TEDSummit
Abigail Marsh: Why some people are more altruistic than others
Abigail Marsh: Dlaczego niektórzy ludzie są bardziej altruistyczni od innych
Filmed:
Readability: 4.4
2,142,656 views
Dlaczego niektórzy ludzie bezinteresownie pomagają innym, ryzykując nawet swoim zdrowiem? Abigail Marsh, naukowiec w dziedzinie psychologii, bada motywację osób, które wykazują się altruistycznymi działaniami, jak na przykład oddanie nerki obcej osobie. Czy ich mózg jest inny?
Abigail Marsh - Psychologist
Abigail Marsh asks essential questions: If humans are evil, why do we sometimes go to extraordinary lengths to help others even at a cost to ourselves? Full bio
Abigail Marsh asks essential questions: If humans are evil, why do we sometimes go to extraordinary lengths to help others even at a cost to ourselves? Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
There's a man out there, somewhere,
0
760
2096
Jest gdzieś człowiek,
00:14
who looks a little bit
like the actor Idris Elba,
like the actor Idris Elba,
1
2880
2976
który przypomina aktora Idrisa Elbę.
00:17
or at least he did 20 years ago.
2
5880
2376
Przynajmniej tak wyglądał 20 lat temu.
00:20
I don't know anything else about him,
3
8280
1816
Nie wiem o nim nic poza tym,
00:22
except that he once saved my life
4
10120
1896
że pewnego dnia uratował mi życie,
00:24
by putting his own life in danger.
5
12040
1640
ryzykując swoje własne.
00:26
This man ran across four lanes of freeway
traffic in the middle of the night
traffic in the middle of the night
6
14600
5376
Przebiegł w środku nocy
przez cztery pasy ruchliwej autostrady,
przez cztery pasy ruchliwej autostrady,
00:32
to bring me back to safety
7
20000
1776
żeby zapewnić mi bezpieczeństwo
00:33
after a car accident
that could have killed me.
that could have killed me.
8
21800
2776
po wypadku samochodowym,
w którym mogłam zginąć.
w którym mogłam zginąć.
00:36
And the whole thing
left me really shaken up, obviously,
left me really shaken up, obviously,
9
24600
2656
Oczywiście całe to zdarzenie
wstrząsnęło mną,
wstrząsnęło mną,
00:39
but it also left me with this
kind of burning, gnawing need
kind of burning, gnawing need
10
27280
3976
ale również wywołało we mnie
palącą i dręczącą potrzebę zrozumienia,
palącą i dręczącą potrzebę zrozumienia,
00:43
to understand why he did it,
11
31280
1640
dlaczego tak postąpił.
00:45
what forces within him
caused him to make the choice
caused him to make the choice
12
33760
2776
Jaka wewnętrzna siła spowodowała,
że dokonał wyboru,
że dokonał wyboru,
00:48
that I owe my life to,
13
36560
1856
któremu zawdzięczam życie,
00:50
to risk his own life
to save the life of a stranger?
to save the life of a stranger?
14
38440
3616
zaryzykował własne życie,
żeby ocalić obcą osobę?
żeby ocalić obcą osobę?
00:54
In other words, what are the causes of his
or anybody else's capacity for altruism?
or anybody else's capacity for altruism?
15
42080
5040
Innymi słowy, co powoduje,
że ludzie są zdolni do altruizmu?
że ludzie są zdolni do altruizmu?
00:59
But first let me tell you what happened.
16
47840
2016
Pozwólcie, że opowiem, co się wydarzyło.
01:01
That night, I was 19 years old
17
49880
1456
Tamtej nocy miałam 19 lat .
01:03
and driving back to my home
in Tacoma, Washington,
in Tacoma, Washington,
18
51360
2376
Wracałam autostradą
międzystanową numer pięć
międzystanową numer pięć
01:05
down the Interstate 5 freeway,
19
53760
1816
do domu w Tacoma w Waszyngtonie,
01:07
when a little dog
darted out in front of my car.
darted out in front of my car.
20
55600
2536
kiedy mały pies wbiegł mi przed maskę.
01:10
And I did exactly
what you're not supposed to do,
what you're not supposed to do,
21
58160
2336
Zrobiłam dokładnie to, czego nie powinnam,
czyli gwałtownie skręciłam,
żeby go ominąć.
żeby go ominąć.
01:12
which is swerve to avoid it.
22
60520
1360
01:14
And I discovered why
you're not supposed to do that.
you're not supposed to do that.
23
62480
2440
I odkryłam, dlaczego
nie powinno się tego robić.
nie powinno się tego robić.
01:17
I hit the dog anyways,
24
65319
1737
Mimo wszystko potrąciłam tego psa,
01:19
and that sent the car into a fishtail,
25
67080
2616
przez co zarzuciło mnie,
01:21
and then a spin across the freeway,
26
69720
2576
zakręciło w poprzek autostrady,
01:24
until finally it wound up
in the fast lane of the freeway
in the fast lane of the freeway
27
72320
3576
aż w końcu znalazłam się
na pasie szybkiego ruchu,
na pasie szybkiego ruchu,
01:27
faced backwards into oncoming traffic
28
75920
2936
przodem do nadjeżdżających samochodów.
01:30
and then the engine died.
29
78880
1360
i wtedy zgasł silnik.
01:33
And I was sure in that moment
that I was about to die too,
that I was about to die too,
30
81480
3560
Byłam pewna, że zaraz zginę,
01:37
but I didn't
31
85880
1216
ale tak się nie stało
01:39
because of the actions
of that one brave man
of that one brave man
32
87120
2736
dzięki temu, co zrobił
ten odważny człowiek,
ten odważny człowiek,
który widząc mój unieruchomiony samochód,
01:41
who must have made the decision
33
89880
1496
01:43
within a fraction of a second
of seeing my stranded car
of seeing my stranded car
34
91400
3016
musiał podjąć decyzję w ułamku sekundy,
01:46
to pull over and run
across four lanes of freeway traffic
across four lanes of freeway traffic
35
94440
4256
żeby zjechać na pobocze
i pobiec przez cztery pasy autostrady,
i pobiec przez cztery pasy autostrady,
01:50
in the dark
36
98720
1936
w ciemności,
01:52
to save my life.
37
100680
1976
żeby ocalić mi życie.
01:54
And then after he got my car working again
38
102680
2896
Kiedy upewnił się,
że mój samochód znowu działa,
że mój samochód znowu działa,
01:57
and got me back to safety
and made sure I was going to be all right,
and made sure I was going to be all right,
39
105600
3616
a ja jestem bezpieczna i czuję się dobrze,
02:01
he drove off again.
40
109240
1536
znowu odjechał.
02:02
He never even told me his name,
41
110800
2336
Nigdy nie powiedział mi, jak ma na imię.
02:05
and I'm pretty sure
I forgot to say thank you.
I forgot to say thank you.
42
113160
2160
Jestem pewna, że zapomniałam
mu podziękować.
mu podziękować.
02:08
So before I go any further,
43
116440
1936
Zanim przejdę dalej,
02:10
I really want to take a moment
44
118400
1456
pragnę zatrzymać się na chwilę
02:11
to stop and say thank you
to that stranger.
to that stranger.
45
119880
2800
i podziękować temu obcemu człowiekowi.
02:15
(Applause)
46
123280
1720
(Brawa)
02:22
I tell you all of this
47
130919
1217
Mówię o tym,
02:24
because the events of that night changed
the course of my life to some degree.
the course of my life to some degree.
48
132160
4216
bo tamte wydarzenia
w pewnym stopniu zmieniły moje życie.
w pewnym stopniu zmieniły moje życie.
Zostałam naukowcem
w dziedzinie psychologii
w dziedzinie psychologii
02:28
I became a psychology researcher,
49
136400
1616
02:30
and I've devoted my work to understanding
the human capacity to care for others.
the human capacity to care for others.
50
138040
4776
i poświęciłam się pracy nad zrozumieniem
zdolności człowieka do dbania o innych.
zdolności człowieka do dbania o innych.
02:34
Where does it come from,
and how does it develop,
and how does it develop,
51
142840
2336
Skąd to się bierze, jak się rozwija
02:37
and what are the extreme forms
that it can take?
that it can take?
52
145200
2240
i jakie skrajne formy może przybrać?
02:40
These questions are really important
to understanding basic aspects
to understanding basic aspects
53
148120
3176
Te pytania są istotne dla zrozumienia
podstawowych aspektów
podstawowych aspektów
02:43
of human social nature.
54
151320
1240
społecznej natury człowieka.
02:45
A lot of people,
and this includes everybody
and this includes everybody
55
153320
2096
Wiele osób, właściwie każdy z nas,
02:47
from philosophers
and economists to ordinary people
and economists to ordinary people
56
155440
2896
od filozofów i ekonomistów
po zwykłych ludzi,
po zwykłych ludzi,
02:50
believe that human nature
is fundamentally selfish,
is fundamentally selfish,
57
158360
3256
uważa, że natura ludzka
jest zasadniczo samolubna,
jest zasadniczo samolubna,
02:53
that we're only ever really motivated
by our own welfare.
by our own welfare.
58
161640
4176
że jesteśmy zmotywowani do działania
tylko wtedy, kiedy chodzi o nasze dobro.
tylko wtedy, kiedy chodzi o nasze dobro.
02:57
But if that's true, why do some people,
like the stranger who rescued me,
like the stranger who rescued me,
59
165840
4296
Jeśli to prawda, dlaczego niektórzy,
jak nieznajomy, który mnie uratował,
jak nieznajomy, który mnie uratował,
03:02
do selfless things,
like helping other people
like helping other people
60
170160
2496
robią coś bezinteresownego,
jak pomoc innym,
jak pomoc innym,
03:04
at enormous risk and cost to themselves?
61
172680
2440
swoim kosztem przy dużym ryzyku?
03:07
Answering this question
62
175880
1296
Odpowiedź na to pytanie
03:09
requires exploring the roots
of extraordinary acts of altruism,
of extraordinary acts of altruism,
63
177200
4096
wymaga zbadania podstaw
niezwykłych aktów altruizmu
niezwykłych aktów altruizmu
03:13
and what might make people
who engage in such acts
who engage in such acts
64
181320
2376
i tego, co odróżnia altruistów
od pozostałych ludzi.
od pozostałych ludzi.
03:15
different than other people.
65
183720
1856
03:17
But until recently, very little work
on this topic had been done.
on this topic had been done.
66
185600
3080
Do niedawna niewiele
zostało zbadane w tym temacie.
zostało zbadane w tym temacie.
To, co zrobił mój wybawca,
03:21
The actions of the man who rescued me
67
189920
1816
03:23
meet the most stringent
definition of altruism,
definition of altruism,
68
191760
2976
najlepiej oddaje definicję altruizmu
03:26
which is a voluntary, costly behavior
69
194760
2616
jako dobrowolnego ponoszenia
pewnych kosztów,
pewnych kosztów,
umotywowanego pragnieniem
pomocy drugiemu człowiekowi.
pomocy drugiemu człowiekowi.
03:29
motivated by the desire
to help another individual.
to help another individual.
70
197400
2440
03:32
So it's a selfless act
intended to benefit only the other.
intended to benefit only the other.
71
200640
3120
Czyli to bezinteresowne działanie
na korzyść drugiej osoby.
na korzyść drugiej osoby.
03:36
What could possibly
explain an action like that?
explain an action like that?
72
204560
2560
Co mogłoby tłumaczyć takie zachowanie?
03:40
One answer is compassion, obviously,
73
208120
1936
Oczywiście może to być współczucie,
03:42
which is a key driver of altruism.
74
210080
1800
kluczowy bodziec altruizmu.
03:44
But then the question becomes,
75
212520
1616
Co rodzi kolejne pytanie,
03:46
why do some people
seem to have more of it than others?
seem to have more of it than others?
76
214160
2760
dlaczego jedni mają
więcej współczucia niż inni?
więcej współczucia niż inni?
03:50
And the answer may be that the brains
of highly altruistic people
of highly altruistic people
77
218120
3896
Może dlatego, że mózg
wyjątkowo altruistycznych osób
wyjątkowo altruistycznych osób
03:54
are different in fundamental ways.
78
222040
2200
zasadniczo jest inny.
03:57
But to figure out how,
79
225120
1896
Żeby to zrozumieć,
03:59
I actually started from the opposite end,
80
227040
2120
zaczęłam od końca,
04:02
with psychopaths.
81
230160
1200
od psychopatów.
04:04
A common approach to understanding
basic aspects of human nature,
basic aspects of human nature,
82
232680
3096
Znana metoda na zrozumienie
podstawowych zachowań ludzkiej natury,
podstawowych zachowań ludzkiej natury,
04:07
like the desire to help other people,
83
235800
2016
jak pragnienie pomagania innym,
04:09
is to study people
in whom that desire is missing,
in whom that desire is missing,
84
237840
3136
polega na zbadaniu osób,
które nie mają takiego pragnienia,
które nie mają takiego pragnienia,
04:13
and psychopaths are exactly such a group.
85
241000
2120
a psychopaci są taką grupą.
04:16
Psychopathy is a developmental disorder
86
244200
2376
Psychopatia to choroba rozwojowa,
04:18
with strongly genetic origins,
87
246600
2096
z silnym uwarunkowaniem genetycznym,
04:20
and it results in a personality
that's cold and uncaring
that's cold and uncaring
88
248720
2896
skutkująca oziębłą i nieczułą osobowością
04:23
and a tendency to engage in antisocial
and sometimes very violent behavior.
and sometimes very violent behavior.
89
251640
3524
i skłonnością do antyspołecznych,
a czasami brutalnych zachowań.
a czasami brutalnych zachowań.
Wraz z kolegami z Narodowego
Instytutu Zdrowia Psychicznego
Instytutu Zdrowia Psychicznego
04:28
Once my colleagues and I
at the National Institute of Mental Health
at the National Institute of Mental Health
90
256040
3256
04:31
conducted some of the first ever
brain imaging research
brain imaging research
91
259320
2615
przeprowadziliśmy
u psychopatycznych nastolatków
u psychopatycznych nastolatków
04:33
of psychopathic adolescents,
92
261959
2137
pierwsze badania obrazowania mózgu.
04:36
and our findings, and the findings
of other researchers now,
of other researchers now,
93
264120
2856
Nasze odkrycia, podobnie
jak obecnie prowadzone badania,
jak obecnie prowadzone badania,
04:39
have shown that people
who are psychopathic
who are psychopathic
94
267000
2296
pokazały, że psychopatyczne osoby
04:41
pretty reliably exhibit
three characteristics.
three characteristics.
95
269320
2920
charakteryzują się trzema cechami.
04:45
First, although they're not generally
insensitive to other people's emotions,
insensitive to other people's emotions,
96
273160
4616
Po pierwsze, chociaż generalnie
nie są niewrażliwi na emocje innych ludzi,
nie są niewrażliwi na emocje innych ludzi,
04:49
they are insensitive to signs
that other people are in distress.
that other people are in distress.
97
277800
3776
są nieczuli na oznaki czyjegoś cierpienia.
04:53
And in particular,
98
281600
1216
W szczególności
04:54
they have difficulty recognizing
fearful facial expressions like this one.
fearful facial expressions like this one.
99
282840
3896
mają trudność w rozpoznaniu
zaniepokojonego wyrazu twarzy, jak ten.
zaniepokojonego wyrazu twarzy, jak ten.
04:58
And fearful expressions convey
urgent need and emotional distress,
urgent need and emotional distress,
100
286760
3696
Niepokój rodzi nagłą potrzebę
i emocjonalny ból,
i emocjonalny ból,
05:02
and they usually elicit
compassion and a desire to help
compassion and a desire to help
101
290480
2616
które wywołują współczucie
i pragnienie niesienia pomocy
i pragnienie niesienia pomocy
05:05
in people who see them,
102
293120
1256
u patrzących.
05:06
so it makes sense that people
who tend to lack compassion
who tend to lack compassion
103
294400
2696
Dlatego ludzie pozbawieni współczucia
05:09
also tend to be insensitive to these cues.
104
297120
2120
są również nieczuli na te sygnały.
05:12
The part of the brain
105
300520
1216
Część mózgu,
05:13
that's the most important
for recognizing fearful expressions
for recognizing fearful expressions
106
301760
2896
która odpowiada za rozpoznanie niepokoju
to ciało migdałowate.
05:16
is called the amygdala.
107
304680
1256
05:17
There are very rare cases of people
who lack amygdalas completely,
who lack amygdalas completely,
108
305960
3416
W bardzo rzadkich przypadkach
po prostu go nie ma,
po prostu go nie ma,
05:21
and they're profoundly impaired
in recognizing fearful expressions.
in recognizing fearful expressions.
109
309400
3856
co powoduje całkowitą niezdolność
do rozpoznania niepokoju.
do rozpoznania niepokoju.
05:25
And whereas healthy adults and children
110
313280
2376
U zdrowych dorosłych i dzieci
widać duży wzrost
aktywności ciała migdałowatego
aktywności ciała migdałowatego
05:27
usually show big spikes
in amygdala activity
in amygdala activity
111
315680
2616
05:30
when they look at fearful expressions,
112
318320
2136
na widok zaniepokojonego wyrazu twarzy,
05:32
psychopaths' amygdalas
are underreactive to these expressions.
are underreactive to these expressions.
113
320480
3136
ale ciała migdałowate psychopatów
reagują za słabo.
reagują za słabo.
05:35
Sometimes they don't react at all,
114
323640
1656
Czasami nie reagują wcale,
05:37
which may be why they have
trouble detecting these cues.
trouble detecting these cues.
115
325320
2620
co może powodować trudności
z wykryciem takich sygnałów.
z wykryciem takich sygnałów.
05:41
Finally, psychopaths' amygdalas
are smaller than average
are smaller than average
116
329240
3136
Po trzecie, ciało migdałowate
jest mniejsze u psychopatów
jest mniejsze u psychopatów
05:44
by about 18 or 20 percent.
117
332400
1600
o 18 - 20 procent.
05:46
So all of these findings
are reliable and robust,
are reliable and robust,
118
334920
3816
Wszystkie te odkrycia są wiarygodne,
solidne i bardzo ciekawe.
05:50
and they're very interesting.
119
338760
1456
05:52
But remember that my main interest
120
340240
1656
Pamiętajcie, że moim celem
05:53
is not understanding
why people don't care about others.
why people don't care about others.
121
341920
3536
nie jest zrozumienie,
dlaczego ludzie nie troszczą się o innych,
dlaczego ludzie nie troszczą się o innych,
05:57
It's understanding why they do.
122
345480
1560
tylko dlaczego to robią.
05:59
So the real question is,
123
347880
2296
Prawdziwe pytanie brzmi,
06:02
could extraordinary altruism,
124
350200
2256
czy niezwykły altruizm,
06:04
which is the opposite of psychopathy
125
352480
2216
który jest przeciwieństwem psychopatii
06:06
in terms of compassion
and the desire to help other people,
and the desire to help other people,
126
354720
3416
pod względem współczucia
i pragnienia niesienia pomocy,
i pragnienia niesienia pomocy,
06:10
emerge from a brain that is also
the opposite of psychopathy?
the opposite of psychopathy?
