ABOUT THE SPEAKER
Ken Robinson - Author/educator
Creativity expert Sir Ken Robinson challenges the way we're educating our children. He champions a radical rethink of our school systems, to cultivate creativity and acknowledge multiple types of intelligence.

Why you should listen

Why don't we get the best out of people? Sir Ken Robinson argues that it's because we've been educated to become good workers, rather than creative thinkers. Students with restless minds and bodies -- far from being cultivated for their energy and curiosity -- are ignored or even stigmatized, with terrible consequences. "We are educating people out of their creativity," Robinson says. It's a message with deep resonance. Robinson's TED Talk has been distributed widely around the Web since its release in June 2006. The most popular words framing blog posts on his talk? "Everyone should watch this."

A visionary cultural leader, Sir Ken led the British government's 1998 advisory committee on creative and cultural education, a massive inquiry into the significance of creativity in the educational system and the economy, and was knighted in 2003 for his achievements. His 2009 book, The Element: How Finding Your Passion Changes Everything, is a New York Times bestseller and has been translated into 21 languages. A 10th anniversary edition of his classic work on creativity and innovation, Out of Our Minds: Learning to be Creative, was published in 2011. His 2013 book, Finding Your Element: How to Discover Your Talents and Passions and Transform Your Life, is a practical guide that answers questions about finding your personal Element. In his latest book, Creative Schools: The Grassroots Revolution That’s Transforming Education, he argues for an end to our outmoded industrial educational system and proposes a highly personalized, organic approach that draws on today’s unprecedented technological and professional resources to engage all students.

More profile about the speaker
Ken Robinson | Speaker | TED.com
TED2006

Sir Ken Robinson: Do schools kill creativity?

کێن رۆبنسن: ئایا خوێندنگاکان توانای داهێنان لەناو دەبەن؟

Filmed:
64,284,825 views

بەڕێز کێن رۆبنسن حاڵەتێکی پڕ جۆش و کاریگەر دروست دەکات لە پێناو دروستکردنی سیستەمێکی پەروەردەیی کە گەشە بە داهێنان دەدات (لە بری ئەوەی بێ نرخی بکات).
- Author/educator
Creativity expert Sir Ken Robinson challenges the way we're educating our children. He champions a radical rethink of our school systems, to cultivate creativity and acknowledge multiple types of intelligence. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:24
Good morning. How are you?
0
0
4678
بەیانیتان باش. چۆنن؟
(پێکەنین)
00:28
(Laughter)
1
4702
1210
00:29
It's been great, hasn't it?
2
5936
2313
ماوەیەکی نایاب بوو، وانییە؟
00:32
I've been blown away by the whole thing.
3
8273
2456
هێندە سەرم سوڕماوە لە بارودۆخەکە
00:34
In fact, I'm leaving.
4
10753
1492
خەریکە دەڕۆم.
00:36
(Laughter)
5
12269
5567
(پێکەنین)
00:42
There have been three themes
running through the conference
6
18015
3207
لە کۆڕەکەدا سێ بابەت ئاماژەی پێ دراوە
00:45
which are relevant
to what I want to talk about.
7
21246
2507
کە پەیوەندی هەیە بەوەی کە من
ئەمەوێ باسی بکەم
00:47
One is the extraordinary
evidence of human creativity
8
23777
4690
یەکێکیان بەڵگەی توانای داهێنانی مرۆڤە.
00:52
in all of the presentations that we've had
9
28491
2413
کە لە هەموو پرێزێنتەیشنەکاندا بینیمان و
00:54
and in all of the people here.
10
30928
1801
لە هەموو ئەو کەسانەی لێرەدا ئامادە بوون
00:56
Just the variety of it
and the range of it.
11
32753
2651
بە هەموو ئاست و جۆرەکانییەوە.
01:00
The second is
that it's put us in a place
12
36158
2143
دووەمیان ئەوەیە کە ئێمەی خستۆتە بارێکەوە
01:02
where we have no idea
what's going to happen,
13
38325
2497
کە هیچ بیرۆکەیەکمان نییە
چی ڕودەدات
01:04
in terms of the future.
14
40846
1391
لە ڕووانگەی داهاتووەوە
01:06
No idea how this may play out.
15
42261
2715
نازانین ئەمە کاریگەرییەکانی چۆن دەبێت.
01:09
I have an interest in education.
16
45000
1892
گرنگی بە بواری پەروەدە دەدەم
01:10
Actually, what I find is everybody
has an interest in education.
17
46916
4132
لە ڕاستیدا، ئەوەی من ئەیزانم ئەوەیە
کە هەموو کەس گرنگی بە بواری پەروەردە دەدات .
01:15
Don't you?
18
51072
1138
ئێوەش وانین؟
01:16
I find this very interesting.
19
52234
1481
ئەمە سەرنجڕاکێشە لام.
01:17
If you're at a dinner party,
20
53739
1757
ئەگەر تۆ لە ئاهەنگێکدا بیت.
01:19
and you say you work in education --
21
55596
2262
وە بڵێیت کار لە پەروەردەدا دەکەم--
01:21
Actually, you're not often
at dinner parties, frankly.
22
57882
2964
ڕاستییەکەی، ئەوکات زوو زوو
لە ئاهەنگدا نابیت.
01:24
(Laughter)
23
60870
3796
(پێکەنین)
01:28
If you work in education,
you're not asked.
24
64690
2428
ئەگەر لە پەروەردەدا کار بکەی بانگ ناکرێیت.
01:31
(Laughter)
25
67142
3091
(پێکەنین)
01:34
And you're never asked back, curiously.
That's strange to me.
26
70257
3719
وە هەرگیز جارێکی تر بانگ ناکرێیتەوە.
ئەمە بۆ من سەیرە.
01:38
But if you are, and you say to somebody,
27
74000
2475
بەڵام ئەگەر هاتوو بانگ کرایت،
وە بە کەسێ بڵێی
01:40
you know, they say, "What do you do?"
28
76499
1777
بۆ نمونە لێت دەپرسن، "چ کارێک دەکەیت"
01:42
and you say you work in education,
29
78300
1676
وە تۆش دەڵێی لە پەروەردەدا
کاردەکەم
01:44
you can see the blood run from their face.
30
80000
2076
دەبینی کە دەموچاویان سور دەبێتەوە.
01:46
They're like, "Oh my God,"
you know, "Why me?"
31
82100
2280
دەڵێن "ئەی خودایە بۆ من؟"
01:48
(Laughter)
32
84404
1637
(پێکەنین)
01:50
"My one night out all week."
33
86065
1623
"لە هەمو هەفتەکەدا شەوێ
چومەدەرەوە"
01:51
(Laughter)
34
87712
2610
(پێکەنین)
01:54
But if you ask about their education,
they pin you to the wall.
35
90346
3241
بەڵام ئەگەر دەربارەی پەروەردەی
ئەوان بپرسیت، پەلامارت دەدەن
01:57
Because it's one of those things
that goes deep with people, am I right?
36
93611
3467
چونکە ئەمە یەکێکە لەو باسانەی
کاریگەری زۆرە لەسەر کەسەکان، وایە؟
02:01
Like religion, and money and other things.
37
97194
3341
وەک ئایین، و پارە و شتەکانی تر.
02:04
So I have a big interest in education,
and I think we all do.
38
100559
4352
بۆیە من خولیایەکی گەورەم بۆ پەروەردە هەیە
وابزانم هەموومان هەمانە.
02:08
We have a huge vested interest in it,
39
104935
1892
هەموومان حەزێکی زۆرمان بۆی هەیە.
02:10
partly because it's education
that's meant to take us into this future
40
106851
3320
بەشێکی لەبەر ئەوەی ئەو پەروەردەیە دەمانبات
بۆ ئەو داهاتووەی
02:14
that we can't grasp.
41
110195
1519
کە دەستمان پێی ناگا.
