TED2008
Dean Ornish: Your genes are not your fate
Дин Орниш: Геніңіз тағдырыңыз емес
Filmed:
Readability: 4.5
1,725,634 views
Дин Орниш денсаулыққа пайдалы әдеттерді өмірге қосу адамға гендік деңгейде қалай әсер ететіндігі туралы зерттеуімен бөліседі. Егер жақсы тамақтанып, жаттығу жасап және өзгелерді жақсы көре білсек, ми жасушаларын өсіруге болатынын айтады.
Dean Ornish - Physician, author
Dean Ornish is a clinical professor at UCSF and founder of the Preventive Medicine Research Institute. He's a leading expert on fighting illness -- particularly heart disease with dietary and lifestyle changes. Full bio
Dean Ornish is a clinical professor at UCSF and founder of the Preventive Medicine Research Institute. He's a leading expert on fighting illness -- particularly heart disease with dietary and lifestyle changes. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
One way to change our genes is to make new ones,
0
0
2000
"Генді өзгертудің бір жолы
жаңаларын жасау"
жаңаларын жасау"
00:14
as Craig Venter has so elegantly shown.
1
2000
2000
екенін Крейг Вентор әдемі көрсеткен
болатын
болатын
00:16
Another is to change our lifestyles.
2
4000
3000
Тағы бір жолы өз өмір стилімізді өзгерту.
00:19
And what we're learning is how powerful and dynamic these changes can be,
3
7000
4000
Түсінгеніміз бұл өзгерістердің қуатты әрі
шапшаң болуы сондай,
шапшаң болуы сондай,
00:23
that you don't have to wait very long to see the benefits.
4
11000
3000
пайдасын көру көпке ұзамайды.
00:26
When you eat healthier, manage stress, exercise and love more,
5
14000
5000
Неғұрлым пайдалы ас ішіп, күйзелісті
басқарып, шынығып және жақсы көре алсаңыз,
басқарып, шынығып және жақсы көре алсаңыз,
00:31
your brain actually gets more blood flow and more oxygen.
6
19000
2000
миыңызға жеткілікті қан және оттегі барады
00:33
But more than that, your brain gets measurably bigger.
7
21000
3000
Сонымен қатар, мидың көлімі де ұлғаяды.
00:36
Things that were thought impossible just a few years ago
8
24000
2000
Бірнеше жыл бұрын мүмкін емес
нәрселер,
нәрселер,
00:38
can actually be measured now.
9
26000
2000
қазір шынайы дүниеге айналды.
00:40
This was figured out by Robin Williams
10
28000
3000
Бұны Робин Уильямс
00:43
a few years before the rest of us.
11
31000
2000
бізден бірнеше жыл бұрын анықтаған.
00:45
Now, there's some things that you can do
12
33000
2000
Сонымен жаңа ми жасушаларын өсіру үшін
00:47
to make your brain grow new brain cells.
13
35000
3000
бірнеше амалдарды орындай аласыз.
00:50
Some of my favorite things, like chocolate and tea, blueberries,
14
38000
2000
Маған ұнайтындардан шоколад, шәй, қарақат
00:52
alcohol in moderation, stress management
15
40000
4000
орынды мөлшерде алкоголь қолдану,
стресті басқару
стресті басқару
00:56
and cannabinoids found in marijuana.
16
44000
2000
және марихуана құрамындағы каннабиоидтар.
00:58
I'm just the messenger.
17
46000
2000
Жай ғана айтып жатырмын.
01:01
(Laughter)
18
49000
3000
(Күлкі)
01:04
What were we just talking about?
19
52000
3000
Біз не жайында сөйлесіп жатыр едік?
01:07
(Laughter)
20
55000
2000
(Күлкі)
01:09
And other things that can make it worse,
21
57000
2000
Сонымен қатар жағымсыз әсер етіп
01:11
that can cause you to lose brain cells.
22
59000
2000
ми жасушаларын жоятын нәрселер баршылық.
01:13
The usual suspects, like saturated fat and sugar,
23
61000
3000
Олар қаныққан май қышқылдары,
қант, никотин,
қант, никотин,
01:16
nicotine, opiates, cocaine, too much alcohol and chronic stress.
24
64000
4000
тыныштандыратын дәрілер, кокаин, мөлшерден
көп алкоголь және созылмалы стресс.
көп алкоголь және созылмалы стресс.
01:20
Your skin gets more blood flow when you change your lifestyle,
25
68000
3000
Өмір сүру стилі өзгергенде терінің
қан айналымы жақсарады,
қан айналымы жақсарады,
01:23
so you age less quickly. Your skin doesn't wrinkle as much.
26
71000
3000
Нәтижесінде баяу қартаясыз.
Теріңізге әжім тез түспейді.
Теріңізге әжім тез түспейді.
01:26
Your heart gets more blood flow.
27
74000
2000
Жүрегіңіздің қан айналымы жақсарады.
01:28
We've shown that you can actually reverse heart disease.
28
76000
2000
Жүрек ауруының қауіпін азайтуға болады.
01:30
That these clogged arteries that you see on the upper left,
29
78000
3000
Сол жақтағы жоғарғы тығындалған
артериялар бір жыл ішінде
артериялар бір жыл ішінде
01:33
after only a year become measurably less clogged.
30
81000
2000
едәуір азырақ
тығындалған кейіпке келді
тығындалған кейіпке келді
01:35
And the cardiac PET scan shown on the lower left,
31
83000
2000
Сол жақта жүректің кескіні көрсетілген,
01:37
the blue means no blood flow.
32
85000
2000
көк түс қан айналымының жоқтығын білдіреді
01:39
A year later -- orange and white is maximum blood flow.
33
87000
3000
Жылдан соң: қызғылт сары және ақ түстер
қан айналымының шегі.
қан айналымының шегі.
01:42
We've shown you may be able to stop and reverse the progression
34
90000
3000
Осындай өзгерістер арқылы кейбір ауруларды
мысалы,
мысалы,
01:45
of early prostate cancer and, by extension, breast cancer,
35
93000
2000
қуықалды және көкірек безінің
ісіктерін
ісіктерін
01:47
simply by making these changes.
36
95000
2000
ерте бас кезінде тоқтатуға болады.
01:49
We've found that tumor growth in vitro was inhibited
37
97000
3000
Өміріне аталмыш өзгерістерді енгізген
топтың 70%
топтың 70%
01:52
70 percent in the group that made these changes,
38
100000
2000
инвитродағы ісік өсуін тоқтатты,
01:54
whereas only nine percent in the comparison group.
39
102000
3000
ал салыстырмалы топта тек 9% ғана
тоқтатқан болатын.
тоқтатқан болатын.
01:57
These differences were highly significant.
40
105000
2000
Бұл айырмашылық өте маңызды.
01:59
Even your sexual organs get more blood flow,
41
107000
2000
Жыныс мүшелерде қан айналымы
жақсарады
жақсарады
02:01
so you increase sexual potency.
42
109000
2000
яғни жыныстық қауқарды арттыруға болады.
02:03
One of the most effective anti-smoking ads was done
43
111000
2000
Денсаулық Сақтау Басқармасының
шылым шегуге
шылым шегуге
02:05
by the Department of Health Services,
44
113000
2000
қарсы жасаған тиімді жарнамасында
02:07
showing that nicotine, which constricts your arteries,
45
115000
2000
никотин күретамырды қысқартып
ұстамалы
ұстамалы
02:09
can cause a heart attack or a stroke,
46
117000
2000
жүрек ауруына себебші екенін көрсетеді,
02:11
but it also causes impotence.
47
119000
2000
сонымен қатар ол белсіздікті тудырады.
02:13
Half of guys who smoke are impotent.
48
121000
2000
Шылым шегетін ерлердің жартысы ипотент.
02:15
How sexy is that?
49
123000
1000
Бұл деген не?
02:16
Now we're also about to publish a study --
50
124000
2000
Жақын арада бір зерттеуді
жарияламақшымыз,
жарияламақшымыз,
02:18
the first study showing you can change gene expression in men with prostate cancer.
51
126000
3000
бұл қуықалды без ісігіне шалдыққан ердің
генін өзгертуге болады.
генін өзгертуге болады.
02:21
This is what's called a heat map --
52
129000
2000
Бұл жылулық картасы деп аталады -
02:23
and the different colors -- and along the side, on the right, are different genes.
53
131000
3000
жағалай түрлі түстер, оң жағында әр түрлі
гендер орналасқан.
гендер орналасқан.
02:26
And we found that over 500 genes were favorably changed --
54
134000
3000
Осылайша 500 астам ген оң жаққа қарай
өзгерді
өзгерді
02:29
in effect, turning on the good genes, the disease-preventing genes,
55
137000
3000
Яғни бұл жақсы гендерді іске қосып, ауру
гендерді және
гендерді және
02:32
turning off the disease-promoting genes.
56
140000
4000
ауру туғызатын гендерді өшіру арқылы
жүзеге аспақ.
жүзеге аспақ.
02:36
And so these findings I think are really very powerful,
57
144000
3000
Бұл зерттеу өте маңызды деп ойлаймын.
02:39
giving many people new hope and new choices.
58
147000
2000
Көпшілігіне жаңа үміт пен мүмкіндік береді
02:41
And companies like Navigenics and DNA Direct and 23andMe,
59
149000
5000
Navigenics, DNA Direct және 23andMe атты
компаниялар ген профилін жасап,
компаниялар ген профилін жасап,
02:46
that are giving you your genetic profiles,
60
154000
3000
кейбір адамдарға мынадай ой салады:
02:49
are giving some people a sense of, "Gosh, well, what can I do about it?"
61
157000
3000
"Құдайым ау! Мына генмен не істей аламын?"
02:52
Well, our genes are not our fate, and if we make these changes --
62
160000
3000
Бірақ гендер соңғы нәтиже емес. Егер
өмірімізге осы өзгерістерді
өмірімізге осы өзгерістерді
02:55
they're a predisposition -- but if we make bigger changes
63
163000
2000
енгізсек, гендерге әсер етеміз.
02:57
than we might have made otherwise,
64
165000
2000
Ал өте маңызды өзгеріс болса,
жағдай өзгеше
жағдай өзгеше
02:59
we can actually change how our genes are expressed.
65
167000
3000
яғни геніміздің бейнесін өзгерте аламыз.
03:02
Thank you.
66
170000
1000
Рақмет.
03:03
(Applause)
67
171000
2000
(қол соғу)
ABOUT THE SPEAKER
Dean Ornish - Physician, authorDean Ornish is a clinical professor at UCSF and founder of the Preventive Medicine Research Institute. He's a leading expert on fighting illness -- particularly heart disease with dietary and lifestyle changes.
Why you should listen
Dr. Dean Ornish wants you to live longer, and have more fun while you're at it. He's one of the leading voices in the medical community promoting a balanced, holistic approach to health, and proving that it works. The author of Eat More, Weigh Less and several other best-selling books, Ornish is best known for his lifestyle-based approach to fighting heart disease.
His research at the Preventive Medicine Research Institute (the nonprofit he founded) clinically demonstrated that cardiovascular illnesses -- and, most recently prostate cancer -- can be treated and even reversed through diet and exercise. These findings (once thought to be physiologically implausible) have been widely chronicled in the US media, including Newsweek, for which Ornish writes a column. The fifty-something physician, who's received many honors and awards, was chosen by LIFE Magazine as one of the most influential members of his generation. Among his many pursuits, Ornish is now working with food corporations to help stop America's obesity pandemic from spreading around the globe.
Dean Ornish | Speaker | TED.com