EG 2008
Dan Ariely: Are we in control of our own decisions?
დენ არიელი კითხულობს: ვაკონტროლებთ თუ არა ჩვენ, ჩვენსავე გადაწყვეტილებებს.
Filmed:
Readability: 3.3
6,706,559 views
ეკონომისტი დენ არიელი, ავტორი წიგნისა "პროგნოზირებადად ირაციონალური," იყენებს კლასიკურ ვიზუალურ ილუზიებს და საკუთარი კვლევის გასაოცარ (ზოგჯერ კი შოკისმომგვრელ) მიგნებებს რათა გვანახოს, რომ ჩვენ არც იმდენად რაციონალურები ვართ გადაწყვეტილების მიღებისას როგორც ეს ჩვენ გვგონია.
Dan Ariely - Behavioral economist
The dismal science of economics is not as firmly grounded in actual behavior as was once supposed. In "Predictably Irrational," Dan Ariely told us why. Full bio
The dismal science of economics is not as firmly grounded in actual behavior as was once supposed. In "Predictably Irrational," Dan Ariely told us why. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I'll tell you a little bit about irrational behavior.
0
0
3000
მე მოგითხრობთ ირაციონალურ ქცევაზე
00:19
Not yours, of course -- other people's.
1
3000
2000
თქვენსაზე არა, რა თქმა უნდა. სქვა ხალხის ირაციონალურ ქცევაზე
00:21
(Laughter)
2
5000
1000
(სიცილი)
00:22
So after being at MIT for a few years,
3
6000
4000
MIT-ში რამდენიმე წლის ყოფნის შემდეგ
00:26
I realized that writing academic papers is not that exciting.
4
10000
4000
მივხვდი, რომ აკადემიური ნაშრომების წერა არცთუისე საინტერესოა.
00:30
You know, I don't know how many of those you read,
5
14000
2000
არ ვიცი რამდენს კითხულობთ თქვენ,
00:32
but it's not fun to read and often not fun to write --
6
16000
3000
მაგრამ არც მათი კითხვაა სახალისო და ხშირად არც მათი წერა
00:35
even worse to write.
7
19000
2000
წერა რა თქმა უნდა უარესია
00:37
So I decided to try and write something more fun.
8
21000
3000
ასე რომ მე გადავწყვიტე რამე სახალისო დამეწერა
00:40
And I came up with an idea that I will write a cookbook.
9
24000
4000
გადავწყვიტე სამზარეულო წიგნის დაწერა
00:44
And the title for my cookbook was going to be
10
28000
2000
და ამ წიგნის სათაური უნდა ყოფილიყო
00:46
"Dining Without Crumbs: The Art of Eating Over the Sink."
11
30000
3000
სადილობა პურის ნაფხვენების გარეშე: სამზარეულოს ნიჟარასთან ჭამის ხელოვნება
00:49
(Laughter)
12
33000
2000
(სიცილი)
00:51
And it was going to be a look at life through the kitchen.
13
35000
3000
ამ წიგნში უნდა აღმეწერა სამზარეულოდან დანახული ცხოვრება
00:54
And I was quite excited about this. I was going to talk
14
38000
2000
ძალიან დაინტრიგებული ვიყავი ამ პროექტით. წიგნს უნდა ელაპარაკა
00:56
a little bit about research, a little bit about the kitchen.
15
40000
3000
ცოტა კვლევაზე და ცოტაც სამზარეულოზე
00:59
You know, we do so much in the kitchen I thought this would be interesting.
16
43000
3000
ჩვენ იმდენ რამეს ვაკეთებთ სამზარეულოში, რომ ვფიქრობდი საინტერესო გამოვიდოდა
01:02
And I wrote a couple of chapters.
17
46000
2000
წიგნის რამდენიმე თავიც დავწერე
01:04
And I took it to MIT press and they said,
18
48000
2000
MIT გამომცემლებსაც ვანახე, მათ კი მითხრეს
01:06
"Cute, but not for us. Go and find somebody else."
19
50000
4000
"საინტერესოა, მაგრამ ეს საჩვენო არაა. წადი და სხვა გამომცემლობა მოძებნე"
01:10
I tried other people and everybody said the same thing,
20
54000
2000
ესეც ვცადე, თუმცა ყველამ იგივე გამიმეორა,
01:12
"Cute. Not for us."
21
56000
3000
"საინტერესოა, მაგრამ საჩვენო არაა"
01:15
Until somebody said,
22
59000
3000
სანამ ერთმა გამომცემელმა არ მითხრა
01:18
"Look, if you're serious about this,
23
62000
2000
"თუ მართლა სერიოზულად ფიქრობ ამაზე
01:20
you first have to write a book about your research. You have to publish something,
24
64000
3000
ჯერ საკუთარი კვრევის შესახებ უნდა დაწერო წიგნი. უნდა გამოაქვეყნო რამე
01:23
and then you'll get the opportunity to write something else.
25
67000
2000
მოგვიენებით კი გექნება საშუალება რომ რამე სხვა დაწერო.
01:25
If you really want to do it you have to do it."
26
69000
2000
მართლა თუ გინდა ამის გაკეთება ასე უნდა მოიქცე."
01:27
So I said, "You know, I really don't want to write about my research.
27
71000
3000
მე კი ვუთხარი: "იცით რა, მე მართლა არ მინდა ჩემი კვლევის შესახებ წერა
01:30
I do this all day long. I want to write something else.
28
74000
2000
მთელი დღის განმავლობაში კვლევას ვაკეთებ. წერით კი რამე სხვაზე მინდა ვწერო.
01:32
Something a bit more free, less constrained."
29
76000
3000
რამე თავისუფალი მინდა ვწერო, ნაკლებად შეზღუდული."
01:35
And this person was very forceful and said,
30
79000
3000
გამომცემელმა კი ხისტად მომიგო
01:38
"Look. That's the only way you'll ever do it."
31
82000
2000
"ეს ერთადერთი გზაა რომლითაც ამას შეძლებ"
01:40
So I said, "Okay, if I have to do it -- "
32
84000
3000
მაშინ ვთქვი, "კარგით, მომიწევს ამის გაკეთება"
01:43
I had a sabbatical. I said, "I'll write about my research
33
87000
3000
აკადემიური შვებულება მქონდა. ჰოდა მეც ვთქვი "დავწერ ჩემი კვლევის შესახებ
01:46
if there is no other way. And then I'll get to do my cookbook."
34
90000
2000
თუ მეტი გზა არაა. და მერე მივხედავ ჩემს სამზარეულო წიგნს."
01:48
So I wrote a book on my research.
35
92000
3000
მეც დავწერე წიგნი ჩემი კვლევის შესახებ.
01:51
And it turned out to be quite fun in two ways.
36
95000
3000
და საკმაოდ სახალისო აღმოცნდა მისი წერა. ორი მიზეზის გამო.
01:54
First of all, I enjoyed writing.
37
98000
3000
ჯერ ერთი თავად წერის პროცესი გამოდგა სახალისო.
01:57
But the more interesting thing was that
38
101000
2000
მაგრამ მეორე, უფრო საინტერესო ის იყო, რომ
01:59
I started learning from people.
39
103000
2000
ხალხისგან დავიწყე რაღაც-რაღაცეების სწავლა.
02:01
It's a fantastic time to write,
40
105000
2000
წერისთვის ეს ფანტასტიური დროა.
02:03
because there is so much feedback you can get from people.
41
107000
2000
იმიტომ რომ ხალხისგან ბევრი და საინტერესო კომეტარის მიღება შეიძლება.
02:05
People write me about their personal experience,
42
109000
3000
ხალხი მწერს პერსონალური გამოცდილებების შესახებ
02:08
and about their examples, and what they disagree,
43
112000
2000
და მათი მაგალითების შესახებ, და მეუბნებიან თუ რაში არ მეთანხმებიან
02:10
and nuances.
44
114000
2000
და ნიუანსებსაც აქცევენ ყურადღებას.
02:12
And even being here -- I mean the last few days,
45
116000
2000
და აქ ყოფნაც, რა თქმა უნდა. ამ ბოლო რამდენიმე დღეში
02:14
I've known really heights of obsessive behavior
46
118000
3000
აკვიატებული ქვების ნამდვილ პიკს ვაკვირდები
02:17
I never thought about.
47
121000
2000
რომელზეც არასდროს მიფიქრია.
02:19
(Laughter)
48
123000
1000
(სიცილი)
02:20
Which I think is just fascinating.
49
124000
2000
და მე ვფიქრობ რომ ეს ძალიან დამაინტრიგებელია.
02:22
I will tell you a little bit about irrational behavior.
50
126000
3000
მე მოგითხრობთ ირაციონალურ ქცევაზე.
02:25
And I want to start by giving you some examples of visual illusion
51
129000
3000
და ეს ყველაფერი მე მინდა დავიწყო ვიზუალური ილუზიის ერთი მაგალითით
02:28
as a metaphor for rationality.
52
132000
2000
როგორც რაციონალურობის მეტაფორა.
02:30
So think about these two tables.
53
134000
2000
შეხედეთ ამ ორ მაგიდას.
02:32
And you must have seen this illusion.
54
136000
2000
თქვენ ალბათ გინახავთ ეს ილუზია.
02:34
If I asked you what's longer, the vertical line on the table on the left,
55
138000
3000
რომ გკითხოთ რომელია უფრო გრძელი, მარცხენა მაგიდის ვერტიკალი
02:37
or the horizontal line on the table on the right?
56
141000
3000
თუ მარჯვენა მაგიდის ჰორიზონტალი?
02:40
Which one seems longer?
57
144000
3000
რომელი ჩანს უფრო გრძელი?
02:43
Can anybody see anything but the left one being longer?
58
147000
3000
ვინმე ხედავს რამეს გარდა მარცხენა მაგიდის სიგრძის მეტობისა?
02:46
No, right? It's impossible.
59
150000
2000
არა, არა? ეს შეუძლებელია.
02:48
But the nice thing about visual illusion is we can easily demonstrate mistakes.
60
152000
3000
მაგრამ ვიზუალური ილუზიებში შეცდომის დემონსტრირება ადვილია
02:51
So I can put some lines on; it doesn't help.
61
155000
3000
შემიძლია ეს მონაკვეთები დავადო სურათს. არაფერში გვეხმარება.
02:54
I can animate the lines.
62
158000
2000
პატარა ანიმაცია
02:56
And to the extent you believe I didn't shrink the lines,
63
160000
2000
და თუ დამიჯერებთ რომ მონაკვეთები არ დამიმოკლებია
02:58
which I didn't, I've proven to you that your eyes were deceiving you.
64
162000
5000
მე ტქვენ დაგიმტკიცეთ რომ თქვენი თვალები გატყუებდნენ.
03:03
Now, the interesting thing about this
65
167000
2000
საინტერესო კი ისაა,
03:05
is when I take the lines away,
66
169000
2000
რომ როცა ამ მონაკვეთებს მოვაცილებ
03:07
it's as if you haven't learned anything in the last minute.
67
171000
2000
თქვენ ხედავთ თითქოს არაფერი არ გისწავლიათ ამ ბოლო ერთი წუთის განმავლობაში
03:09
(Laughter)
68
173000
3000
(სიცილი)
03:12
You can't look at this and say, "Okay now I see reality as it is."
69
176000
3000
თქვენ არ შეგიძლიათ შეხედოთ შურათს და თქვათ, "ახლა მე ვხედავ რეალობას როგორიც ის არის."
03:15
Right? It's impossible to overcome this
70
179000
2000
არა? შეუძლებელია გაექცეთ გრძნობას,
03:17
sense that this is indeed longer.
71
181000
3000
რომ ეს მართლაც უფრო გრძელია.
03:20
Our intuition is really fooling us in a repeatable, predictable, consistent way.
72
184000
3000
ჩვენი ინტუიცია მართლაც გვღალატობს და ეს განმეორებადი და პროგნოზირებადია.
03:23
And there is almost nothing we can do about it,
73
187000
3000
და ჩვენ თითქმის არაფერი არ შეგვიძლია ვიღონოთ ამის წინააღმდეგ.
03:26
aside from taking a ruler and starting to measure it.
74
190000
3000
გარდა იმისა რომ ავიღოთ სახაზავი და გაზომვა დავიწყოთ.
03:29
Here is another one -- this is one of my favorite illusions.
75
193000
3000
აი კიდევ ერთი. ჩემი ფავორიტი.
03:32
What do you see the color that top arrow is pointing to?
76
196000
3000
რა ფერზე მიუთითებს ზემოთა ისარი?
03:35
Brown. Thank you.
77
199000
2000
ყავისფერი. მადლობა.
03:37
The bottom one? Yellow.
78
201000
2000
ქვემოთა? ყვითელი.
03:39
Turns out they're identical.
79
203000
2000
არადა ეს ორი უჯრედი ერთი ფერისაა.
03:41
Can anybody see them as identical?
80
205000
2000
ვინმე ხედავს რომ ეს უჯრედები ერთი ფერისაა?
03:43
Very very hard.
81
207000
2000
ეს ძალიან, ძალიან ძნელია.
03:45
I can cover the rest of the cube up.
82
209000
2000
თუკი დავმალავ დანარჩენ კუბს
03:47
And if I cover the rest of the cube you can see that they are identical.
83
211000
3000
თქვენ დაინახავთ რომ ეს ორი უჯრედი ერთი ფერისაა.
03:50
And if you don't believe me you can get the slide later
84
214000
2000
და თუ არ გჯერათ მე შემიძლია მოგცეთ ჩემი პრეზენტაციის მასალები
03:52
and do some arts and crafts and see that they're identical.
85
216000
3000
და თქვენ შეგიძლიათ თავად გამოიკვლიოთ და დარწმუნდეთ ამაში.
03:55
But again it's the same story
86
219000
2000
მაგრამ ისე, აქაც იგივე სიტუაციაა
03:57
that if we take the background away,
87
221000
2000
თუკი ისევ დაგანახებთ მთელს კუბს,
03:59
the illusion comes back. Right.
88
223000
2000
ილუზია ისევ ადგილზა.
04:01
There is no way for us not to see this illusion.
89
225000
3000
არ შეგვიძლია არ დავინახოთ ილუზია.
04:04
I guess maybe if you're colorblind I don't think you can see that.
90
228000
3000
ეს ალბათ მხოლოდ მაშინაა შესაძლებელი თუ ფერებს ვერ არჩევთ.
04:07
I want you to think about illusion as a metaphor.
91
231000
3000
მინდა რომ ილუზიაზე იფიქროთ როგორც მეტაფორაზე.
04:10
Vision is one of the best things we do.
92
234000
2000
ხედვა ერთ-ერთი საუკეთესო რამაა რაც ჩვენ შეგვიძლია.
04:12
We have a huge part of our brain dedicated to vision --
93
236000
2000
ჩვენი ტვინის დიდი ნაწილი სწორედ რომ ხედვას ეთმობა.
04:14
bigger than dedicated to anything else.
94
238000
2000
ის სხვა ფუნქციებისთვის დათმობილ ნაწილებზე დიდის.
04:16
We do more vision more hours of the day than we do anything else.
95
240000
4000
ჩვენ ხედვას ყველა სხვა საქმიანობაზე ხშირად ვახორციელებთ.
04:20
And we are evolutionarily designed to do vision.
96
244000
2000
და ჩვენ ევოლუციურად ხედვისთვის ვართ შექმნილები.
04:22
And if we have these predictable repeatable mistakes in vision,
97
246000
3000
და თუკი ჩვენ ასე განმეორებით ვუშვებთ ასეთ პროგნოზირებად შეცდომებს ხედვაში,
04:25
which we're so good at,
98
249000
2000
რაშიც ჩვენ ასე გაწაფულები ვართ,
04:27
what's the chance that we don't make even more mistakes
99
251000
2000
რაა იმის შანსი რომ არ ვუშვებთ ამაზე მეტ შეცდომას
04:29
in something we're not as good at --
100
253000
2000
ისეთ ამოცანებში რომლებშიც არცთუისე გაწაფულები ვართ?
04:31
for example, financial decision making:
101
255000
2000
მაგალითად, ფინანსური გადაწყვეტილებების მიღება.
04:33
(Laughter)
102
257000
2000
(სიცილი)
04:35
something we don't have an evolutionary reason to do,
103
259000
2000
ჩვენ არ გვაქვს საჭირო ევოლუციური დიზაინი ამისთვის.
04:37
we don't have a specialized part of the brain,
104
261000
2000
ჩვენ არ გვაქვს ტვინის სპეციალური ნაწილი ამისთვის
04:39
and we don't do that many hours of the day.
105
263000
2000
და ამით არ ვართ დაკავებული საათების განმავლობაში ყოველ დღე.
04:41
And the argument is in those cases
106
265000
3000
და მაშინ ნამდვილად შესაძლებელია
04:44
it might be the issue that we actually make many more mistakes
107
268000
4000
რომ ასეთ შემთხვევებში ჩვენ ბევრად უფრო მეტ შეცდომებს ვუშვებთ.
04:48
and, worse, not have an easy way to see them.
108
272000
3000
და სიტუაციას ართულებს ის გარემოება, რომ ეს შეცდომები არცთუისე ადვილი შესამჩნებია.
04:51
Because in visual illusions we can easily demonstrate the mistakes;
109
275000
3000
ვიზუალური ილუზიის შემთხვევაში ადვილად შეგვიძლია შეცდომების დემონსტრირება.
04:54
in cognitive illusion it's much, much harder
110
278000
2000
შემეცნებით ილუზიებში ბევრად ძნელია
04:56
to demonstrate to people the mistakes.
111
280000
2000
აჩვენო ადამიანს შეცდომები.
04:58
So I want to show you some cognitive illusions,
112
282000
3000
მე მინდა გაჩვენოთ რამდენიმე შემეცნებითი ილუზია,
05:01
or decision-making illusions, in the same way.
113
285000
3000
ან გადაწყვეტილებათა მიღების ილუზია იგივენაირად.
05:04
And this is one of my favorite plots in social sciences.
114
288000
3000
ესაა ჩემი ფავორიტი ნახაზი სოციალურ მეცნიერებაში.
05:07
It's from a paper by Johnson and Goldstein.
115
291000
4000
ესაა ჯონსონისა და გოლდსტეინის სტატიიდან.
05:11
And it basically shows
116
295000
2000
და ის გვაჩვენებს
05:13
the percentage of people who indicated
117
297000
2000
იმ ადამიანთა რპოცენტულ რაოდენობას რომლებმაც აღნიშნეს, რომ
05:15
they would be interested in giving their organs to donation.
118
299000
4000
ისინი დაინტერესებულნი არიან საკუთარი ორგანოების დონაციით.
05:19
And these are different countries in Europe. And you basically
119
303000
2000
ესაა ევროპის სხვადასხვა ქვეყნები. და თქვენ ხედავთ
05:21
see two types of countries:
120
305000
2000
ორი სახის ქვეყნებს.
05:23
countries on the right, that seem to be giving a lot;
121
307000
2000
ქვეყნები მარჯვნივ თითქოს ბევრს გასცემენ.
05:25
and countries on the left that seem to giving very little,
122
309000
3000
ქვეყნები მარცხნივ - ცოტას,
05:28
or much less.
123
312000
2000
ან ბევრად უფრო ნაკლებს.
05:30
The question is, why? Why do some countries give a lot
124
314000
2000
საკითხავია რატომ? რატომ გასცემს ზოგი ქვეყანა ბევრს
05:32
and some countries give a little?
125
316000
2000
ზოგი კი ცოტას?
05:34
When you ask people this question,
126
318000
2000
როცა სვამ ასეთ შეკითხვას,
05:36
they usually think that it has to be something about culture.
127
320000
2000
ხალხი ფიქრობს რომ ეს კულტურაზეა დამოკიდებული.
05:38
Right? How much do you care about people?
128
322000
2000
არა? რანდენად აღელვებს ხალხს სხვების ბედი?
05:40
Giving your organs to somebody else
129
324000
2000
საკუთარი ორგანოების სხვისთვის მიცემა
05:42
is probably about how much you care about society, how linked you are.
130
326000
3000
ალბათ დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად გაღელვებს საზოგადოების ბედი.
05:45
Or maybe it is about religion.
131
329000
2000
ან შეიძლება ეს რელიგიაზე იყოს დამოკიდებული.
05:47
But, if you look at this plot,
132
331000
2000
მაგრამ თუ შევხედავთ ნახაზს
05:49
you can see that countries that we think about as very similar
133
333000
3000
აღმოვაჩენთ რომ ქვეყნები, რომლებსაც ერთნაირებად მოვიაზრებთ
05:52
actually exhibit very different behavior.
134
336000
3000
სინამდვილეში ძალიან განსვავებულად იქცევიან.
05:55
For example, Sweden is all the way on the right,
135
339000
2000
მაგალითად შვედეთი მარჯვნივაა.
05:57
and Denmark, that we think is culturally very similar,
136
341000
3000
დანია კი, რომელიც კულტურულად შვედეთთან ძალიან ახლოსაა
06:00
is all the way on the left.
137
344000
2000
მარცხნივ.
06:02
Germany is on the left. And Austria is on the right.
138
346000
4000
გერმანია მარცხნივაა. ავსტრია - მარჯვნივ.
06:06
The Netherlands is on the left. And Belgium is on the right.
139
350000
3000
ჰოლანდია მარცხნივაა. ბელგია კი მარჯვნივ.
06:09
And finally, depending on your particular version
140
353000
3000
და ევროპული მსგავსების თქვენეული
06:12
of European similarity,
141
356000
2000
განსაზღვრების მიხედვით,
06:14
you can think about the U.K and France as either similar culturally or not.
142
358000
5000
თქვენ შეგიძლიათ იფიქროთ რომ ბრიტანეთი და საფრანგეთი ერთნაირი ანდ განსხვავებული ქვეყნებია.
06:19
But it turns out that from organ donation they are very different.
143
363000
4000
მაგრამ ჯოდესაც ჯერი დონორობაზე მიდგება ისინი ძალიან განსხვავებულად იქცევიან.
06:23
By the way, the Netherlands is an interesting story.
144
367000
2000
სხვათა შორის ჰონადია საინტერესო მაგალითია.
06:25
You see the Netherlands is kind of the biggest of the small group.
145
369000
5000
ჰოლანდია პატარა ჯგუფში ყველაზე დიდია.
06:30
Turns out that they got to 28 percent
146
374000
3000
მათ მიაღწიეს 28 პროცენტს
06:33
after mailing every household in the country a letter
147
377000
3000
მას შემდეგ რავ ყველა ოჯახს გაუგზავნეს წერილი
06:36
begging people to join this organ donation program.
148
380000
3000
თხოვნით რომ შეერთებოდნენ დონაციის პროგრამას.
06:39
You know the expression, "Begging only gets you so far"?
149
383000
3000
იცით გამოთქმა: "თხოვნა მხოლოდ ნაწილობრივ შედეგს გამოიღებს"?
06:42
It's 28 percent in organ donation.
150
386000
3000
მათ მიიღეს 28 პროცენტი.
06:45
(Laughter)
151
389000
2000
(სიცილი)
06:47
But whatever the countries on the right are doing
152
391000
2000
მაგრამ რასაც არ უნდა აკეთებდნენ ქვეყნები მარჯვნივ
06:49
they are doing a much better job than begging.
153
393000
2000
ისინი აშკარად უკეთს რამეს აკეთებენ ვიდრე თხოვნაა.
06:51
So what are they doing?
154
395000
2000
მაშ რას აკეთებენ?
06:53
Turns out the secret has to do with a form at the DMV.
155
397000
3000
როგორც ირკვევა, საქმე იმ ბლანკშია რომელსაც ხალხი ავსებს.
06:56
And here is the story.
156
400000
2000
აი რა ხდება.
06:58
The countries on the left have a form at the DMV
157
402000
2000
ქვეყნებს მარცხნივ
07:00
that looks something like this.
158
404000
2000
აი ასეთი ფორმა აქვთ.
07:02
Check the box below if you want to participate
159
406000
2000
აღნიშნეთ ქვემოთ თუ გინდათ
07:04
in the organ donor program.
160
408000
2000
დონაციის პროგრამაში მონაწილეობა.
07:06
And what happens?
161
410000
2000
და რა ხდება?
07:08
People don't check, and they don't join.
162
412000
3000
ხალხი არ აღნიშნავს. და შესაბამისად არ მონაწილეობს.
07:11
The countries on the right, the ones that give a lot,
163
415000
2000
ქვეყნებს მარჯვნივ კი
07:13
have a slightly different form.
164
417000
2000
ოდნავ განსხვავებული ბლანკი აქვთ.
07:15
It says check the box below if you don't want to participate.
165
419000
3000
იქ წერია: აღნიშნეთ ქვემოთ თუ არ გინდათ მონაწილეოვა.
07:18
Interestingly enough, when people get this,
166
422000
2000
საინტერესო ისაა, რომ როცა ხალხი ამას კითხულობს,
07:20
they again don't check -- but now they join.
167
424000
3000
ისევ არ აღნიშნავს. მაგრამ ამ შემთხვევაში ისინი მონაწილეობენ.
07:23
(Laughter)
168
427000
3000
(სიცილი)
07:26
Now think about what this means.
169
430000
3000
ახლა კი დაფიქრდით რას ნიშნავს ეს.
07:29
We wake up in the morning and we feel we make decisions.
170
433000
4000
დილით ვიღვიძებთ და გვგონია რომ გადაწყვერილებებს ვიღებთ.
07:33
We wake up in the morning and we open the closet
171
437000
2000
ვიღვიძებთ დილით და ვიხედებით გარდერობში.
07:35
and we feel that we decide what to wear.
172
439000
2000
და ჩვენ გვგონია რომ ვიღებთ გადაწყვეტილებას რა ჩავიცვათ.
07:37
And we open the refrigerator and we feel that we decide what to eat.
173
441000
3000
ვაღებთ მაცივარს და გვგონია რომ ვიღებთ გადაწყვეტილებას რა ვჭამოთ.
07:40
What this is actually saying is that
174
444000
2000
რასაც ეს გვეუბნება კი ისაა, რომ
07:42
much of these decisions are not residing within us.
175
446000
2000
მრავალ ასეთ გადაწყვეტილებას ჩვენ სულაც არ ვიღებთ.
07:44
They are residing in the person who is designing that form.
176
448000
3000
მათ იღებს ხალხი რომელიც ბლანკებს ქმნის.
07:47
When you walk into the DMV,
177
451000
3000
როდესაც საქმე ასეთ გადაწყვეტილებებს ეხება
07:50
the person who designed the form will have a huge influence
178
454000
2000
ადამიანს, რომელმაც ბლანკი შეადგინა დიდი გავლენა ექნება იმაზე
07:52
on what you'll end up doing.
179
456000
2000
თუ თქვენ რას მოიმოქმედებთ.
07:54
Now it's also very hard to intuit these results. Think about it for yourself.
180
458000
4000
საკმაოდ რთულია ამ მიგნების აღქმა. თავად დაფიქრდით.
07:58
How many of you believe
181
462000
2000
რამდენი ტქვენგანი ფიქრობს, რომ
08:00
that if you went to renew your license tomorrow,
182
464000
2000
თუ თქვენ დაგჭირდებოდათ ახალი მართვის მოწმობის აღება
08:02
and you went to the DMV,
183
466000
2000
და შესაბამის ორგანოში მიხვიდოდით
08:04
and you would encounter one of these forms,
184
468000
2000
და მოგცემდნენ ასეთ ფორმას შესავსებად
08:06
that it would actually change your own behavior?
185
470000
3000
ეს შეცვლიდა თქვენს ქცევას?
08:09
Very, very hard to think that you will influence us.
186
473000
2000
ძალიან ძნელია იფიქრო რომ ეს გავლენას მოახდენდა ჩვენზე.
08:11
We can say, "Oh, these funny Europeans, of course it would influence them."
187
475000
2000
თქვენ ალბათ იტყოდით: "ეს ევროპელები... რა თქმა უნდა მათზე ეს მოახდენდა გავლენას."
08:13
But when it comes to us,
188
477000
3000
მაგრამ როცა საქმე ჩვენ გვეხება
08:16
we have such a feeling that we are at the driver's seat,
189
480000
2000
ჩვენ გვგონია რომ საჭესთან ჩვენ ვართ,
08:18
we have such a feeling that we are in control,
190
482000
2000
ჩვენ გვგონია, რომ ჩვენ ნაკონტროლებთ სიტუაციას,
08:20
and we are making the decision,
191
484000
2000
ჩვენ ვიღებთ გადაწყვეტილებებს,
08:22
that it's very hard to even accept
192
486000
2000
ძალიან ძნელია ის დაიჯერო
08:24
the idea that we actually have
193
488000
2000
რომ სინამდვილეში ჩვენ უბრალოდ გვაქვს
08:26
an illusion of making a decision, rather than an actual decision.
194
490000
4000
ილუზია რომ ვიღებთ გადაწყვეტილებას, იმის მაგივრად რომ მართლა მივიღოთ გადაწყვეტილება.
08:30
Now, you might say,
195
494000
2000
ახლა თქვენ იტყვით
08:32
"These are decisions we don't care about."
196
496000
3000
"ეს ისეთი გადაწყვეტილებებია რომლებიც ჩვენ არ გვადარდებს."
08:35
In fact, by definition, these are decisions
197
499000
2000
სინამდვილეში ესაა გადაწყვეტილება იმის შესახებ
08:37
about something that will happen to us after we die.
198
501000
2000
თუ რა ბედი გვეწევა მას შემდეგ რაც ჩვენ მოვკვდებით.
08:39
How could we care about something less
199
503000
3000
როგორ უნდა გვადარდებდეს
08:42
than something that happens after we die?
200
506000
2000
ის თუ რა მოხდება ჩვენი სიკვდილის შემდეგ?
08:44
So a standard economist, someone who believes in rationality,
201
508000
3000
ამიტომ ჩვეულებრივი ეკონომისტი, რომელსაც რაციონალურობის სწამს,
08:47
would say, "You know what? The cost of lifting the pencil
202
511000
3000
იტყოდა "რომ ფანქრის წევისა და V-ს მოხაზვის დანახარჯი
08:50
and marking a V is higher than the possible
203
514000
2000
მეტია ჩვენს შესაძლო შემოსავალზე, რომელიც
08:52
benefit of the decision,
204
516000
2000
ამ გადაწყვეტილებას შეიძლება მოჰყვეს."
08:54
so that's why we get this effect."
205
518000
2000
სწორედ ამიტომაა რომ ასეთ შედეგს ვიღებთ.
08:56
But, in fact, it's not because it's easy.
206
520000
3000
მაგრამ სინამდვილეში ეს იმიტომ არ ხდება რომ ეს ადვილია
08:59
It's not because it's trivial. It's not because we don't care.
207
523000
3000
რომ ეს ტრივიალურია. ან რომ ჩვენ ეს არ გვაღელვებს.
09:02
It's the opposite. It's because we care.
208
526000
3000
პირიქით, ეს ხდება იმიტომ რომ ეს გვაღელვებს.
09:05
It's difficult and it's complex.
209
529000
2000
ეს რთული და კომპლექსური საკითხია.
09:07
And it's so complex that we don't know what to do.
210
531000
2000
ეს ისე კომპლექსურია, რომ ჩვენ არ ვიცით რა გავაკეთოთ.
09:09
And because we have no idea what to do
211
533000
2000
და იმიტომ რომ არ ვიცით რა გავაკეთოთ
09:11
we just pick whatever it was that was chosen for us.
212
535000
4000
ვირჩევთ იმას, რაც ჩვენს მაგივრად უკვე აირჩიეს.
09:15
I'll give you one more example for this.
213
539000
2000
მე სხვა მაგალითსაც გაჩვენებთ.
09:17
This is from a paper by Redelmeier and Schaefer.
214
541000
3000
ეს რედელმეიერისა და შეიფერის სტატიიდანაა.
09:20
And they said, "Well, this effect also happens to experts,
215
544000
3000
და მათ თქვეს: "ეს ექსპერტებსაც მოსდით
09:23
people who are well-paid, experts in their decisions,
216
547000
3000
ადამიანებს, რომლებიც თავიანთი გადაწყვეტილებების ექსპერტები არიან
09:26
do it a lot."
217
550000
2000
ეს მათაც მოსდით."
09:28
And they basically took a group of physicians.
218
552000
2000
და მათ აიღეს ექიმთა ჯგუფი.
09:30
And they presented to them a case study of a patient.
219
554000
2000
მისცეს მათ პაციენტი მაგალითად.
09:32
Here is a patient. He is a 67-year-old farmer.
220
556000
4000
აგერ პაციენტი. 67 წლის ფერმერი.
09:36
He's been suffering from a right hip pain for a while.
221
560000
2000
მას კარგა ხანია სტანჯავს მარჯვენა თეზოს ტკივილი.
09:38
And then they said to the physician,
222
562000
2000
და შემდეგ უთხრეს ექიმს
09:40
"You decided a few weeks ago
223
564000
2000
"რამდენიმე კვირის წინ თქვენ დაასკვენით
09:42
that nothing is working for this patient.
224
566000
2000
რომ ამ პაციენტს არაფერი არ შველის.
09:44
All these medications, nothing seems to be working.
225
568000
2000
მთელი ეს წამლები. არაფერი არ მოქმედებს.
09:46
So you refer the patient to hip replacement therapy.
226
570000
3000
ჰოდა თქვენც ურჩიეთ პაციენტს
09:49
Hip replacement. Okay?"
227
573000
2000
თეძოს შეცვლა"
09:51
So the patient is on a path to have his hip replaced.
228
575000
3000
ჰოდა პაციენტმაც გადაწყვიტა გადაენერგა თეძო.
09:54
And then they said to half the physicians, they said,
229
578000
2000
ამის შემდეგ ექიმთა ნახევარს მათ უთხრეს
09:56
"Yesterday you reviewed the patient's case
230
580000
2000
"გუშინ თქვენ კიდევ ერთხელ გადახედეთ პაციენტის ისტორიას
09:58
and you realized that you forgot to try one medication.
231
582000
3000
და აღმოაჩინეთ რომ არ გიცდიათ ერთი წამალი.
10:01
You did not try ibuprofen.
232
585000
3000
არ გიცდიათ იბუპროფენი.
10:04
What do you do? Do you pull the patient back and try ibuprofen?
233
588000
3000
რას მოიმოქმედებდით? დაუძახებდით უკან პაციენტს და ცდიდით იბუპროფენს?
10:07
Or do you let them go and have hip replacement?"
234
591000
3000
თუ არაფერსაც არ იზამდით და უფლებას მისცემდით გადაენერგათ მისთვის თეძო?"
10:10
Well the good news is that most physicians in this case
235
594000
2000
კარგი ამბავი ისაა, რომ ექიმთა უმრავლესობამ
10:12
decided to pull the patient and try the ibuprofen.
236
596000
3000
გადაწყვიტა პაციენტი გამოეხმო და იბუპროფენი ეცადა.
10:15
Very good for the physicians.
237
599000
2000
ძალიან კარგი.
10:17
The other group of the physicians, they said,
238
601000
2000
ექიმთა მეორე ნაწილს კი მათ უთხრეს
10:19
"Yesterday when you reviewed the case
239
603000
2000
გუშინ, როცა თქვენ კიდევ ერთხელ გადახედეთ პაციენტის იტორიას
10:21
you discovered there were two medications you didn't try out yet,
240
605000
2000
თქვენ აღმოაჩინეთ, რომ არ გიცდიათ ორი წამალი.
10:23
ibuprofen and piroxicam."
241
607000
3000
იბუპროფენი და იპროქსიკამი.
10:26
And they said, "You have two medications you didn't try out yet. What do you do?
242
610000
3000
რას მოიმოქმედებდით? გადანერგვის უფლებას
10:29
You let them go. Or you pull them back.
243
613000
2000
მისცემდით თუ უკან გამოიხმობდით?
10:31
And if you pull them back do you try ibuprofen or piroxicam? Which one?"
244
615000
3000
და თუკი უკან გამოიხმობდით რომელს ცდიდით? იბუპროფენს თუ პიროქსიკამს?
10:34
Now think of it. This decision
245
618000
2000
ახლა დაფიქრდით.
10:36
makes it as easy to let the patient continue with hip replacement.
246
620000
3000
არ გამოხმობის გადაწყვეტილება ადვილია.
10:39
But pulling them back, all of the sudden becomes more complex.
247
623000
3000
გამოხმობა კი უცებ კომპლექსური გახდა.
10:42
There is one more decision.
248
626000
2000
მას ერთი ალტერნატივა დაემატა.
10:44
What happens now?
249
628000
2000
ახლა რა ხდება?
10:46
Majority of the physicians now choose to let the patient go
250
630000
3000
ექიმთა უმრავლესობამ არ გამოხმობის
10:49
to hip replacement.
251
633000
2000
გადაწყვეტილება მიიღო.
10:51
I hope this worries you, by the way --
252
635000
2000
იმედი მაქვს რომ ეს თქვენ აგაღელვებთ
10:53
(Laughter)
253
637000
1000
(სიცილი)
10:54
when you go to see your physician.
254
638000
2000
როცა თქვენ ექიმთან წახვალთ.
10:56
The thing is is that no physician would ever say,
255
640000
3000
საქმე ისაა, რომ აც ერთი ექიმი არ იტყოდა
10:59
"Piroxicam, ibuprofen, hip replacement.
256
643000
2000
"პროქსიკამი, იბუპროფენი, თეძოს გამოცვლა...
11:01
Let's go for hip replacement."
257
645000
2000
მოდი თეძოს გამოცვლა ავირჩიოთ."
11:03
But the moment you set this as the default
258
647000
3000
მაგრამ როდესაც ეს უკანასკნელი წინასწარაა არჩეული
11:06
it has a huge power over whatever people end up doing.
259
650000
4000
ეს ძალიან დიდ გავლენას ახდენს იმაზე თუ რას მოიმოქმედებს ხალხი.
11:10
I'll give you a couple of more examples on irrational decision-making.
260
654000
3000
ირაციონალური მოქმედების კიდევ რამდენიმე მაგალითს გაჩვენებთ.
11:13
Imagine I give you a choice.
261
657000
2000
წარმოიდგინეთ მე მოგეცით არჩევანი.
11:15
Do you want to go for a weekend to Rome?
262
659000
2000
გინდათ შაბათ-კვირის რომში გატარება?
11:17
All expenses paid:
263
661000
2000
ხარჯები მთლიანად დაფარულია,
11:19
hotel, transportation, food, breakfast,
264
663000
2000
სასტუმრო, ტრანსპორტი, საჭმელი
11:21
a continental breakfast, everything.
265
665000
2000
საუზმე, ყველაფერი.
11:23
Or a weekend in Paris?
266
667000
2000
თუ პარიზში?
11:25
Now, a weekend in Paris, a weekend in Rome, these are different things;
267
669000
3000
შაბათ-კვირა პარიზში და რომში სხვადასხვა რამეა.
11:28
they have different food, different culture, different art.
268
672000
2000
სხვა საჭმელი, სხვა კულტურა, სხვა ხელოვნება.
11:30
Now imagine I added a choice to the set
269
674000
2000
ახლა წარმოიდგინეთ მე დავამატე ერთი ალტერნატივა
11:32
that nobody wanted.
270
676000
2000
რომელიც არავის არ უნდოდა.
11:34
Imagine I said, "A weekend in Rome,
271
678000
2000
წარმოიდგინეთ მე შემოგთავაზეთ "შაბათ-კვირა რომში
11:36
a weekend in Paris, or having your car stolen?"
272
680000
3000
პარიზში, ან ის რომ თქვენი მანქანა მოიპარონ"
11:39
(Laughter)
273
683000
3000
(სიცილი)
11:42
It's a funny idea, because why would having your car stolen,
274
686000
3000
საინტერესოა. რატომ უნდა მოახდინოს გავლენა არჩევანზე
11:45
in this set, influence anything?
275
689000
2000
მანქანის მოპარვის ალტერნატივამ?
11:47
(Laughter)
276
691000
2000
(სიცილი)
11:49
But what if the option to have your car stolen
277
693000
3000
მაგრამ რა მოხდება თუ მანქანის მოპარვის ალტერნატივა
11:52
was not exactly like this.
278
696000
2000
ცოტა სხვანაირად იქნება წარმოდგენილი?
11:54
What if it was a trip to Rome, all expenses paid,
279
698000
2000
რა მოხდება თუკი ეს იქნება ისე მოგზაურობა რომში,
11:56
transportation, breakfast,
280
700000
2000
ყველაფერი ანაზღაურებულია, ტრანსპორტი, საუზმე
11:58
but doesn't include coffee in the morning.
281
702000
3000
მაგრამ არ შედის ყავა დილით.
12:01
If you want coffee you have to pay for it yourself. It's two euros 50.
282
705000
3000
თუ გინდათ ყავა მაშინ თქვენ უნდა გადაიხადოთ 2.50 ევრო.
12:04
Now in some ways,
283
708000
3000
ახლა დაფიქრდით,
12:07
given that you can have Rome with coffee,
284
711000
2000
თუკი თქვენ გაქვთ რომი ყავით
12:09
why would you possibly want Rome without coffee?
285
713000
3000
რატომ ამოირჩევთ რომს ყავის გარეშე?
12:12
It's like having your car stolen. It's an inferior option.
286
716000
3000
ეს იგივეა რაც მოპარული მანქანა. უარესი ალტერნატივაა.
12:15
But guess what happened. The moment you add Rome without coffee,
287
719000
2000
მაგრამ გამოიცანით რა მოხდა. როგორც კი დაამატებთ რომს ყავის გარეშე
12:17
Rome with coffee becomes more popular. And people choose it.
288
721000
5000
რომი ყავით ხდება ურო პოპულარული. მეტი ადამიანი ირჩევს მას.
12:22
The fact that you have Rome without coffee
289
726000
3000
უბრალო ფაქტი რომ დაამატეთ რომი უყავოდ
12:25
makes Rome with coffee look superior,
290
729000
2000
რომს ყავით ხდის უკეთეს ალტერნატივად.
12:27
and not just to Rome without coffee -- even superior to Paris.
291
731000
3000
არა მხოლოდ უყავო რომზე, არამედ პარიზზეც.
12:30
(Laughter)
292
734000
4000
(სიცილი)
12:34
Here are two examples of this principle.
293
738000
2000
აგერაა იგივე პრინციპის ორი მაგალითი.
12:36
This was an ad from The Economist a few years ago
294
740000
3000
ესაა სარეკლამო პოსტერი ჟურნალ ეკონომისტის რამდენიმე წლის წინანდელი ნომრიდან
12:39
that gave us three choices.
295
743000
2000
რომელიც თქვენ გთავაზობთ სამ ალტერნატივას.
12:41
An online subscription for 59 dollars.
296
745000
3000
ელექტრონული ვერსიის გამოწერას 59 დოლარად.
12:44
A print subscription for 125.
297
748000
4000
ნაბეჭდი ვერსიის გამოწერას 125 დოლარად.
12:48
Or you could get both for 125.
298
752000
2000
და ორივეს გამოწერას 125 დოლარად.
12:50
(Laughter)
299
754000
2000
(სიცილი)
12:52
Now I looked at this and I called up The Economist.
300
756000
2000
მე როცა ვნახე ეს რეკლამა დავურეკე ჟირნალს
12:54
And I tried to figure out what were they thinking.
301
758000
3000
და ვცადე გამერკვია რატომ შესთავაზეს მომხმარებელს ასეთი არჩევანი.
12:57
And they passed me from one person to another to another,
302
761000
3000
მრავალი გადამისამართების შემდეგ
13:00
until eventually I got to a person who was in charge of the website.
303
764000
4000
მოვხვდი ადამიანთან რომელიც მთელს ვებსაიტს კურირებდა.
13:04
And I called them up. And they went to check what was going on.
304
768000
3000
დავურეკე და ისინიც დამპირდნენ რომ გაარკვევდნენ რა ხდებოდა.
13:07
The next thing I know, the ad is gone. And no explanation.
305
771000
4000
და უცებ ეს რეკლამა გაქრა. ყოველგვარი ახსნა-განმარტების გარეშე.
13:11
So I decided to do the experiment
306
775000
2000
ჰოდა მეც გადავწყვიტე ჩამეტარებინა ექსპერიმენტი
13:13
that I would have loved The Economist to do with me.
307
777000
3000
სადაც ძალიან მინდოდა ჟურნალსაც მიეღო მონაწილეობა.
13:16
I took this and I gave it to 100 MIT students.
308
780000
2000
ჩვენი უნივერსიტეტის 100 სტუდენტს მივეცი ეს პოსტერი
13:18
I said, "What would you choose?"
309
782000
2000
და ვკითხე რას აირჩევდნენ.
13:20
These are the market share. Most people wanted the combo deal.
310
784000
4000
ესაა მიღებული განაწილება. უმრავლესობას კომბინირებული შეთავაზება უნდოდა.
13:24
Thankfully nobody wanted the dominated option.
311
788000
2000
კიდევ კარგი უარესი ალტერნატივა არავის უნდოდა.
13:26
That means our students can read.
312
790000
2000
ეს ნიშნავს რომ ჩვენმა სტუდენტებმა კითხვა იციან.
13:28
(Laughter)
313
792000
1000
(სიცილი)
13:29
But now if you have an option that nobody wants,
314
793000
3000
თუ ჩვენ გვაქვს ალტერნატივა, რომელიც არავის არ უნდა
13:32
you can take it off. Right?
315
796000
2000
ჩვენ შეგვიძლია უბრალოდ ამოვიღოთ სიიდან, არა?
13:34
So I printed another version of this,
316
798000
2000
ჰოდა მეც გავაკეთე ახალი პოსტერი
13:36
where I eliminated the middle option.
317
800000
2000
სადაც ეს ალტერნატივა არ იყო.
13:38
I gave it to another 100 students. Here is what happens.
318
802000
3000
და მივეცი 100 სტუდენტს. აი რა მოხდა.
13:41
Now the most popular option became the least popular.
319
805000
3000
ყველაზე პოპულარული ალტერნატივა ახლა არაპოპულარული გახდა.
13:44
And the least popular became the most popular.
320
808000
3000
და პირიქით.
13:47
What was happening was the option that was useless,
321
811000
4000
რა მოხდა და რომელიც უსარგებლო იყო,
13:51
in the middle, was useless in the sense that nobody wanted it.
322
815000
4000
შუა, უსარგებლო იყო იმ მხრივ რომ არავის არ უნდოდა.
13:55
But it wasn't useless in the sense that it helped people figure out
323
819000
2000
მაგრამ არ იყო უსარგებლო იმ მხრივ რომ ის ეხმარებოდა ხალხს
13:57
what they wanted.
324
821000
2000
მიმხვდარიყვნენ თუ რა უნდოდათ.
13:59
In fact, relative to the option in the middle,
325
823000
3000
სინამდვილეში შუა ალტერნატივასთან შედარებით,
14:02
which was get only the print for 125,
326
826000
4000
რომელიც იყო ნაბეჭდი ვერსია 125 დოლარად,
14:06
the print and web for 125 looked like a fantastic deal.
327
830000
4000
ნაბეჭდი და ელექტრონული ერთად 135 დოლარად ფანტასტიკურად ჩანდა.
14:10
And as a consequence, people chose it.
328
834000
2000
შედეგად ხალხიც სწორედ მას ირჩევდა.
14:12
The general idea here, by the way,
329
836000
2000
ზოგადი გზავნილი, სხვათა შორის,
14:14
is that we actually don't know our preferences that well.
330
838000
2000
არის რომ ჩვენ არცთუისე კარგად ვიცით თუ რა გვინდა.
14:16
And because we don't know our preferences that well
331
840000
2000
და სწორედ იმიტომ რომ არ ვიცით ზუსტად რა გვინდა
14:18
we're susceptible to all of these influences from the external forces:
332
842000
4000
ადვილად ვექცევით გარეშე ძალების გავლენის ქვეშ.
14:22
the defaults, the particular options that are presented to us, and so on.
333
846000
4000
წინასწარ არჩეული ალტერნატივები, ალტერნატივების სია რომელსაც გვთავაზობენ და ა.შ.
14:26
One more example of this.
334
850000
2000
კიდევ ერთი მაგალითი.
14:28
People believe that when we deal with physical attraction,
335
852000
3000
ხალხი ფიქრობს, რომ როცა საქმე ფიზიკურ მიმზიდველობას ეხება
14:31
we see somebody, and we know immediately whether we like them or not,
336
855000
3000
დაინახავ ვინმეს და უმალვე იცი მოგწონს თუ არა.
14:34
attracted or not.
337
858000
2000
გიზიდავს თუ არა.
14:36
Which is why we have these four-minute dates.
338
860000
2000
ამიტომ გვაქვს ეს ოთხ-წუთიანი პაემნები.
14:38
So I decided to do this experiment with people.
339
862000
3000
მეც გადავწყვიტე ეს ექსპერიმენტი ჩამეტარებინა ხალხზე.
14:41
I'll show you graphic images of people -- not real people.
340
865000
2000
მე გაჩვენებთ ხალხის სურათებს - თვითონ ხალხს არა.
14:43
The experiment was with people.
341
867000
2000
თვითონ ექსპერიმენტში ხალხი მონაწილეობდა.
14:45
I showed some people a picture of Tom, and a picture of Jerry.
342
869000
3000
მე ვაჩვენე ხალხს ტომის სურათი და ჯერის სურათი
14:48
I said "Who do you want to date? Tom or Jerry?"
343
872000
3000
და ვკითხე, ვისთან გინდათ წახვიდეთ პაემანზე ტომთან, თუ ჯერისთან?
14:51
But for half the people I added an ugly version of Jerry.
344
875000
4000
მაგრამ ხალხის ნახევარს მესამე ალტერნატივად ვანახე, სადაც მახინჯი ჯერი იყო გამოსახული.
14:55
I took Photoshop and I made Jerry slightly less attractive.
345
879000
5000
ფოტოშოპით მისი სახე ოდნავ ნაკლებად მიმზიდველი გავხადეთ.
15:00
(Laughter)
346
884000
1000
(სიცილი)
15:01
The other people, I added an ugly version of Tom.
347
885000
4000
მეორე ნახევარს ალტერნატივად მახინჯი ტომის სურათი ვანახეთ.
15:05
And the question was, will ugly Jerry and ugly Tom
348
889000
3000
და გვაინტერესებდა დაეხმარებოდა თუ არა მახინჯი ტომი და ჯერი
15:08
help their respective, more attractive brothers?
349
892000
4000
მათ უფრო მიმზიდველ შესაბამის ძმებს.
15:12
The answer was absolutely yes.
350
896000
2000
პასუხია: კი.
15:14
When ugly Jerry was around, Jerry was popular.
351
898000
2000
როცა მახინჯი ჯერი იყო ალტერნატივებში - ჯერი პოპულარული იყო.
15:16
When ugly Tom was around, Tom was popular.
352
900000
2000
როცა მახინჯი ტომი იყო ალტერნატივებში - ტომი იყო პოპულარული.
15:18
(Laughter)
353
902000
2000
(სიცილი)
15:20
This of course has two very clear implications
354
904000
2000
ამას ორი მარტივი შედეგი აქვს
15:22
for life in general.
355
906000
4000
საერთოდ ცხოვრებაში გამოსაყენებლად.
15:26
If you ever go bar hopping, who do you want to take with you?
356
910000
3000
თუ კაფეში პარტნიორის საძებნად მიდიხართ ვინ უნდა წაიყვანოთ თან?
15:29
(Laughter)
357
913000
6000
(სიცილი)
15:35
You want a slightly uglier version of yourself.
358
919000
3000
თქვენ გჭირდებათ თქვენივე ოდნავ მახინჯი ვერსია.
15:38
(Laughter)
359
922000
2000
(სიცილი)
15:40
Similar. Similar ... but slightly uglier.
360
924000
2000
თქვენნაირი, მსგავსი... მაგრამ ოდნავ მახინჯი.
15:42
(Laughter)
361
926000
2000
(სიცილი)
15:44
The second point, or course, is that
362
928000
2000
მეორე შედეგი კი ისაა, რომ
15:46
if somebody else invites you, you know how they think about you.
363
930000
3000
თუ ვინმე გთხოვთ მასთან ერთად წახვიდეთ კაფეში, უკვე იცით ის ადამიანი რას ფიქრობს თქვენზე.
15:49
(Laughter)
364
933000
3000
(სიცილი)
15:52
Now you're getting it.
365
936000
2000
ახლა უკვე ხვდებით რისი თქმაც მინდა.
15:54
What is the general point?
366
938000
2000
რა არის ზოგადი გაკვეთილი?
15:56
The general point is that when we think about economics we have
367
940000
2000
ესს ის, რომ როცა ეკონომიკაზე ვფიქრობთ
15:58
this beautiful view of human nature.
368
942000
3000
ვფიქრობთ იდეალურ ადამიანზე.
16:01
"What a piece of work is man! How noble in reason!"
369
945000
2000
"როგორი ხელოვნების ნიმუშია ადამიანი! როგორი კეთილშობილი ინტერესებით!"
16:03
We have this view of ourselves, of others.
370
947000
3000
ჩვენ ასე ვფიქრობთ ჩვენს თავზე, სხვებზე.
16:06
The behavioral economics perspective
371
950000
2000
ქცევითი ეკონომიკის შეხედულება
16:08
is slightly less generous to people.
372
952000
3000
ნაკლებად დიდსულოვანია ადამიანთან მიმართებაში.
16:11
In fact in medical terms, that's our view.
373
955000
3000
აი ესაა ჩვენი მოსაზრება.
16:14
(Laughter)
374
958000
6000
(სიცილი)
16:20
But there is a silver lining.
375
964000
2000
მაგრამ არის რაღაც პოზიტიურიც.
16:22
The silver lining is, I think,
376
966000
2000
სწორედ ეს პოზიტიურია ის
16:24
kind of the reason that behavioral economics is interesting and exciting.
377
968000
4000
რაც ქცევითი ეკონომიკის საინტერესოობას განაპირობებს.
16:28
Are we Superman? Or are we Homer Simpson?
378
972000
2000
ვეინ ვართ ჩვენ? სუპერმენები თუ ჰომერ სიმპსონები?
16:30
When it comes to building the physical world,
379
974000
4000
ჰოცა საქმე შენებას ეხება,
16:34
we kind of understand our limitations.
380
978000
2000
ჩვენ თითქოს ვიცით რა შეგვიძლია
16:36
We build steps. And we build these things
381
980000
2000
ჩვენ ვქმნით საფეხურებს, და ამ რაღაცეებს
16:38
that not everybody can use obviously.
382
982000
3000
რომელთა გამოყენებაც ყველას არ შეუძლია.
16:41
(Laughter)
383
985000
1000
(სიცილი)
16:42
We understand our limitations,
384
986000
2000
ჩვენ ვხვდებით ჩვენი შესაძლებლობების საზღვრებს
16:44
and we build around it.
385
988000
2000
და გვერდს ვუვლით მათ.
16:46
But for some reason when it comes to the mental world,
386
990000
2000
მაგრამ როდესაც საქმე გონებრივ შესაძლებლობებს ეხება
16:48
when we design things like healthcare and retirement and stockmarkets,
387
992000
4000
როდესაც ჩვენ ვქმნით ისეთ რამეებს როგორიცაა ჯანდაცვა, საპენსიო მექანიზმი და საფონდო ბირჟა
16:52
we somehow forget the idea that we are limited.
388
996000
2000
ჩვენ რატომღაც გვაგიწყდება რომ ჩვენი შესაძლებლობები შეზღუდულია
16:54
I think that if we understood our cognitive limitations
389
998000
3000
მე მგონია, ჩვენ რომ ვხვდებოდეთ თუ სადაა ჩვენი გონებრივი შესაძლებლობების ზღვარი
16:57
in the same way that we understand our physical limitations,
390
1001000
2000
იგივე ნაირად როგორც ჩვენ ამას ფიზიკურ შესაძლებლობებთან დაკავშირებით ვხვდებით,
16:59
even though they don't stare us in the face in the same way,
391
1003000
2000
იმის მიუხედავად რომ ეს ასე ადვილი გასაკეთებელი არაა
17:01
we could design a better world.
392
1005000
3000
ჩვენ შევძლებდით უკეთესი სამყარო აგვეშენებინა.
17:04
And that, I think, is the hope of this thing.
393
1008000
2000
და მე მგონია რომ არის ამის იმედი.
17:06
Thank you very much.
394
1010000
2000
დიდი მადლობა.
17:08
(Applause)
395
1012000
8000
(აპლოდისმენტები)
ABOUT THE SPEAKER
Dan Ariely - Behavioral economistThe dismal science of economics is not as firmly grounded in actual behavior as was once supposed. In "Predictably Irrational," Dan Ariely told us why.
Why you should listen
Dan Ariely is a professor of psychology and behavioral economics at Duke University and a founding member of the Center for Advanced Hindsight. He is the author of the bestsellers Predictably Irrational, The Upside of Irrationality, and The Honest Truth About Dishonesty -- as well as the TED Book Payoff: The Hidden Logic that Shapes Our Motivations.
Through his research and his (often amusing and unorthodox) experiments, he questions the forces that influence human behavior and the irrational ways in which we often all behave.
Dan Ariely | Speaker | TED.com