TED2008
Stephen Hawking: Questioning the universe
Stephen Hawking zadaje ważne pytania na temat wszechświata
Filmed:
Readability: 4.3
12,876,555 views
W duchu myśli przewodniej konferencji TED2008, profesor Stephen Hawking zadaje kilka Ważnych Pytań na temat naszego wszechświata -- Jaki był początek wszechświata? Jak powstało życie? Czy jesteśmy w nim sami? -- oraz prezentuje możliwe odpowiedzi.
Stephen Hawking - Theoretical physicist
Stephen Hawking's scientific investigations have shed light on the origins of the cosmos, the nature of time and the ultimate fate of the universe. His bestselling books for a general audience have given an appreciation of physics to millions. Full bio
Stephen Hawking's scientific investigations have shed light on the origins of the cosmos, the nature of time and the ultimate fate of the universe. His bestselling books for a general audience have given an appreciation of physics to millions. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:14
There is nothing bigger or older than the universe.
0
2000
4000
Nie istnieje nic większego i starszego od wszechświata.
00:18
The questions I would like to talk about are:
1
6000
4000
Wasze pytania na które chciałbym odpowiedzieć to:
00:22
one, where did we come from?
2
10000
7000
Pierwsze, skąd przybyliśmy?
00:29
How did the universe come into being?
3
17000
3000
W jaki sposób powstał wszechświat?
00:32
Are we alone in the universe?
4
20000
4000
Czy jesteśmy sami we wszechświecie?
00:36
Is there alien life out there?
5
24000
3000
Czy gdzieś tam istnieją obce formy życia?
00:39
What is the future of the human race?
6
27000
4000
Jaka jest przyszłość ludzkości?
00:43
Up until the 1920s,
7
31000
2000
Aż do lat 20.
00:45
everyone thought the universe was essentially static
8
33000
4000
wszyscy myśleli, że wszechświat był w gruncie rzeczy statyczny
00:49
and unchanging in time.
9
37000
2000
i niezmienny w czasie.
00:51
Then it was discovered that the universe was expanding.
10
39000
5000
Potem odkryto, że wszechświat się rozszerzał.
00:56
Distant galaxies were moving away from us.
11
44000
3000
Odległe galaktyki oddalały się od nas.
00:59
This meant they must have been closer together in the past.
12
47000
7000
To oznaczało, że w przeszłości musiały być bliżej siebie.
01:06
If we extrapolate back,
13
54000
2000
Wnioskując o przeszłości,
01:08
we find we must have all been on top of each other
14
56000
4000
odkrywamy, że kiedyś wszyscy siedzieliśmy sobie na głowach,
01:12
about 15 billion years ago.
15
60000
2000
jakieś 15 miliardów lat temu.
01:14
This was the Big Bang, the beginning of the universe.
16
62000
6000
To był właśnie Wielki Wybuch, początek wszechświata.
01:20
But was there anything before the Big Bang?
17
68000
3000
Ale czy przed Wielkim Wybuchem coś istniało?
01:23
If not, what created the universe?
18
71000
4000
Jeśli nie, to co stworzyło wszechświat?
01:27
Why did the universe emerge from the Big Bang the way it did?
19
75000
5000
Czemu wszechświat wyłonił się z Wielkiego Wybuchu w obecnej formie?
01:32
We used to think that the theory of the universe
20
80000
5000
Kiedyś myśleliśmy, że teoria wszechświata
01:37
could be divided into two parts.
21
85000
2000
może być podzielona na dwie części.
01:39
First, there were the laws
22
87000
3000
Cześć pierwszą, z prawami takimi
01:42
like Maxwell's equations and general relativity
23
90000
3000
jak równania Maxwella, czy ogólna teoria względności
01:45
that determined the evolution of the universe,
24
93000
3000
które określały ewolucję wszechświata
01:49
given its state over all of space at one time.
25
97000
3000
na podstawie stanu całej przestrzeni w danym momencie.
01:52
And second, there was no question
26
100000
3000
I drugą, w której zadawaliśmy pytanie
01:55
of the initial state of the universe.
27
103000
3000
o stan początkowy wszechświata.
01:58
We have made good progress on the first part,
28
106000
5000
Poczyniliśmy duże postępy z częścią pierwszą,
02:03
and now have the knowledge of the laws of evolution
29
111000
3000
i teraz posiadamy wiedzę o prawach ewolucji
02:06
in all but the most extreme conditions.
30
114000
3000
we wszystkich prócz tych najbardziej ekstremalnych warunkach.
02:09
But until recently, we have had little idea
31
117000
3000
Jednak do niedawna mało wiedzieliśmy o
02:12
about the initial conditions for the universe.
32
120000
3000
warunkach początkowych panujących we wszechświecie.