02:15
If you think of it,
children starting school this year
42
111873
3499
ئەگەر بیری لێ بکەیتەوە،
ئەو منداڵانەی ئەمساڵ دەچنە قوتابخانە
02:19
will be retiring in 2065.
43
115396
3524
ساڵی ٢٠٦٥ خانەنشین دەبن.
02:24
Nobody has a clue,
44
120209
1634
کەس نازانێ
02:25
despite all the expertise that's been
on parade for the past four days,
45
121867
3444
سەڕەڕای ئەو هەموو کارامەییەی لە
چوار ڕۆژی رابردوودا پیشان درا
02:29
what the world will look like
in five years' time.
46
125450
2526
کە ئەم جیهانە لە پێنج ساڵی
داهاتوو چۆن دەبێت.
02:32
And yet we're meant
to be educating them for it.
47
128000
2294
کەچی دەبێت پەروەردەیان بکەین
بۆ ئەو داهاتووە
02:34
So the unpredictability,
I think, is extraordinary.
48
130318
2550
بۆیە ئەو پێشبینی نەکراوییە
بەلامەوە، لە ئەندازە بەدەرە
02:36
And the third part of this
49
132892
1367
سێ بەش ئەوەیە
02:38
is that we've all agreed, nonetheless,
50
134283
2037
هەموومان لەسەر
02:40
on the really extraordinary
capacities that children have --
51
136344
5305
ئەو توانا بێ ئەندازەیەی منداڵ ڕێک کەوتوین-
02:45
their capacities for innovation.
52
141673
2334
لەسەر توانای داهێنانیان.
02:48
I mean, Sirena last night
was a marvel, wasn't she?
53
144031
2511
سیرینا دوێنێ شەو بێوێنە بوو، وانەبوو؟
02:50
Just seeing what she could do.
54
146566
1610
هەر بینینی ئەو توانایەی.
02:52
And she's exceptional, but I think
she's not, so to speak,
55
148200
4776
وە ئەو جیاوازە، بەڵام بڕوام وایە
02:57
exceptional in the whole of childhood.
56
153000
3956
لە ناو هەموو منداڵاندا تاک نەبێت
03:00
What you have there is a person
of extraordinary dedication
57
156980
2796
ئەوەی هەمانە کەسێکە کە زۆر هەوڵی داوە
03:03
who found a talent.
58
159800
1267
وە بەهرەیەکی دۆزیوەتەوە
03:05
And my contention is,
all kids have tremendous talents.
59
161091
2609
وە من سورم لەسەری کە هەموو
منداڵان بەهرەی نایابیان هەیە
03:07
And we squander them, pretty ruthlessly.
60
163800
1976
وە ئێمە بێڕەحمانە ئەو بەهرانە لەناودەبەین
03:09
So I want to talk about education
61
165800
2176
لەبەر ئەوە من دەمەوێ باسی
پەروەردە بکەم
03:12
and I want to talk about creativity.
62
168000
1872
دەمەوێ باسی داهێنان بکەم
03:13
My contention is that creativity now
is as important in education as literacy,
63
169896
6019
ناکۆکی من لەوەدایە کە توانای
داهێنان هێندەی خوێندەواری گرنگە
03:19
and we should treat it
with the same status.
64
175939
2864
وە دەبێت لە یەک ئاستدا تەماشایان بکەین.
03:22
(Applause) Thank you.
65
178827
1971
سوپاس .(چەپڵە)
03:24
(Applause)
66
180822
4345
(چەپڵە)
03:29
That was it, by the way.
67
185485
1259
هەر ئەوەنە بوو
03:30
Thank you very much.
68
186768
1003
زۆر سوپاس.
03:31
(Laughter)
69
187795
2115
(پێکەنین)
03:33
So, 15 minutes left.
70
189934
1677
تەنیا ١٥ خولەکم ماوە.
03:35
(Laughter)
71
191635
2936
(پێکەنین)
03:38
Well, I was born... no.
72
194595
1892
باشە، من لەدایکبووی ... نا.
03:40
(Laughter)
73
196511
3032
(پێکەنین)
03:43
I heard a great story recently
-- I love telling it --
74
199567
2745
لەم ماوەیەدا چیرۆکێکی نایابم بیست
-حەز دەکەم بیگێڕمەوە-
03:46
of a little girl
who was in a drawing lesson.
75
202336
2715
چیرۆکی کچێکی بچوکە لە وانەی وێنەکێشاندا
03:49
She was six, and she was
at the back, drawing,
76
205075
2135
تەمەن شەش ساڵ، لە دواوەی
پۆلەکە وێنەی دەکێشا
03:51
and the teacher said this girl
hardly ever paid attention,
77
207234
2800
مامۆستاکە دەیگووت ئەم کچە
بە دەگمەن ئاگاداری وانە دەبوو
03:54
and in this drawing lesson, she did.
78
210058
1786
بەڵام لەو وانەیەدا زۆر وریا بوو
03:55
The teacher was fascinated.
79
211868
1340
مامۆستاکە بەلایەوە سەیربوو
03:57
She went over to her,
and she said, "What are you drawing?"
80
213232
2762
چووە لایەوە و گووتی: "وێنەی چی دەکێشیت؟"
04:00
And the girl said, "I'm
drawing a picture of God."
81
216018
2491
کچەکەش گووتی، "وێنەی خودا دەکێشم"
04:03
And the teacher said, "But nobody
knows what God looks like."
82
219642
3318
مامۆستاکەش گووتی "بەڵام کەس نازانێ
وێنەی خودا چۆنە!"
04:06
And the girl said,
"They will, in a minute."
83
222984
2088
کچەکەش پێی وت "لە خولەکێکدا دەیزانن"
04:09
(Laughter)
84
225096
6782
(پێکەنین)
04:20
When my son was four in England --
85
236662
2267
کاتێ کورەکەم تەمەنی چوار ساڵ بوو
لە ئینگلتەرا
04:23
Actually, he was four
everywhere, to be honest.
86
239413
2191
لە راستیدا لە هەموو شوێنێک چوار ساڵان بوو.
04:25
(Laughter)
87
241628
1667
(پێکەنین)
04:27
If we're being strict about it,
wherever he went, he was four that year.
88
243404
3387
ئەگەر زۆر بڕۆین لەسەر، بۆ هەر کوێ
دەرۆیشت، ئەو ساڵە تەمەنی چوار ساڵ بوو
04:30
He was in the Nativity play.
Do you remember the story?
89
246815
2638
بەشداربوو لە شانۆی لەدایکبونی عیسا
چیرۆکەکەتان بیر ماوە؟
04:33
(Laughter)
90
249477
1219
(پێکەنین)
04:34
No, it was big, it was a big story.
91
250720
1827
نا چیرۆکێکی زۆر گەورە بوو.
04:36
Mel Gibson did the sequel,
you may have seen it.
92
252571
2305
مێل گیبسن دەرهێنەری بوو
ڕەنگە بینیبێتتان.
04:38
(Laughter)
93
254900
1261
(پێکەنین)
04:40
"Nativity II."
94
256185
1310
بەشی دووەمی .
04:41
But James got the part of Joseph,
which we were thrilled about.
95
257519
4135
بەڵام جەیمس رۆڵی یوسفی بەرکەوت،
کە هەموومانی ‌‌هێنابووە جۆش و خرۆش
04:45
We considered this to be
one of the lead parts.
96
261678
2537
وا دامان نابوو یەکێک بێت لە
رۆڵە سەرەکییەکان
04:48
We had the place crammed
full of agents in T-shirts:
97
264239
2477
هەموو شوێنەکەمان پڕ کردبوو لەو
کەسانەی لەسەر فانیلەکانیان نوسرابوو
04:50
"James Robinson IS Joseph!" (Laughter)
98
266740
2236
جەیمس رۆبنسن یوسفە
(پێکەنین)
04:53
He didn't have to speak,
99
269000
1607
ئەو لەسەری نەبوو بدوێت.
04:54
but you know the bit
where the three kings come in?
