Khadija Gbla: My mother’s strange definition of empowerment
Khadija GblaKh: Định nghĩa kỳ lạ của mẹ tôi về sự trao quyền làm phụ nữ
Khadija Gbla was born in Sierra Leone, spent her youth in Gambia, and as a teenager put down roots in Australia. She uses her cross-cultural heritage to promote understanding in both directions. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
my personal journey
trải nghiệm bản thân mình
phận sinh dục nữ, FGM.
cười, ngồi xếp bằng
bạn thấy thoải mái.
the things your body does.
ngôn ngữ cơ thể của bạn đâu.
"Kim Cương Máu" chưa?
nghĩ tới kim cương
trên người đâu.
on me, by the way.
well, that's in Sierra Leone as well.
nó cũng có ở Sierra Leone nữa.
Ebola, yên tâm đi.
I was checked before I got here.
Các bạn đều ổn cả.
trước khi đến đây rồi.
cần nhiều hơn một vợ nhé.
needs more than one wife.
cần nhiều hơn một vợ?
that's what I say.
tôi có thể nói vậy
nổ ra ở Sierra Leone vào năm 1991.
in Sierra Leone in 1991.
one night, everything was good.
khi đi ngủ, mọi thứ đều ổn
to kill me and my family.
giết tôi và gia đình.
in Gambia, in West Africa.
đến Gambia, ở Tây Phi.
Tránh xa nơi đó ra nhé.
was going to become of us.
sẽ làm gì tiếp theo.
tôi thuộc diện tị nạn.
tuyệt vời và thông minh
chúng tôi nhận các bạn.
a little holiday, a little trip."
nghỉ nhỏ, một chuyến đi ngắn."
and ended up in a bush
ngừng lại tại một bụi cây
người dân tộc, già ngắt.
mẹ tôi rồi trở lại túp lều.
away from us into a second hut.
vào túp lều thứ hai.
I don't know what's going on."
gì đang xảy ra vậy?"
nhưng không thể.
to get her off me, but I couldn't.
with a rusty-looking knife,
tay cầm một con dao cùn
water or sunlight before.
bao giờ được rửa hay phơi nắng.
tay xuống cơ thể tôi
to be my clitoris,
tôi biết là âm vật,
and started cutting away, inch by inch.
và cắt nó đi, từng cm một.
so this pain will stop,
để cơn đau này ngừng lại
bà nói là: "Im lặng".
for what felt like forever,
thấy cơn đau như kéo dài mãi,
across the floor
she's ever touched.
nhất bà ta từng đụng tới.
and left me there bleeding,
để tôi ở đó chảy máu,
as to what just happened.
chuyện gì đang diễn ra.
về chuyện đó nữa.
that we were coming to Australia,
chúng tôi đến Úc,
the Sydney Olympics at the time,
Thế Vận Hội tại Sydney,
bằng được Úc cả,
to the end of the world,
to go after Australia.
and then Singapore.
Pháp rồi Singapore.
phòng tắm để rửa tay,
opening the tap like this.
để mở vòi nước như thế này.
và nước chảy ra
nơi ta sẽ định cư à?
tỉnh nhỏ thôi,
in Adelaide, that's what I would say.
theo đúng nghĩa đen.
và thích điều đó
có nhà, ta ở đây".
chúng tôi đến Rundle Mall.
trung tâm mua sắm
nhiều người Châu Á.
You must take us back to Australia."
Mấy người phải dẫn tôi về Úc,"
giải thích với bà
there were a lot of Asians in Australia
Châu Á sống ở Úc
ý tưởng lỗi lạc rằng
because they were less racist.
that publication. (Laughter)
bằng chứng nào về chuyện này cả.
and I was the only black child there.
đứa da đen duy nhất ở đó.
with a bit of a color on me.
có tý màu sắc trên da.
hay dân bản xứ.
da rám nắng mà thôi
to be under the sun.
mới có làn da như thế.
though. Not the same.
với màu da sôcôla của tôi.
volunteering for an organization
Trên Khắp Nước
Sự Cắt Bỏ Bộ Phận Sinh Dục Nữ
female genital mutilation program
this program was actually about,
về chương trình này là gì
nurses and doctors
học về y tá và bác sỹ
sinh dục nữ
and now, Australia and London and America,
Châu Á và hiện nay,
we live in a multicultural society,
sống trong xã hội đa văn hóa,
come with their culture,
văn hóa của mình
that we may not agree with,
những tập tục văn hóa
bảng phân loại
of female genital mutilation,
cắt bỏ bộ phận sinh dục nữ
bên ngoài âm đạo,
they cut off the whole clitoris
or your outer lips,
cut off the whole clitoris
to pee and have your period.
để tè và ra kinh nguyệt mà thôi.
tôi gần như quên bẵng.
I pretty much had amnesia.
and traumatized by what had happened,
xảy ra với mình.
đã xảy ra
happened to me,
of what had happened.
một vết sẹo ở đó
had a scar down there.
cũng có vết sẹo ở đó.
it all came back to me.
tôi nhớ lại tất cả.
holding me down.
được cơn đau của tôi,
what was done to me was a terrible thing
đã xảy đến với tôi,
nó được gọi là dã man
sự cắt xẻo.
it was called circumcision,
là cắt bỏ "bông hồng"
là sự cắt xẻo.
I'm a mutilated person.
Mình là người tàn phế à?"
(Laughter)
con mụ da đen giận dữ.
nhỏ nhưng rất dữ.
người Châu Phi thường làm,
pointing at your mother,
nhận mọi hậu quả.
talking about, Khadija?"
nói cái gì vậy, Khadija?"
You circumcised me.
mẹ cắt bỏ âm vật của con
that belonged to me."
đã làm thế đấy
và tao cũng làm thế với mày
and I did it to you.
trao quyền, Khadija.
dưới đó không?"
get itchy down there?"
phải thấy ngứa ngáy dưới đó?"
if you were not circumcised,
không được cắt âm hộ,
âm vật sẽ thấy ngứa ngáy suốt
get itchy all the time.
với mọi đàn ông.
to sleep around with anybody."
thằng đàn ông nào cả."
was very strange. (Laughter)
trao quyền thật là lạ.
của chúng tôi kết thúc ở đó.
of our first conversation.
Dolly and Girlfriend magazines.
tạp chí Dolly và Bạn Gái.
luôn có mục thầm kín.
Anybody remember those sealed sections?
đó không?
(Laughter)
an article about pleasure
viết về khoái cảm
và tất nhiên, sex.
that you had a clitoris, though,
là bạn có âm vật
những người giống tôi.
would moan like, "Oh! Oh!"
phụ nữ đó cứ rên rỉ: "Oh! Oh!"
and their damned clitoris.
cái âm vật chết tiệt của họ
làm được gì với đời của mình?
supposed to do with her life?
"Oh! Oh!" and all of that.
"Oh! Oh!" và tất cả mấy thứ đó.
and said to my mom,
với mẹ một lần nữa:
I deserve pleasure,
xứng đáng nhận khoái cảm,
cực khoái
how to find the clitoris."
cách tìm ra âm vật"
have a problem finding the clitoris.
vấn đề trong việc tìm âm vật.
It was Dolly that said that.
Dolly nói vậy đấy!
I had an inner joke in my head
đùa vang lên trong đầu tôi
người đàn ông da trắng.
(Laughter)
vấn đề đó với tôi đâu.
I deserve pleasure, and do you know
nhận khoái cảm, và mẹ có biết
what you have denied me?
khiến mẹ chối bỏ từ con không?
in the most sacred way.
thiêng liêng nhất của con.
nữa, quỷ tha ma bắt!"
"Who is Dolly and Girlfriend?
và Bạn Gái là ai vậy?
That's a magazine, mom, a magazine."
Nó là tạp chí, mẹ à, tạp chí."
thế giới khác nhau.
not having a clitoris was the norm.
không có âm vật là chuẩn mực.
that was very clitoris-centric.
có trung tâm là cái âm vật
mấy cái âm vật chết tiệt đó.
this strange phase of anger
giai đoạn kỳ lạ giữa sự giận dữ,
đăng ký một cuộc hẹn
an appointment with my therapist.
who has a therapist. There you go.
có hẳn bác sỹ chuyên khoa.
chỉ là một đứa trẻ,
tại một đất nước mới
and discrimination,
and then there it was."
thứ 3 của tôi và thế đấy."
I'm not a woman
một phụ nữ
tôi biết từ FGM,
the sexuality of women.
này là để kiểm soát
any sexual desire.
ham muốn tình dục.
giờ tôi là người vô tính?
not feeling like having sex,
không có chút cảm giác về tình dục,
câu hỏi của tôi
around the age of 14,
kinh nguyệt ở tuổi 14,
normal periods because of FGM.
mình không hề có
bình thường bởi vì FGM.
and they were very painful.
kéo dài và rất đau đớn.
sitting there.
banh nhỏ dính ở đó.
buồng trứng.
trọng đại đến với tôi
have children, Khadija."
cô có thể sinh con, Khadija"
an angry black woman.
mụ da đen giận dữ.
no matter what your may defense may be" --
hành động của mẹ,
is harming me, and it's hurting me.
đang hại con, đang tổn thương con.
as a mother."
một người mẹ phải làm"
for an apology, by the way.
đợi một lời xin lỗi đấy.
"You can't have kids."
"Cô không thể có con."
Is this what life is all about?"
sống của tôi à? Đời là thế à?"
who have gone through FGM
ngoài kia trải qua FGM
incontinence, constant infections, pain.
sự tiểu tiện của mình,
những cơn đau không dứt.
ngừng được trao đi.
trong cuộc sống bạn
because I was born a girl
tôi vì tôi là con gái
điều đó xảy đến với tôi.
all that pain, into advocacy
nỗi đau vào chính sách vận động
to be worth something.
phải xứng đáng cho cái gì đó.
called No FGM Australia.
giám đốc điều hành
"Không FGM ở Úc".
Không FGM ở Úc?
Child Protective Services,
gọi lên Dịch Vụ Bảo Vệ Trẻ Em
is planning on performing FGM on her.
đang định làm FGM lên cô bé.
I'll let that sink in: four years old.
nhắc lại nhá: 4 tuổi.
phụ nữ có chồng gốc Malaysia.
who is married to a Malaysian man.
he was going to take their daughters
nói hắn sẽ dẫn các cô con gái
to cut off their clitoris.
âm vật của chúng.
He said they were dirty.
Hắn nói: "Chúng bẩn thỉu"
thống văn hóa của xứ tôi".
cô ấy nói với hắn:
where she said to him,
will you do that to my daughters."
các con gái của tôi".
wasn't aware of what FGM was,
không biết FGM là gì,
flown over to Malaysia
sẽ bay thẳng đến Malaysia
changed for the rest of their lives.
biến đổi cho đến cuối đời.
vấn đề như vậy không?
with an issue like that?
có một bé
performed on them.
Úc, mọi người ạ.
It's not a Middle Eastern problem.
Châu Phi hay Trung Đông.
da trắng hay da đen,
it has no color, it's everybody's problem.
tất cả mọi người.
a right to sexual pleasure.
thỏa mãn tình dục
a right to our bodies.
với cơ thể của mình.
and you know what? Bullshit.
I'm doing my part in ending FGM.
nỗ lực chấm dứt FGM.
who is at risk of FGM.
lớp của bạn có nguy cơ bị FGM.
who comes to your hospital
trong bệnh viện của bạn
thân thương của chúng ta,
because of a culture.
một truyền thống văn hóa.
a defense for child abuse.
việc lạm dụng trẻ em.
to see FGM as an issue for you.
nhìn FGM như là một vấn nạn.
một vấn nạn với bạn.
your sister, your cousin.
em gái hay chị họ của bạn.
chiến đấu với FGM.
không thể làm một mình.
hãy tham gia với tôi.
của tôi trên Change.org
and it'll come up, and sign it.
sẽ xuất hiện, hãy ký vào đó.
for FGM victims in Australia
tội FGM tại Úc
growing up here
bé gái lớn lên tại đây
has a right to pleasure.
được nhận khoái cảm.
to their bodies being left intact,
giữ cơ thể mình nguyên vẹn
has a right to a clitoris.
bé gái có quyền có âm vật.
với tôi chấm dứt hành động này.
and women to do nothing."
một vài người, không làm gì cả".
of female genital mutilation
that it ends in my generation.
chấm dứt ở thế hệ của tôi.
ABOUT THE SPEAKER
Khadija Gbla - Cross-cultural consultantKhadija Gbla was born in Sierra Leone, spent her youth in Gambia, and as a teenager put down roots in Australia. She uses her cross-cultural heritage to promote understanding in both directions.
Why you should listen
Khadija Gbla was just 3-years-old when the war broke out in her country, Sierra Leone. While her family initially escaped to Gambia, 10 years later they attained refugee status and resettled in Adelaide, Australia. The transition was complex—Khadija experienced racism, illness and depression—but threw herself into her education. She discovered that she had a unique talent: the ability to translate across two very different cultures.
Khadija first used this talent as a peer educator for South Australia’s Women’s Heath Statewide program, where she talked to health professionals about female genital mutilation — helping them understand what it is, where it happens, and the cultural beliefs that surround it. She’s since used her multicultural voice to offer advice on policy through South Australian Government Minister’s Youth Council, to organize camps and activities for newly-arrived refugees and to raise awareness about both sexual and mental health issues among her peers. She has represented Australia in the international arena at the Harvard National Model United Nations, Commonwealth Youth Forum and Australian and Africa Dialogue, and speaks regularly at a wide variety of events to make sure that her perspective is heard.
Khadija Gbla | Speaker | TED.com