ABOUT THE SPEAKER
Anne Lamott - Novelist, essayist
With disarming familiarity, Anne Lamott tackles what most don’t like to consider. Her honest writing helps us make sense of life’s chaos.

Why you should listen

Anne Lamott hooks into our common experience and guides us to an understanding infused with openness. An activist, former alcoholic and Sunday School teacher, Lamott uses humor to weave through loss, parenthood, faith and the cancer diagnosis given to her best friend, in beloved books like Bird by Bird and Help, Thanks, Wow: The Three Essential Prayers. She says, "Hope begins in the dark ... if you just show up and try to do the right thing, the dawn will come. You wait and watch and work: you don't give up."

Her next book, Hallelujah Anyway: Rediscovering Mercy, was released in April 2017.

More profile about the speaker
Anne Lamott | Speaker | TED.com
TED2017

Anne Lamott: 12 truths I learned from life and writing

Anne Lamott: Ukweli 12 niliojifunza kupitia maisha na uandishi

Filmed:
5,458,934 views

Siku chache kabla ya kutimiza miaka 61, mwandishi Anne Lamott aliamua kuandika kuhusu kila kitu alichofahamu kwa hakika. Anazama katika mihangaiko ya mwanadamu anayeishi katika ulimwengu uliochanganika, wenye uzuri na hisia, unaompa hekima na ucheshi kuhusu familia, uandishi, maana ya Mungu, kifo na zaidi.
- Novelist, essayist
With disarming familiarity, Anne Lamott tackles what most don’t like to consider. Her honest writing helps us make sense of life’s chaos. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

Chumba cha mjukuu wangu mwenye miaka saba kipo karibu na changu
00:13
My seven-year-oldmwenye umri wa miaka saba grandsonmjukuu
sleepsanalala just down the hallukumbi from me,
0
1042
3478
mara nyingi huamka asubuhi
00:16
and he wakeshuamka up a lot of morningsasubuhi
1
4544
1666
00:18
and he saysanasema,
2
6234
1538
na kusema,
00:19
"You know, this could be
the bestbora day ever."
3
7796
2214
"Unajua, leo inaweza kuwa siku bora kuliko zote. "
00:22
And other timesnyakati,
in the middlekatikati of the night,
4
10565
2177
Na mara nyingine, usiku wa manane,
00:24
he callswito out in a tremuloustremulous voicesauti,
5
12766
2926
huita kwa sauti za woga
00:27
"NanaNana, will you ever get sickmgonjwa and diekufa?"
6
15716
2830
"Nana, utaumwa na kufa siku moja?"
00:31
I think this prettynzuri much saysanasema it for me
and mostwengi of the people I know,
7
19198
4442
Nadhani hili linasema mengi kwangu na watu wengi ninaowajua,
00:35
that we're a mixedmchanganyiko grillGrill
of happyfuraha anticipationkutarajia
8
23664
3280
kwamba sisi ni mchanganyiko
wa matarajio yenye furaha
00:38
and dreadhofu.
9
26968
1219
na hofu.
00:40
So I satameketi down a fewwachache dayssiku
before my 61stst birthdaysiku ya kuzaliwa,
10
28580
4222
Hivyo, siku chache kabla ya kutimiza miaka 61, nilitafakari
00:44
and I decidedaliamua to compilekukusanya a listorodha
of everything I know for sure.
11
32826
4661
nikaamua kukusanya orodha ya kila kitu ninachojua.
00:50
There's so little truthukweli
in the popularmaarufu cultureutamaduni,
12
38017
3123
Kuna ukweli mchache sana katika utamaduni wetu,
00:53
and it's good to be sure of a fewwachache things.
13
41164
2956
na ni vizuri tuwe na uhakika na mambo machache.
00:57
For instancemfano, I am no longertena 47,
14
45217
2921
Kwa mfano, umri wangu sio 47 tena,
01:00
althoughingawa this is the ageumri I feel,
15
48845
2780
Ingawa ndio umri ninaojisikia,
01:03
and the ageumri I like to think
of myselfMimi mwenyewe as beingkuwa.
16
51649
2617
au umri ningependa kufikiri niko.
01:06
My friendrafiki PaulPaulo used to say in his latekuchelewa 70s
17
54854
2673
Rafiki yangu Paulo alisema katika miaka yake ya 70
01:09
that he feltwalihisi like a youngvijana man
with something really wrongsi sawa with him.
18
57551
3583
kwamba alihisi kama kijana mwenye matatizo mengi tu.
01:13
(LaughterKicheko)
19
61158
3850
(Vicheko)
01:17
Our truekweli personmtu is outsidenje
of time and spacenafasi,
20
65032
2840
Nafsi yetu ya kweli ipo nje ya muda na sehemu
01:19
but looking at the paperworkmakaratasi,
21
67896
1510
lakini nikiangalia nyaraka,
01:21
I can, in factukweli, see
that I was bornalizaliwa in 1954.
22
69430
3335
Naweza, kwa kweli, kuona kwamba nilizaliwa mwaka wa 1954
01:25
My insidendani selfbinafsi is outsidenje
of time and spacenafasi.
23
73353
2952
Hisia zangu binafsi zipo nje ya muda na sehemu.
01:28
It doesn't have an ageumri.
24
76329
2045
Haina umri.
01:30
I'm everykila ageumri I've ever been,
and so are you,
25
78398
3349
Nina kila umri ambao nimewahi kuwa,na wewe pia,
01:33
althoughingawa I can't help
mentioningkutaja as an asidekando
26
81771
2684
Ingawa siwezi kuepuka kusema,
01:36
that it mightnguvu have been helpfulhusaidia
if I hadn'thakuwa na followedikifuatiwa
27
84479
2631
kwamba ingesaidia kama nisingefuata
01:39
the skinngozi carehuduma ruleskanuni of the '60s,
28
87134
2521
kanuni za huduma ya ngozi za miaka ya 60,
01:41
whichambayo involvedhusika gettingkupata
as much sunjua as possibleinawezekana
29
89679
3394
ambayo ilihusisha kuota jua kama iwezekanavyo
01:45
while slatheredslathered in babymtoto oilmafuta
30
93097
2546
nikijisiliba mafuta ya mtoto
01:47
and baskingbasking in the glowmng'ao
of a tinfoiltinfoil reflectorreflector shieldngao.
31
95667
4247
na kumeremeta chini ya foii ya aluminium
01:51
(LaughterKicheko)
32
99938
1714
(Vicheko)
01:53
It was so liberatingkutolewa, thoughingawa,
to faceuso the truthukweli
33
101676
2598
Nilijisikia uhuru sana, ingawa,
nilbidi kuutizama ukweli
01:56
that I was no longertena
in the last throesmachungu of middlekatikati ageumri,
34
104298
3348
kwamba sikuwa tena katika miaka ya mwisho ya rika la kati,
01:59
that I decidedaliamua to writeandika down
everykila singlemoja truekweli thing I know.
35
107670
4352
hivyo niliamua kuandika
kila kitu nilichojua.
02:04
People feel really doomedkuteswa
and overwhelmedkuharibiwa these dayssiku,
36
112046
3398
Siku hizi watu wamejisikia wameelemewa,
02:07
and they keep askingkuuliza me what's truekweli.
37
115468
2722
na huniuliza ukweli ni upi.
02:10
So I hopetumaini that my listorodha of things
I'm almostkaribu positivechanya about
38
118214
6349
Hivyo, natumaini orodha ya vitu ninavzo fahamu kwau fasaha
02:16
mightnguvu offerkutoa some basicmsingi
operatinguendeshaji instructionsmaelekezo
39
124587
3065
itatoa misingi ya uendeshaji
02:19
to anyoneyeyote who is feelinghisia
really overwhelmedkuharibiwa or beleagueredimezingirwa mikubwa.
40
127676
3647
kwa mtu yeyote anayehisi
kuelemewa au kuchanganyikiwa.
02:24
NumberIdadi one:
41
132140
1882
Namba moja:
02:26
the first and truestkweli thing
is that all truthukweli is a paradoxkitendawili.
42
134046
3661
Jambo la kwanza na ukweli kabisa ni kwamba ukweli wote ni kitendawili.
02:29
Life is bothwote wawili a preciousthamani,
unfathomablyunfathomably beautifulnzuri giftzawadi,
43
137731
4315
Maisha yana thamani, na zawadi nzuri sana kupita maelezo,
02:34
and it's impossiblehaiwezekani here,
on the incarnationalincarnational sideupande of things.
44
142070
4682
na haiwezekani kutelezeka kwa kiumbe cha mwili.
02:38
It's been a very badmbaya matchmechi
45
146776
1620
Imekuwa uwiano mbaya sana
02:40
for those of us who were bornalizaliwa
extremelysana sensitivenyeti.
46
148420
3266
kwa wale ambao tulizaliwa nyeti sana.
02:43
It's so hardngumu and weirdweird
that we sometimesmara nyingine wonderajabu
47
151710
2864
Ni vigumu sana na ni ajabu
kwamba wakati mwingine tunajiuliza
02:46
if we're beingkuwa punkedpunked.
48
154598
1436
kama tunataniwa.
02:49
It's filledkujazwa simultaneouslywakati huo huo
with heartbreakingkuvunja sweetnessuzuri and beautyuzuri,
49
157002
4954
Imejazwa na wema na uzuri wa umbo,
02:53
desperatetamaa povertyumasikini,
50
161980
1775
umasikini,
02:55
floodsmafuriko and babieswatoto and acneacne and MozartMozart,
51
163779
3544
Mafuriko na watoto na chunusi na Mozart,
02:59
all swirledswirled togetherpamoja.
52
167347
2139
vyote vilibiringizwa pamoja.
03:01
I don't think it's an idealbora systemmfumo.
53
169510
2570
Sidhani ni mfumo mzuri.
03:04
(LaughterKicheko)
54
172104
3316
(Vicheko)
03:07
NumberIdadi two: almostkaribu
everything will work again
55
175444
3395
Namba mbili: karibia kila kitu kitafanya kazi tena
03:10
if you unplugChomoa it for a fewwachache minutesdakika --
56
178863
2341
ukikichomoa kwa dakika chache --
03:13
(LaughterKicheko)
57
181228
2695
(Vicheko)
03:15
(ApplauseMakofi)
58
183947
3282
(Makofi)
03:19
includingikiwa ni pamoja na you.
59
187253
1723
hata na wewe.
03:22
ThreeTatu: there is almostkaribu
nothing outsidenje of you
60
190975
3238
Tatu: karibia, hakuna chochote nje ya wewe
03:26
that will help in any kindaina of lastingya kudumu way,
61
194237
2912
kitakachokusaidia kwa njia yoyote ya kudumu,
03:29
unlessisipokuwa you're waitingkusubiri for an organchombo.
62
197173
1964
isipokuwa kama unasubiria kiungo.
03:31
You can't buykununua, achievekufikia or datetarehe
serenityutulivu and peaceamani of mindakili.
63
199958
4938
Huwezi kununua, kutekeleza au kuchumbia utulivu na amani.
03:36
This is the mostwengi horriblekutisha truthukweli,
and I so resentwamechukizwa na it.
64
204920
3774
Huu ni kweli ya kutisha,
na ninauchukia.
03:41
But it's an insidendani jobkazi,
65
209549
2224
Lakini ni kazi ya ndani,
03:43
and we can't arrangePanga peaceamani
or lastingya kudumu improvementkuboresha
66
211797
2818
na hatuwezi kupanga amani
au uboreshaji wa kudumu
03:46
for the people we love mostwengi in the worldulimwengu.
67
214639
2388
kwa ajili ya watu tunaowapenda duniani.
03:49
They have to find theirwao ownmwenyewe waysnjia,
68
217051
2080
Wanapaswa kutafuta njia yao wenyewe,
03:51
theirwao ownmwenyewe answersmajibu.
69
219155
1622
majibu wenyewe.
03:52
You can't runkukimbia alongsidesambamba na
your grownmzima childrenwatoto
70
220801
3627
Huwezi kuenda pamoja na
watoto wako wakubwa
03:56
with sunscreenjua and ChapStickChapStick
on theirwao hero'sya shujaa journeysafari.
71
224452
4586
kwenye safari yao ya kishujaa.
04:01
You have to releasekutolewa them.
72
229062
2117
Unapaswa kuwaacha huru.
04:03
It's disrespectfulkukosa heshima not to.
73
231203
2395
Sio heshima kuwavunga.
04:07
And if it's someonemtu else'smwingine problemtatizo,
74
235088
1859
Na kama ni tatizo la mtu mwingine,
04:08
you probablylabda don't have
the answerjibu, anywayhata hivyo.
75
236971
2300
labda hata wewe hauna jibu, pia.
04:11
(LaughterKicheko)
76
239295
1192
(Vicheko)
04:12
Our help is usuallykwa kawaida not very helpfulhusaidia.
77
240511
2743
Msaada wetu mara nyingi hausaidii.
04:15
Our help is oftenmara nyingi toxicsumu.
78
243748
2425
Msaada wetu mara nyingi ni sumu.
04:18
And help is the sunnyjua sideupande of controlkudhibiti.
79
246824
2796
Na msaada ni upande chanya wa udhibiti.
04:22
Stop helpingkusaidia so much.
80
250836
2474
Acha kusaidia sana.
04:25
Don't get your help and goodnesswema
all over everybodykila mtu.
81
253334
3457
Usisambaze msaada wako na wema kwa kila mtu.
04:28
(LaughterKicheko)
82
256815
2512
(Vicheko)
04:31
(ApplauseMakofi)
83
259351
1661
(Makofi)
04:33
This bringshuleta us to numbernambari fournne:
84
261036
1973
Hii inatuleta kwa namba nne:
04:35
everyonekila mtu is screwedzimejaa up,
brokenkuvunjwa, clingyclingy and scaredhofu,
85
263033
3884
kila mtu amevunjika,
amevunjwa, ana wivu na hofu zake,
04:38
even the people who seemkuonekana
to have it mostwengi togetherpamoja.
86
266941
2975
hata wanaoonekana kuwa pamoja zaidi.
04:41
They are much more like you
than you would believe,
87
269940
2439
Wako kama wewe kuliko unavzoweza kuamini,
04:44
so try not to comparekulinganisha your insidesinsides
to other people'swatu outsidesoutsides.
88
272403
4648
hivyo usilinganisha undani wako na nje za watu wengine.
04:49
It will only make you worsembaya zaidi
than you alreadytayari are.
89
277075
2866
Itakufanya ujisikie ovyo kuliko ulivyo tayari.
04:51
(LaughterKicheko)
90
279965
2992
(Vicheko)
04:56
AlsoPia, you can't savesalama, fixtengeneza
or rescuekuokoa any of them
91
284272
3471
Pia, huwezi kuwaokoa, kurekebisha au kuwakomboa
04:59
or get anyoneyeyote soberwangefanya.
92
287767
2035
au kumpatia mtu yeyote busara.
05:01
What helpedimesaidia me get cleansafi
and soberwangefanya 30 yearsmiaka agoiliyopita
93
289826
2754
Kilichosaidia kupata nafuu na kukaa safi na madawa kwa miaka 30 iliyopita
05:04
was the catastrophejanga
of my behaviortabia and thinkingkufikiri.
94
292604
3611
ilikuwa janga la tabia na fikra zangu.
05:08
So I askedaliuliza some soberwangefanya friendsmarafiki for help,
95
296239
2006
Hivyo niliomba msaada kwa marafiki,
05:10
and I turnedakageuka to a higherjuu powernguvu.
96
298269
1934
na nikamrudia muumbaji.
05:12
One acronymkifupi for God
is the "giftzawadi of desperationkukata tamaa,"
97
300227
4059
Kifupisho kimoja cha Mungu ni "zawadi ya kukata tamaa,"
05:16
G-O-DG-O-M,
98
304310
1429
M-U-N-G-U,
05:17
or as a soberwangefanya friendrafiki put it,
99
305763
2032
Au kama rafiki yangu mmoja alivyoiweka,
05:19
by the endmwisho I was deterioratingkuzorota fasterharaka
than I could lowerchini my standardsviwango.
100
307819
4967
mwishoni nilikuwa nikipungukiwa kuliko nilivyoweza kupunguza viwango vyangu.
05:24
(LaughterKicheko)
101
312810
6311
(Vicheko)
05:31
So God mightnguvu mean, in this casekesi,
102
319145
2310
Kwa hiyo Mungu anaweza kumaanisha, katika kesi hii,
05:33
"me runningKimbia out of any more good ideasmawazo."
103
321479
3141
"mimi kuishiwa na mawazo yoyote mazuri zaidi."
05:37
While fixingkurekebisha and savingkuokoa
and tryingkujaribu to rescuekuokoa is futilebure,
104
325532
4166
Wakati kurekebisha na kuokoa
na kujaribu kuokoa ni bure,
05:41
radicalradical self-careutunzaji wa kibinafsi is quantumquantum,
105
329722
3411
Kujitegemea na kujitunza ni quantum,
05:45
and it radiatesinaonyesha out from you
into the atmosphereanga
106
333157
3616
na hujiangaza katika mazingira yako
05:48
like a little freshsafi airhewa.
107
336797
1645
kama hewa safi.
05:50
It's a hugekubwa giftzawadi to the worldulimwengu.
108
338466
2581
Ni zawadi kubwa kwa duniani.
05:53
When people respondjibu by sayingkusema,
"Well, isn't she fullkamili of herselfmwenyewe,"
109
341071
4510
Watu wanapojibu kwa kusema,
"Mmh, mtizame anavyojisikia,"
05:57
just smiletabasamu obliquelyMshazari like MonaMona LisaLisa
110
345605
2966
tabasamu tu kama vile Mona Lisa
06:00
and make bothwote wawili of you a nicenzuri cupkikombe of teachai.
111
348595
2962
na kuwatengenezea kikombe cha chai.
06:04
BeingKuwa fullkamili of affectionupendo
for one'sya mtu goofyGoofy, self-centeredkujipendelea yeye mwenyewe,
112
352605
4683
Kuonyesha upendo kikamilifu
kwa uzuzu wa mtu, ubinafsi,
06:09
crankycranky, annoyinghasira selfbinafsi
113
357312
2493
ukimwa, usumbufu wako
06:11
is home.
114
359829
1529
ni nyumbani.
06:13
It's where worldulimwengu peaceamani beginshuanza.
115
361382
2032
Ndipo amani ya dunia huanzia.
06:17
NumberIdadi fivetano:
116
365038
1717
Namba tano:
06:18
chocolatechokoleti with 75 percentasilimia cacaokakao
is not actuallykwa kweli a foodchakula.
117
366779
5064
chokoleti yenye asilimia 75 kakao sio kweli chakula.
06:23
(LaughterKicheko)
118
371867
4012
(Vicheko)
06:27
Its bestbora use is as a baitbait in snakenyoka trapsmitego
119
375903
4080
Matumizi yake bora ni katika mitego ya nyoka
06:32
or to balanceusawa the legsmiguu of wobblystraightening chairsviti.
120
380007
4560
au kusawazisha miguu ya viti vinavyotetema.
06:36
It was never meantmaana yake
to be consideredkuchukuliwa an edibleya aina.
121
384591
3251
Haikuwahi kumaanishwa kama chakula.
06:41
NumberIdadi sixsita --
122
389865
1365
Namba sita
06:43
(LaughterKicheko)
123
391254
3504
(Vicheko)
06:46
writingkuandika.
124
394782
1256
Kuandika.
06:48
EveryKila writermwandishi you know writesanaandika
really terriblembaya first draftsrasimu,
125
396874
4388
Kila mwandishi unayemjua huanaandika rasimu mbaya za mwanzo,
06:53
but they keep theirwao buttkitako in the chairmwenyekiti.
126
401286
2153
Lakini hutuliza kitako kwenye kiti.
06:55
That's the secretsiri of life.
127
403463
1720
Hiyo ndio siri ya maisha.
06:57
That's probablylabda the mainKuu differencetofauti
betweenkati you and them.
128
405207
3200
Hiyo labda ndio tofauti kuu
kati yako na wao.
07:00
They just do it.
129
408431
1462
Wanafanya tu.
07:01
They do it by prearrangementprearrangement
with themselveswenyewe.
130
409917
2566
Wanafanya kwa makubaiano na wao wenyewe.
07:04
They do it as a debtdeni of honorheshima.
131
412507
2043
Wanafanya katika deni la heshima yao.
07:07
They tell storieshadithi that come throughkupitia them
132
415336
2294
Wanasimulia hadithi kutokea kwao
07:09
one day at a time, little by little.
133
417654
2510
siku moja banda ya nyingine, kidogo kidogo.
07:12
When my olderwakubwa brotherndugu was in fourthnne gradedaraja,
134
420188
2226
Kaka yangu alipokuwa darasa la nne,
07:14
he had a termmuda paperkaratasi on birdsndege
duekutokana the nextijayo day,
135
422438
3974
alitakiwa kuwasilisha insha juu ya ndege kesho yake,
07:18
and he hadn'thakuwa na startedilianza.
136
426436
2280
Na hakuanza bado.
07:20
So my dadbaba satameketi down with him
with an AudubonAudubon bookkitabu,
137
428740
4082
Basi baba akaketi naye na kitabu cha Audubon,
07:24
paperkaratasi, pencilspenseli and bradsbrads --
138
432846
2344
karatasi, penseli na brads -
07:27
for those of you who have gottenimepata
a little lesschini youngvijana and rememberkumbuka bradsbrads --
139
435214
5600
kwa wale ambao mmekuwaa wadogo kidogo na mna kukumbuka brads -
07:32
and he said to my brotherndugu,
140
440838
2830
na akamwambia kaka yangu,
07:35
"Just take it birdndege by birdndege, buddybuddy.
141
443692
2610
"Chukua tu ndege kwa ndege, rafiki.
07:38
Just readsoma about pelicanspelicans
142
446326
2315
Soma tu juu ya Mwari
07:40
and then writeandika about pelicanspelicans
in your ownmwenyewe voicesauti.
143
448665
3856
na kisha andika kuhusu Mwari kwa sauti yako mwenyewe.
07:44
And then find out about chickadeeschickadees,
144
452545
3155
Na kisha soma kuhusu chickadee,
07:47
and tell us about them in your ownmwenyewe voicesauti.
145
455724
2771
na utuambie kwa sauti yako mwenyewe.
07:50
And then geeseBata bukini."
146
458519
1746
Na kisha bata bukini. "
07:52
So the two mostwengi importantmuhimu things
about writingkuandika are: birdndege by birdndege
147
460289
3748
Hivyo vitu viwili muhimu kuhusu kuandika ni: ndege kwa ndege
07:56
and really god-awfulGod-awful first draftsrasimu.
148
464061
3106
na kwa kweli rasimu ovyo za mwanzo.
07:59
If you don't know where to startkuanza,
149
467959
1675
Kama hujui uanzie wapi
08:01
rememberkumbuka that everykila singlemoja thing
that happenedkilichotokea to you is yoursyako,
150
469658
3229
kumbuka unamiliki kila kitu kilichokutokea
08:04
and you get to tell it.
151
472911
1516
na unaweza kusimulia.
08:06
If people wanted you to writeandika
more warmlyvarmt about them,
152
474852
3162
Ikiwa watu walitaka uandike mazuri kuhusu wao,
08:10
they should'veinapaswa kuwa behavedtabia better.
153
478038
1720
wangemudu tabia zao vizuri zaidi.
08:11
(LaughterKicheko)
154
479782
3030
(Vicheko)
08:14
(ApplauseMakofi)
155
482836
2910
(Makofi)
08:19
You're going to feel like hellJahannamu
if you wakewake up somedaysiku moja
156
487145
2873
Utajisikia ovyo siku moja utakapoamka
08:22
and you never wrotealiandika the stuffvitu
157
490042
1761
na hujaandika juu ya mambo
08:23
that is tuggingitakavyoongezeka pia on the sleevessleeves
of your heartmoyo:
158
491827
3461
yanazo anazokukereketa, unayotunza moyoni:
08:27
your storieshadithi, memorieskumbukumbu,
visionsmaono and songsNyimbo --
159
495312
3396
hadithi zako, kumbukumbu,
maono na nyimbo -
08:30
your truthukweli,
160
498732
1653
Ukweli wako,
08:32
your versiontoleo of things --
161
500409
1825
mtizamo wako wa vitu -
08:34
in your ownmwenyewe voicesauti.
162
502258
1485
katika sauti yako mwenyewe.
08:35
That's really all you have to offerkutoa us,
163
503767
2475
Hicho pekee ndicho unachokubui kutupatia,
08:38
and that's alsopia why you were bornalizaliwa.
164
506266
2454
Hiyo ndiyo sababu ulizaliwa.
08:42
SevenSaba: publicationuchapishaji and temporarymuda mfupi
creativeubunifu successesmafanikio
165
510488
4185
Saba: kuchapishwa na mafanikio ya ubunifu ya muda mfupi
08:46
are something you have to recoverkupona from.
166
514697
2190
ni kitu ambacho unapaswa kuponywa kutoka.
08:49
They killkuua as manywengi people as not.
167
517744
2842
Vinaua watu wengi kama visivo.
08:52
They will hurtkuumiza, damageuharibifu and changemabadiliko you
168
520610
2530
Vitakuumiza, kukuharibu na kukubadilisha
08:55
in waysnjia you cannothaiwezi imaginefikiria.
169
523164
2114
kwa njia ambazo huwezi kufikiria.
08:57
The mostwengi degradedvimepunguzwa
and evilmabaya people I've ever knowninayojulikana
170
525707
3516
Watu dhilifu na waovu kuliko wote niliowahi kujua
09:01
are malekiume writerswaandishi who'veambao wame had
hugekubwa bestbora sellerswauzaji.
171
529247
3109
ni waandishi wa kiume walioandika vitabu vilivyo uza vizuri mno.
09:05
And yetbado, returningkurudi to numbernambari one,
that all truthukweli is paradoxkitendawili,
172
533093
4157
Na bado, tukurudia namba moja, kwamba ukweli wote ni kitendawili,
09:09
it's alsopia a miraclemuujiza
to get your work publishediliyochapishwa,
173
537274
2425
Pia ni muujiza kupata kazi yako kuchapishwa,
09:11
to get your storieshadithi readsoma and heardkusikia.
174
539723
2836
Ili hadithi zako zisomwe na kusikika.
09:14
Just try to bustkoroga yourselfwewe mwenyewe
gentlyupole of the fantasyfantasy
175
542583
2755
Jaribu tu kujitahidi polepole na fantasia
09:17
that publicationuchapishaji will healkuponya you,
176
545362
2454
ambayo itakuponya,
09:19
that it will fillkujaza the Swiss-cheesyUswisi cheesy
holesmashimo insidendani of you.
177
547840
4084
itajaza mashimo ya chizi ya Uswisi ndani yako.
09:23
It can't.
178
551948
1594
haiwezekani.
09:25
It won'thaitakuwa.
179
553566
1360
haitokuwa.
09:26
But writingkuandika can.
180
554950
1705
Lakini uandishi unaweza.
09:28
So can singingkuimba in a choirKwaya ya
or a bluegrassbluegrass bandbendi.
181
556679
3598
Pia unaweza kuimba kwenye kwaya
au bendi.
09:32
So can paintinguchoraji communityjumuiya
muralsmurals or birdingbirding
182
560301
3307
Pia uchoraji au ufugaji wa ndege
09:35
or fosteringkukuza oldzamani dogsmbwa
that no one elsemwingine will.
183
563632
3168
au kukuza mbwa wazee ambao hakuna mtu mwingine anataka.
09:40
NumberIdadi eightnane: familiesfamilia.
184
568570
3051
Ya nane: familia.
09:44
FamiliesFamilia are hardngumu, hardngumu, hardngumu,
185
572883
3096
Familia ni ngumu, ngumu, ngumu,
09:48
no matterjambo how cherishedbora kabisa
and astonishingkushangaza they mayinaweza alsopia be.
186
576003
3426
haijalishi namna gani tunaipenda au wavyotushangaza.
09:51
Again, see numbernambari one.
187
579453
2126
Tena, rudia namba moja
09:53
(LaughterKicheko)
188
581603
1047
(Vicheko)
09:54
At familyfamilia gatheringsmikusanyiko ya where you suddenlyghafla
feel homicidalhomicidal or suicidalkujiua --
189
582674
4288
Katika mikusanyiko ya familia ambapo ghafla hujisikia kuua au kujiua --
09:58
(LaughterKicheko)
190
586986
1016
(Vicheko)
10:00
rememberkumbuka that in all caseskesi,
191
588026
2331
Kumbuka kwamba katika hali zote,
10:02
it's a miraclemuujiza that any of us,
specificallyhasa, were conceivedmimba and bornalizaliwa.
192
590381
5464
Ni muujiza kwamba yeyote kati yetu hasa, alizaliwa.
10:08
EarthDunia is forgivenessmsamaha schoolshule.
193
596520
1927
Dunia ni shule ya msamaha.
10:10
It beginshuanza with forgivingkusamehe yourselfwewe mwenyewe,
194
598471
2110
Inaanza kwa kujisamehe,
10:12
and then you mightnguvu as well
startkuanza at the dinnerchajio tablemeza.
195
600605
3274
na kisha unaweza pia kuanza kusamehe watu mezani.
10:16
That way, you can do this work
in comfortablevizuri pantssuruali.
196
604640
3645
Hivyo unaweza kufanya kazi hio katika hali tulivu.
10:20
(LaughterKicheko)
197
608309
2946
(Vicheko)
10:23
When WilliamWilliam BlakeBlake said that we are here
198
611279
1947
William Blake aliposema kuwa tuko hapa
10:25
to learnkujifunza to endurekuvumilia the beamsmihimili of love,
199
613250
2988
kujifunza kuhimili miale ya upendo,
10:28
he knewalijua that your familyfamilia would be
an intimatekaribu sana partsehemu of this,
200
616262
3333
alijua kwamba familia yako itakuwa sehemu kubwa ya hili,
10:31
even as you want to runkukimbia screamingkupiga kelele
for your cutecute little life.
201
619619
3694
Hata unapotaka kukimbia, kupiga kelele kwa ajili ya kimaisha chako.
10:35
But I promiseahadi you are up to it.
202
623811
2559
Lakini ninakuahidi uko tiyari.
10:38
You can do it, CinderellaCinderella, you can do it,
203
626394
3380
Unaweza, Sindereli, unaweza,
10:41
and you will be amazedalishangaa.
204
629798
2025
Na utashangaa.
10:45
NineTisa: foodchakula.
205
633164
1793
Tisa: chakula.
10:48
Try to do a little better.
206
636187
2538
Jaribu kufanya vizuri zaidi.
10:51
I think you know what I mean.
207
639497
1890
Nadhani unajua ninachmaanisha.
10:53
(LaughterKicheko)
208
641411
3645
(Vicheko)
11:03
NumberIdadi 10 --
209
651159
1151
Namba 10 --
11:04
(LaughterKicheko)
210
652334
2224
(Vicheko)
11:06
graceneema.
211
654582
1185
neema.
11:08
GraceNeema is spiritualkiroho WD-WD-40,
212
656428
3107
Neema ni WD-40 ya kiroho,
11:11
or watermaji wingsmbawa.
213
659559
1480
Au mabawa ya maji.
11:13
The mysterysiri of graceneema is that God lovesanapenda
HenryHenry KissingerKissinger and VladimirVladimir PutinPutin
214
661063
5967
Fumbo la neema ni kwamba Mungu anapenda Henry Kissinger na Vladimir Putin
11:19
and me
215
667054
1159
na mimi
11:20
exactlyhasa as much as He or She
lovesanapenda your newmpya grandchildmjukuu.
216
668237
4356
sawa kama anavyompenda mjukuu wako mpya.
11:24
Go figuretakwimu.
217
672988
1217
Embu fikiria.
11:26
(LaughterKicheko)
218
674229
1777
(Vicheko)
11:28
The movementmwendo of graceneema
is what changesmabadiliko us, healshuponya us
219
676030
3337
Harakati ya neema ndio kinachotubadilisha, hutuponya
11:31
and healshuponya our worldulimwengu.
220
679391
1998
na huponya ulimwengu wetu.
11:33
To summonpiga graceneema, say, "Help,"
and then bucklebuckle up.
221
681413
3771
Kuita neema, sema, "Nisaidie,"
na kisha jiandae.
11:37
GraceNeema findshupata you exactlyhasa where you are,
222
685208
2690
Neema hukukuta wewe mahali ulipo,
11:39
but it doesn't leaveshika you
where it foundkupatikana you.
223
687922
2525
lakini haikuachi itakapokukuta.
11:42
And graceneema won'thaitakuwa look
like CasperCasper the FriendlyKirafiki GhostRoho,
224
690471
3096
Na neema haitofanana na Casper zimwi rafiki,
11:45
regrettablykwa kusikitisha.
225
693591
1605
kwa bahati mbaya.
11:47
But the phonesimu will ringpete
or the mailbarua will come
226
695220
2383
Lakini simu itapiga au barua itakuja
11:49
and then againstdhidi all oddstabia mbaya,
227
697627
1480
Na kisha dhidi ya vikwazo vyote,
11:51
you'llutasikia get your sensehisia of humorucheshi
about yourselfwewe mwenyewe back.
228
699131
2979
utapata ucheshi wako kuhusu mwenyewe tena.
11:54
LaughterKicheko really is carbonatedkaboni holinessutakatifu.
229
702571
3319
Kicheko kweli ni utakatifu wenye kaboni.
11:58
It helpshusaidia us breathekupumua again and again
230
706874
2692
Inatusaidia kupumua tena na tena
12:01
and givesanatoa us back to ourselvessisi wenyewe,
231
709590
2133
Na kujipa tena,
12:03
and this givesanatoa us faithimani
in life and eachkila mmoja other.
232
711747
3737
Na hutupa imani katika maisha na wengine.
12:08
And rememberkumbuka -- graceneema always batspopo last.
233
716495
3978
Na kumbuka - daima neema huja mwishoni.
12:13
ElevenKumi na moja: God just meansina maana goodnesswema.
234
721652
3109
Eleven: Mungu anamaanisha wema tu.
12:16
It's really not all that scaryinatisha.
235
724785
2441
Hata haiogopeshi.
12:19
It meansina maana the divinekimungu or a lovingupendo,
animatinganimating intelligenceakili,
236
727250
4450
Ina maana ya kimungu au upendo,
kimaarifa
12:23
or, as we learnedkujifunza
from the great "DeteriorataDeteriorata,"
237
731724
3725
au, kama tulivyojifunza kutoka kwa "Deteriorata" mkuu
12:27
"the cosmiccosmic muffinmkate ule ulikuwa mtamu."
238
735473
1608
"keki ya kikosmiki."
12:29
A good namejina for God is: "Not me."
239
737800
2919
Jina jema la Mungu ni: "Sio mimi."
12:33
EmersonEmerson said that
the happiestwaliofanikiwa personmtu on EarthDunia
240
741827
2746
Emerson alisema mtu mwenye furaha zaidi duniani
12:36
is the one who learnsanajifunza from natureasili
the lessonsmasomo of worshipibada.
241
744597
4178
ni anayejifunza ibada kutoka kwa mazingira.
12:40
So go outsidenje a lot and look up.
242
748799
3126
Hivyo nenda nje na angalia juu.
12:43
My pastorMchungaji said you can trapmtego beesnyuki
on the bottomchini of masonmwashi jarsmitungi withoutbila lidsvifuniko
243
751949
4503
Mchungaji wangu alisema unaweza kutega nyuki ndani ya glasi bila kufunika
12:48
because they don't look up,
244
756476
1713
kwa sababu hawaangalii juu,
12:50
so they just walktembea around bitterlymajonzi
bumpingbumping into the glasskioo wallskuta.
245
758213
4400
hivyo wanatembea tu kwa huzuni na kuingia ndani ya glasi.
12:54
Go outsidenje. Look up.
246
762637
2368
Nenda nje. Tazama juu
12:57
SecretSiri of life.
247
765029
1367
Siri ya maisha.
12:59
And finallyhatimaye: deathkifo.
248
767477
1864
Na hatimaye: kifo.
13:02
NumberIdadi 12.
249
770373
1280
Namba 12.
13:04
WowWOW and yikesyikes.
250
772646
1777
Wow na yikes.
13:07
It's so hardngumu to bearkubeba when the fewwachache people
you cannothaiwezi livekuishi withoutbila diekufa.
251
775375
4225
Ni vigumu kuhimili kifo cha watu wachache tunaowapenda kwa dhati.
13:11
You'llWewe utakuwa never get over these losseshasara,
and no matterjambo what the cultureutamaduni saysanasema,
252
779624
3637
Kamwe huwezi kusahau hasara hizi, haijalishi utamaduni unasemaje,
13:15
you're not supposedwalidhani to.
253
783285
1867
hautakiwi.
13:17
We ChristiansWakristo like to think of deathkifo
as a majorkubwa changemabadiliko of addressanwani,
254
785176
5143
Sisi wakristo tunapenda kufikiria kifo kama mabadiliko makubwa ya anwani,
13:22
but in any casekesi, the personmtu
will livekuishi again fullykikamilifu in your heartmoyo
255
790343
4586
Lakini katika hali yoyote, mtu huishi tena katika moyo wako
13:26
if you don't sealmuhuri it off.
256
794953
1992
usipoufunga na sili.
13:28
Like LeonardLeonard CohenCohen said,
"There are cracksnyufa in everything,
257
796969
2768
Kama Leonard Cohen alisema, "Kuna nyufa katika kila kitu,
13:31
and that's how the lightmwanga getshupata in."
258
799761
1853
na ndio jinsi mwanga unavyoingia.
13:33
And that's how we feel
our people again fullykikamilifu alivehai.
259
801638
3578
Na ndivyo tunavyojisikia wapendwa wetu wakiwa hai tena.
13:39
AlsoPia, the people will make
you laughCheka out loudsauti kubwa
260
807240
4011
Pia, watu watakufanya ucheke kwa nguvu
13:43
at the mostwengi inconvenientdrawback timesnyakati,
261
811275
3066
katika mida isio sahihi,
13:46
and that's the great good newshabari.
262
814365
2074
na hiyo ndiyo habari njema.
13:48
But theirwao absencekutokuwepo will alsopia be a lifelongmaisha yote
nightmareshida of homesicknesshomesickness for you.
263
816463
4455
Lakini kutokuwepo kwao pia utakuacha na ndoto mbaya na ukimisi nyumbani daima
13:52
GriefHuzuni and friendsmarafiki, time and tearsmachozi
will healkuponya you to some extentkiwango.
264
820942
4681
Huzuni na marafiki, muda na machozi
vitakuponya kwa kiasi fulani.
13:57
TearsMachozi will bathekuoga and baptizekubatiza
and hydratehydrate and moisturizemoisturize you
265
825647
4251
Machozi yatakuosha na kukubatiza
na kukuhidrati na kukurutubisha
14:01
and the groundardhi on whichambayo you walktembea.
266
829922
2329
na ardhi unayotembelea.
14:04
Do you know the first thing
that God saysanasema to MosesMusa?
267
832275
3031
Unajua kitu cha kwanza Mungu amwambia Musa?
14:08
He saysanasema, "Take off your shoesviatu."
268
836028
2494
Anasema, "Vua viatu vyako."
14:11
Because this is holyMtakatifu groundardhi,
all evidenceushahidi to the contrarykinyume chake.
269
839079
4040
Kwa sababu hii ni ardhi takatifu, ushahidi wote unakanua hili.
14:15
It's hardngumu to believe,
but it's the truestkweli thing I know.
270
843143
3065
Ni vigumu kuamini, lakini ni jambo la ukweli kabisa nalojua .
14:18
When you're a little bitkidogo olderwakubwa,
like my tinyvidogo personalbinafsi selfbinafsi,
271
846232
4142
Unapokuwa mzee kidogo, kama mtoto mie,
14:22
you realizekutambua that deathkifo
is as sacredtakatifu as birthkuzaliwa.
272
850398
3806
unatambua kifo ni takatifu kama kuzaliwa.
14:26
And don't worrywasiwasi -- get on with your life.
273
854785
2994
Na hujali tena - bali uendelea na maisha yako.
14:30
AlmostKaribu everykila singlemoja deathkifo
is easyrahisi and gentlempole
274
858405
4495
Karibu kila kifo ni rahisi na polepole
14:34
with the very bestbora people surroundingjirani you
275
862924
3016
pamoja na wapendwa wakikuzunguka
14:37
for as long as you need.
276
865964
1843
kulingana na unavyohitaji.
14:39
You won'thaitakuwa be alonepeke yake.
277
867831
1640
Hautokuwa peke yako.
14:42
They'llWao itabidi help you crossmsalaba over
to whateverVyovyote awaitswatapata us.
278
870686
3668
Watakusaidia kuvuka kwa chochote kinachokusubiri.
14:46
As RamKondoo mume DassDass said,
279
874871
1737
Kama Ram Dass alisema,
14:48
"When all is said and donekufanyika,
280
876632
1860
"Yote yakishasemwa na kutendwa,
14:50
we're really just all walkingkutembea
eachkila mmoja other home."
281
878516
3000
tunatembea tu katika nyumba ya kila mmoja wetu. "
14:55
I think that's it,
282
883024
1588
Nadhani nimemaliza,
14:56
but if I think of anything elsemwingine,
283
884636
2102
lakini kama nikifikiria kitu kingine chochote,
14:58
I'll let you know.
284
886762
1462
Nitawajulisha.
15:00
Thank you.
285
888248
1203
Ahsante.
15:01
(ApplauseMakofi)
286
889475
1579
(Makofi)
15:03
Thank you.
287
891078
1276
Ahsante.
15:04
(ApplauseMakofi)
288
892378
1808
(Makofi)
15:06
I was very surprisedkushangaa to be askedaliuliza to come,
289
894210
2154
Nilishangaa sana nilipoulizwa kuja hapa,
15:08
because it is not my realmulimwengu,
290
896388
2683
Kwa sababu sio eneo langu,
15:11
technologyteknolojia or designkubuni or entertainmentburudani.
291
899095
2327
Teknolojia au tarakibu au burudani.
15:13
I mean, my realmulimwengu is sortfanya of
faithimani and writingkuandika
292
901446
3181
Yaani eneo langu ni imani na uandishi
15:16
and kindaina of lurchinglurching alongkando togetherpamoja.
293
904651
2950
na huambatana pamoja.
15:19
And I was surprisedkushangaa,
294
907625
1763
Na nilishangaa,
15:21
but they said I could give a talk,
and I said I'd love to.
295
909412
4273
Lakini waliniuliza niwasilishe majadiliano, na nilikubali.
15:25
(VideoVideo) If you don't know where to startkuanza,
296
913709
2052
(Video) Kama hujui utaanzia wapi,
15:27
rememberkumbuka that everykila singlemoja thing
that happenedkilichotokea to you is yoursyako
297
915785
3125
kukumbuka kwamba unamiliki kila kitu kilichokutokea
15:30
and you get to tell it.
298
918934
1378
na una haki ya kusimulia.
15:32
AnneAnne LamottLamott: People are very frightenedhofu
and feel really doomedkuteswa
299
920336
3105
Anne Lamott: Watu wana hofu sana na kuhisi kweli wamepotea
15:35
in AmericaAmerika these dayssiku,
300
923465
1188
katika Amerika ya leo,
15:36
and I just wanted to help people
get theirwao sensehisia of humorucheshi about it
301
924677
3141
na nilitaka tu kuwasaidia watu
kuuona ucheshi kuhusu hilo
15:39
and to realizekutambua how much isn't a problemtatizo.
302
927842
3598
na kutambua ni kiasi gani sio tatizo.
15:43
If you take an actionhatua,
303
931464
3226
Ukikuchukua hatua,
15:47
take a really healthyafya or lovingupendo
or friendlykirafiki actionhatua,
304
935539
3563
chukua kweli hatua katika upendo, katika kirafiki,
15:51
you'llutasikia have lovingupendo and friendlykirafiki feelingshisia.
305
939126
2861
utabaki na hisia za upendo na urafiki.
Translated by Sophy Mwema
Reviewed by Joachim Mangilima

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Anne Lamott - Novelist, essayist
With disarming familiarity, Anne Lamott tackles what most don’t like to consider. Her honest writing helps us make sense of life’s chaos.

Why you should listen

Anne Lamott hooks into our common experience and guides us to an understanding infused with openness. An activist, former alcoholic and Sunday School teacher, Lamott uses humor to weave through loss, parenthood, faith and the cancer diagnosis given to her best friend, in beloved books like Bird by Bird and Help, Thanks, Wow: The Three Essential Prayers. She says, "Hope begins in the dark ... if you just show up and try to do the right thing, the dawn will come. You wait and watch and work: you don't give up."

Her next book, Hallelujah Anyway: Rediscovering Mercy, was released in April 2017.

More profile about the speaker
Anne Lamott | Speaker | TED.com