινικά,
03:26
it formed the basis for mathematics textbooks
78
190875
3583
αποτέλεσε τη βάση για τα εγχειρίδια μαθηματικών
03:30
for almost 600 years.
79
194458
2083
για σχεδόν 600 χρόνια.
03:32
But now we have the answer to our question.
80
196541
2018
Όμως τώρα έχουμε την απάντηση στην ερώτησή μας.
03:34
Why is it that X is the unknown?
81
198559
2781
Για ποιο λόγο το Χ είναι ο άγνωστος;
03:37
X is the unknown
82
201340
1823
Το Χ είναι ο άγνωστος
03:39
because you can't say "sh" in Spanish.
83
203163
3782
επειδή δεν προφέρεται το "sh" στα Ισπανικά.
03:42
(Laughter)
84
206945
2384
(Γέλια)
03:45
And I thought that was worth sharing.
85
209329
2317
Και πιστεύω πως αυτό άξιζε να το μοιραστώ.
03:47
(Applause)
86
211646
3117
(Χειροκρότημα)
ABOUT THE SPEAKER
Terry Moore - ThinkerTerry Moore is the director of the Radius Foundation, a forum for exploring and gaining insight from different worldviews.
Why you should listen
Terry Moore directs the Radius Foundation in New York, which, as its website says, "seeks new ways of exploring and understanding dissimilar conceptual systems or paradigms -- scientific, religious, philosophical, and aesthetic -- with the aim to find a world view of more complete insight and innovation. The Radius Foundation is a forum for different views."
The foundation has published several works that examine the intersection of religion and metaphysics with science and social action.
Terry Moore | Speaker | TED.com