Mandy Len Catron: Falling in love is the easy part
Mandy Len Catron: ချစ်ကြိုက်တာဟာ အလွယ်လေးပဲလား။
Double-click the English transcript below to play the video.
in January of this year.
ဇန်နဝါရီက ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့တယ်။
ဒါလုပ်လိုက်ပါ"
is about a psychological study
စိတ်ကူးယဉ်အချစ်ကို
in the laboratory,
ဆိုင်ရာ လေ့လာမှု အကြောင်းနဲ့
trying the study myself
လေ့လာမှုကို စမ်းသပ်တဲ့
ရိုးရှင်းပါတယ်။
36 increasingly personal questions
တစ်ဦး ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ သဘော
၃၆ ခုကို တစ်လှည်စီမေးရင်း
having gained any one quality or ability,
(သို့) အရည်အချင်း တစ်ခုရမယ်ဆို
in front of another person?
နောက်ဆုံးငိုခဲ့တာက ဘယ်တုန်းကလဲ။
get more personal as they go along.
ပုဂ္ဂိုံလ်ရေး ပိုဆန်လာပါတယ်။
ကြိုက်တယ်။
what you like about them;
ဘာကြိုက်တယ်ဆိုတာ ပြောပါ။
to someone you just met.
ပြောချင်မှပြောမယ့်ဟာတွေ ပြောရင်းပေါ့
a few years earlier,
ဒီလေ့လာမှုကို ပထမဆုံး တွေ့မိတော့
ထိုးနှက်ခဲ့တာက
that two of the participants
၆ လကြာပြီး နောက်မှာ
to the ceremony.
ဖိတ်ခဲ့တယ်။
ထုတ်လုပ်တဲ့
manufacturing romantic love,
အယုံအကြည် ကင်းမဲ့ခဲ့တာပေါ့။
စိတ်ဝင်စားခဲ့မိတယ်။
to try this study myself,
စမ်းသပ်ခွင့်ရတဲ့အခါ
but not particularly well,
လူတစ်ယောက်နဲ့ပါ၊
so I sent it to the Modern Love column
ထင်လို့ Modern Love ဆောင်းပါးကဏ္ဍကို
ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး
are probably wondering,
တစ်ချို့ဟာ ကျွန်မတို့ အတူတူ
သိချင်နေမလားပဲပေါ့။
you might be wondering this
ကျွန်မထင်မိတဲ့
လွန်ခဲ့တဲ့ ၇ လလုံးလုံး
for the past seven months.
what I want to talk about today.
ပြောချင်တဲ့ အကြောင်းပါ။
on a book about love stories
အချစ်ဝတ္ထုတွေ အကြောင်း
about my own experiences
စိတ်ကူးယဉ်အချစ်နဲ့ ပတ်သက်တဲ့
ရေးတာ အသားကျနေခဲ့တာပေါ့။
a couple hundred views at the most,
တစ်ရာ၊ နှစ်ရာလောက်ပဲ ကြည့်မှာဖြစ်ပြီး
just my Facebook friends,
Facebook က သူငယ်ချင်းတွေပါပဲ။
in the New York Times
ကျွန်မ ဆောင်းပါးဟာ
လောက်တော့ ရှိလောက်မယ်ပေါ့။
ချစ်သံယောဇဉ်တစ်ခု အပေါ်
ရသလိုမျိုးပေါ့။
သောကြာနေ့ ညနေခင်း
to the traffic on my blog.
ဘလော့ဂ်မှာ သတင်းရောက်နေပြီလေ။
and Good Morning America had called.
Good Morning America က ဖုန်းခေါ်ပြီးပြီ။
would receive over 8 million views,
ကြည့်ရှုမှုဟာ ၈ သန်းကျော်ခဲ့ပြီး
အာရုံစိုက်မှုအတွက်
the confidence to write honestly
အကြုံတွေကို အမှန်အတိုင်း
မီးထိုးပေးရတာလေ။
has made international news --
သတင်းဖြစ်သွားပြီ
that people across the world
သံယောဇာဉ် အသစ်ရဲ့ အခြေအနေကို
in the status of your new relationship.
သိလိုက်ရတာပဲပေါ့။
which they did every day for weeks,
နေ့တိုင်းချီပြီး နေ့တိုင်းလုပ်ကြတာလေ၊
ပြင်ဆင်နေတုန်းမှာ
popped up immediately.
ပေါ်လာခဲ့တယ်။
သတင်းစာဆရာတွေ နဲ့
သူတို့မေးကြတယ်။
shouted up to the stage,
တစ်ယောက်က စင်ပေါ်ကို အော်ပြောတာက
မွှန်ထူသွားတာပေါ့။
is part of the deal.
နားလည်လိုက်တယ်။
in an international newspaper,
နိုင်ငံတကာ သတင်းစာမှာ ရေးရင်
to feel comfortable asking about it.
သက်သာဖြစ်ဖို့ မျှော်လင့်သင့်တာပေါ့။
for the scope of the response.
အဆင်သင့်မှ မဖြစ်ခဲ့တာ။
to have taken on a life of their own.
ဘဝလို့မှတ်ယူပုံရတယ်။
published a follow-up article
Valentine နေ့အတွက် နောက်ဆက်တဲ့
of trying the study themselves,
စမ်းကြည့်တာရဲ့ အတွေ့အကြုံတွေကို
in the face of all of this attention
ရင်ဆိုင်တဲ့ ကျွန်မရဲ့ ပထမဆုံး စေ့ဆော်မှုက
of my own relationship.
အရမ်း ကာကွယ်လိုက်တာ ဖြစ်ဖို့ပါ။
for the two of us
မီဒီယာမှာ ထုတ်လွင့်တာလုပ်ဖို့
for photos of the two us.
တောင်းခံတာတိုင်းကို ငြင်းခဲ့တယ်။
ကျွန်မတို့တွေ မတော်တဆ
for the process of falling in love,
ကြောက်လို့ ထင်ပါတယ်။
feel qualified for.
မရတဲ့ နေရာပါ။
if the study worked,
သိချင်တာပဲ မဟုတ်ဘူး၊
of producing love that would last,
ထုတ်ပေး နိုင်စွမ်းရှိရဲ့လား၊
sustainable love.
အချစ်စစ်် ဆိုတာပေါ့။
I didn't feel capable of answering.
မခံစားမိသေးတဲ့ မေးခွန်းပါ။
was only a few months old,
လအနည်းငယ်ပဲ ကြာခဲ့ပြီး
the wrong question in the first place.
မေးနေတယ်လို့ ခံစားမိတယ်။
we were still together really tell them?
သူတို့ကိုပြောဖို့ ဘာကသိမှာတုန်း။
of doing these 36 questions
အတွေ့အကြုံကို
about these questions
၁၉၉၇ က သူ့လေ့လာမှုမှာ
was not to produce romantic love.
ယဉ်အချစ် ထုတ်ဖော်ဖို့ မဟုတ်ဘူး။
ကျောင်းသားတွေ ကြားက
among college students,
ရင်းနှီးမှုကို မြှင့်တင်ဖို့ပါ။
personalistic self-disclosure."
ကိုယ်တိုင် ဖွင့်ဟချက်" သုံးပြီးတော့ပေါ့။
မဟုတ်လား။
အလုပ်မဖြစ်ခဲ့ဘူး
did feel closer after doing it,
နီးစပ်တယ်လို့ တကယ်ပဲ ခံစားရပြီး
used Aron's fast friends protocol
ရဲ့ အမြန်မိတ်ဆွေ လုပ်ထုံး ပါသေးတယ်
trust and intimacy between strangers.
မြန်မြန်ဖန်တီးဖို့ နည်းတစ်နည်း အဖြစ်ပါ။
of the police and members of community,
လူအဖွဲ့ကြားမှာ သုံးပြီး
of opposing political ideologies.
