TED2008
Benjamin Zander: The transformative power of classical music
Benjamin Zander'dan müzik ve tutku üzerine
Filmed:
Readability: 2.5
13,160,338 views
Benjamin Zander'ın iki bulaşıcı tutkusu var: klasik müzik ve bizlerin bu müziğe -- ve buna ek olarak da yeni olasılıklara, yeni tecrübelere ve yeni bağlantılara -- olan sınırsız aşkımızı fark etmemize yardımcı olmak.
Benjamin Zander - Conductor
A leading interpreter of Mahler and Beethoven, Benjamin Zander is known for his charisma and unyielding energy -- and for his brilliant pre-concert talks. Full bio
A leading interpreter of Mahler and Beethoven, Benjamin Zander is known for his charisma and unyielding energy -- and for his brilliant pre-concert talks. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Probably a lot of you know the story of the two salesmen
0
0
3000
Muhtemelen bir çoğunuz 1900'lü yıllarda
00:15
who went down to Africa in the 1900s.
1
3000
3000
Afrika'da geçen, iki satıcı ile ilgili hikayeyi biliyordur.
00:18
They were sent down to find if there was any opportunity
2
6000
2000
Oralarda ayakkabı satmak için bir fırsat
00:20
for selling shoes,
3
8000
2000
olup olmadığını öğrenmek amacıyla gönderilmişlerdi.
00:22
and they wrote telegrams back to Manchester.
4
10000
3000
Sonrasında Manchester'a telgraf gönderdiler.
00:25
And one of them wrote, "Situation hopeless. Stop.
5
13000
4000
Ve bir tanesi şöyle yazdı: "Durum ümitsiz. Nokta.
00:29
They don't wear shoes."
6
17000
1000
Ayakkabı giymiyorlar."
00:30
And the other one wrote, "Glorious opportunity.
7
18000
3000
Ve diğeri de şöyle yazdı: "Büyük fırsat.
00:33
They don't have any shoes yet."
8
21000
2000
Henüz ayakkabıları yok."
00:35
(Laughter)
9
23000
1000
(Kahkahalar)
00:36
Now, there's a similar situation in the classical music world,
10
24000
3000
Şimdi, klasik müzik dünyasında da benzeri bir durum söz konusu,
00:40
because there are some people who think
11
28000
1000
çünkü bazı insanlar
00:41
that classical music is dying.
12
29000
3000
klasik müziğin ölmek üzere olduğunu düşünüyor.
00:45
And there are some of us who think you ain't seen nothing yet.
13
33000
3000
Ve aramızdan bazıları da henüz bir şey görmediğinizi düşünüyor.
00:48
And rather than go into statistics and trends,
14
36000
4000
İstatistik ve modalardan,
00:52
and tell you about all the orchestras that are closing,
15
40000
2000
kapanan orkestralardan,
00:54
and the record companies that are folding,
16
42000
3000
müzik şirketlerinin iflas etmesinden bahsetmek yerine,
00:57
I thought we should do an experiment tonight -- an experiment.
17
45000
4000
bu gece bir deney yapmamız gerektiğini düşündüm. Bir deney.
01:01
Actually, it's not really an experiment, because I know the outcome.
18
49000
4000
Aslında bir deney de denemez, çünkü sonucun ne olacağını biliyorum.
01:06
But it's like an experiment. Now, before we --
19
54000
2000
Fakat deneye de benziyor. Şimdi, şey yapmadan önce --
01:08
(Laughter)
20
56000
4000
(Kahkahalar)
01:12
-- before we start, I need to do two things.
21
60000
2000
-- başlamadan önce iki şey yapmam gerekiyor.
01:14
One is I want to remind you of what a seven-year-old child
22
62000
4000
İlk olarak size yedi yaşında bir çocuk piyano çalarken,
01:19
sounds like when he plays the piano.
23
67000
1000
müziğin neye benzediğini hatırlatmak istiyorum.
01:20
Maybe you have this child at home.
24
68000
2000
Belki de bu çocuk evinizde var.
01:23
He sounds something like this.
25
71000
1000
Müziği şuna benzer.
01:24
(Piano)
26
72000
20000
(Piyano)
01:44
I see some of you recognize this child.
27
92000
2000
Bir kısmınızın bu çocuğu anımsadığını görüyorum.
01:46
Now, if he practices for a year and takes lessons, he's now eight
28
94000
5000
Şimdi, eğer bir yıl çalışır ve dersler alırsa, şimdi sekiz yaşındadır
01:51
and he sounds like this.
