ABOUT THE SPEAKER
Edward Snowden - Whistleblower
In 2013 Edward Snowden leaked thousands of classified American National Security Agency documents, sparking a global conversation about citizens' rights to privacy on the Internet.

Why you should listen

Edward Snowden was just about to turn 28 when his face was suddenly splashed across every major newspaper in the US. In the summer of 2013 The Guardian published a series of leaked documents about the American National Security Agency (NSA), starting with an article about a secret court order demanding American phone records from Verizon, followed by an article on the NSA's top-secret Prism program, said to be accessing user data from Google, Apple and Facebook.

It wasn't long before Snowden came forward as the source, revealing that he had carefully planned the leak, copying documents when he was working as a contractor for the NSA. "I understand that I will be made to suffer for my actions," he said at the time, but "I will be satisfied if the federation of secret law, unequal pardon and irresistible executive powers that rule the world that I love are revealed even for an instant." Snowden's actions have led to a global debate on the relationship between national security and online privacy. His leaks continue to have a lasting impact on the American public's view of the government, and has encouraged media scrutiny on the NSA.

Snowden had coordinated the leak with journalist Glenn Greenwald and filmmaker Laura Poitras from Hong Kong; after he revealed his identity, he fled and ended up in Moscow. Under charges of espionage by the American government, Snowden remains in Russia in temporary asylum.