02:16
However, this division into laws of evolution and initial conditions
33
124000
5000
Jednakże, podział na prawa ewolucji i warunki początkowe
02:21
depends on time and space being separate and distinct.
34
129000
4000
opiera się na rozróżnieniu i oddzieleniu czasu od przestrzeni.
02:27
Under extreme conditions, general relativity and quantum theory
35
135000
4000
W ekstremalnych warunkach, ogólna teoria względności i mechanika kwantowa
02:31
allow time to behave like another dimension of space.
36
139000
4000
pozwalają na to by czas zachowywał się jak kolejny wymiar przestrzeni.
02:39
This removes the distinction between time and space,
37
147000
4000
To usuwa rozróżnienie na czas i przestrzeń
02:43
and means the laws of evolution can also determine the initial state.
38
151000
5000
i oznacza, że prawa ewolucji mogą też określać stan początkowy.
02:51
The universe can spontaneously create itself out of nothing.
39
159000
4000
Wszechświat może spontanicznie stworzyć się z niczego.
02:55
Moreover, we can calculate a probability that the universe
40
163000
8000
Co więcej, możemy wyliczyć prawdopodobieństwo, że wszechświat
03:03
was created in different states.
41
171000
2000
został stworzony w różnych stanach.
03:05
These predictions are in excellent agreement
42
173000
3000
Te przewidywania doskonale się zgadzają
03:08
with observations by the WMAP satellite
43
176000
4000
z obserwacjami satelity WMAP dotyczącymi
03:12
of the cosmic microwave background,
44
180000
2000
mikrofalowego promieniowania tła,
03:14
which is an imprint of the very early universe.
45
182000
4000
które jest odciskiem bardzo wczesnego wszechświata.
03:18
We think we have solved the mystery of creation.
46
186000
5000
Sądzimy, że rozwiązaliśmy tajemnicę stworzenia.
03:24
Maybe we should patent the universe
47
192000
2000
Może powinniśmy opatentować wszechświat
03:26
and charge everyone royalties for their existence.
48
194000
4000
i otrzymywać od wszystkich tantiemy za istnienie.
03:33
I now turn to the second big question:
49
201000
3000
Zajmę się teraz drugim ważnym pytaniem:
03:36
are we alone, or is there other life in the universe?
50
204000
4000
Czy jesteśmy sami, czy we wszechświecie istnieją inne formy życia?
03:44
We believe that life arose spontaneously on the Earth,
51
212000
3000
Sądzimy, że życie na Ziemi powstało spontanicznie.
03:47
so it must be possible for life to appear on other suitable planets,
52
215000
5000
więc musi to też być możliwe na innych, odpowiednich planetach,
03:52
of which there seem to be a large number in the galaxy.
53
220000
4000
których zdaje się nie brakować w naszej Galaktyce.
03:56
But we don't know how life first appeared.
54
224000
5000
Lecz nie wiemy w jaki sposób życie się pojawiło.
04:04
We have two pieces of observational evidence
55
232000
3000
Mamy dwa dowody empiryczne dotyczące
04:07
on the probability of life appearing.
56
235000
3000
prawdopodobieństwa powstania życia.
04:12
The first is that we have fossils of algae
57
240000
3000
Pierwszym jest odnalezienie skamieniałych alg
04:15
from 3.5 billion years ago.
58
243000
3000
sprzed 3,5 miliarda lat.
04:19
The Earth was formed 4.6 billion years ago
59
247000
4000
Ziemia utworzyła się 4,6 miliarda lat temu
04:23
and was probably too hot for about the first half billion years.
60
251000
4000
i prawdopodobnie przez około pół miliarda lat była zbyt gorąca.
04:33
So life appeared on Earth
61
261000
2000
Życie na Ziemi powstało
04:35
within half a billion years of it being possible,
62
263000
3000
w ciągu pół miliarda lat od kiedy stało się to możliwe,
04:39
which is short compared to the 10-billion-year lifetime
63
267000
3000
co jest krótkim okresem w porównianiu z dziesięcioma miliardami lat
04:42
of a planet of Earth type.
64
270000
2000
życia planety typu ziemskiego.
04:45
This suggests that a probability of life appearing is reasonably high.
65
273000
5000
To sugeruje, że prawdopodobieństwo pojawienia się życia jest dość wysokie.
04:50
If it was very low, one would have expected it
66
278000
4000
Gdyby było bardzo niskie, można by się spodziewać,
04:54
to take most of the ten billion years available.
67
282000
4000
że zajęłoby to większość z dostępnych dziesięciu miliardów lat.
04:58
On the other hand, we don't seem to have been visited by aliens.
68
286000
5000
Z drugiej strony, nie wydaje się by odwiedzali nas kosmici.
05:04
I am discounting the reports of UFOs.
69
292000
3000
Sceptycznie traktuję raporty o UFO.
05:07
Why would they appear only to cranks and weirdoes?
70
295000
4000
Czemu pokazywałyby się tylko lunatykom i dziwakom?
05:14
If there is a government conspiracy to suppress the reports
71
302000
4000
Jeśli istnieje spisek rządowy mający na celu zatajanie raportów
05:18
and keep for itself the scientific knowledge the aliens bring,
72
306000
5000
i zatrzymywanie dla siebie całej wiedzy naukowej istot pozaziemskich,
05:23
it seems to have been a singularly ineffective policy so far.
73
311000
4000
to wydaje się, że była to wyjątkowo nieskuteczna strategia.
05:27
Furthermore, despite an extensive search by the SETI project,
74
315000
9000
Co więcej, mimo szeroko zakrojonych poszukiwań projektu SETI
05:37
we haven't heard any alien television quiz shows.
75
325000
4000
nie słyszeliśmy jeszcze o żadnych pozaziemskich teleturniejach.
05:41
This probably indicates that there are no alien civilizations
76
329000
5000
Prawdopodobnie nie istnieją zatem obce cywilizacje
05:46
at our stage of development
77
334000
2000
na naszym poziomie rozwoju
05:48
within a radius of a few hundred light years.
78
336000
4000
w promieniu kilkuset lat świetlnych.
05:53
Issuing an insurance policy
79
341000
2000
Sprzedaż polis ubezpieczeniowych
05:55
against abduction by aliens seems a pretty safe bet.
80
343000
4000
na wypadek porwania przez kosmitów wydaje się być niezłym interesem.
06:02
This brings me to the last of the big questions:
81
350000
3000
Co sprowadza mnie do ostatniego z wielkich pytań:
06:05
the future of the human race.
82
353000
2000
Jaka jest przyszłość rasy ludzkiej?
06:08
If we are the only intelligent beings in the galaxy,
83
356000
4000
Jeśli jesteśmy jedynymi inteligentnymi istotami w naszej Galaktyce,
06:12
we should make sure we survive and continue.
84
360000
3000
musimy dopilnować byśmy przetrwali.
06:19
But we are entering an increasingly dangerous period of our history.
85
367000
4000
Ale wkraczamy w coraz trudniejszy okres historii.
06:23
Our population and our use of the finite resources of planet Earth
86
371000
9000
Nasza populacja i zużycie nieodnawialnych bogactw naturalnych
06:33
are growing exponentially, along with our technical ability
87
381000
4000
wzrastają wykładniczo, razem z technologicznymi zdolnościami
06:37
to change the environment for good or ill.
88
385000
3000
do pozytywnego lub negatywnego wpływania na nasze środowisko.
06:44
But our genetic code
89
392000
2000
Ale nasz kod genetyczny
06:46
still carries the selfish and aggressive instincts
90
394000
3000
nadal przechowuje egoistyczne i agresywne instynkty,
06:49
that were of survival advantage in the past.
91
397000
3000
które w przeszłości dawały nam przewagę w walce o przetrwanie.
06:52
It will be difficult enough to avoid disaster
92
400000
7000
Wystarczająco trudno będzie uniknąć katastrofy
07:00
in the next hundred years,
93
408000
1000
w ciągu następnych stu lat,
07:01
let alone the next thousand or million.
94
409000
3000
nie mówiąc o tysiącach czy milionach.
07:08
Our only chance of long-term survival
95
416000
3000
Na dłuższą metę, naszą jedyną szansą na przetrwanie
07:11
is not to remain lurking on planet Earth,
96
419000
4000
nie jest skupianie się na Ziemi
07:15
but to spread out into space.
97
423000
2000
ale ekspansja w kosmos.
07:17
The answers to these big questions
98
425000
5000
Odpowiedzi na te ważne pytania
07:22
show that we have made remarkable progress in the last hundred years.
99
430000
5000
pokazują, że poczyniliśmy znaczące postępy w ciągu ostatnich stu lat.
07:27
But if we want to continue beyond the next hundred years,
100
435000
5000
Ale jeśli chcemy przetrwać więcej niż następne sto lat,
07:32
our future is in space.
101
440000
2000
nasza przyszłość jest w kosmosie.
07:34
That is why I am in favor of manned --
102
442000
4000
Dlatego popieram załogowe misje kosmiczne,
07:39
or should I say, personed -- space flight.
103
447000
3000
dla poprawności dodam, ludzi obu płci.
07:42
All of my life I have sought to understand the universe
104
450000
10000
Przez całe życie starałem się zrozumieć wszechświat
07:52
and find answers to these questions.
105
460000
2000
i odnaleźć odpowiedzi na te pytania.
07:54
I have been very lucky
106
462000
3000
Miałem szczęście,
07:57
that my disability has not been a serious handicap.
107
465000
4000
że moje inwalidztwo nie było poważnym utrudnieniem;
08:01
Indeed, it has probably given me more time than most people
108
469000
5000
w istocie, prawdopodobnie dało mi więcej czasu niż ma większość ludzi,
08:06
to pursue the quest for knowledge.
109
474000
2000
który mogłem poświęcić na poszerzanie wiedzy.
08:08
The ultimate goal is a complete theory of the universe,
110
476000
7000
Ostatecznym celem jest kompletna teoria wszechświata
08:16
and we are making good progress.
111
484000
2000
i czynimy znaczne postępy.
08:18
Thank you for listening.
112
486000
5000
Dziękuję za uwagę.
08:26
Chris Anderson: Professor, if you had to guess either way,
113
494000
3000
Chris Anderson: Panie Profesorze, gdyby musiał Pan zgadywać
08:29
do you now believe that it is more likely than not
114
497000
4000
czy wierzy Pan, że bardziej prawdopodobne jest to,
08:33
that we are alone in the Milky Way,
115
501000
3000
że jesteśmy sami w Drodze Mlecznej,
08:36
as a civilization of our level of intelligence or higher?
116
504000
5000
jako cywilizacja na naszym lub wyższym poziomie inteligencji?
08:57
This answer took seven minutes, and really gave me an insight
117
525000
6000
Ta odpowiedź zajęła siedem minut i zaoferowała mi zrozumienie
09:03
into the incredible act of generosity this whole talk was for TED.
118
531000
5000
tego jak niesamowitym aktem wielkoduszności dla TED była ta przemowa.
09:18
Stephen Hawking: I think it quite likely that we are the only civilization
119
546000
5000
Stephen Hawking: Myślę, że to całkiem możliwe, że jesteśmy jedyną cywilizacją
09:23
within several hundred light years;
120
551000
2000
w promieniu kilkuset lat świetlnych;
09:26
otherwise we would have heard radio waves.
121
554000
3000
inaczej usłyszelibyśmy fale radiowe.
09:29
The alternative is that civilizations don't last very long,
122
557000
7000
Alternatywą jest to, że cywilizacje nie trwają bardzo długo,
09:37
but destroy themselves.
123
565000
1000
ale się niszczą.
09:38
CA: Professor Hawking, thank you for that answer.
124
566000
5000
CA: Profesorze Hawking, dziękuję za odpowiedź.
09:44
We will take it as a salutary warning, I think,
125
572000
2000
Sądzę, że zinterpretujemy ją jako pouczającą przestrogę
09:46
for the rest of our conference this week.
126
574000
3000
na pozostałą część konferencji w tym tygodniu.
09:50
Professor, we really thank you for the extraordinary effort you made
127
578000
4000
Panie Profesorze, wszyscy dziękujemy za nadzwyczany wysiłek jaki Pan włożył
09:54
to share your questions with us today.
128
582000
3000
by podzielić się dziś z nami Pańskimi pytaniami.
09:57
Thank you very much indeed.
129
585000
1000
Bardzo Panu dziękujemy.
09:58
(Applause)
130
586000
8000
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Stephen Hawking - Theoretical physicistStephen Hawking's scientific investigations have shed light on the origins of the cosmos, the nature of time and the ultimate fate of the universe. His bestselling books for a general audience have given an appreciation of physics to millions.
Why you should listen
Stephen Hawking is perhaps the world's most famous living physicist. A specialist in cosmology and quantum gravity and a devotee of black holes, his work has probed the origins of the cosmos, the nature of time and the universe's ultimate fate -- earning him accolades including induction into the Order of the British Empire. To the public, he's best known as an author of bestsellers such as The Universe in a Nutshell and A Brief History of Time, which have brought an appreciation of theoretical physics to millions.
Though the motor neuron disorder ALS has confined Hawking to a wheelchair, it hasn't stopped him from lecturing widely, making appearances on television shows such as Star Trek: The Next Generation and The Simpsons -- and planning a trip into orbit with Richard Branson's Virgin Galactic. (He recently experienced weightlessness aboard Zero Gravity Corporation's "Vomit Comet.") A true academic celebrity, he uses his public appearances to raise awareness about potential global disasters -- such as global warming -- and to speak out for the future of humanity: "Getting a portion of the human race permanently off the planet is imperative for our future as a species," he says.
Hawking serves as Lucasian Professor of Mathematics at the University of Cambridge, where he continues to contribute to both high-level physics and the popular understanding of our universe.
Stephen Hawking | Speaker | TED.com