TEDSummit
Abigail Marsh: Why some people are more altruistic than others
აბიგეილ მარში: რატომ არის ზოგი ადამიანი სხვებზე მეტად ალტრუისტი?
Filmed:
Readability: 4.4
2,142,656 views
რატომ აყენებს ზოგიერთი საკუთარ კეთილდღეობას რისკის ქვეშ, სხვების უანგარო დახმარებით? ფსიქოლოგიის მკვლევარი, აბიგეილ მარში, იმ ადამიანების მოტივაციას შეისწავლის, რომლებიც ისეთ უკიდურესად ალტრუისტულ ქმედებებს ახორციელებენ, როგორიცაა სრულიად უცნობისთვის თირკმლის გაცემა. იქნებ მათ უბრალოდ სხვანაირი ტვინები აქვთ?
Abigail Marsh - Psychologist
Abigail Marsh asks essential questions: If humans are evil, why do we sometimes go to extraordinary lengths to help others even at a cost to ourselves? Full bio
Abigail Marsh asks essential questions: If humans are evil, why do we sometimes go to extraordinary lengths to help others even at a cost to ourselves? Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
There's a man out there, somewhere,
0
760
2096
სადღაც არსებობს ერთი კაცი,
00:14
who looks a little bit
like the actor Idris Elba,
like the actor Idris Elba,
1
2880
2976
რომელიც ცოტათი მსახიობ
იდრის ელბას ჰგავს,
იდრის ელბას ჰგავს,
00:17
or at least he did 20 years ago.
2
5880
2376
ან 20 წლის წინ მაინც ჰგავდა.
00:20
I don't know anything else about him,
3
8280
1816
მის შესახებ არაფერი ვიცი,
00:22
except that he once saved my life
4
10120
1896
გარდა იმისა, რომ ერთხელ ჩემს გადასარჩენად,
00:24
by putting his own life in danger.
5
12040
1640
საკუთარი სიცოცხლე ჩააგდო საფრთხეში.
00:26
This man ran across four lanes of freeway
traffic in the middle of the night
traffic in the middle of the night
6
14600
5376
ამ მამაკაცმა შუაღამით,
გზატკეცილის ოთხი ტრასა,
გზატკეცილის ოთხი ტრასა,
იმიტომ გადმოირბინა,
რომ უსაფრთხო ადგილას გადავეყვანე
რომ უსაფრთხო ადგილას გადავეყვანე
00:32
to bring me back to safety
7
20000
1776
00:33
after a car accident
that could have killed me.
that could have killed me.
8
21800
2776
ავტოავარიის შემდეგ,
რომელმაც კინაღამ მომკლა.
რომელმაც კინაღამ მომკლა.
00:36
And the whole thing
left me really shaken up, obviously,
left me really shaken up, obviously,
9
24600
2656
ამ ყველაფერმა ცხადია, ძალიან შემძრა,
00:39
but it also left me with this
kind of burning, gnawing need
kind of burning, gnawing need
10
27280
3976
მაგრამ ამასთანავე დამიტოვა
აკვიატებული მოთხოვნილება,
აკვიატებული მოთხოვნილება,
00:43
to understand why he did it,
11
31280
1640
გამეგო მისი საქციელის მიზეზი.
რა შინაგანმა ძალებმა უბიძგეს მას,
მიეღო გადაწყვეტილება,
მიეღო გადაწყვეტილება,
00:45
what forces within him
caused him to make the choice
caused him to make the choice
12
33760
2776
რომელსაც სიცოცხლეს ვუმადლი.
00:48
that I owe my life to,
13
36560
1856
00:50
to risk his own life
to save the life of a stranger?
to save the life of a stranger?
14
38440
3616
გაერისკა საკუთარი სიცოცხლე
უცნობის გადასარჩენად?
უცნობის გადასარჩენად?
სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ,
00:54
In other words, what are the causes of his
or anybody else's capacity for altruism?
or anybody else's capacity for altruism?
15
42080
5040
რა არის მისი, ან სხვების ალტრუისტული
უნარების საფუძვლები?
უნარების საფუძვლები?
მაგრამ პირველ რიგში,
ნება მომეცით გიამბოთ რა მოხდა.
ნება მომეცით გიამბოთ რა მოხდა.
00:59
But first let me tell you what happened.
16
47840
2016
იმ საღამოს 19 წლის ვიყავი
01:01
That night, I was 19 years old
17
49880
1456
და სახლში მანქანით ვბრუნდებოდი,
ტაკომაში, ვაშინგტონში,
ტაკომაში, ვაშინგტონში,
01:03
and driving back to my home
in Tacoma, Washington,
in Tacoma, Washington,
18
51360
2376
01:05
down the Interstate 5 freeway,
19
53760
1816
როდესაც შტატთაშორის I-5 გზატკეცილზე,
01:07
when a little dog
darted out in front of my car.
darted out in front of my car.
20
55600
2536
წინ პატარა ძაღლი გადმომიხტა.
01:10
And I did exactly
what you're not supposed to do,
what you're not supposed to do,
21
58160
2336
მე კი ზუსტად ისე მოვიქეცი,
როგორც არ უნდა მოიქცეთ,
როგორც არ უნდა მოიქცეთ,
01:12
which is swerve to avoid it.
22
60520
1360
მას რომ ავრიდებოდი გვერდზე გადავუხვიე.
01:14
And I discovered why
you're not supposed to do that.
you're not supposed to do that.
23
62480
2440
მაშინ კი მივხვდი,
რატომაც არ უნდა მოიქცეთ ასე.
რატომაც არ უნდა მოიქცეთ ასე.
ძაღლს მაინც დავარყი
01:17
I hit the dog anyways,
24
65319
1737
01:19
and that sent the car into a fishtail,
25
67080
2616
და ამან მანქანა ზიგზაგებზე წაიყვანა,
01:21
and then a spin across the freeway,
26
69720
2576
შემდეგ გზაზე დავტრიალდი,
01:24
until finally it wound up
in the fast lane of the freeway
in the fast lane of the freeway
27
72320
3576
სანამ საბოლოოდ,
გზატკეცილის ჩქაროსნულ ტრასაზე
მოძრაობის საწინააღმდეგოდ არ აღმოვჩნდი
მოძრაობის საწინააღმდეგოდ არ აღმოვჩნდი
01:27
faced backwards into oncoming traffic
28
75920
2936
01:30
and then the engine died.
29
78880
1360
და ამ დროს ძრავიც მოკვდა.
01:33
And I was sure in that moment
that I was about to die too,
that I was about to die too,
30
81480
3560
იმ მომენტში დარწმუნებული
ვიყავი რომ მეც ვკვდებოდი,
ვიყავი რომ მეც ვკვდებოდი,
მაგრამ ამ მამაკაცის მამაცი
ქმედების შედეგად გადავრჩი,
ქმედების შედეგად გადავრჩი,
01:37
but I didn't
31
85880
1216
01:39
because of the actions
of that one brave man
of that one brave man
32
87120
2736
რომელმაც ალბათ გადაწყვეტილება,
ავარიულ მდგომარეობაში მყოფი
ავარიულ მდგომარეობაში მყოფი
01:41
who must have made the decision
33
89880
1496
01:43
within a fraction of a second
of seeing my stranded car
of seeing my stranded car
34
91400
3016
მანქანის დანახვიდან,
წამის მეასედებში მიიღო,
წამის მეასედებში მიიღო,
01:46
to pull over and run
across four lanes of freeway traffic
across four lanes of freeway traffic
35
94440
4256
რომ გაეჩერებინა,
სიბნელეში გზატკეცილის
ოთხი ტრასა გადმოერბინა
ოთხი ტრასა გადმოერბინა
01:50
in the dark
36
98720
1936
და ეხსნა ჩემი სიცოცხლე.
01:52
to save my life.
37
100680
1976
მას შემდეგ კი,
01:54
And then after he got my car working again
38
102680
2896
რაც ჩემი მანქანა აამუშავა,
გადამიყვანა უსაფრთხო ადგილას
გადამიყვანა უსაფრთხო ადგილას
01:57
and got me back to safety
and made sure I was going to be all right,
and made sure I was going to be all right,
39
105600
3616
და დარწმუნდა, რომ არაფერი მიჭირდა,
გზა განაგრძო.
გზა განაგრძო.
02:01
he drove off again.
40
109240
1536
ვინაობაც კი არ უთქვამს
02:02
He never even told me his name,
41
110800
2336
და მეც თითქმის დარწმუნებული ვარ,
02:05
and I'm pretty sure
I forgot to say thank you.
I forgot to say thank you.
42
113160
2160
რომ მადლობის გადახდა დამავიწყდა.
02:08
So before I go any further,
43
116440
1936
ამიტომ, სანამ საუბარს განვაგრძობდე,
02:10
I really want to take a moment
44
118400
1456
მინდა ვისარგებლო მომენტით
02:11
to stop and say thank you
to that stranger.
to that stranger.
45
119880
2800
და იმ უცნობს მადლობა გადავუხადო.
02:15
(Applause)
46
123280
1720
(აპლოდისმენტები)
02:22
I tell you all of this
47
130919
1217
ამას იმიტომ გიყვებით,
02:24
because the events of that night changed
the course of my life to some degree.
the course of my life to some degree.
48
132160
4216
რომ იმ ღამის მოვლენებმა,
ჩემი ცხოვრება რაღაც დოზით შეცვალა.
ჩემი ცხოვრება რაღაც დოზით შეცვალა.
02:28
I became a psychology researcher,
49
136400
1616
გავხდი ფსიქოლოგიის მკვლევარი
და ჩემი საქმიანობა
და ჩემი საქმიანობა
02:30
and I've devoted my work to understanding
the human capacity to care for others.
the human capacity to care for others.
50
138040
4776
ადამიანის სხვაზე მზრუნველობის
უნარის გაგებას მივუძღვენი.
უნარის გაგებას მივუძღვენი.
02:34
Where does it come from,
and how does it develop,
and how does it develop,
51
142840
2336
საიდან ჩნდება ეს უნარი?
როგორ ვითარდება?
როგორ ვითარდება?
02:37
and what are the extreme forms
that it can take?
that it can take?
52
145200
2240
რა უკიდურესი ფორმები შეიძლება მიიღოს?
ეს კითხვები ძალიან მნიშვნელოვანია,
02:40
These questions are really important
to understanding basic aspects
to understanding basic aspects
53
148120
3176
ადამიანის სოციალური ბუნების
ბაზისური ასპექტების გასაგებად.
ბაზისური ასპექტების გასაგებად.
02:43
of human social nature.
54
151320
1240
02:45
A lot of people,
and this includes everybody
and this includes everybody
55
153320
2096
უამრავ ადამიანს, მათ შორის
02:47
from philosophers
and economists to ordinary people
and economists to ordinary people
56
155440
2896
ფილოსოფოსებს, ეკონომისტებს
და ჩვეულებრივ ადამიანებს მიაჩნიათ,
და ჩვეულებრივ ადამიანებს მიაჩნიათ,
02:50
believe that human nature
is fundamentally selfish,
is fundamentally selfish,
57
158360
3256
რომ ადამიანი ბუნებით ეგოისტია,
02:53
that we're only ever really motivated
by our own welfare.
by our own welfare.
58
161640
4176
რომ ჩვენ მოტივატორი,
მხოლოდ საკუთარი კეთილდღეობაა.
მხოლოდ საკუთარი კეთილდღეობაა.
02:57
But if that's true, why do some people,
like the stranger who rescued me,
like the stranger who rescued me,
59
165840
4296
მაგრამ თუკი ეს სიმართლეა,
იმ უცნობის მსგავსად,
ზოგი რატომ აკეთებს სიკეთეს უანგაროდ?
ზოგი რატომ აკეთებს სიკეთეს უანგაროდ?
03:02
do selfless things,
like helping other people
like helping other people
60
170160
2496
03:04
at enormous risk and cost to themselves?
61
172680
2440
რატომ იგდებს თავს უზარმაზარ საფრთხეში
სხვის დასახმარებლად?
სხვის დასახმარებლად?
03:07
Answering this question
62
175880
1296
ამ კითხვებზე პასუხი,
03:09
requires exploring the roots
of extraordinary acts of altruism,
of extraordinary acts of altruism,
63
177200
4096
ალტრუიზმის უჩვეულო გამოვლინებების
საფუძვლების კვლევას მოითხოვს.
