TED2008
Benjamin Zander: The transformative power of classical music
Benjamin Zander over muziek en passie
Filmed:
Readability: 2.5
13,160,338 views
Benjamin Zander heeft twee aanstekelijke passies: klassieke muziek en ons bewust maken van onze onaangeboorde liefde ervoor -- en bij uitbreiding, onze onaangeboorde liefde voor alle nieuwe mogelijkheiden, nieuwe ervaringen, nieuwe connecties.
Benjamin Zander - Conductor
A leading interpreter of Mahler and Beethoven, Benjamin Zander is known for his charisma and unyielding energy -- and for his brilliant pre-concert talks. Full bio
A leading interpreter of Mahler and Beethoven, Benjamin Zander is known for his charisma and unyielding energy -- and for his brilliant pre-concert talks. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Probably a lot of you know the story of the two salesmen
0
0
3000
Jullie kennen wellicht
het verhaal van twee verkopers
het verhaal van twee verkopers
00:15
who went down to Africa in the 1900s.
1
3000
3000
die naar Afrika gingen in de jaren 1900.
00:18
They were sent down to find if there was any opportunity
2
6000
2000
Ze onderzochten of het mogelijk was
00:20
for selling shoes,
3
8000
2000
schoenen te verkopen.
00:22
and they wrote telegrams back to Manchester.
4
10000
3000
Ze stuurden telegrammen
terug naar Manchester.
terug naar Manchester.
00:25
And one of them wrote, "Situation hopeless. Stop.
5
13000
4000
De ene schreef: "Situatie hopeloos. Stop.
Ze dragen geen schoenen."
00:29
They don't wear shoes."
6
17000
1000
00:30
And the other one wrote, "Glorious opportunity.
7
18000
3000
De andere schreef:
"Prachtige kans.
"Prachtige kans.
00:33
They don't have any shoes yet."
8
21000
2000
Ze hebben nog geen schoenen."
00:35
(Laughter)
9
23000
1000
(Gelach)
00:36
Now, there's a similar situation in the classical music world,
10
24000
3000
De situatie is vergelijkbaar
in de wereld van de klassieke muziek:
in de wereld van de klassieke muziek:
er zijn mensen die denken
00:40
because there are some people who think
11
28000
1000
00:41
that classical music is dying.
12
29000
3000
dat klassieke muziek
aan het uitsterven is.
aan het uitsterven is.
En anderen denken:
je hebt nog niet de helft gezien.
je hebt nog niet de helft gezien.
00:45
And there are some of us who think you ain't seen nothing yet.
13
33000
3000
00:48
And rather than go into statistics and trends,
14
36000
4000
Liever dan op statistieken
en trends in te gaan
en trends in te gaan
00:52
and tell you about all the orchestras that are closing,
15
40000
2000
en te vertellen over orkesten
die ermee stoppen,
die ermee stoppen,
00:54
and the record companies that are folding,
16
42000
3000
of platenmaatschappijen
die zich terugtrekken,
die zich terugtrekken,
00:57
I thought we should do an experiment tonight -- an experiment.
17
45000
4000
dacht ik te experimenteren.
01:01
Actually, it's not really an experiment, because I know the outcome.
18
49000
4000
Het is niet echt een experiment,
want ik ken de uitkomst al,
want ik ken de uitkomst al,
01:06
But it's like an experiment. Now, before we --
19
54000
2000
maar het lijkt zo.
01:08
(Laughter)
20
56000
4000
Voor we --
(Gelach)
(Gelach)
01:12
-- before we start, I need to do two things.
21
60000
2000
Voordat we beginnen,
moet ik twee dingen doen.
moet ik twee dingen doen.
01:14
One is I want to remind you of what a seven-year-old child
22
62000
4000
Eerst laat ik jullie horen hoe een zevenjarig kind
klinkt als hij piano speelt.
klinkt als hij piano speelt.
01:19
sounds like when he plays the piano.
23
67000
1000
01:20
Maybe you have this child at home.
24
68000
2000
Misschien heb je zo'n kind thuis.
01:23
He sounds something like this.
25
71000
1000
Het klinkt ongeveer zo.
01:24
(Piano)
26
72000
20000
(Piano speelt houterig en onregelmatig)
01:44
I see some of you recognize this child.
27
92000
2000
Ik zie dat sommigen dit kind herkennen.
01:46
Now, if he practices for a year and takes lessons, he's now eight
28
94000
5000
Als hij een jaar lang oefent
en lessen neemt, hij is nu acht,
en lessen neemt, hij is nu acht,
01:51
and he sounds like this.
29
99000
1000
klinkt hij zo.
01:52
(Piano)
30
100000
7000
(Piano speelt in het juiste ritme,
maar erg nadrukkelijk)
maar erg nadrukkelijk)
01:59
Then he practices for another year and takes lessons -- now he's nine.
31
107000
3000
Hij oefent nog een jaar en neemt lessen,
hij is nu negen.
hij is nu negen.
02:02
(Piano)
32
110000
6000
(Piano speelt een beetje beter,
maar nog steeds nadrukkelijk)
maar nog steeds nadrukkelijk)
02:08
Then he practices for another and takes lessons -- now he's 10.
33
116000
3000
Hij oefent nog een jaar en neemt lessen,
hij is nu tien.
hij is nu tien.
02:11
(Piano)
34
119000
7000
(Piano speelt een beetje sneller,
maar nog steeds nadrukkelijk)
maar nog steeds nadrukkelijk)
02:18
At that point, they usually give up.
35
126000
1000
Tegen die tijd geven ze meestal op.
02:19
(Laughter)
36
127000
2000
(Gelach)
02:21
(Applause)
37
129000
2000
(Applaus)
02:23
Now, if you'd waited, if you'd waited for one more year,
38
131000
2000
Als je nog één jaar had gewacht,
02:26
you would have heard this.
39
134000
1000
dan zou je dit gehoord hebben.
02:27
(Piano)
40
135000
9000
(Piano speelt met gevoel en dynamiek)
02:36
Now, what happened was not maybe what you thought,
41
144000
3000
Wat gebeurde,
was niet wat je verwachtte --
was niet wat je verwachtte --
02:39
which is, he suddenly became passionate, engaged,
42
147000
3000
dat hij plotseling
gepassioneerd raakte, gegrepen,
gepassioneerd raakte, gegrepen,
02:42
involved, got a new teacher, he hit puberty, or whatever it is.
43
150000
3000
betrokken, nieuwe leraar kreeg,
in de puberteit kwam of zo.
in de puberteit kwam of zo.
02:45
What actually happened was the impulses were reduced.
44
153000
4000
Het verschil was
dat er minder impulsen waren.
dat er minder impulsen waren.
Kijk, de eerste keer
speelde hij
speelde hij
02:50
You see, the first time, he was playing
45
158000
1000
02:51
with an impulse on every note.
46
159000
2000
met nadruk op elke noot.
02:54
(Piano)
47
162000
2000
(Piano)
02:56
And the second, with an impulse every other note.
48
164000
2000
De tweede keer met nadruk
op elke tweede noot.
op elke tweede noot.
02:59
(Piano)
49
167000
2000
(Piano)
03:01
You can see it by looking at my head.
50
169000
1000
Je ziet het aan mijn hoofd.
03:03
(Laughter)
51
171000
1000
(Gelach)
03:04
The nine-year-old
52
172000
2000
De negenjarige
03:06
put an impulse on every four notes.
53
174000
1000
legde nadruk om de vier noten.
03:07
(Piano)
54
175000
2000
(Piano)
03:10
And the 10-year-old, on every eight notes.
55
178000
1000
De tienjarige om de acht noten.
03:11
(Piano)
56
179000
3000
(Piano)
03:14
And the 11-year-old, one impulse on the whole phrase.
57
182000
2000
De elfjarige legt
maar één klemtoon per zin.
maar één klemtoon per zin.
03:16
(Piano)
58
184000
3000
(Piano)
03:20
I know -- I don't know how we got into this position.
59
188000
2000
Ik heb geen idee
hoe ik in deze positie ben geraakt.
hoe ik in deze positie ben geraakt.
03:22
(Laughter)
60
190000
2000
(Gelach)
03:25
I didn't say, "I'm going to move my shoulder over, move my body."
61
193000
2000
Ik zei niet: "Ik beweeg nu mijn schouder
en mijn lichaam."
en mijn lichaam."
03:27
No, the music pushed me over,
62
195000
2000
Nee, de muziek duwde mij naar één kant.
03:29
which is why I call it one-buttock playing.
63
197000
2000
Daarom noem ik het 'één-bil-spelen'.
03:31
(Piano)
64
199000
2000
(Piano)
03:33
It can be the other buttock.
65
201000
1000
Het kan ook de andere bil zijn.
03:34
(Piano)
66
202000
4000
(Piano)
03:38
You know, a gentleman was once watching a presentation I was doing,
67
206000
3000
Ooit keek een man eens toe
03:41
when I was working with a young pianist.
68
209000
1000
terwijl ik aan het werk was
met een jonge pianist.
met een jonge pianist.
03:43
He was the president of a corporation in Ohio.
69
211000
2000
De directeur van een bedrijf in Ohio.
03:45
And I was working with this young pianist
70
213000
2000
Ik werkte met de jonge pianist en zei:
03:48
and I said, "The trouble with you is you're a two-buttock player.
71
216000
2000
"Jouw probleem is
dat je speelt op twee billen.
dat je speelt op twee billen.
03:50
You should be a one-buttock player."
72
218000
2000
Je moet op één bil spelen.
03:52
And I moved his body like that, while he was playing.
73
220000
2000
Ik verplaatste zijn lichaam tijdens zijn spel.
03:54
And suddenly, the music took off. It took flight.
74
222000
2000
Plotseling kwam de muziek op gang.
Ze ging ervan door.
Ze ging ervan door.
03:57
There was a gasp in the audience when they heard the difference.
75
225000
2000
Het publiek was verbijsterd
door het verschil.
door het verschil.
03:59
And then I got a letter from this gentleman.
76
227000
2000
De man schreef mij een brief:
04:01
He said, "I was so moved.
77
229000
1000
"Ik was zo geraakt
04:02
I went back and I transformed my entire company
78
230000
2000
dat ik mijn hele bedrijf heb veranderd
in een bedrijf dat op één bil speelt."
04:05
into a one-buttock company."
79
233000
1000
04:06
(Laughter)
80
234000
3000
(Gelach)
04:10
Now, the other thing I wanted to do is to tell you about you.
81
238000
2000
Ik wil jullie ook iets vertellen over jullie.
04:12
There are 1,600 people, I believe.
82
240000
3000
Er zijn hier 1.600 mensen geloof ik.
04:15
My estimation is that probably 45 of you
83
243000
3000
Ik schat dat er waarschijnlijk
45 onder jullie
45 onder jullie
04:18
are absolutely passionate about classical music.
84
246000
2000
helemaal gepassioneerd zijn
door klassieke muziek.
door klassieke muziek.
04:21
You adore classical music. Your FM is always on that classical dial.
85
249000
5000
Je bent dol op klassieke muziek. Je radio
is er steeds op afgestemd.
is er steeds op afgestemd.
04:26
And you have CDs in your car, and you go to the symphony.
86
254000
3000
Je hebt cd's in de auto
en luistert naar het orkest.
en luistert naar het orkest.
04:29
And your children are playing instruments.
87
257000
1000
Je kinderen spelen instrumenten.
04:30
You can't imagine your life without classical music.
88
258000
2000
Je kunt je geen leven voorstellen
zonder klassieke muziek.
zonder klassieke muziek.
04:33
That's the first group; it's quite a small group.
89
261000
2000
Dat is de eerste,
tamelijk kleine groep.
tamelijk kleine groep.
04:35
Then there's another group, bigger group.
90
263000
2000
Dan is er nog een grotere groep.
04:37
These are the people who don't mind classical music.
91
265000
2000
Deze mensen hebben niets
tegen klassieke muziek. (Gelach)
tegen klassieke muziek. (Gelach)
04:39
(Laughter)
92
267000
1000
04:40
You know, you've come home from a long day,
93
268000
2000
Je kent het wel: je komt thuis
van een lange dag,
van een lange dag,
04:42
and you take a glass of wine, and you put your feet up.
94
270000
2000
neemt een glas wijn
en legt je voeten op tafel.
en legt je voeten op tafel.
04:45
A little Vivaldi in the background doesn't do any harm.
95
273000
2000
Een beetje Vivaldi op de achtergrond
kan geen kwaad. (Gelach)
kan geen kwaad. (Gelach)
04:47
(Laughter)
96
275000
1000
Dat is de tweede groep.
04:48
That's the second group.
97
276000
1000
04:49
Now comes the third group.
98
277000
1000
Nu komt de derde groep, die nooit
naar klassieke muziek luistert.
naar klassieke muziek luistert.
04:50
These are the people who never listen to classical music.
99
278000
2000
04:52
It's just simply not part of your life.
100
280000
2000
Het is simpelweg
geen onderdeel van hun leven.
geen onderdeel van hun leven.
04:55
You might hear it like second-hand smoke at the airport, but --
101
283000
2000
Het is als passief roken
op het vliegveld,
op het vliegveld,
04:57
(Laughter)
102
285000
2000
(Gelach)
04:59
-- and maybe a little bit of a march from "Aida"
103
287000
1000
Misschien een stukje
uit een mars uit Aïda
uit een mars uit Aïda
05:00
when you come into the hall. But otherwise, you never hear it.
104
288000
3000
als je de zaal binnenkomt,
maar verder niets.
maar verder niets.
Dat is wellicht
de grootste groep.
de grootste groep.
05:04
That's probably the largest group of all.
105
292000
1000
05:05
And then there's a very small group.
106
293000
2000
Dan is er een hele kleine groep
05:07
These are the people who think they're tone-deaf.
107
295000
3000
mensen die denken dat ze toondoof zijn.
05:10
Amazing number of people think they're tone-deaf.
108
298000
2000
Heel veel mensen
denkt dat ze toondoof zijn.
denkt dat ze toondoof zijn.
05:13
Actually, I hear a lot, "My husband is tone-deaf."
109
301000
2000
Het klinkt meestal als:
"Mijn man is toondoof." (Gelach)
"Mijn man is toondoof." (Gelach)
05:15
(Laughter)
110
303000
1000
05:16
Actually, you cannot be tone-deaf. Nobody is tone-deaf.
111
304000
3000
Eigenlijk kun je niet toondoof zijn.
Niemand is toondoof.
Niemand is toondoof.
05:19
If you were tone-deaf, you couldn't change the gears
112
307000
3000
Als je toondoof zou zijn,
kon je niet schakelen
kon je niet schakelen
05:22
on your car, in a stick shift car.
113
310000
2000
in een handgeschakelde auto.
05:24
You couldn't tell the difference between
114
312000
2000
Je zou het verschil niet kunnen horen
05:26
somebody from Texas and somebody from Rome.
115
314000
2000
tussen iemand uit Texas
en iemand uit Rome.
en iemand uit Rome.
05:28
And the telephone. The telephone. If your mother calls
116
316000
4000
De telefoon: als je moeder belt
op die waardeloze telefoon,
en ze zegt: "Hallo,"
en ze zegt: "Hallo,"
05:33
on the miserable telephone, she calls and says, "Hello,"
117
321000
2000
05:35
you not only know who it is, you know what mood she's in.
118
323000
3000
dan weet je niet alleen wie het is,
je weet ook in welke stemming ze is.
je weet ook in welke stemming ze is.
05:39
You have a fantastic ear. Everybody has a fantastic ear.
119
327000
3000
Je hebt een fantastisch gehoor.
Iedereen heeft dat.
Iedereen heeft dat.
05:42
So nobody is tone-deaf.
120
330000
2000
Niemand is toondoof.
05:44
But I tell you what. It doesn't work for me to go on with this thing,
121
332000
4000
Het zal niet werken
als ik nu verder ga
als ik nu verder ga
05:48
with such a wide gulf between those who understand,
122
336000
3000
met zo'n grote kloof tussen
diegenen die klassieke muziek
diegenen die klassieke muziek
begrijpen, ervan houden
en er gepassioneerd voor zijn
en er gepassioneerd voor zijn
05:52
love and [are] passionate about classical music,
123
340000
2000
05:54
and those who have no relationship to it at all.
124
342000
3000
en diegenen die er
helemaal niets mee hebben.
helemaal niets mee hebben.
05:57
The tone-deaf people, they're no longer here.
125
345000
2000
De toondove mensen, die zijn hier niet langer.
05:59
But even between those three categories, it's too wide a gulf.
126
347000
4000
Maar zelfs tussen die drie categorieën
is de kloof te groot.
is de kloof te groot.
06:03
So I'm not going to go on until every single person in this room,
127
351000
4000
Ik ga dus niet door totdat
elke persoon in deze zaal,
elke persoon in deze zaal,
06:07
downstairs and in Aspen, and everybody else looking,
128
355000
5000
hier beneden en in Aspen,
en iedereen die kijkt,
en iedereen die kijkt,
06:13
will come to love and understand classical music.
129
361000
3000
van klassieke muziek gaat houden
en het gaat begrijpen.
en het gaat begrijpen.
06:16
So that's what we're going to do.
130
364000
2000
Dat gaan we nu doen.
06:19
Now, you notice that there is not the slightest doubt in my mind
131
367000
5000
Je merkt aan mijn gezicht dat ik
er niet aan twijfel dat dit gaat werken.
er niet aan twijfel dat dit gaat werken.
06:24
that this is going to work if you look at my face, right?
132
372000
3000
06:27
It's one of the characteristics of a leader that he not doubt
133
375000
4000
Dat is een eigenschap van een leider:
dat hij geen moment
dat hij geen moment
06:31
for one moment the capacity of the people he's leading
134
379000
3000
twijfelt aan de capaciteiten
van de mensen die hij leidt
van de mensen die hij leidt
06:35
to realize whatever he's dreaming.
135
383000
2000
om te realiseren waarvan hij droomt.
06:37
Imagine if Martin Luther King had said, "I have a dream.
136
385000
3000
Stel je voor dat Martin Luther King
had gezegd: "Ik heb een droom.
had gezegd: "Ik heb een droom.
06:40
Of course, I'm not sure they'll be up to it."
137
388000
2000
Maar ik weet niet zeker
of ze het wel kunnen."
of ze het wel kunnen."
06:42
(Laughter)
138
390000
3000
(Gelach)
06:46
All right. So I'm going to take a piece of Chopin.
139
394000
2000
Ik ga een stuk van Chopin spelen.
06:48
This is a beautiful prelude by Chopin. Some of you will know it.
140
396000
5000
Het is een prachtige prelude van Chopin.
Sommigen van jullie zullen haar kennen.
Sommigen van jullie zullen haar kennen.
06:54
(Music)
141
402000
28000
(Muziek)
07:22
Do you know what I think probably happened in this room?
142
430000
2000
Weet je wat ik denk
dat er gebeurde in deze zaal?
dat er gebeurde in deze zaal?
07:25
When I started, you thought, "How beautiful that sounds."
143
433000
2000
Toen ik begon, dacht je:
wat klinkt dat prachtig.
wat klinkt dat prachtig.
07:27
(Music)
144
435000
13000
(Muziek)
07:41
"I don't think we should go to the same place
145
449000
1000
"Ik denk niet dat we naar dezelfde plek
op vakantie moeten gaan volgend jaar."
op vakantie moeten gaan volgend jaar."
07:42
for our summer holidays next year."
146
450000
2000
07:44
(Laughter)
147
452000
3000
(Gelach)
07:47
It's funny, isn't it? It's funny how those thoughts
148
455000
3000
Grappig hoe die gedachten
07:50
kind of waft into your head.
149
458000
3000
boven komen drijven in je hoofd.
07:53
And of course --
150
461000
1000
En natuurlijk --
07:54
(Applause)
151
462000
3000
(Applaus)
07:57
-- and of course, if the piece is long and you've had a long day,
152
465000
2000
-- als het stuk lang is,
en je dag was dat ook,
en je dag was dat ook,
dan kan je wegglijden.
08:00
you might actually drift off.
153
468000
1000
08:01
Then your companion will dig you in the ribs
154
469000
2000
Je partner port je dan in je zij
08:03
and say, "Wake up! It's culture!" And then you feel even worse.
155
471000
4000
en zegt: "Wakker worden! Dit is cultuur!"
En dan voel je je nog slechter.
En dan voel je je nog slechter.
08:07
But has it ever occurred to you that the reason you feel sleepy
156
475000
3000
Is het ooit bij je opgekomen
dat de oorzak van je slaperig gevoel
dat de oorzak van je slaperig gevoel
bij klassieke muziek niet bij jou ligt, maar bij ons?
08:11
in classical music is not because of you, but because of us?
157
479000
2000
08:13
Did anybody think while I was playing,
158
481000
2000
Dacht iemand terwijl ik
aan het spelen was:
aan het spelen was:
08:15
"Why is he using so many impulses?"
159
483000
2000
waarom legt hij zoveel klemtonen?
08:17
If I'd done this with my head you certainly would have thought it.
160
485000
3000
Als ik zo deed met mijn hoofd
had je dat zeker gedacht.
had je dat zeker gedacht.
08:21
(Music)
161
489000
5000
(Muziek)
08:26
And for the rest of your life, every time you hear classical music,
162
494000
4000
Voor de rest van je leven zal je,
iedere keer als je klassieke muziek hoort,
iedere keer als je klassieke muziek hoort,
08:30
you'll always be able to know if you hear those impulses.
163
498000
4000
in staat zijn te weten
of je die klemtonen hoort.
of je die klemtonen hoort.
08:34
So let's see what's really going on here.
164
502000
2000
Laten we eens bekijken
wat er hier gebeurt.
wat er hier gebeurt.
08:36
We have a B. This is a B. The next note is a C.
165
504000
5000
We hebben een B. Dit is een B.
De volgende noot is een C.
De volgende noot is een C.
08:41
And the job of the C is to make the B sad. And it does, doesn't it?
166
509000
3000
De rol van de C is de B droevig maken.
Hoor je het?
Hoor je het?
08:44
(Laughter)
167
512000
3000
(Gelach)
08:47
Composers know that. If they want sad music,
168
515000
2000
Componisten weten dat.
Als ze droevige muziek willen
Als ze droevige muziek willen
08:49
they just play those two notes.
169
517000
1000
dan spelen ze gewoon
deze twee noten.
deze twee noten.
08:50
(Music)
170
518000
5000
(Muziek)
08:55
But basically, it's just a B, with four sads.
171
523000
2000
Maar in feite is het een B,
met vier droevige noten.
met vier droevige noten.
08:57
(Laughter)
172
525000
2000
(Gelach)
09:00
Now, it goes down to A. Now to G. And then to F.
173
528000
5000
Nu gaat hij naar beneden tot A.
Nu tot G en dan tot F.
Nu tot G en dan tot F.
09:05
So we have B, A, G, F. And if we have B, A, G, F,
174
533000
4000
Dus we hebben B, A, G, F.
En we hebben B, A, G, F.
En we hebben B, A, G, F.
09:10
what do we expect next? Oh, that might have been a fluke.
175
538000
6000
Wat verwachten we nu?
O, dat kon een vergissing zijn.
Laten we het nog eens proberen.
Laten we het nog eens proberen.
09:16
Let's try it again. Ooh, the TED choir.
176
544000
6000
(Muziek)
(Publiek zingt vervolg)
Ooh, het TED-koor.
09:22
(Laughter)
177
550000
3000
(Gelach)
Is het je opgevallen
dat niemand toondoof is?
dat niemand toondoof is?
09:25
And you notice nobody is tone-deaf, right? Nobody is.
178
553000
4000
09:29
You know, every village in Bangladesh
179
557000
2000
Elk dorp in Bangladesh
09:31
and every hamlet in China -- everybody knows:
180
559000
5000
en elk gehucht in China.
Iedereen weet:
Iedereen weet:
09:37
da, da, da, da -- da. Everybody knows, who's expecting that E.
181
565000
3000
da, da, da, da -- da.
Iedereen weet dat we die E verwachten.
Iedereen weet dat we die E verwachten.
09:40
Now, Chopin didn't want to reach the E there,
182
568000
3000
Chopin wilde de E daar niet bereiken,
09:44
because what will have happened? It will be over, like Hamlet.
183
572000
2000
want was het afgelopen, zoals Hamlet.
09:46
Do you remember Hamlet? Act one, scene three,
184
574000
2000
Herinner je je Hamlet?
Bedrijf 1, scène 3:
Bedrijf 1, scène 3:
hij ontdekt dat zijn oom
zijn vader heeft vermoord.
zijn vader heeft vermoord.
09:49
he finds out that his uncle killed his father.
185
577000
1000
09:50
You remember, he keeps on going up to his uncle
186
578000
2000
Hij gaat steeds naar zijn oom,
09:52
and almost killing him. And then he backs away,
187
580000
1000
doet het net niet,
en dat herhaalt zich.
en dat herhaalt zich.
09:53
and he goes up to him again and almost kills him.
188
581000
3000
09:56
And the critics, all of whom are sitting in the back row there,
189
584000
2000
De critici, die allemaal
op de laatste rij zitten
op de laatste rij zitten
09:58
they have to have an opinion, so they say, "Hamlet is a procrastinator."
190
586000
3000
moeten een mening hebben.
Ze zeggen: "Hamlet is een treuzelaar."
Ze zeggen: "Hamlet is een treuzelaar."
10:01
(Laughter)
191
589000
1000
(Gelach)
10:02
Or they say, "Hamlet has an Oedipus complex."
192
590000
2000
Of ze zeggen: "Hamlet
heeft een Oedipuscomplex."
heeft een Oedipuscomplex."
10:05
No, otherwise the play would be over, stupid.
193
593000
3000
Nee, anders zou het stuk
afgelopen zijn, dommerik.
afgelopen zijn, dommerik.
10:08
That's why Shakespeare puts all that stuff in Hamlet --
194
596000
2000
Daarom stopte Shakespeare
al die dingen in Hamlet:
al die dingen in Hamlet:
10:11
you know, Ophelia going mad and the play within the play,
195
599000
2000
Ophelia wordt gek en het spel in het spel,
10:13
and Yorick's skull, and the gravediggers.
196
601000
1000
en Yoricks schedel en de grafdelvers.
10:15
That's in order to delay -- until act five, he can kill him.
197
603000
3000
Dat is om te vertragen -- tot hij hem
in het vijfde bedrijf kan vermoorden.
in het vijfde bedrijf kan vermoorden.
10:18
It's the same with the Chopin. He's just about to reach the E,
198
606000
5000
Met Chopin is het niet anders.
Hij staat op het punt om E te bereiken,
Hij staat op het punt om E te bereiken,
10:23
and he says, "Oops, better go back up and do it again."
199
611000
2000
en hij zegt: "Oeps, ik kan het maar beter
nog eens doen."
nog eens doen."
10:25
So he does it again.
200
613000
3000
Dus hij doet het opnieuw.
10:29
Now, he gets excited. (Piano) That's excitement,
201
617000
3000
Nu raakt hij opgewonden
-- dat is opwinding,
-- dat is opwinding,
10:32
you don't have to worry about it.
202
620000
1000
maak je geen zorgen.
10:34
Now, he gets to F-sharp, and finally he goes down to E,
203
622000
2000
Nu komt hij bij Fis
en uiteindelijk gaat hij terug naar E,
en uiteindelijk gaat hij terug naar E,
maar het is het verkeerde akkoord.
10:36
but it's the wrong chord -- because the chord he's looking for
204
624000
3000
Want hij zoekt dit akkoord
10:40
is this one, (Piano) and instead he does ...
205
628000
3000
en in plaats daarvan doet hij ...
10:43
(Piano) Now, we call that a deceptive cadence, because it deceives us.
206
631000
4000
We noemen dat een misleidende cadens:
het misleidt ons.
het misleidt ons.
10:48
I always tell my students, "If you have a deceptive cadence,
207
636000
2000
Ik zeg steeds:
"Als er een misleidende cadens is,
"Als er een misleidende cadens is,
10:50
be sure to raise your eyebrows. Then everybody will know."
208
638000
2000
trek dan je wenkbrauwen op,
zodat iedereen het weet." (Gelach)
zodat iedereen het weet." (Gelach)
10:52
(Laughter)
209
640000
3000
10:55
(Applause)
210
643000
3000
(Applaus)
10:59
Right. So, he gets to E, but it's the wrong chord.
211
647000
2000
Juist. Hij komt bij E,
maar met het verkeerde akkoord.
maar met het verkeerde akkoord.
11:01
Now, he tries E again. That chord doesn't work.
212
649000
3000
Hij probeert E nog eens.
Dat akkoord werkt niet.
Dat akkoord werkt niet.
11:04
Now, he tries the E again. That chord doesn't work.
213
652000
3000
Nog eens E.
Dat akkoord werkt niet.
Dat akkoord werkt niet.
11:07
Now, he tries E again, and that doesn't work.
214
655000
2000
Nog eens E.
Dat akkoord werkt niet.
Dat akkoord werkt niet.
11:10
And then finally ... (Piano)
215
658000
3000
En dan uiteindelijk ....
11:13
There was a gentleman in the front row who went, "Mmm."
216
661000
4000
Daar was een man op de eerste rij
die zo deed: mmm.
die zo deed: mmm.
11:18
It's the same gesture he makes when he comes home
217
666000
2000
Hetzelfde gebaar maakt hij
als hij thuis komt
als hij thuis komt
11:20
after a long day, turns off the key in his car and says,
218
668000
3000
na een lange dag,
de sleutel omdraait in zijn auto
de sleutel omdraait in zijn auto
11:24
"Aah, I'm home." Because we all know where home is.
219
672000
3000
en zegt: "Aah, ik ben thuis."
We weten allemaal waar thuis is.
We weten allemaal waar thuis is.
11:27
So this is a piece which goes from away to home.
220
675000
3000
Dit is een stuk dat van ver
naar huis gaat.
naar huis gaat.
11:30
And I'm going to play it all the way through
221
678000
2000
Ik zal het helemaal doorspelen
11:32
and you're going to follow. B, C, B, C, B, C, B --
222
680000
3000
en u gaat het volgen.
B, C, B, C, B, C, B --
B, C, B, C, B, C, B --
11:35
down to A, down to G, down to F.
223
683000
2000
terug naar A, terug naar G, terug naar F.
11:37
Almost goes to E, but otherwise the play would be over.
224
685000
2000
Gaat bijna naar E,
maar dan zou het stuk uit zijn.
maar dan zou het stuk uit zijn.
11:40
He goes back up to B. He gets very excited. Goes to F-sharp. Goes to E.
225
688000
2000
Hij gaat terug omhoog naar B.
Raakt opgewonden. Gaat naar Fis, naar E.
Raakt opgewonden. Gaat naar Fis, naar E.
11:42
It's the wrong chord. It's the wrong chord. It's the wrong chord.
226
690000
2000
Verkeerd akkoord, verkeerd akkoord
verkeerd akkoord.
verkeerd akkoord.
11:45
And finally goes to E, and it's home.
227
693000
2000
Uiteindelijk gaat hij naar E en komt thuis.
11:47
And what you're going to see is one-buttock playing.
228
695000
3000
Je gaat 'één-bil-spel' zien.
11:50
(Laughter)
229
698000
3000
(Gelach)
11:53
Because for me, to join the B to the E,
230
701000
2000
Want om B en E te verbinden,
11:56
I have to stop thinking about every single note along the way,
231
704000
5000
moet ik stoppen met denken
aan elke afzonderlijke noot
aan elke afzonderlijke noot
12:01
and start thinking about the long, long line from B to E.
232
709000
5000
en gaan denken aan de lange,
lange lijn van B naar E.
lange lijn van B naar E.
12:07
You know, we were just in South Africa, and you can't go to South Africa
233
715000
4000
We waren pas in Zuid-Afrika
en je gaat niet daarheen
en je gaat niet daarheen
12:11
without thinking of Mandela in jail for 27 years.
234
719000
3000
zonder aan Mandela te denken
die 27 jaar in de gevangenis zat.
die 27 jaar in de gevangenis zat.
12:15
What was he thinking about? Lunch?
235
723000
2000
Waar dacht hij over na? Lunch?
12:17
No, he was thinking about the vision for South Africa
236
725000
3000
Nee, hij dacht na over
een visie voor Zuid-Afrika
een visie voor Zuid-Afrika
12:21
and for human beings. That's what kept --
237
729000
1000
en voor de mens.
12:22
this is about vision. This is about the long line.
238
730000
3000
dit gaat over visie,
het gaat over de lange lijn.
het gaat over de lange lijn.
12:25
Like the bird who flies over the field
239
733000
2000
Zoals de vogel die over het veld vliegt
12:27
and doesn't care about the fences underneath, all right?
240
735000
4000
en zich geen zorgen maakt
over de afrasteringen.
over de afrasteringen.
12:31
So now, you're going to follow the line all the way from B to E.
241
739000
3000
Nu ga je de lijn volgen
helemaal van B tot E.
helemaal van B tot E.
12:34
And I've one last request before I play this piece all the way through.
242
742000
4000
Ik heb een laatste verzoek
voordat ik dit stuk helemaal speel.
voordat ik dit stuk helemaal speel.
12:38
Would you think of somebody who you adore, who's no longer there?
243
746000
5000
Denk aan iemand waar je dol op bent
en er niet meer is.
en er niet meer is.
12:43
A beloved grandmother, a lover --
244
751000
3000
Een lieve grootmoeder, een minnaar,
12:47
somebody in your life who you love with all your heart,
245
755000
3000
iemand in je leven
die je liefhad met heel je hart,
die je liefhad met heel je hart,
12:50
but that person is no longer with you.
246
758000
3000
maar die niet meer bij je is.
12:54
Bring that person into your mind, and at the same time
247
762000
3000
Neem die persoon in gedachten
en volg tegelijkertijd
en volg tegelijkertijd
12:57
follow the line all the way from B to E,
248
765000
4000
de weg helemaal van B tot E,
13:01
and you'll hear everything that Chopin had to say.
249
769000
8000
dan zul je alles horen
wat Chopin te vertellen had.
wat Chopin te vertellen had.
13:09
(Music)
250
777000
111000
(Applaus)
15:00
(Applause)
251
888000
7000
15:07
Now, you may be wondering,
252
895000
5000
Je zal je misschien afvragen,
15:12
you may be wondering why I'm clapping.
253
900000
6000
waarom ik klap.
15:18
Well, I did this at a school in Boston
254
906000
2000
Ik deed dit op een school in Boston
15:20
with about 70 seventh graders, 12-year-olds.
255
908000
4000
met ongeveer 70 12-jarigen.
15:24
And I did exactly what I did with you, and I told them
256
912000
2000
Ik deed precies wat ik met jullie deed
15:26
and explained them and the whole thing.
257
914000
1000
en legde hen alles uit.
15:27
And at the end, they went crazy, clapping. They were clapping.
258
915000
2000
Aan het einde waren ze
door het dolle heen. Ze klapten.
door het dolle heen. Ze klapten.
15:30
I was clapping. They were clapping.
259
918000
1000
Ik klapte. Zij klapten.
15:31
Finally, I said, "Why am I clapping?"
260
919000
2000
Uiteindelijk vroeg ik: "Waarom klap ik?"
15:33
And one of the little kids said, "Because we were listening."
261
921000
1000
Eén van de kleine kinderen zei:
"Omdat wij luisterden."
"Omdat wij luisterden."
15:34
(Laughter)
262
922000
5000
(Gelach)
15:40
Think of it. 1,600 people, busy people,
263
928000
2000
Denk er eens over na:
1.600 drukke mensen,
1.600 drukke mensen,
15:42
involved in all sorts of different things,
264
930000
2000
betrokken bij allerlei
verschillende dingen,
verschillende dingen,
15:45
listening, understanding and being moved by a piece by Chopin.
265
933000
6000
luisterend, begrijpend en geraakt
door een stuk van Chopin.
door een stuk van Chopin.
15:51
Now that is something.
266
939000
1000
Dat is toch wel wat.
15:52
Now, am I sure that every single person followed that,
267
940000
3000
Weet ik zeker dat iedereen het volgde,
15:55
understood it, was moved by it? Of course, I can't be sure.
268
943000
2000
begreep, er door geraakt werd?
Natuurlijk niet.
Natuurlijk niet.
15:58
But I tell you what happened to me.
269
946000
1000
Maar ik zal je vertellen wat mij overkwam.
15:59
I was in Ireland during the Troubles, 10 years ago,
270
947000
3000
Ik was in Ierland tijdens 'the Troubles'
10 jaar geleden.
10 jaar geleden.
16:02
and I was working with some Catholic and Protestant kids
271
950000
3000
Ik werkte met een katholieke
en protestantse kinderen
en protestantse kinderen
16:05
on conflict resolution. And I did this with them --
272
953000
4000
aan het oplossen van conflicten.
Ik deed dit met hen.
Ik deed dit met hen.
16:10
a risky thing to do, because they were street kids.
273
958000
2000
Het was riskant want het waren straatkinderen.
16:12
And one of them came to me the next morning and he said,
274
960000
3000
Eén van hen kwam de volgende morgen naar me toe en zei:
16:16
"You know, I've never listened to classical music in my life,
275
964000
3000
"Ik heb nog nooit in mijn leven
naar klassieke muziek geluisterd,
naar klassieke muziek geluisterd,
16:19
but when you played that shopping piece ... "
276
967000
1000
maar toen u dat tjopping-stuk speelde..."
16:20
(Laughter)
277
968000
3000
(Gelach)
16:23
He said, "My brother was shot last year and I didn't cry for him.
278
971000
4000
Hij zei: "Mijn broer is neergeschoten afgelopen jaar en ik heb niet om hem gehuild.
16:28
But last night, when you played that piece,
279
976000
1000
Maar gisteravond toen u dat stuk speelde,
16:29
he was the one I was thinking about.
280
977000
3000
was hij degene aan wie ik dacht.
16:32
And I felt the tears streaming down my face.
281
980000
2000
Ik voelde de tranen over mijn wangen lopen.
16:34
And you know, it felt really good to cry for my brother."
282
982000
3000
Het voelde goed om te huilen om mijn broer."
16:37
So I made up my mind at that moment
283
985000
2000
Op dat moment besloot ik voor mezelf
16:39
that classical music is for everybody. Everybody.
284
987000
7000
dat klassieke muziek voor iedereen is.
Iedereen.
Iedereen.
16:47
Now, how would you walk -- because you know,
285
995000
2000
Hoe zou je lopen ...
16:49
my profession, the music profession doesn't see it that way.
286
997000
4000
Mijn beroepsgroep,
de muziekwereld ziet het anders.
de muziekwereld ziet het anders.
16:53
They say three percent of the population likes classical music.
287
1001000
3000
Zij zeggen dat 3 % van de mensen
van klassieke muziek houdt.
van klassieke muziek houdt.
16:56
If only we could move it to four percent, our problems would be over.
288
1004000
4000
Als we dat naar 4 % konden krijgen,
waren onze problemen voorbij.
waren onze problemen voorbij.
17:01
I say, "How would you walk? How would you talk? How would you be?
289
1009000
3000
Ik zeg: "Hoe zou je lopen?
Hoe zou je spreken? Hoe zou je zijn
Hoe zou je spreken? Hoe zou je zijn
17:04
If you thought, three percent of the population likes classical music,
290
1012000
3000
als je de liefhebbers van 3 %
17:08
if only we could move it to four percent. How would you walk?
291
1016000
2000
naar 4 % zou kunnen doen stijgen.
Hoe zou je lopen?
Hoe zou je lopen?
17:10
How would you talk? How would you be?
292
1018000
2000
Hoe zou je spreken? Hoe zou je zijn
17:12
If you thought, everybody loves classical music --
293
1020000
2000
als je aannam dat iedereen van klassieke muziek houdt --
17:14
they just haven't found out about it yet."
294
1022000
2000
maar dat ze het alleen nog niet weten."
17:16
(Laughter)
295
1024000
1000
(Gelach)
17:17
See, these are totally different worlds.
296
1025000
2000
Dat zijn compleet verschillende werelden.
17:20
Now, I had an amazing experience. I was 45 years old,
297
1028000
3000
Ik had een geweldige ervaring.
Ik was 45 jaar oud,
Ik was 45 jaar oud,
17:23
I'd been conducting for 20 years, and I suddenly had a realization.
298
1031000
5000
Ik dirigeerde al 20 jaar
en plotseling realiseerde ik me iets.
en plotseling realiseerde ik me iets.
17:29
The conductor of an orchestra doesn't make a sound.
299
1037000
3000
De dirigent van een orkest maakt geen geluid.
17:32
My picture appears on the front of the CD --
300
1040000
2000
Mijn foto komt op de voorkant van de cd --
17:34
(Laughter)
301
1042000
3000
(Gelach)
17:37
-- but the conductor doesn't make a sound.
302
1045000
2000
-- maar de dirigent maakt geen geluid.
17:40
He depends, for his power, on his ability to make other people powerful.
303
1048000
4000
Zijn kracht is afhankelijk van zijn vermogen
andere mensen krachtig te maken.
andere mensen krachtig te maken.
17:44
And that changed everything for me. It was totally life changing.
304
1052000
4000
Dat veranderde alles voor me.
Het veranderde mijn leven.
Het veranderde mijn leven.
17:49
People in my orchestra came up to me and said,
305
1057000
1000
Mensen in mijn orkest kwamen naar me toe
en zeiden:
en zeiden:
17:50
"Ben, what happened?" That's what happened.
306
1058000
2000
"Ben, wat is er gebeurd?"
17:52
I realized my job was to awaken possibility in other people.
307
1060000
5000
Ik realiseerde me dat het mijn taak was
om mensen bewust te maken van hun mogelijkheden.
om mensen bewust te maken van hun mogelijkheden.
17:57
And of course, I wanted to know whether I was doing that.
308
1065000
3000
Ik wilde natuurlijk weten of ik dat echt deed.
18:00
And you know how you find out? You look at their eyes.
309
1068000
3000
Weet je hoe ik daar achter kwam?
Ik keek in hun ogen.
Ik keek in hun ogen.
18:03
If their eyes are shining, you know you're doing it.
310
1071000
4000
Als hun ogen twinkelen dan weet je dat je het doet.
18:08
You could light up a village with this guy's eyes.
311
1076000
1000
Je kunt een stad verlichten met zijn ogen.
18:09
(Laughter)
312
1077000
2000
(Gelach)
18:11
Right. So if the eyes are shining, you know you're doing it.
313
1079000
2000
Juist: als de ogen twinkelen,
weet je dat je goed zit.
weet je dat je goed zit.
18:13
If the eyes are not shining, you get to ask a question.
314
1081000
3000
Als de ogen niet twinkelen,
dan moet je een vraag stellen.
dan moet je een vraag stellen.
18:16
And this is the question:
315
1084000
1000
Wie ben ik dat de ogen
van mijn spelers niet twinkelen?
van mijn spelers niet twinkelen?
18:17
who am I being, that my players' eyes are not shining?
316
1085000
6000
Wie ben ik dat de ogen
van mijn spelers niet twinkelen?
van mijn spelers niet twinkelen?
18:24
We can do that with our children, too.
317
1092000
1000
Het geldt ook voor onze kinderen.
18:25
Who am I being, that my children's eyes are not shining?
318
1093000
5000
Wie ben ik dat de ogen
van mijn kinderen niet twinkelen?
van mijn kinderen niet twinkelen?
18:31
That's a totally different world.
319
1099000
2000
Dat is een compleet andere wereld.
18:33
Now, we're all about to end this magical, on-the-mountain week,
320
1101000
5000
We staan op het punt deze magische,
op-de-berg-week af te sluiten,
op-de-berg-week af te sluiten,
18:39
and we're going back into the world.
321
1107000
1000
en we gaan terug de wereld in.
18:40
And I say, it's appropriate for us to ask the question,
322
1108000
4000
Het is goed om onszelf de vraag te stellen:
18:44
who are we being as we go back out into the world?
323
1112000
5000
wie zijn we als we terug de wereld ingaan?
18:49
And you know, I have a definition of success.
324
1117000
2000
Ik heb een definitie van succes:
18:52
For me, it's very simple. It's not about wealth and fame and power.
325
1120000
2000
voor mij is het heel eenvoudig.
Het gaat niet om rijkdom, roem en macht.
Het gaat niet om rijkdom, roem en macht.
18:54
It's about how many shining eyes I have around me.
326
1122000
3000
Het gaat om hoeveel twinkelende ogen
ik om me heen heb.
ik om me heen heb.
18:58
So now, I have one last thought, which is
327
1126000
3000
Ik heb nog een laatste gedachte:
19:01
that it really makes a difference what we say --
328
1129000
3000
wat we zeggen, maakt écht een verschil.
19:04
the words that come out of our mouth.
329
1132000
2000
De woorden die uit onze mond komen.
19:06
I learned this from a woman who survived Auschwitz,
330
1134000
4000
Ik leerde dit van een vrouw
die Auschwitz overleefde,
die Auschwitz overleefde,
19:10
one of the rare survivors.
331
1138000
1000
één van de weinige overlevenden.
19:11
She went to Auschwitz when she was 15 years old,
332
1139000
4000
Ze ging naar Auschwitz toen ze 15 jaar oud was,
19:16
and her brother was eight, and the parents were lost.
333
1144000
7000
haar broer was acht
en haar ouders waren verdwenen.
en haar ouders waren verdwenen.
19:23
And she told me this, she said,
334
1151000
5000
Ze vertelde me dit:
19:28
"We were in the train going to Auschwitz, and I looked down
335
1156000
3000
"We waren in de trein op weg naar Auschwitz
en ik keek naar beneden
en ik keek naar beneden
19:31
and saw my brother's shoes were missing.
336
1159000
2000
en zag dat mijn broers schoenen weg waren.
19:34
And I said, 'Why are you so stupid, can't you keep your things together
337
1162000
3000
Ik zei: "Waarom ben je zo dom,
kun je je spullen niet bij elkaar houden?"
kun je je spullen niet bij elkaar houden?"
19:37
for goodness' sake?' " The way an elder sister
338
1165000
1000
-- zoals een oudere zus
19:38
might speak to a younger brother.
339
1166000
4000
zou zeggen tegen een jongere broer.
19:42
Unfortunately, it was the last thing she ever said to him,
340
1170000
3000
Helaas was dat het laatste
dat ze ooit tegen hem gezegd heeft
dat ze ooit tegen hem gezegd heeft
19:45
because she never saw him again. He did not survive.
341
1173000
4000
want ze heeft hem nooit meer gezien.
Hij heeft het niet overleefd.
Hij heeft het niet overleefd.
19:49
And so when she came out of Auschwitz, she made a vow.
342
1177000
2000
Toen ze uit Auschwitz kwam deed ze een gelofte.
19:52
She told me this. She said, "I walked out of Auschwitz into life
343
1180000
4000
Ze zei: "Ik liep Auschwitz buiten, het leven in
19:56
and I made a vow. And the vow was, I will never say anything
344
1184000
5000
en ik deed een gelofte: ik zal nooit meer iets zeggen
20:02
that couldn't stand as the last thing I ever say."
345
1190000
3000
dat niet het laatste kan zijn
wat ik ooit tegen iemand zeg."
wat ik ooit tegen iemand zeg."
20:05
Now, can we do that? No. And we'll make ourselves wrong
346
1193000
4000
Kunnen we dat?
Nee. We zullen de fout ingaan
Nee. We zullen de fout ingaan
20:10
and others wrong. But it is a possibility to live into. Thank you.
347
1198000
7000
en anderen zullen de fout ingaan
maar je kan er wel naar leven. Dank je.
maar je kan er wel naar leven. Dank je.
20:17
(Applause)
348
1205000
5000
(Applaus)
20:23
Shining eyes, shining eyes.
349
1211000
11000
Twinkelende ogen, twinkelende ogen.
20:34
Thank you, thank you.
350
1222000
3000
Dank u, dank u.
20:38
(Music)
351
1226000
5000
(Muziek)
ABOUT THE SPEAKER
Benjamin Zander - ConductorA leading interpreter of Mahler and Beethoven, Benjamin Zander is known for his charisma and unyielding energy -- and for his brilliant pre-concert talks.
Why you should listen
Since 1979, Benjamin Zander has been the conductor of the Boston Philharmonic. He is known around the world as both a guest conductor and a speaker on leadership -- and he's been known to do both in a single performance. He uses music to help people open their minds and create joyful harmonies that bring out the best in themselves and their colleagues.
His provocative ideas about leadership are rooted in a partnership with Rosamund Stone Zander, with whom he co-wrote The Art of Possibility.
Benjamin Zander | Speaker | TED.com