100
270631
2438
بەڵام ئەها ئەو بەشەی سێ پاشاکە دێنە ژورێ؟
04:57
They come in bearing gifts,
gold, frankincense and myrrh.
101
273093
2731
بە دیاری و ئاڵتون و شیرەمەنی و موڕەوە
دێنە ژورێ.
04:59
This really happened.
102
275848
1114
ئەمە بەڕاستی ڕوویدا.
05:00
We were sitting there and I think
they just went out of sequence,
103
276986
3090
دانیشتبووین و وابزانم لە ڕیزەکەیان دەرچوون
05:04
because we talked to the little boy
afterward and we said,
104
280100
2776
چونکە دواتر قسەمان
لەگەڵ کوڕە مندالەکەدا کرد و گووتمان
05:06
"You OK with that?" And he said,
"Yeah, why? Was that wrong?"
105
282900
2876
"تۆ ڕازی بوویت بەوە؟"
ئەو گووتی، "بەڵی، بۆ؟ هەڵە بوو؟"
05:09
They just switched.
106
285800
1076
وابزانم گۆڕیبویانەوە
05:10
The three boys came in,
107
286900
1176
سێ کوڕەکە هاتنە ژوورێ
05:12
four-year-olds with tea towels
on their heads,
108
288100
2187
جوار ساڵان و خاولی بەسەریانەوە
05:14
and they put these boxes down,
109
290311
1491
چەند پاکەتێکیان دانا و
05:15
and the first boy said,
"I bring you gold."
110
291826
2049
یەکەمان ووتی "من ئاڵتوونم بۆت هێناوە"
05:17
And the second boy said,
"I bring you myrrh."
111
293899
2138
دووەمیان ووتی "من موڕم بۆ هێناویت"
05:20
And the third boy said, "Frank sent this."
112
296061
2004
وە سێهەمیان گووتی "فڕانک ئەمەی ناردووە"
05:22
(Laughter)
113
298089
2900
(پێکەنین)
05:34
What these things have in common
is that kids will take a chance.
114
310711
3090
ئەوەی لە ناو منداڵاندا هاوبەشە ئەوەیە
ئەگەر هاتوو دەرفەت رەخسا
05:37
If they don't know, they'll have a go.
115
313825
2608
ئەگەر نەشیزانن دەرفەتێکیان
ئەبێت لە شتەکەیا
05:40
Am I right? They're not
frightened of being wrong.
116
316457
3537
وانییە؟ ئەوان لەوە ناترسن هەڵە بن.
05:44
I don't mean to say that being wrong
is the same thing as being creative.
117
320893
3507
مەبەستم ئەوە نییە هەڵەکردن هەمان شت بێت
لەگەڵ ئەوەی خاوەن بیر بیت
05:48
What we do know is,
if you're not prepared to be wrong,
118
324886
3090
ئەوەی دەیزانین ئەوەیە، ئەگەر
ئامادە نەبیت هەڵە بکەیت
05:52
you'll never come up
with anything original --
119
328000
2367
هەرگیز شتێکی تازە بەرهەم ناهێنیت
05:54
if you're not prepared to be wrong.
120
330391
2085
ئەگەر ئامادە نەبیت هەڵە بکەیت.
05:56
And by the time they get to be adults,
most kids have lost that capacity.
121
332877
4133
وە تا ئەو کاتەی گەورە دەبن
زۆربەی منداڵەکان ئەو توانایە لە دەست دەدەن
06:01
They have become
frightened of being wrong.
122
337406
2520
لە هەڵەکردن دەترسن
06:03
And we run our companies like this.
123
339950
1690
وە کۆمپانیاکانمان ئاوا بەڕێوەدەبەین
06:05
We stigmatize mistakes.
124
341664
1652
وشەی هەڵەمان سڕیوەتەوە
06:07
And we're now running
national education systems
125
343340
2302
وە ئێستا سیستەمی پەروەردەیی
بەجۆرێ بەڕێوە دەبەین
06:09
where mistakes are the worst
thing you can make.
126
345666
2346
کە هەڵەکان خراپترین شتە بیکەیت
06:12
And the result is that
we are educating people
127
348700
3208
وە ئەنجامەکەی ئەوەیە
کەسەکان بە جۆرێک پەروەردە دەکەین
06:15
out of their creative capacities.
128
351932
2291
کە توانای داهێنان لە دەست بدەن
06:18
Picasso once said this, he said
that all children are born artists.
129
354247
4478
پیکاسۆ جارێ گووتی کە منداڵان کە لەدایک
دەبن هونەرمەندن
06:22
The problem is to remain an artist
as we grow up.
130
358749
3222
کێشەکەکە مانەوەیە بە هونەرمەندی
لە کاتی گەورەبوونماندا
06:25
I believe this passionately,
that we don't grow into creativity,
131
361995
3081
من لە دڵەوە باوەڕم بەوە هەیە کە
گەشە ناکەین بەرەو داهێنان
06:29
we grow out of it.
132
365100
1856
بەڵکو لێی دور دەکەوینەوە
06:30
Or rather, we get educated out if it.
133
366980
1883
یان بە پەروەردە لێی دوور دەخرێینەوە
06:33
So why is this?
134
369247
1473
ئەمە بۆ وایە؟
06:34
I lived in Stratford-on-Avon
until about five years ago.
135
370826
4081
لە ستراتفۆرد ئۆن ئیڤن دەژیام تا
پێنج ساڵ لەمەوبەر
06:38
In fact, we moved
from Stratford to Los Angeles.
136
374931
2253
ڕاستی لە ستراتفۆردەوە گواستمانەوە
بۆ لۆس ئەنجلس
06:41
So you can imagine
what a seamless transition that was.
137
377872
2664
دەتوانن بیهێننە بەرچاوتان چ
گۆرانکارییەکی بچوک بوو
06:44
(Laughter)
138
380560
1416
(پێکەنین)
06:46
Actually, we lived in a place
called Snitterfield,
139
382000
2376
لە راستیدا لە شوێنێک دەژیاین
بە ناوی سنتەرفیڵد
06:48
just outside Stratford,
140
384400
1251
لە دەرەوەی ستراتفۆرد
06:49
which is where
Shakespeare's father was born.
141
385675
2161
ئەو شوێنەی باوکی شەکسپیر تیایدا
لە دایک بووە
06:52
Are you struck by a new thought? I was.
142
388082
2375
بیرێکی نوێت بۆ هات؟
من بۆم هات
06:54
You don't think of Shakespeare
having a father, do you?
143
390481
2595
نایەت بە مێشکتدا شەکسپیر باوکی
هەبوبێت، وایە؟
06:57
Do you? Because you don't think
of Shakespeare being a child, do you?
144
393100
3876
چونکە ناچێت بە مێشکتدا شەکسپیر
منداڵ بووبێت
07:01
Shakespeare being seven?
145
397000
1567
شەکسپیر حەوت ساڵان بێت؟
07:02
I never thought of it.
146
398591
1249
هەرگیز بیرم لێ نەکردۆتەوە
07:03
I mean, he was seven at some point.
147
399864
1684
کە حەوت ساڵان بووە
07:05
He was in somebody's
English class, wasn't he?
148
401572
2310
لە وانەی ئینگلیزی یەکێکدا بووە، وانییە؟
07:07
(Laughter)
149
403906
6787
(پێکەنین)
07:14
How annoying would that be?
150
410717
1329
ئەبێت چەند ناخۆش بووبێت؟
07:16
(Laughter)
151
412070
3000
(پێکەنین)
07:23
"Must try harder."
152
419729
1035
"دەبێ زیاتر هەوڵبدەم"
07:24
(Laughter)
153
420788
3900
(پێکەنین)
07:28
Being sent to bed by his dad, you know,
to Shakespeare, "Go to bed, now!
154
424712
3464
باوکی بە زۆر بینێرێت بۆ خەو
پێی بڵێ "برۆ ناو جێگاکەت"
07:32
And put the pencil down."