29
99000
1000
ve müziği şuna benzer.
01:52
(Piano)
30
100000
7000
(Piyano)
01:59
Then he practices for another year and takes lessons -- now he's nine.
31
107000
3000
Ardından bir yıl daha çalışır ve dersler alır, şimdi dokuz yaşındadır.
02:02
(Piano)
32
110000
6000
(Piyano)
02:08
Then he practices for another and takes lessons -- now he's 10.
33
116000
3000
Sonra bir daha çalışır ve dersler alır, şimdi on yaşındadır.
02:11
(Piano)
34
119000
7000
(Piyano)
02:18
At that point, they usually give up.
35
126000
1000
Bu noktadan sonra genellikle vazgeçerler.
02:19
(Laughter)
36
127000
2000
(Kahkahalar)
02:21
(Applause)
37
129000
2000
(Alkışlar)
02:23
Now, if you'd waited, if you'd waited for one more year,
38
131000
2000
Şimdi, eğer bekleseydiniz, eğer bir yıl daha bekleseydiniz,
02:26
you would have heard this.
39
134000
1000
şunu duymuş olurdunuz:
02:27
(Piano)
40
135000
9000
(Piyano)
02:36
Now, what happened was not maybe what you thought,
41
144000
3000
Şimdi, ne olduğu muhtemelen aklınıza gelen şey değil,
02:39
which is, he suddenly became passionate, engaged,
42
147000
3000
ki o da, aniden şehvetli, tutkulu, ilgili olduğu
02:42
involved, got a new teacher, he hit puberty, or whatever it is.
43
150000
3000
yeni bir öğretmeninin olduğu, ergenlik çağına girdiği veya her neyse.
02:45
What actually happened was the impulses were reduced.
44
153000
4000
Gerçekte olan şey ise, dürtülerinin azalmış olması.
02:50
You see, the first time, he was playing
45
158000
1000
Görüyorsunuz, ilk kez çaldığında
02:51
with an impulse on every note.
46
159000
2000
her notada bir tempo tutuyor.
02:54
(Piano)
47
162000
2000
(Piyano)
02:56
And the second, with an impulse every other note.
48
164000
2000
İkincisinde, her ikinci notada bir tempo tutuyor.
02:59
(Piano)
49
167000
2000
(Piyano)
03:01
You can see it by looking at my head.
50
169000
1000
Bunu kafamı takip ederek görebilirsiniz.
03:03
(Laughter)
51
171000
1000
(Kahkahalar)
03:04
The nine-year-old
52
172000
2000
Dokuz yaşındaki, dokuz yaşındaki,
03:06
put an impulse on every four notes.
53
174000
1000
her dört notada bir tempo tutar.
03:07
(Piano)
54
175000
2000
(Piyano)
03:10
And the 10-year-old, on every eight notes.
55
178000
1000
Ve on yaşındaki her sekiz notada.
03:11
(Piano)
56
179000
3000
(Piyano)
03:14
And the 11-year-old, one impulse on the whole phrase.
57
182000
2000
11 yaşındakinde ise tek bir tempo ile bütün bölüm.
03:16
(Piano)
58
184000
3000
(Piyano)
03:20
I know -- I don't know how we got into this position.
59
188000
2000
Biliyorum -- bu duruşu nasıl aldığımı bilmiyorum.
03:22
(Laughter)
60
190000
2000
(Kahkahalar)
03:25
I didn't say, "I'm going to move my shoulder over, move my body."
61
193000
2000
Omzumu, vücudumu oynatacağımı söylemedim.
03:27
No, the music pushed me over,
62
195000
2000
Hayır, müzik beni oynattı,
03:29
which is why I call it one-buttock playing.
63
197000
2000
bu yüzden bunu, tek-kalçalı çalma olarak adlandırıyorum.
03:31
(Piano)
64
199000
2000
(Piyano)
03:33
It can be the other buttock.
65
201000
1000
Diğer kalça da olabilir.
03:34
(Piano)
66
202000
4000
(Piyano)
03:38
You know, a gentleman was once watching a presentation I was doing,
67
206000
3000
Bir keresinde bir beyefendi yapmakta olduğum bir sunumu izliyordu.
03:41
when I was working with a young pianist.
68
209000
1000
O zamanlar genç bir piyanist ile birlikte çalışıyordum.