127
358160
4016
może pochodzić z mózgu,
który też jest inny niż u psychopatów?
który też jest inny niż u psychopatów?
06:14
A sort of antipsychopathic brain,
128
362200
2240
Anty-psychopatycznego mózgu,
06:17
better able to recognize
other people's fear,
other people's fear,
129
365880
3096
który lepiej potrafi
rozpoznać czyjś niepokój,
rozpoznać czyjś niepokój,
06:21
an amygdala that's more reactive
to this expression
to this expression
130
369000
2416
a ciało migdałowate szybciej
reaguje na taki wyraz twarzy
reaguje na taki wyraz twarzy
06:23
and maybe larger than average as well?
131
371440
1840
i może być większe od przeciętnego?
06:25
As my research has now shown,
132
373920
2016
Jak pokazały moje badania,
wszystkie trzy cechy są prawdziwe.
06:27
all three things are true.
133
375960
1456
06:29
And we discovered this
134
377440
1256
Odkryliśmy to,
06:30
by testing a population
of truly extraordinary altruists.
of truly extraordinary altruists.
135
378720
3016
badając grupę wyjątkowo
altruistycznych osób,
altruistycznych osób,
06:33
These are people who have given
one of their own kidneys
one of their own kidneys
136
381760
2656
które oddały swoją nerkę
06:36
to a complete stranger.
137
384440
1200
całkiem obcej osobie.
06:38
So these are people who have volunteered
to undergo major surgery
to undergo major surgery
138
386600
3096
Osoby, które zgodziły się
poddać poważnej operacji
poddać poważnej operacji
06:41
so that one of their own
healthy kidneys can be removed
healthy kidneys can be removed
139
389720
2616
i przekazać jedną ze swoich
zdrowych nerek
zdrowych nerek
06:44
and transplanted into a very ill stranger
140
392360
2056
na przeszczep dla bardzo
chorej obcej osoby,
chorej obcej osoby,
06:46
that they've never met and may never meet.
141
394440
2040
której nie znają i może nigdy nie poznają.
06:49
"Why would anybody do this?"
is a very common question.
is a very common question.
142
397040
2800
Zadajemy sobie pytanie:
"Dlaczego ktoś miałby to zrobić?".
"Dlaczego ktoś miałby to zrobić?".
06:52
And the answer may be
143
400520
1376
Może dlatego,
06:53
that the brains of these
extraordinary altruists
extraordinary altruists
144
401920
2256
że mózg tych niezwykle
altruistycznych osób
altruistycznych osób
06:56
have certain special characteristics.
145
404200
1800
posiada wyjątkowe cechy.
06:59
They are better at recognizing
other people's fear.
other people's fear.
146
407040
3216
Ludzie ci potrafią
lepiej rozpoznać niepokój.
lepiej rozpoznać niepokój.
07:02
They're literally better at detecting
when somebody else is in distress.
when somebody else is in distress.
147
410280
3416
Są dosłownie lepsi
w wykrywaniu czyjegoś cierpienia,
w wykrywaniu czyjegoś cierpienia,
07:05
This may be in part because their amygdala
is more reactive to these expressions.
is more reactive to these expressions.
148
413720
4656
bo ich ciało migdałowate
szybciej reaguje na taki wyraz twarzy.
szybciej reaguje na taki wyraz twarzy.
07:10
And remember, this is the same part
of the brain that we found
of the brain that we found
149
418400
2936
Pamiętajcie, że to ta sama
część mózgu, która według nas
część mózgu, która według nas
07:13
was underreactive
in people who are psychopathic.
in people who are psychopathic.
150
421360
2336
nie reagowała właściwe u psychopatów.
07:15
And finally, their amygdalas
are larger than average as well,
are larger than average as well,
151
423720
2896
Co więcej, ich ciało migdałowate
jest większe od przeciętnego
jest większe od przeciętnego
07:18
by about eight percent.
152
426640
1216
o około osiem procent.
07:19
So together, what these data suggest
153
427880
1736
Te dane sugerują,
07:21
is the existence of something
like a caring continuum in the world
like a caring continuum in the world
154
429640
3616
że stopień troski o innych
to rodzaj wachlarza,
to rodzaj wachlarza,
07:25
that's anchored at the one end
by people who are highly psychopathic,
by people who are highly psychopathic,
155
433280
3536
od psychopatów
07:28
and at the other by people
who are very compassionate
who are very compassionate
156
436840
2496
po ludzi pełnych współczucia,
07:31
and driven to acts of extreme altruism.
157
439360
1920
których czyny są niezwykle altruistyczne.
07:34
But I should add that what makes
extraordinary altruists so different
extraordinary altruists so different
158
442760
3936
Powinnam dodać, że niezwykli altruiści
to nie tylko osoby, które bardziej
niż inni wyrażają współczucie.
niż inni wyrażają współczucie.
07:38
is not just that they're
more compassionate than average.
more compassionate than average.
159
446720
2696
07:41
They are,
160
449440
1216
Zaskakujące jest to,
07:42
but what's even more unusual about them
161
450680
1896
07:44
is that they're compassionate
and altruistic
and altruistic
162
452600
2096
że wyrażają współczucie i altruizm
07:46
not just towards people
who are in their own innermost circle
who are in their own innermost circle
163
454720
2936
nie tylko względem ludzi
ze swojego najbliższego otoczenia,
ze swojego najbliższego otoczenia,
07:49
of friends and family. Right?
164
457680
1976
przyjaciół czy rodziny.
07:51
Because to have compassion for people
that you love and identify with
that you love and identify with
165
459680
3256
Bo współczucie wobec ludzi,
których kochamy i są nam bliscy,
których kochamy i są nam bliscy,
07:54
is not extraordinary.
166
462960
2200
nie jest niczym niezwykłym.
07:58
Truly extraordinary altruists' compassion
extends way beyond that circle,
extends way beyond that circle,
167
466040
4176
Prawdziwie wyjątkowe altruistyczne
współczucie rozciąga się poza ten krąg,
współczucie rozciąga się poza ten krąg,
08:02
even beyond their wider
circle of acquaintances
circle of acquaintances
168
470240
2216
nawet poza szerszy krąg znajomych
08:04
to people who are outside
their social circle altogether,
their social circle altogether,
169
472480
2936
i dotyczy ludzi
spoza ich kręgu społecznego,
spoza ich kręgu społecznego,
08:07
total strangers,
170
475440
1536
całkiem obcych,
08:09
just like the man who rescued me.
171
477000
1600
jak czlowiek, który mnie uratował.
08:11
And I've had the opportunity now
to ask a lot of altruistic kidney donors
to ask a lot of altruistic kidney donors
172
479960
3496
Miałam okazję spytać
wielu altruistycznych dawców nerek,
wielu altruistycznych dawców nerek,
08:15
how it is that they manage to generate
such a wide circle of compassion
such a wide circle of compassion
173
483480
4376
skąd się u nich tak wielkie współczucie,
08:19
that they were willing to give
a complete stranger their kidney.
a complete stranger their kidney.
174
487880
3336
że potrafią oddać swoją nerkę
całkiem obcej osobie.
całkiem obcej osobie.
08:23
And I found it's a really difficult
question for them to answer.
question for them to answer.
175
491240
3496
Okazało się, że to dość trudne
dla nich pytanie.
dla nich pytanie.
08:26
I say, "How is it that
you're willing to do this thing
you're willing to do this thing
176
494760
4056
Pytam: "Jak to jest, że chcesz zrobić to,
08:30
when so many other people don't?
177
498840
1976
czego tak wielu ludzi nie robi?
08:32
You're one of fewer than 2,000 Americans
178
500840
2416
Jesteś jednym z zaledwie 2000 Amerykanów,
08:35
who has ever given a kidney to a stranger.
179
503280
2616
którzy oddali nerkę obcej osobie.
08:37
What is it that makes you so special?"
180
505920
1840
Skąd ta wyjątkowość?".
08:40
And what do they say?
181
508400
1280
Co oni na to?
08:43
They say, "Nothing.
182
511400
1920
Mówią: "Nic.
08:46
There's nothing special about me.
183
514200
1776
Nie ma nic wyjątkowego we mnie.
08:48
I'm just the same as everybody else."
184
516000
1799
Jestem taki sam jak inni".
08:51
And I think that's actually
a really telling answer,
a really telling answer,
185
519200
3096
Sądzę, że ta odpowiedź
jest bardzo wymowna,
jest bardzo wymowna,
08:54
because it suggests that the circles
of these altruists don't look like this,
of these altruists don't look like this,
186
522320
3840
bo okręgi tych altruistów
nie wyglądają tak,
nie wyglądają tak,
08:59
they look more like this.
187
527240
1976
tylko raczej tak.
09:01
They have no center.
188
529240
1240
Nie mają środka.
09:03
These altruists literally
don't think of themselves
don't think of themselves
189
531320
2416
Ci altruiści naprawdę nie myślą,
09:05
as being at the center of anything,
190
533760
2256
że są w centrum czegokolwiek,
09:08
as being better or more inherently
important than anybody else.
important than anybody else.
191
536040
2960
że są lepsi lub ważniejsi od innych.
09:12
When I asked one altruist
why donating her kidney made sense to her,
why donating her kidney made sense to her,
192
540000
3216
Kiedy spytałam jedną z dawczyń,
dlaczego oddała nerkę,
dlaczego oddała nerkę,
09:15
she said, "Because it's not about me."
193
543240
2720
powiedziała: "Bo tu nie chodzi o mnie".
09:19
Another said,
194
547040
1736
Ktoś inny powiedział:
09:20
"I'm not different. I'm not unique.
195
548800
2256
"Nie jestem inny. Nie jestem wyjątkowy.
09:23
Your study here is going to find out
that I'm just the same as you."
that I'm just the same as you."
196
551080
3336
Twoje badania wykażą,
że jestem taki sam jak ty".
że jestem taki sam jak ty".
09:26
I think the best description
for this amazing lack of self-centeredness
for this amazing lack of self-centeredness
197
554440
4096
Myślę, że najlepszym opisem
tego niesamowitego braku egocentryzmu
tego niesamowitego braku egocentryzmu
09:30
is humility,
198
558560
1856
jest skromność,
09:32
which is that quality
that in the words of St. Augustine
that in the words of St. Augustine
199
560440
3096
która według św. Augustyna jest cechą
09:35
makes men as angels.
200
563560
1520
zmieniającą człowieka w anioła.
09:38
And why is that?
201
566120
1696
Dlaczego tak jest?
09:39
It's because if there's
no center of your circle,
no center of your circle,
202
567840
2776
Jeśli nie ma środka w twoim kręgu,
09:42
there can be no inner rings
or outer rings,
or outer rings,
203
570640
2536
może też nie być wewnętrznych
czy zewnętrznych pierścieni,
czy zewnętrznych pierścieni,
09:45
nobody who is more or less worthy
of your care and compassion
of your care and compassion
204
573200
2896
nikogo, kto bardziej lub mniej
zasługuje na twoje współczucie.
zasługuje na twoje współczucie.
09:48
than anybody else.
205
576120
1200
Myślę, że właśnie to odróżnia
niezwykłych altruistów
niezwykłych altruistów
09:49
And I think that this is what really
distinguishes extraordinary altruists
distinguishes extraordinary altruists
206
577920
3496
09:53
from the average person.
207
581440
1240
od przeciętnego człowieka.
09:55
But I also think that this is a view
of the world that's attainable by many
of the world that's attainable by many
208
583400
3576
Uważam, że wielu ludzi
podziela taki punkt widzenia,
podziela taki punkt widzenia,
09:59
and maybe even most people.
209
587000
1976
może nawet większość.
10:01
And I think this
because at the societal level,
because at the societal level,
210
589000
2256
Myślę tak, bo na poziomie społecznym
10:03
expansions of altruism and compassion
are already happening everywhere.
are already happening everywhere.
211
591280
3720
ekspansję altruizmu i współczucia
widać na każdym kroku.
widać na każdym kroku.
10:07
The psychologist Steven Pinker
and others have shown
and others have shown
212
595920
2456
Steven Pinker i inni psycholodzy pokazują,
10:10
that all around the world people
are becoming less and less accepting
are becoming less and less accepting
213
598400
3256
że ludzie na całym świecie
coraz mniej akceptują cierpienie
coraz mniej akceptują cierpienie
10:13
of suffering in ever-widening
circles of others,
circles of others,
214
601680
2456
w kręgach coraz bardziej oddalonych,
10:16
which has led to declines
of all kinds of cruelty and violence,
of all kinds of cruelty and violence,
215
604160
3056
co doprowadziło do ograniczeń
różnych form przemocy,
różnych form przemocy,
10:19
from animal abuse to domestic violence
to capital punishment.
to capital punishment.
216
607240
3520
od przemocy wobec zwierząt,
przez przemoc domową po karę śmierci.
przez przemoc domową po karę śmierci.
10:23
And it's led to increases
in all kinds of altruism.
in all kinds of altruism.
217
611480
2816
Doprowadziło to do zwiększenia
altruistycznych zachowań.
altruistycznych zachowań.
10:26
A hundred years ago, people
would have thought it was ludicrous
would have thought it was ludicrous
218
614320
3096
Sto lat temu ludzie uznaliby
za niedorzeczne to,
za niedorzeczne to,
10:29
how normal and ordinary it is
219
617440
1496
co obecnie jest czymś naturalnym,
10:30
for people to donate
their blood and bone marrow
their blood and bone marrow
220
618960
3296
czyli oddanie krwi czy szpiku kostnego
10:34
to complete strangers today.
221
622280
1640
całkiem obcej osobie.
10:36
Is it possible that
a hundred years from now
a hundred years from now
222
624720
2096
Czy możliwe, żeby za sto lat
10:38
people will think
that donating a kidney to a stranger
that donating a kidney to a stranger
223
626840
2576
ludzie uznali oddanie nerki obcej osobie
10:41
is just as normal and ordinary
224
629440
1456
za coś tak normalnego,
10:42
as we think donating blood
and bone marrow is today?
and bone marrow is today?
225
630920
3016
jak obecnie oddanie krwi czy szpiku?
10:45
Maybe.
226
633960
1200
Być może.
10:47
So what's at the root
of all these amazing changes?
of all these amazing changes?
227
635800
2896
Co leży u podstaw
tych niesamowitych zmian?
tych niesamowitych zmian?
10:50
In part it seems to be
228
638720
1776
Częściowo przyczyną może być
10:52
increases in wealth
and standards of living.
and standards of living.
229
640520
3200
polepszenie standardu życia.
10:56
As societies become
wealthier and better off,
wealthier and better off,
230
644600
2736
Ze wzrostem zamożności
10:59
people seem to turn
their focus of attention outward,
their focus of attention outward,
231
647360
2616
ludzie zaczynają skupiać się
na świecie zewnętrznym,
na świecie zewnętrznym,
11:02
and as a result, all kinds of altruism
towards strangers increases,
towards strangers increases,
232
650000
3856
częściej wykazując altruistyczne
zachowania względem obcych,
zachowania względem obcych,
11:05
from volunteering to charitable donations
and even altruistic kidney donations.
and even altruistic kidney donations.
233
653880
4720
działając w wolontariacie, charytatywnie,
czy nawet altruistycznie oddając nerkę.
czy nawet altruistycznie oddając nerkę.
11:11
But all of these changes also yield
234
659440
2976
Jednak te zmiany prowadzą też
11:14
a strange and paradoxical result,
235
662440
3216
do dziwnej i paradoksalnej sytuacji,
11:17
which is that even as the world is
becoming a better and more humane place,
becoming a better and more humane place,
236
665680
3536
w której pomimo tego, że świat staje się
lepszym i bardziej ludzkim miejscem,
lepszym i bardziej ludzkim miejscem,
11:21
which it is,
237
669240
1216
11:22
there's a very common perception
that it's becoming worse
that it's becoming worse
238
670480
2696
pojawia się przekonanie,
że jest coraz gorszy,
że jest coraz gorszy,
11:25
and more cruel, which it's not.
239
673200
2040
okrutniejszy, chociaż tak nie jest.
11:28
And I don't know exactly why this is,
240
676080
1816
Nie jestem pewna, dlaczego tak jest,
11:29
but I think it may be
that we now just know so much more
that we now just know so much more
241
677920
3576
ale sądzę, że obecnie wiemy dużo więcej
11:33
about the suffering
of strangers in distant places,
of strangers in distant places,
242
681520
3176
o cierpieniu ludzi
żyjących w odległych miejscach
żyjących w odległych miejscach
11:36
and so we now care a lot more
243
684720
2416
i bardziej dbamy o ich los.
11:39
about the suffering
of those distant strangers.
of those distant strangers.
244
687160
2200
Pewne jest, że zmiany,
które obecnie obserwujemy pokazują,
które obecnie obserwujemy pokazują,
11:42
But what's clear is the kinds
of changes we're seeing show
of changes we're seeing show
245
690240
3696
11:45
that the roots of altruism and compassion
246
693960
2456
że korzenie altruizmu i współczucia
11:48
are just as much a part of human nature
as cruelty and violence,
as cruelty and violence,
247
696440
3016
tkwią równie mocno w ludzkiej naturze
co okrucieństwo i przemoc,
co okrucieństwo i przemoc,
11:51
maybe even more so,
248
699480
1696
a może nawet mocniej.
11:53
and while some people do seem
to be inherently more sensitive
to be inherently more sensitive
249
701200
4056
Chociaż wydaje się,
że niektórzy ludzie z natury
są wrażliwsi na cierpienie innych,
są wrażliwsi na cierpienie innych,
11:57
to the suffering of distant others,
250
705280
2096
11:59
I really believe that the ability
to remove oneself
to remove oneself
251
707400
2776
to naprawdę wierzę, że usunięcie
siebie samego z centrum okręgu
siebie samego z centrum okręgu
12:02
from the center of the circle
252
710200
1776
12:04
and expand the circle of compassion
outward to include even strangers
outward to include even strangers
253
712000
4056
i rozszerzenie kręgu
współczucia na osoby obce
współczucia na osoby obce
12:08
is within reach for almost everyone.
254
716080
2800
jest możliwe dla prawie każdego człowieka.
12:12
Thank you.
255
720080
1216
Dziękuję.
12:13
(Applause)
256
721320
7578
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Abigail Marsh - PsychologistAbigail Marsh asks essential questions: If humans are evil, why do we sometimes go to extraordinary lengths to help others even at a cost to ourselves?
Why you should listen
How do we understand what others think and feel? An associate professor in the department of psychology and the interdisciplinary neuroscience program at Georgetown University, Abigail Marsh focuses on social and affective neuroscience. She addresses questions using multiple approaches that include functional and structural brain imaging in adolescents and adults from both typical and non-typical populations, as well as behavioral, cognitive, genetic and pharmacological techniques. Among her ongoing research projects are brain imaging and behavioral studies of altruistic kidney donors and brain imaging studies of children/adolescents with severe conduct problems and limited empathy.
Marsh's 2017 book The Fear Factor: How One Emotion Connects Altruists, Psychopaths, and Everyone In-Between explores the extremes of human generosity and cruelty.
Abigail Marsh | Speaker | TED.com