EG 2008
Dan Ariely: Are we in control of our own decisions?
Dan Ariely hỏi, chúng ta có kiểm soát được quyết định của chúng ta không?
Filmed:
Readability: 3.3
6,706,559 views
Nhà kinh tế học cư hành vi Dan Ariely, tác giả cuốn Bất hợp lí lường trước, sử dụng những ảo ảnh cổ điển và những kết quả nghiên cứu khác thường (đôi khi gây sốc) của ông để cho thấy chúng ta không dựa hoàn toàn vào lí trí khi đưa ra quyết định.
Dan Ariely - Behavioral economist
The dismal science of economics is not as firmly grounded in actual behavior as was once supposed. In "Predictably Irrational," Dan Ariely told us why. Full bio
The dismal science of economics is not as firmly grounded in actual behavior as was once supposed. In "Predictably Irrational," Dan Ariely told us why. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I'll tell you a little bit about irrational behavior.
0
0
3000
Tôi sẽ kể cho các bạn nghe một ít về hành vi bất hợp lý
00:19
Not yours, of course -- other people's.
1
3000
2000
Đương nhiên không phải của các bạn. Của những người khác
00:21
(Laughter)
2
5000
1000
(Tiếng cười)
00:22
So after being at MIT for a few years,
3
6000
4000
Sau khi ở MIT một vài năm
00:26
I realized that writing academic papers is not that exciting.
4
10000
4000
Tôi nhận ra viết các bài báo khoa học không hứng thú gì cả
00:30
You know, I don't know how many of those you read,
5
14000
2000
Bạn biết không, tôi không biết bạn đã đọc bao nhiêu bài báo
00:32
but it's not fun to read and often not fun to write --
6
16000
3000
Nhưng đọc và viết những bài báo như thế thật chẳng hứng thú gì.
00:35
even worse to write.
7
19000
2000
Đặc biệt viết còn ngán ngẩm hơn.
00:37
So I decided to try and write something more fun.
8
21000
3000
Vì thế tôi quyết định thử viết một cái gì đó vui vẻ hơn
00:40
And I came up with an idea that I will write a cookbook.
9
24000
4000
Và nảy ra ý tưởng viết sách dạy nấu ăn.
00:44
And the title for my cookbook was going to be
10
28000
2000
Và tựa đề cho cuốn sách đó sẽ là
00:46
"Dining Without Crumbs: The Art of Eating Over the Sink."
11
30000
3000
"Bữa tối không bánh ngọt: Nghệ thuật ăn uống"
00:49
(Laughter)
12
33000
2000
(Cười)
00:51
And it was going to be a look at life through the kitchen.
13
35000
3000
Và tôi đã chuẩn bị để nhìn đời qua nhà bếp.
00:54
And I was quite excited about this. I was going to talk
14
38000
2000
Tôi thực sự hứng khởi về điều này. Tôi định nói chuyện
00:56
a little bit about research, a little bit about the kitchen.
15
40000
3000
một chút ít về nghiên cứu, một chút ít về bếp núc
00:59
You know, we do so much in the kitchen I thought this would be interesting.
16
43000
3000
Bạn biết đấy, chúng ta đã nấu nướng nhiều trong nhà bếp nên tôi nghĩ hẳn chuyện này sẽ thú vị
01:02
And I wrote a couple of chapters.
17
46000
2000
Và tôi đã viết được vài chương
01:04
And I took it to MIT press and they said,
18
48000
2000
Và tôi mang nói tới nhà xuất bản MIT và họ nói
01:06
"Cute, but not for us. Go and find somebody else."
19
50000
4000
"Hay đấy, nhưng không phải loại dành cho chúng tôi. Anh hãy đi tìm chỗ khác"
01:10
I tried other people and everybody said the same thing,
20
54000
2000
Tôi thử đi đến những người khác và mọi người đều bảo như nhau
01:12
"Cute. Not for us."
21
56000
3000
"Hay đấy, nhưng không phải loại dành cho chúng tôi"
01:15
Until somebody said,
22
59000
3000
Cuối cùng một người nói
01:18
"Look, if you're serious about this,
23
62000
2000
"Anh nghe này, nếu anh thực sự nghiêm túc về chuyện này
01:20
you first have to write a book about your research. You have to publish something,
24
64000
3000
trước hết anh phải viết một cuốn sách về nghiên cứu của anh đã. Anh phải xuất bản một cái gì đó
01:23
and then you'll get the opportunity to write something else.
25
67000
2000
Rồi anh mới có cơ hội viết cái gì đó khác
01:25
If you really want to do it you have to do it."
26
69000
2000
Nếu anh thực sự nghiêm túc, anh phải làm như vậy
01:27
So I said, "You know, I really don't want to write about my research.
27
71000
3000
Và tôi bảo. "Ông biết không, tôi thực sự không muốn viết về nghiên cứu của tôi"
01:30
I do this all day long. I want to write something else.
28
74000
2000
Tôi đã chán lắm rồi. Bây giờ tôi muốn viết một cái gì đó khác
01:32
Something a bit more free, less constrained."
29
76000
3000
Một cái gì đó tự do hơn, ít bị ràng buộc
01:35
And this person was very forceful and said,
30
79000
3000
Và ông ấy khẳn định lại rất cương quyết
01:38
"Look. That's the only way you'll ever do it."
31
82000
2000
"Đó là cách duy nhất cho anh thôi"
01:40
So I said, "Okay, if I have to do it -- "
32
84000
3000
VÌ vậy tôi bảo," Thôi được, nếu buộc phải làm như vậy thì ..."
01:43
I had a sabbatical. I said, "I'll write about my research
33
87000
3000
Tôi có 1 kỳ nghỉ phép. Nên "Tôi sẽ viết về nghiên cứu của tôi
01:46
if there is no other way. And then I'll get to do my cookbook."
34
90000
2000
nếu không còn cách nào khác. Và rồi tôi sẽ viết sách hướng dẫn nấu ăn sau vậy."
01:48
So I wrote a book on my research.
35
92000
3000
Vậy là tôi viết sách nghiên cứu.
01:51
And it turned out to be quite fun in two ways.
36
95000
3000
Hóa ra việc này cũng khá vui.
01:54
First of all, I enjoyed writing.
37
98000
3000
Trước hết là tôi thích viết lách
01:57
But the more interesting thing was that
38
101000
2000
Nhưng trên hết là
01:59
I started learning from people.
39
103000
2000
tôi học hỏi được nhiều người
02:01
It's a fantastic time to write,
40
105000
2000
Quả là một khoảng thời gian tuyệt vời
02:03
because there is so much feedback you can get from people.
41
107000
2000
Do bạn nhận được rất nhiều phản hồi từ mọi người.
02:05
People write me about their personal experience,
42
109000
3000
Họ viết cho bạn về những trải nghiệm cá nhân của họ,
02:08
and about their examples, and what they disagree,
43
112000
2000
họ đưa ra những ví dụ từ chính bản thân họ, những gì họ không đồng ý
02:10
and nuances.
44
114000
2000
hay lưỡng lự
02:12
And even being here -- I mean the last few days,
45
116000
2000
Mới gần đây thôi. Cách đây chỉ vài ngày
02:14
I've known really heights of obsessive behavior
46
118000
3000
Tôi đã nếm mùi ám ảnh.
02:17
I never thought about.
47
121000
2000
Điều tôi chưa bao giờ nghĩ tới trước đó.
02:19
(Laughter)
48
123000
1000
(Tiếng cười)
02:20
Which I think is just fascinating.
49
124000
2000
Đó quả là điều thực sự thú vị.
02:22
I will tell you a little bit about irrational behavior.
50
126000
3000
Tôi sẽ kể cho các bạn một chút ít về hành vi bất hợp lý.
02:25
And I want to start by giving you some examples of visual illusion
51
129000
3000
Và tôi muốn bắt đầu bằng cách đưa ra một số ví dụ về ảo giác thị giác
02:28
as a metaphor for rationality.
52
132000
2000
ẩn dụ cho tính hợp lý.
02:30
So think about these two tables.
53
134000
2000
Hãy nghĩ đây là hai cái bàn
02:32
And you must have seen this illusion.
54
136000
2000
Và bạn chắc hẳn đã nhìn thấy ảo ảnh này rồi.
02:34
If I asked you what's longer, the vertical line on the table on the left,
55
138000
3000
Nếu tôi hỏi bạn cái bàn nào dài hơn, cái thẳng đứng bên trái cái bàn
02:37
or the horizontal line on the table on the right?
56
141000
3000
hay cái nằm ngang bên phải cái bàn.
02:40
Which one seems longer?
57
144000
3000
Cái nào trông có vẻ dài hơn?
02:43
Can anybody see anything but the left one being longer?
58
147000
3000
Có ai thấy bàn bên trái dài hơn không?
02:46
No, right? It's impossible.
59
150000
2000
Không đúng không nào? Điều này là không thể
02:48
But the nice thing about visual illusion is we can easily demonstrate mistakes.
60
152000
3000
Nhưng đối với ảo giác thị giác, may mắn là chúng ta có thể dễ dàng nhận biết nhầm lẫn của mình
02:51
So I can put some lines on; it doesn't help.
61
155000
3000
Tôi sẽ đặt hai đoạn thẳng vào đây. Chẳng ăn thua gì.
02:54
I can animate the lines.
62
158000
2000
Nhưng tôi có thể tạo hiệu ứng cho các đường.
02:56
And to the extent you believe I didn't shrink the lines,
63
160000
2000
Tới mức độ để bạn tin là tôi không thu nhỏ các đường vào,
02:58
which I didn't, I've proven to you that your eyes were deceiving you.
64
162000
5000
Vậy đó, tôi có thể chúng minh được rằng con mắt của bạn đang lừa bạn.
03:03
Now, the interesting thing about this
65
167000
2000
Một điều còn thú vị hơn nữa
03:05
is when I take the lines away,
66
169000
2000
là khi tôi bỏ hai thanh này ra
03:07
it's as if you haven't learned anything in the last minute.
67
171000
2000
thì bạn vẫn chẳng tiến bộ hơn chút nào qua kinh nghiệm ít phút trước
03:09
(Laughter)
68
173000
3000
(Tiếng cười)
03:12
You can't look at this and say, "Okay now I see reality as it is."
69
176000
3000
Bạn vẫn không thể nhìn vào hình và thốt lên "A ha, tôi đã nhìn ra được rồi"
03:15
Right? It's impossible to overcome this
70
179000
2000
Đúng không nào? Không thể nào vượt qua
03:17
sense that this is indeed longer.
71
181000
3000
được cảm giác cái này dài hơn.
03:20
Our intuition is really fooling us in a repeatable, predictable, consistent way.
72
184000
3000
Trực giác lừa chúng ta lặp đi lặp lại, và có thể lường trước được tuy nhiên rất nhất quán.
03:23
And there is almost nothing we can do about it,
73
187000
3000
Và chúng ta chẳng thể làm được gì hơn.
03:26
aside from taking a ruler and starting to measure it.
74
190000
3000
Ngoài việc cầm thước và bắt đầu đo
03:29
Here is another one -- this is one of my favorite illusions.
75
193000
3000
Đây là một ví dụ khác. Cũng là ví dụ tôi thích
03:32
What do you see the color that top arrow is pointing to?
76
196000
3000
Màu của ô vuông trên đỉnh mà mũi tên chỉ vào là màu gì?
03:35
Brown. Thank you.
77
199000
2000
Màu nâu. Cảm ơn.
03:37
The bottom one? Yellow.
78
201000
2000
Còn ô bên dưới? Màu vàng
03:39
Turns out they're identical.
79
203000
2000
Hóa ra nó lại là cùng màu.
03:41
Can anybody see them as identical?
80
205000
2000
Có ai nhìn ra được chúng đồng nhất màu sắc không?
03:43
Very very hard.
81
207000
2000
Rất rất khó.
03:45
I can cover the rest of the cube up.
82
209000
2000
Tôi có thể che tất cả các ô còn lại .
03:47
And if I cover the rest of the cube you can see that they are identical.
83
211000
3000
và nếu tôi làm như thế thì bạn có thể nhận ra màu sắc của chúng là hệt nhau.
03:50
And if you don't believe me you can get the slide later
84
214000
2000
Và nếu bạn không tin tôi, bạn có thể lấy slide này
03:52
and do some arts and crafts and see that they're identical.
85
216000
3000
và lặp lại để thấy rõ điều này.
03:55
But again it's the same story
86
219000
2000
Một lần nữa
03:57
that if we take the background away,
87
221000
2000
nêu tôi quay trở lại nền cũ
03:59
the illusion comes back. Right.
88
223000
2000
thì ảo giác đó lại quay về. Đúng không nào?
04:01
There is no way for us not to see this illusion.
89
225000
3000
Không có cách nào để chúng ta không nhìn ra ảo giác này.
04:04
I guess maybe if you're colorblind I don't think you can see that.
90
228000
3000
Trừ khi nếu bạn bị chứng mù màu thì có thể bạn nhận ra được.
04:07
I want you to think about illusion as a metaphor.
91
231000
3000
Hãy nghĩ ví dụ về ảo giác thị giác này như một ẩn dụ
04:10
Vision is one of the best things we do.
92
234000
2000
Khả năng nhìn là năng lực tốt nhất của con người
04:12
We have a huge part of our brain dedicated to vision --
93
236000
2000
Cả một phần lớn của não bộ chuyên biệt cho việc này
04:14
bigger than dedicated to anything else.
94
238000
2000
Phần não ấy lớn hơn bất cứ phần não nào đảm nhiệm các chức năng nào khác.
04:16
We do more vision more hours of the day than we do anything else.
95
240000
4000
Chúng ra nhìn nhiều giờ mỗi ngày, nhiều hơn tất cả các hoạt động khác
04:20
And we are evolutionarily designed to do vision.
96
244000
2000
Lài người được tiến hóa để nhìn bằng mắt.
04:22
And if we have these predictable repeatable mistakes in vision,
97
246000
3000
Và do đó nếuchúng ta còn có thể mắc những sai lầm lặp lại, tất định như vậy với năng lực này
04:25
which we're so good at,
98
249000
2000
thứ năng lực mà loài người rất giỏi
04:27
what's the chance that we don't make even more mistakes
99
251000
2000
thì chẳng có cơ hội nào cho chúng ta không mắc những sai lầm khác
04:29
in something we're not as good at --
100
253000
2000
ở những lĩnh vực ta ít thạo hơn.
04:31
for example, financial decision making:
101
255000
2000
Chẳng hạn như về vấn đề tài chính.
04:33
(Laughter)
102
257000
2000
(Tiếng cười)
04:35
something we don't have an evolutionary reason to do,
103
259000
2000
Một số thứ chúng ra không tiến hóa lắm
04:37
we don't have a specialized part of the brain,
104
261000
2000
Chúng ta không có những bộ phận chuyên biệt của não để xử lý
04:39
and we don't do that many hours of the day.
105
263000
2000
và chúng ta không luyện tập hàng ngày
04:41
And the argument is in those cases
106
265000
3000
Do vậy biện luận trong các trường hợp này
04:44
it might be the issue that we actually make many more mistakes
107
268000
4000
đó là những điều chúng dễ dàng mắc sai lầm
04:48
and, worse, not have an easy way to see them.
108
272000
3000
Hay tệ hơn, không dễ để nhận ra ta đang sai lầm
04:51
Because in visual illusions we can easily demonstrate the mistakes;
109
275000
3000
Bởi trong ví dụ ảo giác thị giác ta có thể dễ dàng chỉ ra sai lầm ở đâu
04:54
in cognitive illusion it's much, much harder
110
278000
2000
Đối với những thứ khác điều này khó hơn nhiều
04:56
to demonstrate to people the mistakes.
111
280000
2000
để chỉ ra sai lầm đã mắc phải.
04:58
So I want to show you some cognitive illusions,
112
282000
3000
Do vậy, tôi sẽ đưa ra một ví dụ
05:01
or decision-making illusions, in the same way.
113
285000
3000
về ảo tưởng khi đưa ra quyết định, theo cách tương tự.
05:04
And this is one of my favorite plots in social sciences.
114
288000
3000
đây là một ví dụ yêu thích của tôi trong khoa học xã hội
05:07
It's from a paper by Johnson and Goldstein.
115
291000
4000
Nó từ một bài báo của Johnson và Goldstein.
05:11
And it basically shows
116
295000
2000
Nó đưa ra
05:13
the percentage of people who indicated
117
297000
2000
phần trăm số người
05:15
they would be interested in giving their organs to donation.
118
299000
4000
muốn hiến các bộ phân cơ thể họ sau khi họ qua đời
05:19
And these are different countries in Europe. And you basically
119
303000
2000
ở một số các quốc gia châu Âu. Bạn thấy ở đây
05:21
see two types of countries:
120
305000
2000
có hai nhóm quốc gia
05:23
countries on the right, that seem to be giving a lot;
121
307000
2000
Nhóm quốc gia ở bên phải có tỉ lệ phần trăm hiến tặng cao
05:25
and countries on the left that seem to giving very little,
122
309000
3000
Còn những quốc gia ở bên trái tỉ lệ này rất thấp
05:28
or much less.
123
312000
2000
hoặc thấp hơn nhiều.
05:30
The question is, why? Why do some countries give a lot
124
314000
2000
Câu hởi đặt ra là tại sao? Tại sao có những quốc gia tỉ lệ này cao
05:32
and some countries give a little?
125
316000
2000
trong khi đó những quốc gia khác lại thấp?
05:34
When you ask people this question,
126
318000
2000
Khi bạn hỏi một số người câu hỏi này
05:36
they usually think that it has to be something about culture.
127
320000
2000
họ thường nghĩ hẳn đó phải là do yếu tố văn hóa
05:38
Right? How much do you care about people?
128
322000
2000
Đúng không nào? Bạn quan tâm đến người khác ở mức độ nào?
05:40
Giving your organs to somebody else
129
324000
2000
Hiến tặng cơ thể cho người khác
05:42
is probably about how much you care about society, how linked you are.
130
326000
3000
có lẽ là thể hiện mức độ quan tâm của bạn đối với xã hội, mức độ gắn bó của bạn với xã hội.
05:45
Or maybe it is about religion.
131
329000
2000
Hay cũng có thể là yếu tố tín ngưỡng
05:47
But, if you look at this plot,
132
331000
2000
Những bạn hãy xem lại hình minh họa này
05:49
you can see that countries that we think about as very similar
133
333000
3000
Bạn có thể thấy những quốc gia có tính chất rất tương tự nhau
05:52
actually exhibit very different behavior.
134
336000
3000
lại thể hiện mức độ khác biệt rất cao
05:55
For example, Sweden is all the way on the right,
135
339000
2000
Chẳng hạn như, Thụy Điển nằm ở bên phải
05:57
and Denmark, that we think is culturally very similar,
136
341000
3000
Trong khi đó Đan Mạch với một nền văn hóa rất tương tự
06:00
is all the way on the left.
137
344000
2000
lại ở bên trái
06:02
Germany is on the left. And Austria is on the right.
138
346000
4000
Nước Đức ở bên trái, và Úc ở bên phải
06:06
The Netherlands is on the left. And Belgium is on the right.
139
350000
3000
Hà Lan ở bên trái, và nước Bỉ ở bên phải
06:09
And finally, depending on your particular version
140
353000
3000
Cuối cùng phụ thuộc vào quan điểm của bạn
06:12
of European similarity,
141
356000
2000
về châu Âu
06:14
you can think about the U.K and France as either similar culturally or not.
142
358000
5000
mà bạn có thể cho rằng Anh và Pháp tương tự với nhau về văn hóa hay không
06:19
But it turns out that from organ donation they are very different.
143
363000
4000
Nhưng kết quả hóa ra lại là mức độ về hiến tặng của họ rất khác biệt
06:23
By the way, the Netherlands is an interesting story.
144
367000
2000
Hà Lan cũng là một câu chuyện thú vị khác
06:25
You see the Netherlands is kind of the biggest of the small group.
145
369000
5000
Hà Lan có tỉ lệ hiến tặng cao nhất trong nhóm tỉ lệ thấp
06:30
Turns out that they got to 28 percent
146
374000
3000
Họ đạt 28%
06:33
after mailing every household in the country a letter
147
377000
3000
đó là sau khi đã gửi thư đến tất cả các hộ gia đình trong toàn quốc
06:36
begging people to join this organ donation program.
148
380000
3000
cầu xin họ tham gia chương trình này
06:39
You know the expression, "Begging only gets you so far"?
149
383000
3000
Bạn có biết câu nói, "Van xin thì nhiều lắm chỉ đến thế thôi"
06:42
It's 28 percent in organ donation.
150
386000
3000
Hiến các cơ quan chiếm 28%.
06:45
(Laughter)
151
389000
2000
(Tiếng cười)
06:47
But whatever the countries on the right are doing
152
391000
2000
Nhưng những quốc gia bên phải
06:49
they are doing a much better job than begging.
153
393000
2000
họ đã làm tốt hơn nhiều việc van xin
06:51
So what are they doing?
154
395000
2000
Vậy họ đã làm thế nào?
06:53
Turns out the secret has to do with a form at the DMV.
155
397000
3000
Hóa ra bí mật nằm ở chỗ tờ đơn hiến tặng
06:56
And here is the story.
156
400000
2000
Và đây là câu chuyện
06:58
The countries on the left have a form at the DMV
157
402000
2000
Những quốc gia ở bên trái có tờ đơn đó
07:00
that looks something like this.
158
404000
2000
trông thế này
07:02
Check the box below if you want to participate
159
406000
2000
Hãy đánh dấu vào ô trống nếu bạn muốn tham gia
07:04
in the organ donor program.
160
408000
2000
vào chương trình hiến tặng
07:06
And what happens?
161
410000
2000
Và chuyện gì xảy ra
07:08
People don't check, and they don't join.
162
412000
3000
Mọi người không đánh dấu. Và họ không tham gia
07:11
The countries on the right, the ones that give a lot,
163
415000
2000
Những quốc gia ở bên phải, bên tỉ lệ cao
07:13
have a slightly different form.
164
417000
2000
đã có một chút thay đổi ở tờ đơn
07:15
It says check the box below if you don't want to participate.
165
419000
3000
Nó nói rằng hãy đánh dấu vào ô trống nếu bạn không muốn tham gia
07:18
Interestingly enough, when people get this,
166
422000
2000
Điều thú vị là, khi mọi người nhận được tờ đơn
07:20
they again don't check -- but now they join.
167
424000
3000
Họ lại không đánh dấu. Nhưng lần này họ tham gia.
07:23
(Laughter)
168
427000
3000
(Tiếng cười)
07:26
Now think about what this means.
169
430000
3000
Hãy nghĩ xem điều này nghĩa là gì
07:29
We wake up in the morning and we feel we make decisions.
170
433000
4000
Chúng ta thức dậy mỗi sáng, và chúng ta cảm tưởng luôn đưa ra các quyết định
07:33
We wake up in the morning and we open the closet
171
437000
2000
Chúng ta thức dậy mỗi sáng và mở cửa tủ quần áo
07:35
and we feel that we decide what to wear.
172
439000
2000
Chúng ta quyết định sẽ mặc gì
07:37
And we open the refrigerator and we feel that we decide what to eat.
173
441000
3000
Chúng ta mở tủ lạnh, và cảm thấy quyết định sẽ ăn gì
07:40
What this is actually saying is that
174
444000
2000
Nhưng sự thật là
07:42
much of these decisions are not residing within us.
175
446000
2000
Một phần nhiều trong quyết định ấy không phải của chính ta
07:44
They are residing in the person who is designing that form.
176
448000
3000
Mà nằm ở người thiết kế thứ ta sử dụng
07:47
When you walk into the DMV,
177
451000
3000
Khi bạn điền đơn hiến tặng
07:50
the person who designed the form will have a huge influence
178
454000
2000
người thiết kế ra chúng đã có một ảnh hưởng to lớn
07:52
on what you'll end up doing.
179
456000
2000
lên quyết định cuối cùng của bạn
07:54
Now it's also very hard to intuit these results. Think about it for yourself.
180
458000
4000
Thực sự là rất khó để hiểu được bằng trực giác. Hãy nghĩ về bản thân bạn.
07:58
How many of you believe
181
462000
2000
Có bao nhiêu người trong số các bạn tin rằng
08:00
that if you went to renew your license tomorrow,
182
464000
2000
nếu bạn đi gia hạn bằng vào ngày mai,
08:02
and you went to the DMV,
183
466000
2000
bạn đi tới Văn phòng giao thông,
08:04
and you would encounter one of these forms,
184
468000
2000
và bạn sẽ gặp một trong những thứ đơn này,
08:06
that it would actually change your own behavior?
185
470000
3000
rằng nó sẽ thực sự thay đổi cách cư xử của bạn?
08:09
Very, very hard to think that you will influence us.
186
473000
2000
Rất, rất khó để nghĩ rằng bạn sẽ ảnh hưởng đến tôi.
08:11
We can say, "Oh, these funny Europeans, of course it would influence them."
187
475000
2000
Chúng ta có thể nói, "Oh, những người châu Âu buồn cười này. Tất nhiên tôi sẽ ảnh hưởng đến họ."
08:13
But when it comes to us,
188
477000
3000
Nhưng khi đến lượt chúng ta
08:16
we have such a feeling that we are at the driver's seat,
189
480000
2000
chúng ta có cảm giác như đang ở trên ghế lái xe,
08:18
we have such a feeling that we are in control,
190
482000
2000
cảm giác như chúng ta làm chủ tình hình,
08:20
and we are making the decision,
191
484000
2000
và chúng ta đang đưa ra quyết định,
08:22
that it's very hard to even accept
192
486000
2000
rất khó để chấp nhận
08:24
the idea that we actually have
193
488000
2000
ý kiến mà chúng ta thực sự có
08:26
an illusion of making a decision, rather than an actual decision.
194
490000
4000
một ảo tưởng của quyết định, hơn là một quyết định thực sự.
08:30
Now, you might say,
195
494000
2000
Bây giờ, có lẽ bạn nói,
08:32
"These are decisions we don't care about."
196
496000
3000
"Đây là những quyết định chúng ta không quan tâm đến."
08:35
In fact, by definition, these are decisions
197
499000
2000
Thật sự, như định nghĩa, có những quyết định
08:37
about something that will happen to us after we die.
198
501000
2000
về những việc sẽ xảy đến với chúng ta sau cái chết.
08:39
How could we care about something less
199
503000
3000
Làm sao chúng ta có thể quan tâm ít hơn
08:42
than something that happens after we die?
200
506000
2000
tới những chuyện xảy ra sau cái chết?
08:44
So a standard economist, someone who believes in rationality,
201
508000
3000
Nên một nhà kinh tế học chuẩn mực, người tin vào lẽ phải,
08:47
would say, "You know what? The cost of lifting the pencil
202
511000
3000
sẽ nói, "Bạn biết không? Cái giá để nâng cây bút chì
08:50
and marking a V is higher than the possible
203
514000
2000
và ghi một dấu V còn cao hơn những
08:52
benefit of the decision,
204
516000
2000
những lợi nhuận có thể có của việc quyết định."
08:54
so that's why we get this effect."
205
518000
2000
Đó là lí do tại sao chúng ta nhận được hiệu ứng này.
08:56
But, in fact, it's not because it's easy.
206
520000
3000
Nhưng, thật ra, không vì nó dễ dàng.
08:59
It's not because it's trivial. It's not because we don't care.
207
523000
3000
Không vì nó kém quan trọng. Không vì chúng ta không quan tâm.
09:02
It's the opposite. It's because we care.
208
526000
3000
Mà là ngược lại. Vì chúng ta quan tâm.
09:05
It's difficult and it's complex.
209
529000
2000
Nó rắc rối và phức tạp.
09:07
And it's so complex that we don't know what to do.
210
531000
2000
Và rắc rối đến mức chúng ta không biết phải làm gì.
09:09
And because we have no idea what to do
211
533000
2000
Và ví chúng ta hoàn toàn không biết phải làm gì
09:11
we just pick whatever it was that was chosen for us.
212
535000
4000
chúng ta chọn bất kì thứ nào được định sẵn cho chúng ta.
09:15
I'll give you one more example for this.
213
539000
2000
Tôi sẽ cho thêm 1 ví dụ.
09:17
This is from a paper by Redelmeier and Schaefer.
214
541000
3000
Đây là từ một bài viết của Redelmeier và Schaefer.
09:20
And they said, "Well, this effect also happens to experts,
215
544000
3000
Và họ nói, "Vâng, hiệu ứng này cũng xảy ra với các chuyên gia,
09:23
people who are well-paid, experts in their decisions,
216
547000
3000
những người được trả lương cao, chuyên gia trong các quyết định của họ,
09:26
do it a lot."
217
550000
2000
làm việc này rất nhiều."
09:28
And they basically took a group of physicians.
218
552000
2000
Và họ cơ bản là đưa ra một nhóm các thầy thuốc.
09:30
And they presented to them a case study of a patient.
219
554000
2000
Họ trình ra một nghiên cứu về trường hợp của một bệnh nhân.
09:32
Here is a patient. He is a 67-year-old farmer.
220
556000
4000
Đây là một bệnh nhân - một nông dân 67 tuổi.
09:36
He's been suffering from a right hip pain for a while.
221
560000
2000
Ông ta đã bị đau hông bên phải một thời gian.
09:38
And then they said to the physician,
222
562000
2000
Và họ nói với những thầy thuốc,
09:40
"You decided a few weeks ago
223
564000
2000
"vài tuần trước các anh đã quyết định
09:42
that nothing is working for this patient.
224
566000
2000
rằng không thứ gì chữa được người bệnh nhân này.
09:44
All these medications, nothing seems to be working.
225
568000
2000
Tất cả những phương pháp y khoa. Không thứ gì có tác dụng.
09:46
So you refer the patient to hip replacement therapy.
226
570000
3000
Các anh khuyên người này đến với phương pháp thay hông.
09:49
Hip replacement. Okay?"
227
573000
2000
Thay hông. Được chứ?"
09:51
So the patient is on a path to have his hip replaced.
228
575000
3000
Nên người bệnh nhân đang sắp sửa thay hông.
09:54
And then they said to half the physicians, they said,
229
578000
2000
Và họ nói với một nửa số thầy thuốc, rằng,
09:56
"Yesterday you reviewed the patient's case
230
580000
2000
"Hôm qua các anh đã xem xét trường hợp của bệnh nhân
09:58
and you realized that you forgot to try one medication.
231
582000
3000
và nhận ra rằng các anh bỏ quên một phương pháp chữa trị.
10:01
You did not try ibuprofen.
232
585000
3000
Các ông không thử thuốc giảm đau ibuprofen.
10:04
What do you do? Do you pull the patient back and try ibuprofen?
233
588000
3000
Các ông làm gì? Các ông có đưa bệnh nhân về để thử lại ibuprofen không?
10:07
Or do you let them go and have hip replacement?"
234
591000
3000
Hay các ông để họ đi và thay hông?"
10:10
Well the good news is that most physicians in this case
235
594000
2000
Vâng tin tốt là hầu hết các thầy thuốc trong trường hợp này
10:12
decided to pull the patient and try the ibuprofen.
236
596000
3000
đều quyết định đưa bệnh nhân về thử ibuprofen.
10:15
Very good for the physicians.
237
599000
2000
Rất tốt cho các thầy thuốc.
10:17
The other group of the physicians, they said,
238
601000
2000
Một nhóm khác các thầy thuốc, họ nói,
10:19
"Yesterday when you reviewed the case
239
603000
2000
"Hôm qua khi các anh xem xét trường hợp đó
10:21
you discovered there were two medications you didn't try out yet,
240
605000
2000
càc anh phát hiện ra còn 2 phương pháp chưa thử,
10:23
ibuprofen and piroxicam."
241
607000
3000
ibuprofen và piroxicam."
10:26
And they said, "You have two medications you didn't try out yet. What do you do?
242
610000
3000
Và họ nói, "Anh có 2 phương pháp chưa thử đến. Giờ thì sao?
10:29
You let them go. Or you pull them back.
243
613000
2000
Để họ đi. Hay kéo họ lại.
10:31
And if you pull them back do you try ibuprofen or piroxicam? Which one?"
244
615000
3000
Và nếu kéo họ lại anh sẽ thử ibuprofen hay piroxicam? Cái nào?"
10:34
Now think of it. This decision
245
618000
2000
Hãy nghĩ về nó. Quyết định này
10:36
makes it as easy to let the patient continue with hip replacement.
246
620000
3000
khiến bệnh nhân dễ dàng đi đến thay hông hơn.
10:39
But pulling them back, all of the sudden becomes more complex.
247
623000
3000
Nhưng kéo họ lại, hoàn toàn bất ngờ trở nên phức tạp hơn.
10:42
There is one more decision.
248
626000
2000
Còn có một quyết định nữa.
10:44
What happens now?
249
628000
2000
Bây giờ điều gì xảy ra?
10:46
Majority of the physicians now choose to let the patient go
250
630000
3000
Đa số các thầy thuốc chọn cách để bệnh nhân
10:49
to hip replacement.
251
633000
2000
đi thay hông.
10:51
I hope this worries you, by the way --
252
635000
2000
Sẵn tiện, tôi hi vọng điều này làm bạn lo lắng.
10:53
(Laughter)
253
637000
1000
(Tiếng cười)
10:54
when you go to see your physician.
254
638000
2000
khi bạn đi gặp bác sĩ của mình.
10:56
The thing is is that no physician would ever say,
255
640000
3000
Vấn đề là sẽ không bác sĩ nào nói,
10:59
"Piroxicam, ibuprofen, hip replacement.
256
643000
2000
"Piroxicam, ibuprofen, thay hông.
11:01
Let's go for hip replacement."
257
645000
2000
Hãy đi thay hông đi."
11:03
But the moment you set this as the default
258
647000
3000
Nhưng ngay lúc bạn xem điều này là điều tất nhiên
11:06
it has a huge power over whatever people end up doing.
259
650000
4000
nó có một sức mạnh to lớn trong việc quyết định ta sẽ làm gì cuối cùng.
11:10
I'll give you a couple of more examples on irrational decision-making.
260
654000
3000
Tôi sẽ đưa thêm vài ví dụ nữa về quyết định theo cảm tính.
11:13
Imagine I give you a choice.
261
657000
2000
Tưởng tượng bạn có một lựa chọn.
11:15
Do you want to go for a weekend to Rome?
262
659000
2000
Bạn có muốn đi nghỉ cuối tuần ở Roma không?
11:17
All expenses paid:
263
661000
2000
Được đài thọ tất cả chi phí,
11:19
hotel, transportation, food, breakfast,
264
663000
2000
khách sạn, di chuyển, thức ăn, bữa sáng,
11:21
a continental breakfast, everything.
265
665000
2000
bữa sáng hoành tráng, tất cả mọi thứ.
11:23
Or a weekend in Paris?
266
667000
2000
Hay cuối tuần ở Paris?
11:25
Now, a weekend in Paris, a weekend in Rome, these are different things;
267
669000
3000
Bây giờ, một kì nghỉ cuối tuần ở Paris, ở Roma, đây là 2 việc khác nhau.
11:28
they have different food, different culture, different art.
268
672000
2000
Họ có thức ăn, văn hóa, nghệ thuật khác nhau.
11:30
Now imagine I added a choice to the set
269
674000
2000
Bây giờởng tượng tôi thêm 1 lựa chọn
11:32
that nobody wanted.
270
676000
2000
mà không ai mong muốn.
11:34
Imagine I said, "A weekend in Rome,
271
678000
2000
Tưởng tương tôi nói, "Một kì nghỉ ở Roma,
11:36
a weekend in Paris, or having your car stolen?"
272
680000
3000
một cuối tuần ở Paris, hay xe bạn bị lấy cắp?"
11:39
(Laughter)
273
683000
3000
(Tiếng cười)
11:42
It's a funny idea, because why would having your car stolen,
274
686000
3000
Một ý tưởng buồn cười. Vì sao có việc bị mất xe,
11:45
in this set, influence anything?
275
689000
2000
trong nhưng sự lựa chọn này, có ảnh hưởng gì chăng?
11:47
(Laughter)
276
691000
2000
(Tiếng cười)
11:49
But what if the option to have your car stolen
277
693000
3000
Nhưng sẽ thế nào nếu lựa chọn rằng xe bạn bị lấy cắp
11:52
was not exactly like this.
278
696000
2000
không chính xác là như thế này.
11:54
What if it was a trip to Rome, all expenses paid,
279
698000
2000
Sẽ thế nào khi chuyến đi Roma, tất cả chi phí được đài thọ,
11:56
transportation, breakfast,
280
700000
2000
vận chuyển, bữa sáng.
11:58
but doesn't include coffee in the morning.
281
702000
3000
Không có cà phê vào buổi sáng.
12:01
If you want coffee you have to pay for it yourself. It's two euros 50.
282
705000
3000
Nếu muốn mua cà phê bạn phải tự trả. 2 euro 50.
12:04
Now in some ways,
283
708000
3000
Cách nào đó,
12:07
given that you can have Rome with coffee,
284
711000
2000
cho rằng bạn có thể đến Roma và có cả cà phê,
12:09
why would you possibly want Rome without coffee?
285
713000
3000
thì cớ gì bạn lại muốn đi Roma không cóp cà phê?
12:12
It's like having your car stolen. It's an inferior option.
286
716000
3000
Cũng giống như xe bạn bị mất cắp thôi. Một lựa chọn kém hơn.
12:15
But guess what happened. The moment you add Rome without coffee,
287
719000
2000
Những hãy
12:17
Rome with coffee becomes more popular. And people choose it.
288
721000
5000
Rome có cà phê trở nên thông dụng hơn. Và mọi người chọn nó.
12:22
The fact that you have Rome without coffee
289
726000
3000
Việc mà bạn chọn Roma không có cà phê
12:25
makes Rome with coffee look superior,
290
729000
2000
làm cho Roma có cà phê trở nên sang trọng hơn.
12:27
and not just to Rome without coffee -- even superior to Paris.
291
731000
3000
Không chỉ Roma sang trọng hơn, mà còn là Paris.
12:30
(Laughter)
292
734000
4000
(Tiếng cười)
12:34
Here are two examples of this principle.
293
738000
2000
Đây là 2 ví dụ của nguyên lí này.
12:36
This was an ad from The Economist a few years ago
294
740000
3000
Đây là 1 bản quảng cáo từ tờ The Economist vài năm trước
12:39
that gave us three choices.
295
743000
2000
đã cho chúng tôi ba lựa chọn.
12:41
An online subscription for 59 dollars.
296
745000
3000
Đặt mua trên mạng giá 59 đô la.
12:44
A print subscription for 125.
297
748000
4000
Đặt mua bản in giá 125.
12:48
Or you could get both for 125.
298
752000
2000
Hay là cả hai với 125 đô la.
12:50
(Laughter)
299
754000
2000
(Tiếng cười)
12:52
Now I looked at this and I called up The Economist.
300
756000
2000
Tôi nhìn vào đây và gọi cho tờ The Economist.
12:54
And I tried to figure out what were they thinking.
301
758000
3000
Và cố gắng tìm ra họ đang nghĩ gì.
12:57
And they passed me from one person to another to another,
302
761000
3000
Họ chuyền tôi từ người này đến người khác.
13:00
until eventually I got to a person who was in charge of the website.
303
764000
4000
Đến khi cuối cùng tôi được đưa đến người quản trị website.
13:04
And I called them up. And they went to check what was going on.
304
768000
3000
Tôi gọi họ. Họ kiểm tra xem điều gì đang xảy ra.
13:07
The next thing I know, the ad is gone. And no explanation.
305
771000
4000
Điều tiếp theo mà tôi biết, mẩu quảng cáo biến mất. Không 1 lời gỉai thích.
13:11
So I decided to do the experiment
306
775000
2000
Tôi quyết định làm 1 thí nghiệm
13:13
that I would have loved The Economist to do with me.
307
777000
3000
mà tôi rất muốn tờ The Economist sẽ làm với tôi.
13:16
I took this and I gave it to 100 MIT students.
308
780000
2000
Tôi lấy đi thứ này và đưa nó cho 100 sinh viên MIT.
13:18
I said, "What would you choose?"
309
782000
2000
Tôi nói, "Bạn sẽ chọn gì?"
13:20
These are the market share. Most people wanted the combo deal.
310
784000
4000
Đây là những cổ phần thị trường. Đa số đều muốn thứ gộp chung lại.
13:24
Thankfully nobody wanted the dominated option.
311
788000
2000
Ơn trời, không ai chọn phương án đang chiếm lĩnh.
13:26
That means our students can read.
312
790000
2000
Nghĩa là các sinh viên của chúng ta biết đọc.
13:28
(Laughter)
313
792000
1000
(Tiếng cười)
13:29
But now if you have an option that nobody wants,
314
793000
3000
Nhưng nếu bây giờ bạn có 1 lựa chọn mà không ai mong muốn
13:32
you can take it off. Right?
315
796000
2000
bạn có thể bỏ nó đi. Đúng không?
13:34
So I printed another version of this,
316
798000
2000
Nên tôi in ra 1 bản khác của thứ này.
13:36
where I eliminated the middle option.
317
800000
2000
Và bỏ đi lựa chọn ở giữa.
13:38
I gave it to another 100 students. Here is what happens.
318
802000
3000
Tôi đưa nó cho 100 sinh viên nữa. Đây là điều đã xảy ra.
13:41
Now the most popular option became the least popular.
319
805000
3000
Bây giờ lựa chọn phổ biến nhất trở nên ít được ưa thích nhất.
13:44
And the least popular became the most popular.
320
808000
3000
và ngược lại.
13:47
What was happening was the option that was useless,
321
811000
4000
Điều xảy ra là, lựa chọn không có ích lợi,
13:51
in the middle, was useless in the sense that nobody wanted it.
322
815000
4000
ở giữa, chỉ không có lợi vì không ai muốn nó.
13:55
But it wasn't useless in the sense that it helped people figure out
323
819000
2000
Nhưng nó không vô ích vì đã giúp mọi người chỉ ra
13:57
what they wanted.
324
821000
2000
điều họ muốn.
13:59
In fact, relative to the option in the middle,
325
823000
3000
Thật sự, liên quan đến lựa chọn ở giữa,
14:02
which was get only the print for 125,
326
826000
4000
là chỉ chọn bản in với giá 125 đô la,
14:06
the print and web for 125 looked like a fantastic deal.
327
830000
4000
bản in và bản trực tuyến có vẻ như một món hời.
14:10
And as a consequence, people chose it.
328
834000
2000
Và dẫn đến việc mọi người chọn nó.
14:12
The general idea here, by the way,
329
836000
2000
Ý tưởng tổng quát ở đây là
14:14
is that we actually don't know our preferences that well.
330
838000
2000
là chúng ta không biết về những sự lựa chọn của mình nhiều đến vậy.
14:16
And because we don't know our preferences that well
331
840000
2000
Và bởi vì chúng ta không biết rõ về sự thích hơn của mình
14:18
we're susceptible to all of these influences from the external forces:
332
842000
4000
chúng ta nhạy cảm với tất cả những ảnh hưởng từ những sức ép bên ngoài.
14:22
the defaults, the particular options that are presented to us, and so on.
333
846000
4000
Theo mặc định, là những lựa chọn cụ thể được đưa ra cho chúng ta. Và cứ như vậy.
14:26
One more example of this.
334
850000
2000
Một ví dụ nữa.
14:28
People believe that when we deal with physical attraction,
335
852000
3000
Người ta tin rằng khi giáp mặt với vẻ thu hút bề ngoài,
14:31
we see somebody, and we know immediately whether we like them or not,
336
855000
3000
chúng ta thấy ai đó, và chúng ta biết ngay ta có thích họ hay không.
14:34
attracted or not.
337
858000
2000
Thu hút hay không.
14:36
Which is why we have these four-minute dates.
338
860000
2000
Đó là lí do chúng ta có những cuộc hẹn 4 phút này.
14:38
So I decided to do this experiment with people.
339
862000
3000
Tôi quyết định làm thí nghiệm này với nhiều người.
14:41
I'll show you graphic images of people -- not real people.
340
865000
2000
Tôi sẽ cho bạn thấy hình ảnh của họ -- không phải người thật.
14:43
The experiment was with people.
341
867000
2000
Thí nghiệm được làm với người.
14:45
I showed some people a picture of Tom, and a picture of Jerry.
342
869000
3000
Tôi cho một vài người thấy một tấm hình của Tom, một tấm hình của Jerry.
14:48
I said "Who do you want to date? Tom or Jerry?"
343
872000
3000
Tôi nói "Bạn muốn hẹn hò với ai? Tom hay Jerry?"
14:51
But for half the people I added an ugly version of Jerry.
344
875000
4000
Nhưng đối với một nửa số người, tôi thêm vào đó một phiên bản xấu xí của Jerry.
14:55
I took Photoshop and I made Jerry slightly less attractive.
345
879000
5000
Tôi làm Photoshop cho Jerry trông ít hấp dẫn hơn.
15:00
(Laughter)
346
884000
1000
(Tiếng cười)
15:01
The other people, I added an ugly version of Tom.
347
885000
4000
Những người khác, tôi thêm vào 1 phiên bản xấu xí của Tom.
15:05
And the question was, will ugly Jerry and ugly Tom
348
889000
3000
Câu hỏi là, Tom xấu và Jerry xấu
15:08
help their respective, more attractive brothers?
349
892000
4000
sẽ giúp ích gì cho những phiên bản đẹp hơn của chúng?
15:12
The answer was absolutely yes.
350
896000
2000
Câu trả lời là chắc chắn có.
15:14
When ugly Jerry was around, Jerry was popular.
351
898000
2000
Khi Jerry xấu xa hiện diện, Jerry trở nên phổ biến hơn.
15:16
When ugly Tom was around, Tom was popular.
352
900000
2000
Khi Tom xấu xa xuất hiện, nó nổi tiếng.
15:18
(Laughter)
353
902000
2000
(Tiếng cười)
15:20
This of course has two very clear implications
354
904000
2000
Điều này dĩ nhiên có 2 ẩn ý rất rõ
15:22
for life in general.
355
906000
4000
về cuộc sống nói chung.
15:26
If you ever go bar hopping, who do you want to take with you?
356
910000
3000
Khi bạn đi uống rượu bạn sẽ muốn đem theo ai?
15:29
(Laughter)
357
913000
6000
(Tiếng cười)
15:35
You want a slightly uglier version of yourself.
358
919000
3000
tie
15:38
(Laughter)
359
922000
2000
(Tiếng cười)
15:40
Similar. Similar ... but slightly uglier.
360
924000
2000
Tương tự, tương tự, nhưng xấu hơn 1 chút.
15:42
(Laughter)
361
926000
2000
(Tiếng cười)
15:44
The second point, or course, is that
362
928000
2000
Điều thứ 2, dĩ nhiên, là
15:46
if somebody else invites you, you know how they think about you.
363
930000
3000
nếu ai đó mời bạn, bạn biết họ nghĩ gì về mình.
15:49
(Laughter)
364
933000
3000
(Cười)
15:52
Now you're getting it.
365
936000
2000
Bạn thấy đó.
15:54
What is the general point?
366
938000
2000
Điều tổng quát là gì?
15:56
The general point is that when we think about economics we have
367
940000
2000
Diều tổng quát là khi ta nghĩ về kinh tế, chúng ta có
15:58
this beautiful view of human nature.
368
942000
3000
khung cảnh xinh đẹp này của bản chất con người.
16:01
"What a piece of work is man! How noble in reason!"
369
945000
2000
"Con người là tạo vật tối cao!"
16:03
We have this view of ourselves, of others.
370
947000
3000
Chúng ta có quan điểm này về bản thân, về người khác.
16:06
The behavioral economics perspective
371
950000
2000
Quan điểm của nền kinh tế cư xử
16:08
is slightly less generous to people.
372
952000
3000
ít rộng lượng với con người.
16:11
In fact in medical terms, that's our view.
373
955000
3000
Nói theo thuật ngữ y học, đó là quan đểm của chúng ta.
16:14
(Laughter)
374
958000
6000
(Cười)
16:20
But there is a silver lining.
375
964000
2000
Nhưng còn có 1 lối thoát.
16:22
The silver lining is, I think,
376
966000
2000
Giải pháp là, theo tôi nghĩ,
16:24
kind of the reason that behavioral economics is interesting and exciting.
377
968000
4000
lí do mà nền kinh tế cư xử rất lôi cuốn và gây hứng thú.
16:28
Are we Superman? Or are we Homer Simpson?
378
972000
2000
Chúng ta có là Siêu nhân không? Hay chúng ta là Homer Simpson?
16:30
When it comes to building the physical world,
379
974000
4000
Khi đến lúc chúng ta xây dựng thế giới vật chất,
16:34
we kind of understand our limitations.
380
978000
2000
chúng ta sẽ hiểu giới hạn cùa mình.
16:36
We build steps. And we build these things
381
980000
2000
Chúng ta xây theo quá trình. Ta xây những thứ mà
16:38
that not everybody can use obviously.
382
982000
3000
không phải mọi người đều đương nhiên sử dụng được.
16:41
(Laughter)
383
985000
1000
(Cười)
16:42
We understand our limitations,
384
986000
2000
Chúng ta hiểu giới hạn của mình.
16:44
and we build around it.
385
988000
2000
Và xây dựng xung quanh nó.
16:46
But for some reason when it comes to the mental world,
386
990000
2000
Nhưg vì lí do nào đó khi xét đến thế giới tâm hồn,
16:48
when we design things like healthcare and retirement and stockmarkets,
387
992000
4000
khi chúng ta xây dựng những thứ như chăm sóc sức khỏe, nghỉ hưu và thị trường chứng koán,
16:52
we somehow forget the idea that we are limited.
388
996000
2000
chúng ta phần nào quên đi những giới hạn của mình.
16:54
I think that if we understood our cognitive limitations
389
998000
3000
Tôi nghĩ nếu chúng ta nhận ra những giới hạn về suy nghĩ
16:57
in the same way that we understand our physical limitations,
390
1001000
2000
cũng theo cách chúng ta nhận ra những giới hạn về vật chất,
16:59
even though they don't stare us in the face in the same way,
391
1003000
2000
ngay khi chúng không hướng đến chúng ta một cách tương tự,
17:01
we could design a better world.
392
1005000
3000
chúng ta có thể thiết kế một thế giới tốt hơn.
17:04
And that, I think, is the hope of this thing.
393
1008000
2000
Và đó, tôi nghĩ, là hi vọng cho điều này.
17:06
Thank you very much.
394
1010000
2000
Xin cảm ơn nhiều.
17:08
(Applause)
395
1012000
8000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Dan Ariely - Behavioral economistThe dismal science of economics is not as firmly grounded in actual behavior as was once supposed. In "Predictably Irrational," Dan Ariely told us why.
Why you should listen
Dan Ariely is a professor of psychology and behavioral economics at Duke University and a founding member of the Center for Advanced Hindsight. He is the author of the bestsellers Predictably Irrational, The Upside of Irrationality, and The Honest Truth About Dishonesty -- as well as the TED Book Payoff: The Hidden Logic that Shapes Our Motivations.
Through his research and his (often amusing and unorthodox) experiments, he questions the forces that influence human behavior and the irrational ways in which we often all behave.
Dan Ariely | Speaker | TED.com