More profile about the speaker
Edward Snowden | Speaker | TED.com
TED2014

Edward Snowden: Here's how we take back the Internet

အက်ဒ်ဝပ် စနိုးဒန်: အင်တာနက်ကိုဘယ်လိုပြန်လည်သိမ်းပိုက်မလဲ

Filmed:
4,806,355 views

အဝေးရောက်စက်ရုပ်အသွင်ဖြင့် အက်ဒ်ဝပ် စနိုးဒန် ဟာ ထောက်လှမ်းရေးနဲ့အင်တာနက်လွတ်လပ်ခွင့်အကြောင်း ၂၀၁၄ TED မှာပြောခဲ့ပါတယ်။ ပုဂ္ဂိလအချက်အလက်အခွင့်အရေး ဆိုတာပါတီနိုင်ငံရေးကိစ္စမဟုတ်ဘဲ ကျွန်တော်တို့ဘဝမှာအင်တာနက်ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍနဲ့ ဒါကိုကာကွယ်တဲ့ ဥပဒေတွေကို ပြန်လည်သုံးသပ်ဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ သူကဆိုပါတယ်။ "ခင်ဗျားရဲ့အခွင့်အရေးတွေဟာအရေးပါပါတယ် ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒါတွေကိုဘယ်တော့လိုမလဲဆိုတာမသိလို့ပါ" လို့ ဆိုပါတယ်။ ခရစ်အန်ဒါဆင်ကအင်တာဗျူးပြီး အထူးဧည့်သည်ကတော့ တင်ဘန်နားစ်လီပါ။
- Whistleblower
In 2013 Edward Snowden leaked thousands of classified American National Security Agency documents, sparking a global conversation about citizens' rights to privacy on the Internet. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
Chris Anderson: The rights of citizens,
0
1072
2011
ခရစ်အန်ဒါဆင်: နိုင်ငံသားအခွင့်အရေး
00:15
the future of the Internet.
1
3083
2086
အင်တာနက်၏ အနာဂတ်
00:17
So I would like to welcome to the TED stage
2
5169
3383
ဒီတော့ ဒီဖွင့်ချချက်တွေနောက်ကွယ်ကလူကို
00:20
the man behind those revelations,
3
8552
2826
TED စင်မြင့်ထက်သို့ဖိတ်ခေါ်ချင်ပါတယ်
00:23
Ed Snowden.
4
11378
2376
အက်ဒ် စနိုးဒန် ပါခင်ဗျာ
00:25
(Applause)
5
13754
3567
(လက်ခုပ်သံများ)
00:29
Ed is in a remote location somewhere in Russia
6
17321
4253
အက်ဒ်က ရုရှားနိုင်ငံအတွင်း
နေရာတစ်ခုမှာရှိနေပြီး
00:33
controlling this bot from his laptop,
7
21574
2775
သူရဲ့ လက်ပ်တော့ပ်ကနေ
ဒီစက်ရုပ်ကိုထိန်းချုပ်နေတာပါ
00:36
so he can see what the bot can see.
8
24349
4053
ဒီစက်ရုပ်မြင်ရတာကို သူမြင်ရပါတယ်
00:40
Ed, welcome to the TED stage.
9
28402
1948
အက်ဒ်ရေ TED စင်မြင့်မှကြိုဆိုပါတယ်
00:42
What can you see, as a matter of fact?
10
30350
3611
ခင်ဗျားဘာတွေမြင်ရလဲဗျ
00:46
Edward Snowden: Ha, I can see everyone.
11
33961
1738
အက်ဒ်: အို ကျွန်တော်လူတိုင်းကိုမြင်ရတယ်
00:47
This is amazing.
12
35699
2250
မိုက်တယ်ဗျ
00:50
(Laughter)
13
37949
3213
(ရယ်သံများ)
00:53
CA: Ed, some questions for you.
14
41162
3283
ခရစ်: အက်ဒ်ရေ၊ ခင်ဗျားကို
မေးခွန်းတချို့မေးမယ်ဗျာ
00:56
You've been called many things
15
44445
1293
လွန်ခဲ့တဲ့ လတွေအတွင်းမှာ
ခင်ဗျားကို အမျိုးမျိုး
00:57
in the last few months.
16
45738
1565
အမည်တပ်ခေါ်နေကြပါတယ်
00:59
You've been called a whistleblower, a traitor,
17
47303
4925
မောင်းတီးကြေညာသူ၊ သစ္စာဖောက်
01:04
a hero.
18
52228
1729
သူရဲကောင်း စသဖြင့်
ခင်ဗျားကို အမည်ပေးနေကြပါတယ်
01:06
What words would you describe yourself with?
19
53957
3817
ခင်ဗျား ကိုယ့်ကိုယ်ကို
ဘယ်လိုသတ်မှတ်ချင်လဲဗျာ
01:09
ES: You know, everybody who is involved
20
57774
2662
အက်ဒ်: ခင်ဗျားလည်းသိပါတယ်။
ဒီအချေအတင်ပြောချက်တွေမှာ ပါကြသူတိုင်း
01:12
with this debate
21
60436
1496
ကျွန်တော့်နဲ့ ကျွန်တော်ရဲ့ ပင်ကိုယ်စရိုက်
နဲ့ပတ်သက်ပြီး
01:14
has been struggling over me and my personality
22
61932
2742
ကျွန်တော်ကို ဘယ်လိုလူစားအဖြစ်
သတ်မှတ်မယ်ဆိုတာနဲ့ပတ်သက်ပြီး
01:16
and how to describe me.
23
64674
3049
အကြပ်ရိုက်နေကြပါတယ်
01:19
But when I think about it,
24
67723
1689
ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တွေးကြည့်မိတာတော့
01:21
this isn't the question that
we should be struggling with.
25
69412
3429
ဒါဟာ ကျွန်တော်တို့အကြပ်ရိုက်ပြီး
ငြင်းခုံနေရမယ့် မေးခွန်းမဟုတ်ပါဘူး
01:25
Who I am really doesn't matter at all.
26
72841
3167
ကျွန်တော်ဘာလဲဆိုတာ လုံးဝအရေးမကြီးပါဘူး
01:28
If I'm the worst person in the world,
27
76008
2712
ကျွန်တော်ဟာ လောကမှာ
အဆိုးဆုံးလူဖြစ်နေရင်တောင်
01:30
you can hate me and move on.
28
78720
1957
ကျွန်တော်ကိုမုန်းလိုက်ပြီး ရှေ့ဆက်ပါ
01:32
What really matters here are the issues.
29
80677
2535
တကယ်အရေးပါတာက ဒီအရေးကိစ္စတွေပါ
01:35
What really matters here is the
kind of government we want,
30
83212
2835
ဒီမှာ တကယ်အရေးပါတာက
ကျွန်တော်တို့ လိုချင်တာ
01:38
the kind of Internet we want,
31
86047
1513
ဘယ်လိုအစိုးရမျိုး၊
ဘယ်လိုအင်တာနက်မျိုး
01:39
the kind of relationship between people
32
87560
2558
လူအချင်းချင်း လူအဖွဲ့အစည်းအချင်းချင်းကြားက
ဘယ်လိုဆက်ဆံရေးမျိုး
01:42
and societies.
33
90118
1340
စတဲ့ အရေးကိစ္စတွေပါ
01:43
And that's what I'm hoping
the debate will move towards,
34
91458
3088
အချေအတင်ပြောနေတာတွေ တစ်နေ့ဒီအကြောင်းဆီ
ရောက်လာဖို့ ကျွန်တော်မျှော်လင့်ပါတယ်
01:46
and we've seen that increasing over time.
35
94546
2372
အချိန်နဲ့ အမျှ တိုးတက်လာတာကိုလည်းတွေရပါတယ်
01:49
If I had to describe myself,
36
96918
1910
ကျွန်တော်ကိုယ် ကျွန်တော်သတ်မှတ်ရမယ်ဆိုရင်
01:51
I wouldn't use words like "hero."
37
98828
1344
သူရဲကောင်းဆိုတာတွေ မျိုးချစ်ဆိုတာတွေ
01:52
I wouldn't use "patriot," and I wouldn't use "traitor."
38
100172
2702
သစ္စာဖောက်ဆိုတာတွေ စတဲစကားလုံးတွေကို
ကျွန်တော်မသုံးပါဘူး
01:55
I'd say I'm an American and I'm a citizen,
39
102874
2194
ကျွန်တော်ဟာ အခြားသူတွေလိုပဲ
အမေရိကန်တစ်ယောက်ပါ
01:57
just like everyone else.
40
105068
2564
အရပ်သားတစ်ယောက်ပါလို့ပဲပြောပါမယ်
01:59
CA: So just to give some context
41
107632
1873
ခရစ်: ဒီတော့ ဇာတ်ကြောင်းတစ်ခုလုံးကို
မသိသူတွေကို
02:01
for those who don't know the whole story --
42
109505
2196
နည်းနည်းလေးဇာတ်ရည်လည်အောင်ပြောဖို့.....
02:03
(Applause) —
43
111701
3730
(လက်ခုပ်သံများ) —
02:07
this time a year ago, you were stationed in Hawaii
44
115431
4563
မနှစ်ကဒီလိုအချိန်မှာ ခင်ဗျား
NSA ရဲ့အကြံပေးတစ်ယောက်အနေနဲ့
02:12
working as a consultant to the NSA.
45
119994
2390
အလုပ်လုပ်ရင်းဟာဝိုင်ယီမှာ
တာဝန်ကျနေတယ်နော်
02:14
As a sysadmin, you had access
46
122384
2044
နည်းစနစ်စီမံသူအနေနဲ့
02:16
to their systems,
47
124428
2405
သူတို့ရဲ့ စနစ်တွေထဲဝင်ခွင့်ရခဲ့တယ်နော်
02:19
and you began revealing
certain classified documents
48
126833
4254
နောက်ပိုင်းမှာ ဇွန်လဖွင့်ချချက်များဖြစ်လာမယ့်
02:23
to some handpicked journalists
49
131087
3200
လျှို့ဝှက်ဖိုင်အချို့ကို
02:26
leading the way to June's revelations.
50
134287
1591
ဂျာနယ်လစ်အချို့ဆီရွေးပြီး
ဖွင့်ချခဲ့တယ်နော်
02:28
Now, what propelled you to do this?
51
135878
5376
ဘယ်အရာကများ ခင်ဗျားကို
ဒီလိုလုပ်ဖို့တွန်းအားပေးခဲ့တာလဲဗျာ
02:33
ES: You know,
52
141254
2786
အက်ဒ်: ခင်ဗျားသိပါတယ် ဟာဝိုင်ယီမှာ
ကျွန်တော်တာဝန်ကျနေတုန်းနဲ့
02:36
when I was sitting in Hawaii,
53
144040
2180
အဲဒီအရင်ရှေ့နှစ်တွေမှာကော
02:38
and the years before, when I was
working in the intelligence community,
54
146220
2658
ထောက်လှမ်းရေးလောကမှာ လုပ်နေခဲ့စဉ်မှာ
02:41
I saw a lot of things that had disturbed me.
55
148878
3722
ကျွန်တော့်အတွက်စိတ်အနှောင့်အယှက်
ဖြစ်စရာတွေကို တွေ့ကြုံခဲ့ပါတယ်
02:44
We do a lot of good things
in the intelligence community,
56
152600
3277
ထောက်လှမ်းရေးလောကမှာ ကျွန်တော်တို့ ကောင်းတာတွေအများကြီးလုပ်ပါတယ်
02:48
things that need to be done,
57
155877
1193
မဖြစ်မနေလုပ်ရမယ့်အရာတွေ
02:49
and things that help everyone.
58
157070
2697
လူတိုင်းကိုကောင်းကျိုးပေးတဲ့
အရာတွေကိုလုပ်ခဲ့ပါတယ်
02:51
But there are also things that go too far.
59
159767
1957
ဒါပေမဲ့ လွန်လွန်ကဲကဲဖြစ်သွားတဲ့
အရာတွေလည်းရှိပါတယ်
02:53
There are things that shouldn't be done,
60
161724
1296
မလုပ်သင့်တာတွေလုပ်တာ
02:55
and decisions that were being made in secret
61
163020
3068
လူထုမသိဘဲ လူထုသဘောဆန္ဒမပါဘဲ
02:58
without the public's awareness,
62
166088
1248
ဒီလုပ်ငန်းစဉ်တွေအကြောင်း အစိုးရထဲက
02:59
without the public's consent,
63
167336
2512
ကျွန်တော်တို့ကိုယ်စားလှယ်တွေတောင်မသိဘဲ
03:02
and without even our representatives in government
64
169848
2852
ဆုံးဖြတ်ချက်တွေလျှို့ဝှက်စွာ
ချမှတ်ခဲ့တာတွေရှိခဲ့ပါတယ်
03:04
having knowledge of these programs.
65
172700
3633
ဒီလိုကိစ္စတွေနဲ့ ကျွန်တော်တကယ်တမ်း
03:08
When I really came to struggle with these issues,
66
176333
4533
ရင်ဆိုင်ရုန်းကန်လာရတဲ့အခါ
03:13
I thought to myself,
67
180866
1622
ကျွန်တော်တစ်ယောက်တည်း
စဉ်းစားကြည့်ပါတယ်
03:14
how can I do this in the most responsible way,
68
182488
3086
ငါ ဒီကိစ္စကို လူထုကို
အများဆုံးအကျိုးပြုနိုင်ပြီး
03:17
that maximizes the public benefit
69
185574
3008
အန္တရာယ်အနည်းဆုံးဖြစ်မယ့်
03:20
while minimizing the risks?
70
188582
2711
တာဝန်ယူမှုအရှိဆုံးနည်းလမ်းနဲ့
ဘယ်လိုလုပ်ရမလဲလို့ပေါ့
03:23
And out of all the solutions that I could come up with,
71
191293
3088
ကျွန်တော်စဉ်းစားနိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတွေထဲက
03:26
out of going to Congress,
72
194381
2242
ဥပဒေမရှိတဲ့အချိန်မှာ
03:28
when there were no laws,
73
196623
1303
ပြီးတော့ ကျွန်တော့်လို
ထောက်လှမ်းရေးမှာစာချုပ်နဲ့အလုပ်လုပ်တဲ့
03:30
there were no legal protections
74
197926
1685
အလွတ်ဝန်ထမ်းတစ်ဦးအတွက်
03:31
for a private employee,
75
199611
1767
ဥပဒေအရကာကွယ်ပေးမှုရော
မရှိတဲ့အချိန်မှာ
03:33
a contractor in intelligence like myself,
76
201378
3333
လွှတ်တော်ဆီသွားလိုက်ရင်
03:36
there was a risk that I would be
buried along with the information
77
204711
3647
ဒီအချက်အလက်တွေနဲ့
ကျွန်တော်မြေမြှုပ်ခံလိုက်ရပြီး
03:40
and the public would never find out.
78
208358
1907
ပြည်သူတွေကဘာမှမသိလိုက်နိုင်တာမျိုး
ဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်
03:42
But the First Amendment of
the United States Constitution
79
210265
3022
အမေရိကန်အခြေခံဥပဒေရဲ့
ပထမပြင်ဆင်ချက်က
03:45
guarantees us a free press for a reason,
80
213287
3541
လွတ်လပ်စွာရေးသားတင်ပြခွင့်ကို
ပေးထားတာ အကြောင်းရှိပါတယ်
03:49
and that's to enable an adversarial press,
81
216828
3205
အဲ့ဒါကတော့ အတိုက်အခံရေးသားတင်ပြမှုက
03:52
to challenge the government,
82
220033
1897
အစိုးရကိုစိန်ခေါ်နိုင်အောင်ပါ
03:54
but also to work together with the government,
83
221930
2634
ဒါ့အပြင်အစိုးရနဲ့အတူလက်တွဲပြီး
03:56
to have a dialogue and debate about how we can
84
224564
2318
နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးကိုအန္တရာယ်မရှိစေဘဲ
03:59
inform the public about matters of vital importance
85
226882
5439
အဓိကအရေးပါတဲ့ ကိစ္စတွေကို ပြည်သူတွေကို
04:04
without putting our national security at risk.
86
232321
3130
ဘယ်လိုအသိပေးနိုင်တယ်ဆိုတာနဲ့
ပတ်သက်ပြီး ဆွေးနွေးငြင်းခုံနိုင်ဖို့ပါ
04:07
And by working with journalists,
87
235451
1676
အများသိအောင်ထုတ်ပြန်ဖို့နဲ့ ပတ်သက်ပြီး
04:09
by giving all of my information
88
237127
2154
ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယုံပြီးဆုံးဖြတ်ချက်ချချက်မဲ့အစား
04:11
back to the American people,
89
239281
2277
စာနယ်ဇင်းသမားတွေနဲ့ အတူတွဲပြီး
04:13
rather than trusting myself to make
90
241558
1771
ကျွန်တော်ဆီကအချက်အလက်တွေကို
04:15
the decisions about publication,
91
243329
2734
အမေရိကန်ပြည်သူတွေဆီပြန်ပေးလိုက်ခြင်းဖြင့်
04:18
we've had a robust debate
92
246063
2236
အစိုးရက နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်းပါဝင်လာတဲ့
04:20
with a deep investment by the government
93
248299
3267
အားကောင်းလှတဲ့ သဘောထားအားပြိုင်မှုကို
မြင်တွေ့လာရပါပြီ
04:23
that I think has resulted in a benefit for everyone.
94
251566
5106
ဒါဟာ အားလုံးကို
အကျိုးဖြစ်စေတယ်လို့ယူဆပါတယ်
04:28
And the risks that have been threatened,
95
256672
3775
ခြိမ်းခြောက်နေတဲ့ အန္တရာယ်တွေ
04:32
the risks that have been played up
96
260447
2133
အစိုးရကဖိပြောနေတဲ့အန္တရာယ်တွေ
04:34
by the government
97
262580
1552
အခုထိ ဘာတစ်ခုမှ
04:36
have never materialized.
98
264132
1426
ဖြစ်မလာသေးပါဘူး
04:37
We've never seen any evidence
99
265558
2078
တစ်စုံတစ်နည်း ထိခိုက်မှုသာဓကတစ်ခုမှ
04:39
of even a single instance of specific harm,
100
267636
3556
သက်သေအထောက်အထားမတွေ့ရှိရသေးပါဘူး
04:43
and because of that,
101
271192
1469
ဒါ့ကြောင့်လည်း ကျွန်တော်ချခဲ့တဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်နဲ့
04:44
I'm comfortable with the decisions that I made.
102
272661
2127
ပတ်သက်ပြီး ကျွန်တော်ကျေနပ်ပါတယ်
04:46
CA: So let me show the audience
103
274788
2213
ခရစ်: ဒါဆို ခင်ဗျားဖွင့်ချခဲ့တာတွေထဲက
04:49
a couple of examples of what you revealed.
104
277001
2469
နမူနာတစ်ခုနှစ်ခုလောက်ကို
ပရိသတ်ကြီးကိုပြပါရစေ
04:51
If we could have a slide up, and Ed,
105
279470
1912
ကားချပ်တစ်ခုလောက်ပြလို့ရရင် အက်ဒ် ရေ
04:53
I don't know whether you can see,
106
281382
1755
ခင်ဗျားမြင်ရသလားမသိဘူးနော်
04:55
the slides are here.
107
283137
1114
ကားချပ်တွေက ဒီမှာပါ
04:56
This is a slide of the PRISM program,
108
284251
2585
ဒါကတော့ PRISM လုပ်ငန်းစဉ်အကြောင်းကားချပ်ပါ
04:59
and maybe you could tell the audience
109
286836
2469
ဒီဖွင့်ချခဲ့တဲ့ဟာက ဘာလဲဆိုတာ
05:01
what that was that was revealed.
110
289305
2606
ခင်ဗျားကနေပြီး ပရိသတ်ကြီးကို
ပြောပြပေးနိုင်မယ်ထင်တယ်
05:04
ES: The best way to understand PRISM,
111
291911
2212
အက်ဒ်: ဒီနေရာမှာအငြင်းပွားမှု
နည်းနည်းရှိနေလို့ PRISM ကို
05:06
because there's been a little bit of controversy,
112
294123
1461
ကောင်းကောင်းနားလည်နိုင်ဖို့အတွက် PRISM က
05:07
is to first talk about what PRISM isn't.
113
295584
3751
ဘယ်လိုဟာမဟုတ်ဘူးလဲဆိုတာအရင်ပြောရပါမယ်
အမေရိကမှာ ပြောနေတဲ့
05:11
Much of the debate in the U.S.
has been about metadata.
114
299335
2755
ငြင်းခုံမှုတွေရဲ့တော်တော်များများက metadata (အပေါ်ယံအချက်အလက်)အကြောင်းပါ
05:14
They've said it's just metadata, it's just metadata,
115
302090
2891
သူတို့ က ဒါဟာ metadata ပဲ၊
metadata မျှသာပဲလို့ပြောနေကြပါတယ်
05:17
and they're talking about a specific legal authority
116
304981
2741
မျိုးချစ်ဥပဒေ အပိုင်း၂၁၅ ခေါ်တဲ့
05:19
called Section 215 of the Patriot Act.
117
307722
2705
အထူးဥပဒေဆိုင်ရာလုပ်ပိုင်ခွင့်
အကြောင်းပြောကြပါတယ်
05:22
That allows sort of a warrantless wiretapping,
118
310427
3069
ဒါကဝရမ်းမဲ့လိုင်းခိုးနားထောင်ခွင့်၊
05:25
mass surveillance of the entire country's
119
313496
2363
ဖုန်းမှတ်တမ်းလိုအရာမျိုးစတဲ့
တစ်တိုင်းပြည်လုံးကို
05:28
phone records, things like that --
120
315859
2157
အလုံးအရင်းလိုက်ထောက်လှမ်းမှုကိုခွင့်ပြုပါတယ်
05:30
who you're talking to,
121
318016
1362
ခင်ဗျားဘယ်သူနဲ့ ဖုန်းပြောတယ်
05:31
when you're talking to them,
122
319378
2028
ဘယ်တုန်းကပြောတယ်
05:33
where you traveled.
123
321406
1296
ဘယ်ကိုခရီးသွားတယ်ဆိုတာမျိုးတွေပါ
05:34
These are all metadata events.
124
322702
2501
ဒါတွေအားလုံးကို metadata ကိစ္စရပ်များ
လို့ခေါ်ပါတယ်
05:37
PRISM is about content.
125
325203
3346
PRISM ကတော့ အတွင်းသားအချက်အလက်
နဲ့ဆိုင်ပါတယ်
05:40
It's a program through which the government could
126
328549
