TEDMED 2014
Marc Abrahams: A science award that makes you laugh, then think
Marc Abrahams: Önce güldüren sonra düşündüren bir bilim ödülü
Filmed:
Readability: 3.5
1,534,520 views
Ig Nobel ödüllerinin kurucusu Marc Abrahams dünyanın en tuhaf araştırmalarını anlatıyor. Bu düşündüren (ve biraz da ters köşeye yatıran) konuşmada, gerçekten garip bilim öyküleri anlatıyor ve toplumun bilime ilgisini arttırmanın yolunun maskaralıktan geçtiğini gösteriyor.
Marc Abrahams - Science humorist
Marc Abrahams writes about research that makes people laugh, and then think. Full bio
Marc Abrahams writes about research that makes people laugh, and then think. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
New York, Bronx'ta yaşayan
00:16
George and Charlotte Blonsky, who were
0
4831
3406
00:20
a married couple living in
the Bronx in New York City,
the Bronx in New York City,
1
8237
3372
George ve Charlotte Bronsky çifti
00:23
invented something.
2
11609
1245
bir şey keşfettiler.
00:24
They got a patent in
1965 for what they call,
1965 for what they call,
3
12854
3979
1965'te "doğum yapan kadınlara
yardımcı alet" dedikleri
yardımcı alet" dedikleri
00:28
"a device to assist women in giving birth."
4
16833
5675
şeyin patentini aldılar.
00:34
This device consists of a large, round table
5
22508
3930
Bu alet, büyük yuvarlak bir masadan
00:38
and some machinery.
6
26438
1753
ve bir düzenekten oluşuyor.
00:40
When the woman is ready to deliver her child,
7
28191
3209
Anne doğuma hazır olduğunda
00:43
she lies on her back,
8
31400
1401
sırtüstü yatıyor,
00:44
she is strapped down to the table,
9
32801
2431
masaya bağlanıyor
00:47
and the table is rotated at high speed.
10
35232
3079
ve masa hızla döndürülüyor.
00:50
The child comes flying out
11
38311
3425
Çocuk da merkezkaç kuvvetinin
00:53
through centrifugal force.
12
41736
7031
verdiği hızla uçarak dışarı çıkıyor.
01:01
If you look at their patent carefully,
13
49717
4529
Patente dikkatla bakarsanız
01:06
especially if you have any
engineering background or talent,
engineering background or talent,
14
54246
3869
özellikle mühendislik geçmişiniz
veya ilginiz varsa
veya ilginiz varsa
01:10
you may decide that you see
15
58115
1459
tasarımın bazı noktalarının
01:11
one or two points where the design is
not perfectly adequate. (Laughter)
not perfectly adequate. (Laughter)
16
59574
6687
tam olarak uygun olmadığını
fark edebilirsiniz. (Gülüşmeler)
fark edebilirsiniz. (Gülüşmeler)
01:18
Doctor Ivan Schwab in California
17
66261
2769
Kaliforniya'daki Doktor İvan Schwab
01:21
is one of the people,
one of the main people,
one of the main people,
18
69030
1954
"Ağaçkakanlar neden başağrısı çekmez?"
01:22
who helped answer the question,
19
70984
1586
sorusunun cevabını bulmaya
01:24
"Why don't woodpeckers get headaches?"
20
72570
5711
yardımcı olan en önemli insanlardan biri.
01:30
And it turns out the answer to that
21
78281
1217
Görünüşe göre bu sorunun
01:31
is because their brains
22
79498
2224
cevabı, onların beyninin
01:33
are packaged inside their skulls
23
81722
1771
kafatsaındaki yerleşiminin
01:35
in a way different from the way
24
83493
2500
biz insanların beyninin
01:37
our brains, we being human beings,
25
85993
2504
kafatasındaki yerleşiminden
01:40
true, have our brains packaged.
26
88497
3959
farklı olmasıymış.
01:44
They, the woodpeckers, typically
27
92456
2383
Ağaçkakanlar genellikle
01:46
will peck, they will bang their head
28
94839
2188
her gün ağaçlara
01:49
on a piece of wood thousands
of times every day. Every day!
of times every day. Every day!
29
97027
5291
günde binlerce defa kafalarını
vuruyorlar. Her gün!
vuruyorlar. Her gün!
01:54
And as far as anyone knows,
30
102318
1913
Bildiğimiz kadarıyla da bu, onları
01:56
that doesn't bother them in the slightest.
31
104231
1206
azıcık da olsa rahatsız etmiyor.
01:57
How does this happen?
32
105437
2266
Bu nasıl oluyor?
01:59
Their brain does not slosh around like ours does.
33
107703
2926
Onların beyni bizimki gibi yüzmüyor.
02:02
Their brain is packed in very tightly,
34
110629
2712
Beyinleri sıkı bir şekilde yerleşmiş,
02:05
at least for blows coming
right from the front.
right from the front.
35
113341
2856
en azından önden gelen etkiler için.
02:08
Not too many people paid attention
36
116197
1943
Bu araştırmaya çok fazla kişi
02:10
to this research until
the last few years
the last few years
37
118140
3084
ilgi göstermedi, taa ki
02:13
when, in this country especially,
38
121224
2615
en azından bu ülkedeki insanların
02:15
people are becoming curious about
39
123839
1388
Amerikan futbolu oyuncularının
02:17
what happens to the brains
of football players
of football players
40
125227
2195
kafalarını defalarca çarpınca beyinlerine
02:19
who bang their heads repeatedly.
41
127422
2728
ne olduğunu merak edene kadar.
02:22
And the woodpecker maybe relates to that.
42
130150
5068
Belki de ağaçkakanların bununla
bir ilgisi vardır.
bir ilgisi vardır.
02:27
There was a paper published
43
135218
2093
Birkaç yıl önce İngiliiz bir
02:29
in the medical journal The Lancet
44
137311
1745
tıp dergisi olan The Lancet'te
02:31
in England a few years ago called
45
139056
1430
bir makale yayınlandı. Adı
02:32
" A man who pricked his finger
and smelled putrid for 5 years."
and smelled putrid for 5 years."
46
140486
7417
"Parmağını kesen bir erkek
5 yıl boyunca küf koktu."
5 yıl boyunca küf koktu."
02:39
Dr. Caroline Mills and her team
47
147903
1808
Dr. Caroline Mills ve ekibine
02:41
received this patient and didn't
really know what to do about it.
really know what to do about it.
48
149711
4099
bu hasta geldi ve açıkçası
ne yapacaklarını bilemediler.
ne yapacaklarını bilemediler.
02:45
The man had cut his finger,
49
153810
1860
Adam parmağını kesmişti,
02:47
he worked processing chickens,
50
155670
3473
tavuk işletmesinde çalışıyordu
02:51
and then he started to
smell really, really bad.
smell really, really bad.
51
159143
2436
ve sonra gerçekten çok kötü
kokmaya başlamıştı.
kokmaya başlamıştı.
02:53
So bad that when
he got in a room
he got in a room
52
161579
1219
Kökü o kada kötüydü ki
02:54
with the doctors and the nurses,
53
162798
1317
doktorlar ve hemşireler
02:56
they couldn't stand being
in the room with him.
in the room with him.
54
164115
2759
onunla aynı odada duramıyorlardı.
02:58
It was intolerable.
55
166874
1801
Dayanılmazdı.
03:00
They tried every drug,
56
168675
1499
Akıllarına gelen
03:02
every other treatment
they could think of.
they could think of.
57
170174
1818
her ilacı, her tedavi
yöntemini denediler.
yöntemini denediler.
03:03
After a year, he still
smelled putrid.
smelled putrid.
58
171992
2231
Bir yıl sonra
hala küf kokuyordu.
hala küf kokuyordu.
03:06
After two years, still smelled putrid.
59
174223
1809
İki yıl sonra
hala küf kokuyordu.
hala küf kokuyordu.
03:08
Three years, four years,
still smelled putrid.
still smelled putrid.
60
176032
3230
Üç yıl, dört yıl,
hala küf kokuyordu.
hala küf kokuyordu.
03:11
After five years, it went away on its own.
61
179262
3037
Beş yıl sonra gizemli bir şekilde
03:14
It's a mystery.
62
182299
3699
kendi kendine geçti.
03:17
In New Zealand, Dr. Lianne Parkin
63
185998
2349
Yeni Zelanda'da, Dr. Lianne Parkın
03:20
and her team tested an old
tradition in her city.
tradition in her city.
64
188347
5562
ve ekibi şehirlerindeki bir geleneği
test ettiler.
test ettiler.
03:25
They live in a city that has huge hills,
65
193909
2727
San Fransisko gibi dik yokuşları
03:28
San Francisco-grade hills.
66
196636
1619
olan bir şehirde yaşıyorlar.
03:30
And in the winter there,
it gets very cold
it gets very cold
67
198255
2117
Kışları oldukça soğuk
03:32
and very icy.
68
200372
1184
ve buzlu geçiyor.
03:33
There are lots of injuries.
69
201556
1594
Birçok sakatlanma oluyor.
03:35
The tradition that they tested,
70
203150
2265
Geleneği yolda yürümekte
03:37
they tested by asking people
71
205415
1632
olan insanlara durup
03:39
who were on their way to
work in the morning,
work in the morning,
72
207047
2399
bir şey denemelerini
03:41
to stop and try something out.
73
209446
1943
rica ederek test ettiler.
03:43
Try one of two conditions.
74
211389
2003
İki seçenekten birini
denemelerini istediler.
denemelerini istediler.
03:45
The tradition is that in the winter,
75
213392
2753
Gelenek su ki
03:48
in that city, you wear your socks
on the outside of your boots.
on the outside of your boots.
76
216145
4716
o şehirde çoraplarınızı
botlarınızın dışına giyiyorsunuz.
botlarınızın dışına giyiyorsunuz.
03:52
And what they discovered by experiment,
77
220861
3399
Bu oldukça açık görüntülerle desteklenen
03:56
and it was quite graphic when they saw it,
78
224260
2169
deneylerinden bunun doğru olduğunu
03:58
was that it's true.
79
226429
1415
öğrendiler.
03:59
That if you wear your socks on the
outside rather than the inside,
outside rather than the inside,
80
227844
3319
Çoraplarınızı iç yerine dışa giyerseniz
04:03
you're much more likely
to survive and not slip and fall.
to survive and not slip and fall.
81
231163
5353
kayıp düşme olasılığınız oldukça artıyor.
04:08
Now, I hope you will agree
with me that these things
with me that these things
82
236516
5378
Şimdi umuyorum ki az önce size anlattığım
04:13
I've just described to you,
83
241894
2215
bulguların her biri bir ödülü hak ediyor.
04:16
each of them, deserves some kind of prize.
(Laughter)
(Laughter)
84
244109
6180
(Gülüşmeler)
04:22
And that's what they got,
85
250289
1635
Ve bunu aldılar,
04:23
each of them got an Ig Nobel prize.
86
251924
3275
hepsinin bir Ig Nobel'i var.
04:27
In 1991, I, together with bunch of other people,
87
255199
3992
1991'de birkaç kişiyle birlikte
Ig Nobel ödülü seramonisi başlattık.
04:31
started the Ig Nobel prize ceremony.
88
259191
2903
04:34
Every year we give out 10 prizes.
89
262094
2932
Her yıl 10 ödül veriyoruz.
04:37
The prizes are based on just
one criteria. It's very simple.
one criteria. It's very simple.
90
265026
6983
Ödüllerin tek bir değerlendirme koşulu
var. Çok basit.
var. Çok basit.
04:44
It's that you've done something that
makes people laugh and then think.
makes people laugh and then think.
91
272009
5984
İnsanları önce güldüren, sonra düşündüren
bir şey yapmış olmanız gerekiyor.
bir şey yapmış olmanız gerekiyor.
04:49
What you've done makes
people laugh and then think.
people laugh and then think.
92
277993
3844
Yaptığınız şeyin önce güldürmesi
sonra düşündürmesi.
sonra düşündürmesi.
04:53
Whatever it is, there's something about it
93
281837
2008
Ne olursa olsun, insanlar bununla
04:55
that when people encounter it at first,
94
283845
2737
karşılaştıklarında verebilecekleri ilk
04:58
their only possible reaction is to laugh.
95
286582
3311
tepkinin gülmek olması gerekiyor.
05:01
And then a week later,
96
289893
1923
Bir hafta sonra, hala kafalarını
05:03
it's still rattling around in their heads
97
291816
1691
kurcalaması ve tek yapmak
05:05
and all they want to do
is tell their friends about it.
is tell their friends about it.
98
293507
2760
istediklerinin arkadaşlarına
anlatmak olması gerekiyor.
anlatmak olması gerekiyor.
05:08
That's the quality we look for.
99
296267
2198
Aradığımız özellik bu.
05:10
Every year, we get in the neighborhood
100
298465
2785
Ig Nobel ödülüne her yıl
05:13
of 9,000 new nominations
for the Ig Nobel prize.
for the Ig Nobel prize.
101
301250
4442
9.000 civarında aday alıyoruz.
05:17
Of those, consistently between 10 percent
102
305692
2829
Bunların her yıl yüzde
10'u ile 20'sı arası
10'u ile 20'sı arası
05:20
and 20 percent of those nominations
103
308521
2483
kendini aday gösteren
05:23
are people who nominate themselves.
104
311004
3910
kişiler.
05:26
Those self-nominees almost never win.
105
314914
3967
Bu kendini aday gösterenler
neredeyse hiç kazanamıyorlar.
neredeyse hiç kazanamıyorlar.
05:30
It's very difficult, numerically,
to win a prize if you want to.
to win a prize if you want to.
106
318881
4319
İsteseniz de, bir ödül kazanmak
sayısal olarak öldükça zor.
sayısal olarak öldükça zor.
05:35
Even if you don't want to,
107
323200
1845
İstemeseniz de,
05:37
it's very difficult numerically.
108
325045
2716
kazanmak oldukça zor.
05:39
You should know that when
we choose somebody
we choose somebody
109
327761
3650
Bilmelisiniz ki birisini Ig Nobel'le
05:43
to win an Ig Nobel prize,
110
331411
1272
ödüllendirmeye karar
05:44
We get in touch with that person, very quietly.
111
332683
3576
verdiğimizde onunla sessizce
temasa geçiyoruz.
temasa geçiyoruz.
05:48
We offer them the chance to decline
112
336259
2561
O kişiye bu büyük onuru
05:50
this great honor if they want to.
113
338820
3382
isterse reddetme olanağı veriyoruz.
05:54
Happily for us, almost everyone
who's offered a prize
who's offered a prize
114
342202
3324
Ne mutlu ki, ödüle layık görülen
05:57
decides to accept.
115
345526
3509
neredeyse herkes onu kabul etti.
06:01
What do you get if you
win an Ig Nobel prize?
win an Ig Nobel prize?
116
349035
2941
Peki Ig Nobel ödülüyle ne kazanıyorsunuz?
06:03
Well, you get several things.
117
351976
1577
Birkaç şey.
06:05
You get an Ig Nobel prize.
118
353553
3530
Bir Ig Nobel ödülü kazanıyorsunuz.
06:09
The design is different every year.
119
357083
2331
Tasarımı her yıl farklı oluyor.
06:11
These are always handmade
from extremely cheap materials.
from extremely cheap materials.
120
359414
4806
Her zaman aşırı ucuz maddelerden
el yapımı olarak hazırlanmış oluyor.
el yapımı olarak hazırlanmış oluyor.
06:16
You're looking at a picture
121
364220
1661
Geçen yıl, 2013'te verdiğimizin
06:17
of the prize we gave last year, 2013.
122
365881
4029
resmine bakıyorsunuz.
06:21
Most prizes in the world also give
123
369910
2036
Dünyadaki ödüllerin birçoğu kazanana
06:23
their winners some cash, some money.
124
371946
4698
biraz nakit para da veriyor.
06:28
We don't have any money,
125
376644
1063
Bizim hiç paramız yok,
06:29
so we can't give them.
126
377707
1511
o yüzden veremiyoruz.
06:31
In fact, the winners have to
pay their own way
pay their own way
127
379218
2876
Hatta, kazananlar Ig Nobel
ödülü seramonisine
ödülü seramonisine
06:34
to come to the Ig Nobel ceremony,
128
382094
2804
gelme masraflarını kendileri karşılamak
06:36
which most of them do.
129
384898
1863
zorundalar, birçoğu da bunu yapıyor.
06:38
Last year, though, we did manage
to scrape up some money.
to scrape up some money.
130
386761
2993
Ama geçen yıl biraz para toplamayı becerdik.
06:41
Last year, each of the 10
Ig Nobel prize winners
Ig Nobel prize winners
131
389754
4511
Geçen yılın Ig Nobel kazananlarının
her biri bizden
her biri bizden
06:46
received from us 10 trillion dollars.
132
394265
5778
10 trilyon dolar kazandılar.
06:52
A $10 trillion bill from Zimbabwe. (Laughter)
133
400043
5433
Zimbabve'den 10 trilyonluk bir banknot.
(Gülüşmeler)
(Gülüşmeler)
06:57
You may remember that
Zimbabwe had a little adventure
Zimbabwe had a little adventure
134
405476
2824
Zimbabve'ni birkaç yıllık bir enflasyon
07:00
for a few years there of inflation.
135
408300
2595
derdi çektiğini belki hatırlarsınız.
07:02
They ended up printing bills
136
410895
1620
100 trilyon dolara kadar
07:04
that were in denominations as
large as 100 trillion dollars.
large as 100 trillion dollars.
137
412515
3856
banknotlar basmak zorunda kaldılar.
07:08
The man responsible, who runs
the national bank there, by the way,
the national bank there, by the way,
138
416371
2785
Oradaki merkez bankasının müdürünün de
07:11
won an Ig Nobel prize in mathematics.
139
419156
2773
matematik dalında Ig Nobel'i var bu arada.
07:13
The other thing you win is an invitation
140
421929
1752
Diğer kazandığınızsa
07:15
to come to the ceremony,
141
423681
1503
Harvard Üniversitesi'ndeki
07:17
which happens at Harvard University.
142
425184
1742
ödül törenine bir bilet.
07:18
And when you get there,
143
426926
1135
Harvard'ın en büyük
07:20
you come to Harvard's biggest
meeting place and classroom.
meeting place and classroom.
144
428061
2717
salonunda ve sınıfında düzenleniyor.
07:22
It fits 1,100 people,
145
430778
1285
Tıka basa oturmuş 1.100
07:24
it's jammed to the gills,
146
432063
1126
kişi ve elinizi sıkmak
07:25
and up on the stage,
147
433189
831
ve Ig Nobel'inizi vermek için
07:26
waiting to shake your hand,
148
434020
1794
kürsüde daha önce
07:27
waiting to hand you your Ig Nobel prize,
149
435814
2272
Nobel kazanmış kişiler
07:30
are a bunch of Nobel prize winners.
150
438086
2649
sizi bekliyor oluyorlar.
07:32
That's the heart of the ceremony.
151
440735
1299
Törenin özü bu.
07:34
The winners are kept secret until that moment,
152
442034
2150
Kazananlar o ana kadar gizli tutuluyorlar.
07:36
even the Nobel laureates
who will shake their hand
who will shake their hand
153
444184
2427
Kürsüde ellerini sıkacak
07:38
don't know who they are
until they're announced.
until they're announced.
154
446611
3243
Nobelliler bile kim olduklarını
açıklanana kadar bilmiyorlar.
açıklanana kadar bilmiyorlar.
07:41
I am going to tell you
about just a very few
about just a very few
155
449854
3120
Sizinle tıpla ilgili ödül kazananlardan
07:44
of the other medical-related prizes we've given.
156
452974
3054
birkaçını daha paylaşmak istiyorum.
07:48
Keep in mind, we've given 230 prizes.
157
456028
2256
Unutmayın ki şimdiye kadar 230 ödül verdik.
07:50
There are lots of these people
who walk among you.
who walk among you.
158
458284
2294
Sizin aranızda ödül kazanmış
birçok kişi var.
birçok kişi var.
07:52
Maybe you have one.
159
460578
2120
Belki de sizin var.
07:54
A paper was published about 30 years ago
160
462698
2144
30 yıl kadar önce "Düşen Hindistan cevizi
07:56
called "Injuries due to Falling Coconuts."
161
464842
2510
yaralanmaları." başlıklı bir makale yayınlandı.
07:59
It was written by Dr. Peter Barss,
162
467352
1955
Kanadalı doktor Peter Barss
08:01
who is Canadian.
163
469307
2211
tarafından yazıldı.
08:03
Dr. Barss came to the ceremony
164
471518
2186
Dr. Barss ödül törenine geldi
08:05
and explained that as a young doctor,
165
473704
1867
ve genç bir doktorken
08:07
he wanted to see the world.
166
475571
1481
dünyayı gezmek istediğini açıkladı.
08:09
So he went to Papua New Guinea.
167
477052
2289
Bu nedenle Papua Yeni Gine'ye gitmiş.
08:11
When he got there, he went to work
in a hospital, and he was curious
in a hospital, and he was curious
168
479341
2339
Oraya gidince, bir hastanede çalışmış
08:13
what kinds of things happen to people
that bring them to the hospital.
that bring them to the hospital.
169
481680
5515
ve orada insanların hastaneye gitmelerine
hangi olayların neden olduğunu merak etmiş.
hangi olayların neden olduğunu merak etmiş.
08:19
He looked through the
records, and he discovered
records, and he discovered
170
487195
1298
Kayıtlara bakmış ve
08:20
that a surprisingly large number of people
171
488493
2790
şaşırtıcı derecede fazla kişinin
08:23
in that hospital were there
172
491283
1166
düşen Hindistan cevizlerinden
08:24
because of injuries due to falling coconuts.
173
492449
3547
hastanelik olduğunu görmüş.
08:27
One typical thing that happens is
174
495996
1786
Tipik olarak olan bir şey
08:29
people will come from the highlands,
where there are not many coconut trees,
where there are not many coconut trees,
175
497782
3799
insanlar fazla Hindistan cevizi yetişmeyen
yüksek yerlerden çok Hindistan cevizi
yüksek yerlerden çok Hindistan cevizi
08:33
down to visit their relatives on the coast,
176
501581
2248
yetişen kıyıdaki akrabalarını
08:35
where there are lots.
177
503829
1460
ziyarete geliyorlar.
08:37
And they'll think that a coconut tree
178
505289
1390
Bu ağacın altının durmak ve belki de uzanmak
08:38
is a fine place to stand and maybe lie down.
179
506679
2669
için iyi bir yer olduğunu düşünüyorlar.
08:41
A coconut tree that is 90 feet tall,
180
509348
2607
Bu ağaçlar yaklaşık 30 metre uzunluğunda
08:43
and has coconuts that weigh two pounds
181
511955
2223
ve her an düşebilen
08:46
that can drop off at any time.
182
514178
4052
meyveleri de 3 kg civarında.
08:50
A team of doctors in Europe
183
518230
1793
Avrupa'daki birkaç doktor
08:52
published a series of papers
about colonoscopies.
about colonoscopies.
184
520023
3509
kolonoskopiyle ilgili bir seri
makale yayınladılar.
makale yayınladılar.
08:55
You're all familiar with colonoscopies,
185
523532
2030
Hepiniz kolonoskopiyi
08:57
one way or another.
186
525562
1292
aşağı yukarı bilirsiniz.
08:58
Or in some cases,
187
526854
1315
Bazı durumlarda
09:00
one way and another.
188
528169
3505
hem aşağı hem yukarı.
09:03
They, in these papers,
189
531674
3349
Bu makalelerde
09:07
explained to their fellow doctors
who perform colonoscopies,
who perform colonoscopies,
190
535023
4168
kolonoskopi yapan meslektaşlarına
09:11
how to minimize the chance
191
539191
1971
kolonoskopi sırasında hastayı
09:13
that when you perform a colonoscopy,
192
541162
2661
patlatma şansını nasıl en aza
09:15
your patient will explode. (Laughter)
193
543823
3590
indirirler, bunu açıkladılar. (Gülüşmeler)
09:19
Dr. Emmanuel Ben-Soussan
194
547413
1960
Yazarlardan biri,
09:21
one of the authors,
195
549373
1174
Dr. Emmanuel Ben-Soussan
09:22
flew in from Paris to the ceremony,
196
550547
3159
tören için Paris'ten geldi.
09:25
where he explained the history of this,
197
553706
1891
Törende bunun tarihini anlattı.
09:27
that in the 1950s,
198
555597
1176
1950'lerde
09:28
when colonoscopies were becoming
a common technique for the first time,
a common technique for the first time,
199
556773
5328
kolonoskopi ilk defa yaygınlaştığında
09:34
people were figuring out how to do it well.
200
562101
2639
insanlar bunu nasıl iyi yapacaklarını araştırıyorlarmış.
09:36
And there were some difficulties at first.
201
564740
2760
Başlangıçta bazı güçlükler olmuş.
09:39
The basic problem, I'm sure you're familiar with,
202
567500
3971
Temel sorun, eminim biliyorsunuz,
09:43
that you're looking inside a
long, narrow, dark place.
long, narrow, dark place.
203
571471
5329
uzun, dar ve karanlık bir şeyin
içine bakıyorsunuz.
içine bakıyorsunuz.
09:48
And so, you want to have a larger space.
204
576800
3555
Daha geniş bir alanda çalışmak istiyorsunuz.
09:52
You add some gas to inflate it
205
580355
2131
Bakılan yeri genişletmek için
09:54
so you have room to look around.
206
582486
1914
gazla şişiriyorsunuz.
09:56
Now, that's added to the
gas, the methane gas,
gas, the methane gas,
207
584400
2727
Bu zaten içeride olan
09:59
that's already inside.
208
587127
1508
metan gazına ekleniyor.
10:00
The gas that they used at first,
in many cases, was oxygen.
in many cases, was oxygen.
209
588635
3000
İlk denemelerinde çoğunlukla kullandıkları
gaz oksijenmiş.
gaz oksijenmiş.
10:03
So they added oxygen to methane gas.
210
591635
2449
Yani metana oksijen ekliyorlarmış.
10:06
And then they wanted to be able to see,
211
594084
1715
E, görmek için de ışığa
10:07
they needed light,
212
595799
1248
ihtiyaçları var,
10:09
so they'd put in a light source,
213
597047
1405
bu yüzden 1950'lerde
10:10
which in the 1950s was very hot.
214
598452
1776
oldukça sıcak olan ışık kaynağı tutuyorlarmış.
10:12
So you had methane gas, which is flammable,
215
600228
3318
Sonuç olarak yanıcı metan gazi,
10:15
oxygen and heat.
216
603546
2792
oksijen ve işi.
10:18
They stopped using oxygen pretty quickly.
(Laughter)
(Laughter)
217
606338
5138
Oksijenden kısa sürede vazgeçmişler.
(Gülüşmeler)
(Gülüşmeler)
10:23
Now it's rare that patients will explode,
218
611476
2521
Şimdilerde hastaların pek patlamıyor,
10:25
but it does still happen.
219
613997
5739
ama yine de arada oluyor.
10:31
The final thing that I want
to tell you about is a prize
to tell you about is a prize
220
619736
3575
Size son anlatmak istediğim ödülse
10:35
we gave to Dr. Elena Bodnar.
221
623311
2431
Dr. Elena Bodnar'a verildi.
10:37
Dr. Elena Bodnar invented a brassiere
222
625742
4125
Dr. Elena Bodnar
10:41
that in an emergency
223
629867
1558
acil durumlarda
10:43
can be quickly separated
224
631425
1193
kolayca iki yüz maskesine
10:44
into a pair of protective face masks.
225
632618
3519
ayrılan bir şutyen icat etti.
10:48
One to save your life,
226
636137
1767
Biri sizin için,
10:49
one to save the life of some
lucky bystander. (Laughter)
lucky bystander. (Laughter)
227
637904
5324
diğeri de yanınızdaki şanslı bir kişi için.
(Gülüşmeler)
(Gülüşmeler)
10:55
Why would someone do this, you might wonder.
228
643228
3027
Niye birisi böyle bir şey yapar merak edebilirsiniz.
10:58
Dr. Bodnar came to the ceremony
229
646255
2132
Dr. Bodnar törene geldi
11:00
and she explained that
she grew up in Ukraine.
she grew up in Ukraine.
230
648387
2961
ve Ukrayna'da büyüdüğünü anlattı.
11:03
She was one of the doctors who treated victims
231
651348
1716
Çernobil kazazedelerini tedavi eden
11:05
of the Chernobyl power plant meltdown.
232
653064
2044
doktorlardan biriymiş.
11:07
And they later discovered that
233
655108
2584
Sonradan fark etmişler ki
11:09
a lot of the worst medical problems
234
657692
1925
en kötü tıbbi sorunlar
11:11
came from the particles people breathed in.
235
659617
2122
solunumla alınan parçalardan kaynaklanmış.
11:13
So she was always thinking after that
236
661739
1928
Bu olaydan sonra beklenmeyen olduğunda
11:15
about could there be some simple mask
237
663667
1627
her yerde kolayca bulunan
11:17
that was available everywhere
when the unexpected happens.
when the unexpected happens.
238
665294
4696
bir maske nasıl yapılabilir
diye düşünmeye başlamış.
diye düşünmeye başlamış.
11:21
Years later, she moved to America.
239
669990
1613
Yıllar sonra Amerika'ya taşınmış.
11:23
She had a baby,
240
671603
844
Bebeği olmuş.
11:24
One day she looked, and on the floor,
241
672447
1756
Bir gün bebeğinin
11:26
her infant son had picked up her bra,
242
674203
3071
yerden sutyenini alıp
11:29
and had her bra on his face.
243
677274
1859
yüzüne götürdüğünü görmüş.
11:31
And that's where the idea came from.
244
679133
1681
Fikir böyle oluşmuş.
11:32
She came to the Ig Nobel ceremony
245
680814
2003
Ig Nobel törenine
11:34
with the first prototype of the bra
246
682817
2340
sutyenin ilk prototipiyle geldi
11:37
and she demonstrated:
247
685157
4354
ve tanıtımını yaptı:
11:41
(Laughter) (Applause)
248
689511
23764
(Gülüşmeler) (Alkış)
["Paul Krugman,
2008 Nobel Ekonomi Ödülü Sahibi"]
2008 Nobel Ekonomi Ödülü Sahibi"]
12:10
["Paul Krugman, Nobel laureate
(2008) in economics"]
(2008) in economics"]
249
718265
8429
12:40
["Wolfgang Ketterle, Nobel
laureate (2001) in physics"]
laureate (2001) in physics"]
250
748574
7009
["Wolfgang Ketterle,
2001 Nobel Fizik Ödülü Sahibi"]
2001 Nobel Fizik Ödülü Sahibi"]
12:55
I myself own an emergency bra. (Laughter)
251
763663
3620
Benim bir acil durum sutyenim var.
(Gülüşmeler)
(Gülüşmeler)
12:59
It's my favorite bra,
252
767283
2338
En sevdiğim sutyenim,
13:01
but I would be happy to
share it with any of you,
share it with any of you,
253
769621
2652
ama gerekirse, herhangi birinizle
13:04
should the need arise.
254
772273
1849
mutlulukla paylaşırım.
13:06
Thank you.
255
774122
956
Teşekkürler.
13:07
(Applause)
256
775078
4997
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Marc Abrahams - Science humoristMarc Abrahams writes about research that makes people laugh, and then think.
Why you should listen
Author and newspaper columnist Marc Abrahams is the editor of the science humor magazine Annals of Improbable Research. In this hilarious talk, he shares thought-provoking stories behind some of the winners of the Ig Nobel Prize Ceremony.
More profile about the speakerMarc Abrahams | Speaker | TED.com