ဆန့်ကျင်ဘက် ရှိသူတွေကြားမှာ သုံးတယ်။
with four minutes of eye contact,
ကိုယ်တာ မေးခွန်းတွေ တွဲထားတာက
ဘယ်တုန်းကမှ မထုတ်ဝေဖြစ်ခဲ့ဘူး။
လွတ်လပ်သော အနုပညာကောလိပ်မှာ
ပေါက်ချလာပြီး
and it didn't work."
စမ်းကြည့်တယ်၊ အလုပ်မဖြစ်ဘူးဗျ"တဲ့။
နဝေတိမ်တောင် ဖြစ်နေပုံပါ။
with the person you did it with?" I asked.
မချစ်မိဘူးပေါ့" လို့ မေးလိုက်တယ်။
ကျွန်တော်ထင်တယ်"
better friends?" I asked.
ဖြစ်ခဲ့တယ်မို့လား" ကျွန်မ မေးလိုက်တယ်။
know each other after doing the study?"
အရမ်းသိလာတယ်လို့ ခံစားမိတယ်မို့လား။"
ပြောလိုက်တယ်။
he was looking for.
ဒါမဟုတ်ဘူးထင်တယ်၊
that any of us are looking for
ဒါဟာ ကျွန်မတို့တွေ
a really difficult breakup.
တစ်ခုကို ကျော်ဖြတ်နေတုန်းပါ။
since I was 20,
ထားတာဖြစိပြီး
လူကြီးဘဝ တစ်ခုလုံးဖြစ်ပြီး
I could make a life without him.
ဖန်တီးရမလဲ ဆိုတာ မသိခဲ့ပါဘူး။
ဦးလှည့်လိုက်တယ်။
about the science of romantic love,
ရှာရနိုင်သမျှကို သုသေသနပြုခဲ့တယ်၊
somehow inoculate me from heartache.
ကာကွယ် ပေးနိုင်လိမ့်မယ်ပေါ့လေ။
this at the time --
မသိပါဘူး။
for this book I was writing --
သုသေသန လုပ်နေတယ်ပဲ ထင်မိတာ။
အရမ်းသိသာနေပုံပါ။
with the knowledge of romantic love,
ယဉ်အချစ် အသိပညာနဲ့တပ်ဆင်ထားရင်
as terrible and lonely as I did then.
ဘယ်တော့မှ ဖြစ်တော့မှာ မဟုတ်ဘူးပေါ့။
has been useful in some ways.
အနေအထားတွေမှာ အသုံးဝင်ပါတယ်။
I am more relaxed.
ပိုပြီး စိတ်ပြေလျှော့ပါတယ်။
about asking for what I want.
ယုံကြည်မှုရှိပါတယ်။
လင်လင်လည်း မြင်တတ်ပြီး
is sometimes more
ခံရနိုင်တာထက်
အာမခံချက် တစ်ခုပါ။
ပဲမဟုတ်ပါ။
by the person I love indefinitely.
ရဲ့ ဆက်ပြီးအချစ်ခံမှာပါ။
ဖြစ်နိုင်ခြေ ဖြစ်ချင်ဖြစ်မှာပေါ့။
if we were still together.
about the 36 questions
နဲ့ပတ်သက်တဲ့ ဇာတ်လမ်းက
a shortcut to falling in love.
ဖြစ်ချင်ဖြစ်လိမ့်မပေါ့။
mitigate some of the risk involved,
နည်းလမ်းတစ်ခု ဖြစ်ချင်ဖြစ်မယ်၊
ဇာတ်လမ်းတစ်ခုပါ။
ကိုခံစားရပြီး
ဝန်ခံလိုက်တဲ့ အခိုက်အတန့်ဟာ
ဝန်ခံလိုက်တာဖြစ်ပြီး
do provide a mechanism
အမြန်သိကျွမ်းစေဖို့
ယန္တရားဆိုတာလည်း အမှန်ပါပဲ။
that most of us really want from love:
လိုချင်တဲ့ဟာလို့ ကျွန်မထင်တယ်။
the short version of the story.
လက်ခံဖို့ အရမ်း လိုလားကြပါတယ်။
"Are you still together?"
"မင်းတို့ အတူတူရှိတုန်းလား" ဖြစိပြီး
အဖြေနဲ့ လုံလောက်ပါတယ်။
some more difficult questions,
အဆိုပြုချင်ပါတယ်။
မထို်က်တန်သူ
when things get difficult,
အချစ်မြဲ နေကြလဲ၊
when to just cut and run?
ဘယ်လိုသိမလဲ၊
into every relationship,
သံသယနဲ့ ဘယ်လိုနေထိုင်မလဲ၊
ဘယ်လိုနေထိုင်မလဲ။
the answers to these questions,
သေချာပေါက် ကျွန်မ မသိပါဘူး။
at having a more thoughtful conversation
ရည်ရွယ်တဲ့အကြောင်း ပိုပြီး အလေးအနက်
တဲ့ အစပျိုးမှုတွေပါ။
of my relationship is this:
အတိုချုပ်မူကတော့ ဒါပါပဲ။
and I did a study
တစ်ယောက် စိတ်ကူးယဉ်အချစ်
လေ့လာမှု တစ်ခုလုပ်ခဲ့တယ်၊
the same thing as staying in love.
နဲ့တော့ မတူပါဘူး။
လွယ်ကူတဲ့အပိုင်းပါ။
"Love didn't happen to us.
"အချစ်ဟာ ကိုယ်တို့အတွက် ဖြစ်မလာခဲ့ဘူး၊
made the choice to be."
ဒီလိုဖြစ်ဖို့ ရွေးခဲ့လို့ပါ"
when I read that now,
နည်းနည်း တွန့်နေမိတယ်၊
I really hadn't considered
ထဲမှာပါတာတိုင်းကို
in that choice.
we would each have to make that choice,
ဘယ်နှစ်ခါ လုပ်ဖို့လိုမလဲ
to have to make that choice
ဆိုတာကို မသိရဘဲ
he will always choose me.
လိုမယ်ဆိုတာ မစဉ်းစားမိခဲ့ဘူး၊
and answered 36 questions,
ဖို့လောက်နဲ့ ကျေနပ်ချင်ခဲ့ပြီး
so generous and kind and fun
တဲ့တစ်ယောက်ကို ချစ်ဖို့ ရွေးရဖို့နဲ့
in the biggest newspaper in America.
သတင်းစာမှာ ထုတ်လွှင့်ဖို့ ဆိုရုံပါပဲ။
is turn my relationship
ကျွန်မ ဆက်ဆံရေးက
I don't quite believe in.
တစ်ခုလို ပြောင်းသွားခဲ့တယ်။
I will spend my life wanting,
တောင့်တရင်း ကုန်ဆုံးဖြစ်မှာက
အတွက်ဖြစ်ချင်ဖြစ်မှာပါ။
implied by the title to my article,
ပြောတဲ့ ပျော်စရာအဆုံးသတ် လိုချင်တယ်။
that I didn't actually write.
ဆောင်းပါးရဲ့ အပိုင်းပါပဲ။
to make the choice to love someone,
တစ်စုံတစ်ယောက်ကို ချစ်ဖို့ ရွေးချယ်ခွင့်
to love me back,
လိမ့်မယ်ဆိုတဲ့ မျှော်လင့်ချက်ပါ။
ABOUT THE SPEAKER
Mandy Len Catron - WriterMandy Len Catron explores love stories.
Why you should listen
Originally from Appalachian Virginia, Mandy Len Catron is a writer living and working in Vancouver, British Columbia. Her book How to Fall in Love with Anyone, is available for preorder on Amazon. Catron's writing has appeared in the New York Times, The Washington Post, and The Walrus, as well as literary journals and anthologies. She writes about love and love stories at The Love Story Project and teaches English and creative writing at the University of British Columbia. Her article "To Fall in Love with Anyone, Do This" was one of the most popular articles published by the New York Times in 2015.
Mandy Len Catron | Speaker | TED.com