2140
ဒီအစီအစဉ်ကနေတစ်ဆင့် အစိုးရက
05:42
compel corporate America,
127
330689
2044
အမေရိကန်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေကို
05:44
it could deputize corporate America
128
332733
3393
NSA အတွက်အောက်တန်းကျတဲ့အလုပ်တွေလုပ်ဖို့
05:48
to do its dirty work for the NSA.
129
336126
3864
တွန်းအားပေး၊ ကိုယ်စားလှယ်လုပ်ခိုင်းလို့ရပါတယ်
05:52
And even though some of
these companies did resist,
130
339990
2996
ဒီကုမ္ပဏီတွေထဲက အချို့က ငြင်းဆန်ခဲ့ကြပေမဲ့
05:55
even though some of them --
131
342986
1423
ရာဟူး လည်းပါတယ်လို့ထင်ပါတယ်
05:56
I believe Yahoo was one of them —
132
344409
1246
ဒီကုမ္ပဏီတွေ တရားရုံးမှာ
သူတို့ကိုစိန်ခေါ်ခဲ့ကြပေမဲ့
05:57
challenged them in court, they all lost,
133
345655
2657
အားလုံးရှုံးသွားကြပါတယ်
06:00
because it was never tried by an open court.
134
348312
2915
အကြောင်းက တံခါးဖွင့်တရားခွင်နဲ့
စစ်ခဲ့တာမဟုတ်ဘဲ
06:03
They were only tried by a secret court.
135
351227
3131
လျှို့ဝှက်တရားခွင်နဲ့ပဲစစ်ခဲ့ကြတာမို့လို့ပါ
06:06
And something that we've seen,
136
354358
1367
ကျွန်တော်တို့မြင်လာရတဲ့အရာတစ်ခု
06:07
something about the PRISM program
that's very concerning to me is,
137
355725
2704
PRISM လုပ်ငန်းစဉ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး
ကျွန်တော်စိတ်အပူဆုံးတစ်ခုက
06:10
there's been a talking point in the U.S. government
138
358429
1979
အမေရိကန်အစိုးရထဲမှာ ပြောနေကြတဲ့အချက်က
06:12
where they've said 15 federal judges
139
360408
3751
ဖက်ဒရယ်တရားသူကြီး ၁၅ ယောက်က
06:16
have reviewed these programs
and found them to be lawful,
140
364159
2698
ဤလုပ်ငန်းစဉ်များကို စိစစ်ပြီး၍
ဥပဒေနဲ့ညီသည်ဆိုတာမျိုးပါပဲ
06:19
but what they don't tell you
141
366857
2720
သူတို့ခင်ဗျားတို့ကို ထုတ်မပြောတာက
06:21
is those are secret judges
142
369577
2630
ဒါတွေက လျှို့ဝှက်တရားခွင်မှာ
06:24
in a secret court
143
372207
2002
လျှို့ဝှက်တရားသူကြီးတွေက ဖြစ်တယ်ဆိုတာပါ
06:26
based on secret interpretations of law
144
374209
3074
ဥပဒေကိုလျှို့ဝှက်စွာဖွင့်ဆိုချက်တွေကိုအခြေခံပြီး
06:29
that's considered 34,000 warrant requests
145
377283
4234
နှစ်ပေါင်း ၃၃ နှစ်အတွင်း
06:33
over 33 years,
146
381517
2459
ဝရမ်းထုတ်ခွင့်တောင်းခံမှု ၃၄၀၀၀ ကိုစစ်ခဲ့ရာမှာ
06:36
and in 33 years only rejected
147
383976
2187
နှစ်ပေါင်း ၃၃ နှစ်အတွင်း
06:38
11 government requests.
148
386163
2883
အစိုးရတောင်းခံမှု ၁၁ ခုကိုပဲပယ်ချခဲ့တယ်ဆိုတာပါ
06:41
These aren't the people that we want deciding
149
389046
2747
ဒီလူတွေဟာ လွတ်လပ်ပွင့်လင်းတဲ့ အင်တာနက်မှာ
06:43
what the role of corporate America
150
391793
2146
ကော်ပိုရိတ်အမေရိက ရဲ့အခန်းကဏ္ဍ ဘယ်လိုဖြစ်သင့်တယ်ဆိုတာကို
06:46
in a free and open Internet should be.
151
393939
2456
ဆုံးဖြတ်ပေးဖို့ ကျွန်တော်တို့လိုလားတဲ့သူမျိုးမဟုတ်ပါဘူး
06:48
CA: Now, this slide that we're showing here
152
396395
2111
ခရစ်: အခု ဒီကားချပ်ကတော့ နည်းပညာကုမ္ပဏီတွေ
06:50
shows the dates in which
153
398506
2212
အင်တာနက်ကုမ္ပဏီတွေက ဒီလုပ်ငန်းစဉ်ကို
06:52
different technology companies, Internet companies,
154
400718
2415
စတင်ပူးပေါင်းခဲ့တယ်လို့ ယူဆရတဲ့နေ့ရက်တွေနဲ့
06:55
are alleged to have joined the program,
155
403133
2354
၎င်းတို့ထံမှအချက်အလက်စုဆောင်းမှု
06:57
and where data collection began from them.
156
405487
2958
ဘယ်မှာစတယ်ဆိုတာကိုပြထားတာပါ
07:00
Now, they have denied collaborating with the NSA.
157
408445
4749
အခုတော့ သူတို့က NSA နဲ့ပူးပေါင်းခဲ့တယ်ဆိုတာကိုငြင်းဆန်ထားပါတယ်
07:05
How was that data collected by the NSA?
158
413194
5104
အဲဒီအချက်အလက်တွေကို NSA ကဘယ်လိုစုဆောင်းခဲ့တာပါလဲ?
07:10
ES: Right. So the NSA's own slides
159
418298
3179
အက်ဒ်: မှန်ပါတယ်။ NSA ရဲ့ကားချပ်တွေကတော့
07:13
refer to it as direct access.
160
421477
2800
ဒါကို တိုက်ရိုက်ရယူခြင်း လို့ ရည်ညွှန်းထားပါတယ်
07:16
What that means to an actual NSA analyst,
161
424277
2750
ဒါက တကယ့် NSA စိစစ်သူတစ်ဦး၊
07:19
someone like me who was working
as an intelligence analyst
162
427027
3108
ကျွန်တော့်လို ဟာဝိုင်ယီမှာ
07:22
targeting, Chinese cyber-hackers,
163
430135
2471
တရုတ်ဟက်ကာတွေကိုပစ်မှတ်ထားခဲ့တဲ့
07:24
things like that, in Hawaii,
164
432606
2082
ထောက်လှမ်းရေးစိစစ်သူတစ်ဦးအတွက်
07:26
is the provenance of that data
165
434688
1969
ဒီအချက်အလက်တွေကသူတို့ ဆာဗာတွေက
07:28
is directly from their servers.
166
436657
2256
တိုက်ရိုက်လာမှန်းသိပါတယ်
07:31
It doesn't mean
167
438913
2064
ဒါပေမဲ့ ကုမ္ပဏီကိုယ်စားလှယ်တွေက
07:33
that there's a group of company representatives
168
440977
2806
အခန်းထဲမှာ ဆေးလိပ်သောက်ပြီး
07:35
sitting in a smoky room with the NSA
169
443783
2437
အချက်အလက်တွဘယ်လိုပေးမယ်ဆိုတာကို
07:38
palling around and making back-room deals
170
446220
1790
NSA နဲ့ပေါင်းပြီး လျှို့ဝှက်အပေးအယူတွေ
07:40
about how they're going to give this stuff away.
171
448010
2543
လုပ်ခဲ့တယ်လို့ မဆိုလိုပါဘူး
07:42
Now each company handles it different ways.
172
450553
2393
လက်ရှိမှာ ကုမ္ပဏီတိုင်းက ဒါကိုနည်းအမျိုးမျိုးနဲ့ကိုင်တွယ်နေပါတယ်
07:45
Some are responsible.
173
452946
1176
တချို့မှာလည်းတာဝန်ရှိပါတယ်
07:46
Some are somewhat less responsible.
174
454122
2091
တချို့မှာလည်းဒီထက်နည်းပြီးတာဝန်ရှိပါတယ်
07:48
But the bottom line is, when we talk about
175
456213
1768
ဒါပေမဲ့ အဓိကအချက်ကတော့
07:50
how this information is given,
176
457981
3379
ဒီအချက်အလက်တွေဘယ်ကလာတယ်ဆိုတာပြောရရင်
07:53
it's coming from the companies themselves.
177
461360
2486
ကုမ္ပဏီတွေကိုယ်တိုင်ကနေ လာတာဖြစ်ပါတယ်
07:56
It's not stolen from the lines.
178
463846
2295
လိုင်းတွေကနေ ခိုးတာမဟုတ်ပါဘူး
07:58
But there's an important thing to remember here:
179
466141
1932
ဒါပေမဲ့ ဒီနေရာမှာ သတိရသင့်တဲ့ အရေးကြီးအချက်တစ်ခုက
08:00
even though companies pushed back,
180
468073
1931
ကုမ္ပဏီတွေက ပြန်ပြီးတွန်းလှန်ကြပေမဲ့လည်း
08:02
even though companies demanded,
181
470004
2053
ကုမ္ပဏီတွေက တောင်းဆိုတာတွေလုပ်ပေမဲ့လည်း
08:04
hey, let's do this through a warrant process,
182
472057
2546
ဟာကွာ ဒါကို ဝရမ်းထုတ်ပြီး လုပ်ရအောင်ကွာ
08:06
let's do this
183
474603
1774
ဒါကို ငါတို့တွေ ဥပဒေကြောင်းအရစိစစ်မှုမျိုးလုပ်နိုင်တာ
08:08
where we actually have some sort of legal review,
184
476377
3149
သုံးစွဲသူတွေရဲ့ အချက်အလက်တွေကို
08:11
some sort of basis for handing over
185
479526
1831
လွှဲပြောင်းပေးရမယ့် အကြောင်းရင်းတစ်ခုခုမျိုး
08:13
these users' data,
186
481357
1940
ရနိုင်တာနဲ့ လုပ်ရအောင်ဆိုတာမျိုး၊
08:15
we saw stories in the Washington Post last year
187
483297
2391
မနှစ်က ဝါရှင်တန်ပို့စ်သတင်းစာမှာ ဒီလိုသတင်းတွေဖတ်ရပါတယ်
08:17
that weren't as well reported as the PRISM story
188
485688
3212
ဒီ PRISM သတင်းလောက်ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် မဖော်ပြခဲ့ပါဘူး
08:21
that said the NSA broke in
189
488900
2599
သတင်းတွေကဆိုတာက NSA ဟာ
08:23
to the data center communications
190
491499
1801
Google နဲ့ ၎င်းအကြား၊ Yahoo နဲ့ ၎င်း အကြား
08:25
between Google to itself
191
493300
2156
ဆက်သွယ်မှုအချက်အလက်စင်တာဆီကို
08:27
and Yahoo to itself.
192
495456
1578
ဖောက်ထွင်းဝင်ခဲ့ပါတယ်တဲ့
08:29
So even these companies that are cooperating
193
497034
2832
ဒီတော့ ဒီကုမ္ပဏီတွေက အလိုမတူရင်တောင်
08:32
in at least a compelled but hopefully lawful manner
194
499866
2871
ဥပဒေနဲ့အညီဖြစ်နိုင်အောင်
08:34
with the NSA,
195
502737
1873
ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ပေမဲ့
08:36
the NSA isn't satisfied with that,
196
504610
3296
NSA ကဒါနဲ့မကျေနပ်ပါဘူး
08:40
and because of that, we need our companies
197
507906
1978
ဒီအကြောင်းကြောင့် ကျွန်တော်တို့က ကုမ္ပဏီတွေကို
08:42
to work very hard
198
509884
2815
သုံးစွဲသူတွေရဲ့ အကျိုးစီးပွားကိုကိုယ်စားပြုဖို့
08:44
to guarantee that they're going to represent
199
512699
2472
သုံးစွဲသူတွေရဲ့ အခွင့်အရေးတွေအတွက်
08:47
the interests of the user, and also advocate
200
515171
2586
ရပ်တည်ပေးဖို့ ကတိပြုနိုင်အောင်
08:49
for the rights of the users.
201
517757
1916
တော်တော်လေး အားထုတ်စေချင်ပါတယ်
08:51
And I think over the last year,
202
519673
1274
ဒီလိုလုပ်နိုင်ဖို့ ကြီးမားတဲ့ခြေလှမ်းတွေကိုလည်း
08:53
we've seen the companies that are named
203
520947
1583
လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်အတွင်းမှာ
08:54
on the PRISM slides
204
522530
1418
ဒီ PRISM ကားချပ်ပေါ်မှာပါတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေဆီက
08:56
take great strides to do that,
205
523948
1809
တွေ့နေရပြီလို့ ထင်ပါတယ်
08:57
and I encourage them to continue.
206
525757
2253
ဆက်လက်ချီတက်သွားဖို့ အားပေးပါတယ်
09:00
CA: What more should they do?
207
528010
2682
ခရစ်: ဒါထက်ပိုပြီး ဘာတွေသူတို့လုပ်သင့်သေးလဲခင်ဗျ။
09:02
ES: The biggest thing that an Internet company
208
530692
3517
အက်ဒ်: အမေရိက ကအင်တာနက်ကုမ္ပဏီတစ်ခုအနေနဲ့
09:06
in America can do today, right now,
209
534209
3226
ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက သုံးစွဲသူတွေရဲ့
အခွင့်အရေးတွေကိုကာကွယ်ဖို့အတွက်
09:09
without consulting with lawyers,
210
537435
1442
ရှေ့နေတွေကိုမတိုင်ပင်ဘဲ
09:11
to protect the rights of users worldwide,
211
538877
3539
အခုချက်ချင်း လုပ်နိုင်တဲ့
အကြီးမားဆုံးအရာကတော့
09:14
is to enable SSL web encryption
212
542416
5383
ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုတဲ့ ဝက်ဆိုက်စာမျက်နှာတိုင်းမှာ
09:19
on every page you visit.
213
547799
2005
SSL လျှို့ဝှက်ကုတ်စနစ်ခွင့်ပြုပေးဖို့ပါ
09:22
The reason this matters is today,
214
549804
2942
ဒီအချက်အရေးပါရတဲ့အကြောင်းကတော့ ခုခေတ်မှာ
09:24
if you go to look at a copy of "1984" on Amazon.com,
215
552746
5238
ခင်ဗျားက Amazon.com မှာ "၁၉၈၄" စာအုပ်ကို သွားကြည့်မယ်ဆိုရင်
09:30
the NSA can see a record of that,
216
557984
2447
NSA ကဒီမှတ်တမ်းကိုတွေ့နိုင်ပါတယ်
09:32
the Russian intelligence service
can see a record of that,
217
560431
2219
ရုရှားထောက်လှမ်းရေးကလည်း ဒါကိုတွေ့နိုင်ပါတယ်
09:34
the Chinese service can see a record of that,
218
562650
2457
တရုတ်ထောက်လှမ်းရေးကလည်း
တွေ့နိုင်ပါတယ်
09:37
the French service, the German service,
219
565107
1898
ပြင်သစ်ထောက်လှမ်းရေး၊ ဂျာမန်ထောက်လှမ်းရေး၊
09:39
the services of Andorra.
220
567005
1322
အန်ဒေါ်ရာထောက်လှမ်းရေးတွေရောပါ
09:40
They can all see it because it's unencrypted.
221
568327
3278
သူတို့တွေအားလုံးမြင်နိုင်တာ ဝှက်စာနဲ့မလုပ်ထားလို့ပါ
09:43
The world's library is Amazon.com,
222
571605
3600
Amazon.com ဟာ ကမ္ဘာ့စာကြည့်တိုက်ပါပဲ ,
09:47
but not only do they not
support encryption by default,
223
575205
2655
ဒါပေမဲ့ သူတို့က လျှို့ဝှက်ကုတ်စနစ်ကို
အလိုအလျောက်မသတ်မှတ်ထားတဲ့အပြင်
09:50
you cannot choose to use encryption
224
577860
2166
ခင်ဗျားက စာအုပ်တွေရှာကြည့်ရာမှာ
09:52
when browsing through books.
225
580026
1727
လျှို့ဝှက်ကုတ်စနစ်ကို ရွေးပြီး သုံးခွင့်လည်းမရပါဘူး
09:53
This is something that we need to change,
226
581753
1709
ဒါက ကျွန်တော်တို့ပြောင်းပစ်ရမယ့် အရာတစ်ခုပါ
09:55
not just for Amazon, I don't mean to single them out,
227
583462
1875
Amazon ကိုမှ ဦးတည်ပြီးပြောဖို့မရည်ရွယ်ပါဘူး
09:57
but they're a great example.
228
585337
1492
ဒါပေမဲ့ သူက ထင်ရှားတဲ့သာဓကတစ်ခုမို့လို့ပါ
09:59
All companies need to move
229
586829
1668
ကုမ္ပဏီတွေအားလုံးဟာ အထူးတစ်လည်
နည်းလမ်းတွေမလုပ်ရသေးတဲ့
10:00
to an encrypted browsing habit by default
230
588497
3393
မရွေးချယ်ရသေးတဲ့ သုံးစွဲသူတွေအားလုံးအတွက်
10:04
for all users who haven't taken any action
231
591890
2484
လျှို့ဝှက်ကုတ်စနစ်လုပ်ထားတဲ့ အင်တာနက်ရှာဖွေခြင်းစနစ်ကို
10:06
or picked any special methods on their own.
232
594374
2261
အလိုအလျောက်သတ်မှတ်ပေးဖို့ ဦးတည်ဖို့လိုပါတယ်
10:08
That'll increase the privacy and the rights
233
596635
2311
ဒီလိုဆိုရင် ကမ္ဘာတစ်လွှားကလူတွေအတွက်
10:11
that people enjoy worldwide.
234
598946
2765
ပုဂ္ဂလိကလွတ်လပ်ခွင့်နှင့် အခွင့်အရေးတွေ
ပိုမိုခံစားလာနိုင်ပါမယ်
10:13
CA: Ed, come with me to this part of the stage.
235
601711
2478
ခရစ်: အက်ဒ်ရေ၊ ကျွန်တော်နဲ့အတူ စင်ရဲ့ဒီဘက်ပိုင်းကိုလာပါဦး
10:16
I want to show you the next slide here. (Applause)
236
604189
2953
ဒီမှာ နောက်ကားချပ်တစ်ခုပြချင်လို့ပါ (လက်ခုပ်သံများ)
10:19
This is a program called Boundless Informant.
237
607142
2708
ဒါကတော့ Boundless Informant (ကန့်သတ်မဲ့ သတင်းပေးသူ) လို့ခေါ်တဲ့လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုပါ
10:22
What is that?
238
609850
1676
ဒါကကော ဘာလိုမျိုးပါလဲခင်ဗျ
10:23
ES: So, I've got to give credit to the NSA
239
611526
2180
အက်ဒ်: ဒါနဲ့ပတ်သက်ရင်တော့ NSA ကို
10:25
for using appropriate names on this.
240
613706
2443
သင့်တင့်တဲ့နာမည်တွေပေးတတ်လို့ ချီးကျူးစကားဆိုရပါမယ်
10:28
This is one of my favorite NSA cryptonyms.
241
616149
3845
ဒါကကျွန်တော့်အကြိုက်ဆုံး ရဲ့စကားဝှက်တွေထဲကတစ်ခုပါ
10:32
Boundless Informant
242
619994
1470
Boundless Informant ဆိုတာကတော့
10:33
is a program that the NSA hid from Congress.
243
621464
2850
NSA က လွှတ်တော်ကနေ ဖုံးကွယ်ထားတဲ့ လုပ်ငန်းတစ်ခုပါ
10:36
The NSA was previously asked by Congress,
244
624314
2409
NSA ကို လွှတ်တော်က အရင်တုန်းကမေးခဲ့ဖူးပါတယ်
10:38
was there any ability that they had
245
626723
2213
ကြားဖြတ်ထောက်လှမ်းခံနေရတဲ့
10:41
to even give a rough ballpark estimate
246
628936
3758
အမေရိကန်ဆက်သွယ်မှုတွေရဲ့
10:44
of the amount of American communications
247
632694
2186
အကြမ်းဖျင်း အနီးစပ်ဆုံး အရေအတွက်ပမာဏကို
10:47
that were being intercepted.
248
634880
2134
ပြောနိုင်တဲ့ နည်းပညာရှိပါသလား
လို့မေးခဲ့တာပါ
10:49
They said no. They said, we don't track those stats,
249
637014
3031
ဒီတော့မရှိဘူးလို့ဖြေပါတယ်။
ဒီပမာဏတွေကို ခြေရာလေ့မရှိပါဘူး
10:52
and we can't track those stats.
250
640045
1549
ခြေရာလည်းမခံနိုင်ပါဘူးလို့ဖြေခဲ့ပါတယ်
10:53
We can't tell you how many communications
251
641594
3104
ကမ္ဘာအနှံ့ ဆက်သွယ်မှုပေါင်းဘယ်လောက်ကို
10:56
we're intercepting around the world,
252
644698
1463
ကျွန်တော်တို့ ကြားဖြတ်ထောက်လှမ်းတယ်
ဆိုတာမပြောနိုင်ပါဘူး
10:58
because to tell you that would be
253
646161
1487
ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒါကိုပြောရင်
10:59
to invade your privacy.
254
647648
3307
ခင်ဗျားရဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးကို ကျူးကျော်ရာရောက်ပါလိမ့်မယ်တဲ့
11:03
Now, I really appreciate that sentiment from them,
255
650955
2215
သူတို့ဆီက ဒီသဘောထားလေးကိုတော့ကျွန်တော်အသိအမှတ်ပြုပါတယ်
11:05
but the reality, when you look at this slide is,
256
653170
2135
လက်တွေ့မှာတော့ ဒီကားချပ်ကိုကြည့်ရင်
11:07
not only do they have the capability,
257
655305
1653
သူတို့မှာ လုပ်နိုင်စွမ်းရှိရုံသာမက
11:09
the capability already exists.
258
656958
2616
လုပ်နိုင်စွမ်းကို အသုံးကိုချနေပါပြီ
11:11
It's already in place.
259
659574
1674
အားလုံးကို လုပ်နေကြပါပြီ
11:13
The NSA has its own internal data format
260
661248
3148
The NSA မှာ ဆက်သွယ်မှုတစ်ခုရဲ့ နှစ်ဖက်လုံးကို ခြေရာခံတဲ့
11:16
that tracks both ends of a communication,
261
664396
4149
ကိုယ်ပိုင်ဌာနတွင်းအချက်အလက်စနစ်ရှိပါတယ်
11:20
and if it says,
262
668545
1282
အမေရိက ကလာတဲ့အချက်အလက်ဆိုလို့ကတော့
11:22
this communication came from America,
263
669827
2026
လွှတ်တော်ကို သူတို့ ထောက်လှမ်းထားတဲ့
11:24
they can tell Congress how
many of those communications
264
671853
2356
ဆက်သွယ်မှုပေါင်း ဘယ်လောက်ရှိတယ်ဆိုတာကို
11:26
they have today, right now.
265
674209
2516
ချက်ချင်းပြောနိုင်ပါတယ်
11:28
And what Boundless Informant tells us
266
676725
2971
Boundless Informant ကနေသိနိုင်တာက
11:31
is more communications are being intercepted
267
679696
2726
ရုရှားမှာ ရုရှားနိုင်ငံသားတွေကြားဖြတ်
ထောက်လှမ်းခံရတာထက်
11:34
in America about Americans
268
682422
2973
အမေရိကမှာ အမေရိကန်နိုင်ငံသားတွေ
11:37
than there are in Russia about Russians.
269
685395
3420
ကြားဖြတ်ထောက်လှမ်းခံရတာကပိုများတာဆိုတာပါပဲ
11:41
I'm not sure that's what an intelligence agency
270
688815
1865
ဒါဟာထောက်လှမ်းရေးဌာနတစ်ခုမှာ
11:42
should be aiming for.
271
690680
2319
ရည်မှန်းလုပ်ကိုင်သင့်တဲ့အရာတစ်ခုလို့ ကျွန်တော်မထင်ပါဘူး
11:45
CA: Ed, there was a story broken
in the Washington Post,
272
692999
2406
ခရစ်: အက်ဒ်ရေ၊ ခင်ဗျားရဲ့ အချက်အလက်တွေကနေပဲထပ်ပြီး
11:47
again from your data.
273
695405
1722
ဝါရှင်တန်ပို့စ်သတင်းစာက သတင်းတစ်ခုဖွင့်ချခဲ့ပါတယ်
11:49
The headline says,
274
697127
1679
သတင်းခေါင်းစဉ်ကတော့
11:51
"NSA broke privacy rules
275
698806
1497
"NSA က နှစ်စဉ် ပုဂ္ဂိလလွတ်လပ်ခွင့်ကို
11:52
thousands of times per year."
276
700303
2030
အကြိမ်ထောင်ပေါင်းများစွာချိုး ဖောက်ခဲ့" တဲ့
11:54
Tell us about that.
277
702333
1538
အကြောင်းလည်းပြောပြပါဦး
11:56
ES: We also heard in Congressional
testimony last year,
278
703871
2593
အက်ဒ်: ကျွန်တော်တို့ မနှစ်ကလွှတ်တော်
သက်သေထွက်ဆိုချက်မှာလည်း
11:58
it was an amazing thing for someone like me
279
706464
1937
ကြားခဲ့ရပါတယ်။ ကျွန်တော့်လို NSA ကနေလာတဲ့သူ၊
12:00
who came from the NSA
280
708401
1704
တကယ့်အတွင်းစာရွက်စာတမ်းတွေ
ကိုမြင်လာသူ၊
12:02
and who's seen the actual internal documents,
281
710105
2572
အထဲမှာဘာအချက်တွေပါလဲဆိုတာမြင်လာသူတစ်ယောက်အနေနဲ့
12:04
knows what's in them,
282
712677
2591
အစိုးရအရာရှိတွေက ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုထားပြီး
12:07
to see officials testifying under oath
283
715268
2540
လုပ်ပိုင်ခွင့်အလွဲသုံးစား မှုမရှိပါဘူး
12:10
that there had been no abuses,
284
717808
1882
NSA ရဲ့စည်းမျဉ်းတွေကိုချိုးဖောက်မှုမရှိပါဘူးလို့
12:11
that there had been no violations of the NSA's rules,
285
719690
3633
သက်သေထွက်တာကိုမြင်တော့ အံ့ဩမိပါတယ်
12:15
when we knew this story was coming.
286
723323
2941
ဒီသတင်းထွက်လာတော့မယ်လို့ ကျွန်တော်တို့သိနေချိန်မှာလေ
12:18
But what's especially interesting about this,
287
726264
2088
ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီးအထူးတလည်
စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတာက
12:20
about the fact that the NSA has violated
288
728352
2048
NSA က တစ်နှစ်ကို အကြိမ်ထောင်ပေါင်းများစွာ
12:22
their own rules, their own laws
289
730400
2368
သူတို့ကိုယ်ပိုင်စည်းမျဉ်း၊ ကိုယ်ပိုင်ဥပဒေတွေကို
12:24
thousands of times in a single year,
290
732768
2673
ချိုးဖောက်ခဲ့တယ်ဆိုတာကိုပါ
12:27
including one event by itself,
291
735441
2727
အမှုပေါင်း ၂၇၇၆ ခုထဲမှာ
12:30
one event out of those 2,776,
292
738168
4976
သူတို့ကိုယ်တိုင်ပါဝင်ခဲ့တဲ့တစ်ခုက
12:35
that affected more than 3,000 people.
293
743144
2306
လူပေါင်းသုံးထောင်ကျော်ကို ထိခိုက်စေခဲ့ပါတယ်
12:37
In another event, they intercepted
294
745450
1839
အခြားဖြစ်ရပ်တစ်ခုမှာတော့ ဝါရှင်တန်ဒီစီက
12:39
all the calls in Washington, D.C., by accident.
295
747289
4212
ဖုန်းဆက်သွယ်မှုအားလုံးကို မတော်တဆ ကြားဖြတ်နားထောင်ခဲ့မိပါတယ်
12:43
What's amazing about this,
296
751501
2237
ဒီအကြောင်းအစီရင်ခံစာက သိပ်ပြီးလူအာရုံစိုက်မှုမရလိုက်တာနဲ့
12:45
this report, that didn't get that much attention,
297
753738
2208
ပတ်သက်ပြီးအံ့ဩဖို့ကောင်းတာက
12:48
is the fact that not only were there 2,776 abuses,
298
755946
4861
အလွဲသုံးစားလုပ်မှုပေါင်း ၂၇၇၆ မှုရှိရုံသာမက
12:53
the chairman of the Senate Intelligence Committee,
299
760807
2141
ဆီးနိတ်ထောက်လှမ်းရေးကော်မတီရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ
12:55
Dianne Feinstein, had not seen this report
300
762948
3987
ဒိုင်ယန်ဖိုင်းစတိန်းကိုယ်တိုင်တောင် ဝါရှင်တန်ပို့စ်သတင်းစာက
12:59
until the Washington Post contacted her
301
766935
3191
သူမကိုမဆက်သွယ်ပြီးမှတ်ချက်တောင်းခံခင်အထိ
13:02
asking for comment on the report.
302
770126
2448
ဒီအစီရင်ခံစာကိုမမြင်ဖူးဘူးဆိုတာပါပဲ
13:04
And she then requested a copy from the NSA
303
772574
1893
နောက်တော့ သူမက NSA ကနေ
13:06
and received it,
304
774467
1701
မိတ္တူတစ်စောင်လှမ်းတောင်းလိုက်ပြီး
လက်ခံရရှိခဲ့ပါတယ်
13:08
but had never seen this before that.
305
776168
2027
ဒီ့မတိုင်ခင်အထိ ဒါကိုသူမလုံးဝမတွေ့ဖူးပါဘူး
13:10
What does that say about the state of oversight
306
778195
2687
ဆီးနိတ်ထောက်လှမ်းရေးကော်မတီ
ဥက္ကဋ္ဌကိုယ်တိုင်က
13:13
in American intelligence
307
780882
1737
နှစ်စဉ် စည်းမျဉ်းချိုးဖောက်မှုတွေ
13:14
when the chairman of the
Senate Intelligence Committee
308
782619
1788
ထောင်ပေါင်းများစွာရှိနေတာကို မသိဘူးဆိုမှတော့
13:16
has no idea that the rules are being broken
309
784407
2793
အမေရိကန်ထောက်လှမ်းရေးကို
ကြီးကြပ်မှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး
13:19
thousands of times every year?
310
787200
2160
ဘယ်လိုပြောရတော့မလဲဗျာ
13:21
CA: Ed, one response to this whole debate is this:
311
789360
3629
ခရစ်: Ed, ဒီသဘောထားတွေ
အချေအတင်ဖြစ်နေတဲ့အထဲမှာ
13:25
Why should we care about
312
792989
2665
တုံ့ပြန်ချက်တစ်ခုကတော့ ဒီထောက်လှမ်းရေးအကြောင်းကို
13:27
all this surveillance, honestly?
313
795654
1468
ဘာကြောင့်များဂရုစိုက်သင့်တာလဲဆိုတာပေါ့
13:29
I mean, look, if you've done nothing wrong,
314
797122
2152
ကျွန်တော်ဆိုလိုတာက ကိုယ်ဘာအမှားမှ
မလုပ်ထားဖူးဆိုရင်
13:31
you've got nothing to worry about.
315
799274
2784
ဘာမှစိတ်ပူနေစရာမလိုဘူးဆိုတာမျိုးပေါ့
13:34
What's wrong with that point of view?
316
802058
2292
ဒီလိုသဘောထားအမြင်ကရော မှားများနေသလားခင်ဗျာ
13:36
ES: Well, so the first thing is,
317
804350
1648
အက်ဒ်: ပထမဆုံးအနေနဲ့ ဒါက
13:38
you're giving up your rights.
318
805998
1713
ကိုယ့်အခွင့်အရေးကိုကိုယ်စွန့်လွှတ်လိုက်တာပါ
13:39
You're saying hey, you know,
319
807711
1358
ဒီမှာကွာ ငါတော့ဒါတွေလိုမယ်မထင်ပါဘူး
13:41
I don't think I'm going to need them,
320
809069
2372
ဒီတော့ငါကတော့သူတို့ကိုယုံလိုက်မယ်ကွာ
13:43
so I'm just going to trust that, you know,
321
811441
1682
ခေါက်ထားလိုက်စမ်းပါကွာ။
13:45
let's get rid of them, it doesn't really matter,
322
813123
2978
အခွင့်အရေးဆိုတာတွေအရေးမပါဘူး။
13:48
these guys are going to do the right thing.
323
816101
1974
ဒီလူတွေက မှန်တာပဲလုပ်မှာပါ ဆိုတာမျိုးပေါ့ဗျာ
13:50
Your rights matter
324
818075
1859
ခင်ဗျားရဲ့အခွင့်အရေးဆိုတာအရေးပါပါတယ်
13:52
because you never know when
you're going to need them.
325
819934
2842
ဒါတွေကိုဘယ်တော့လိုအပ်လာမယ် ဆိုတာမသိနိုင်လို့ပါပဲ
13:54
Beyond that, it's a part of our cultural identity,
326
822776
2282
ဒါ့အပြင် ကျွန်တော်တို့ရဲ့ယဉ်ကျေးမှုမှာ
ကိုက အခြေတည်ပါဝင်နေတာပါ
13:57
not just in America,
327
825058
2132
အမေရိကမှာတင်မဟုတ်ပါဘူး
13:59
but in Western societies
328
827190
1591
အနောက်တိုင်းလူ့အဖွဲ့အစည်းတွေမှာ
14:00
and in democratic societies around the world.
329
828781
2962
ကမ္ဘာတစ်လွှားက ဒီမိုကရက်စီလူ့အဖွဲ့အစည်းတွေမှာပါ
14:03
People should be able to pick up the phone
330
831743
2404
လူတွေဟာဖုန်းကောက်ကိုင်ပြီး
14:06
and to call their family,
331
834147
1454
ကိုယ့်မိသားစုကိုခေါ် နိုင်ခွင့်ရှိသင့်ပါတယ်
14:07
people should be able to send a text message
332
835601
1999
ကိုယ်ချစ်ခင်ရတဲ့လူတွေကို စာပို့နိုင်ခွင့်ရှိရပါမယ်
14:09
to their loved ones,
333
837600
1128
စာအုပ်တစ်အုပ်ကိုအွန်လိုင်းပေါ်မှာဝယ်နိုင်ခွင့်ရှိသင့်ပါတယ်
14:10
people should be able to buy a book online,
334
838728
2454
ရထားစီးပြီးခရီးသွားနိုင်ခွင့်လည်းရှိရပါမယ်
14:13
they should be able to travel by train,
335
841182
1790
လေယာဉ်လက်မှတ်တစ်စောင်ကို
14:15
they should be able to buy an airline ticket
336
842972
2217
ဝယ်နိုင်ခွင့်ရှိသင့်ပါတယ်
14:17
without wondering about how these events
337
845189
1737
ငါဒါလုပ်တာကို အစိုးရထောက်လှမ်းရေးတစ်ယောက်က
14:19
are going to look to an agent of the government,
338
846926
3685
ဘယ်လိုများထင်နေမလဲဆိုတာမျိုးမတွေးဘဲနဲ့ပါ
14:22
possibly not even your government
339
850611
2590
အနာဂတ်နှစ်တွေမှာကိုယ့်အစိုးရသာ
လုပ်မှာမဟုတ်နိုင်တော့ပါဘူး
14:25
years in the future,
340
853201
1755
ငါလုပ်တာကို သူတို့တွေဘယ်လိုအမြင်မှားမလဲ
14:27
how they're going to be misinterpreted
341
854956
1740
ငါ့ရည်ရွယ်ချက်ကိုသူတို့ကဘယ်လိုတွေးမြင်မလဲဆိုတာကို
14:28
and what they're going to think your intentions were.
342
856696
2784
တွေးပူမနေဘဲလုပ်ပိုင်ခွင့်ရှိသင့်ပါတယ်
14:31
We have a right to privacy.
343
859480
2074
ကျွန်တော်တို့အားလုံးမှာ ပုဂ္ဂလိကလွတ်လပ်ခွင့်ဆိုတာရှိပါတယ်
14:33
We require warrants to be based on probable cause
344
861554
3618
ဖြစ်နိုင်ချေရှိသောအကြောင်းရင်း ဒါမှမဟုတ်
14:37
or some kind of individualized suspicion
345
865172
2464
တစ်ဦးချင်းအပေါ်သံသယဖြစ်တာမျိုး အပေါ်အခြေတည်တဲ့ ဝရမ်းတွေလိုပါတယ်
14:39
because we recognize that trusting anybody,
346
867636
4527
ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဘယ်လိုအစိုးရ အာဏာပိုင်ကိုမှ
14:44
any government authority,
347
872163
1594
လူတို့ရဲ့ဆက်သွယ်မှုတစ်ခုလုံးကိုပုံပြီး
14:45
with the entirety of human communications
348
873757
3084
လျှို့ဝှက်စွာနဲ့ ထိန်းကွပ်မှုမရှိဘဲ ယုံကြည်လိုက်တယ်ဆိုတာ
14:49
in secret and without oversight
349
876841
2433
တကယ့်ကိုလျစ်လျူမရှုထားသင့်တဲ့
သဘောထားတစ်ခုလို့
14:51
is simply too great a temptation to be ignored.
350
879274
4844
ကျွန်တော်တို့အသိအမှတ်ပြုလို့ပါ
14:56
CA: Some people are furious at what you've done.
351
884118
2559
ခရစ်: ခင်ဗျားလုပ်ခဲ့တဲ့အပေါ်မှာ တစ်ချို့တွေဒေါသထွက်ကြပါတယ်
14:58
I heard a quote recently from Dick Cheney
352
886677
2839
ဟိုတလောက ဒစ်ချေနီဆီကနေ ဒီလိုပြောတာကြားလိုက်ပါတယ်
15:01
who said that Julian Assange was a flea bite,
353
889516
5892
ဂျူလီယန်အဆန်း ကပိုးကောင်ကိုက်သလောက်ပါ
15:07
Edward Snowden is the lion
that bit the head off the dog.
354
895408
3422
အက်ဒ်ဝဒ် စနိုးဒန်ကတော့ ခွေးခေါင်းကိုဖြတ်ကိုက်လိုက်တဲ့ ခြင်္သေ့ပါပဲတဲ့
15:11
He thinks you've committed
355
898830
1553
ခင်ဗျားဟာ အမေရိကန်သမိုင်းမှာ
15:12
one of the worst acts of betrayal
356
900383
2292
အဆိုးရွားဆုံး သစ္စာဖောက်မှုတွေထဲတစ်ခုကို
15:14
in American history.
357
902675
2106
ကျူးလွန်ခဲ့တယ်လို့ သူကယုံကြည်ပါတယ်
15:16
What would you say to people who think that?
358
904781
4356
ဒီလိုထင်ကြတဲ့ လူတွေကို ခင်ဗျားဘာပြောချင်လဲခင်ဗျ
15:23
ES: Dick Cheney's really something else.
359
910975
2205
အက်ဒ်: ဒစ်ချေနီက တကယ်ကို တစ်ခုခုပါပဲ
15:25
(Laughter) (Applause)
360
913180
6797
(ရယ်သံများ) (လက်ခုပ်သံများ)
15:32
Thank you. (Laughter)
361
920476
4902
ကျေးဇူးပဲဗျာ (ရယ်သံများ)
15:37
I think it's amazing, because at the time
362
925378
2476
အံ့ဩဖို့တော့ကောင်းသားဗျ။ ဘာလို့လဲဆိုရင် အဲဒီအချိန်တုန်းက
15:40
Julian Assange was doing some of his greatest work,
363
927854
3775
ဂျူလီယန်အဆန်းက သူရဲ့အကြီးကျယ်ဆုံး
လုပ်ဆောင်ချက်တစ်ချို့ကို
15:43
Dick Cheney was saying
364
931629
1436
လုပ်နေတဲ့အချိန်မှာ ဒစ်ချေနီကပြောတာ ဒီလူတော့
15:45
he was going to end governments worldwide,
365
933065
2430
ကမ္ဘာတစ်လွှားကအစိုးရတွေကို ပျက်ကိန်းဆိုက်စေတော့ မှာပဲ
15:47
the skies were going to ignite
366
935495
2905
မိုးမီးလောင်တော့မယ်
15:50
and the seas were going to boil off,
367
938400
2136
ပင်လယ်တွေ ပွက်ပွက်ဆူကုန်တော့မယ် တဲ့ခင်ဗျ
15:52
and now he's saying it's a flea bite.
368
940536
2218
အခုတော့ အကောင်ကိုက်သလောက် လို့ပြောရော
15:54
So we should be suspicious about the same sort of
369
942754
2513
ဒီတော့ ဒီလိုအရာရှိတွေဆီက အမျိုးသားလုံခြုံရေးကို ထိခိုက်စေတယ်လို့
15:57
overblown claims of damage to national security
370
945267
4193
ချဲ့ကားပြီးပြောနေကြတာမျိုးတွေကို
16:01
from these kind of officials.
371
949460
1685
ကျွန်တော်တို့ သံသယနဲ့ ဆင်ခြင်သင့်ပါတယ်
16:03
But let's assume that these
people really believe this.
372
951145
6849
ဒါပေမဲ့ ဒီလူတွေက ဒါကိုတကယ်ယုံတယ်လို့ပဲထားပါတော့
16:10
I would argue that they have kind of
373
957994
2230
သူတို့မှာ အမျိုးသားလုံခြုံရေးဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး
16:12
a narrow conception of national security.
374
960224
4370
သိပ်ကိုကျဉ်းမြောင်းတဲ့အယူအဆရရှိနေတာပါ
16:16
The prerogatives of people like Dick Cheney
375
964594
3216
ဒစ်ချေနေ လိုထိပ်သီးအခွင့်ရှိသူတွေဟာ
16:20
do not keep the nation safe.
376
967841
2981
တိုင်းပြည်ကို မလုံခြုံစေပါဘူး
16:23
The public interest is not always the same
377
970822
4033
ပြည့်သူ့အကျိုးစီးပွားဟာ နိုင်ငံတော်အကျိုးစီးပွားနဲ့
16:27
as the national interest.
378
974855
2435
အမြဲတမ်းထပ်တူမကျပါဘူး
16:29
Going to war with people who are not our enemy
379
977290
3894
ခြိမ်းခြောက်မှုမဟုတ်တဲ့နေရာမှာ
16:33
in places that are not a threat
380
981184
2130
ကိုယ့်ရန်သူမဟုတ်သူတွေနဲ့စစ်တိုက်တာဟာ
16:35
doesn't make us safe,
381
983314
2167
ကျွန်တော်တို့ကိုမလုံခြုံစေပါဘူး
16:37
and that applies whether it's in Iraq
382
985481
2167
ဒါဟာ အီရတ်မှာပဲ ဖြစ်ဖြစ်
16:39
or on the Internet.
383
987648
1767
အင်တာနက်ပေါ်မှာပဲဖြစ်ဖြစ်ပါ
16:41
The Internet is not the enemy.
384
989415
1523
အင်တာနက်ဟာ ကျွန်တော်တို့ရန်သူမဟုတ်ပါဘူး
16:43
Our economy is not the enemy.
385
990938
2025
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စီးပွားရေးဟာ ရန်သူမဟုတ်ပါဘူး
16:45
American businesses, Chinese businesses,
386
992963
2286
အမေရိကန်စီးပွားရေး၊ တရုတ်စီးပွားရေး
16:47
and any other company out there
387
995249
4571
ရှိသမျှကုမ္ပဏီတိုင်းဟာ
16:52
is a part of our society.
388
999820
2431
ကျွန်တော်တို့လူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အစိတ်အပိုင်းပါ
16:54
It's a part of our interconnected world.
389
1002251
2214
အပြန်အလှန်ချိတ်ဆက်ထားတဲ့ကမ္ဘာရဲ့အစိတ်အပိုင်းပါ
16:56
There are ties of fraternity that bond us together,
390
1004465
4445
ကျွန်တော်တို့ကိုစည်းနှောင်ထားတဲ့ ညီနောင်ရင်းနှောင်ကြိုးတွေရှိပါတယ်
17:01
and if we destroy these bonds
391
1008910
2668
ကမ္ဘာတစ်လွှားကနိုင်ငံတွေနဲ့ နိုင်ငံသားတွေက
17:03
by undermining the standards, the security,
392
1011578
3155
ကျွန်တော်တို့လိုက်နာဖို့ မျှော်လင့်ထားတဲ့စံနှုန်းတွေ၊
17:06
the manner of behavior,
393
1014733
2857
လုံခြုံရေး နဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်မူကို
17:09
that nations and citizens all around the world
394
1017590
2951
မလေးစားခြင်းဖြင့်
17:12
expect us to abide by.
395
1020541
2377
ဒီနှောင်ကြိုးတွေကို ဖျက်ဆီးလိုက်ရင်ပေါ့
17:15
CA: But it's alleged that you've stolen
396
1022918
3702
ခရစ်: ခင်ဗျားက အချက်အလက်ပေါင်း ၁.၇ သန်း
17:18
1.7 million documents.
397
1026620
1899
ခိုးယူခဲ့တယ်လို့ စွပ်စွဲထားပါတယ်
17:20
It seems only a few hundred of them
398
1028519
1827
ဒါတွေရဲ့ ရာဂဏန်းလောက်ပဲ စာနယ်ဇင်းတွေဆီ
17:22
have been shared with journalists so far.
399
1030346
2857
ဝေမျှ ထားသေးတယ်ထင်တယ်
17:25
Are there more revelations to come?
400
1033203
3045
နောက်ထပ်ဖွင့်ချချက်တွေလာဖို့
ရှိသေးလားခင်ဗျာ
17:28
ES: There are absolutely more revelations to come.
401
1036248
2442
အက်ဒ်: နောက်ထပ်ဖွင့်ချချက်တွေလာဖို့
သေချာပေါက်ရှိပါတယ်
17:30
I don't think there's any question
402
1038690
2801
အရေးကြီးဆုံးတင်ပြချက်တွေရဲ့ အချို့
17:33
that some of the most important reporting
403
1041491
4247
ထွက်ပေါ်လာဖို့ကျန်သေးတယ်ဆိုတာ
17:37
to be done is yet to come.
404
1045738
4740
မေးနေစရာမလိုဘူးလို့ထင်ပါတယ်
17:42
CA: Come here, because I want to ask you
405
1050478
2062
ခရစ်: ဒီကိုလာပါဦး။ ဒီဖွင့်ချချက်တစ်ခုနဲ့
17:44
about this particular revelation.
406
1052540
1527
ပတ်သက်ပြီးမေးချင်လို့ပါ
17:46
Come and take a look at this.
407
1054067
3022
ဒါကိုတစ်ချက်လောက်လာကြည့်ပါ ဦး
17:49
I mean, this is a story which I think
for a lot of the techies in this room
408
1057089
3248
ဆိုလိုတာက ဒီအကြာင်းဟာ
လွန်ခဲ့တဲ့လအနည်းငယ်အတွင်း
17:52
is the single most shocking thing
409
1060337
1739
ဒီအခန်းထဲကနည်းပညာရှင်တွေအတွက်
17:54
that they have heard in the last few months.
410
1062076
2360
တုန်လှုပ်ဖို့အကောင်းဆုံးဖြစ်မယ်ထင်ပါတယ်
17:56
It's about a program called "Bullrun."
411
1064436
2625
"Bullrun" လို့ခေါ်တဲ့ အစီအစဉ်အကြောင်းပါ
17:59
Can you explain what that is?
412
1067061
3776
ဒါဘာလဲဆိုတာ ရှင်းပြလို့ရမလား
18:03
ES: So Bullrun, and this is again
413
1070837
1708
အက်ဒ်: ကဲ Bullrun ဆိုတာကလည်း
18:04
where we've got to thank the NSA for their candor,
414
1072545
7097
NSA ကိုသူတို့ရဲ့ပွင့်လင်းမှုအတွက်ကျေးဇူးတင်ရမယ့်အစီအစဉ်ပါ
18:11
this is a program named after a Civil War battle.
415
1079642
4590
ပြည်တွင်းစစ်ပွဲတစ်ခုရဲ့အမည်ကို
မှည့်ခေါ်ထားတာပါ
18:16
The British counterpart is called Edgehill,
416
1084232
1613
ဗြိတိန်ကအလားတူအစီအစဉ်ကတော့
Edgehill လို့ခေါ်ပါတယ်
18:18
which is a U.K. civil war battle.
417
1085845
1475
ဗြိတိန်ပြည်တွင်းစစ်ပွဲတစ်ခုနာမည်ပါ
18:19
And the reason that I believe they're named this way
418
1087320
2207
ဒီလိုအမည်ပေးတာအကြောင်းရှိတယ်လို့
ကျွန်တော်ထင်လို့
18:21
is because they target our own infrastructure.
419
1089527
3489
ဒါတွေ ကျွန်တော်တို့ပြည်တွင်း
အခြေခံအဆောက်အဦ ကိုပစ်မှတ်ထားတာမို့ပါ
18:25
They're programs through which the NSA
420
1093016
2691
ဒီအစီအစဉ်တွေကနေတစ်ဆင့် NSA က
18:27
intentionally misleads corporate partners.
421
1095707
4215
စီးပွားရေးမိတ်ဖက်တွေကိုရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိလှည့်စားတာပါ
18:32
They tell corporate partners that these
422
1099922
1882
သူတို့ကစီးပွားရေးမိတ်ဖက်တွေကို
18:34
are safe standards.
423
1101804
1675
ဒါတွေကလုံခြုံတဲ့စံနှုန်းတွေလို့
ပြောထားပါတယ်
18:35
They say hey, we need to work with you
424
1103479
2019
သူတို့က မင်းတို့စနစ်တွေလုံခြုံစေဖို့ ငါတို့တွေ
18:37
to secure your systems,
425
1105498
3653
မင်းတို့နဲ့အတူလုပ်ဖို့လိုတယ်လို့ပြောပါတယ်
18:41
but in reality, they're giving bad advice
426
1109151
3193
တကယ်တမ်းမှာတော့ ဒီကုမ္ပဏီတွေကို
18:44
to these companies that makes them
427
1112344
1266
သူတို့ဝန်ဆောင်မှုရဲ့လုံခြုံရေးကို
18:45
degrade the security of their services.
428
1113610
2295
လျော့ရဲစေတဲ့အကြံမှားတွေပေးနေတာပါ
18:48
They're building in backdoors that not only
429
1115905
2329
သူတို့ကနောက်ကွယ်မှာ
18:50
the NSA can exploit,
430
1118234
2358
NSA ကအသုံးချနိုင်ရုံသာမက
18:52
but anyone else who has time and money
431
1120592
2521
သုတေသနလုပ်ပြီးရှာဖို့အတွက် အချိန်နဲ့ ငွေကြေးတတ်နိုင်တဲ့
18:55
to research and find it
432
1123113
2120
အသုံးပြုပြီးကမ္ဘာ့ဆက်သွယ်ရေးတွေဆီ
18:57
can then use to let themselves in
433
1125233
2134
ဝင်ရောက်နိုင်တဲ့အရာကို
18:59
to the world's communications.
434
1127367
1870
တည်ဆောက်နေတာပါ
19:01
And this is really dangerous,
435
1129237
1770
ဒါဟာတကယ့်ကိုအန္တရာယ်များပါတယ်
19:03
because if we lose a single standard,
436
1131007
4184
အကြောင်းက တကယ်လို့ကျွန်တော်တို့
စံနှုန်းတစ်ခုခုကိုဆုံးရှုံးသွားရင်
19:07
if we lose the trust of something like SSL,
437
1135191
3059
Bullrun ကနေအဓိကပစ်မှတ်ထားခဲ့တဲ့
19:10
which was specifically targeted
438
1138250
1482
SSL လိုမျိုးအရာတစ်ခုခုရဲ့
ယုံကြည်မှုကိုဆုံးရှုံးသွားရင်
19:11
by the Bullrun program,
439
1139732
2123
အဆုံးမှာလုံခြုံမှုပိုနည်းတဲ့ကမ္ဘာမှာ
19:14
we will live a less safe world overall.
440
1141855
2668
ကျွန်တော်တို့နေရမှာမို့လို့ပါ
19:16
We won't be able to access our banks
441
1144523
2107
ဒီဆက်သွယ်မှုတွေကိုစောင့်ကြည့်နေတဲ့သူတွေ
19:18
and we won't be able to access commerce
442
1146630
5253
သူတို့ကိုယ်ကျိုးအတွက်ဖျက်လိုဖျက်ဆီး
လုပ်မယ့်သူတွေ အကြောင်းတွေးပူမနေဘဲ
19:24
without worrying about people
monitoring those communications
443
1151883
2823
ကျွန်တော်တို့ဘဏ်တွေ ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းတွေဆီ
19:26
or subverting them for their own ends.
444
1154706
2178
ဆက်သွယ်လို့ရတော့မှာမဟုတ်ပါဘူး
19:29
CA: And do those same decisions also potentially
445
1156884
4069
ခရစ်: ဒီလိုအလားတူ
ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကအမေရိကကို
19:33
open America up to cyberattacks
446
1160953
2986
အခြားရင်းမြစ်တွေမှ
ဆိုင်ဘာတိုက်ခိုက်မှုတွေအတွက်
19:36
from other sources?
447
1163939
3916
ဖွင့်ပေးလိုက်တာဖြစ်နိုင်သလား
19:40
ES: Absolutely.
448
1167855
1465
အက်ဒ်: အကြွင်းမဲ့ပါပဲ
19:41
One of the problems,
449
1169320
1732
ပြဿနာတွေထဲကတစ်ခုကတော့၊
19:43
one of the dangerous legacies
450
1171052
3450
၉/၁၁ နောက်ပိုင်းကျွန်တော်တို့တွေ့ရပြီးတဲ့
19:46
that we've seen in the post-9/11 era,
451
1174502
3492
အန္တရာယ်ဆိုးမွေတွေထဲကတစ်ခုကတော့
19:50
is that the NSA has traditionally worn two hats.
452
1177994
4237
NSA ဟာအစဉ်အလာအားဖြင့် အလုပ်နှစ်ခုလုပ်ပါတယ်
19:54
They've been in charge of offensive operations,
453
1182231
1926
သူတို့ဟာ တိုက်စစ်သဘောလုပ်ငန်းရပ်
တွေကို ဦးဆောင်လုပ်ခဲ့ပါတယ်
19:56
that is hacking,
454
1184157
1121
Hacking (ကွန်ပျူတာစနစ်များထဲခိုးဝင်ခြင်း)
ကိုပြောတာပါ
19:57
but they've also been in
charge of defensive operations,
455
1185278
2710
ဒါပေမဲ့ ခံစစ်သဘောလုပ်ငန်းရပ်တွေ
ကိုလည်း ဦးဆောင်လုပ်နေပါတယ်
20:00
and traditionally they've always prioritized
456
1187988
2363
အစဉ်အလာအရ တိုက်စစ်ထက်ခံစစ်ကို
20:02
defense over offense
457
1190351
1387
ဦးစားပေးခဲ့ပါတယ်
20:03
based on the principle
458
1191738
1390
အမေရိကန်ရဲ့လျှို့ဝှက်ချက်တွေဟာ
ပိုပြီးအဖိုးတန်တယ်ဆိုတဲ့မူကို
20:05
that American secrets are simply worth more.
459
1193128
2816
အခြေခံပြီးတော့ပေါ့ဗျာ
20:08
If we hack a Chinese business
460
1195944
2110
တရုတ်လုပ်ငန်းတစ်ခုရဲ့စနစ်ထဲခိုးဝင်ပြီး
20:10
and steal their secrets,
461
1198054
1684
သူတို့လျှို့ဝှက်ချက်ကိုခိုးယူတာ
20:11
if we hack a government office in Berlin
462
1199738
2083
ဘာလင်က အစိုးရရုံးတစ်ခုရဲ့စနစ်ထဲခိုးဝင်ပြီး
20:14
and steal their secrets,
463
1201821
2098
သူတို့လျှို့ဝှက်ချက်ကိုခိုးယူတာဟာ
20:16
that has less value to the American people
464
1203919
3607
တရုတ်ကနေကျွန်တော်တို့
လျှို့ဝှက်ချက်တွေကိုမရယူနိုင်ဖို့
20:19
than making sure that the Chinese
465
1207526
2100
သေချာအောင်လုပ်တာလောက်
20:21
can't get access to our secrets.
466
1209626
2506
အမေရိကန်ပြည်သူတွေအတွက်
အကျိုးမရှိပါဘူးဆိုတဲ့မူပါ
20:24
So by reducing the security of our communications,
467
1212132
4131
ဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့ရဲ့ဆက်သွယ်မှုတွေရဲ့
လုံခြုံရေးကိုလျှော့ချခြင်းဖြင့်
20:28
they're not only putting the world at risk,
468
1216263
2028
သူတို့ဟာကမ္ဘာကို
အန္တရာယ်ရောက်အောင်လုပ်နေသလို
20:30
they're putting America at risk in a fundamental way,
469
1218291
2272
အမေရိကကိုလည်းလုံးဝ
အန္တရာယ်ရောက်အောင်လုပ်နေတာပါ
20:32
because intellectual property is the basis,
470
1220563
2671
အကြောင်းက အသိဉာဏ်ပစ္စည်းဟာ
20:35
the foundation of our economy,
471
1223234
1927
ကျွန်တော်တို့စီးပွားရေးရဲ့အခြေခံ၊
အုတ်မြစ်ဖြစ်လို့ပါ
20:37
and if we put that at risk through weak security,
472
1225161
2258
ဒါကို အားနည်းတဲ့လုံခြုံရေးကတစ်ဆင့်
အန္တရာယ်ရှိအောင်လုပ်လိုက်ရင်
20:39
we're going to be paying for it for years.
473
1227419
1629
နှစ်ပေါင်းများစွာပြန်လည်ပေးဆပ်နေပါမယ်
20:41
CA: But they've made a calculation
474
1229048
1547
ခရစ်: ဒါပေမဲ့ သူတို့တွက်ချက်တာက
20:42
that it was worth doing this
475
1230595
2191
အမေရိကရဲ့အကြမ်းဖက်ဝါဒကိုဆင်နွဲတဲ့
စစ်အစိတ်အပိုင်းအနေနဲ့
20:44
as part of America's defense against terrorism.
476
1232786
3539
ဒါကိုလုပ်ထိုက်တယ်လို့ဆိုပါတယ်
20:48
Surely that makes it a price worth paying.
477
1236325
3612
ဒါကသေချာပေါက်ထိုက်တန်တဲ့တန်ကြေးပေါ့
20:52
ES: Well, when you look at the results
478
1239937
3887
အက်ဒ်: ကဲဗျာ ဒီအစီအစဉ်တွေရဲ့
20:56
of these programs in stopping terrorism,
479
1243824
2307
အကြမ်းဖက်ဝါဒတိုက်ဖျက်မှုရလဒ်
တွေကိုကြည့်ရင်
20:58
you will see that that's unfounded,
480
1246131
3750
ဒီအချက်ဟာအခြေအမြစ်မရှိဘူးဆိုတာ
တွေ့ရမှာပါ
21:02
and you don't have to take my word for it,
481
1249881
1919
ကျွန်တော့်စကားကိုယုံစရာမလိုပါဘူး
21:04
because we've had the first open court,
482
1251800
3772
ဘာလို့လဲဆိုတော့ကျွန်တော်တို့ပထမအကြိမ်
တံခါးဖွင့်တရားရင်ဆိုင်မှုလုပ်ခဲ့တော့
21:07
the first federal court that's reviewed this,
483
1255572
2369
ဒီအမှုကိုလျှို့ဝှက်စီစဉ်မှုမပါဘဲစစ်ခဲ့တဲ့
21:10
outside the secrecy arrangement,
484
1257941
2796
ပထမဆုံးဖက်ဒရယ်တရားခွင်က
21:12
called these programs Orwellian
485
1260737
1987
ဒီအစီအစဉ်တွေကိုအစိုးရဖိနှိပ်မှုလို့ခေါ်ခဲ့ပြီး
21:14
and likely unconstitutional.
486
1262724
2234
အခြေခံဥပဒေနဲ့မညီညွတ်နိုင်ဘူးလို့
ပြောခဲ့ပါတယ်
21:17
Congress, who has access
487
1264958
2739
ဒီကိစ္စတွေကိုသိဖို့အခွင့်အရေးရှိတဲ့၊
21:19
to be briefed on these things,
488
1267697
1311
အခုတော့သိဖို့ဆန္ဒရှိလာပြီဖြစ်တဲ့
21:21
and now has the desire to be,
489
1269008
2982
လွှတ်တော်ဟာ ပြောင်းလဲဖို့
21:24
has produced bills to reform it,
490
1271990
2407
ဥပဒေကြမ်းတွေထုတ်ခဲ့ပါတယ်
21:26
and two independent White House panels
491
1274397
2885
လျှို့ဝှက်သက်သေတွေကိုစစ်ဆေးခဲ့တဲ့
21:29
who reviewed all of the classified evidence
492
1277282
2090
အိမ်ဖြူတော်ကသီးခြားအဖွဲ့နှစ်ခုက
ဒီအစီအစဉ်တွေဟာ
21:31
said these programs have never stopped
493
1279372
2633
အမေရိကမှာဖြစ်လာမယ့်တိုက်ခိုက်မှု
တစ်ခုကိုတောင်
21:34
a single terrorist attack
494
1282005
1761
တားဆီးနိုင်ခြင်းမရှိခဲ့ပါဘူးလို့ ဆိုခဲ့ပါတယ်
21:35
that was imminent in the United States.
495
1283766
3503
ဒီတော့ကျွန်တော်တို့တိုက်ဖျက်နေတာ
21:39
So is it really terrorism that we're stopping?
496
1287269
3186
အကြမ်းဖက်ဝါဒကောဟုတ်ရဲ့လား
21:42
Do these programs have any value at all?
497
1290455
2331
ဒီအစီအစဉ်တွေဟာအကျိုးကောရှိရဲ့လား
21:44
I say no, and all three branches
498
1292786
2244
ကျွန်တော်ကတော့ မရှိဘူးလို့ပြောပါမယ်
21:47
of the American government say no as well.
499
1295030
2432
အမေရိကရဲ့အုပ်ချုပ်ရေးမဏ္ဍိုင်သုံးခုစလုံး
ကလည်း မရှိဘူးလို့ပြောထားပါတယ်
21:49
CA: I mean, do you think there's a deeper motivation
500
1297462
1813
ခရစ်: ဒါဆိုကျွန်တော်မေးချင်တာက သူတို့အတွက် အကြမ်းဖက်ဝါဒကို
တိုက်တဲ့စစ်ပွဲထက်
21:51
for them than the war against terrorism?
501
1299275
3285
ပိုနက်ရှိုင်းအကြာင်းရင်းခံရှိတယ်
လို့ထင်ပါသလား
21:54
ES: I'm sorry, I couldn't hear you, say again?
502
1302560
1550
အက်ဒ်: စိတ်မရှိပါနဲ့ဗျာ
မကြားရလို့ပြန်ပြောလို့ရမလား
21:56
CA: Sorry. Do you think there's a deeper motivation
503
1304110
3000
ခရစ်: ဆောရီးဗျာ သူတို့အတွက်
အကြမ်းဖက်ဝါဒကိုတိုက်တဲ့စစ်ပွဲထက်
21:59
for them other than the war against terrorism?
504
1307110
3879
ပိုနက်ရှိုင်းတဲ့အကြာင်းရင်းခံ
ရှိတယ်လို့ထင်ပါသလား
22:03
ES: Yeah. The bottom line is that terrorism
505
1310989
2695
အက်ဒ်: ဟုတ်ကဲ့။ အဓိကအကျဆုံးကတော့
အကြမ်းဖက်ဝါဒဆိုတာ
22:05
has always been what we in the intelligence world
506
1313684
2201
ကျွန်တော်တို့တွေထောက်လှမ်းရေးလောကမှာ
22:08
would call a cover for action.
507
1315885
3273
လုပ်ရပ်အတွက်အကာအကွယ်လို့
ခေါ်တဲ့အရာအမြဲပဲဖြစ်ခဲ့ပါတယ်
22:11
Terrorism is something that provokes
508
1319158
1925
အကြမ်းဖက်ဝါဒ ဆိုတာပြည်သူတွေက
22:13
an emotional response that allows people
509
1321083
2230
ဒီအတိုင်းဆိုရင်မပေးနိုင်တဲ့အာဏာ၊အစီအစဉ်တွေရဲ့
22:15
to rationalize authorizing powers and programs
510
1323313
4357
လုပ်ပိုင်ခွင်ကိုပေးဖို့အကြောင်းရစေတဲ့
22:19
that they wouldn't give otherwise.
511
1327670
2444
စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာတုံ့ပြန်မှုကိုဖြစ်စေတဲ့အရာပါ
22:22
The Bullrun and Edgehill-type programs,
512
1330114
2486
Bullrun နဲ့ Edgehill အစီအစဉ်မျိုးတွေလို
22:24
the NSA asked for these authorities
513
1332600
1717
လုပ်ပိုင်ခွင့်တွေပေးဖို့အတွက်
22:26
back in the 1990s.
514
1334317
1937
NSA က ၁၉၉၀ ပိုင်းကတောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်
22:28
They asked the FBI to go to
Congress and make the case.
515
1336254
2990
သူတို့က FBI ကိုလွှတ်တော်ဆီသွားပြီး
အမှုဖွင့်ဖို့တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်
22:31
The FBI went to Congress and did make the case.
516
1339244
2174
FBI က လွှတ်တော်ဆီသွားပြီးအမှုဖွင့်ခဲ့ပါတယ်
22:33
But Congress and the American people said no.
517
1341418
2565
လွှတ်တော် နဲ့အမေရိကန်ပြည်သူတွေက
လက်မခံခဲ့ပါဘူး
22:36
They said, it's not worth the risk to our economy.
518
1343983
2411
ဒို့စီးပွားရေးကိုစွန့်စားလိုက်ရအောင်
မထိုက်တန်ဘူးလို့ဆိုခဲ့ပါတယ်
22:38
They said it's worth too much damage
519
1346394
1919
ဒို့လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွက်ထိခိုက်မှုက
22:40
to our society to justify the gains.
520
1348313
2687
ရလာမယ့်အကျိုးနဲ့မကာမိဘူးလို့ဆိုခဲ့ပါတယ်
22:43
But what we saw is, in the post-9/11 era,
521
1351000
4275
ဒါပေမဲ့ကျွန်တော်တို့ကြုံတာကတော့
၉/၁၁ လွန်ကာလမှာ
22:47
they used secrecy and they
used the justification of terrorism
522
1355275
3251
သူတို့ဟာလျှို့ဝှက်စွာနဲ့ အကြမ်းဖက်ဝါဒ
အကြောင်းပြချက်ကိုသုံးပြီး
22:50
to start these programs in secret
523
1358526
1934
ဒီအစီအစဉ်တွေကိုစတင်ခဲ့ပါတယ်
22:52
without asking Congress,
524
1360460
1812
လွှတ်တော် ကိုခွင့်မတောင်းဘဲ
22:54
without asking the American people,
525
1362272
2180
အမေရိကန်ပြည်သူတွေကိုခွင့်မတောင်းဘဲပါ
22:56
and it's that kind of government behind closed doors
526
1364452
2738
ကျွန်တော်တို့ကိုယ်ကျွန်တော်တို့
ကာကွယ်ဖို့လိုတဲ့
22:59
that we need to guard ourselves against,
527
1367190
2559
ပိတ်ထားတဲ့တံခါးနောက်ကွယ်ကအစိုးရမျိုးပါပဲ
23:01
because it makes us less safe,
528
1369749
1250
ဘာလို့လဲဆိုတော့ကျွန်တော်တို့ကို
လုံခြုံမှုနည်းစေလို့ပါ
23:03
and it offers no value.
529
1370999
1892
ပြီးတော့ဘာအကျိုးမှမပေးလို့ပါ
23:05
CA: Okay, come with me here for a sec,
530
1372891
1866
ခရစ်: ကောင်းပါပြီ ခဏလောက်
ဒီအနားကိုကျွန်တော်နဲ့အတူလာခဲ့ပါ
23:06
because I've got a more personal question for you.
531
1374757
2182
ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆန်တဲ့မေးခွန်းတစ်ခုမေးစရာရှိပါ
23:09
Speaking of terror,
532
1376939
2924
အကြမ်းဖက်မှုအကြာင်းပြောလို့
23:12
most people would find the
situation you're in right now
533
1379863
3957
လူအများစုကခင်ဗျားအခုရုရှားမှာ
ကြုံနေရတဲ့အခြေအနေမျိုးကို
23:16
in Russia pretty terrifying.
534
1383820
3296
တုန်လှုပ်ကြပါလိမ့်မယ်
23:19
You obviously heard what happened,
535
1387116
3587
ခင်ဗျားလည်းသေချာပေါက်ကြားပြီးမှာပါ
23:22
what the treatment that Bradley Manning got,
536
1390703
2193
ဘရဒ်လေမန်းနင်း ကိုဘယ်လိုဆက်ဆံခဲ့တယ်
23:25
Chelsea Manning as now is,
537
1392896
2281
ချယ်ဆီးမန်းနင်းအခု
ဘယ်လိုကြုံနေရတယ်ဆိုတာကိုပေါ့
23:27
and there was a story in Buzzfeed saying that
538
1395177
2487
Buzzfeed မှာ အခုပြောနေတာတစ်ခုရှိပါတယ်
23:29
there are people in the intelligence community
539
1397664
1658
ထောက်လှမ်းရေး လောကကလူတွေက
23:31
who want you dead.
540
1399322
2279
သေစေချင်နေတယ်ဆိုတာပါ
23:33
How are you coping with this?
541
1401601
1940
ဒါကိုခင်ဗျားဘယ်လိုရင်ဆိုင်နေပါသလဲ
23:35
How are you coping with the fear?
542
1403541
1949
ဒီကြောက်ရွံ့မှုကိုခင်ဗျား
ဘယ်လိုကျော်လွှားနေပါသလဲ
23:37
ES: It's no mystery
543
1405490
3004
အက်ဒ်: ကျွန်တော်ကိုသေစေချင်တဲ့
အစိုးရတွေရှိတယ်ဆိုတာ
23:40
that there are governments out
there that want to see me dead.
544
1408494
5648
လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်မဟုတ်ပါဘူး
23:46
I've made clear again and again and again
545
1414142
3410
ကျွန်တော်မနက်တိုင်းအမေရိကန်
ပြည်သူတွေအတွက်
23:49
that I go to sleep every morning
546
1417552
3366
ဘာလုပ်ပေးနိုင်မလဲဆိုတာတွေးပြီး
အိပ်ရာဝင်တယ်ဆိုတာ
23:53
thinking about what I can
do for the American people.
547
1420918
4560
ခဏခဏသေချာပြောခဲ့ပါတယ်
23:57
I don't want to harm my government.
548
1425478
3032
ကိုယ့်အစိုးရကိုမထိခိုက်စေချင်ပါဘူး
24:00
I want to help my government,
549
1428510
3263
ကိုယ့်အစိုးရကိုကူညီချင်ပါတယ်
24:03
but the fact that they are willing to
550
1431773
3808
ဒါပေမဲ့သူတို့ကဆီလျော်တဲ့လုပ်ငန်းစဉ်ကို
24:07
completely ignore due process,
551
1435581
2320
လုံးဝလျစ်လျူရှုချင်တယ်
24:10
they're willing to declare guilt
552
1437901
2708
အမှုစစ်မေးမှုမရှိဘဲကျွန်တော့်ကို
အပြစ်ရှိကြောင်း
24:12
without ever seeing a trial,
553
1440609
3286
ကြေညာချင်တယ်ဆိုတဲ့အချက်ဟာ
24:16
these are things that we need to work against
554
1443895
2416
ကျွန်တော်တို့ကဒါတော့မသင့်တော်ဘူးဆိုပြီး
24:18
as a society, and say hey, this is not appropriate.
555
1446311
3578
လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုအနေနဲ့
ကန့်ကွက်ရမယ့်အရာတွေပါ
24:22
We shouldn't be threatening dissidents.
556
1449889
1827
ကျွန်တော်တို့တွေဟာအစိုးရအတိုက်အခံ
တွေကို မခြိမ်းခြောက်သင့်ပါဘူး
24:23
We shouldn't be criminalizing journalism.
557
1451716
3014
စာနယ်ဇင်းကိုပြစ်မှုမြောက်အောင်
မလုပ်သင့်ပါဘူး
24:26
And whatever part I can do to see that end,
558
1454730
3319
ဒီရလဒ်ကိုရဖို့အတွက် အန္တရာယ်တွေ
ရှိသည့်တိုင်
24:30
I'm happy to do despite the risks.
559
1458049
3153
ကျွန်တော်ဘယ်လိုအပိုင်းကဖြစ်ဖြစ်
ပါဝင်ချင်ပါတယ်
24:33
CA: So I'd actually like to get some feedback
560
1461202
1524
ခရစ်: ဒီတော့ကျွန်တော်
ဒီမှာရှိတဲ့ပရိသတ်ဆီကနေ
24:34
from the audience here,
561
1462726
1219
တုံ့ပြန်မှုလိုချင်ပါတယ်
24:36
because I know there's widely differing reactions
562
1463945
2104
အက်ဒ်ဝဒ်စနိုးဒန်နဲ့ပတ်သက်ပြီး
24:38
to Edward Snowden.
563
1466049
1941
ကွဲပြားတဲ့အမြင်တွေရှိတာကို
ကျွန်တော်သိပါတယ်
24:40
Suppose you had the following two choices, right?
564
1467990
2288
အောက်ပါရွေးချယ်မှုတွေရှိမယ်လို့ထားပါတော့
24:42
You could view what he did
565
1470278
2806
သူ့ရဲ့လုပ်ရပ်ဟာအခြေခံအားဖြင့်
24:45
as fundamentally a reckless act
566
1473084
1894
အမေရိကကိုအန္တရာယ်ဖြစ်စေတဲ့
24:47
that has endangered America
567
1474978
3219
လက်လွတ်စပယ်လုပ်ရပ်လို့မြင်လို့ရပါတယ်
24:50
or you could view it as fundamentally a heroic act
568
1478197
3563
သို့မဟုတ် အမေရိကနဲ့ ကမ္ဘာကို
24:53
that will work towards America and the world's
569
1481760
3475
ရေရှည်မှာအကျိုးပြုမယ့်
သူရဲကောင်းလုပ်ရပ်လို့
24:57
long-term good?
570
1485235
1387
မြင်လို့ရပါတယ်
24:58
Those are the two choices I'll give you.
571
1486622
3318
ဒါကတော့ခင်ဗျားတို့ကိုပေးတဲ့
ရွေးချယ်စရာနှစ်ခုပါ
25:02
I'm curious to see who's willing to vote with
572
1489940
2155
ပထမတစ်ခုဖြစ်တဲ့ လက်လွတ်စပယ်လုပ်ရပ်ဆိုတဲ့အမြင်ကို
25:04
the first of those,
573
1492095
1417
ဘယ်သူတွေထောက်ခံမယ်ဆိုတာ
25:05
that this was a reckless act?
574
1493512
3409
သိချင်ပါတယ်
25:09
There are some hands going up.
575
1496921
1655
လက်တချို့ထောင်လာပါတယ်
25:10
Some hands going up.
576
1498576
1384
လက်တချို့ထောင်ထားပါတယ်ဗျာ
25:12
It's hard to put your hand up
577
1499960
1276
လူကိုယ်တိုင်ဒီနားမှာတင်ရှိနေတော့
25:13
when the man is standing right here,
578
1501236
2111
လက်ထောင်ရခက်တာပေါ့ဗျာ
25:15
but I see them.
579
1503347
1565
ဒါပေမဲ့ကျွန်တော်မြင်နေရပါတယ်
25:17
ES: I can see you. (Laughter)
580
1504912
2531
အက်ဒ်:ကျွန်တော်ခင်ဗျားတို့ကို
မြင်တယ်နော် (ရယ်သံများ)
25:19
CA: And who goes with the second choice,
581
1507443
2261
ခရစ်: အခြေခံအားဖြင့်သူရဲကောင်းလုပ်ရပ်ဆိုတဲ့
25:21
the fundamentally heroic act?
582
1509704
1883
ဒုတိယအမြင်ကို ဘယ်သူရွေးချယ်မလဲဗျာ
25:23
(Applause) (Cheers)
583
1511587
2647
(လက်ခုပ်သံများ) (ဝှဲချီးသံများ)
25:26
And I think it's true to say that
there are a lot of people
584
1514234
2574
လက်မထောင်တဲ့သူတွေအများကြီးရှိiတယ်လို့
25:29
who didn't show a hand and I think
585
1516808
2225
ပြောလို့ရတယ်ထင်ပါတယ်
25:31
are still thinking this through,
586
1519033
1710
သေချာစဉ်းစားနေတုန်းထင်ပါတယ်ဗျ
25:32
because it seems to me that the debate around you
587
1520743
3458
ခင်ဗျားနဲ့ပတ်သက်ပြီးငြင်းခုံမှုတွေဟာ
25:36
doesn't split along traditional political lines.
588
1524201
3109
သမာရိုးကျနိုင်ငံရေးအမြင်ကွဲပြား
မှုနဲ့မဆိုင်တဲ့ပုံပေါ်ပါတယ်
25:39
It's not left or right, it's not really about
589
1527310
2254
လက်ဝဲ လက်ယာ ဆိုတာမျိုးမဟုတ်ပါဘူး
25:41
pro-government, libertarian, or not just that.
590
1529564
4122
အစိုးရဝါဒီ လွတ်လပ်ခွင့်ဝါဒီတွေ
ဆိုတာမျိုးနဲ့လုံးဝမဆိုင်ပါဘူး
25:45
Part of it is almost a generational issue.
591
1533686
2713
ဒီကိစ္စရဲ့တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းက
အသက်အရွယ်နဲ့ဆိုင်ပါတယ်
25:48
You're part of a generation that grew up
592
1536399
1808
ခင်ဗျားကအင်တာနက်နဲ့ကြီးလာတဲ့
မျိုးဆက်မှာပါတာဆိုတော့
25:50
with the Internet, and it seems as if
593
1538207
2926
အင်တာနက်ကိုထိခိုက်စေမယ်လို့
ခင်ဗျားယူဆတဲ့
25:53
you become offended at almost a visceral level
594
1541133
3208
အရာတစ်ခုခုလုပ်တာကိုတွေ့တော့
25:56
when you see something done
595
1544341
1296
အသည်းထဲကလှိုက်လှိုက်လှဲလှဲလိုမျိုး
25:57
that you think will harm the Internet.
596
1545637
2062
ခင်ဗျားခံစားရပုံရပါတယ်
25:59
Is there some truth to that?
597
1547699
3573
ဒီအချက်ကနည်းနည်းများမှန်ပါသလား
26:03
ES: It is. I think it's very true.
598
1551272
5048
အက်ဒ်: ဟုတ်ပါတယ် အရမ်းမှန်တယ်လို့ထင်ပါတယ်
26:08
This is not a left or right issue.
599
1556320
3098
ဒါကလက်ဝဲ လက်ယာ အရေးမဟုတ်ပါဘူး
26:11
Our basic freedoms, and when I say our,
600
1559418
2577
ကျွန်တော်တို့ရဲ့အခြေခံအခွင့်အရေးတွေကိစ္စပါ
26:14
I don't just mean Americans,
601
1561995
1547
“ကျွန်တော်တို့”လို့ပြောတဲ့အခါမှာ
အမေရိကန်သားတွေကိုသာမက
26:15
I mean people around the world,
602
1563542
2013
တစ်ကမ္ဘာလုံးကိုဆိုလိုပါတယ်
26:17
it's not a partisan issue.
603
1565555
2346
ပါတီရေးရာကိစ္စလည်းမဟုတ်ပါဘူး
26:20
These are things that all people believe,
604
1567901
2039
ဒီအရာတွေဟာ လူတိုင်း
ယုံကြည်တဲ့အရာတွေပါ
26:22
and it's up to all of us to protect them,
605
1569940
2525
ဒါတွေကိုကာကွယ်ဖို့ ကျွန်တော်တို့အားလုံးမှာ
26:24
and to people who have seen and enjoyed
606
1572465
2832
လွတ်လပ်ပွင့်လင်းတဲ့အင်တာနက်ကို
26:27
a free and open Internet,
607
1575297
1661
ကြုံကြိုက် စံစားခဲ့ရတဲ့လူတိုင်း မှာတာဝန်ရှိပါတယ်
26:29
it's up to us to preserve that liberty
608
1576958
3226
နောက်လာမယ့်မျိုးဆက်ကိုစံစားနိုင်ဖို့
26:32
for the next generation to enjoy,
609
1580184
1905
ဒီလွတ်လပ်ခွင့်ကိုထိန်းသိမ်းဖို့
ကျွန်တော်တို့တာဝန်ပါ
26:34
and if we don't change things,
610
1582089
1865
ကျွန်တော်တို့ကမပြာင်းလဲရင်
26:36
if we don't stand up to make the changes
611
1583954
3133
ကျွန်တော်တို့အတွက်သာမက အားလုံးအတွက်ပါ
26:39
we need to do to keep the Internet safe,
612
1587087
3207
အင်တာနက်ကိုဆက်ပြီးလွတ်လပ်အောင်
ထိန်းသိမ်းဖို့လိုအပ်တဲ့
26:42
not just for us but for everyone,
613
1590294
2768
ပြောင်းလဲမှုတွေအတွက်
ကျွန်တော်တို့ကမရပ်တည်ရင်
26:45
we're going to lose that,
614
1593062
1465
လွတ်လပ်ခွင့်ကို
ကျွန်တော်တို့ဆုံးရှုံးသွားမှာပါ
26:46
and that would be a tremendous loss,
615
1594527
1253
ကျွန်တော်တို့အတွက်သာမက
တစ်ကမ္ဘာလုံးအတွက်
26:47
not just for us, but for the world.
616
1595780
2347
ကြီးမားတဲ့ဆုံးရှုံးမှုတစ်ခုဖြစ်မမှာပါ
26:50
CA: Well, I have heard similar language recently
617
1598127
2073
ခရစ်: ဒါနဲ့ တလောက အလားတူစကားမျိုးကို
26:52
from the founder of the world wide web,
618
1600200
1848
ကမ္ဘာ့ကွန်ရက်တည်ထောင်သူဆီကနေ
ကြားလိုက်ရပါတယ်
26:54
who I actually think is with us, Sir Tim Berners-Lee.
619
1602048
4517
ဆာ တင်မ် ဘန်နားစ်လီ လို့
ကျွန်တော် ထင်ပါတယ်
26:58
Tim, actually, would you like to come up and say,
620
1606565
2704
တင်မ် ခင်ဗျ၊ အပေါ်တက်လာပြီး
စကားပြောလို့ရမလားခင်ဗျာ
27:01
do we have a microphone for Tim?
621
1609269
1871
တင်မ် အတွက် မိုက်ခရိုဖုန်းရရှိလားဗျာ
27:03
(Applause)
622
1611140
2367
(လက်ခုပ်သံများ)
27:05
Tim, good to see you. Come up there.
623
1613507
7075
တင်မ် ရေ၊ တွေ့ရတာဝမ်းသာပါတယ်။
အပေါ်လာခဲ့ပါဗျာ
27:12
Which camp are you in, by the way,
624
1620582
2437
ဒါနဲ့ ခင်ဗျားက ဘယ်ဘက်ကလဲ
သစ္စာဖောက်လား သူရဲကောင်းလား
27:15
traitor, hero? I have a theory on this, but --
625
1623019
3500
ကျွန်တော်ကတော့ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး
သီအိုရီတစ်ခုရှိပါတယ် ဒါပေမဲ့
27:18
Tim Berners-Lee: I've given much longer
626
1626519
2694
တင်မ် : ဒီမေးခွန်းကို အဖြေအများကြီး
ကျွန်တော်ပေးဖူးပါတယ်
27:21
answers to that question, but hero,
627
1629213
3055
ဒါပေမဲ့ တကယ်လို့ ဒီနှစ်ခုထဲကရွေးရရင်
27:24
if I have to make the choice between the two.
628
1632268
3402
သူရဲကောင်း ဘက်ကပါ
27:27
CA: And Ed, I think you've read
629
1635670
3333
ခရစ်: အက်ဒ် ရေ, အင်တာနက်ကိုပြန်သိမ်းပိုက်ဖို့
27:31
the proposal that Sir Tim has talked about
630
1639003
2084
Magna Carta အသစ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး
27:33
about a new Magna Carta to take back the Internet.
631
1641087
2968
ဆာ တင်မ် ပြောဖူးတဲ့အကြံပြုချက်ကို
ဖတ်ဖူးမယ်လို့ထင်ပါတယ်
27:36
Is that something that makes sense?
632
1644055
2102
ဒါကဖြစ်နိုင်ချေရှိပါသလား
27:38
ES: Absolutely. I mean, my generation, I grew up
633
1646157
3641
အက်ဒ်: သေချာတာပေါ့။
ပြောချင်တာက ကျွန်တော်တို့မျိုးဆက်က
27:41
not just thinking about the Internet,
634
1649798
2059
အင်တာနက်အကြောင်းပြောရင်း
ကြီးလာတာတင်မဟုတ်ပါဘူး
27:44
but I grew up in the Internet,
635
1651857
2364
ကျွန်တော်တို့ဟာ အင်တာနက်ထဲမှာ ကြီးလာတာပါ
27:46
and although I never expected to have the chance
636
1654221
4660
ဒီလိုမျိုး အင်တာနက်ကို
တိုက်ရိုက် လက်တွေ့ကျကျ
27:51
to defend it in such a direct and practical manner
637
1658881
5547
ခုခံကာကွယ်ပေးဖို့၊ ဒီလိုဆန်းဆန်းပြားပြား
အနေအထားမျိုးနဲ့
27:56
and to embody it in this unusual,
638
1664428
3796
အသက်သွင်းဖို့ အခါအခွင့်မျိုးကို
28:00
almost avatar manner,
639
1668224
2129
တစ်ခါမှ တွေးမကြည့်ဖူးပေမယ့်လည်းပေါ့
28:02
I think there's something poetic about the fact that
640
1670353
2706
ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကဗျာဆန်တာတစ်ခု
ရှိတယ်လို့ထင်ပါတယ်
28:05
one of the sons of the Internet
641
1673059
1982
အင်တာနက်ရဲ့သားတွေထဲက တစ်ယောက်ဟာ
28:07
has actually become close to the Internet
642
1675041
3052
နိုင်ငံရေးရာ ခံယူချက်ကိုထုတ်ဖော်လို့
28:10
as a result of their political expression.
643
1678093
2486
အင်တာနက်နဲ့ တကယ်ကို
နီးစပ်လာခဲ့တယ်ဆိုတဲ့အချက်ပါ
28:12
And I believe that a Magna Carta for the Internet
644
1680579
3711
အင်တာနက်အတွက် Magna Carta ကတော့
28:16
is exactly what we need.
645
1684290
1962
ကျွန်တော်တို့အတိအကျလိုအပ်တာလို့ထင်ပါတယ်
28:18
We need to encode our values
646
1686252
3508
ကျွန်တော်တို့ရဲ့တန်ဖို့းတွေကို
ရေးသားဖန်တီးရာသာမက
28:21
not just in writing but in the structure of the Internet,
647
1689760
3347
အင်တာနက်ရဲ့ဖွဲ့စည်းပုံမှာပါ
ကုတ်ဖွဲ့ထားဖို့လိုပါတယ်
28:25
and it's something that I hope,
648
1693107
2240
ဒါကကျွန်တော်မျှော်လင့်တဲ့အရာပါ
28:27
I invite everyone in the audience,
649
1695347
2523
ပရိသတ်ထဲကအားလုံးကိုဖိတ်ခေါ်ပါတယ်
28:30
not just here in Vancouver but around the world,
650
1697870
3250
ဒီ ဗန်ကူးဗားသာမက
ကမ္ဘာတစ်လွှားကလူတွေကိုပါ
28:33
to join and participate in.
651
1701120
2356
ပါဝင်ဆင်နွှဲဖို့ဖိတ်ခေါ်ပါတယ်
28:35
CA: Do you have a question for Ed?
652
1703476
2314
ခရစ် : အက်ဒ် ကိုမေးစရာများရှိပါသလား
28:37
TBL: Well, two questions,
653
1705790
2030
တင်မ် : တကယ်က နှစ်ခုရှိပါတယ်
28:40
a general question —
654
1707820
1124
ယေဘူယျမေးခွန်းကတော့ —
28:41
CA: Ed, can you still hear us?
655
1708944
1795
ခရစ်: အက်ဒ်၊ ကျွန်တော်တို့ကို
ကြားရသေးလား?
28:42
ES: Yes, I can hear you.
CA: Oh, he's back.
656
1710739
3516
အက်ဒ်: ဟုတ်။ ကျွန်တော်ကြားရတယ်
ခရစ်: သူပြန်လာပြီ
28:46
TBL: The wiretap on your line
657
1714255
1595
တင်မ် : ခင်ဗျားလိုင်းဘက်က ခိုးနားထောင်တဲ့ဆီက
28:48
got a little interfered with for a moment.
658
1715850
1906
ခဏလောက် နှောင့်ယှက်မှုဖြစ်သွားလို့ပါ
28:49
(Laughter)
659
1717756
1653
(ရယ်သံများ)
28:51
ES: It's a little bit of an NSA problem.
660
1719409
2202
အက်ဒ်: NSA က ပြဿနာနည်းနည်းတက်နေတာပါ
28:53
TBL: So, from the 25 years,
661
1721611
3807
တင်မ် : လွန်ခဲ့တဲ့ ၂၅ နှစ်တာကာလအတွင်း
28:57
stepping back and thinking,
662
1725418
2937
နောက်လှည့်လိုက် စဉ်းစားလိုက်နဲ့
29:00
what would you think would be
663
1728355
1746
ကျွန်တော်တို့လိုချင်တဲ့
အင်တာနက်မျိုးနဲ့ပတ်သက်ပြီး
29:02
the best that we could achieve
664
1730101
2607
ဆုံးဖြတ်ချက်တွေအားလုံးထဲက
29:04
from all the discussions that we have
665
1732708
1860
အကောင်းဆုံး ရလာနိုင်မယ့်အရာက
29:06
about the web we want?
666
1734568
2893
ဘာလို့ ခင်ဗျားထင်ပါသလဲ
29:09
ES: When we think about
667
1737461
3372
အက်ဒ်: ကျွန်တော်တို့ဘယ်လောက်
ခရီးရောက်နိုင်မလဲဆိုတာနဲ့
29:13
in terms of how far we can go,
668
1740833
3113
ပတ်သက်ပြီးစဉ်း စားကြည့်တဲ့အခါမှာ
29:16
I think that's a question that's really only limited
669
1743946
2153
ဒီမေးခွန်းဟာ ကျွန်တော်တို့ဘာတွေ
ရင်းနှီးနိုင်မလဲဆိုတာနဲ့ပဲ
29:18
by what we're willing to put into it.
670
1746099
2537
သက်ဆိုင်တယ်လို့ထင်ပါတယ်
29:20
I think the Internet that we've enjoyed in the past
671
1748636
2957
အရင်ကကျွန်တော်တို့သုံးစွဲခဲ့တဲ့
အင်တာနက်ဟာ
29:23
has been exactly what we as not just a nation
672
1751593
5558
နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအနေနဲ့သာမက
တစ်ကမ္ဘာလုံးက လူတွေပါ
29:29
but as a people around the world need,
673
1757151
3339
လိုအပ်တဲ့အရာအတိအကျပဲ
ကျွန်တော်ထင်ပါတယ်
29:32
and by cooperating, by engaging not just
674
1760490
4226
လူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့နည်းပညာသမားတွေသာမက
29:36
the technical parts of society,
675
1764716
1404
ခင်ဗျားပြောသလိုအသုံးပြုသူတွေပါ
29:38
but as you said, the users,
676
1766120
2842
ပါဝင်လာစေခြင်း၊ ပူးပေါင်း
ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့်
29:41
the people around the world who contribute
677
1768962
2064
ကမ္ဘာတစ်လွှား က အင်တာနက်ကနေ၊
29:43
through the Internet, through social media,
678
1771026
2442
လူမှုကွန်ရက်တွေကနေ ပါဝင်သူတွေ
29:45
who just check the weather,
679
1773468
1727
မိုးလေဝသအခြေအနေကြည့်ရုံသုံးသူတွေ၊
29:47
who rely on it every day as a part of their life,
680
1775195
2553
သူတို့ရဲ့ဘဝအစိတ်အပိုင်းအနေနဲ့
နေ့စဉ်မှီခိုနေသူတွေကိုပါ
29:49
to champion that.
681
1777748
2940
ဒါကိုထောက်ခံစေဖို့လုပ်ရမှာ ပါ
29:52
We'll get not just the Internet we've had,
682
1780688
2537
ကျွန်တော်တို့ရခဲ့ဖူးတဲ့ အင်တာနက်သာမက
29:55
but a better Internet, a better now,
683
1783225
2949
ပိုကောင်းတဲ့အင်တာနက်၊
ပိုကောင်းတဲ့ ပစ္စုပ္ပန်ကို ရလာမှာ ပါ
29:58
something that we can use to build a future
684
1786174
4043
ကျွန်တော်တို့ မျှော်လင့်ထားတာသာမက
30:02
that'll be better not just than what we hoped for
685
1790217
2968
ကျွန်တော်တို့စိတ်ကူးမယဉ်ကြည့်ဖူးတဲ့
အနာဂတ်မျိုးကိုတည်ဆောက်ဖို့
30:05
but anything that we could have imagined.
686
1793185
2385
အသုံးပြုနိုင်တဲ့အရာမျိုးဖြစ်လာမှာပါ
30:07
CA: It's 30 years ago that TED was founded, 1984.
687
1795570
5462
ခရစ်: TED ကို လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း
၃၀ ဖြစ်တဲ့ ၁၉၈၄ ကတည်ထောင်ခဲ့တာပါ
30:13
A lot of the conversation since then has been
688
1801032
2005
အဲဒီတည်းက စကားဝိုင်းတွေအတော်များများက
30:15
along the lines that
689
1803037
2054
ဂျော့အော်ဝဲလ် ကတော့လွဲသွားပြီဆိုတဲ့
30:17
actually George Orwell got it wrong.
690
1805091
1903
သဘောမျိုးတွေ ပါ
30:19
It's not Big Brother watching us.
691
1806994
1719
အစိုးရက ကျွန်တော်တို့ကို
စောင့်ကြည့်နေတာမဟုတ်ဘဲ
30:20
We, through the power of the web,
692
1808713
1614
အင်တာနက်ရဲ့ စွမ်းအားနဲ့
ပွင့်လင်းမြင်သာမှုကတစ်ဆင့်
30:22
and transparency, are now watching Big Brother.
693
1810327
2364
ကျွန်တော်တို့က အစိုးရကို
စောင့်ကြည့်နေတယ်ပေါ့လေ
30:24
Your revelations kind of drove a stake
694
1812691
2261
ခင်ဗျားရဲ့ဖွင့်ချချက်တွေက
အကောင်းမြင်တဲ့ဘက်ရဲ့
30:27
through the heart of that rather optimistic view,
695
1814952
3747
နှလုံးသားကို ခြစ်လိုက်သလိုပါပဲ
30:30
but you still believe there's a way of doing something
696
1818699
3420
သို့တိုင် တစ်ခုခုလုပ်လို့ရတဲ့
နည်းလမ်းရှိတယ်လို့
30:34
about that.
697
1822119
1869
ခင်ဗျားယုံကြည်နေတုန်းပဲ
30:36
And you do too.
698
1823988
1740
ခင်ဗျားကိုယ်တိုင်လည်း လုပ်နေပါတယ်
30:37
ES: Right, so there is an argument to be made
699
1825728
6168
အက်ဒ်: မှန်ပါတယ်။ အစိုးရရဲ့ ပါဝါဟာ
30:44
that the powers of Big Brother
have increased enormously.
700
1831896
3597
အင်မတန်တိုးလာတယ်လို့
အဆိုတစ်ခုလုပ်လို့ရပါတယ်
30:47
There was a recent legal article at Yale
701
1835493
4329
ယေးလ်တက္ကသိုလ်က လတ်တလော
ဥပဒေဆောင်းပါးတစ်ခုက
30:52
that established something called
the Bankston-Soltani Principle,
702
1839822
3731
Bankston-Soltani မူ လို့ခေါ်တဲ့အရာကို
တင်ပြခဲ့ပါတယ်
30:55
which is that our expectation of privacy is violated
703
1843553
5229
အစိုးရ ထောက်လှမ်းရေးစွမ်းပကားတွေက
31:00
when the capabilities of government surveillance
704
1848782
1869
ပမာဏတစ်ခုအားဖြင့်
ပေါများလာတဲ့အခါတိုင်း
31:02
have become cheaper by an order of magnitude,
705
1850651
3195
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ပုဂ္ဂိလကလွတ်လပ်ခွင့်
မျှော်မှန်းချက်ကိုဖျက်ဆီးပြီး
31:06
and each time that occurs, we need to revisit
706
1853846
2722
ဒီလိုဖြစ်လာတဲ့အချိန်တိုင်းမှာ
31:08
and rebalance our privacy rights.
707
1856568
3053
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ပုဂ္ဂလိကအခွင့်အရေးတွေကို
31:11
Now, that hasn't happened since
708
1859621
1990
ပြန်လည်သုံးသပ်ပြီး
ပြန်ချိန်ညှိ ဖို့လိုပါတယ်တဲ့
31:13
the government's surveillance powers
709
1861611
2098
အစိုးရထောက်လှမ်းရေးက ပမာဏတစ်ခုထက်ပိုပြီး
31:15
have increased by several orders of magnitude,
710
1863709
2780
တိုးပွားလာတဲ့အတွက် ဒါမျိုးမဖြစ်သေးပါဘူး
31:18
and that's why we're in the
problem that we're in today,
711
1866489
2974
ဒါကြောင့် ဒီနေ့ ဒီပြဿနာမျိုး
ကျွန်တော်တို့ကြုံနေရတာပါ
31:21
but there is still hope,
712
1869463
3812
ဒါပေမဲ့ မျှော်လင့်ချက်ရှိပါသေးတယ်
31:25
because the power of individuals
713
1873275
2136
ဘာလို့လဲဆိုတော့
နည်းပညာကြောင့်တစ်ဦးချင်းစီရဲ့
31:27
have also been increased by technology.
714
1875411
2607
စွမ်းအားတွေလည်းတိုးတက်လာလို့ပါ
31:30
I am living proof
715
1878018
2001
လူတစ်ဦးတည်းက ကမ္ဘာပေါ်က
31:32
that an individual can go head to head
716
1880019
2162
အားအကောင်းဆုံးအတိုက်အခံတွေ
31:34
against the most powerful adversaries
717
1882181
2318
အားအကောင်းဆုံး
ထောက်လှမ်းရေးအင်ဂျင်စီတွေကို
31:36
and the most powerful intelligence agencies
718
1884499
2321
ထိပ်တိုက်တွေ့ပြီး အနိုင်ရနိုင်တယ်ဆိုတာ
31:39
around the world and win,
719
1886820
3760
ကျွန်တော်ဟာ သက်ရှိ နမူနာပါ
31:42
and I think that's something
720
1890580
1660
ဒါကကျွန်တော်တို့
မျှော်လင့်ချက်ယူဖို့လိုတဲ့အရာ၊
31:44
that we need to take hope from,
721
1892240
2423
နည်းပညာရှင်တွေသာမက
31:46
and we need to build on
722
1894663
1177
ကမ္ဘာတစ်လွှားကသာမန်နိုင်ငံသားတွေပါ
31:48
to make it accessible not just to technical experts
723
1895840
2437
သုံးစွဲနိုင်အောင်တည်ဆောက်ဖို့
31:50
but to ordinary citizens around the world.
724
1898277
2517
အခြေခံထားရမယ့်အရာလို့
ကျွန်တော်ထင်ပါတယ်
31:52
Journalism is not a crime,
725
1900794
1667
စာနယ်ဇင်းဟာ ပြစ်မှုမဟုတ်ပါဘူး
31:54
communication is not a crime,
726
1902461
1790
ဆက်သွယ်ရေးဟာ ပြစ်မှုမဟုတ်ပါဘူး
31:56
and we should not be monitored
in our everyday activities.
727
1904251
2944
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ နိစ္စဓူဝကိစ္စတွေမှာ
စောင့်ကြည့်ခံနေမသင့်ပါဘူး
31:59
CA: I'm not quite sure how
you shake the hand of a bot,
728
1907195
2729
ခရစ်:စက်ရုပ်ကိုဘယ်လိုလက်တွဲနှုတ်ဆက်ရမလဲ
မပြောတတ်ပါဘူး
32:02
but I imagine it's, this is the hand right here.
TBL: That'll come very soon.
729
1909924
5890
ဒါပေမဲ့ လက်က ဒီနားမှာ လို့မြင်ယောင်ကြည့်ပါ
တင်မ် : မကြာခင်ဖြစ်လာမှာပါ။
32:08
ES: Nice to meet you,
730
1915814
1123
အက်ဒ်: တွေ့ရတာဝမ်းသာပါတယ်ဗျာ
32:09
and I hope my beam looks as nice
731
1916937
2047
ကျွန်တော်မြင်ကွင်းက ခင်ဗျားတို့လောက်
32:11
as my view of you guys does.
732
1918984
2344
ကြည့်ကောင်းမယ်လို့မျှော်လင့်ပါတယ်
32:13
CA: Thank you, Tim.
733
1921328
2720
ခရစ်: ကျေးဇူးတင်ပါတယ်၊ တင်မ်။
32:16
(Applause)
734
1924048
5732
(လက်ခုပ်သံများ)
32:21
I mean, The New York Times
recently called for an amnesty for you.
735
1929780
4052
နယူးရော့ခ်တိုင်းမ် ကတလောက ခင်ဗျားအတွက်လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်
တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်
32:26
Would you welcome the chance
to come back to America?
736
1933832
4226
အမေရိကကို ပြန်လာလို့ရမယ့်အခွင့်
အရေးကို ကြိုဆိုမှာလား
32:30
ES: Absolutely. There's really no question,
737
1938058
3885
အက်ဒ်: အကြွင်းမဲ့ပါပဲ။ မေးခွန်းထုတ်နေစရာမလိုပါဘူး
32:34
the principles that have been the foundation
738
1941943
2582
ဒီလုပ်ငန်းရပ်ရဲ့ အုတ်မြစ်ဖြစ်တဲ့
32:36
of this project
739
1944525
2393
မူတွေဟာ ပြည့်သူ့အကျိုးစီးပွားအတွက်ဖြစ်ပြီး
32:39
have been the public interest
740
1946918
4080
အမေရိကနဲ့ ကမ္ဘာတစ်လွှားက
32:43
and the principles that underly
741
1950998
2943
စာနယ်ဇင်းဖွဲ့စည်းပုံရဲ့
32:46
the journalistic establishment in the United States
742
1953941
3276
အခြေခံမူတွေပဲဖြစ်ပါတယ်
32:49
and around the world,
743
1957217
2446
တကယ်လို့ စာနယ်ဇင်းတွေကသာ အခုနေ
32:51
and I think if the press is now saying,
744
1959663
4845
ဒါကို ဒို့ထောက်ခံတယ်
32:56
we support this,
745
1964508
2082
ဒါဖြစ်သင့်နေတဲ့အရာလို့ ပြောလာရင်
32:58
this is something that needed to happen,
746
1966590
2088
သိပ်ကိုအင်အားရှိတဲ့အဆိုတစ်ရပ်ဖြစ်လာမှာ ပါ
33:00
that's a powerful argument,
but it's not the final argument,
747
1968678
2644
ဒါပေမဲ့ နောက်ဆုံးပိတ်အဆိုတော့မဟုတ်ပါဘူး
33:03
and I think that's something
that public should decide.
748
1971322
2713
ဒါကိုတော့ ပြည်သူကဆုံးဖြတ်ရမှာပါ
33:06
But at the same time,
749
1974035
1842
ဒါပေမဲ့တစ်ချိန်တည်းမှာ ပဲ
33:08
the government has hinted that they want
750
1975877
1546
အစိုးရက အပေးအယူလုပ်ချင်တယ်လို့
33:09
some kind of deal,
751
1977423
1844
အရိပ်အမြွက်ပြောထားပါတယ်
33:11
that they want me to compromise
752
1979267
2114
သူတို့က ကျွန်တော်ကို အတူတွဲလုပ်နေတဲ့
33:13
the journalists with which I've been working,
753
1981381
2175
စာနယ်ဇင်းသမားတွေနဲ့လျှော့လုပ်စေချင်တယ်
33:15
to come back,
754
1983556
1433
ပြန်လာစေချင်တယ်
33:17
and I want to make it very clear
755
1984989
2553
ကျွန်တော်ကသေချာပြောချင်တာက
33:19
that I did not do this to be safe.
756
1987542
2726
ကျွန်တော်ဒါကို လုံခြုံဖို့အတွက်လုပ်တာမဟုတ်ပါဘူး
33:22
I did this to do what was right,
757
1990268
2268
မှန်တာကိုလုပ်ဖို့ လုပ်ခဲ့တာပါ
33:24
and I'm not going to stop my work
758
1992536
2227
ကျွန်တော်အကျိုးရရှိဖို့အတွက်နဲ့
33:26
in the public interest
759
1994763
1374
ပြည်သူ့အကျိုးအတွက်လုပ်နေတဲ့အလုပ်ကို
33:28
just to benefit myself.
760
1996137
2789
ရပ်တန့်လိုက်မမှာ မဟုတ်ပါဘူး
ဆိုတာကိုပါ
33:31
(Applause)
761
1998926
5778
(လက်ခုပ်သံများ)
33:36
CA: In the meantime,
762
2004704
1919
ခရစ်: လက်ရှိမှာ တော့
33:38
courtesy of the Internet and this technology,
763
2006623
3768
အင်တာနက်နဲ့ ဒီနည်းပညာရဲ့ အကူအညီနဲ့
33:42
you're here, back in North America,
764
2010391
1650
မြောက်အမေရိက ကို ဒီသွင်ပြင်နဲ့ ခင်ဗျားပြန်ရောက်နေပါပြီ
33:44
not quite the U.S., Canada, in this form.
765
2012041
4016
U.S တော့မဟုတ်ဘူး၊ ကနေဒါကိုပေါ့
33:48
I'm curious, how does that feel?
766
2016057
4894
ခင်ဗျားဘယ်လိုခံစားရလဲ သိချင်တာဗျာ
33:53
ES: Canada is different than what I expected.
767
2020951
2138
အက်ဒ်: ကနေဒါက ကျွန်တော်ထင်ထားတာနဲ့မတူပါဘူး
33:55
It's a lot warmer.
768
2023089
2125
အများကြီးပိုနွေးပါတယ်
33:57
(Laughter)
769
2025214
5707
(ရယ်သံများ)
34:03
CA: At TED, the mission is "ideas worth spreading."
770
2030921
3256
ခရစ်: At TED မှာ ဦးတည်ချက်က "ဖြန့်ဝေထိုက်သောအိုင်ဒီယာများ" တဲ့ဗျ
34:06
If you could encapsulate it in a single idea,
771
2034177
2198
တကယ်လို့ အိုင်ဒီယာ တစ်ခုတည်းနဲ့ ဖော်ပြလို့ရရင်
34:08
what is your idea worth spreading
772
2036375
2215
ခုအခိုက်အတန့်မှာခင်ဗျားရဲ့
34:10
right now at this moment?
773
2038590
4075
ဖြန့်ဝေထိုက်တဲ့အိုင်ဒီယာက ဘာများလဲဗျာ
34:14
ES: I would say the last year has been a reminder
774
2042665
3650
အက်ဒ်:ကျွန်တော်ပြောချင်တာ က လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ကတော့
34:18
that democracy may die behind closed doors,
775
2046315
3603
ဒီမိုကရေစီဆိုတာ ပိတ်ထားတဲ့တံခါးတွေနောက်ကွယ်မှာ
34:22
but we as individuals are born
776
2049918
1904
သေနေနိုင်တယ်ဆိုတာသတိပေးခဲ့တာပါ
34:24
behind those same closed doors,
777
2051822
2649
ဒါပေမဲ့ တစ်ဦးစီဟာ ဒီတူညီတဲ့တံခါးတွေနောက်ကွယ်မှာ
34:26
and we don't have to give up
778
2054471
2365
မွေးဖွားတာဖြစ်လို့ အစိုးရကောင်းရဖို့အတွက်
34:29
our privacy to have good government.
779
2056836
3233
ကျွန်တော်တို့ပုဂ္ဂလိကလွတ်လပ်ခွင့်ကိုစွန့်လွှတ်ဖို့၊
34:32
We don't have to give up our liberty
780
2060069
2090
လုံခြုံမှုရှိဖို့အတွက် ကိုယ့်လွတ်လပ်ခွင့်ကိုစွန့်လွှတ်ဖို့
34:34
to have security.
781
2062159
1779
မလိုဘူးဆိုတာပါပဲ
34:36
And I think by working together
782
2063938
2788
အတူလက်တွဲဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့်
34:38
we can have both open government
783
2066726
2325
ပွင့်လင်းတဲ့အစိုးရကိုရော
ပုဂ္ဂလိကဘဝတွေကိုပါ
34:41
and private lives,
784
2069051
1937
ရနိုင်တယ်လို့ကျွန်တော်ယူဆပါတယ်
34:43
and I look forward to working with everyone
785
2070988
1773
ဒါတကယ်ဖြစ်လာတာကိုမြင်ဖို့ တစ်ကမ္ဘာလုံးကလူတွေနဲ့
34:44
around the world to see that happen.
786
2072761
2539
ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ ကျွန်တော်မျှော်လင့်နေပါတယ်
34:47
Thank you very much.
787
2075300
1338
ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်
34:48
CA: Ed, thank you.
788
2076638
2240
ခရစ်: ကျေးဇူးတင်ပါတယ် အက်ဒ်
34:51
(Applause)
789
2078878
8829
(လက်ခုပ်သံများ)
Translated by Skylar Swe
Reviewed by sann tint

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Edward Snowden - Whistleblower
In 2013 Edward Snowden leaked thousands of classified American National Security Agency documents, sparking a global conversation about citizens' rights to privacy on the Internet.

Why you should listen

Edward Snowden was just about to turn 28 when his face was suddenly splashed across every major newspaper in the US. In the summer of 2013 The Guardian published a series of leaked documents about the American National Security Agency (NSA), starting with an article about a secret court order demanding American phone records from Verizon, followed by an article on the NSA's top-secret Prism program, said to be accessing user data from Google, Apple and Facebook.

It wasn't long before Snowden came forward as the source, revealing that he had carefully planned the leak, copying documents when he was working as a contractor for the NSA. "I understand that I will be made to suffer for my actions," he said at the time, but "I will be satisfied if the federation of secret law, unequal pardon and irresistible executive powers that rule the world that I love are revealed even for an instant." Snowden's actions have led to a global debate on the relationship between national security and online privacy. His leaks continue to have a lasting impact on the American public's view of the government, and has encouraged media scrutiny on the NSA.

Snowden had coordinated the leak with journalist Glenn Greenwald and filmmaker Laura Poitras from Hong Kong; after he revealed his identity, he fled and ended up in Moscow. Under charges of espionage by the American government, Snowden remains in Russia in temporary asylum.

More profile about the speaker
Edward Snowden | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee