Jill Heinerth: The mysterious world of underwater caves
Jill Heinerth: Bota e mistershme e shpellave nenujore
Double-click the English transcript below to play the video.
when I was a little kid,
that wasn't really available to me.
nuk e kisha ate mundesi.
we know a lot more about space
më tepër për hapsirën
coursing through our planet,
nëpër planetin tonë
that was even more remarkable.
që ishte akoma më madhështore.
hapsirën e jashtme
the wonders of inner space.
e hapsirës së brendshme.
one of the most dangerous endeavors.
një nga përpjekjet më të rrezikshme.
here in this room,
plunged into blackness,
këto hapsira të mëdha
through these large spaces,
crawling beneath the seats,
poshtë karrikeve
për t'ju ofruar frymëmarrjen e rradhës.
to provide your very next breath.
një shkëmb i madh i ngurtë
is not one big solid rock.
hapsira të sfungjerit së Tokës sonë,
in our earth's sponge,
can make that journey without me.
të tjera mund ta bëjnë atë rrugëtim pa mua.
that's going to teach you
në dispozicion për mua
që zhytet në ajsbergët e Antarktides.
to cave dive inside Antarctic icebergs.
moving object on the planet.
më i madh lëvizës në planet.
ekologjinë e skajeve të akullit
to explore ice edge ecology
forma jetësore nën akull.
të quajtur rifrymëzues.
që përdoret për ecjet ne hapsire.
that is used for space walks.
që të shkojmë më thellë
even 10 years ago.
edhe para 10 viteve.
nënujore të gjata 20 orë
even up to 20 hours long underwater.
të formave jetësore të mrekullueshme,
are repositories of amazing life-forms,
nuk e kemi ditur se ekzistojnë.
jetojnë në mënyra të pazakonta.
live in unusual ways.
as sy në shumicën e kohës
and no eyes in many cases,
jashtëzakonisht jetëgjatë.
are also extremely long-lived.
in these caves today
nëpër këto shpella
of the dinosaurs.
like little swimming dinosaurs.
si dinosaurë të vegjël që notojnë.
ato për evolucionin dhe mbijetesën?
about evolution and survival?
shumëkëmbëshe si kjo që po noton
like this remipede swimming in the jar,
40 times his size and kill it.
më të madhe se masa e tij dhe ta mbyse.
në planetin tonë.
thing on our planet.
mrekullisht të bukura
in remarkably beautiful places,
caves like this, that are very young,
si këto që janë shumë të reja
në ndryshimin e klimës globale.
in global climate change.
shtresat brenda tyre
and look at the layers within with rocks,
gjatë periudhave të ndryshme kohore.
at very different times.
nga shkretira e Saharas.
blown across the Atlantic Ocean.
përmes oqeanit Atlantik.
në ishullin Abaco të Bahamas
on the island of Abaco in the Bahamas.
in the rocks within these caves.
në shkëmbinjtë e këtyre shpellave.
shkëmbinjëve, mund të gjejmë kohra
of these rocks, we can find times
shumë shumë e thatë
was very, very dry on earth,
prapa në kohë për shumë mijra vite.
many hundreds of thousands of years.
janë të interesuar
at other times on earth.
gjatë kohrave të tjera.
ekipi im dhe unë kemi filluar
ever conducted in the region,
të kryera ndonjëherë në rajon
used to lap up against the shoreline,
kundër bregut të tij,
se nivelet e tanishme.
below current levels.
paleontologë dhe arkeologë.
and archaeologists.
e madje edhe në Kubë
in the Bahamas, and even in Cuba,
dhe njerezore në shpella
and also human remains in caves,
inhabitants of these regions.
më të hershëm të këtyre rajoneve
prej të gjithëve ishte 15 vite më parë
was over 15 years ago,
that made the very first
of a subterranean surface.
të sipërfaqes nëntokësore.
driving through the cave
ndërsa ne po e ngisnim atë.
a three-dimensional model as we drove it.
radio me frekuencë të ulët
our exact position within the cave.
tona të sakta brenda shpellës.
and bowling alleys and golf courses,
biznese, dhe fusha golfi
dhe ajo cka kjo më mësoi
on the surface of our earth
në sipërfaqën e tokës sonë
vetem tek lumejtë, liqenet, dhe oqeanet
rivers, lakes and oceans,
that knits us all together.
na nderthurr të gjithëve së bashku.
ne të gjithë pijmë.
from which we all drink.
our human connections with our groundwater
me nënujin tonë
on this planet,
ujore në këtë planet,
duke punuar ne problemin
më e rëndësishme e këtij shekulli.
issue of this century.
that I always wanted to be,
astronaute sic kam dashur gjithmonë
designed by Dr. Bill Stone, will be.
nga Dr.Bill Stone, do të jetë.
në hënën e Jupiterit Europa
is to go to Jupiter's moon Europa
the frozen surface of that body.
e ngrirë të atij trupi.
ABOUT THE SPEAKER
Jill Heinerth - Cave diverJill Heinerth explores underwater caves deep inside the earth.
Why you should listen
More people have walked on the moon than have been to some of the places that Jill's exploration has taken her right here on the earth. From the most dangerous technical dives deep inside underwater caves, to searching for never-before-seen ecosystems inside giant Antarctic icebergs, to the lawless desert border area between Egypt and Libya while a civil war raged around her, Jill's curiosity and passion about our watery planet is the driving force in her life.
Jill’s accolades include induction into the Explorer's Club and the inaugural class of the Women Diver's Hall of Fame. She received the Wyland ICON Award, an honor she shares with several of her underwater heroes including Jacques Cousteau, Robert Ballard and Dr. Sylvia Earle. She was named a "Living Legend" by Sport Diver Magazine and selected as Scuba Diving Magazine's "Sea Hero of the Year 2012."
In recognition of her lifetime achievement, Jill was awarded the inaugural Sir Christopher Ondaatje Medal for Exploration. Established by the Royal Canadian Geographical Society in 2013, the medal recognizes singular achievements and the pursuit of excellence by an outstanding Canadian explorer.
Jill Heinerth | Speaker | TED.com