TED2011
Suzanne Lee: Grow your own clothes
Suzanne Lee: Nuôi trang phục của bạn
Filmed:
Readability: 4.1
1,519,065 views
Nhà thiết kế Suzanne Lee giới thiệu những thí nghiệm của cô trong việc tạo ra một loại vật liệu từ trà kombucha có thể được sử dụng như vải vóc hay da thực vật để may quần áo. Quy trình sản xuất này rất thú vị với những kết quả ấn tượng (mặc dù vẫn còn đó một số hạn chế...) và tiềm năng ứng dụng tuyệt vời.
Suzanne Lee - Designer
TED Fellow Suzanne Lee is a fashion designer turned biological conjurer, who gleefully plays with new materials and processes. Full bio
TED Fellow Suzanne Lee is a fashion designer turned biological conjurer, who gleefully plays with new materials and processes. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
So as a fashion designer,
0
0
2000
Với vai trò là một nhà thiết kế thời trang,
00:17
I've always tended to think of materials
1
2000
2000
tôi đã luôn hướng tới các loại vật liệu
00:19
something like this,
2
4000
2000
giống như thế này,
00:21
or this,
3
6000
3000
hay thế này,
00:24
or maybe this.
4
9000
3000
hoặc có thể là thế này.
00:27
But then I met a biologist,
5
12000
3000
Nhưng sau đó, tôi có dịp gặp một nhà sinh học,
00:30
and now I think of materials like this --
6
15000
3000
và giờ tôi đang nghĩ về vật liệu giống như thế này --
00:33
green tea, sugar,
7
18000
2000
trà xanh, đường,
00:35
a few microbes and a little time.
8
20000
3000
một ít vi khuẩn và một chút thời gian.
00:38
I'm essentially using a kombucha recipe,
9
23000
2000
Về cơ bản, tôi đang sử dụng công thức làm trà Kombucha,
00:40
which is a symbiotic mix
10
25000
2000
một loại hỗn hợp cộng sinh
00:42
of bacteria, yeasts and other micro-organisms,
11
27000
3000
gồm vi khuẩn, men và các vi sinh vật khác.
00:45
which spin cellulose
12
30000
2000
Chúng tạo ra xenluloza
00:47
in a fermentation process.
13
32000
3000
trong quá trình lên men.
00:50
Over time, these tiny threads
14
35000
2000
Qua thời gian, những sợi nhỏ này
00:52
form in the liquid into layers
15
37000
2000
tạo thành các lớp trong dung dịch
00:54
and produce a mat on the surface.
16
39000
3000
và tạo nên một lớp màng trên bề mặt.
00:59
So we start by brewing the tea.
17
44000
2000
Đầu tiên, chúng tôi tiến hành pha trà.
01:01
I brew up to about 30 liters of tea at a time,
18
46000
3000
Tôi pha khoảng 30 lít trà mỗi lần,
01:04
and then while it's still hot, add a couple of kilos of sugar.
19
49000
3000
và thêm một vài cân đường trong khi trà vẫn còn nóng.
01:07
We stir this in until it's completely dissolved
20
52000
3000
Chúng tôi khuấy hỗn hợp đến khi đường tan hoàn toàn
01:10
and then pour it into a growth bath.
21
55000
2000
rồi sau đó đổ hỗn hợp vào một cái bồn tắm.
01:12
We need to check that the temperature
22
57000
2000
Ta cần kiểm tra cho tới khi nhiệt độ
01:14
has cooled to below 30 degrees C.
23
59000
3000
đã giảm tới dưới 30 độ C.
01:17
And then we're ready to add the living organism.
24
62000
2000
Sau đó, chúng tôi thêm vi sinh vật vào
01:19
And along with that, some acetic acid.
25
64000
2000
cùng với một ít axit acetic.
01:21
And once you get this process going,
26
66000
2000
Và khi bạn đã hoàn thành chu trình này,
01:23
you can actually recycle
27
68000
2000
thì bạn có thể tái chế lại
01:25
your previous fermented liquid.
28
70000
3000
dung dịch đã lên men trước đó.
01:28
We need to maintain an optimum temperature for the growth.
29
73000
3000
Chúng ta cần duy trì một nhiệt độ tối ưu cho quá trình lớn lên của vi sinh vật.
01:31
And I use a heat mat to sit the bath on
30
76000
3000
Và tôi sử dụng một tấm đệm nhiệt đặt lên trên mỗi bồn tắm
01:34
and a thermostat to regulate it.
31
79000
2000
rồi dùng máy điều nhiệt để điều chỉnh nhiệt độ.
01:36
And actually, in hot weather, I can just grow it outside.
32
81000
3000
Và thực tế thì, khi thời tiết nóng, tôi có thể chỉ cần nuôi nó ở ngoài trời.
01:39
So this is my mini fabric farm.
33
84000
2000
Và đây là trang trại vải vóc thu nhỏ của tôi.
01:41
After about three days,
34
86000
2000
Sau khoảng ba ngày,
01:43
the bubbles will appear on the surface of the liquid.
35
88000
3000
bong bóng bắt đầu xuất hiện trên mặt dung dịch.
01:46
So this is telling us that the fermentation is in full swing.
36
91000
3000
Điều này có nghĩa là dung dịch đã được lên men hoàn toàn.
01:49
And the bacteria are feeding
37
94000
2000
Và vi khuẩn đang tiêu hóa
01:51
on the sugar nutrients in the liquid.
38
96000
2000
lượng đường dinh dưỡng trong dung dịch.
01:53
So they're spinning these tiny nano fibers
39
98000
2000
Từ đó, chúng xe nên các sợi tơ nano này
01:55
of pure cellulose.
40
100000
2000
từ xenluloza tinh khiết.
01:57
And they're sticking together, forming layers
41
102000
2000
Và chúng dần dính lại với nhau, tạo nên các lớp
01:59
and giving us a sheet on the surface.
42
104000
2000
rồi cho ta một lớp trên mặt chất lỏng.
02:01
After about two to three weeks,
43
106000
2000
Sau khoảng hai đến ba tuần,
02:03
we're looking at something which is about an inch in thickness.
44
108000
3000
chúng tôi quan sát thấy một thứ dày khoảng một inch.
02:06
So the bath on the left is after five days,
45
111000
3000
Ở bên trái là cái bồn được để sau năm ngày,
02:09
and on the right, after 10.
46
114000
2000
còn cái ở bên phải là sau 10 ngày.
02:11
And this is a static culture.
47
116000
2000
Và đây là một sự phát triển thầm lặng.
02:13
You don't have to do anything to it;
48
118000
2000
Bạn không phải làm bất cứ việc gì với nó;
02:15
you just literally watch it grow.
49
120000
2000
bạn đơn giản chỉ cần xem nó lớn lên.
02:17
It doesn't need light.
50
122000
2000
Nó không cần ánh sáng.
02:19
And when it's ready to harvest, you take it out of the bath
51
124000
3000
Và khi thời gian thu hoạch đã đến, bạn lấy nó ra khỏi bồn
02:22
and you wash it in cold, soapy water.
52
127000
2000
và rửa nó với nước xà phòng lạnh.
02:24
At this point, it's really heavy.
53
129000
2000
Vào lúc này, nó rất nặng
02:26
It's over 90 percent water,
54
131000
2000
và chứa khoảng 90% là nước,
02:28
so we need to let that evaporate.
55
133000
2000
vì thế, chúng ta cần để nước bốc hơi.
02:30
So I spread it out onto a wooden sheet.
56
135000
2000
Do đó, tôi trải nó lên trên một tấm thảm gỗ.
02:32
Again, you can do that outside
57
137000
2000
Một lần nữa, bạn có thể làm việc đó ngoài trời
02:34
and just let it dry in the air.
58
139000
2000
và để nó tự khô đi.
02:36
And as it's drying, it's compressing,
59
141000
2000
Và khi khô đi, nó co lại,
02:38
so what you're left with, depending on the recipe,
60
143000
2000
và những gì bạn có được, phụ thuộc vào công thức làm trà của bạn,
02:40
is something that's either
61
145000
2000
có thể nó sẽ
02:42
like a really light-weight, transparent paper,
62
147000
2000
giống như một loại giấy rất nhẹ và trong suốt,
02:44
or something which is much more like a flexible vegetable leather.
63
149000
4000
hay giống như một loại da thực vật đàn hồi.
02:48
And then you can either cut that out
64
153000
2000
Và sau đó bạn có thể cắt nó ra
02:50
and sew it conventionally,
65
155000
2000
và may nó theo cách thông thường,
02:52
or you can use the wet material
66
157000
2000
hoặc bạn có thể sử dụng vật liệu ướt
02:54
to form it around a three-dimensional shape.
67
159000
3000
để quấn nó xung quanh một hình khối ba chiều.
02:57
And as it evaporates,
68
162000
2000
Và sau khi bốc hơi,
02:59
it will knit itself together, forming seams.
69
164000
2000
nó sẽ tự kết chặt lại, tạo nên các đường nối.
03:01
So the color in this jacket is coming purely from green tea.
70
166000
3000
Màu của chiếc áo vét này có được hoàn toàn từ trà xanh.
03:04
I guess it also looks a little bit like human skin,
71
169000
2000
Tôi thấy nó trông cũng khá giống da người,
03:06
which intrigues me.
72
171000
3000
và điều này làm tôi rất thích thú.
03:09
Since it's organic,
73
174000
2000
Vì nó là chất hữu cơ,
03:11
I'm really keen to try and minimize the addition of any chemicals.
74
176000
3000
nên tôi rất say mê việc thử và giảm đến mức tối thiểu sự tham gia của các chất hóa học.
03:14
I can make it change color without using dye
75
179000
3000
Tôi có thể khiến nó đổi màu mà không cần thuốc nhuộm
03:17
by a process of iron oxidation.
76
182000
2000
bằng một quá trình oxi hóa sắt.
03:19
Using fruit and vegetable staining,
77
184000
2000
Sử dụng màu nhuộm từ hoa quả
03:21
create organic patterning.
78
186000
2000
để tạo nên các trang trí từ vật liệu hữu cơ.
03:23
And using indigo,
79
188000
2000
Và sử dụng chàm,
03:25
make it anti-microbial.
80
190000
2000
để khiến nó kháng khuẩn.
03:27
And in fact, cotton
81
192000
2000
Trên thực tế, cotton
03:29
would take up to 18 dips in indigo
82
194000
3000
cần tới 18 lần ngâm trong thuốc nhuộm chàm
03:32
to achieve a color this dark.
83
197000
2000
để đạt tới màu tối như thế này.
03:34
And because of the super-absorbency of this kind of cellulose,
84
199000
3000
Và nhờ có tính năng hấp thụ rất tốt của loại xenluloza này,
03:37
it just takes one, and a really short one at that.
85
202000
3000
nó chỉ cần một lần, một khoảng thời gian rất ngắn để có được màu tối ấy.
03:40
What I can't yet do is make it water-resistant.
86
205000
3000
Một điều tôi vẫn chưa làm được là khiến nó có khả năng chống thấm nước.
03:43
So if I was to walk outside in the rain
87
208000
3000
Vì vậy, nếu tôi đi ngoài trời mưa
03:46
wearing this dress today,
88
211000
2000
trong khi mặc bộ trang phục này,
03:48
I would immediately start to absorb
89
213000
2000
tôi sẽ ngay lập tức hấp thu
03:50
huge amounts of water.
90
215000
3000
một lượng lớn nước.
03:53
The dress would get really heavy,
91
218000
2000
Và nó sẽ trở nên rất nặng,
03:55
and eventually the seams would probably fall apart --
92
220000
2000
và cuối cùng các đường nối sẽ có thể bị đứt ra --
03:57
leaving me feeling rather naked.
93
222000
2000
khiến tôi có cảm giác như đang không mặc gì.
03:59
Possibly a good performance piece,
94
224000
2000
Đây có thể là một chất liệu tốt trên sân khấu,
04:01
but definitely not ideal for everyday wear.
95
226000
3000
nhưng chắc chắn nó không lí tưởng cho trang phục hằng ngày.
04:05
What I'm looking for
96
230000
2000
Cái mà tôi đang tìm
04:07
is a way to give the material
97
232000
2000
là một cách để giúp vật liệu này
04:09
the qualities that I need.
98
234000
2000
có được các đặc tính mà tôi cần.
04:11
So what I want to do is say to a future bug,
99
236000
3000
Vậy, điều tôi muốn làm là nói với một con vi khuẩn ở tương lai,
04:14
"Spin me a thread.
100
239000
2000
"Dệt cho tôi một sợi chỉ.
04:16
Align it in this direction.
101
241000
2000
Xếp nó theo đường này.
04:18
Make it hydrophobic.
102
243000
2000
Làm cho nó kỵ nước.
04:20
And while you're at it,
103
245000
2000
Và khi bạn đang ở trong nó,
04:22
just form it around this 3D shape."
104
247000
3000
hãy quấn nó quanh hình khối ba chiều này."
04:25
Bacterial cellulose is actually already being used for wound healing,
105
250000
4000
Xenluloza từ vi khuẩn thực ra đã được sử dụng để chữa lành vết thương,
04:29
and possibly in the future
106
254000
2000
và có thể trong tương lai
04:31
for biocompatible blood vessels,
107
256000
3000
được dùng cho mạch máu thích ứng sinh học,
04:34
possibly even replacement bone tissue.
108
259000
2000
hay thậm chí có thể thay thế mô xương.
04:36
But with synthetic biology,
109
261000
2000
Nhưng với sinh học nhân tạo,
04:38
we can actually imagine engineering this bacterium
110
263000
4000
chúng ta có thể nghĩ tới việc dùng loại vi khuẩn này
04:42
to produce something
111
267000
2000
để chế tạo một số vật liệu
04:44
that gives us the quality,
112
269000
2000
có chất lượng,
04:46
quantity and shape
113
271000
2000
số lượng và hình dáng
04:48
of material that we desire.
114
273000
2000
như ta mong muốn.
04:50
Obviously, as a designer, that's really exciting
115
275000
3000
Tất nhiên, điều đó thật thú vị với một nhà thiết kế.
04:53
because then I start to think, wow,
116
278000
2000
Bởi khi tôi bắt đầu nghĩ về nó, wow,
04:55
we could actually imagine
117
280000
2000
chúng ta thực sự có thể nghĩ đến việc
04:57
growing consumable products.
118
282000
3000
phát triển các sản phẩm có thể phân hủy.
05:01
What excites me about using microbes
119
286000
3000
Điều gây hứng thú với tôi về việc tận dụng vi khuẩn
05:04
is their efficiency.
120
289000
2000
là hiệu quả của chúng.
05:06
So we only grow what we need.
121
291000
2000
Chúng ta chỉ làm nên ra những gì chúng ta cần
05:08
There's no waste.
122
293000
2000
mà không tạo ra chất thải.
05:10
And in fact, we could make it from a waste stream --
123
295000
3000
Và trên thực tế, chúng ta có thể làm ra nó từ rác thải --
05:13
so for example,
124
298000
2000
ví dụ như
05:15
a waste sugar stream
125
300000
2000
chất thải chứa đường
05:17
from a food processing plant.
126
302000
2000
từ một nhà máy chế biến thực phẩm.
05:19
Finally, at the end of use, we could biodegrade it naturally
127
304000
3000
Cuối cùng, khi đã qua sử dụng, chúng ta có thể phân hủy chúng một cách tự nhiên
05:22
along with your vegetable peelings.
128
307000
3000
cùng với phần bỏ đi của hoa quả.
05:25
What I'm not suggesting is that microbial cellulose
129
310000
3000
Tôi không muốn nói rằng xenluloza từ vi khuẩn
05:28
is going to be a replacement
130
313000
2000
sẽ thay thế cho
05:30
for cotton, leather or other textile materials.
131
315000
3000
cotton, da, hay các nguyên liệu dệt khác.
05:33
But I do think it could be quite a smart and sustainable addition
132
318000
4000
Tuy vậy, tôi cho rằng nó có thể là một sự bổ sung rất thông minh và bền vững
05:37
to our increasingly precious natural resources.
133
322000
3000
cho nguồn nguyên liệu ngày càng quý giá của chúng ta.
05:40
Ultimately, maybe it won't even be fashion
134
325000
2000
Cuối cùng, có thể nó thậm chí cũng không trở thành mốt thời trang
05:42
where we see these microbes have their impact.
135
327000
2000
khi chúng ta chứng kiến ảnh hưởng của những con vi khuẩn này.
05:44
We could, for example, imagine
136
329000
2000
Ví dụ như, chúng ta có thể nghĩ tới việc
05:46
growing a lamp, a chair,
137
331000
3000
nuôi lớn một cái đèn, một cái ghế,
05:49
a car or maybe even a house.
138
334000
3000
một cái xe hơi hay thậm chí là một ngôi nhà.
05:52
So I guess what my question to you is:
139
337000
3000
Vậy tôi nghĩ rằng câu hỏi tôi dành cho các bạn là:
05:55
in the future, what would you choose to grow?
140
340000
2000
Trong tương lai, bạn sẽ chọn nuôi lớn cái gì?
05:57
Thank you very much.
141
342000
2000
Cảm ơn các bạn rất nhiều.
05:59
(Applause)
142
344000
9000
(Vỗ tay)
06:08
Bruno Giussani: Suzanne, just a curiosity,
143
353000
2000
Bruno Giussani: Suzanne, tôi xin hỏi một vài phút,
06:10
what you're wearing is not random. (Suzanne Lee: No.)
144
355000
3000
cái bạn đang mặc không phải là ngẫu nhiên. (Suzanny Lee: Vâng.)
06:13
This is one of the jackets you grew?
145
358000
2000
Đây có phải là một trong những bộ vet mà bạn tạo ra?
06:15
SL: Yes, it is.
146
360000
2000
SL: Vâng, đúng vậy.
06:17
It's probably -- part of the project's still in process
147
362000
2000
Có thể là, một phần trong dự án vẫn đang diễn ra,
06:19
because this one
148
364000
2000
bởi vì cái áo này
06:21
is actually biodegrading in front of your eyes.
149
366000
2000
thực tế là đang dần phân hủy trước mắt các bạn.
06:23
(Laughter)
150
368000
2000
(Cười)
06:25
It's absorbing my sweat, and it's feeding on it.
151
370000
3000
Nó đang hấp thụ mồ hôi của tôi, và nó đang tiêu hóa chúng.
06:28
BG: Okay, so we'll let you go and save it, and rescue it.
152
373000
2000
BG: Okay, vậy chúng tôi sẽ để cô đi và cứu lấy nó.
06:30
Suzanne Lee. (SL: Thank you.)
153
375000
3000
Suzanne Lee. (SL: Cám ơn.)
06:33
(Applause)
154
378000
2000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Suzanne Lee - DesignerTED Fellow Suzanne Lee is a fashion designer turned biological conjurer, who gleefully plays with new materials and processes.
Why you should listen
Fashion designer Suzanne Lee directs the BioCouture research project, which sprang from an idea in her book Fashioning the Future: Tomorrow’s Wardrobe, a seminal text on fashion and future technologies. Her research harnesses nature to propose a radical future fashion vision: Can we grow a dress from a vat of liquid?
Using bacterial-cellulose, Lee aims to address pressing ecological and sustainability issues around fashion and beyond. A Senior Research Fellow at Central Saint Martins, University of the Arts London, she is working with scientists to investigate whether synthetic biology can engineer optimized organisms for growing future consumer products
Suzanne Lee | Speaker | TED.com