ABOUT THE SPEAKER
Guy Winch - Psychologist, author
Guy Winch asks us to take our emotional health as seriously as we take our physical health -- and explores how to heal from common heartaches.

Why you should listen

Guy Winch is a licensed psychologist who works with individuals, couples and families. As an advocate for psychological health, he has spent the last two decades adapting the findings of scientific studies into tools his patients, readers and audience members can use to enhance and maintain their mental health. As an identical twin with a keen eye for any signs of favoritism, he believes we need to practice emotional hygiene with the same diligence with which we practice personal and dental hygiene.

His recent book, Emotional First Aid: Healing Rejection, Guilt, Failure, and Other Everyday Hurts, has been translated in 24 languages. He writes the popular "Squeaky Wheel Blog" on PsychologyToday.com, and he is the author of The Squeaky Wheel: Complaining the Right Way to Get Results, Improve Your Relationships and Enhance Self-Esteem. His new book, How to Fix a Broken Heart, was published by TED Books/Simon & Schuster in 2017. He has also dabbled in stand-up comedy.

More profile about the speaker
Guy Winch | Speaker | TED.com
TEDxLinnaeusUniversity

Guy Winch: Why we all need to practice emotional first aid

Guy Winch: Pse ne të gjithë duhet ta praktikojmë ndihmën e parë emocionale

Filmed:
10,148,018 views

Ne shkojmë te doktori kur ndjehemi me grip apo kur kemi dhimbje. Po pse nuk shkojmë te një profesionist i shëndetit kur ndjejmë dimbje emoconale; faj, humbje, vetmi? Shumë nga ne ballafaqohen me çështje psikologjike të njejta thotë Guy Winch. Por nuk kemi nevojë. Ai krijon një rast imponues për me praktiku higjienën emocionale- të kujdesemi për emocionet tona, mendjet tona me të njejtin zell si kujdesemi për trupin tonë.
- Psychologist, author
Guy Winch asks us to take our emotional health as seriously as we take our physical health -- and explores how to heal from common heartaches. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
I grew up with my identical twin,
0
3034
3507
U rrita me binjakun tim identik
00:18
who was an incredibly loving brother.
1
6541
3167
i cili ishte një vëlla tepër i dashur
00:21
Now, one thing about being a twin
is that it makes you an expert
2
9708
4407
Tani, të qenurit binjak të bën ty ekspert
00:26
at spotting favoritism.
3
14115
2615
për me dallu favoritizmin
00:28
If his cookie was even slightly bigger
than my cookie, I had questions.
4
16730
5770
Nëse biskota e tij ishte pak më e madhe
se e imja, unë kisha pyetje.
00:34
And clearly, I wasn't starving.
5
22500
4420
edhe sigurisht nuk isha duke vdekur urie.
00:38
(Laughter)
6
26929
2026
(Te qeshura)
00:40
When I became a psychologist, I began to
notice favoritism of a different kind,
7
28955
5448
Kur u bëra psikolog fillova
ta shoh favoritizmin ndryshe
00:46
and that is how much more we
value the body than we do the mind.
8
34403
5880
edhe kjo është se sa më shumë
e vlerësojmë trupin se sa mendjen
00:52
I spent nine years at university earning
my doctorate in psychology,
9
40283
6057
Shpenzova 9 vjet në universitet
për ta fituar doktoratën në psikologji
00:58
and I can't tell you how many people
look at my business card and say,
10
46340
4420
edhe nuk mundem me ju tregu se sa njerëz e
shikojnë kartën e biznesit edhe më thonë
01:02
"Oh, a psychologist.
So not a real doctor,"
11
50768
4536
"Oh, psikolog,
Jo doktor i vërtetë"
01:07
as if it should say that on my card.
12
55304
3477
sikur duhej të thuhej në kartë ajo.
01:10
(Laughter)
13
58781
4591
(Te qeshura)
01:15
This favoritism we show the body
over the mind, I see it everywhere.
14
63372
5563
Këtë favoritizëm që i shfaqim trupit më
shumë se mendjes, e shoh gjithkund
01:21
I recently was at a friend's house,
15
69535
1874
Së fundmi isha në shtëpinë e një miku
01:23
and their five-year-old
was getting ready for bed.
16
71409
2800
edhe fëmija i tyre 5 vjeçar po bëhej
gati për shtrat.
01:26
He was standing on a stool
by the sink brushing his teeth,
17
74209
3773
Ai po qëndronte në stol afër lavamanit
duke larë dhëmbët,
01:29
when he slipped, and scratched his leg
on the stool when he fell.
18
77982
3679
kur rrëshqiti dhe e gërvishti këmbën
në stol kur ra.
01:33
He cried for a minute,
but then he got back up,
19
81661
2736
Ai qau për një minutë por pastaj u ngrit
01:36
got back on the stool, and reached out for
a box of Band-Aids to put one on his cut.
20
84397
7146
u kthye te stoli, edhe kërkoi një kuti me
fasha dhe e vuri në vendin ku u gërvisht.
01:43
Now, this kid could barely
tie his shoelaces,
21
91543
3849
Tani, ky fëmijë mezi
mundet te lidh këpucet,
01:47
but he knew you have to cover a cut,
so it doesn't become infected,
22
95392
4198
por e dinte se duhesh ta mbulosh prerjen,
në mënyrë që të mos infektohesh,
01:51
and you have to care for
your teeth by brushing twice a day.
23
99590
3835
edhe se duhesh të kujdesësh për dhëmbët
duke i larë dy herë në ditë.
01:55
We all know how to maintain
our physical health
24
103425
2944
Ne të gjithë e dimë si ta mbajmë
shëndetin fizik
01:58
and how to practice dental hygiene, right?
25
106369
2539
dhe si me praktiku higjienën dentale,a po?
02:00
We've known it since
we were five years old.
26
108908
4090
Ne e kemi ditur qe kur kemi qenë 5 vjeç.
02:04
But what do we know about maintaining
our psychological health?
27
112998
4648
Por çka dimë ne për me
mbajt shëndetin psikologjik?
02:09
Well, nothing.
28
117646
2132
Asgjë.
02:11
What do we teach our children
about emotional hygiene?
29
119778
3790
çka i mësojmë fëmijët
për higjienën emocionale?
02:16
Nothing.
30
124621
1636
Asgjë.
02:18
How is it that we spend more time
taking care of our teeth
31
126767
4472
Si është e mundur që ne kalojmë më shumë
kohë duke u kujdes për dhëmbët tonë
02:23
than we do our minds.
32
131239
3146
se sa për mendjen.
02:26
Why is it that our physical health is
so much more important to us
33
134385
4297
Pse për ne shëndeti fizik është
më i rëndësishëm
02:30
than our psychological health?
34
138682
2711
se sa shëndeti psikologjik?
02:33
We sustain psychological injuries
even more often than we do physical ones,
35
141393
5326
Në mbajmë lëndime psikologjike
më shpesh se sa fizike,
02:38
injuries like failure
or rejection or loneliness.
36
146719
4764
lëndime si dështimi, refuzimi ose vetmia.
02:43
And they can also get
worse if we ignore them,
37
151483
2572
Këto munden me shku
edhe më keq nëse i injorojmë
02:46
and they can impact our lives
in dramatic ways.
38
154055
3230
dhe mund të na ndikojnë jetën
në mënyrë dramatike.
02:49
And yet, even though there are
scientifically proven techniques
39
157285
4086
Akoma, edhe pse ka teknika shkencërisht
të provuara
02:53
we could use to treat these
kinds of psychological injuries,
40
161371
4369
që munde te përdorim për t'i trajtuar këto
lloj lëndime psikologjike,
02:57
we don't.
41
165740
1392
ne s'i përdorim.
02:59
It doesn't even occur to us
that we should.
42
167132
3302
As që na shkon në mendje.
03:02
"Oh, you're feeling depressed?
Just shake it off; it's all in your head."
43
170434
4513
"Oh, po ndjehesh i depresionuar?
Largoje se është e gjitha në kokën tënde".
03:06
Can you imagine saying that
to somebody with a broken leg:
44
174947
3268
A imagjinoni t'i thoni kështu dikujt me
këmbë të thyer;
03:10
"Oh, just walk it off;
it's all in your leg."
45
178215
3264
"Oh, veq ec;
e gjitha është në këmbën tënde."
03:13
(Laughter)
46
181479
1969
(Te qeshura)
03:15
It is time we closed the gap between
our physical and our psychological health.
47
183448
5653
Është koha ta mbyllim hapësirën mes
shëndetit tonë mendor dhe atij psikologjik
03:21
It's time we made them more equal,
48
189101
3096
Është koha t'i bëjmë më të barabartë,
03:24
more like twins.
49
192197
2866
më shumë si binjakë.
03:27
Speaking of which,
my brother is also a psychologist.
50
195063
3646
Pasi po flasim për binjakë,
edhe vëllai im është gjithashtu psikolog.
03:30
So he's not a real doctor, either.
51
198709
3188
As ai nuk është doktor i vërtetë.
03:33
(Laughter)
52
201897
1752
(Te qeshura)
03:35
We didn't study together, though.
53
203649
2055
Ne nuk studiuam së bashku,
03:37
In fact, the hardest thing
I've ever done in my life
54
205704
4141
Në fakt, gjëja më e vështirë
që kam bëre në jetë
03:41
is move across the Atlantic
to New York City
55
209845
2986
është qe kalova Atlantikun për në
qytetin e New York-ut
03:44
to get my doctorate in psychology.
56
212831
2986
për te marre doktoratën në psikologji.
03:47
We were apart then
for the first time in our lives,
57
215817
2986
U ndamë për herë të parë në jetë.
03:50
and the separation was
brutal for both of us.
58
218803
3492
edhe ndarja ishte brutale për të dy ne.
03:54
But while he remained among
family and friends,
59
222295
3169
Por derisa ai qëndroi me
familjen dhe shokët,
03:57
I was alone in a new country.
60
225464
3216
Unë isha vetëm në një shtet të ri.
04:00
We missed each other terribly,
61
228680
1466
Na merte malli tmerrësisht
04:02
but international phone calls were
really expensive then
62
230146
3327
por thirrjet internacionale ishin
shumë shtrejtë atëherë
04:05
and we could only afford to speak
for five minutes a week.
63
233473
4326
edhe ne mund ta përballonim
të flisnim vetëm 5 minuta në javë.
04:09
When our birthday rolled around,
64
237799
2604
Kur na erdhi ditëlindja,
04:12
it was the first we wouldn't
be spending together.
65
240403
2437
Ishte e para që nuk po e kalonim bashkë.
04:14
We decide to splurge, and that week
we would talk for 10 minutes.
66
242840
4451
Vendosëm të harxhonim, atë javë do të
flisnim 10 minuta.
04:19
I spent the morning pacing around my room,
waiting for him to call --
67
247291
3918
E kalova mëngjesin dukë shëtitur në dhomë,
duke e pritur thirrjen e tij --
04:23
and waiting and waiting,
but the phone didn't ring.
68
251209
6483
duke prit e duke prit por
telefoni nuk binte.
04:29
Given the time difference, I assumed,
69
257692
2475
Duke e parë dalimin e kohës supozoja,
04:32
"Ok, he's out with friends,
he will call later."
70
260167
2641
"Ai ka dal me shoke,
do të therrase më vonë".
04:34
There were no cell phones then.
71
262808
2045
Nuk kishte telefona celulare atëherë.
04:36
But he didn't.
72
264853
2185
Ai nuk thirri.
04:39
And I began to realize that after
being away for over 10 months,
73
267038
4985
Edhe fillova ta kuptoj se pasi u bë
10 muaj që u largova,
04:44
he no longer missed me
the way I missed him.
74
272023
3810
nuk po i mungoj atij
ashtu si ai po më mungon mua.
04:47
I knew he would call in the morning,
75
275833
1876
E dija se në mëngjes do të më thirrte,
04:49
but that night was one of the
saddest and longest nights of my life.
76
277709
6876
por ajo natë ishte nata më e gjatë dhe
më e trishtuar e jetës time.
04:56
I woke up the next morning.
77
284585
2277
U zgjova mëngjesin tjetër.
04:58
I glanced down at the phone, and
I realized I had kicked it off the hook
78
286862
4275
Ja lëshova sytë telefonit dhe e pash
që e kisha lënë hapur
05:03
when pacing the day before.
79
291137
3476
deri sa po shëtitesha në dhomë dje.
05:06
I stumbled out off bed,
80
294613
1863
U cova nga shtrati,
05:08
I put the phone back on the receiver,
and it rang a second later,
81
296476
3157
E vura receptorin në vend dhe
pas një sekonde ra telefoni,
05:11
and it was my brother,
and, boy, was he pissed.
82
299633
3973
Ishte vëllai im dhe, a ishte i zemëruar?.
05:15
(Laughter)
83
303606
1922
(Te qeshura)
05:17
It was the saddest and longest
night of his life as well.
84
305528
3440
Ishte nata më e mërzitshme dhe më e
gjatë e jetës tij gjithashtu.
05:20
Now I tried to explain what
happened, but he said,
85
308968
2592
Unë u mundova t'ja spjegoj çka ka ndodhur
por ai tha,
05:23
"I don't understand.
If you saw I wasn't calling you,
86
311560
3028
"Nuk e kuptoj, pasi e pe që
unë nuk po të thërras,
05:26
why didn't you just pick up
the phone and call me?"
87
314588
4811
pse nuk më telefonove ti?"
05:31
He was right. Why didn't I call him?
88
319399
4145
Ai kishte të drejtë. Pse nuk e thirra?
05:35
I didn't have an answer then,
but I do today,
89
323544
3043
Atëherë nuk kisha përgjigje por tani kam,
05:38
and it's a simple one: loneliness.
90
326587
5055
dhe është e thjeshtë: vetmia.
05:43
Loneliness creates a
deep psychological wound,
91
331642
4284
Vetmia krijon një plagë
të thellë psikologjike,
05:47
one that distorts our perceptions
and scrambles our thinking.
92
335926
3957
që shtrembëron përceptimet tona dhe
që përzien mendimet tona.
05:51
It makes us believe that those around us
care much less than they actually do.
93
339883
5639
Na bën të mendojmë se njerëzit rreth nesh,
kujdesen shumë më pak se sa në të vërtetë.
05:57
It make us really afraid to reach out,
94
345522
2830
Na bën të frikësuar për tu lidhur,
06:00
because why set yourself up
for rejection and heartache
95
348352
3450
sepse pse ta vësh vetën në pozitë
për refuzim dhe dhimbje të zemrës
06:03
when your heart is already aching
more than you can stand?
96
351802
4472
kur zemra juaj tashmë po dhemb më shumë
se sa mund ta përballoni?
06:08
I was in the grips of real
loneliness back then,
97
356274
3264
Unë isha i mbërthyer nga
vetmia e vërtetë atëherë,
06:11
but I was surrounded by people all day,
so it never occurred to me.
98
359538
4501
por isha i rrethuar nga njerëzit
tërë ditën dhe nuk më binte në mend.
06:16
But loneliness is defined
purely subjectively.
99
364039
4655
Por vetmia është e definuar pastër
në mënyrë subjektive.
06:20
It depends solely on whether you feel
100
368694
2845
Varet nga ajo nëse ndjeni
06:23
emotionally or socially disconnected
from those around you.
101
371539
3575
emocionalisht apo socialisht
i shkëputur nga njerëzit rreth jush.
06:27
And I did.
102
375114
1785
Dhe unë ndjehesha ashtu.
06:28
There is a lot of research on loneliness,
and all of it is horrifying.
103
376899
6464
Ka shumë studime për vetminë dhe
të gjitha janë tejet të frikshme
06:35
Loneliness won't just make you
miserable, it will kill you.
104
383363
4152
Vetmia jo vetëm të bën të mjerueshëm,
por mund t'ju vrasë.
06:39
I'm not kidding.
105
387515
1418
Nuk bej shaka.
06:40
Chronic loneliness increases your
likelihood of an early death
106
388933
3734
Vetmia kronike i rrit shanset
për vdekje të hershme
06:44
by 14 percent.
107
392667
3991
për 14 përçind.
06:48
Loneliness causes high blood pressure,
high cholesterol.
108
396658
4023
Vetmia shkakton tension të lartë të gjakut
dhe kolesterol të lartë.
06:52
It even suppress the functioning
of your immune system,
109
400681
3876
Ajo bile dhe e bllokon funksionimin
e sistemit imunitar,
06:56
making you vulnerable to all kinds
of illnesses and diseases.
110
404557
4251
dhe të bën të dobët
ndaj çdo lloj sëmundje.
07:00
In fact, scientists have concluded
that taken together,
111
408808
3561
Në fakt shkencëtarët kanë konkluduar
se kur meren së bashku,
07:04
chronic loneliness poses as
significant a risk
112
412369
3621
vetmia kronike ofron rrezik signifikant
07:07
for your longterm health and
longevity as cigarette smoking.
113
415990
4391
për shëndetin afatgjatë te njejtë
si pirja e duhanit.
07:12
Now cigarette packs come with warnings
saying, "This could kill you."
114
420381
4652
Paketat e cigarëve vijnë me paralajmërim
që thotë se "Kjo mund t'ju vrasë".
07:17
But loneliness doesn't.
115
425033
2372
Por vetmia jo.
07:19
And that's why it's so important that
we prioritize our psychological health,
116
427405
4502
Për këtë është e rëndësishme ta bëjmë
primar shëndetin psikologjik,
07:23
that we practice emotional hygiene.
117
431907
3403
dhe ta praktikojmë higjienën emocionale.
07:27
Because you can't treat
a psychological wound
118
435310
2972
Sepse ju nuk mundeni me trajtu
një plagë psikologjike
07:30
if you don't even know you're injured.
119
438282
3230
nëse nuk e dini se jeni të dëmtuar.
07:34
Loneliness isn't the only
psychological wound
120
442153
2791
Vetmia nuk është e vetmja
plagë psikologjike
07:36
that distorts our perceptions
and misleads us.
121
444944
3468
që na shtrembëron përceptimet tona
dhe na çorienton.
07:40
Failure does that as well.
122
448412
3406
Dështimi e bën këtë gjithashtu.
07:43
I once visited a day care center,
123
451818
2182
Njëherë vizitova një
qendër të kujdesit ditor,
07:46
where I saw three toddlers
play with identical plastic toys.
124
454000
5204
ku pash tre fëmijë që luanin,
me lodra plastike të njejta.
07:51
You had to slide the red button,
and a cute doggie would pop out.
125
459204
4700
Duhej ta rrëshqisin butonin e kuq dhe një
qen simpatik shfaqej.
07:55
One little girl tried pulling the
purple button, then pushing it,
126
463905
4650
Një vajzë e vogël u mundua ta tërhiqte
butonin vjollcë, pastaj ta shtynte,
08:00
and then she just sat back and looked
at the box, with her lower lip trembling.
127
468555
4362
dhe pas kësaj ajo u ul, shikonte kutinë,
deri sa buza e poshtme i dridhej.
08:04
The little boy next to her
watched this happen,
128
472917
3187
Djali afër saj e pa këtë derisa ndodhte,
08:08
then turned to his box and and burst
into tears without even touching it.
129
476104
5260
u kthye te kutia dhe ia plasi të qarit
pa e prekur fare kutinë.
08:13
Meanwhile, another little girl tried
everything she could think of
130
481364
3243
Ndërkohë, një vajzë tjetër provoi gjithçka
të mundshme
08:16
until she slid the red button,
131
484607
1808
deri sa e rrëshqiti butonin e kuq,
08:18
the cute doggie popped out,
and she squealed with delight.
132
486415
4117
qenushi simpatik u shfaq
dhe ajo filloi të hidhej me kënaqësi.
08:22
So three toddlers with
identical plastic toys,
133
490532
3393
Pra tre fëmijë të vegjël
me lodra plastike identike
08:25
but with very different
reactions to failure.
134
493925
4032
por me reagime të ndryshme për dështimin.
08:29
The first two toddlers were perfectly
capable of sliding a red button.
135
497957
4321
Dy të parët ishin të aftë
ta rrëshqisin butonin e kuq.
08:34
The only thing that prevented
them from succeeding
136
502278
3312
Gjëja e vetme që i ndalonte nga suksesi
08:37
was that their mind tricked them
into believing they could not.
137
505590
4330
ishte mendja e tyre e cila i mashtronte
duke i bërë të besonin se ata nuk munden.
08:41
Now, adults get tricked this way
as well, all the time.
138
509920
4050
Tani, të rriturit mashtrohen kështu
gjatë gjithë kohës.
08:45
In fact, we all have a default set of
feelings and beliefs that gets triggered
139
513970
6439
Në fakt, ne të gjithë kemi një set
të ndjenjave dhe bindjeve që shkaktohen
08:52
whenever we encounter
frustrations and setbacks.
140
520409
3176
kur ballafaqohemi
me frustrime dhe pengesa.
08:55
Are you aware of how
your mind reacts to failure?
141
523585
3119
A jeni të vetëdijshëm si reagon
mendja juaj ndaj dështimit?
08:58
You need to be.
142
526704
1329
Duhet të jeni.
09:00
Because if your mind tries to convince you
you're incapable of something
143
528033
4281
Sepse nëse mendja juaj provon t'ju bindë
se ju jeni i paaftë për të bërë diçka
09:04
and you believe it,
144
532314
1649
dhe ju e besoni atë,
09:05
then like those two toddlers,
you'll begin to feel helpless
145
533963
3298
atëherë sikur dy fëmijët e vegjël,
do të filloni të ndjeheni të pazotë
09:09
and you'll stop trying too soon,
or you won't even try at all.
146
537261
3598
dhe do të ndaloni së provuari shpejt,
ose nuk do të provoni fare.
09:12
And then you'll be even more
convinced you can't succeed.
147
540859
3108
Dhe pastaj do të bindeni edhe më shumë
se nuk do të keni sukses.
09:15
You see, that's why so many people
function below their actual potential.
148
543967
4618
E shihni, kjo është pse shumë njerëz
funksionojnë poshtë potencialit që kanë.
09:20
Because somewhere along the way,
sometimes a single failure
149
548585
3674
Sepse diku rrugës, nganjëherë një dështim
09:24
convinced them that they couldn't
succeed, and they believed it.
150
552259
3630
i ka bindur ata se nuk mund të kenë sukses
dhe ata e kanë besuar atë.
09:27
Once we become convinced of something,
it's very difficult to change our mind.
151
555893
6073
Sepse nëse njëherë bindemi për diçka,
është shumë e veshtirë të ndërrosh mendje.
09:33
I learned that lesson the hard way
when I was a teenager with my brother.
152
561966
4065
Unë e mësova këtë mësim në mënyrën
e vështirë kur isha adoleshent me vëllanë.
09:38
We were driving with friends
down a dark road at night,
153
566031
3359
Ne ishim duke vozitur me shokë
në një rrugë të errët natën.
09:41
when a police car stopped us.
154
569390
1542
kur na ndaloi një polic.
09:42
There had been a robbery in the area
and they were looking for suspects.
155
570932
3412
Kishte pasur një grabitje në atë zonë dhe
ata po kërkonin të dyshuarit.
09:46
The officer approached the car, and he
shined his flashlight on the driver,
156
574344
3943
Oficeri iu afrua veturës,
dhe e lëshoi dritën tek vozitësi,
09:50
then on my brother in the front seat,
and then on me.
157
578287
4284
pastaj tek vëllai im në ulësen përpara,
dhe pastaj tek une.
09:54
And his eyes opened wide and he said,
158
582571
2203
I hapi sytë dhe tha,
09:56
"Where have I seen your face before?"
159
584774
2203
"Ku e kam parë fytyrën tuaj më përpara?"
09:58
(Laughter)
160
586977
3098
(Te qeshura)
10:02
And I said, "In the front seat."
161
590075
3721
Dhe unë thash, "Në ulësen përpara."
10:05
(Laughter)
162
593796
2511
(Te qeshura)
10:08
But that made no sense
to him whatsoever.
163
596307
2506
Por kjo nuk kishte kuptim për atë,
10:10
So now he thought I was on drugs.
164
598813
2324
Kështu që ai mendoi
se unë kisha marre drogë
10:13
(Laughter)
165
601137
1134
(Te qeshura)
10:14
So he drags me out of the car,
he searches me,
166
602271
2524
Kështu që ai më nxjerr nga makina,
më kontrollon,
10:16
he marches me over to the police car,
167
604795
2005
me drejton drejt veturës së policisë,
10:18
and only when he verified
I didn't have a police record,
168
606800
2965
dhe vetëm kur e vërtetoi
se nuk kisha dosje në polici
10:21
could I show him
I had a twin in the front seat.
169
609765
4466
munda t'i tregoj që e kisha
një binjak në ulësen përpara.
10:26
But even as we were driving away,
you could see by the look on his face
170
614231
3417
Por edhe derisa largoheshim me makinë,
mund ta shihje nga shikimi i tij
10:29
he was convinced that I was
getting away with something.
171
617648
5006
se ai ishte i bindur që unë
po ikja sepse kisha bërë diçka.
10:34
Our mind is hard to change
once we become convinced.
172
622655
4014
Mendja jonë vështirë ndryshohet
pasi të bindemi për diçka.
10:38
So it might be very natural to feel
demoralized and defeated after you fail.
173
626669
4762
Është e natyrshme të ndjeheni të
demoralizuar e të mposhtur pas dështimit.
10:43
But you cannot allow yourself to become
convinced you can't succeed.
174
631431
4811
Por ju nuk mund ta lejoni vetën
të bindeni se nuk mund të keni sukses.
10:48
You have to fight
feelings of helplessness.
175
636242
2590
Duhet t'i luftoni ndjenjat e pafuqisë.
10:50
You have to gain control
over the situation.
176
638832
3561
Duhet të fitoni kontroll mbi situatën.
10:54
And you have to break this kind of
negative cycle before it begins.
177
642393
4508
Dhe ju duhet ta thyeni këtë lloj
cikli negativ para se të fillojë.
11:00
Our minds and our feelings,
178
648191
2345
Mendjet dhe ndjenjat tona,
11:02
they're not the trustworthy friends
we thought they were.
179
650536
3105
nuk janë shokët e besueshëm
sic i kemi menduar.
11:05
They are more like a really moody friend,
180
653641
2725
Janë më shumë si një shok
me humor të ndryshueshëm,
11:08
who can be totally supportive one minute,
and really unpleasant the next.
181
656366
5445
që mund të jetë shumë mbështetës në një
moment dhe shumë i pakënaqur në tjetrin.
11:13
I once worked with this woman
182
661811
1875
Njëherë kam punuar më një grua
11:15
who after 20 years marriage
and an extremely ugly divorce,
183
663686
4287
e cila pas 20 vitëve martesë dhe
pas një divorci të shëmtuar,
11:19
was finally ready for her first date.
184
667973
2353
ishte më në fund gati për takimin e parë.
11:22
She had met this guy online, and he
seemed nice and he seemed successful,
185
670326
4632
Ajo kishte hasur online një djalë që dukej
i mirë dhe i suksesshëm,
11:26
and most importantly,
he seemed really into her.
186
674958
3555
dhe më e rëndësishmja dukej
që e pëlqente atë.
11:30
So she was very excited,
she bought a new dress,
187
678513
3071
Kështu ajo ishte shumë e entuziazmuar,
bleu një fustan të ri,
11:33
and they met at an upscale
New York City bar for a drink.
188
681584
4083
dhe u takuan në një bar të pasur
të New York-ut për një pije.
11:37
Ten minutes into the date,
the man stands up and says,
189
685667
3571
Pas 10 minutave të takimit
burri ngritet në këmbë dhe i thotë
11:41
"I'm not interested," and walks out.
190
689238
4080
"Nuk jam i interesuar," dhe ikën.
11:45
Rejection is extremely painful.
191
693318
4254
Refuzimi është tejet i dhimbshëm.
11:49
The woman was so hurt she couldn't move.
All she could do was call a friend.
192
697572
4445
Gruaja ishte aq e lënduar sa nuk lëvizte,
çka mundi të bëj ishte ta thirrte një mik.
11:54
Here's what the friend said:
"Well, what do you expect?
193
702017
4732
Ja çka i tha miku :
"Eh pra, çfarë prisje?
11:58
You have big hips,
you have nothing interesting to say,
194
706749
3473
Ti ke ije të gjera,
ske ndonjë gjë interesante për të thënë,
12:02
why would a handsome,
successful man like that
195
710222
2624
Pse një burrë i bukur dhe i suksseshëm
12:04
ever go out with a loser like you?"
196
712846
4084
si ai do të dilte me një humbëse si ti?"
12:08
Shocking, right, that a friend
could be so cruel?
197
716930
3095
Shokuese, apo jo,
se si një mik mund të jetë kaq mizor?
12:12
But it would be much less shocking
198
720025
2655
Por do të ishte më pak shokuese
12:14
if I told you it wasn't
the friend who said that.
199
722680
2877
nëse ju them se nuk ishte
miku që e tha këtë
12:17
It's what the woman said to herself.
200
725557
2955
Ishte çka gruaja i thonte vetës.
12:20
And that's something we all do,
especially after a rejection.
201
728512
4498
Dhe kjo është çka bëjmë ne të gjithë,
sidomos pas një refuzimi.
12:25
We all start thinking of all our faults
and all our shortcomings,
202
733010
3547
Ne të gjithë fillojmë të mendojmë
për fajin dhe mangësitë tona,
12:28
what we wish we were,
what we wish we weren't,
203
736557
2234
çka do të donim të ishim,
dhe të mos ishim,
12:30
we call ourselves names.
204
738791
1378
ne e thërrasim vetën me emra.
12:32
Maybe not as harshly, but we all do it.
205
740169
3360
Ndoshta jo aq ashpër, por e bëjmë.
12:35
And it's interesting that we do, because
our self-esteem is already hurting.
206
743529
4851
Dhe është interesante që e bëjmë këtë,
sepse vetëbesimi ynë tashmë është lënduar.
12:40
Why would we want to go
and damage it even further?
207
748380
2960
Pse do të donim ta dëmtojmë atë më shumë
12:43
We wouldn't make a physical injury
worse on purpose.
208
751340
2641
Ne nuk do ta bënim një plagë fizike
më keq me qëllim.
12:45
You wouldn't get a cut on your arm
and decide, "Oh, I know!
209
753981
2929
Ti nuk do ta kishe pre dorën dhe
me vendos, "Oh, unë e di!
12:48
I'm going to take a knife and see
how much deeper I can make it."
210
756910
3609
Do ta mar një thikë dhe ta shoh
sa të thellë mundem me bë."
12:52
But we do that with psychological
injuries all the time.
211
760519
3454
Por ne e bëjmë këtë me
plagë psikologjike gjatë gjithë kohës.
12:55
Why? Because of poor emotional hygiene.
212
763973
3692
Pse?
Për shkak higjienës emocionale të dobët.
12:59
Because we don't prioritize
our psychological health.
213
767665
2722
Sepse ne nuk e bëjmë
primar shëndetin tonë psikologjik.
13:02
We know from dozens of studies
that when your self-esteem is lower,
214
770387
3863
Ne e dijmë nga qindra studime
se kur vetëbesimi është i ulët,
13:06
you are more vulnerable to
stress and to anxiety,
215
774250
3673
Jeni më të dobët ndaj stresit dhe ankthit,
13:09
that failures and rejections hurt more
and it takes longer to recover from them.
216
777923
5223
dështimi dhe refuzimi lëndojnë më shumë,
mer kohë më të gjatë për ta rimarrë veten.
13:15
So when you get rejected,
the first thing you should be doing
217
783146
3179
Pra kur ju refuzojnë,
gjëja e parë që do të duhej të bëni
13:18
is to revive your self-esteem, not
join Fight Club and beat it into a pulp.
218
786325
6229
është ta ngjallni vetëbesimin,
e jo të bashkoheni me Fight Club.
13:24
When you're in emotional pain,
219
792554
2905
Kur jeni në dhimbje emocionale,
13:27
treat yourself with the same compassion
you would expect from a truly good friend.
220
795459
6113
trajtoje vetën me dhembshurinë e njejtë
që do ta prisje nga një mik i mirë.
13:35
We have to catch our unhealthy
psychological habits and change them.
221
803122
4436
Ne duhet t'i kapim shprehitë psikologjike
të pashëndetshme dhe t'i ndryshojmë ato.
13:39
One of unhealthiest and most common
is called rumination.
222
807558
4670
Një më e pashëndetshmja dhe
më e shpeshta quhet rimendim.
13:44
To ruminate means to chew over.
223
812228
2761
Të rimendosh do të thotë ta përsëritësh.
13:46
It's when your boss yells at you, or your
professor makes you feel stupid in class,
224
814989
4371
Është kur shefi të bërtet, apo profesori
të bën të dukesh si budalla në klasë,
13:51
or you have big fight with a friend
225
819360
2191
ose kur grindesh me një shok
13:53
and you just can't stop replaying
the scene in your head for days,
226
821551
4417
dhe nuk mund të ndalesh duke e përsëritur
këtë skenë në kokën tënde me ditë të tëra
13:57
sometimes for weeks on end.
227
825968
1969
ndonjëherë edhe me javë.
13:59
Ruminating about upsetting events
in this way can easily become a habit,
228
827937
5708
Rimendimi për ngjarje tronditëse
shumë lehtë mund të kalojë në shprehi
14:05
and it's a very costly one.
229
833645
2088
dhe është mjaft e kushtueshme.
14:07
Because by spending so much time focused
on upsetting and negative thoughts,
230
835733
4189
Sepse duke kaluar kaq shumë kohë
fokusuar në mendime tronditse dhe negative
14:11
you are actually putting yourself
at significant risk
231
839922
2972
ju jeni në fakt duke e vënë
vetën në rrezik signifikant
14:14
for developing clinical depression,
alcoholism, eating disorders,
232
842894
4532
për të zhvilluar depresion klinik,
alkoolizëm, çregullime të ngrënit,
14:19
and even cardiovascular disease.
233
847426
2723
dhe sëmundje kardiovaskulare.
14:22
The problem is the urge to ruminate can
feel really strong and really important,
234
850149
5870
Problemi është se urgjenca për rimendim
është shumë e fortë dhe e rëndësishme,
14:28
so it's a difficult habit to stop.
235
856019
2410
pra është e vështirë ta ndalosh.
14:30
I know this for a fact,
because a little over a year ago,
236
858429
3372
Unë e di këtë sigurt sepse,
para një viti,
14:33
I developed the habit myself.
237
861801
2549
Unë e zhvillova këtë shprehi.
14:36
You see, my twin brother was diagnosed
with stage III non-Hodgkin's lymphoma.
238
864350
6479
Vëllai im binjak ishte diagnostifikuar
me Hodgkin Lymphoma në shkallën e tretë.
14:42
His cancer was extremly aggressive.
239
870829
2304
Kanceri i tij ishte ekstremisht agresiv.
14:45
He had visible tumors all over his body.
240
873133
3771
Ai kishte tumorë të dukshëm
në të gjithë trupin.
14:48
And he had to start
a harsh course of chemotherapy.
241
876904
4931
Dhe ai u desh të fillonte një cikël
të ashpër të kimioterapisë.
14:53
And I couldn't stop thinking about
what he was going through.
242
881835
4662
Dhe unë nuk mund të ndalesha së menduari
nëpër çka po kalonte ai.
14:58
I couldn't stop thinking about
how much he was suffering,
243
886497
3235
Unë nuk mund të ndalesha së menduari
se sa shumë ai po vuante,
15:01
even though he never complained, not once.
244
889732
4600
edhe pse ai kurrë nuk u ankua,
as edhe një herë.
15:06
He had this incredibly positive attitude.
245
894332
2418
Ai kishte një qëndrim tepër pozitiv.
15:08
His psychological health was amazing.
246
896750
3629
Shëndeti i tij psikologjik
ishte i mrekullueshëm.
15:12
I was physically healthy,
but psychologically I was a mess.
247
900379
4139
Unë isha fizikisht mirë,
por psikologjikisht isha lëmsh.
15:16
But I knew what to do.
248
904518
2230
Por unë e dija çka të bëj.
15:18
Studies tell us that even a two-minute
distraction is sufficient
249
906748
4162
Studimet tregojnë se edhe vetëm
dy minuta shpërqëndrim janë të mjaftueshme
15:22
to break the urge to ruminate
in that moment.
250
910910
3058
për ta thyer urgjencën
për të rimenduar në atë moment.
15:25
And so each time I had a worrying,
upsetting, negative thought,
251
913968
3497
Dhe sa herë kisha një mendim
brengosës, tonditës, negativ,
15:29
I forced myself to concentrate on
something else until the urge passed.
252
917465
4792
e detyroja vetën të koncentrohem në
diçka tjetër derisa të kalonte ajo nevoje.
15:34
And within one week,
my whole outlook changed
253
922257
4346
Dhe për një javë, gjithë
pikëpamja ime ndryshoi
15:38
and became more positive
and more hopeful.
254
926603
3510
u bë më pozitive dhë më optimiste.
15:43
Nine weeks after he started chemotherapy,
my brother had a CAT scan,
255
931569
4055
Nëntë javë pasi ai filloi kimioterapinë,
vëllau im pati nje CAT skan
15:47
and I was by his side when
he got the results.
256
935624
3636
dhe unë isha me të kur ai mori rezultatet.
15:51
All the tumors were gone.
257
939260
3237
Gjithë tumorët ishin zhdukur.
15:54
He still had three more rounds
of chemotherapy to go,
258
942497
2617
Ai ende kishte edhe tri raunde
të kimioterapisë.
15:57
but we knew he would recover.
259
945114
2617
por ne e dinim se ai do të shërohej.
15:59
This picture was taken two weeks ago.
260
947731
4248
Kjo fotografi është bërë para dy javesh.
16:05
By taking action when you're lonely,
261
953759
3088
Duke ndërmarrë veprime kur je i vetmuar,
16:08
by changing your responses to failure,
262
956847
3378
duke ndërruar përgjigjet tua
ndaj dështimit,
16:12
by protecting your self-esteem,
263
960225
2932
duke mbrojtur vetëbesimin tënd,
16:15
by battling negative thinking,
264
963157
2032
duke i mposhtur mendimet negative,
16:17
you won't just heal your
psychological wounds,
265
965189
2698
ju nuk do t'i shëroni
vetëm plagët psikologjike,
16:19
you will build emotional resilience,
you will thrive.
266
967887
3682
ju do të ndërtoni elasticitet emocional,
ju do të rriteni.
16:24
A hundred years ago,
people began practicing personal hygiene,
267
972871
3923
Njëqind vjet më parë, njerëzit
filluan ta praktikonin higjienën personale
16:28
and life expectancy rates rose
by over 50 percent
268
976794
4325
dhe norma e jetëgjatësisë u rrit
me mbi 50 për qind
16:33
in just a matter of decades.
269
981119
2458
vetëm për një dekadë.
16:35
I believe our quality of life
could rise just as dramatically
270
983577
4345
Unë e besoj se cilësia e jetës tonë
mund të rritet aq dramatikisht
16:39
if we all began practicing
emotional hygiene.
271
987922
3647
nëse ne fillojmë
ta praktikojmë higjienën emocionale.
16:43
Can you imagine what
the world would be like
272
991569
2193
A mund ta imagjinoni si do të ishte bota
16:45
if everyone was psychologically healthier?
273
993762
3326
nëse çdokush do të ishte
psikologjikisht më i shëndetshëm?
16:49
If there were less loneliness
and less depression?
274
997088
3295
Nëse do të kishte më pak vetmi
dhe më pak depresion?
16:52
If people knew how to overcome failure?
275
1000383
2841
Nëse njerëzit do të dinin
si ta mundnin dështimin?
16:55
If they felt better about themselves
and more empowered?
276
1003224
3050
Nëse ata do të ndjeheshin
më mirë për veten dhe më të fuqizuar?
16:58
If they were happier and more fulfilled?
277
1006274
3246
Nëse do të ishin më të lumtur
dhe më të përmbushur?
17:01
I can, because that's the world
I want to live in,
278
1009520
4313
Unë mundem, sepse kjo është bota
në të cilën unë dua të jetoj,
17:05
and that's the world my brother
wants to live in as well.
279
1013833
4586
kjo është bota në të cilën
do të jetojë vëllai im.
17:10
And if you just become informed
and change a few simple habits,
280
1018419
4081
Dhe nëse ju informoheni dhe
i ndërroni disa shprehi të thjeshta,
17:14
well, that's the world we can all live in.
281
1022500
3882
kjo pra është bota në të cilën
ne të gjithë mund të jetojmë.
17:18
Thank you very much.
282
1026382
1912
Faleminderit shumë.
(Duartrokitje)
17:20
(Applause)
283
1028294
2973
Translated by Rita Selimi
Reviewed by Helena Bedalli

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Guy Winch - Psychologist, author
Guy Winch asks us to take our emotional health as seriously as we take our physical health -- and explores how to heal from common heartaches.

Why you should listen

Guy Winch is a licensed psychologist who works with individuals, couples and families. As an advocate for psychological health, he has spent the last two decades adapting the findings of scientific studies into tools his patients, readers and audience members can use to enhance and maintain their mental health. As an identical twin with a keen eye for any signs of favoritism, he believes we need to practice emotional hygiene with the same diligence with which we practice personal and dental hygiene.

His recent book, Emotional First Aid: Healing Rejection, Guilt, Failure, and Other Everyday Hurts, has been translated in 24 languages. He writes the popular "Squeaky Wheel Blog" on PsychologyToday.com, and he is the author of The Squeaky Wheel: Complaining the Right Way to Get Results, Improve Your Relationships and Enhance Self-Esteem. His new book, How to Fix a Broken Heart, was published by TED Books/Simon & Schuster in 2017. He has also dabbled in stand-up comedy.

More profile about the speaker
Guy Winch | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee