ABOUT THE SPEAKER

Suki Kim - Writer
Suki Kim's investigation, "Without You, There Is No Us: My Time with the Sons of North Korea's Elite," chronicles her six months undercover in Pyongyang during Kim Jong-Il's final six months. She worked as a teacher and a missionary in a university for future leaders -- all while writing her book.

Why you should listen

Suki Kim is the only writer to ever go undercover into North Korea to write a book from the inside. Since 2002, South Korean-born Kim travelled to North Korea, witnessing both Kim Jong-Il's 60th birthday celebration and his death at age 69 in 2011.

Her work sheds a new light on the understanding of the North Korean society by delving into its day-to-day life and provides unprecedented insights into the psychology of its ruling class, about whom the world knows very little.

Kim's novel, The Interpreter, was a finalist for a PEN Hemingway Prize, and her nonfiction has appeared in The New York Times, Harper's and The New York Review of Books. She is the author of the investigation Without You, There Is No Us: My Time with the Sons of North Korea's Elite.

More profile about the speaker
Suki Kim | Speaker | TED.com

TED2015

Suki Kim: This is what it's like to go undercover in North Korea

Suki Kim: မြောက်ကိုးရီးယားမှာ ပုန်းလျှိုးကွယ်လျှိုး နေခဲ့ရပုံက ဒီလိုပါ။

Filmed: 2015-03-18

Readability: 3.9

4,696,959 views

ကမ္ဘာ့ အဖိနှိပ်ဆုံး အစိုးရအကြောင်း ရေးသားရင်း မြောက်ကိုးရီးယား အနာဂတ် ခေါင်းဆောင်တွေအတွက် ဖွင့်လှစ်ထားတဲ့ အထက်တန်းစား ကျောင်းမှာ Suki Kim ဟာ အင်္ဂလိပ်စာ ဆရာမ တစ်ယောက်အနေနဲ့ ၆ လလောက် လုပ်ကိုင်ခဲ့ပါတယ်။ သူမရဲ့ ကျောင်းသားတွေကို "အမှန်တရား" နဲ့ "စနစ်ကျကျတွေးခေါ်မှု" စတဲ့ အယူအဆတွေအတွက် လုံးပန်းဖို့ကိုကူညီရင်း ဒီကျောင်းသားတွေကို အမှန်တရားရှာဖွေဖို့ သင်ကြားနေတာဟာ သူတို့ကို အန္တရာယ်ကျရောက်အောင် လုပ်သလိုများ ဖြစ်နေမလားဆိုပြီး သူမက တွေးဝေမိပါတယ်။ (ဒီဟောပြောပွဲက Pop-Up Magazine - popupmagazine.com (သို့) Twitter မှ @popupmag - ရွေးချယ်ပေးခဲ့တဲ့ TED2015 တင်ဆက်ပွဲထဲက ကဏ္ဍတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။)

Suki Kim - Writer
Suki Kim's investigation, "Without You, There Is No Us: My Time with the Sons of North Korea's Elite," chronicles her six months undercover in Pyongyang during Kim Jong-Il's final six months. She worked as a teacher and a missionary in a university for future leaders -- all while writing her book. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12

In 2011, during the final six months
of Kim Jong-Il's life,

0

555

5664

၂၀၁၁ တုန်းက Kim Jong Il ဘဝ ရဲ့
နောက်ဆုံးခြောက်လမှာ

00:19

I lived undercover in North Korea.

1

7029

3170

ကျွန်မက မြောက်ကိုးရီးယား မှာ
လျှို့ဝှက်စွာ နေထိုင်ခဲ့ပါတယ်။

00:23

I was born and raised
in South Korea, their enemy.

2

11791

3468

ကျွန်မက သူတို့ရဲ့ ရန်သူနိုင်ငံ
တောင်ကိုးရီးယားမှာ မွေးပြီးကြီးပြင်းတာပါ။

00:28

I live in America, their other enemy.

3

16035

2716

အခုက သူတို့ရဲ့ နောက်ရန်သူနိုင်ငံ
တစ်ခု အမေရိကန်မှာ နေတာပါ။

00:32

Since 2002, I had visited
North Korea a few times.

4

20369

3698

၂၀၀၂ ကတည်းက ကျွန်မ မြောက်ကိုးရီးယားကို
အကြိမ်အနည်းငယ် ရောက်ခဲ့ဖူးပါတယ်။

00:36

And I had come to realize
that to write about it with any meaning,

5

24942

4843

ကျွန်မ သိလိုက်တာက အဲဒီနိုင်ငံအကြောင်းကို
အဓိပ္ပါယ်ရှိရှိရေးချင်ရင် ဒါမှမဟုတ်

00:42

or to understand the place
beyond the regime's propaganda,

6

30339

4278

အစိုးရရဲ့ သတင်းအချက်အလက်ကို
ကျော်လွန်ပြီး နားလည်ဖို့ဆိုရင်

00:47

the only option was total immersion.

7

35411

3941

တစ်ခုတည်းသော နည်းလမ်းက
လုံးဝ နှစ်မြှုပ်လျက် နေထိုင်ခြင်းပါဘဲ။

00:54

So I posed as a teacher and a missionary

8

42109

4251

ဒါကြောင့် ကျွန်မ ဆရာမတစ်ယောက်
သာသနာပြုအဖွဲ့ဝင် အနေနဲ့

00:58

at an all-male university in Pyongyang.

9

46360

3788

Pyongyang ရဲ့ အမျိုးသား တက္ကသိုလ်မှာ
လုပ်ကိုင်ခဲ့ပါတယ်။

01:06

The Pyongyang University
of Science and Technology

10

54239

3762

Pyongyang သိပ္ပံနဲ့ နည်းပညာ တက္ကသိုလ်ကို

01:10

was founded by Evangelical Christians
who cooperate with the regime

11

58001

5933

ခရစ်ယာန်အဖွဲ့ဝင်က တည်ဆောက်ခဲ့တာပါ။
မြောက်ကိုးရီးယား အထက်တန်းစားလူတွေရဲ့

01:15

to educate the sons
of the North Korean elite,

12

63958

4470

သားတွေကို ပညာသင်ဖို့အတွက်
အစိုးရနဲ့ ပူးပေါင်းလုပ်ကိုင်ခဲ့တာပါ။

01:21

without proselytizing,
which is a capital crime there.

13

69212

3888

ဘာသာကူးပြောင်းတာ မပါဘဲနဲ့ပေါ့။
အဲဒါက ကြီးမားတဲ့ ပြစ်မှုလေ။

01:27

The students were 270 young men,
expected to be the future leaders

14

75196

6701

ကျောင်းသားတွေကတော့ ယောက်ျားလေး
၂၇၀ ယောက်ဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့က မကြာခင်

အသီးခြားဆုံး အရက်စက်ဆုံး အာဏာရှင်စနစ်ရဲ့
အနာဂတ် ခေါင်းဆောင်လေးတွေ ဖြစ်ကြမှာပါ။

01:33

of the most isolated and brutal
dictatorship in existence.

15

81921

5043

01:40

When I arrived, they became my students.

16

88689

4262

ကျွန်မရောက်လာတော့ သူတို့က ကျွန်မ
ကျောင်းသားလေးတွေ ဖြစ်လာကြပါတယ်။

01:47

2011 was a special year,

17

95336

2282

၂၀၁၁ ကတော့ ထူးခြားတဲ့နှစ်ပါ။

01:49

marking the 100th anniversary of the birth
of North Korea's original Great Leader,

18

97642

6241

အကြောင်းက မြောက်ကိုးရီးယား
မူလ ခေါင်းဆောင်ကြီး

Kim Il-Sung ရဲ့ မွေးနေ့ရဲ့

အကြိမ် ၁၀၀ မြောက် နှစ်ပတ်လည်မို့လို့ပါ။

01:55

Kim Il-Sung.

19

103908

1458

01:57

To celebrate the occasion, the regime
shut down all universities,

20

105869

5492

အဲဒါကို ကျင်းပဖို့အတွက် အစိုးရက
တက္ကသိုလ်အားလုံးကို ပိတ်ပင်ခဲ့ပြီး

02:03

and sent students off to the fields

21

111385

2810

DPRK ရည်ညွန်းထားတဲ့ စံပြနမူနာ
ကမ္ဘာ အာဏာအကြီးဆုံးနှင့်

02:06

to build the DPRK's much-heralded ideal

22

114220

4133

အကြွယ်ဝဆုံး နိုင်ငံတော် တည်ဆောက်ဖို့

02:10

as the world's most powerful
and prosperous nation.

23

118378

3641

ကျောင်းသားတွေကို ကွင်းပြင်ထဲကို
စေလွှတ်ခဲ့ပါတယ်။

02:16

My students were the only ones
spared from that fate.

24

124958

2897

ကျွန်မရဲ့ ကျောင်းသားတွေသာ
အဲကံကြမ္မာကနေ ကင်းလွတ်ခဲ့ကြတာပါ။

02:21

North Korea is a gulag posing as a nation.

25

129502

3663

မြောက်ကိုးရီးယားက အကျဉ်းစခန်းနဲ့တူတဲ့
နိုင်ငံတော်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။

02:26

Everything there
is about the Great Leader.

26

134038

2432

အဲနိုင်ငံမှာ အရာရာတိုင်းဟာ
ခေါင်းဆောင်ကြီးအကြောင်း ဖြစ်ပါတယ်။

02:28

Every book, every newspaper article,
every song, every TV program --

27

136494

5310

စာအုပ်တိုင်း သတင်းစာဆောင်းပါးတိုင်း
သီချင်းတိုင်း ရုပ်သံအစီအစဉ်တိုင်း မှာ

02:33

there is just one subject.

28

141828

1652

အကြောင်းအရာတစ်ခုဘဲရှိတာပါ။

02:35

The flowers are named after him,

29

143970

1941

ပန်းတွေကိုလည်း သူ့နာမည်ကို ပေးထားတယ်။

02:37

the mountains are carved with his slogans.

30

145935

2872

တောင်တန်းတွေမှာလည်း သူရဲ့
ကြွေးကြော်သံတွေ ရေးထွင်းထားတယ်။

02:40

Every citizen wears the badge
of the Great Leader at all times.

31

148831

4357

နိုင်ငံသားတိုင်းလည်း ခေါင်းဆောင်ကြီး
တံဆိပ် အချိန်ပြည့် တပ်ထားရပါတယ်။

02:45

Even their calendar system begins
with the birth of Kim Il-Sung.

32

153861

4182

သူတို့ရဲ့ ပြက္ခဒိန်တောင်
Kim Il-Sung မွေးနေ့နဲ့ စတာပါ။

02:51

The school was a heavily guarded
prison, posing as a campus.

33

159521

4738

ကျောင်းက အတင်းအကြပ်
စောင့်ကြပ်ခံနေရတဲ့

ထောင်ကြီးတစ်ခု ဖြစ်ပေမဲ့
ကျောင်းဆောင်တစ်ခု ပုံစံမျိုးလို ထင်ရတယ်။

02:56

Teachers could only leave on group outings
accompanied by an official minder.

34

164751

5622

ဆရာတွေက အုပ်စုလိုက်
အပျော်ရီးခရီးထွက်တဲ့အချိန်မှ

တရားဝင် စောင့်ကြပ်သူ တစ်ယောက်နဲ့သာလျှင်
ထွက်ခွင့်ရှိတာပါ။

03:03

Even then, our trips were limited
to sanctioned national monuments

35

171960

5373

အဲဒါတောင်မှ ကျွန်မတို့
သွားရတဲ့နေရာတွေက

ခွင့်ပြုထားတဲ့ ခေါင်းဆောင်ကြီးကို
ဂုဏ်ပြုထားတဲ့

03:09

celebrating the Great Leader.

36

177357

1807

အမျိုးသား ကျောက်တိုင်လေးတွေပါ။

03:12

The students were not allowed
to leave the campus,

37

180405

3845

ကျောင်းသားတွေက
ကျောင်းပြင် ထွက်ခွင့်မရှိဘူး။

03:16

or communicate with their parents.

38

184274

2638

မိဘတွေနဲ့လည်း ဆက်သွယ်ခွင့်မရှိဘူး။

03:20

Their days were meticulously mapped out,
and any free time they had

39

188761

4125

ကျောင်းအချိန်တွေကို လည်း
အတိအကျ ရေးဆွဲထားပါတယ်။

ရှိတဲ့အားလပ်ချိန်တွေတောင်

03:24

was devoted to honoring
their Great Leader.

40

192911

3391

သူတို့ရဲ့ ခေါင်းဆောင်ကြီးကို
ဂုဏ်ပြုရတာပါ။

03:29

Lesson plans had to meet the approval
of North Korean staff,

41

197421

5007

သင်ခန်းစာတွေကိုလည်း မြောက်ကိုးရီးယား
အာဏာပိုင်များထံမှ ခွင့်ပြုချက်ယူရပါတယ်။

03:34

every class was recorded and reported on,
every room was bugged,

42

202452

4205

စာသင်ခန်းစာတိုင်းကို မှတ်တမ်းတင်ပြီး
ပြန်တင်ပြရပါတယ်။

စာသင်ခန်းတိုင်းမှာ
အသံနားထောင်စက်တွေကို တပ်ထားပြီး

03:38

and every conversation, overheard.

43

206681

2698

စကားပြောဆိုမှုတိုင်း
ပြန်နားထောင်ခံရပါတယ်။

03:42

Every blank space was covered with the
portraits of Kim Il-Sung and Kim Jong-Il,

44

210743

5670

ဗလာစာအုပ် စာမျက်နှာတိုင်းမှာ
Kim Il-Sung နဲ့

Kim Jong-Il တို့ရဲ့ ပုံတွေပါပါတယ်။

03:48

like everywhere else in North Korea.

45

216413

2635

မြောက်ကိုးရီးယားရဲ့
ကျန်တဲ့ နေရာတိုင်းမှာလိုပါပဲ။

03:53

We were never allowed
to discuss the outside world.

46

221092

2853

ကျွန်မတို့ အပြင်ကမ္ဘာ
အကြောင်း ဆွေးနွေးခွင့်မရှိပါဘူး။

03:55

As students of science and technology,
many of them were computer majors

47

223969

5010

သိပ္ပံနဲ့ နည်းပညာကျောင်းသားအနေနဲ့
သူတို့ရဲ့ အဓိကဘာသာရပ်က

ကွန်ပျုတာဘာသာရပ်ပါ။

04:01

but they did not know
the existence of the Internet.

48

229003

2609

ဒါပေမဲ့လည်း အင်တာနက်ရှိတယ်ဆိုတာ
သူတို့တွေမသိကြပါဘူး။

04:04

They had never heard
of Mark Zuckerberg or Steve Jobs.

49

232555

3858

သူတို့တွေ Mark Zuckerberg ဒါမှမဟုတ်
Steve Jobs အကြောင်းလည်း မကြားဖူးပါဘူး။

04:09

Facebook, Twitter -- none of those things
would have meant a thing.

50

237525

4008

Facebook၊ Twitter ဆိုတာ
သူတို့ဘာမှန်း မသိခဲ့ကြပါ။

04:14

And I could not tell them.

51

242605

2443

ကျွန်မလည်း သူတို့ကို မပြောပြနိုင်ခဲ့ဘူးလေ။

04:18

I went there looking for truth.

52

246861

2350

ကျွန်မ အဲမှာ အမှန်တရားကိုရှာဖို့
သွားခဲ့တာပါ။

04:22

But where do you even start
when an entire nation's ideology,

53

250135

3646

ဒါပေမဲ့ တစ်နိုင်ငံလုံးရဲ့ သဘောတရား
ကျောင်းသားတွေရဲ့ နေ့စဉ် လက်တွေ့ဘဝ

04:25

my students' day-to-day realities,

54

253805

1993

ပြီးရင် တက္ကသိုလ်ထဲက ကျွန်မ ရဲ့ ရာထူးတောင်

04:27

and even my own position
at the universities,

55

255823

3951

အလိမ်အညာအပေါ် အခြေခံထားတယ် ဆိုတော့

04:31

were all built on lies?

56

259798

2851

ကျွန်မ ဘယ်ကနေ စတင်ရမှာလဲ။

04:37

I started with a game.

57

265930

1150

ကစားနည်းတစ်ခုဖြင့် ကျွန်မ စခဲ့ပါတယ်။

04:39

We played "Truth and Lie."

58

267976

1606

"အမှန်တရားနဲ့ မုသား"ပေါ့။

04:42

A volunteer would write a sentence
on the chalkboard,

59

270689

2643

အကူကျောင်းသား တစ်ယောက်က
ကျောက်သင်ပုန်းပေါ်မှာ စာတစ်ကြောင်းရေးတယ်

04:45

and the other students had to guess

60

273356

2751

ကျန်တဲ့ ကျောင်းသားတွေက အမှန်တရားလား

04:48

whether it was a truth or a lie.

61

276131

3003

မုသားလားဆိုပြီး ခန်းမှန်းရတာပါ။

တစ်ခါတော့ ကျောင်းသားတစ်ယောက်က
"ကျွန်ုပ် တရုတ်ပြည်ကို

04:51

Once a student wrote, "I visited
China last year on vacation,"

62

279158

4203

အရင်တစ်နှစ်က အလည်အပတ်
သွားခဲ့သည်။"လို့ ရေးပါတယ်။

04:55

and everyone shouted, "Lie!"

63

283385

2608

အားလုံးက "မုသား"လို့ အော်ကြပါတယ်။

04:59

They all knew this wasn't possible.

64

287025

2268

သူတို့အားလုံး ဒါက
မဖြစ်နိုင်ဘူးဆိုတာ သိကြပါတယ်။

05:01

Virtually no North Korean is allowed
to leave the country.

65

289317

3956

ဘယ်မြောက်ကိုးရီးယားသားမှ
နိုင်ငံကို ထွက်ခွာခွင့်မရှိပါဘူး။

05:05

Even traveling within their own country
requires a travel pass.

66

293297

4321

သူတို့ နိုင်ငံအတွင်း ခရီးသွားချင်ရင်တောင်
ခရီးသွားခွင့် လက်မှတ်လိုပါတယ်။

05:12

I had hoped that this game would reveal
some truth about my students,

67

300569

5277

ဒီကစားနည်းလေးဟာ ကျွန်မ
ကျောင်းသားလေးတွေနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး

အမှန်တရားတွေကို ဖော်ထုတ်နိုင်မယ်လို့
ယုံကြည်ခဲ့ပါတယ်။

05:17

because they lie so often and so easily,

68

305870

3063

အကြောင်းက သူတို့က မကြာမကြာ
လွယ်လွယ်နဲ့ လိမ်တတ်ကြလို့ပါ။

05:20

whether about the mythical
accomplishments of their Great Leader,

69

308957

4413

သူတို့ခေါင်းဆောင်ကြီးရဲ့ မဟုတ်မှန်တဲ့
အောင်မြင်မှုတွေဘဲဖြစ်ဖြစ်

05:25

or the strange claim that they cloned
a rabbit as fifth graders.

70

313394

4038

၅ တန်းတုန်းက ယုန်ကို ပုံတူပွားခဲ့တယ်ဆိုတဲ့
ထူးဆန်းတဲ့ အဆိုဘဲဖြစ်ဖြစ်ပေါ့။

05:31

The difference between truth and lies
seemed at times hazy to them.

71

319482

4917

အမှန်တရားနဲ့ မုသားကြား ခြားနားချက်တွေက
သူတို့အတွက် မှုန်ဝါးနေတတ်ပါတယ်။

05:36

It took me a while to understand
the different types of lies;

72

324423

4091

မုသား ပုံစံအမျိုးမျိုးကို နားလည်ဖို့
ကျွန်မ အချိန်အနည်းငယ် ကြာခဲ့ပါတယ်။

05:40

they lie to shield their system
from the world,

73

328538

2976

သူတို့စနစ်ကို ကမ္ဘာကြီး မသိအောင်
ကာကွယ်ဖို့ လိမ်ကြတယ်။

05:43

or they were taught lies,
and were just regurgitating them.

74

331538

3855

ဒါမှမဟုတ် သူတို့တွေ အလိမ်အညာသင်ခံရတယ်
ပြီးရင် အဲဒါတွေကိုဘဲ ပြန်အန်ထုတ်နေတာပါ။

05:47

Or, at moments, they lied out of habit.

75

335417

2618

တစ်ခါတစ်လေ ကျတော့လည်း
အကျင့်လို့တောင်ဖြစ်နေပါပြီ။

05:52

But if all they have ever known were lies,

76

340314

4111

ဒါပေမဲ့ သူတို့သိထားတာမှန်သမျှ
မုသားတွေဘဲဆိုရင်

05:56

how could we expect them to be otherwise?

77

344449

2500

သူတို့တွေ တစ်မျိုးဖြစ်ဖို့
ဘယ်လို မျှော်လင့်လို့ရမှာလဲ။

06:01

Next, I tried to teach them essay writing.

78

349330

2559

နောက် ကျွန်မ သူတို့ကို
စာစီစာကုံးရေးဖို့ သင်ရန် ကြိုးစားခဲ့တယ်။

06:04

But that turned out to be
nearly impossible.

79

352408

2241

ဒါပေမဲ့ အဲဒါက မဖြစ်နိုင်လုနီးပါးပါဘဲ။

06:07

Essays are about coming up with
one's own thesis,

80

355225

3819

စာစီစာကုံးဆိုတာ ကိုယ်ပိုင် အဆိုကို ရေးပြီး

06:11

and making an evidence-based
argument to prove it.

81

359412

3561

အဲဒီအဆိုကို သက်သေပြဖို့ သက်သေခံ
ဆွေးနွေးချက်တွေကို ရေးရတာဖြစ်ပါတယ်။

06:16

These students, however, were
simply told what to think,

82

364044

3917

ဒါပေမဲ့ ဒီကျောင်းသားတွေကိုကျတော့
ဘာကိုဘဲစဉ်းစားရမယ်ဆိုတာ ပြောထားပါတယ်။

06:19

and they obeyed.

83

367985

1150

ပြီးရင် သူတို့က နာခံပါတယ်။

06:21

In their world, critical thinking
was not allowed.

84

369800

3363

သူတို့ နိုင်ငံမှာ စနစ်ကျ
တွေးခေါ်မှုမျိုးဆိုတာ ခွင့်မပြုပါဘူး။

06:26

I also gave them the weekly assignment
of writing a personal letter,

85

374880

4631

ကျွန်မ သူတို့ကို ကိုယ်ရေး ပေးစာရေးဖို့
အပတ်စဉ် အိမ်စာ ပေးပါတယ်။

06:31

to anybody.

86

379535

1150

ဘယ်သူထံကိုဘဲဖြစ်ဖြစ်ပေါ့။

06:33

It took a long time, but eventually
some of them began to write

87

381310

4174

အချိန် တော်တော် ကြာခဲ့ပေမဲ့လည်း
နောက်ဆုံးတော့

သူတို့ထဲက တစ်ချို့ ပေးစာ စတင်ရေးလာပါတယ်။

06:37

to their mothers, their friends,
their girlfriends.

88

385509

3674

သူတို့ အမေဆီ၊ သူတို့ သူငယ်ချင်း၊
သူတို့ ရည်စားဆီကိုပေါ့။

06:42

Although those were just homework,

89

390479

2992

အဲဒါတွေက အိမ်စာဘဲဖြစ်တယ်

06:45

and would never reach
their intended recipients,

90

393496

3555

သူတို့ရဲ့ လက်ခံသူဆီ မရောက်ဘူးဆိုပေမဲ့လည်း

06:49

my students slowly began to reveal
their true feelings in them.

91

397076

4069

ကျွန်မ ကျောင်းသားတွေက တဖြည်းဖြည်းနဲ့

သူတို့ စစ်မှန်တဲ့ ခံစားချက်ကို
ဖော်ပြလာကြပါတယ်။

သူတို့တွေ အရာရာတိုင်း ဆင်တူဖြစ်နေတာကို
စိတ်ကုန်တဲ့ အကြောင်းတွေ ရေးပါတယ် ။

06:54

They wrote that they were fed
up with the sameness of everything.

92

402376

4146

06:59

They were worried about their future.

93

407435

1944

သူတို့ရဲ့ အနာဂတ်ကို စိတ်ပူကြပါတယ်။

07:01

In those letters, they rarely ever
mentioned their Great Leader.

94

409787

4924

အဲဒီပေးစာတွေမှာတော့ သူတို့ရဲ့
ခေါင်းဆောင်ကြီးအကြောင်းကို

ထည့်မရေးကြပါဘူး။

07:10

I was spending all of my time
with these young men.

95

418806

3016

ကျွန်မ အချိန်အားလုံး
ဒီကောင်လေးတွေနဲ့ အတူရှိနေတာပါ။

07:14

We all ate meals together,
played basketball together.

96

422558

4486

ကျွန်မတို့တွေ အစားအတူတူစားတယ်
ဘက်စကစ်ဘော အတူကစားတယ်။

07:19

I often called them gentlemen,
which made them giggle.

97

427679

4405

ကျွန်မ သူတို့ကို
လူကြီးလူကောင်းလေးတွေလို့ ခေါ်တော့

သူတို့တွေ တစ်ခစ်ခစ်ရယ်ကြတယ်။

07:24

They blushed at the mention of girls.

98

432858

1963

မိန်းကလေး အကြောင်းပြောရင်
သူတို့တွေ ရှက်သွေးဖြာကြပါတယ်။

07:28

And I came to adore them.

99

436332

1968

ကျွန်မ သူတို့ကို မြတ်နိုးလာပါတယ်။

07:30

And watching them open up
even in the tiniest of ways,

100

438703

3637

သူတို့ နည်းနည်းလေးဘဲ
ရင်ဖွင့်တာကိုကြည့်ရင်းတောင်

07:34

was deeply moving.

101

442364

2070

ကျွန်မ ကြည်နူးမိပါတယ်။

07:37

But something also felt wrong.

102

445967

1914

ဒါပေမဲ့ တစ်ခုခု
မှားယွင်းနေသလိုလည်း ခံစားရပါတယ်။

07:40

During those months
of living in their world,

103

448973

2849

သူတို့နိုင်ငံမှာ နေနေတဲ့ လအတော်အတွင်း

07:43

I often wondered if the truth would,
in fact, improve their lives.

104

451846

4819

အမှန်တရားက သူတို့ရဲ့ ဘဝကို

ပိုကောင်းစေမလားလို့
ကျွန်မ သိချင်မိခဲ့ပါတယ်။

07:51

I wanted so much to tell them the truth,

105

459759

3091

ကျွန်မ သူတို့ကို အမှန်တရား
ပြောပြချင်ခဲ့ပါတယ်။

07:54

of their country and of the outside world,

106

462874

3420

သူတို့နိုင်ငံနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး
အပြင်ကမ္ဘာနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး

07:58

where Arab youth were turning
their rotten regime inside out,

107

466318

3991

အာရပ်လူငယ်တွေက သူတို့ရဲ့ အကျင့်ပျက်
အစိုးရကို တိုက်ခိုက်နေကြတဲ့အကြောင်း

08:02

using the power of social media,

108

470333

1795

လူမှုကွန်ယက်ကို သုံးပြီးတော့ပေါ့။

08:04

where everyone except them was
connected through the world wide web,

109

472152

4698

ပြီးရင် သူတို့က လွဲပြီး
ကျန်တဲ့သူတွေအားလုံး

ကမ္ဘာအနှံ့မရောက်တဲ့
ကမ္ဘာ အင်တာနက်ကွန်ယက်ကို သုံးပြီး

08:08

which wasn't worldwide after all.

110

476874

2841

ချိတ်ဆက်နေတဲ့ အကြောင်းကိုကောပေါ့။

08:13

But for them, the truth was dangerous.

111

481489

3511

ဒါပေမဲ့ သူတို့အတွက် အမှန်တရားက
အန္တရာယ်များပါတယ်။

08:18

By encouraging them to run after it,
I was putting them at risk --

112

486955

4899

အမှန်တရားကို ရှာဖွေဖို့အတွက်
သူတို့ကို အားပေးနေတာဟာ

ကျွန်မက သူတို့ကို
အရဲစွန့်ခိုင်းနေသလို ဖြစ်နေပါတယ်။

08:23

of persecution,

113

491878

2357

ဖိနှိပ်မှု ခံရဖို့အတွက်

08:26

of heartbreak.

114

494259

1351

ကြေကွဲခံရဖို့ အတွက်ကိုပေါ့။

08:30

When you're not allowed to express
anything in the open,

115

498755

2658

သင်ဟာ အရာရာကို ထုတ်ဖော်ပြောခွင့်မရှိတဲ့အခါ

08:33

you become good at reading
what is unspoken.

116

501437

2881

မပြောဖြစ်တဲ့ အရာတွေကို
ဖတ်တဲ့နေရာမှာ တော်လာပါတယ်။

08:37

In one of their personal letters to me,
a student wrote that he understood

117

505736

5024

သူတို့ ကျွန်မကို ရေးပေးတဲ့ ပေးစာတစ်ခုမှာ
ကျောင်းသားတစ်ယောက်က ရေးပါတယ်

08:42

why I always called them gentlemen.

118

510784

2842

ကျွန်မ သူတို့ကို ဘာလို့
လူကြီးလူကောင်းလေးလို့ခေါ်တာလဲပါ။

08:46

It was because I was wishing them
to be gentle in life, he said.

119

514630

4803

အကြောင်းကတော့ ကျွန်မ သူတို့ကို

ကောင်းမွန်ညင်သာစေချင်လို့ပါလို့
ပြောပါတယ်။

08:54

On my last day in December of 2011,

120

522767

2777

2011 ဒီဇင်ဘာ နောက်ဆုံးနေ့လေး

08:57

the day Kim Jong-Il's death was announced,

121

525568

2750

Kim Jong-Il သေဆုံးကြောင်း
ကြေငြာတဲ့နေ့လေးမှာ

09:00

their world shattered.

122

528342

1648

သူတို့ရဲ့ ကမ္ဘာလေး ပြိုကွဲခဲ့ပါတယ်။

09:04

I had to leave without a proper goodbye.

123

532798

2582

သူတို့ကို မနှုတ်ဆက်ဘဲ
ကျွန်မ ထွက်ခွာခဲ့ရပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မဘယ်လောက်တောင်

09:08

But I think they knew
how sad I was for them.

124

536667

2538

ဝမ်းနည်းလဲဆိုတာ သူတို့သိမယ်လို့
ကျွန်မထင်ပါတယ်။

09:12

Once, toward the end of my stay,
a student said to me,

125

540340

3905

တစ်ခါတော့ ကျွန်မရဲ့ နောက်ဆုံးနေ့လေးမှာ
ကျောင်းသားတစ်ယောက်က ကျွန်မကိုပြောပါတယ်။

09:16

"Professor, we never think of you
as being different from us.

126

544269

5474

"ဆရာမကို ကျွန်တော်တို့ နဲ့
မတူကွဲပြားတယ်လို့

ကျွန်တော်တို့ ဘယ်တော့မှ မတွေးပါဘူး။"

09:21

Our circumstances are different,
but you're the same as us.

127

549767

6107

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အခြေအနေအရပ်တွေက
မတူပေမဲ့လည်း

ဆရာမက ကျွန်တော်တို့နဲ့ အတူတူပါ။

09:27

We want you to know that we truly
think of you as being the same."

128

555898

4118

ဆရာမ နဲ့ ကျွန်တော်တို့ အတူတူပဲဆိုတာ
ဆရာမကို သိစေချင်ပါတယ်။"

09:37

Today, if I could respond
to my students with a letter of my own,

129

565999

3807

ဒီနေ့ ကျွန်မကျောင်းသားတွေထံ
ပေးစာသာ ပေးပို့လို့ရခဲ့ရင်

09:41

which is of course impossible,

130

569830

2476

ဖြစ်တော့မဖြစ်နိုင်ဘူး ဆိုပေမဲ့လည်း

09:44

I would tell them this:

131

572330

1599

ကျွန်မ သူတို့ကို ဒါလေးပြောမှာပါ။

09:49

"My dear gentlemen,

132

577876

2649

"ကျွန်မရဲ့ ချစ်လှစွာသော
လူကြီးလူကောင်းလေးတွေ

09:52

It's been a bit over three years
since I last saw you.

133

580550

2974

မင်းတို့နဲ့ နောက်ဆုံးတွေ့တာ
သုံးနှစ်ကျော်တောင်ရှိသွားပြီ။

09:55

And now, you must be 22 --
maybe even as old as 23.

134

583549

4246

ခုဆိုရင် မင်းတို့ ၂၂ နှစ် ဒါမှမဟုတ်
၂၃ နှစ်ရှိနေလောက်ပြီ။

10:00

At our final class, I asked you
if there was anything you wanted.

135

588565

3600

နောက်ဆုံးအတန်းချိန်လေးမှာ မင်းတို့
လိုချင်တာဘာများရှိလဲလို့ ကျွန်မမေးခဲ့တယ်။

10:05

The only wish you expressed,
the only thing you ever asked of me

136

593822

3419

မင်းတို့ရဲ့ တစ်ခုတည်းသော ဆန္ဒ မင်းတို့
တောင်းဆိုခဲ့တဲ့ အရာတစ်ခုကတော့

10:09

in all those months we spent together,

137

597265

3418

မင်းတို့နဲ့ အတူရှိနေတဲ့ ကာလအတော်အတွင်း

မင်းတို့ကို ကိုးရီးယားစကားနဲ့
ပြောဖို့လေးပေါ့။

10:12

was for me to speak to you in Korean.

138

600707

1926

10:15

Just once.

139

603160

1150

တစ်ကြိမ်တည်းပေါ့။

10:17

I was there to teach you English;

140

605084

2476

ငါက မင်းတို့ကို အင်္ဂလိပ်စာသင်ဖို့လာခဲ့တာ။

10:19

you knew it wasn't allowed.

141

607584

1517

အဲဒါ ခွင့်မပြုဘူးဆိုတာ မင်းတို့သိပါတယ်။

10:22

But I understood then, you wanted
to share that bond of our mother tongue.

142

610144

5731

ဒါပေမဲ့ ငါနားလည်ပါတယ် မင်းတို့တွေ

ငါတို့ရဲ့ မိခင်ဘာသာစကားကို
ဝေမျှချင်တယ်ဆိုတာကို။

10:30

I called you my gentlemen,

143

618052

3230

ငါ မင်းတို့ကို
လူကြီးလူကောင်းလေးလို့ခေါ်တယ်။

10:33

but I don't know if being gentle
in Kim Jong-Un's merciless North Korea

144

621306

4421

ဒါပေမဲ့ Kim Jong-Un ရဲ့
အကြင်နာတရားမဲ့တဲ့ မြောက်ကိုးရီးယားမှာ

ဒါမျိုးက ကောင်းမလားဆိုတာ ငါလည်းမသိဘူး။

10:37

is a good thing.

145

625751

1182

10:39

I don't want you to lead a revolution --

146

627717

2327

ငါ မင်းတို့ကို တော်လှန်ရေးကို
မဆင်နွှဲစေချင်ဘူး။

10:42

let some other young person do it.

147

630068

2004

တစ်ခြား လူငယ်တွေကို
အဲဒါကို လုပ်ကြပါစေ။

10:45

The rest of the world might casually
encourage or even expect

148

633035

3546

ကျန်တဲ့ ကမ္ဘာကတော့
တိုက်တွန်းချင် တိုက်တွန်းမယ် ဒါမှမဟုတ်

မြောက်ကိုးရီးယား

10:48

some sort of North Korean Spring,

149

636605

2350

နွေဦးအရာမျိုးကို မျှော်လင့်နေကြလိမ့်မယ်။

10:50

but I don't want you to do anything risky,

150

638979

2522

ဒါပေမဲ့ မင်းတို့ကို အရဲစွန့်တာမျိုး
မလုပ်စေချင်ဘူး။

10:53

because I know in your world,
someone is always watching.

151

641525

3844

အကြောင်းက မင်းတို့နိုင်ငံမှာ
တစ်ယောက်ယောက်က

အမြဲ စောင့်ကြည့်နေမယ်ဆိုတာ ငါသိတယ်လေ။

10:59

I don't want to imagine
what might happen to you.

152

647027

2484

မင်းတို့ ဘယ်လိုဖြစ်ပျက်သွားမှာကို
ငါ စိတ်ကူးယဉ် မကြည့်ချင်ဘူး။

11:02

If my attempts to reach you have
inspired something new in you,

153

650225

4942

မင်းတို့ကို စာသင်ဖို့ ငါရဲ့ အားထုတ်မှုတွေက
မင်းတို့ကို လုံ့ဆော်သလိုဖြစ်သွားခဲ့ရင်

11:07

I would rather you forget me.

154

655191

1550

မင်းတို့ ငါကို ခွင့်လွှတ်ကြပါ။

11:09

Become soldiers of your Great Leader,
and live long, safe lives.

155

657646

4339

မင်းတို့ ခေါင်းဆောင်ကြီးအတွက်
စစ်သားတွေ ဖြစ်လာကြပါ။

အေးချမ်း လုံခြုံတဲ့ ဘဝကို ဖြတ်သန်းပါ။

11:16

You once asked me if I thought
your city of Pyongyang was beautiful,

156

664361

4699

မင်းတို့ Pyongyang မြို့ လှတယ်လို့ထင်လား
ငါကို တစ်ခါမေးတယ်။

11:21

and I could not answer truthfully then.

157

669084

2692

ငါ အမှန်အတိုင်း မဖြေနိုင်ခဲ့ပါဘူး။

11:25

But I know why you asked.

158

673609

1381

ဒါပေမဲ့ မင်းတို့ ဘာလို့
မေးလဲဆိုတာ ငါသိပါတယ်။

11:27

I know that it was important for you
to hear that I, your teacher,

159

675493

4531

ဒါက မင်းတို့အတွက် အရေးကြီးလို့လေ။
ငါ မင်းတို့ရဲ့ဆရာမ

11:32

the one who has seen the world
that you are forbidden from,

160

680048

3861

မင်းတို့ မြင်ခွင့် မရှိတဲ့
ကမ္ဘာကို မြင်ခဲ့တယ်သူက

11:35

declare your city as the most beautiful.

161

683933

3327

မင်းတို့ မြို့ကို အလှဆုံးလို့ ပြောခဲ့တယ်။

11:41

I know hearing that would make
your lives there a bit more bearable,

162

689793

5155

ဒီလိုပြောလို့ မင်းတို့ရဲ့ဘဝကို
ပိုခံရပ်နိုင်ဖို့ ကူပေးမယ်ဆိုတာ ငါသိပါတယ်။

11:46

but no, I don't find
your capital beautiful.

163

694972

3367

ဒါပေမဲ့ လည်း မင်းတို့ မြို့တော်ကို
လှတယ်လို့ ငါ မထင်ဘူး။

11:50

Not because it's monotone and concrete,

164

698900

2629

ငြီးငွေ့ဖို့ကောင်းလို့ အသက်မဲ့သလို
ခံစားရလို့တော့မဟုတ်ဘူး

11:53

but because of what it symbolizes:

165

701553

1863

ဒါပေမဲ့ အဲဒါ ဖော်ဆောင်နေတဲ့ အသွင်က

11:55

a monster that feeds off
the rest of the country,

166

703440

4833

တစ်နိုင်ငံလုံးကို မှီငြမ်းစားသုံးနေတဲ့
ဘီးလူးနဲ့ တူနေလို့ပါ။

12:00

where citizens are soldiers and slaves.

167

708297

2873

နိုင်ငံသားတွေက စစ်သားတွေ
ကျေးကျွန်တွေဖြစ်နေတယ်လေ။

12:05

All I see there is darkness.

168

713734

1608

ငါ မြင်တွေ့ရတဲ့ အရာတွေကတော့ အမှောင်ထုပါဘဲ။

12:09

But it's your home, so I cannot hate it.

169

717932

2448

ဒါပေမဲ့ အဲဒါက မင်းတို့ အိမ်ဆိုတော့
ငါ မုန်းလို့မရဘူးလေ။

12:13

And I hope instead that you,
my lovely young gentlemen,

170

721623

5037

မင်းတို့ ငါရဲ့ ချစ်လှစွာသော
လူကြီးလူကောင်းလေးတွေက

12:18

will one day help make it beautiful.

171

726684

2494

တစ်နေ့ အဲဒါကို လှပအောင်
လုပ်နိုင်ကြမယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။

12:22

Thank you.

172

730970

1188

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

12:24

(Applause)

173

732183

5165

(လက်ခုပ်သံများ)

Translated by Aung Min
Reviewed by Myo Aung

ABOUT THE SPEAKER

Suki Kim - Writer
Suki Kim's investigation, "Without You, There Is No Us: My Time with the Sons of North Korea's Elite," chronicles her six months undercover in Pyongyang during Kim Jong-Il's final six months. She worked as a teacher and a missionary in a university for future leaders -- all while writing her book.

Why you should listen

Suki Kim is the only writer to ever go undercover into North Korea to write a book from the inside. Since 2002, South Korean-born Kim travelled to North Korea, witnessing both Kim Jong-Il's 60th birthday celebration and his death at age 69 in 2011.

Her work sheds a new light on the understanding of the North Korean society by delving into its day-to-day life and provides unprecedented insights into the psychology of its ruling class, about whom the world knows very little.

Kim's novel, The Interpreter, was a finalist for a PEN Hemingway Prize, and her nonfiction has appeared in The New York Times, Harper's and The New York Review of Books. She is the author of the investigation Without You, There Is No Us: My Time with the Sons of North Korea's Elite.

More profile about the speaker
Suki Kim | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Suki Kim: မြောက်ကိုးရီးယားမှာ ပုန်းလျှိုးကွယ်လျှိုး နေခဲ့ရပုံက ဒီလိုပါ။ | TED Talk | TED.com