155
428200
2428
ئەو قەڵەمەش دانێ"
07:34
(Laughter)
156
430652
1074
(پێکەنین)
07:35
"And stop speaking like that."
157
431750
1555
"ئاوا قسە مەکە"
07:37
(Laughter)
158
433329
3891
(پێکەنین)
07:41
"It's confusing everybody."
159
437244
1324
"سەری لە هەموو کەس تێکداوە"
07:42
(Laughter)
160
438592
5123
(پێکەنین)
07:47
Anyway, we moved
from Stratford to Los Angeles,
161
443739
5338
بەهەرحاڵ، ئێمە لە ستاتفۆرد ڕۆشتین
بۆ لۆس ئەنجلس
07:53
and I just want to say a word
about the transition.
162
449101
2441
دەمەوێ شتێک بڵێم دەربارەی ئەو گۆرانکارییە.
07:55
My son didn't want to come.
163
451566
1410
کوڕەکەم نەیدەویست بێت.
07:57
I've got two kids;
he's 21 now, my daughter's 16.
164
453000
2976
دوو منداڵم هەیە:
کوڕەکەم ئێستا ٢١ ساڵە، کچەکەشم ١٦ ساڵە.
08:00
He didn't want to come to Los Angeles.
165
456000
2044
کوڕەکەم نەیدەویست بێت بۆ لۆس ئەنجلس.
08:02
He loved it, but he had
a girlfriend in England.
166
458068
2956
حەزی لێبوو، بەڵام خۆشەویستێکی
هەبوو لە ئینگلتەرا
08:05
This was the love of his life, Sarah.
167
461048
3603
ئەمە خۆشەویستی ژیانی بوو
سارا
08:08
He'd known her for a month.
168
464761
1375
مانگێک بوو ناسیبووی
08:10
(Laughter)
169
466160
1350
(پێکەنین)
08:11
Mind you, they'd had
their fourth anniversary,
170
467534
2256
پێتان بڵێم چوار جار ساڵیادیان کردبووەوە،
08:13
because it's a long time when you're 16.
171
469814
2939
چونکە تا ١٦ ساڵێ کاتێکی درێژە.
08:16
He was really upset on the plane,
172
472777
1661
لە فڕۆکەکەدا زۆر غەمبار بوو.
08:18
he said, "I'll never find
another girl like Sarah."
173
474462
2461
دەیگووت "هەرگیز کچێکی وەک
سارا نادۆزمەوە"
08:20
And we were rather pleased
about that, frankly --
174
476947
2378
لە راستیدا ئێمەش ئەوەمان پێ خۆش بوو --
08:23
(Laughter)
175
479349
2900
(پێکەنین)
08:31
Because she was the main reason
we were leaving the country.
176
487395
2881
چونکە سارا هۆکاری سەرەکی بوو
وڵاتەکەمان جێهێشت.
08:34
(Laughter)
177
490300
3000
(پێکەنین)
08:40
But something strikes you
when you move to America
178
496059
2342
بەڵام شتێک سەیرە
کاتێ سەفەری ئەمەریکا دەکەیت
08:42
and travel around the world:
179
498425
1366
و بە جیهاندا دەگەڕێیت
08:43
Every education system on Earth
has the same hierarchy of subjects.
180
499815
3378
هەموو سیستەمی پەروەردەیی لەسەر زەوی
هەمان ئاستی وانەیان هەیە
08:47
Every one. Doesn't matter where you go.
181
503537
1955
هەموویان، گرنگ نییە بۆ کوێ دەڕۆی.
08:49
You'd think it would be
otherwise, but it isn't.
182
505516
2270
وا دەزانی بە پێچەوانەوە دەبێت، نا وانییە.
08:51
At the top are mathematics and languages,
183
507810
1966
لە سەرەوەدا بیرکاری و زمانە.
08:53
then the humanities,
and at the bottom are the arts.
184
509800
2434
دواتر زانستە مرۆڤایەتییەکان،
وە لە کۆتاییشدا هونەر.
08:56
Everywhere on Earth.
185
512258
1118
لە هەموو شوێنێکی زەوی.
08:57
And in pretty much every system too,
there's a hierarchy within the arts.
186
513400
4095
وە لە هەموو سیستەمەکاندا،
پلە بۆ وانەی هونەر دانراوە
09:01
Art and music are normally
given a higher status in schools
187
517519
2857
وانەی مۆسیقا و وێنە ئاستێکی
بەرزتریان دراوەتێ لە خوێندنگاکان
09:04
than drama and dance.
188
520400
1167
بە بەراوردی شانۆ و سەما
09:05
There isn't an education
system on the planet
189
521591
2256
هیچ سیستەمێکی پەروەردەیی نییە لەسەر زەوی
09:07
that teaches dance everyday to children
190
523871
2058
کە هەموو رۆژێ سەما فێری منداڵان بکا
09:09
the way we teach them mathematics. Why?
191
525953
2047
وەک چۆن بۆ بیرکاری دەکا، بۆچی؟
09:12
Why not? I think this is rather important.
192
528524
2701
بۆ نا؟ بە بڕوای من ئەمە گرنگە.
09:15
I think math is very
important, but so is dance.
193
531249
2303
بیرکاری زۆر گرنگە، بەهەمان شێوە بۆ سەماش.
09:17
Children dance all the time
if they're allowed to, we all do.
194
533576
2900
منداڵان هەموو کات سەما دەکەن گەر ڕێگایان
پێ بدرێت،ئێمەش هەروا.
09:20
We all have bodies, don't we?
Did I miss a meeting?
195
536500
2476
هەمومان جەستەمان هەیە، وانیە؟
کۆبونەوەم لە دەست چوە؟
09:23
(Laughter)
196
539000
3338
(پێکەنین)
09:26
Truthfully, what happens is,
as children grow up,
197
542510
2335
بەڕاستی ئەوەی ڕودەدات ئەوەیە
کە مندالان گەشەدەکەن
09:28
we start to educate them progressively
from the waist up.
198
544869
2768
لە کەمەریانەوە دەست دەکەین
بە پەروەردەکردنیان
09:31
And then we focus on their heads.
199
547661
1625
وە دواتر بایەخ بە سەریان دەدەین.
09:33
And slightly to one side.
200
549310
1490
دوای نەختێک بە لایەکیان.
09:35
If you were to visit
education, as an alien,
201
551319
2657
ئەگەر وەک کەسێکی دەرەکی پەروەردە ببینی
09:38
and say "What's it for, public education?"
202
554000
2976
وە بپرسی "پەروەردەی گشتی بۆ چییە؟"
09:41
I think you'd have to conclude,
if you look at the output,
203
557000
2776
ئەگەر سەیری کۆتاییەکەی بکەی،
بە بڕوای من دەگەی بەو ئەنجامەی
09:43
who really succeeds by this,
204
559800
1376
ئەوەی بەمە سەردەکەوێت
09:45
who does everything that they should,
205
561200
1776
ئەوەی ئەوە دەکات کە لەسەریەتی
09:47
who gets all the brownie
points, who are the winners --
206
563000
2731
ئەوەی خەڵاتەکان دەباتەوە، ئەوانەی براوەن -
09:49
I think you'd have to conclude
the whole purpose of public education
207
565755
3339
دەگەیتە ئەو ئەنجامەی کە هەموو
ئامانجی پەروەردەی گشتی
09:53
throughout the world
208
569118
1097
لە دونیادا
09:54
is to produce university professors.
209
570239
1953
دروستکردنی مامۆستای زانکۆیە.
09:56
Isn't it?
210
572216
1311
وانیە؟
09:57
They're the people who come out the top.
211
573551
1983
ئەوانن کە لە لوتکەدان.
09:59
And I used to be one, so there.
212
575558
2179
وە منیش یەکێک بووم لەوان، ئیتر...
10:01
(Laughter)
213
577761
2636
(پێکەنین)
10:04
And I like university
professors, but you know,
214
580421
3101
وە من مامۆستای زانکۆم بە دڵە، بەڵام ئەزانن
10:07
we shouldn't hold them up
215
583546
1475
نابێت ئێمە وا سەیر بکەین
10:09
as the high-water mark
of all human achievement.
216
585045
2931
کە گەورەترین دەستکەوتی مرۆڤایەتین
10:12
They're just a form of life,
217
588000
1976
ئەوان شێوازێکن لە ژیان،
10:14
another form of life.
218
590000
1560
شێوازێکی ترن لە ژیان
10:15
But they're rather curious, and I say this
out of affection for them.
219
591584
3298
نەختێک سەیرن، وە من
لە خۆشەویستیدا وایان پێ دەڵێم
10:18
There's something curious
about professors in my experience --
220
594906
2970
لە ئەزموونی خۆمەوە دەزانم
شتێکی سەیریان تێدایە
10:21
not all of them, but typically,
they live in their heads.
221
597900
2676
هەموویان نا، بەڵام بە گشتی
لە سەریاندا دەژین
10:24
They live up there,
and slightly to one side.
222
600600
2143
لە سەریاندا دەژین
وە کەمێک بە لایەکدا.
10:27
They're disembodied, you know,
in a kind of literal way.
223
603495
3374
بە مانایەکی رێک و ڕەوان،
ئەوان بێ جەستەن.
10:30
They look upon their body as a form
of transport for their heads.
224
606893
3093
جەستەیان وەک شێوازێکی گواستنەوە
بۆ مێشکیان تەماشا دەکەن
10:34
(Laughter)
225
610010
6166
(پێکەنین)
10:40
Don't they?
226
616200
1016
وانییە؟
10:41
It's a way of getting
their head to meetings.
227
617240
2222
رێگایەکە بۆ ئەوەی سەریان
بگەیەنێتە کۆبونەوەکان
10:43
(Laughter)
228
619486
5512
(پێکەنین)
10:49
If you want real evidence
of out-of-body experiences,
229
625022
3830
ئەگەر بەڵگەی راستەقینەت لەسەر
ژیانی دەرەوەی جەستەیان دەوێت
10:52
get yourself along to a residential
conference of senior academics,
230
628876
3486
بڕۆرە کۆنفرانسێکی ئەکادیمییە مەزنەکان
10:56
and pop into the discotheque
on the final night.
231
632386
2243
وە لە شەوی کۆتایدا تەماشای
هۆڵی سەماکردنەکە بکە
10:58
(Laughter)
232
634653
2801
(پێکەنین)
11:01
And there, you will see it.
233
637478
1356
وە لەوێ دەیبینیت
11:02
Grown men and women
writhing uncontrollably, off the beat.
234
638858
4118
ژنان و پیاوانی گەورە لە دەرەوەی
ئاواز سەما دەکەن
11:07
(Laughter)
235
643000
2867
(پێکەنین)
11:09
Waiting until it ends so they can
go home and write a paper about it.
236
645891
3325
چاوەڕێ دەکەن تا تەواو بێت و بڕۆنە
ماڵەوە تا کاغەزێکی لەسەر بنوسن
11:13
(Laughter)
237
649240
1904
(پێکەنین)
11:15
Our education system is predicated
on the idea of academic ability.
238
651168
3843
سیستەمی پەروەردەییمان لەسەر بیر و ڕای
توانای ئەکادیمی چەسپێنراوە
11:19
And there's a reason.
239
655035
1241
وە هۆکارێک هەیە
11:20
Around the world, there were
no public systems of education,
240
656300
3556
سیستەمی پەروەردەیی گشتی
بوونی نەبووە لە دونیادا
11:23
really, before the 19th century.
241
659880
2106
پێش سەدەی نۆزدە
11:26
They all came into being
to meet the needs of industrialism.
242
662010
2957
ئەمانە پەیدابوون تاکو پێداویستییەکانی
پیشەسازی پێک بهێنن
11:29
So the hierarchy is rooted on two ideas.
243
665269
2163
وە پلە و پایەکان لەسەر دوو بیروڕا
بنیات نراون
11:31
Number one, that the most useful
subjects for work are at the top.
244
667456
4597
یەکەم؛ بەسودترین وانەکانی کە بۆ کار
پێویستن لە لوتکەدان
11:36
So you were
probably steered benignly away
245
672077
2031
بۆیە لەوانەیە دورخرابیتەوە
11:38
from things at school when you
were a kid, things you liked,
246
674132
2934
لەو شتانەی حەزت لێبووە کاتێ منداڵ
بووی لە قوتابخانە
11:41
on the grounds that you would
never get a job doing that. Is that right?
247
677090
3386
بە بیانووی ئەوەی هەرگیز لەو بوارەدا
کارێک نادۆزیتەوە، ڕاستە؟
11:44
Don't do music, you're not
going to be a musician;
248
680500
2381
مۆسیقا مەخوێنە، نابیتە مۆسیقار
11:46
don't do art, you won't be an artist.
249
682905
1801
وێنە مەکێشە، قەت نابیت بە وێنەکێش
11:48
Benign advice -- now, profoundly mistaken.
250
684730
3420
ئامۆژگاری پاک و بە بەزەی --
بەڵام ئێجگار هەڵە
11:52
The whole world
is engulfed in a revolution.
251
688174
2145
هەموو دونیا تێکڕا شۆرشێک گرتویەتییەوە
11:54
And the second is academic ability,
252
690343
2097
وە دووەم توانای ئەکادیممیە
11:56
which has really come to dominate
our view of intelligence,
253
692464
2885
کە بە تەواوی تێڕوانینمانی لەسەر
زیرەکی گۆڕیوە
11:59
because the universities designed
the system in their image.
254
695373
2903
چونکە سیستەمی زانکۆکان لەسەر ئەو
شێوازە بونیاد نراون
12:02
If you think of it, the whole system
of public education around the world
255
698300
3494
ئەگەر بیری لێ بکەیتەوە، تێکڕای سیستەمی
پەروەردەی گشتی لە دونیادا
12:05
is a protracted process
of university entrance.
256
701818
2226
پرۆسەیەکی درێژخایەنە بۆ چوونە ناو زانکۆ
12:08
And the consequence
is that many highly-talented,
257
704068
2333
وە ئەنجامەکەی ئەوەیە کە زۆر
کەسی زۆر بەهرەدار
12:10
brilliant, creative
people think they're not,
258
706425
2435
زیرەک و داهێنەر خۆیان وا نابینن
12:12
because the thing
they were good at at school
259
708884
2138
چونکە ئەو شتەی کە لە خوێندنگە باشبوون تێیدا
12:15
wasn't valued,
or was actually stigmatized.
260
711046
2108
نرخی نەزانراوە، یاخود ناوی ڕەش کراوە
12:17
And I think we can't afford
to go on that way.
261
713383
2296
وە من پێم وایە چیتر ناتوانین
بەو شێوازە بڕۆین
12:19
In the next 30 years, according to UNESCO,
262
715703
2464
لە سی ساڵی داهاتوودا
بە بۆچوونی یونسکۆ
12:22
more people worldwide will be graduating
263
718191
2810
دەرچووی زانکۆ زۆرتر دەبێت
12:25
through education
than since the beginning of history.
264
721025
2546
بە بەراورد بە سەرەتاکانی مێژوو
12:27
More people, and it's the combination
of all the things we've talked about --
265
723595
3681
خەڵکی زۆر، هۆی ئەمەش کۆکراوەی
هەموو ئەو شتانەیە کە باسمان کرد
12:31
technology and its transformation
effect on work, and demography
266
727300
3048
تەکنەلپژیا و کاریگەرییەکانی لەسەر کار
وە دیمۆگرافیا و
12:34
and the huge explosion in population.
267
730372
1804
زۆربوونی دانیشتوانی زەوی
12:36
Suddenly, degrees aren't worth anything.
268
732200
2865
لە پڕ بڕوانامە هیچ نرخێکی نامێنێ
12:39
Isn't that true?
269
735089
1380
ڕاست نییە؟
12:40
When I was a student,
if you had a degree, you had a job.
270
736723
2753
کاتێ خوێندکار بووم، ئەگەر بروانامەت
هەبوایە، کارێکت هەبوو
12:43
If you didn't have a job,
it's because you didn't want one.
271
739500
2776
ئەگەر کارت نەبوایە لەبەر ئەوە
بوو کە خۆت نەتویستووە
12:46
And I didn't want one, frankly. (Laughter)
272
742300
2676
منیش بەڕاستی نەمدەویست
(پێکەنین)
12:49
But now kids with degrees
273
745000
4074
بەڵام ئێستا گەنجانی خاوەن بڕوانامە
12:53
are often heading home
to carry on playing video games,
274
749098
3045
دەچنە ماڵەوە و یاری دەکەن
12:56
because you need an MA where
the previous job required a BA,
275
752167
3198
چونکە ئێستا ماجستێر پێویستە بۆ ئەو
کارەی پێشتر بەکالۆریۆسی دەویست
12:59
and now you need a PhD for the other.
276
755389
1787
وە کارەکەی تریان دکتۆرای دەوێت
13:01
It's a process of academic inflation.
277
757200
1776
پرۆسەی هەڵاوسانی ئەکادیمییە
13:03
And it indicates the whole
structure of education
278
759000
2376
و ئەوە دەسەلمێنێت کە
تێکڕای پێکهاتەی پەروەردە
13:05
is shifting beneath our feet.
279
761400
1433
خەریکە لەدەست دەچێت
13:06
We need to radically rethink
our view of intelligence.
280
762857
2620
دەبێت دوبارە بیر لە تێڕوانینمان
بۆ زیرەکی بکەینەوە
13:09
We know three things about intelligence.
281
765501
1995
سێ شت دەربارەی زیرەکی دەزانین
13:11
One, it's diverse.
282
767520
1227
یەکەم جۆراو جۆرە
13:12
We think about the world in all the ways
that we experience it.
283
768771
3005
بە هەموو هەستەکانمان بیر لە
دونیا دەکەینەوە
13:15
We think visually, we think in sound,
we think kinesthetically.
284
771800
2976
بە چاو بیردەکەینەوە، بە دەنگ بیردەکەینەوە
بە جوڵە بیردەکەینەوە
13:18
We think in abstract terms,
we think in movement.
285
774800
2301
بەبێبکانە بیردەکەینەوە
لەکاتی جوڵەدا بیردەکەینەوە
13:21
Secondly, intelligence is dynamic.
286
777246
1754
دووەم، زیرەکی دینامیکییە
13:23
If you look at the interactions
of a human brain,
287
779587
2389
ئەگەر تەماشای کارلێکەکانی مێشکی مرۆڤ بکەین
13:26
as we heard yesterday
from a number of presentations,
288
782000
2976
وەک دوێنێ بیستمان لە هەندێ
لە پێشکەشکراوەکان
13:29
intelligence is wonderfully interactive.
289
785000
1976
زیرەکی بە شێوەیەکی جوان کار لە
یەک دەکات
13:31
The brain isn't divided into compartments.
290
787000
2238
مێشک دابەش نەبووە بۆ چەند بەشێک
13:33
In fact, creativity --
which I define as the process
291
789873
3103
لە ڕاستیدا، توانای داهێان -- کە من
بە پرۆسەی
13:37
of having original ideas
that have value --
292
793000
2325
بوونی بیری بەنرخ ناوی دەبەم
13:39
more often than not comes about
through the interaction
293
795349
2652
زۆر جار لە دەرەنجامی تێکەڵاویی ئەو
بۆچونە جیاوازانە
13:42
of different disciplinary
ways of seeing things.
294
798025
3000
سەرهەڵدەدات کە سەیری بابەتێکی پێ دەکرێت
13:46
By the way, there's a shaft of nerves
that joins the two halves of the brain
295
802310
3666
دەزانن تێشوی دەزولەیی دەماری هەن کە هەردوو
لای مێشک بەیەکەوە دەبەستن
13:50
called the corpus callosum.
296
806000
1491
پێیان دەلێن کۆرپەس کالۆسەم
13:51
It's thicker in women.
297
807515
1266
لە ئافرەتاندا ئەستورترە
13:53
Following off from Helen yesterday,
298
809088
1741
هەر سەبارەت بەوەی کە دوێنێ هێلن وتی
13:54
this is probably why women
are better at multi-tasking.
299
810853
3123
ڕەنگە لەبەر ئەوەبێ ئافرەتان باشترن
لە فرە کاریدا
13:58
Because you are, aren't you?
300
814000
1817
چونکە ئێوە باشترن تیایدا، وانییە؟
13:59
There's a raft of research,
but I know it from my personal life.
301
815841
3207
کۆمەڵێک توێژینەوەی ورد کراوە
بەڵام من لە ژانی تایبەتی خۆمەوە دەزانم
14:03
If my wife is cooking a meal at home --
which is not often, thankfully.
302
819738
5238
ئەگەر خێزانەکەم لە ماڵەوە خواردنێک ئامادە
بکات -- کە زوو زوو نییە شوکور
14:09
(Laughter)
303
825000
2854
(پێکەنین)
14:11
No, she's good at some things,
but if she's cooking,
304
827878
2498
نا لە هەندێک شتدا باشە
بەڵام ئەگەر خواردن ئامادە بکات
14:14
she's dealing with people on the phone,
305
830400
1876
بە تەلەفۆن لەگەڵ خەڵک قسە دەکات
14:16
she's talking to the kids,
she's painting the ceiling,
306
832300
2556
لەگەڵ منداڵەکان قسە دەکات
بنمیچەکە ڕەنگ دەکات
14:18
she's doing open-heart surgery over here.
307
834880
3096
لەملاوە نەشتەرگەری دڵ ئەنجام دەدات
14:22
If I'm cooking, the door
is shut, the kids are out,
308
838000
2976
ئەگەر من خواردن ئامادە بکەم
دەرگاکە داخراوە،منالەکان لە دەرەوەن
14:25
the phone's on the hook,
if she comes in I get annoyed.
309
841000
2976
تەلەفۆنەکە لە شوێنی خۆیەتی
ئەگەر خێزانەکەم بێتە ژورەوە توڕەدەبم
14:28
I say, "Terry, please,
I'm trying to fry an egg in here."
310
844000
3071
دەڵێم: "تێری، تکایە، هێلکە سوور دەکەمەوە"
14:31
(Laughter)
311
847095
6730
(پێکەنین)
14:38
"Give me a break."
312
854254
1200
(مەجاڵم پێ بدە)
14:39
(Laughter)
313
855478
1720
(پێکەنین)
14:41
Actually, do you know
that old philosophical thing,
314
857222
2499
ئێوە ئەو قسە فەلسەفیە کۆنە دەزانن
14:43
if a tree falls in a forest
and nobody hears it, did it happen?
315
859745
3253
ئەگەر دارێک لە دارستانێکدا بکەوێت
و کەس گوێی لێ نەبێ،بەڕاستی کەوتووە؟
14:47
Remember that old chestnut?
316
863252
1329
ئەو مەسەلەیەتان بیر ماوە؟
14:48
I saw a great t-shirt
recently, which said,
317
864605
2409
فانیلەیەکی جوانم بینی لەم ڕۆژانەدا
لەسەری نوسرابوو.
14:51
"If a man speaks his mind
in a forest, and no woman hears him,
318
867038
3938
"ئەگەر پیاوێک لە دارستانێکدا بیر و بۆچوونی
خۆی دەربڕی و هیچ ژنێک گوێ لێ نەبوو
14:55
is he still wrong?"
319
871000
1396
هەر هەڵەیە؟"
14:56
(Laughter)
320
872420
5606
(پێکەنین)
15:03
And the third thing about intelligence is,
321
879976
2000
وە سێهەم شت دەربارەی زیرەکی ئەوەیە
15:06
it's distinct.
