TEDGlobal 2014
Alison Killing: There’s a better way to die, and architecture can help
Alison Killing: Jest lepszy sposób na śmierć, a architektura może w nim pomóc
Filmed:
Readability: 3.9
1,316,847 views
Krótka i prowokująca prelekcja, w której architekt Alison Killing skupia się na budynkach, w których obecna jest śmierć - cmentarzach, szpitalach, hospicjach. Zmienia się sposób, w jaki umieramy, a sposób, w jaki budujemy miejsca do umierania... cóż, może też powinien się zmienić. Killing prezentuje zaskakujące spojrzenie na ukryty aspekt naszych miast i naszego życia.
Alison Killing - Architect
An architect and urban designer, Alison Killing uses journalism, filmmaking and exhibitions to help people better understand the built environment. Full bio
An architect and urban designer, Alison Killing uses journalism, filmmaking and exhibitions to help people better understand the built environment. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'd like to tell you a story
about death and architecture.
about death and architecture.
0
810
4031
Chcę opowiedzieć wam historię
o śmierci i architekturze.
o śmierci i architekturze.
00:16
A hundred years ago, we tended to die
of infectious diseases like pneumonia,
of infectious diseases like pneumonia,
1
4841
4630
Sto lat temu ludzie umierali
na choroby zakaźne, jak zapalenie płuc,
na choroby zakaźne, jak zapalenie płuc,
które szybko kończyły się śmiercią.
00:21
that, if they took hold,
would take us away quite quickly.
would take us away quite quickly.
2
9471
3297
00:24
We tended to die at home,
in our own beds, looked after by family,
in our own beds, looked after by family,
3
12768
3734
Umierało się we własnym domu,
własnym łóżku, pod opieką rodziny.
własnym łóżku, pod opieką rodziny.
00:28
although that was the default option
4
16502
1792
Była to standardowa opcja,
00:30
because a lot of people
lacked access to medical care.
lacked access to medical care.
5
18294
2590
bo wiele osób nie miało dostępu
do fachowej opieki medycznej.
do fachowej opieki medycznej.
00:33
And then in the 20th century
a lot of things changed.
a lot of things changed.
6
21614
2779
W XX wieku wiele się zmieniło.
00:36
We developed new medicines like penicillin
7
24393
2097
Powstały nowe leki, takie jak penicylina,
00:38
so we could treat
those infectious diseases.
those infectious diseases.
8
26490
2485
co umożliwiło leczenie chorób zakaźnych.
00:40
New medical technologies
like x-ray machines were invented.
like x-ray machines were invented.
9
28975
3274
Pojawiły się nowe techniki,
takie jak aparat rentgenowski.
takie jak aparat rentgenowski.
00:44
And because they were
so big and expensive,
so big and expensive,
10
32249
2252
Taki sprzęt był drogi
i zajmował dużo miejsca,
i zajmował dużo miejsca,
00:46
we needed large, centralized
buildings to keep them in,
buildings to keep them in,
11
34501
3018
potrzebne były więc duże,
scentralizowane ośrodki,
scentralizowane ośrodki,
00:49
and they became our modern hospitals.
12
37519
2299
które stały się nowoczesnymi szpitalami.
00:51
After the Second World War,
13
39818
1423
Po II Wojnie Światowej
00:53
a lot of countries set up
universal healthcare systems
universal healthcare systems
14
41241
2640
wiele państw wprowadziło
powszechną opiekę zdrowotną,
powszechną opiekę zdrowotną,
00:55
so that everyone who needed
treatment could get it.
treatment could get it.
15
43881
2647
z której korzystać mógł każdy.
00:58
The result was that lifespans extended
from about 45 at the start of the century
from about 45 at the start of the century
16
46528
4249
Średnia długość życia wynosiła
około 45 lat na początku XX wieku,
około 45 lat na początku XX wieku,
01:02
to almost double that today.
17
50777
2183
dzisiaj zaś żyjemy prawie dwa razy dłużej.
01:04
The 20th century was this time of huge
optimism about what science could offer,
optimism about what science could offer,
18
52960
4098
W XX wieku wiele oczekiwano od nauki,
01:09
but with all of the focus on life,
death was forgotten,
death was forgotten,
19
57058
3727
a skupiając się tylko na życiu,
zapominano o śmierci.
zapominano o śmierci.
01:12
even as our approach to death
changed dramatically.
changed dramatically.
20
60785
2405
Nasz stosunek do niej
radykalnie się zmienił.
radykalnie się zmienił.
Jestem architektem,
01:15
Now, I'm an architect,
21
63580
1203
01:16
and for the past year and a half
I've been looking at these changes
I've been looking at these changes
22
64783
3242
a przez ostatnie półtora roku
przyglądałam się tym zmianom
przyglądałam się tym zmianom
i ich znaczeniu dla architektury
związanej ze śmiercią i umieraniem.
związanej ze śmiercią i umieraniem.
01:20
and at what they mean for architecture
related to death and dying.
related to death and dying.
23
68025
3154
01:23
We now tend to die
of cancer and heart disease,
of cancer and heart disease,
24
71179
3233
Teraz najczęściej umieramy
na raka i choroby serca,
na raka i choroby serca,
01:26
and what that means is that many of us
will have a long period of chronic illness
will have a long period of chronic illness
25
74412
3996
a to oznacza, że wielu z nas
pod koniec życia
pod koniec życia
będzie przechodzić przewlekłą chorobę.
01:30
at the end of our lives.
26
78408
1974
Wtedy pewnie spędzimy dużo czasu
01:32
During that period,
27
80382
1113
01:33
we'll likely spend a lot of time
in hospitals and hospices and care homes.
in hospitals and hospices and care homes.
28
81495
5063
w szpitalach, hospicjach
lub domach opieki.
lub domach opieki.
01:38
Now, we've all been in a modern hospital.
29
86558
2206
Każdy z nas był w nowoczesnym szpitalu.
01:40
You know those fluorescent lights
and the endless corridors
and the endless corridors
30
88764
3390
Znacie te świetlówki,
niekończące się korytarze
niekończące się korytarze
01:44
and those rows of uncomfortable chairs.
31
92154
3018
i rzędy niewygodnych krzeseł.
01:47
Hospital architecture
has earned its bad reputation.
has earned its bad reputation.
32
95172
3762
Architektura szpitalna
zasługuje na swoją złą reputację.
zasługuje na swoją złą reputację.
01:50
But the surprising thing is,
it wasn't always like this.
it wasn't always like this.
33
98934
3157
Co ciekawe, nie zawsze jednak tak było.
01:54
This is L'Ospedale degli Innocenti,
built in 1419 by Brunelleschi,
built in 1419 by Brunelleschi,
34
102091
4334
To L'Ospedale degli Innocenti z 1419 roku,
wzniesiony przez Brunelleschiego,
wzniesiony przez Brunelleschiego,
01:58
who was one of the most famous
and influential architects of his time.
and influential architects of his time.
35
106425
3747
najsłynniejszego i najbardziej wpływowego
architekta tamtych czasów.
architekta tamtych czasów.
02:02
And when I look at this building
and then think about hospitals today,
and then think about hospitals today,
36
110172
3343
Kiedy patrzę na tę budowlę
i rozmyślam o dzisiejszych szpitalach,
i rozmyślam o dzisiejszych szpitalach,
02:05
what amazes me is
this building's ambition.
this building's ambition.
37
113515
3088
najbardziej zaskakuje mnie
ambicja tego budynku.
ambicja tego budynku.
To naprawdę wspaniały budynek.
02:08
It's just a really great building.
38
116603
1649
02:10
It has these courtyards in the middle
39
118252
1834
W środku ma dziedzińce,
02:12
so that all of the rooms
have daylight and fresh air,
have daylight and fresh air,
40
120086
2533
dzięki czemu wszystkie sale
są jasne i przewiewne,
są jasne i przewiewne,
02:14
and the rooms are big
and they have high ceilings,
and they have high ceilings,
41
122619
2413
sale są przestronne i wysokie,
02:17
so they just feel
more comfortable to be in.
more comfortable to be in.
42
125032
2484
co daje poczucie większego komfortu.
Poza tym jest piękny.
02:19
And it's also beautiful.
43
127516
1765
02:21
Somehow, we've forgotten
that that's even possible for a hospital.
that that's even possible for a hospital.
44
129281
3831
Zapomnieliśmy, że szpital
może tak wyglądać.
może tak wyglądać.
02:25
Now, if we want better buildings
for dying, then we have to talk about it,
for dying, then we have to talk about it,
45
133112
4023
Aby stworzyć umierającym lepsze warunki,
trzeba o tym rozmawiać,
trzeba o tym rozmawiać,
02:29
but because we find the subject
of death uncomfortable,
of death uncomfortable,
46
137135
2571
ale temat śmierci sprawia,
że czujemy się nieswojo,
że czujemy się nieswojo,
02:31
we don't talk about it,
47
139706
1440
więc porzucamy temat,
02:33
and we don't question how we
as a society approach death.
as a society approach death.
48
141146
3312
nie kwestionujemy
społecznego podejścia do śmierci.
społecznego podejścia do śmierci.
02:36
One of the things that surprised me
most in my research, though,
most in my research, though,
49
144458
3174
Podczas badań najbardziej zaskoczyła mnie
zmienność tego podejścia.
02:39
is how changeable attitudes actually are.
50
147632
2685
To jest pierwsze brytyjskie krematorium,
02:42
This is the first crematorium in the U.K.,
51
150317
2392
02:44
which was built in Woking in the 1870s.
52
152709
2809
zbudowane w Woking
w latach '70 XIX wieku.
w latach '70 XIX wieku.
02:47
And when this was first built,
there were protests in the local village.
there were protests in the local village.
53
155518
3407
Jego budowa wywołała protesty mieszkańców.
Kremacja była społecznie nie do przyjęcia,
99,8% zmarłych chowano w ziemi.
99,8% zmarłych chowano w ziemi.
02:50
Cremation wasn't socially acceptable,
and 99.8 percent of people got buried.
and 99.8 percent of people got buried.
54
158925
4883
02:55
And yet, only a hundred years later,
three quarters of us get cremated.
three quarters of us get cremated.
55
163808
3776
Teraz, zaledwie 100 lat później,
3/4 z nas zostanie skremowanych
3/4 z nas zostanie skremowanych
02:59
People are actually really open
to changing things
to changing things
56
167584
2527
Tak naprawdę udzie są otwarci na zmiany,
03:02
if they're given the chance
to talk about them.
to talk about them.
57
170111
2401
jeżeli pozwoli im się o nich porozmawiać.
03:04
So this conversation
about death and architecture
about death and architecture
58
172512
3323
Dyskusja o śmierci i architekturze
03:07
was what I wanted to start
when I did my first exhibition on it
when I did my first exhibition on it
59
175835
3159
była punktem wyjścia
dla mojej pierwszej wystawy
dla mojej pierwszej wystawy
03:10
in Venice in June,
which was called "Death in Venice."
which was called "Death in Venice."
60
178994
3226
zatytułowanej "Śmierć w Wenecji",
która odbyła się w czerwcu.
która odbyła się w czerwcu.
03:14
It was designed to be quite playful
61
182220
3274
Jej charakter miał być dosyć lekki,
żeby przyciągnąć ludzi.
żeby przyciągnąć ludzi.
03:17
so that people would
literally engage with it.
literally engage with it.
62
185494
2198
03:19
This is one of our exhibits,
which is an interactive map of London
which is an interactive map of London
63
187692
3255
To jeden z eksponatów -
interaktywna mapa Londynu pokazująca,
interaktywna mapa Londynu pokazująca,
03:22
that shows just how much
of the real estate in the city
of the real estate in the city
64
190947
2675
ile nieruchomości w mieście
jest przeznaczonych na umieranie i śmierć.
jest przeznaczonych na umieranie i śmierć.
03:25
is given over to death and dying,
65
193622
1879
03:27
and as you wave your hand across the map,
66
195501
2369
Kiedy przesuniesz ręką po mapie
03:29
the name of that piece of real estate,
the building or cemetery, is revealed.
the building or cemetery, is revealed.
67
197870
4829
ukażą się nazwy tych nieruchomości,
budynków bądź cmentarzy.
budynków bądź cmentarzy.
03:34
Another of our exhibits
was a series of postcards
was a series of postcards
68
202699
2508
Innym elementem wystawy
była seria pocztówek,
była seria pocztówek,
03:37
that people could take away with them.
69
205207
1997
którą zwiedzający mogli zabrać ze sobą.
03:39
And they showed people's homes
and hospitals
and hospitals
70
207204
2461
Przedstawiały one domy, szpitale,
03:41
and cemeteries and mortuaries,
71
209665
2415
cmentarze i kostnice,
03:44
and they tell the story
of the different spaces
of the different spaces
72
212080
2461
snuły opowieść o różnych miejscach,
03:46
that we pass through
on either side of death.
on either side of death.
73
214541
2833
przez które przechodzimy
przed śmiercią i po śmierci.
przed śmiercią i po śmierci.
03:49
We wanted to show
that where we die
that where we die
74
217374
2345
Chcieliśmy pokazać, że to, gdzie umieramy,
03:51
is a key part of how we die.
75
219719
3251
jest istotną częścią tego, jak umieramy.
03:54
Now, the strangest thing was the way
that visitors reacted to the exhibition,
that visitors reacted to the exhibition,
76
222970
4783
Najbardziej zaskoczyły nas
reakcje zwiedzających,
reakcje zwiedzających,
03:59
especially the audio-visual works.
77
227753
2368
zwłaszcza na prace audiowizualne.
04:02
We had people dancing
and running and jumping
and running and jumping
78
230121
3692
Ludzie tańczyli, biegali, skakali
04:05
as they tried to activate
the exhibits in different ways,
the exhibits in different ways,
79
233813
2995
i próbowali różnych sposobów
na uruchomienie eksponatów,
na uruchomienie eksponatów,
04:08
and at a certain point
they would kind of stop
they would kind of stop
80
236808
2444
ale w pewnym momencie zatrzymywali się,
04:11
and remember that they were in
an exhibition about death,
an exhibition about death,
81
239252
2734
przypominając sobie,
że tematem wystawy jest śmierć,
że tematem wystawy jest śmierć,
04:13
and that maybe that's not
how you're supposed to act.
how you're supposed to act.
82
241986
2624
i że takie zachowanie
może jest nie na miejscu.
może jest nie na miejscu.
04:16
But actually, I would question
whether there is one way
whether there is one way
83
244610
2647
Moim zdaniem nie istnieje
uniwersalny model
uniwersalny model
04:19
that you're supposed to act around death,
84
247257
2275
zachowań w obliczu śmierci,
04:21
and if there's not, I'd ask you to think
about what you think a good death is,
about what you think a good death is,
85
249532
4551
a skoro go nie ma, zastanówcie się,
czym dla was jest dobra śmierć,
czym dla was jest dobra śmierć,
04:26
and what you think that architecture
that supports a good death might be like,
that supports a good death might be like,
86
254083
3669
i jaka powinna być architektura,
wspierająca taką śmierć.
wspierająca taką śmierć.
04:29
and mightn't it be a little less like this
and a little more like this?
and a little more like this?
87
257752
4728
Czy może mniej przypominać to,
a trochę bardziej to?
04:34
Thank you.
88
262480
2214
Dziękuję.
(Brawa)
04:36
(Applause)
89
264694
2020
ABOUT THE SPEAKER
Alison Killing - ArchitectAn architect and urban designer, Alison Killing uses journalism, filmmaking and exhibitions to help people better understand the built environment.
Why you should listen
Alison Killing is an architect and urban designer working to engage people with their built environment, via design of buildings and urban strategies, film making, exhibitions and events. She explores the relationship between death and modern architecture, looking at how cities are rebuilt after disaster.
Recent projects include Death in the City (and its first iteration, Death in Venice, which was shown as an independent event during the opening week of the Venice Architecture Biennale), a touring exhibition about death and modern architecture; work with the International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies on better rebuilding after disaster and how to integrate relevant urban design tools into humanitarian response; and a study of financial models for arts and community projects temporarily using vacant buildings to help these projects become self-sustaining.
Alison Killing | Speaker | TED.com