TED2008
Dean Ornish: Your genes are not your fate
Dear Ornish asertas, ke oniaj genoj ne estas onia sorto.
Filmed:
Readability: 4.5
1,725,634 views
Dean Ornish kundividas novan esploron, kiu montras kiel la adopto de sana vivstilo povas efiki sur homo je la genetika nivelo. Ekzemple, li rakontas, ke kiam oni vivas pli sane, manĝas pli bone kaj amas pli, la cerbaj ĉeloj fakte multiĝas.
Dean Ornish - Physician, author
Dean Ornish is a clinical professor at UCSF and founder of the Preventive Medicine Research Institute. He's a leading expert on fighting illness -- particularly heart disease with dietary and lifestyle changes. Full bio
Dean Ornish is a clinical professor at UCSF and founder of the Preventive Medicine Research Institute. He's a leading expert on fighting illness -- particularly heart disease with dietary and lifestyle changes. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
One way to change our genes is to make new ones,
0
0
2000
Unu maniero ŝanĝi niajn genojn estas fari novajn,
00:14
as Craig Venter has so elegantly shown.
1
2000
2000
kiel Craig Venter tiel elegante montris.
00:16
Another is to change our lifestyles.
2
4000
3000
Alia maniero estas ŝanĝi niajn vivstilojn.
00:19
And what we're learning is how powerful and dynamic these changes can be,
3
7000
4000
Ni nun lernas kiel potencaj kaj dinamikaj tiaj ŝanĝoj povas esti,
00:23
that you don't have to wait very long to see the benefits.
4
11000
3000
tiel ke oni ne devas atendi tro longe por vidi la profitojn.
00:26
When you eat healthier, manage stress, exercise and love more,
5
14000
5000
Kiam oni manĝas pli bone, regas sian streson, ekzercas sin kaj amas pli,
00:31
your brain actually gets more blood flow and more oxygen.
6
19000
2000
la cerbo fakte ricevas pli da sangofluo kaj pli da oksigeno.
00:33
But more than that, your brain gets measurably bigger.
7
21000
3000
Sed eĉ pli grave, la cerbo fariĝas konstateble pli granda.
00:36
Things that were thought impossible just a few years ago
8
24000
2000
Aferoj, kiujn ni pensis neeblaj antaŭ nemultaj jaroj
00:38
can actually be measured now.
9
26000
2000
povas efektive esti mezurataj nun.
00:40
This was figured out by Robin Williams
10
28000
3000
Tio estis rimarkita de Robin Williams
00:43
a few years before the rest of us.
11
31000
2000
kelkajn jarojn antaŭ ni ĉiuj.
00:45
Now, there's some things that you can do
12
33000
2000
Nu, estas iuj aferoj, kiujn vi povas fari
00:47
to make your brain grow new brain cells.
13
35000
3000
por kreskigi novajn cerbajn ĉelojn.
00:50
Some of my favorite things, like chocolate and tea, blueberries,
14
38000
2000
Kelkaj el miaj preferataj, kiel konsumo de ĉokolado kaj teo, mirtelojn,
00:52
alcohol in moderation, stress management
15
40000
4000
kaj alkoholo en modera kvanto, bridado de streso
00:56
and cannabinoids found in marijuana.
16
44000
2000
kaj uzo de kanabinoidoj trovitaj en mariĵuano.
00:58
I'm just the messenger.
17
46000
2000
(Mi estas nur la mesaĝisto.)
01:01
(Laughter)
18
49000
3000
(Ridoj)
01:04
What were we just talking about?
19
52000
3000
Pri kio ni estis parolantaj?
01:07
(Laughter)
20
55000
2000
(Ridoj)
01:09
And other things that can make it worse,
21
57000
2000
Kaj aliaj aferoj, kiuj povas noci,
01:11
that can cause you to lose brain cells.
22
59000
2000
kiuj povas provoki la perdon de cerbaj ĉeloj.
01:13
The usual suspects, like saturated fat and sugar,
23
61000
3000
La kutimaj suspektitoj, kiel saturita graso kaj sukero,
01:16
nicotine, opiates, cocaine, too much alcohol and chronic stress.
24
64000
4000
nikotino, opiaĵoj, kokaino, troa alkoholo kaj daŭra streso.
01:20
Your skin gets more blood flow when you change your lifestyle,
25
68000
3000
La haŭto gajnas pli da sango-fluo, kiam oni ŝanĝas la vivstilon,
01:23
so you age less quickly. Your skin doesn't wrinkle as much.
26
71000
3000
do oni aĝiĝas malpli rapide. La haŭto ne sulkiĝas tiel multe.
01:26
Your heart gets more blood flow.
27
74000
2000
La koro gajnas pli da sango-fluo.
01:28
We've shown that you can actually reverse heart disease.
28
76000
2000
Oni elmontris, ke oni povas efektive malprogresigi kormalsanon,
01:30
That these clogged arteries that you see on the upper left,
29
78000
3000
ke tiuj ŝtopitaj arterioj, kiujn vi vidas maldekstre supre,
01:33
after only a year become measurably less clogged.
30
81000
2000
post nur unu jaro fariĝas konstateble malpli ŝtopitaj.
01:35
And the cardiac PET scan shown on the lower left,
31
83000
2000
En la kora PET-tomografiaĵo maldekstre sube
01:37
the blue means no blood flow.
32
85000
2000
la blua koloro signifas mankon de sango-fluo.
01:39
A year later -- orange and white is maximum blood flow.
33
87000
3000
Unu jaron poste -- oranĝa kaj blanka koloroj respondas maksimuman sango-fluon.
01:42
We've shown you may be able to stop and reverse the progression
34
90000
3000
Oni montris, ke oni povas haltigi kaj malprogresigi
01:45
of early prostate cancer and, by extension, breast cancer,
35
93000
2000
fruan prostato-kanceron kaj krome mam-kanceron
01:47
simply by making these changes.
36
95000
2000
simple per tiuj ŝanĝoj.
01:49
We've found that tumor growth in vitro was inhibited
37
97000
3000
Oni malkovris, ke la enlaboratoria kreskado de tumoroj
01:52
70 percent in the group that made these changes,
38
100000
2000
submetitaj al tiuj ŝanĝoj estis haltigita je 70 procentoj
01:54
whereas only nine percent in the comparison group.
39
102000
3000
sed nur je naŭ procentoj en la kompar-grupo.
01:57
These differences were highly significant.
40
105000
2000
Tiuj diferencoj estis ege signifaj.
01:59
Even your sexual organs get more blood flow,
41
107000
2000
Eĉ seksorganoj gajnas pli da sango-fluo,
02:01
so you increase sexual potency.
42
109000
2000
do vi pliigas seksan potencon.
02:03
One of the most effective anti-smoking ads was done
43
111000
2000
Jen unu el la plej efikaj kontraŭtabakaj reklamiloj
02:05
by the Department of Health Services,
44
113000
2000
fare de la Departemento pri San-servoj,
02:07
showing that nicotine, which constricts your arteries,
45
115000
2000
montranta, ke nikotino, kiu mallarĝigas arteriojn,
02:09
can cause a heart attack or a stroke,
46
117000
2000
povas kaŭzi infarkton aŭ apopleksion,
02:11
but it also causes impotence.
47
119000
2000
sed ankaŭ impotentecon.
02:13
Half of guys who smoke are impotent.
48
121000
2000
La duono el la fumantoj estas impotentaj.
02:15
How sexy is that?
49
123000
1000
Kiom seksalloga tio estas?
02:16
Now we're also about to publish a study --
50
124000
2000
Ni estas publikigontaj studon -- la unua,
02:18
the first study showing you can change gene expression in men with prostate cancer.
51
126000
3000
kiu montras, ke oni povas modifi genan esprimadon en viroj kun prostato-kancero.
02:21
This is what's called a heat map --
52
129000
2000
Jen kion ni nomas "varmo-mapo" --
02:23
and the different colors -- and along the side, on the right, are different genes.
53
131000
3000
la diversaj koloroj -- kaj laŭlonge de la dekstra flanko estas diversaj genoj.
02:26
And we found that over 500 genes were favorably changed --
54
134000
3000
Kaj ni malkovris, ke pli ol 500 genoj estis favore modifitaj --
02:29
in effect, turning on the good genes, the disease-preventing genes,
55
137000
3000
fakte, ŝaltante la bonajn genojn, la malsan-preventajn genojn,
02:32
turning off the disease-promoting genes.
56
140000
4000
malŝaltante la malsan-antaŭenigajn genojn.
02:36
And so these findings I think are really very powerful,
57
144000
3000
kaj do tiujn eltrovojn ŝajnas al mi vere tre gravaj,
02:39
giving many people new hope and new choices.
58
147000
2000
kaj donas al multaj novan esperon kaj novajn elektojn.
02:41
And companies like Navigenics and DNA Direct and 23andMe,
59
149000
5000
Kompanioj kiel Navigenics kaj DNA Direct kaj 23andMe,
02:46
that are giving you your genetic profiles,
60
154000
3000
kiuj donas genetikajn profilojn,
02:49
are giving some people a sense of, "Gosh, well, what can I do about it?"
61
157000
3000
pensigas al kelkaj: "Damne, kion mi povas fari pri tio?"
02:52
Well, our genes are not our fate, and if we make these changes --
62
160000
3000
Bone, niaj genoj ne estas nia sorto kaj se ni faras tiujn ŝanĝojn --
02:55
they're a predisposition -- but if we make bigger changes
63
163000
2000
ili formas dispozicio -- sed se ni faras pli grandajn ŝanĝojn
02:57
than we might have made otherwise,
64
165000
2000
ol ni povus fari alikaze,
02:59
we can actually change how our genes are expressed.
65
167000
3000
ni povas vere ŝanĝi kiel niaj genoj esprimas sin.
03:02
Thank you.
66
170000
1000
Dankon.
03:03
(Applause)
67
171000
2000
(Aplaŭdo)
ABOUT THE SPEAKER
Dean Ornish - Physician, authorDean Ornish is a clinical professor at UCSF and founder of the Preventive Medicine Research Institute. He's a leading expert on fighting illness -- particularly heart disease with dietary and lifestyle changes.
Why you should listen
Dr. Dean Ornish wants you to live longer, and have more fun while you're at it. He's one of the leading voices in the medical community promoting a balanced, holistic approach to health, and proving that it works. The author of Eat More, Weigh Less and several other best-selling books, Ornish is best known for his lifestyle-based approach to fighting heart disease.
His research at the Preventive Medicine Research Institute (the nonprofit he founded) clinically demonstrated that cardiovascular illnesses -- and, most recently prostate cancer -- can be treated and even reversed through diet and exercise. These findings (once thought to be physiologically implausible) have been widely chronicled in the US media, including Newsweek, for which Ornish writes a column. The fifty-something physician, who's received many honors and awards, was chosen by LIFE Magazine as one of the most influential members of his generation. Among his many pursuits, Ornish is now working with food corporations to help stop America's obesity pandemic from spreading around the globe.
Dean Ornish | Speaker | TED.com