საფუძვლების კვლევას მოითხოვს.
03:13
and what might make people
who engage in such acts
who engage in such acts
64
181320
2376
აგრეთვე, იმის გარკვევას,
თუ რა განასხვავებს
თუ რა განასხვავებს
03:15
different than other people.
65
183720
1856
მსგავსი გამოვლინებების ავტორებს,
სხვა ადამიანებისგან.
სხვა ადამიანებისგან.
03:17
But until recently, very little work
on this topic had been done.
on this topic had been done.
66
185600
3080
თუმცა, ბოლო დრომდე, ამ თემასთან
დაკავშირებით ცოტა რამ იყო გაკეთებული.
დაკავშირებით ცოტა რამ იყო გაკეთებული.
იმ კაცის ქმედება, რომელმაც მე გადამარჩინა
03:21
The actions of the man who rescued me
67
189920
1816
03:23
meet the most stringent
definition of altruism,
definition of altruism,
68
191760
2976
ალტრუიზმის ყველაზე მკაცრ
განმარტებას შეესაბამება,
განმარტებას შეესაბამება,
03:26
which is a voluntary, costly behavior
69
194760
2616
რაც სხვისი დახმარების
სურვილით მოტივირებული,
სურვილით მოტივირებული,
03:29
motivated by the desire
to help another individual.
to help another individual.
70
197400
2440
ნებაყოფლობითი, სარისკო საქციელია.
03:32
So it's a selfless act
intended to benefit only the other.
intended to benefit only the other.
71
200640
3120
ასე რომ, ეს მხოლოდ
სხვის სასარგებლოდ განზრახული,
სხვის სასარგებლოდ განზრახული,
თავგანწირული ქმედება იყო.
03:36
What could possibly
explain an action like that?
explain an action like that?
72
204560
2560
რას შეუძლია ასეთი ქმედების ახსნა?
ერთი პასუხი ცხადია, თანაგრძნობაა,
ერთი პასუხი ცხადია, თანაგრძნობაა,
03:40
One answer is compassion, obviously,
73
208120
1936
რაც ალტრუიზმის
მთავარი მამოძრავებელი ძალაა.
მთავარი მამოძრავებელი ძალაა.
03:42
which is a key driver of altruism.
74
210080
1800
03:44
But then the question becomes,
75
212520
1616
მაგრამ მაშინ ჩნდება კითხვა,
03:46
why do some people
seem to have more of it than others?
seem to have more of it than others?
76
214160
2760
რატომ აქვს ზოგიერთს ეს უნარი
სხვებზე მეტად განვითარებული?
სხვებზე მეტად განვითარებული?
03:50
And the answer may be that the brains
of highly altruistic people
of highly altruistic people
77
218120
3896
და ამის პასუხი შეიძლება იყოს ის,
რომ მეტად ალტრუისტული ადამიანების ტვინი
რომ მეტად ალტრუისტული ადამიანების ტვინი
03:54
are different in fundamental ways.
78
222040
2200
ფუნდამენტურად განსხვავებულია,
მაგრამ ამ განსხვავების გარკვევა,
03:57
But to figure out how,
79
225120
1896
03:59
I actually started from the opposite end,
80
227040
2120
სინამდვილეში საპირისპირო მხრიდან,
ფსიქოპათებიდან დავიწყე.
04:02
with psychopaths.
81
230160
1200
ადამიანის ბუნების ბაზისური ასპექტების
შესწავლის მიღებული მიდგომა,
შესწავლის მიღებული მიდგომა,
04:04
A common approach to understanding
basic aspects of human nature,
basic aspects of human nature,
82
232680
3096
როგორც მაგალითად სხვა ადამიანების
დახმარების სურვილის შესწავლის შემთხვევაში,
დახმარების სურვილის შესწავლის შემთხვევაში,
04:07
like the desire to help other people,
83
235800
2016
04:09
is to study people
in whom that desire is missing,
in whom that desire is missing,
84
237840
3136
იმ ადამიანების შესწავლაა,
რომლებსაც ეს სურვილი არ გააჩნიათ.
რომლებსაც ეს სურვილი არ გააჩნიათ.
04:13
and psychopaths are exactly such a group.
85
241000
2120
ფსიქოპათები კი,
სწორედ ამ ჯგუფს მიეკუთვნებიან.
სწორედ ამ ჯგუფს მიეკუთვნებიან.
04:16
Psychopathy is a developmental disorder
86
244200
2376
ფსიქოპათია განვითარების დარღვევაა,
04:18
with strongly genetic origins,
87
246600
2096
რომელსაც მძლავრი გენეტიკური საწყისები აქვს
04:20
and it results in a personality
that's cold and uncaring
that's cold and uncaring
88
248720
2896
და იწვევს პიროვნების გულგრილ,
გაუფრთხილებელ,
გაუფრთხილებელ,
04:23
and a tendency to engage in antisocial
and sometimes very violent behavior.
and sometimes very violent behavior.
89
251640
3524
ანტისოციალურ და ზოგჯერ ძალადობრივ ქცევას.
ერთხელ მე და ჩემმა კოლეგებმა ფსიქიკური
ჯანმრთელობის ეროვნულ ინსტიტუტში
ჯანმრთელობის ეროვნულ ინსტიტუტში
04:28
Once my colleagues and I
at the National Institute of Mental Health
at the National Institute of Mental Health
90
256040
3256
04:31
conducted some of the first ever
brain imaging research
brain imaging research
91
259320
2615
ერთ-ერთი პირველი
ტვინის ასახვითი კვლევა ჩავატარეთ
ტვინის ასახვითი კვლევა ჩავატარეთ
04:33
of psychopathic adolescents,
92
261959
2137
ფსიქოპათ მოზარდებზე
04:36
and our findings, and the findings
of other researchers now,
of other researchers now,
93
264120
2856
და ჩვენმა და ახლა უკვე სხვა
მკვლევარების შედეგებმა აჩვენეს,
მკვლევარების შედეგებმა აჩვენეს,
04:39
have shown that people
who are psychopathic
who are psychopathic
94
267000
2296
რომ ფსიქოპათებს,
04:41
pretty reliably exhibit
three characteristics.
three characteristics.
95
269320
2920
სამი საკმაოდ დამახასიათებელი თვისება აქვთ.
04:45
First, although they're not generally
insensitive to other people's emotions,
insensitive to other people's emotions,
96
273160
4616
პირველი, მიუხედავად იმისა რომ ზოგადად,
სხვისი ემოციის მიმართ გულგრილები არ არიან,
სხვისი ემოციის მიმართ გულგრილები არ არიან,
04:49
they are insensitive to signs
that other people are in distress.
that other people are in distress.
97
277800
3776
ტანჯვაში მყოფი ადამიანების მიმართ
უგრძნობები არიან.
უგრძნობები არიან.
04:53
And in particular,
98
281600
1216
კერძოდ,
04:54
they have difficulty recognizing
fearful facial expressions like this one.
fearful facial expressions like this one.
99
282840
3896
მათ ასეთი შეშინებული გამომეტყველების
ამოცნობა უჭირთ.
ამოცნობა უჭირთ.
04:58
And fearful expressions convey
urgent need and emotional distress,
urgent need and emotional distress,
100
286760
3696
ის კი გადაუდებელ საჭიროებას
და ემოციურ განსაცდელს გადმოსცემს,
და ემოციურ განსაცდელს გადმოსცემს,
05:02
and they usually elicit
compassion and a desire to help
compassion and a desire to help
101
290480
2616
რაც ჩვეულებრივ თანაგრძნობას
და დახმარების სურვილს აჩენს ხოლმე,
და დახმარების სურვილს აჩენს ხოლმე,
05:05
in people who see them,
102
293120
1256
ადამიანებში, რომლებიც ამას ხედავენ.
05:06
so it makes sense that people
who tend to lack compassion
who tend to lack compassion
103
294400
2696
ლოგიკურია, რომ ადამიანი
რომელსაც თანაგრძნობის ნაკლებობა აქვს,
რომელსაც თანაგრძნობის ნაკლებობა აქვს,
05:09
also tend to be insensitive to these cues.
104
297120
2120
ამ მინიშნებების მიმართ არასენსიტიურია.
05:12
The part of the brain
105
300520
1216
ტვინის იმ ნაწილს, რომელიც შეშინებული
გამომეტყველების ამოცნობაზეა პასუხისმგებელი
გამომეტყველების ამოცნობაზეა პასუხისმგებელი
05:13
that's the most important
for recognizing fearful expressions
for recognizing fearful expressions
106
301760
2896
05:16
is called the amygdala.
107
304680
1256
ამიგდალა ეწოდება.
05:17
There are very rare cases of people
who lack amygdalas completely,
who lack amygdalas completely,
108
305960
3416
ძალიან იშვიათია ისეთი ადამიანი,
რომელსაც ამიგდალა საერთოდ არ აქვს
რომელსაც ამიგდალა საერთოდ არ აქვს
05:21
and they're profoundly impaired
in recognizing fearful expressions.
in recognizing fearful expressions.
109
309400
3856
და ისინი შეშინებული გამომეტყველების
ამოცნობაში აბსოლიტურად შეზღუდულები არიან.
ამოცნობაში აბსოლიტურად შეზღუდულები არიან.
05:25
And whereas healthy adults and children
110
313280
2376
მაშინ როცა ჯანმრთელი
ზრდასრულების და ბავშვების ამიგდალაში
ზრდასრულების და ბავშვების ამიგდალაში
05:27
usually show big spikes
in amygdala activity
in amygdala activity
111
315680
2616
დიდი აქტივობა ფიქსირდება,
როცა შეშინებულ გამომეტყველებას ხედავენ.
როცა შეშინებულ გამომეტყველებას ხედავენ.
05:30
when they look at fearful expressions,
112
318320
2136
ფსიქოპათების ამიგდალა,
05:32
psychopaths' amygdalas
are underreactive to these expressions.
are underreactive to these expressions.
113
320480
3136
მსგავსი გამომეტყველებების მიმართ პასიურია.
05:35
Sometimes they don't react at all,
114
323640
1656
ზოგჯერ ისინი საერთოდ არ რეაგირებენ,
05:37
which may be why they have
trouble detecting these cues.
trouble detecting these cues.
115
325320
2620
რაც შეიძლება იყოს იმის მიზეზი,
რომ მინიშნებებს ვერ ხვდებიან.
რომ მინიშნებებს ვერ ხვდებიან.
05:41
Finally, psychopaths' amygdalas
are smaller than average
are smaller than average
116
329240
3136
და ბოლოს, ფსიქოპატების ამიგდალა საშუალოზე
05:44
by about 18 or 20 percent.
117
332400
1600
დაახლოებით 18 ან 20 პროცენტით პატარაა.
05:46
So all of these findings
are reliable and robust,
are reliable and robust,
118
334920
3816
ყველა ეს მიღებული შედეგი.
სანდოა და ზუსტი
05:50
and they're very interesting.
119
338760
1456
და ძალიან საინტერესო,
05:52
But remember that my main interest
120
340240
1656
მაგრამ გაიხსენეთ ჩემი მთავარი ინტერესი
იმის გაგება კი არაა,
იმის გაგება კი არაა,
05:53
is not understanding
why people don't care about others.
why people don't care about others.
121
341920
3536
თუ რატომ არ ზრუნავენ ადამიანები სხვებზე,
არამედ იმისი, თუ რატომ ზრუნავენ.
არამედ იმისი, თუ რატომ ზრუნავენ.
05:57
It's understanding why they do.
122
345480
1560
ანუ მთავარი კითხვაა,
05:59
So the real question is,
123
347880
2296
შეუძლია უჩვეულო ალტრუიზმს,
06:02
could extraordinary altruism,
124
350200
2256
რაც ფსიქოპათიის საპირისპიროა,
06:04
which is the opposite of psychopathy
125
352480
2216
06:06
in terms of compassion
and the desire to help other people,
and the desire to help other people,
126
354720
3416
თანაგრძნობის და სხვისი დახმარების კუთხით,
აღმოცენდეს ისეთ ტვინში,
06:10
emerge from a brain that is also
the opposite of psychopathy?
the opposite of psychopathy?
127
358160
4016
რომელიც ასევე ფსიქოპათის საპირისპროა?
06:14
A sort of antipsychopathic brain,
128
362200
2240
ასე ვთქვათ, ანტიფსიქოპათურ ტვინში,
06:17
better able to recognize
other people's fear,
other people's fear,
129
365880
3096
რომელსაც უკეთ შეუძლია
სხვების შიშის ამოცნობა
სხვების შიშის ამოცნობა
და მისი ამიგდალა კი, რომელიც უფრო მეტად
რეაგირებს ასეთ გამომეტყველებაზე,
რეაგირებს ასეთ გამომეტყველებაზე,
06:21
an amygdala that's more reactive
to this expression
to this expression
130
369000
2416
06:23
and maybe larger than average as well?
131
371440
1840
შეიძლება საშუალოზე უფრო დიდიც იყოს?
06:25
As my research has now shown,
132
373920
2016
როგორც ჩემმა კვლევა აჩვენა,
06:27
all three things are true.
133
375960
1456
სამივე ეს მოსაზრება სწორია.
06:29
And we discovered this
134
377440
1256
ჩვენი კი, ეს ყველაფერი,
მართლაც უჩვეულო ალტრუისტთა ჯგუფის
მართლაც უჩვეულო ალტრუისტთა ჯგუფის
06:30
by testing a population
of truly extraordinary altruists.
of truly extraordinary altruists.
135
378720
3016
შესწავლით აღმოვაჩინეთ.
06:33
These are people who have given
one of their own kidneys
one of their own kidneys
136
381760
2656
ესენი არიან ადამიანები,
რომლებმაც თავიანთი თირკმელი,
რომლებმაც თავიანთი თირკმელი,
06:36
to a complete stranger.
137
384440
1200
სრულიად უცნობს მისცეს.
06:38
So these are people who have volunteered
to undergo major surgery
to undergo major surgery
138
386600
3096
ანუ სერიოზული ოპერაცია იმისთვის გაიკეთეს,
06:41
so that one of their own
healthy kidneys can be removed
healthy kidneys can be removed
139
389720
2616
რომ საკუთარი, ერთ-ერთი
ჯანმრთელი თირკმლი ამოეკვეთათ
ჯანმრთელი თირკმლი ამოეკვეთათ
06:44
and transplanted into a very ill stranger
140
392360
2056
და ავადმყოფი უცნობისთის გადაენერგათ,
06:46
that they've never met and may never meet.
141
394440
2040
რომელსაც ალბათ არც მანამდე
და არც შემდეგ შეხვდებოდნენ.
და არც შემდეგ შეხვდებოდნენ.
06:49
"Why would anybody do this?"
is a very common question.
is a very common question.
142
397040
2800
"ასე რატომ უნდა მოიქცეს ვინმე?"
ეს კითხვა ხშირად ისმის,
ეს კითხვა ხშირად ისმის,
რომლის პასუხი შეიძლება იყოს ის,
06:52
And the answer may be
143
400520
1376
06:53
that the brains of these
extraordinary altruists
extraordinary altruists
144
401920
2256
რომ ამ უჩვეულო ალტრუისტების ტვინებს
06:56
have certain special characteristics.
145
404200
1800
განსაკუთრებული თვისებები გააჩნიათ.
06:59
They are better at recognizing
other people's fear.
other people's fear.
146
407040
3216
ისინი უკეთესად იცნობენ სხვების შიშებს.
07:02
They're literally better at detecting
when somebody else is in distress.
when somebody else is in distress.
147
410280
3416
უკეთ ავლენენ, როცა ადამიანი ტანჯვაშია.
07:05
This may be in part because their amygdala
is more reactive to these expressions.
is more reactive to these expressions.
148
413720
4656
ნაწილობრივ ეს ალბათ იმითაა გამოწვეული,
რომ მათი ამიგდალა
რომ მათი ამიგდალა
ასეთ გამომეტყველებებზე უფრო
მეტად რეაგირებს.
მეტად რეაგირებს.
07:10
And remember, this is the same part
of the brain that we found
of the brain that we found
149
418400
2936
გაიხსენეთ, ეს ტვინის ის უბანია,
რომელიც ფსიქოპათებში პასიური იყო.
რომელიც ფსიქოპათებში პასიური იყო.
07:13
was underreactive
in people who are psychopathic.
in people who are psychopathic.
150
421360
2336
საბოლოოდ კი მინდა გითხრათ,
რომ მათი ამიგდალა საშუალოზე
რომ მათი ამიგდალა საშუალოზე
07:15
And finally, their amygdalas
are larger than average as well,
are larger than average as well,
151
423720
2896
დაახლოებით 8 პროცენტით დიდია.
07:18
by about eight percent.
152
426640
1216
07:19
So together, what these data suggest
153
427880
1736
მაშ, რასაც ეს მონაცემები
ერთიანობაში გვიჩვენებს,
ერთიანობაში გვიჩვენებს,
07:21
is the existence of something
like a caring continuum in the world
like a caring continuum in the world
154
429640
3616
მსოფლიოში რაღაც მზრუნველობის სპექტრის
მსგავისის არსებობაა,
მსგავისის არსებობაა,
07:25
that's anchored at the one end
by people who are highly psychopathic,
by people who are highly psychopathic,
155
433280
3536
რომლის ერთი ბოლოში ფსიქოფატები არიან,
07:28
and at the other by people
who are very compassionate
who are very compassionate
156
436840
2496
ხოლო მეორე ბოლოში
მაღალი თანაგრძნობის ადამიანები,
მაღალი თანაგრძნობის ადამიანები,
07:31
and driven to acts of extreme altruism.
157
439360
1920
რომელთაც უკიდურესი ალტრუიზმი ამოძრავებთ.
07:34
But I should add that what makes
extraordinary altruists so different
extraordinary altruists so different
158
442760
3936
ასევე უნდა დავამატო,
რომ უჩვეულო ალტრუისტებს
რომ უჩვეულო ალტრუისტებს
07:38
is not just that they're
more compassionate than average.
more compassionate than average.
159
446720
2696
მხოლოდ ის კი არ განასხვავებს, რომ ისინი
07:41
They are,
160
449440
1216
საშუალოზე მეტად თანამგრძნობები არიან,
თუმცა ეს ნამვილად ასეა,
თუმცა ეს ნამვილად ასეა,
07:42
but what's even more unusual about them
161
450680
1896
არამედ რაც კიდევ უფრო უჩვეულოა,
07:44
is that they're compassionate
and altruistic
and altruistic
162
452600
2096
07:46
not just towards people
who are in their own innermost circle
who are in their own innermost circle
163
454720
2936
ისინი თანამგრძნობები და ალტრუისტები არიან,
07:49
of friends and family. Right?
164
457680
1976
არა მხოლოდ მათი უახლოესი წრის მიმართ,
როგორიცაა სამეგობრო, ან ოჯახი.
როგორიცაა სამეგობრო, ან ოჯახი.
07:51
Because to have compassion for people
that you love and identify with
that you love and identify with
165
459680
3256
იმ ადამიანებისადმი თანაგრძნობა
რომლებიც გიყვართ და აღიარებთ.
სულაც არაა უჩვეულო.
სულაც არაა უჩვეულო.
07:54
is not extraordinary.
166
462960
2200
ნამდვილად უჩვეულო ალტრუისტების
თანაგრძნობა ბევრად შორს მიდის.
თანაგრძნობა ბევრად შორს მიდის.
07:58
Truly extraordinary altruists' compassion
extends way beyond that circle,
extends way beyond that circle,
167
466040
4176
ის მათ ფართო სანაცნობო წრესაც კი სცდება
და იმ ადამიანებზე ვრცელდება,
და იმ ადამიანებზე ვრცელდება,
08:02
even beyond their wider
circle of acquaintances
circle of acquaintances
168
470240
2216
რომლებიც მთლიანად
მათი სოციალური წრის მიღმა იმყოფებიან,
მათი სოციალური წრის მიღმა იმყოფებიან,
08:04
to people who are outside
their social circle altogether,
their social circle altogether,
169
472480
2936
08:07
total strangers,
170
475440
1536
აბსოლიტურად უცნობებზე,
08:09
just like the man who rescued me.
171
477000
1600
იმ კაცის მსგავსად, რომელმაც გადამარჩინა.
08:11
And I've had the opportunity now
to ask a lot of altruistic kidney donors
to ask a lot of altruistic kidney donors
172
479960
3496
და ახლა მაქვს შესაძლებლობა ვკითხო
უამრავ ალტრუისტ თირკმელის დონორს,
უამრავ ალტრუისტ თირკმელის დონორს,
08:15
how it is that they manage to generate
such a wide circle of compassion
such a wide circle of compassion
173
483480
4376
როგორ ახერხებენ ამხელა
თანაგრძნობის გამოჩენას
თანაგრძნობის გამოჩენას
და სრულიად უცნობს თავიანთი
სურვილით აძლევენ თირკმელს.
სურვილით აძლევენ თირკმელს.
08:19
that they were willing to give
a complete stranger their kidney.
a complete stranger their kidney.
174
487880
3336
აღმოვაჩინე, რომ მათ ამ კითხვაზე
პასუხის გაცემა უჭირთ.
პასუხის გაცემა უჭირთ.
08:23
And I found it's a really difficult
question for them to answer.
question for them to answer.
175
491240
3496
ვეკითხები: "როგორ ხდება,
რომ ბევრისგან განსხვავებით
რომ ბევრისგან განსხვავებით
08:26
I say, "How is it that
you're willing to do this thing
you're willing to do this thing
176
494760
4056
08:30
when so many other people don't?
177
498840
1976
ამის გაკეთების სურვილი გაქვთ?
08:32
You're one of fewer than 2,000 Americans
178
500840
2416
თქვენ 2000 -ზე ნაკლები
ამერიკელიდან ერთ-ერთი ხართ,
ამერიკელიდან ერთ-ერთი ხართ,
08:35
who has ever given a kidney to a stranger.
179
503280
2616
ვისაც უცნობისთვის ოდესმე თირკმელი მიუცია.
რა არის თქვენში ასეთი განსაკუთრებული?"
08:37
What is it that makes you so special?"
180
505920
1840
და რას მპასუხობენ?
08:40
And what do they say?
181
508400
1280
ამბობენ რომ: "არაფერი"
08:43
They say, "Nothing.
182
511400
1920
არაფერია განსაკუთრებული.
08:46
There's nothing special about me.
183
514200
1776
მეც ყველასნაირი ვარ."
08:48
I'm just the same as everybody else."
184
516000
1799
ვფიქრობ, ეს მრავლისმთქმელი პასუხია,
08:51
And I think that's actually
a really telling answer,
a really telling answer,
185
519200
3096
რადგან ის გვეუბნება, რომ ამ ალტრუისტების
წრე ასე კი არ გამოიყურება,
წრე ასე კი არ გამოიყურება,
08:54
because it suggests that the circles
of these altruists don't look like this,
of these altruists don't look like this,
186
522320
3840
08:59
they look more like this.
187
527240
1976
არამედ უფრო ასე.
09:01
They have no center.
188
529240
1240
მათ არ აქვთ ცენტრი.
ეს ალტრუისტები საკუთარ თავს,
09:03
These altruists literally
don't think of themselves
don't think of themselves
189
531320
2416
ცენტრალურ ფიგურად არ აღიქვამენ
09:05
as being at the center of anything,
190
533760
2256
არ ფიქრობენ, რომ სხვაზე მეტად
მნიშვნელოვნები, ან უკეთესები არიან.
მნიშვნელოვნები, ან უკეთესები არიან.
09:08
as being better or more inherently
important than anybody else.
important than anybody else.
191
536040
2960
როდესაც ერთ ალტრუისტს ვკითხე,
თუ რატომ იყო
თუ რატომ იყო
09:12
When I asked one altruist
why donating her kidney made sense to her,
why donating her kidney made sense to her,
192
540000
3216
თირკმლის გაცემა მისთვის მნიშვნელოვანი,
09:15
she said, "Because it's not about me."
193
543240
2720
მან მიპასუხა:
"იმიტომ რომ მხოლოდ ჩემზე არ არის."
"იმიტომ რომ მხოლოდ ჩემზე არ არის."
კიდევ ერთმა მიპასუხა:
09:19
Another said,
194
547040
1736
"მე განსხვავებული არ ვარ.
არ ვარ უნიკალური.
არ ვარ უნიკალური.
09:20
"I'm not different. I'm not unique.
195
548800
2256
თქვენი კვლევა იმას დაადგენს,
რომ მეც თქვენნაირი ვარ."
რომ მეც თქვენნაირი ვარ."
09:23
Your study here is going to find out
that I'm just the same as you."
that I'm just the same as you."
196
551080
3336
ვფიქრობ, ეგოცენტრიზმის უქონლობის
საუკეთესო სახელწოდებაა
საუკეთესო სახელწოდებაა
09:26
I think the best description
for this amazing lack of self-centeredness
for this amazing lack of self-centeredness
197
554440
4096
თავმდაბლობა,
09:30
is humility,
198
558560
1856
რომელიც ნეტარი ავგუსტინეს თქმით,
09:32
which is that quality
that in the words of St. Augustine
that in the words of St. Augustine
199
560440
3096
ადამიანს ანგელოზად აქცევს.
09:35
makes men as angels.
200
563560
1520
რატომ არის ასე?
09:38
And why is that?
201
566120
1696
იმიტომ რომ თუკი თქვენს
წრეს ცენტრი არ აქვს,
წრეს ცენტრი არ აქვს,
09:39
It's because if there's
no center of your circle,
no center of your circle,
202
567840
2776
მაშინ არც შიდა და გარე რგოლები იარსებებს,
09:42
there can be no inner rings
or outer rings,
or outer rings,
203
570640
2536
არავინ იქნება ისეთი, ვინც ვინმეზე მეტად,
ან ნაკლებად იმსახურებს
ან ნაკლებად იმსახურებს
09:45
nobody who is more or less worthy
of your care and compassion
of your care and compassion
204
573200
2896
თქვენს მზრუნველობასა და თანაგრძნობას.
09:48
than anybody else.
205
576120
1200
და მე ვფიქრობ სწორედ ეს არის ის,
რაც გამორჩეულ ალტრუისტებს
რაც გამორჩეულ ალტრუისტებს
09:49
And I think that this is what really
distinguishes extraordinary altruists
distinguishes extraordinary altruists
206
577920
3496
ჩვეულებრივი ადამიანებისგან განასხვავებთ.
09:53
from the average person.
207
581440
1240
09:55
But I also think that this is a view
of the world that's attainable by many
of the world that's attainable by many
208
583400
3576
მაგრამ ამასთანავე ვფიქრობ,
რომ ბევრი შეძლებს
რომ ბევრი შეძლებს
09:59
and maybe even most people.
209
587000
1976
ამ მსოფლმხედველობის გათავისებას.
შეიძლება უმეტესობაც კი.
შეიძლება უმეტესობაც კი.
10:01
And I think this
because at the societal level,
because at the societal level,
210
589000
2256
ასე იმიტომ ვფიქრობ,
რომ სოციალურ დონეზე,
რომ სოციალურ დონეზე,
10:03
expansions of altruism and compassion
are already happening everywhere.
are already happening everywhere.
211
591280
3720
ალტრუიზმისა და თანაგრძნობის
გაფართოება უკვე ყველგან ხდება.
გაფართოება უკვე ყველგან ხდება.
10:07
The psychologist Steven Pinker
and others have shown
and others have shown
212
595920
2456
ფსიქოლოგმა სტივენ პინკერმა
და სხვებმა გვიჩვენეს,
და სხვებმა გვიჩვენეს,
10:10
that all around the world people
are becoming less and less accepting
are becoming less and less accepting
213
598400
3256
რომ მსოფლიოს მასშტაბით,
სულ უფრო ნაკლები ადამიანისთვისაა
სულ უფრო ნაკლები ადამიანისთვისაა
10:13
of suffering in ever-widening
circles of others,
circles of others,
214
601680
2456
სხვების ტანჯვა მისაღები,
რამაც ყველა სახის სისასტიკისა და
ძალადობის კლებამდე მიგვიყვანა,
ძალადობის კლებამდე მიგვიყვანა,
10:16
which has led to declines
of all kinds of cruelty and violence,
of all kinds of cruelty and violence,
215
604160
3056
ცხოველებზე და ოჯახში ძალადობით დაწყებული,
10:19
from animal abuse to domestic violence
to capital punishment.
to capital punishment.
216
607240
3520
სიკვდილით დასჯით დამთავრებული.
ასევე ამან ყველა სახის
ალტრუიზმის ზრდა გამოიწვია.
ალტრუიზმის ზრდა გამოიწვია.
10:23
And it's led to increases
in all kinds of altruism.
in all kinds of altruism.
217
611480
2816
ასი წლის წინ ადამიანებს
ალბათ სასაცილოდ არ ეყოფოდათ
ალბათ სასაცილოდ არ ეყოფოდათ
10:26
A hundred years ago, people
would have thought it was ludicrous
would have thought it was ludicrous
218
614320
3096
სრულიად უცნობისთვის
10:29
how normal and ordinary it is
219
617440
1496
სისხლის, ან ძვლის ტვინის გაცემა,
10:30
for people to donate
their blood and bone marrow
their blood and bone marrow
220
618960
3296
რაც დღეს სრულიად ნორმალური
და ჩვეულებრივი მოვლენაა.
და ჩვეულებრივი მოვლენაა.
10:34
to complete strangers today.
221
622280
1640
10:36
Is it possible that
a hundred years from now
a hundred years from now
222
624720
2096
ნუთუ შესაძლებელია ასი წლის შემდეგ,
რომ ადამიანებმა
რომ ადამიანებმა
10:38
people will think
that donating a kidney to a stranger
that donating a kidney to a stranger
223
626840
2576
თირკმლის სრულიად უცნობისთვის გაცემა,
10:41
is just as normal and ordinary
224
629440
1456
ჩვეულებრივად და ნორმალურად მიიღონ,
10:42
as we think donating blood
and bone marrow is today?
and bone marrow is today?
225
630920
3016
როგორც დღეს ჩვენ ეს სისხლსა
და ძვლის ტვინზე მიგვაჩნია?
და ძვლის ტვინზე მიგვაჩნია?
10:45
Maybe.
226
633960
1200
შესაძლებელია.
10:47
So what's at the root
of all these amazing changes?
of all these amazing changes?
227
635800
2896
რა იმალება ამ გასაოცარი ცვლილებების უკან?