322
882000
1369
کە تایبەتە
15:07
I'm doing a new book at the moment
called "Epiphany,"
323
883754
2573
ئێستا سەرقاڵی نوسینی کتێبێکم بە ناوی
"ئیپیفانی"
15:10
which is based on a series
of interviews with people
324
886351
2474
لە چەند چاوپێکەوتنێکی کەسی پێک هاتووە
15:12
about how they discovered their talent.
325
888849
1920
سەبارەت بەوەی چۆن بەهرەی خۆیان دۆزییەوە
15:14
I'm fascinated
by how people got to be there.
326
890793
2169
سەرسامم بەوەی چۆن پێی گەیشتن
15:16
It's really prompted by a conversation
I had with a wonderful woman
327
892986
3190
کتێبەکە لە گفتوگۆیەکم لەگەڵ ژنێکی
مەزندا سەری هەڵدا
15:20
who maybe most people
have never heard of, Gillian Lynne.
328
896200
2676
کە ڕەنگە زۆر کەس نەیبیستبێت،
جیلیان لین
15:22
Have you heard of her? Some have.
329
898900
1630
بیستوتانە؟ هەنێک بیستویەتی
15:24
She's a choreographer,
and everybody knows her work.
330
900554
2522
هونەرمەندێکە سەما دادەنێت،
هەموو کەس کارەکانی دەزانێت
15:27
She did "Cats" and "Phantom of the Opera."
331
903100
2001
"کاتس" و "فانتەمی ئۆپێرا"ی داناوە
15:29
She's wonderful.
332
905125
978
کەسێکی نایابە
15:30
I used to be on the board
of The Royal Ballet,
333
906127
2146
ئەندامی دەستەی بەڕێوبردنی سەمای
شاهانە بووم
15:32
as you can see.
334
908297
1201
وەک دەبینن
15:33
Anyway, Gillian and I had
lunch one day and I said,
335
909522
2400
بەهەرحاڵ، رۆژێک نانی نیوەڕۆمان
دەخوارد و وتم
15:36
"How did you get to be a dancer?"
336
912047
1800
"چۆن بووی بە سەماکار"
15:37
It was interesting.
337
913976
1000
شتێکی سەرسوڕهێنەر بوو
15:39
When she was at school,
she was really hopeless.
338
915000
2350
کاتێ ئەو لە قوتابخانە بوو
بە تەواوی بێئومێد بوو
15:41
And the school, in the '30s,
wrote to her parents and said,
339
917374
3602
وە خوێندنگەکەش، لە سییەکەندا
نامەیەکیان بۆ دایک و باوکی نارد و ووتیان
15:45
"We think Gillian
has a learning disorder."
340
921000
2000
"پێمان وایە جیلیان کێشەی فێربوونی هەیە"
15:47
She couldn't concentrate;
she was fidgeting.
341
923024
2142
نەیدەتوانی بایەخ بە شت بدات
دڵەڕاوکێی هەبوو
15:49
I think now they'd say she had ADHD.
Wouldn't you?
342
925190
3290
ئەگەر لەم رۆژگارەدا بوایە دەیانووت
(ئەی دی ئێچ دی) هەیە، وایە؟
15:52
But this was the 1930s, and ADHD
hadn't been invented at this point.
343
928504
4059
بەڵام ئەمە سییەکان بوو و ئەو نەخۆشییە
لەو کاتەدا نەدۆزرابۆوە
15:56
It wasn't an available condition.
344
932587
2389
حالەتێکی بەردەست نەبوو
15:59
(Laughter)
345
935000
2737
(پێکەنین)
16:01
People weren't aware they could have that.
346
937761
2060
خەڵکی نەیاندەزانی کە دەکرا ئەوەیان هەبێت
16:03
(Laughter)
347
939845
2134
(پێکەنین)
16:06
Anyway, she went to see this specialist.
348
942003
4278
بەهەرحاڵ، چوو بۆ بینینی کەسێکی پسپۆڕ
16:10
So, this oak-paneled room,
and she was there with her mother,
349
946305
3722
ژوورێک بوو لە داربەڕوو درووست کرابوو
لەگەڵ دایکی لەوێبوو
16:14
and she was led and sat
on this chair at the end,
350
950051
2477
لە دواوە لەسەر کورسییەک دایاننا
16:16
and she sat on her hands for 20 minutes
while this man talked to her mother
351
952552
3639
بۆ ماوەی ٢٠ خولەک لەسەر مەچەکی دانیشت کاتێ
پیاوەکە قسەی لەگەڵ دایکی دەکرد
دەربارەی کێشەکانی جیلیان لە خوێندنگە
16:20
about the problems
Gillian was having at school.
352
956215
2328
16:22
Because she was disturbing people;
her homework was always late; and so on,
353
958567
3677
؛چونکە ئەو خەڵکی بێزار دەکرد
ئەرکەکانی ماڵەوەی جێبەجێ نەدەکرد
16:26
little kid of eight.
354
962268
1096
منداڵێکی هەشت ساڵان
16:27
In the end, the doctor
went and sat next to Gillian, and said,
355
963388
3055
لە کۆتاییدا، دکتۆرەکە لە تەنیشت جیلیان
دانیشت و گووتی،
16:30
"I've listened to all these
things your mother's told me,
356
966467
2705
"من گوێم لە هەموو
قسەکانی دایکت گرتووە
من پێویستە بەتەنیا قسەی لەگەڵ بکەم
16:33
I need to speak to her privately.
357
969196
1619
16:34
Wait here. We'll be back;
we won't be very long,"
358
970839
2376
لێرە چاوەڕێمان بکە، دەگەڕێینەوە،
زۆرمان پێ ناچێت"
16:37
and they went and left her.
359
973239
2325
وە ڕۆشتن و بەجێیان هێشت
16:39
But as they went out of the room,
360
975588
1636
بەڵام کە چوونە دەرەوە
16:41
he turned on the radio
that was sitting on his desk.
361
977248
2500
دکتۆرەکە ڕادیۆی سەر مێزەکەی داگیرساند
16:44
And when they got out, he said to her
mother, "Just stand and watch her."
362
980342
3430
وە ئەوان ڕۆشتنە دەرەوە و بە دایکی گووت
"تەنیا بوەستە و سەیر بکە"
16:48
And the minute they left the room,
363
984000
2991
ئەو ساتەی ژورەکەیان بەجێ هێشت
16:51
she was on her feet, moving to the music.
364
987015
2484
لەسەر پێی وەستابوو، لەگەڵ مۆسیقاکە دەجوڵا
16:53
And they watched for a few minutes
and he turned to her mother and said,
365
989523
3453
بۆ چەند خولەکێک تەماشایان کرد و
سەیری دایکی کرد و گووتی
16:57
"Mrs. Lynne, Gillian
isn't sick; she's a dancer.
366
993000
3976
خاتوو لین، جیلیان نەخۆش نییە، ئەو"
سەماکارە
17:01
Take her to a dance school."
367
997000
1976
بیبەرە فێرگەیەکی سەما"
17:03
I said, "What happened?"
368
999000
1976
من گووتم "چی ڕوویدا"
17:05
She said, "She did. I can't tell you
how wonderful it was.
369
1001000
2976
ئەو گووتی "بردمی، ناتوانم پێت بڵێم
چەنێک خۆش بوو
17:08
We walked in this room
and it was full of people like me.
370
1004000
2753
چوویتە ناو ژورێک پڕ بوو لە کەسانی وەک من
17:10
People who couldn't sit still.
371
1006777
2199
کەسانێک نەیاندەتوانی لە لە شوێنی
خۆیان بوەستن
17:13
People who had to move to think."
Who had to move to think.
372
1009000
4587
کەسانێک کە دەبوایە بجوڵانایە
بۆ ئەوەی بیر بکەنەوە"
17:17
They did ballet, they did tap, jazz;
they did modern; they did contemporary.
373
1013746
3630
ئەوان سەمای بالێ و تاپ و جازیان دەکرد
سەمای مۆدێرن و سەردەم
17:21
She was eventually auditioned
for the Royal Ballet School;
374
1017400
2820
دواتر هەڵبژێردرا بۆ خوێندنگەی
سەمای بالێی شاهانە
بوو بە سەماکارێک کە بە تەنها کاری دەکرد
کارێکی باشی کرد لەوێ
17:24
she became a soloist; she had
a wonderful career at the Royal Ballet.
375
1020244
3299
دواتر خوێندنگەی بالێی شاهانەی تەواو کرد
17:27
She eventually graduated
from the Royal Ballet School,
376
1023567
2608
کۆمپانیای جیلیان لینی بۆ سەما دامەزراند
17:30
founded the Gillian Lynne Dance Company,
377
1026200
1975
ئاندرو لیۆلد وێبەری ناسی
17:32
met Andrew Lloyd Webber.
378
1028200
1243
ئەو هۆکاری
17:33
She's been responsible for
379
1029568
1409
هەندێ لە سەرکەوتووترین شانۆگەرییە
موزیکییەکان بوو لە مێژوودا
17:35
some of the most successful
musical theater productions in history,
380
1031001
3146
ملیۆنەها کەسی دڵخۆش کردووە و
خاوەنی چەندین ملیۆن دۆلارە
17:38
she's given pleasure to millions,
and she's a multi-millionaire.
381
1034172
3072
لەوانەیە ئەگەر کەسێکی تر بوایە دەرمانی
پێ بدایە و پێی بگووتایە ئارام بێتەوە
17:41
Somebody else might have put her
on medication and told her to calm down.
382
1037269
4070
(چەپڵە)
17:45
(Applause)
383
1041364
6782
17:52
What I think it comes to is this:
384
1048575
1601
بەبڕوای من ئەمە دەگاتە ئەوئەنجامە
17:54
Al Gore spoke the other night
385
1050200
1776
شەوی ڕابردوو ئاڵ گۆر قسەی کرد
17:56
about ecology and the revolution
that was triggered by Rachel Carson.
386
1052000
4269
دەربارەی سروشت پاراستن و ئەو شۆڕشەی
لە لایەن رەیچڵ کارسن بەرپا بوو
18:01
I believe our only hope for the future
387
1057111
2166
بە بڕوای من تەنها هیوامان بۆ داهاتوو
18:03
is to adopt a new conception
of human ecology,
388
1059301
3833
پەسەند کردنی بیرێکی نوێیە
دەربارەی سروشتی مرۆڤ خۆی
18:07
one in which we start
to reconstitute our conception
389
1063158
2818
کە دەبێت سەر لە نوێ بیر و بۆچونمان
دەربارەی
18:10
of the richness of human capacity.
390
1066000
1976
دەوڵەمەندی توانای مرۆڤ دیاری بکەین
18:12
Our education system has mined our minds
391
1068000
3499
سیستەمی پەروەردەییامن بە شێوازێک
بیرمانی کۆڵیوە
18:15
in the way that we strip-mine the earth:
for a particular commodity.
392
1071523
3276
کە زەوی تێک دەدەین بۆ شتومەکێکی تایبەت
18:19
And for the future, it won't serve us.
393
1075188
2484
وە ئەمە بۆ داهاتوو خزمەتمان ناکات
18:21
We have to rethink
the fundamental principles
394
1077696
2280
ئێمە دەبێت سەر لە نوێ بیر لەو
ڕێسایانە بکەینەوە
18:24
on which we're educating our children.
395
1080000
1968
کە منداڵەکانمانی لەسەر پەروەردە دەکەین
18:26
There was a wonderful quote
by Jonas Salk, who said,
396
1082087
2674
ووتەیەکی زۆر جوانی جۆناس ساک هەیە
کە دەڵێ
18:28
"If all the insects
were to disappear from the Earth,
397
1084785
5039
ئەگەر هەموو مێرووی سەر زەوی لەناو بچونایە
18:33
within 50 years all life
on Earth would end.
398
1089848
2841
لە ماوەی پەنجا ساڵدا ژیانی سەر
زەوی کۆتای دەهات
18:37
If all human beings
disappeared from the Earth,
399
1093688
3072
ئەگەر هەموو مرۆڤی سەر زەوی لەناو بچوایە
18:40
within 50 years all forms
of life would flourish."
400
1096784
2634
لە ماوەی پەنجا ساڵدا هەموو چەشنەکانی ژیان
دەبوژانەوە
18:44
And he's right.
401
1100244
1285
وە ڕاست دەکات
18:46
What TED celebrates is the gift
of the human imagination.
402
1102291
3634
ئەوەی تێد شانازی پێوە دەکات
توانای خەیاڵی مرۆڤە
18:50
We have to be careful now
403
1106417
2071
دەبێت وریا بین
18:52
that we use this gift wisely
404
1108512
2255
کە ئەو توانایە بە ژیرانە بەکار بێنین
18:54
and that we avert some of the scenarios
that we've talked about.
405
1110791
3229
وە دەبێت نەهێڵین هەندێک لەو سیناریۆیانەی
کە باسمان کرد ڕووبدات
18:58
And the only way we'll do it is by seeing
our creative capacities
406
1114044
3932
وە تەنها ڕێگا بۆ کردنی ئەمە بینینی
توانا پڕ داهێنانەکانە
19:02
for the richness they are
407
1118000
1610
بەو دەوڵەمەندییەی خۆیان
19:03
and seeing our children
for the hope that they are.
408
1119634
3182
وە بینینی منداڵەکانمان و
ئەو هیوایەی تیایاندا دەیبینین
19:06
And our task is to educate
their whole being,
409
1122840
2398
وە کاری ئێمە پەروەردەکردنیانە
19:09
so they can face this future.
410
1125262
1484
تا بتوانن ڕوبەروی داهاتو ببنەوە
19:10
By the way -- we may not see this future,
411
1126770
2206
ئەزانن -- لەوانەیە ئێمە ئەو
داهاتووەش نەبینین
19:13
but they will.
412
1129000
1430
بەڵام ئەوان دەیبینن
19:14
And our job is to help them
make something of it.
413
1130454
3079
وە کاری ئێمە یارمەتیدانیانە
شتێکی لێ بەرهەم بهێنن
19:17
Thank you very much.
414
1133557
1000
زۆر سوپاس.
19:18
(Applause)
415
1134581
3000
(چەپڵە)
Translated by Hiwa Foundation
Reviewed by Hiwa Foundation 3

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Ken Robinson - Author/educator
Creativity expert Sir Ken Robinson challenges the way we're educating our children. He champions a radical rethink of our school systems, to cultivate creativity and acknowledge multiple types of intelligence.

Why you should listen

Why don't we get the best out of people? Sir Ken Robinson argues that it's because we've been educated to become good workers, rather than creative thinkers. Students with restless minds and bodies -- far from being cultivated for their energy and curiosity -- are ignored or even stigmatized, with terrible consequences. "We are educating people out of their creativity," Robinson says. It's a message with deep resonance. Robinson's TED Talk has been distributed widely around the Web since its release in June 2006. The most popular words framing blog posts on his talk? "Everyone should watch this."

A visionary cultural leader, Sir Ken led the British government's 1998 advisory committee on creative and cultural education, a massive inquiry into the significance of creativity in the educational system and the economy, and was knighted in 2003 for his achievements. His 2009 book, The Element: How Finding Your Passion Changes Everything, is a New York Times bestseller and has been translated into 21 languages. A 10th anniversary edition of his classic work on creativity and innovation, Out of Our Minds: Learning to be Creative, was published in 2011. His 2013 book, Finding Your Element: How to Discover Your Talents and Passions and Transform Your Life, is a practical guide that answers questions about finding your personal Element. In his latest book, Creative Schools: The Grassroots Revolution That’s Transforming Education, he argues for an end to our outmoded industrial educational system and proposes a highly personalized, organic approach that draws on today’s unprecedented technological and professional resources to engage all students.

More profile about the speaker
Ken Robinson | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee