TED2008
Dean Ornish: Your genes are not your fate
Դին Օրնիշն ասում է, որ մեր գեները մեր ճակատագիրը չեն
Filmed:
Readability: 4.5
1,725,634 views
Դին Օրնիշը կիսվում է վերջին հետազոտությունների արդյունքներով, որոնք ցույց են տալիս, թե ինչպես կարող է առողջ ապրելակերպն ազդել մարդու գեների վրա: Օրինակ, նա ասում է, որ երբ մենք ապրում ենք առողջ ապրելակերպով, սնվում ավելի լավ, մարզվում ավելի ակտիվորեն և սիրում ավելի շատ, մեր ուղեղի բջիջների քանակն իսկապես աճում է:
Dean Ornish - Physician, author
Dean Ornish is a clinical professor at UCSF and founder of the Preventive Medicine Research Institute. He's a leading expert on fighting illness -- particularly heart disease with dietary and lifestyle changes. Full bio
Dean Ornish is a clinical professor at UCSF and founder of the Preventive Medicine Research Institute. He's a leading expert on fighting illness -- particularly heart disease with dietary and lifestyle changes. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
One way to change our genes is to make new ones,
0
0
2000
Գեները փոխելու միջոցներից մեկը նորերի ստեղծումն է,
00:14
as Craig Venter has so elegantly shown.
1
2000
2000
ինչպես այնքան հանգամանալի ցուցադրեց Քրեյգ Վենտերը:
00:16
Another is to change our lifestyles.
2
4000
3000
Մեկ այլ տարբերակով` պետք է փոխենք մեր ապրելակերպը:
00:19
And what we're learning is how powerful and dynamic these changes can be,
3
7000
4000
Եվ մենք ավելի ու ավելի ենք համոզվում, թե ինչքան ազդեցիկ և դինամիկ կարող են լինել այդ փոփոխությունները:
00:23
that you don't have to wait very long to see the benefits.
4
11000
3000
Այնպես, որ արդյունքները տեսնելու համար ստիպված չենք լինում երկար սպասել:
00:26
When you eat healthier, manage stress, exercise and love more,
5
14000
5000
Երբ դուք առողջ սնունդ եք օգտագործում, կառավարում եք սթրեսը և ավելի շատ եք սիրում,
00:31
your brain actually gets more blood flow and more oxygen.
6
19000
2000
դեպի ձեր ուղեղ ավելի շատ արյուն և թթվածին է հոսում:
00:33
But more than that, your brain gets measurably bigger.
7
21000
3000
Ավելին` ձեր ուղեղը զգալիորեն մեծանում է:
00:36
Things that were thought impossible just a few years ago
8
24000
2000
Այն բաները, որոնք անհնար էին թվում դեռևս մի քանի տարի առաջ
00:38
can actually be measured now.
9
26000
2000
այսօր կարող են նույնիսկ չափելի լինել:
00:40
This was figured out by Robin Williams
10
28000
3000
Դա ընդհանրացրել է Ռոբին Վիլիամսը
00:43
a few years before the rest of us.
11
31000
2000
մի քանի տարի մեզանից առաջ:
00:45
Now, there's some things that you can do
12
33000
2000
Այսպիսով, կան ուղիներ, որոնցով դուք կարող եք
00:47
to make your brain grow new brain cells.
13
35000
3000
ստիպել ձեր ուղեղին «աճեցնել» նոր բջիջներ:
00:50
Some of my favorite things, like chocolate and tea, blueberries,
14
38000
2000
Իմ սիրելի բաներից մեկը, ինչպիսին շոկոլադը, թեյը և հապալասը,
00:52
alcohol in moderation, stress management
15
40000
4000
չափավոր ալկոհոլը, սթրեսի կառավարումը
00:56
and cannabinoids found in marijuana.
16
44000
2000
և մարիխուանայում հայտնաբերված կանաբինոիդները:
00:58
I'm just the messenger.
17
46000
2000
Ես ընդամենը հաղորդում եմ տեղեկատվությունը:
01:01
(Laughter)
18
49000
3000
/Ծիծաղ/
01:04
What were we just talking about?
19
52000
3000
Ինչի՞ց էինք խոսում:
01:07
(Laughter)
20
55000
2000
(Ծիծաղ)
01:09
And other things that can make it worse,
21
57000
2000
Եվ կան բաներ, որոնք կարող են վատթարացնել իրադրությունը,
01:11
that can cause you to lose brain cells.
22
59000
2000
և կարող են հանգեցնել ուղեղի բջիջների կորստի:
01:13
The usual suspects, like saturated fat and sugar,
23
61000
3000
Դա հիմնական կասկած հարուցողներն են` հագեցած ճարպերը և շաքարը,
01:16
nicotine, opiates, cocaine, too much alcohol and chronic stress.
24
64000
4000
նիկոտինը, ափիոնները, կոկաինը, չափից շատ ալկոհոլը և քրոնիկ սթրեսը:
01:20
Your skin gets more blood flow when you change your lifestyle,
25
68000
3000
Երբ դուք փոխում եք ձեր ապրելակերպը, մաշկի արյան շրջանառությունը ուժեղանում է,
01:23
so you age less quickly. Your skin doesn't wrinkle as much.
26
71000
3000
ծերացումը դանդաղում է, ձեր մաշկը շուտ չի պատվում կնճիռներով:
01:26
Your heart gets more blood flow.
27
74000
2000
Բարելավվում է սրտի արյունամատակարարումը:
01:28
We've shown that you can actually reverse heart disease.
28
76000
2000
Մենք ցույց ենք տվել, թե իրականում ինչպես կարելի է խուսափել սրտի հիվանդություններից:
01:30
That these clogged arteries that you see on the upper left,
29
78000
3000
Վերևի ձախ կողմում կարող եք տեսնել խցանված զարկերակներ,
01:33
after only a year become measurably less clogged.
30
81000
2000
որոնք ընդամենը մեկ տարվա ընթացքում դարձան ավելի քիչ խցանված:
01:35
And the cardiac PET scan shown on the lower left,
31
83000
2000
Սրտաբանական հետազոտության արդյունքը երևում է ձախ կողմի ներքևի մասում:
01:37
the blue means no blood flow.
32
85000
2000
Երկնագույնով նշվածը նշանակում է, որ այնտեղ արյուն չի հոսում:
01:39
A year later -- orange and white is maximum blood flow.
33
87000
3000
Մեկ տարի անց. նարնջագույն և սպիտակ` արյան առավելագույն հոսք:
01:42
We've shown you may be able to stop and reverse the progression
34
90000
3000
Մենք ցույց տվեցինք, որ կարող ենք կանգնեցնել և հետ ուղղել որոշ զարգացումներ,
01:45
of early prostate cancer and, by extension, breast cancer,
35
93000
2000
օրինակ վաղ շրջանի շագանակագեղձի քաղցկեղը, ինչպես նաև կրծքի քաղցկեղը,
01:47
simply by making these changes.
36
95000
2000
ընդամենը կատարելով այս փոփոխությունները կյանքում:
01:49
We've found that tumor growth in vitro was inhibited
37
97000
3000
Մենք պարզեցինք, որ in vitro ուռուցքի աճը կանխվել է
01:52
70 percent in the group that made these changes,
38
100000
2000
70%-ով այն խմբի մոտ, ովքեր կատարել են այդ փոփոխությունները,
01:54
whereas only nine percent in the comparison group.
39
102000
3000
այն դեպքում, երբ վերահսկվող խմբի մոտ միայն ինը տոկոսով է կանխվել:
01:57
These differences were highly significant.
40
105000
2000
Տարբերությունը բավականին զգալի էր:
01:59
Even your sexual organs get more blood flow,
41
107000
2000
Նույնիսկ ձեր սեռական օրգաններն են ավելի շատ արյունով լցվում,
02:01
so you increase sexual potency.
42
109000
2000
և դրանով բարձրանում է ձեր սեռական պոտենցիան:
02:03
One of the most effective anti-smoking ads was done
43
111000
2000
Ծխելու դեմ ուղղված ամենաարդյունավետ գովազդն արվել է
02:05
by the Department of Health Services,
44
113000
2000
Բժշկական սպասարկման հարցերով զբաղվող դեպարտամենտի կողմից:
02:07
showing that nicotine, which constricts your arteries,
45
115000
2000
Այն պատկերում էր, թե ինչպես նիկոտինը, սեղմելով երակները,
02:09
can cause a heart attack or a stroke,
46
117000
2000
կարող է սրտի կամ ուղեղի կաթվածի պատճառ դառնալ,
02:11
but it also causes impotence.
47
119000
2000
բայց նաև կարող է առաջացնել իմպոտենցիա:
02:13
Half of guys who smoke are impotent.
48
121000
2000
Ծխող տղամարդկանց կեսն իմպոտենտ են:
02:15
How sexy is that?
49
123000
1000
Այնքան էլ սեքսուալ չի հնչում, չէ՞:
02:16
Now we're also about to publish a study --
50
124000
2000
Այժմ մենք պատրաստվում ենք հրապարակել մի հետազոտության արդյունքներ,
02:18
the first study showing you can change gene expression in men with prostate cancer.
51
126000
3000
որոնք ցույց են տալիս, թե ինչպես է փոփոխվում շագանակագեղձի քաղցկեղով տառապող տղամարդկանց գեների արտահայտումը:
02:21
This is what's called a heat map --
52
129000
2000
Սա այն է, որը կոչվում է ջերմության քարտեզ
02:23
and the different colors -- and along the side, on the right, are different genes.
53
131000
3000
որտեղ տարբեր գույներով և աջ մասի երկայնքով երևում են տարբեր գեները:
02:26
And we found that over 500 genes were favorably changed --
54
134000
3000
Մենք գտել ենք մոտ 500 գեն, որոնք փոփոխվել են դեպի լավը
02:29
in effect, turning on the good genes, the disease-preventing genes,
55
137000
3000
վերածվելով ավելի լավ, հիվանդություններ կանխարգելող գեների
02:32
turning off the disease-promoting genes.
56
140000
4000
և վերացվել են հիվանդություններ առաջացնող գեները:
02:36
And so these findings I think are really very powerful,
57
144000
3000
Այս բացահայտումները ես բավականին կարևորում եմ,
02:39
giving many people new hope and new choices.
58
147000
2000
դրանք շատ մարդկանց նոր հույս և այլընտրանքային հնարավորություններ են տալիս:
02:41
And companies like Navigenics and DNA Direct and 23andMe,
59
149000
5000
Եվ այնպիսի կազմակերպություններ, ինչպիսիք են Նավիջենիքսը, ԴՆԹ Դայրեքթը և 23andMe,
02:46
that are giving you your genetic profiles,
60
154000
3000
որ կազմում են մարդկանց գենետիկ պատկերները,
02:49
are giving some people a sense of, "Gosh, well, what can I do about it?"
61
157000
3000
որոշ մարդկանց մոտ այսպիսի միտք են առաջացնում. «Տեր Աստված, ի՞նչ կարող եմ ես անել այս ամենի հետ»:
02:52
Well, our genes are not our fate, and if we make these changes --
62
160000
3000
Սակայն, մեր գեները մեր ճակատագիրը չեն, և եթե մենք կարողանում ենք նրանց փոխել.
02:55
they're a predisposition -- but if we make bigger changes
63
163000
2000
նրանք կանխորոշված են լինում, բայց երբ մենք կատարում ենք ավելի մեծ փոփոխություններ,
02:57
than we might have made otherwise,
64
165000
2000
քան նրանք, որոնք մենք կձեռնարկեինք, եթե հանգամանքներն այլ լինեին,
02:59
we can actually change how our genes are expressed.
65
167000
3000
մենք կարող ենք նույնիսկ փոփոխել մեր գեների արտահայտումը:
03:02
Thank you.
66
170000
1000
Շնորհակալություն
03:03
(Applause)
67
171000
2000
(Ծափահարություններ)
ABOUT THE SPEAKER
Dean Ornish - Physician, authorDean Ornish is a clinical professor at UCSF and founder of the Preventive Medicine Research Institute. He's a leading expert on fighting illness -- particularly heart disease with dietary and lifestyle changes.
Why you should listen
Dr. Dean Ornish wants you to live longer, and have more fun while you're at it. He's one of the leading voices in the medical community promoting a balanced, holistic approach to health, and proving that it works. The author of Eat More, Weigh Less and several other best-selling books, Ornish is best known for his lifestyle-based approach to fighting heart disease.
His research at the Preventive Medicine Research Institute (the nonprofit he founded) clinically demonstrated that cardiovascular illnesses -- and, most recently prostate cancer -- can be treated and even reversed through diet and exercise. These findings (once thought to be physiologically implausible) have been widely chronicled in the US media, including Newsweek, for which Ornish writes a column. The fifty-something physician, who's received many honors and awards, was chosen by LIFE Magazine as one of the most influential members of his generation. Among his many pursuits, Ornish is now working with food corporations to help stop America's obesity pandemic from spreading around the globe.
Dean Ornish | Speaker | TED.com