10:50
In part it seems to be
228
638720
1776
როგორც ჩანს, ნაწილობრივ
10:52
increases in wealth
and standards of living.
and standards of living.
229
640520
3200
კეთილდღეობისა და ცხოვრების
დონის გაუმჯობესება.
დონის გაუმჯობესება.
როცა საზოგადოებები უფრო შეძლებული ხდება,
10:56
As societies become
wealthier and better off,
wealthier and better off,
230
644600
2736
ადამიანები ყურადღებას
გარესამყაროსკენ მიმართავენ,
გარესამყაროსკენ მიმართავენ,
10:59
people seem to turn
their focus of attention outward,
their focus of attention outward,
231
647360
2616
რასაც შედეგად უცნობების მიმართ ყველა
სახის ალტრუიზმის ზრდა მოჰყვება,
სახის ალტრუიზმის ზრდა მოჰყვება,
11:02
and as a result, all kinds of altruism
towards strangers increases,
towards strangers increases,
232
650000
3856
მოხალისეობიდან საქველმოქმედო დახმარებამდე
11:05
from volunteering to charitable donations
and even altruistic kidney donations.
and even altruistic kidney donations.
233
653880
4720
და თვით თირკმლის
ალტრუისტულ შემოწირულობამდეც.
ალტრუისტულ შემოწირულობამდეც.
11:11
But all of these changes also yield
234
659440
2976
მაგრამ ყველაფერ ამას
უცნაური და პარადოქსულ შედეგიც მოჰყვება.
უცნაური და პარადოქსულ შედეგიც მოჰყვება.
11:14
a strange and paradoxical result,
235
662440
3216
მიუხედავად იმისა, რომ მსოფლიო
უფრო უკეთეს და ჰუმანურ ადგილად იქცევა,
უფრო უკეთეს და ჰუმანურ ადგილად იქცევა,
11:17
which is that even as the world is
becoming a better and more humane place,
becoming a better and more humane place,
236
665680
3536
როგორც ხდება კიდეც,
11:21
which it is,
237
669240
1216
11:22
there's a very common perception
that it's becoming worse
that it's becoming worse
238
670480
2696
ამასთანავე არსებობს
გავრცელებული შეხედულება,
გავრცელებული შეხედულება,
11:25
and more cruel, which it's not.
239
673200
2040
რომ ის უარესდება და უფრო
სასტიკი ხდება, რაც არასწორია.
სასტიკი ხდება, რაც არასწორია.
11:28
And I don't know exactly why this is,
240
676080
1816
ზუსტად არ ვიცი ასე რატომ ხდება,
11:29
but I think it may be
that we now just know so much more
that we now just know so much more
241
677920
3576
მაგრამ ალბათ, უბრალოდ დღესდღეობით
ბევრად მეტი ვიცით,
ბევრად მეტი ვიცით,
11:33
about the suffering
of strangers in distant places,
of strangers in distant places,
242
681520
3176
შორს მყოფი,
უცნობი ადამიანების ტანჯვის შესახებ
უცნობი ადამიანების ტანჯვის შესახებ
11:36
and so we now care a lot more
243
684720
2416
და შესაბამისად ბევრად მეტად გვაღელვებს,
11:39
about the suffering
of those distant strangers.
of those distant strangers.
244
687160
2200
ეს შორს მყოფი უცნობების ტანჯვა.
11:42
But what's clear is the kinds
of changes we're seeing show
of changes we're seeing show
245
690240
3696
ცხადია, ცვლილებები,
რომლებსაც ვხედავთ გვიჩვენებს,
რომლებსაც ვხედავთ გვიჩვენებს,
რომ ალტრუიზმისა
და თანაგრძნობის საფუძვლები
და თანაგრძნობის საფუძვლები
11:45
that the roots of altruism and compassion
246
693960
2456
ადამიანის ბუნების ისეთივე განუყოფელი
ნაწილია, როგორც სისატიკე და ძალადობა,
ნაწილია, როგორც სისატიკე და ძალადობა,
11:48
are just as much a part of human nature
as cruelty and violence,
as cruelty and violence,
247
696440
3016
11:51
maybe even more so,
248
699480
1696
შეიძლება უფრო მეტადაც კი.
11:53
and while some people do seem
to be inherently more sensitive
to be inherently more sensitive
249
701200
4056
თუმცა ზოგიერთები
თითქოს უფრო მეტად სენსიტიურები არიან
თითქოს უფრო მეტად სენსიტიურები არიან
ტანჯული შორეული უცნობების მიმართ,
11:57
to the suffering of distant others,
250
705280
2096
11:59
I really believe that the ability
to remove oneself
to remove oneself
251
707400
2776
მე ნამდვილად მჯერა,
რომ თანაგრძნობის წრის ისე გაფართოება,
რომ მასში უცნობებიც მოექცნენ
რომ მასში უცნობებიც მოექცნენ
12:02
from the center of the circle
252
710200
1776
12:04
and expand the circle of compassion
outward to include even strangers
outward to include even strangers
253
712000
4056
და საკუთარი თავის
ამ წრის ცენტრიდან მოშორება,
ამ წრის ცენტრიდან მოშორება,
12:08
is within reach for almost everyone.
254
716080
2800
თითქმის ყველას ხელეწიფება.
მადლობა.
12:12
Thank you.
255
720080
1216
(აპლოდისმენტები)
12:13
(Applause)
256
721320
7578
ABOUT THE SPEAKER
Abigail Marsh - PsychologistAbigail Marsh asks essential questions: If humans are evil, why do we sometimes go to extraordinary lengths to help others even at a cost to ourselves?
Why you should listen
How do we understand what others think and feel? An associate professor in the department of psychology and the interdisciplinary neuroscience program at Georgetown University, Abigail Marsh focuses on social and affective neuroscience. She addresses questions using multiple approaches that include functional and structural brain imaging in adolescents and adults from both typical and non-typical populations, as well as behavioral, cognitive, genetic and pharmacological techniques. Among her ongoing research projects are brain imaging and behavioral studies of altruistic kidney donors and brain imaging studies of children/adolescents with severe conduct problems and limited empathy.
Marsh's 2017 book The Fear Factor: How One Emotion Connects Altruists, Psychopaths, and Everyone In-Between explores the extremes of human generosity and cruelty.
Abigail Marsh | Speaker | TED.com