03:43
He was the president of a corporation in Ohio.
69
211000
2000
Ohio'da bir şirketin başkanıydı.
03:45
And I was working with this young pianist
70
213000
2000
Ve ben bu genç piyanist ile birlikte çalışıyordum
03:48
and I said, "The trouble with you is you're a two-buttock player.
71
216000
2000
ve şunu söyledim: "Senin sorunun çift-kalçalı müzisyen olman.
03:50
You should be a one-buttock player."
72
218000
2000
Tek-kalçalı bir müzisyen olmalısın."
03:52
And I moved his body like that, while he was playing.
73
220000
2000
Ve o çalarken vücudunu bu şekilde kaldırdım.
03:54
And suddenly, the music took off. It took flight.
74
222000
2000
Ve bir anda müzik havalandı, uçuşa geçti.
03:57
There was a gasp in the audience when they heard the difference.
75
225000
2000
Farkı duyunca seyirciler nefes nefese kaldı.
03:59
And then I got a letter from this gentleman.
76
227000
2000
Sonrasında bu beyefendiden bir mektup aldım.
04:01
He said, "I was so moved.
77
229000
1000
Şöyle diyordu: "Öyle etkilendim ki,
04:02
I went back and I transformed my entire company
78
230000
2000
geri döndüm ve tüm şirketimi
04:05
into a one-buttock company."
79
233000
1000
tek-kalçalı şirkete dönüştürdüm."
04:06
(Laughter)
80
234000
3000
(Kahkahalar)
04:10
Now, the other thing I wanted to do is to tell you about you.
81
238000
2000
Şimdi, yapmak istediğim bir diğer şey ise size sizden bahsetmek.
04:12
There are 1,600 people, I believe.
82
240000
3000
Orada sanıyorum 1600 kişi var.
04:15
My estimation is that probably 45 of you
83
243000
3000
Benim tahminim muhtemelen 45'iniz
04:18
are absolutely passionate about classical music.
84
246000
2000
klasik müzik konusunda kesinlikle tutkulu.
04:21
You adore classical music. Your FM is always on that classical dial.
85
249000
5000
Klasik müziğe tapıyorsunuz. Radyonuz her zaman o klasik müzik kanalında.
04:26
And you have CDs in your car, and you go to the symphony.
86
254000
3000
Ve arabanızda CD'leri bulunuyor, ve senfonilere gidiyorsunuz.
04:29
And your children are playing instruments.
87
257000
1000
Ve çocuklarınız enstrüman çalıyor.
04:30
You can't imagine your life without classical music.
88
258000
2000
Hayatınızı klasik müzik olmadan hayal edemiyorsunuz.
04:33
That's the first group; it's quite a small group.
89
261000
2000
Bu ilk grup, oldukça küçük bir grup.
04:35
Then there's another group, bigger group.
90
263000
2000
Ardından bir diğer grup var, daha büyük bir grup.
04:37
These are the people who don't mind classical music.
91
265000
2000
Bunlar ise klasik müziği önemsemeyen insanlar.
04:39
(Laughter)
92
267000
1000
(Kahkahalar)
04:40
You know, you've come home from a long day,
93
268000
2000
Bilirsiniz, evinize uzun bir günün ardından gelirsiniz,
04:42
and you take a glass of wine, and you put your feet up.
94
270000
2000
bir bardak şarabınızı alır ve ayaklarınızı uzatırsınız.
04:45
A little Vivaldi in the background doesn't do any harm.
95
273000
2000
Arkaplanda biraz Vivaldi'nin zararı olmaz.
04:47
(Laughter)
96
275000
1000
(Kahkahalar)
04:48
That's the second group.
97
276000
1000
Bu da ikinci gruptur.
04:49
Now comes the third group.
98
277000
1000
Şimdi sıra üçüncü grupta.
04:50
These are the people who never listen to classical music.
99
278000
2000
Bunlar ise klasik müziği hiçbir zaman dinlemeyen insanlardır.
04:52
It's just simply not part of your life.
100
280000
2000
Basitçe hayatınızın bir parçası değildir.
04:55
You might hear it like second-hand smoke at the airport, but --
101
283000
2000
Hava alanında sigara içme bölümlerinde duyabilirsiniz, fakat --
04:57
(Laughter)
102
285000
2000
(Kahkahalar)
04:59
-- and maybe a little bit of a march from "Aida"
103
287000
1000
-- ve belki de koridora girerken Aida'dan
05:00
when you come into the hall. But otherwise, you never hear it.
104
288000
3000
küçük bir marş. Fakat bunun dışında hiçbir zaman duymazsınız.
05:04
That's probably the largest group of all.
105
292000
1000
Belki de bu aralarındaki en büyük gruptur.
05:05
And then there's a very small group.
106
293000
2000
Ve bir de çok küçük bir grup vardır.
05:07
These are the people who think they're tone-deaf.
107
295000
3000
Bu insanlar kendilerini ton sağırı sananlardır.
05:10
Amazing number of people think they're tone-deaf.
108
298000
2000
İnanılmaz sayıda insan ton sağırı olduğu düşünür.
05:13
Actually, I hear a lot, "My husband is tone-deaf."
109
301000
2000
Aslında, şunu çok duyarım, "Benim kocam ton sağırıdır."
05:15
(Laughter)
110
303000
1000
(Kahkahalar)
05:16
Actually, you cannot be tone-deaf. Nobody is tone-deaf.
111
304000
3000
Aslında, ton sağırı olamazsınız. Kimse ton sağırı değildir.
05:19
If you were tone-deaf, you couldn't change the gears
112
307000
3000
Eğer ton sağırı olsaydınız, manuel vitesli
05:22
on your car, in a stick shift car.
113
310000
2000
arabanızda vitesi değiştiremezdiniz.
05:24
You couldn't tell the difference between
114
312000
2000
Texas'taki biri ile
05:26
somebody from Texas and somebody from Rome.
115
314000
2000
Roma'daki biri arasındaki farkı anlayamazdınız.
05:28
And the telephone. The telephone. If your mother calls
116
316000
4000
Ve telefon. Telefon. Eğer anneniz
05:33
on the miserable telephone, she calls and says, "Hello,"
117
321000
2000
o umutsuz telefonda arar, arar ve "Merhaba" derse,
05:35
you not only know who it is, you know what mood she's in.
118
323000
3000
kim olduğunu bilmekle kalmaz, hangi ruh halinde olduğunu da bilirsiniz.
05:39
You have a fantastic ear. Everybody has a fantastic ear.
119
327000
3000
Harika kulaklarınız var. Herkesin harika kulakları var.
05:42
So nobody is tone-deaf.
120
330000
2000
Yani kimse ton sağırı değil.
05:44
But I tell you what. It doesn't work for me to go on with this thing,
121
332000
4000
Fakat size şunu söyleyeyim. Böyle devam etmek benim için işe yaramıyor:
05:48
with such a wide gulf between those who understand,
122
336000
3000
klasik müziği anlayanlar, sevenler ve
05:52
love and [are] passionate about classical music,
123
340000
2000
ona tutkuyla bağlananlar ile
05:54
and those who have no relationship to it at all.
124
342000
3000
klasik müzik ile hiçbir alakası olmayanlar arasında bir uçurum yaratmak.
05:57
The tone-deaf people, they're no longer here.
125
345000
2000
Ton sağırı insanlar, artık burada değiller.
05:59
But even between those three categories, it's too wide a gulf.
126
347000
4000
Fakat bu üç kategori arasında bile, çok büyük bir uçurum var.
06:03
So I'm not going to go on until every single person in this room,
127
351000
4000
Bu yüzden bu odadaki, alt kattaki ve Aspen'daki
06:07
downstairs and in Aspen, and everybody else looking,
128
355000
5000
her bir insan ve izleyen herkes klasik müziği sevip,
06:13
will come to love and understand classical music.
129
361000
3000
anlayana kadar gitmeyeceğim.
06:16
So that's what we're going to do.
130
364000
2000
Yani, yapacağımız şey bu.
06:19
Now, you notice that there is not the slightest doubt in my mind
131
367000
5000
Şimdi, yüzüme bakarsanız bunun işe yarayacağı ile ilgili
06:24
that this is going to work if you look at my face, right?
132
372000
3000
en ufak bir şüphemin olmadığını fark ediyorsunuz, değil mi?
06:27
It's one of the characteristics of a leader that he not doubt
133
375000
4000
Bu, liderlerin vasıflarından bir tanesidir:
06:31
for one moment the capacity of the people he's leading
134
379000
3000
yönettiği insanların, onun hayal ettiği şeyi
06:35
to realize whatever he's dreaming.
135
383000
2000
kavramaları konusunda şüphesinin bulunmaması.
06:37
Imagine if Martin Luther King had said, "I have a dream.
136
385000
3000
Martin Luther King'in şunu söylediğini düşünün: "Bir hayalim var.
06:40
Of course, I'm not sure they'll be up to it."
137
388000
2000
Elbette, bunu anlayacaklarından emin değilim."
06:42
(Laughter)
138
390000
3000
(Kahkahalar)
06:46
All right. So I'm going to take a piece of Chopin.
139
394000
2000
Pekala. Şimdi Chopin'den bir parça çalacağım.
06:48
This is a beautiful prelude by Chopin. Some of you will know it.
140
396000
5000
Bu, Chopin'den güzel bir giriştir. Bazılarınız hatırlayacaktır.
06:54
(Music)
141
402000
28000
(Müzik)
07:22
Do you know what I think probably happened in this room?
142
430000
2000
Biraz önce bu odada ne oldu biliyor musunuz?
07:25
When I started, you thought, "How beautiful that sounds."
143
433000
2000
Başladığımda, şöyle düşündünüz, "Ne kadar hoş bir melodisi var."
07:27
(Music)
144
435000
13000
(Müzik)
07:41
"I don't think we should go to the same place
145
449000
1000
"Seneye yaz tatilimizde
07:42
for our summer holidays next year."
146
450000
2000
bence aynı yere gitmeyelim."
07:44
(Laughter)
147
452000
3000
(Kahkahalar)
07:47
It's funny, isn't it? It's funny how those thoughts
148
455000
3000
Komik, değil mi? Bu fikirlerin kafanıza
07:50
kind of waft into your head.
149
458000
3000
bir anda esmesi çok komik.
07:53
And of course --
150
461000
1000
Ve elbette --
07:54
(Applause)
151
462000
3000
(Alkışlar)
07:57
-- and of course, if the piece is long and you've had a long day,
152
465000
2000
-- ve elbette, eğer parça uzun ve siz de uzun bir gün geçirdiyseniz,
08:00
you might actually drift off.
153
468000
1000
bir anda sızabilirsiniz.
08:01
Then your companion will dig you in the ribs
154
469000
2000
O zaman, eşiniz sizi dürtüp şunu söyleyecektir:
08:03
and say, "Wake up! It's culture!" And then you feel even worse.
155
471000
4000
"Uyan! Kültür bu!" ve sonra daha kötü hissedersiniz.
08:07
But has it ever occurred to you that the reason you feel sleepy
156
475000
3000
Fakat, klasik müzikte bu kadar uykulu hissetmenizin
08:11
in classical music is not because of you, but because of us?
157
479000
2000
sizden değil, bizden kaynaklandığını düşündünüz mü?
08:13
Did anybody think while I was playing,
158
481000
2000
Ben çalarken hiç kimse şöyle düşündü mü:
08:15
"Why is he using so many impulses?"
159
483000
2000
"Neden bu kadar çok tempo tutuyor?"
08:17
If I'd done this with my head you certainly would have thought it.
160
485000
3000
Eğer başımla şunu yapsaydım, kuşkusuz böyle düşünürdünüz.
08:21
(Music)
161
489000
5000
(Müzik)
08:26
And for the rest of your life, every time you hear classical music,
162
494000
4000
Ve hayatınızın geri kalanı boyunca, her klasik müzik dinlediğinizde
08:30
you'll always be able to know if you hear those impulses.
163
498000
4000
o tempoyu hissedip hissetmediğinizi hep bileceksiniz.
08:34
So let's see what's really going on here.
164
502000
2000
Şimdi burada neler olduğunu görelim.
08:36
We have a B. This is a B. The next note is a C.
165
504000
5000
Elimizde B var. Bu B. Sonraki nota ise bir C.
08:41
And the job of the C is to make the B sad. And it does, doesn't it?
166
509000
3000
Ve C'nin görevi, B'yi hüzünlü yapmak. Ve yapıyor, değil mi?
08:44
(Laughter)
167
512000
3000
(Kahkahalar)
08:47
Composers know that. If they want sad music,
168
515000
2000
Besteciler bunu bilir. Eğer hüzünlü müzik istiyorlarsa
08:49
they just play those two notes.
169
517000
1000
sadece o iki notayı çalarlar.
08:50
(Music)
170
518000
5000
(Müzik)
08:55
But basically, it's just a B, with four sads.
171
523000
2000
Fakat basitçe bu sadece dört hüzünlü bir B'dir.
08:57
(Laughter)
172
525000
2000
(Kahkahalar)
09:00
Now, it goes down to A. Now to G. And then to F.
173
528000
5000
Şimdi A'ya doğru düşüyor. Şimdi G'ye ve F'ye.
09:05
So we have B, A, G, F. And if we have B, A, G, F,
174
533000
4000
Böylece elimizde B, A, G, F var. Ve eğer elimizde B, A, G, F var ise,
09:10
what do we expect next? Oh, that might have been a fluke.
175
538000
6000
ardından neyi bekleriz? O, bir sürpriz olabilir.
09:16
Let's try it again. Ooh, the TED choir.
176
544000
6000
Tekrar deneyelim. Oo, TED korosu.
09:22
(Laughter)
177
550000
3000
(Kahkahalar)
09:25
And you notice nobody is tone-deaf, right? Nobody is.
178
553000
4000
Ve kimsenin ton sağırı olmadığını fark ettiniz değil mi? Kimse değil.
09:29
You know, every village in Bangladesh
179
557000
2000
Bilirsiniz, Bangladeş'teki ve
09:31
and every hamlet in China -- everybody knows:
180
559000
5000
Çin'deki her köy. Herkes biliyor:
09:37
da, da, da, da -- da. Everybody knows, who's expecting that E.
181
565000
3000
da, da ,da ,da -- da. Herkes biliyor. Kimler o E'yi bekliyordu?
09:40
Now, Chopin didn't want to reach the E there,
182
568000
3000
Şimdi, Chopin oradaki E'ye hemen gitmek istemedi,
09:44
because what will have happened? It will be over, like Hamlet.
183
572000
2000
çünkü ne olurdu? Biterdi, Hamlet gibi.
09:46
Do you remember Hamlet? Act one, scene three,
184
574000
2000
Hamlet'i hatırlıyor musunuz? 1. Perde, Sahne 3:
09:49
he finds out that his uncle killed his father.
185
577000
1000
amcasının babasını öldürdüğünü öğrenir.
09:50
You remember, he keeps on going up to his uncle
186
578000
2000
Amcasına doğru gittiğini ve neredeyse onu öldürdüğünü
09:52
and almost killing him. And then he backs away,
187
580000
1000
hatırlarsınız. Ve birden, geri çekilir
09:53
and he goes up to him again and almost kills him.
188
581000
3000
ardından tekrar ona yönelir ve neredeyse öldürür.
09:56
And the critics, all of whom are sitting in the back row there,
189
584000
2000
Ve orada arka sırada oturan eleştirmenlerin neredeyse hepsi,
09:58
they have to have an opinion, so they say, "Hamlet is a procrastinator."
190
586000
3000
bir fikirleri olması gerektiğinden, şöyle derler: "Hamlet bir geciktiricidir."
10:01
(Laughter)
191
589000
1000
(Kahkahalar)
10:02
Or they say, "Hamlet has an Oedipus complex."
192
590000
2000
Veya şunu söylerler: "Hamlet'te Odip kompleksi var."
10:05
No, otherwise the play would be over, stupid.
193
593000
3000
Hayır, öteki türlü oyun sona ererdi, aptal.
10:08
That's why Shakespeare puts all that stuff in Hamlet --
194
596000
2000
Shakespeare'in Hamlet'e tüm o şeyleri koymasının sebebi budur.
10:11
you know, Ophelia going mad and the play within the play,
195
599000
2000
Bilirsiniz, Ophelia'nın delirmesi ve oyun için oyun oynaması,
10:13
and Yorick's skull, and the gravediggers.
196
601000
1000
ve Yorick'in kafatası, ve mezar kazıcılar.
10:15
That's in order to delay -- until act five, he can kill him.
197
603000
3000
Bunlar, Hamlet'in onu öldürmesini 5. perdeye kadar geciktirmek içindir.
10:18
It's the same with the Chopin. He's just about to reach the E,
198
606000
5000
Chopin'de de aynısıdır. Neredeyse E'ye yetişmektedir,
10:23
and he says, "Oops, better go back up and do it again."
199
611000
2000
ve şunu söyler: "Tüh, en iyisi geri dönüp aynısını yapayım."
10:25
So he does it again.
200
613000
3000
Böylece aynısını tekrar yapar.
10:29
Now, he gets excited. (Piano) That's excitement,
201
617000
3000
Ardından heyecanlanır -- bu heyecanlanmadır,
10:32
you don't have to worry about it.
202
620000
1000
dert etmenize gerek yok.
10:34
Now, he gets to F-sharp, and finally he goes down to E,
203
622000
2000
Sonra F diyeze geçer ve sonunda E'ye doğru iner,
10:36
but it's the wrong chord -- because the chord he's looking for
204
624000
3000
fakat yanlış tondur. Çünkü aradığı ton şudur,
10:40
is this one, (Piano) and instead he does ...
205
628000
3000
ve onun yerine şunu yapar ...
10:43
(Piano) Now, we call that a deceptive cadence, because it deceives us.
206
631000
4000
şimdi, biz buna aldatıcı ritim deriz. Çünkü bizi aldatır.
10:48
I always tell my students, "If you have a deceptive cadence,
207
636000
2000
Her zaman öğrencilerime şunu söylerim, "Eğer aldatıcı ritminiz var ise
10:50
be sure to raise your eyebrows. Then everybody will know."
208
638000
2000
kaşlarınızı kaldırdığınızdan emin olun, böylece herkes anlayacaktır."
10:52
(Laughter)
209
640000
3000
(Kahkahalar)
10:55
(Applause)
210
643000
3000
(Alkışlar)
10:59
Right. So, he gets to E, but it's the wrong chord.
211
647000
2000
Evet. Böylece E'ye gelir, fakat yanlış tondur.
11:01
Now, he tries E again. That chord doesn't work.
212
649000
3000
Şimdi tekrar E'yi dener. O ton olmaz.
11:04
Now, he tries the E again. That chord doesn't work.
213
652000
3000
Şimdi, tekrar E'yi dener. O ton da olmaz.
11:07
Now, he tries E again, and that doesn't work.
214
655000
2000
Şimdi, tekrar E'yi dener, ve o ton da olmaz.
11:10
And then finally ... (Piano)
215
658000
3000
Ve sonunda ....
11:13
There was a gentleman in the front row who went, "Mmm."
216
661000
4000
Ön sırada şöyle yapan bir beyefendi vardı, "Mmm."
11:18
It's the same gesture he makes when he comes home
217
666000
2000
İşte bu, uzun bir günün ardından eve geldiğinde
11:20
after a long day, turns off the key in his car and says,
218
668000
3000
arabasının içindeki anahtarı kapattığında şunu söylerken yaptığı ifadedir:
11:24
"Aah, I'm home." Because we all know where home is.
219
672000
3000
"Ohh, evdeyim." Çünkü hepimiz evin neresi olduğunu biliriz.
11:27
So this is a piece which goes from away to home.
220
675000
3000
Yani bu, uzaktan eve gelen bir parçadır.
11:30
And I'm going to play it all the way through
221
678000
2000
Şimdi parçayı yol boyunca çalacağım,
11:32
and you're going to follow. B, C, B, C, B, C, B --
222
680000
3000
ve siz de takip edeceksiniz. B, C, B, C, B, C, B --
11:35
down to A, down to G, down to F.
223
683000
2000
A'ya doğru aşağı, G'ye doğru aşağı, F'ye doğru aşağı.
11:37
Almost goes to E, but otherwise the play would be over.
224
685000
2000
Neredeyse E'ye gidiyor, fakat müzik biterdi.
11:40
He goes back up to B. He gets very excited. Goes to F-sharp. Goes to E.
225
688000
2000
B'ye tekrar çıkıyor. Heyecanlanıyor, F diyeze geliyor. E'ye geliyor.
11:42
It's the wrong chord. It's the wrong chord. It's the wrong chord.
226
690000
2000
Yanlış ton. Yanlış ton. Yanlış ton.
11:45
And finally goes to E, and it's home.
227
693000
2000
Ve sonunda E'ye geliyor. Artık evde.
11:47
And what you're going to see is one-buttock playing.
228
695000
3000
Ve şimdi göreceğiniz şey ise tek-kalçalı çalmadır.
11:50
(Laughter)
229
698000
3000
(Kahkahalar)
11:53
Because for me, to join the B to the E,
230
701000
2000
Çünkü benim için, B'yi E ile birleştirmek için,
11:56
I have to stop thinking about every single note along the way,
231
704000
5000
yoldaki her tek notayı düşünmeyi bırakıp,
12:01
and start thinking about the long, long line from B to E.
232
709000
5000
B'den E'ye olan uzun yolu düşünmeye başlamam gerekir.
12:07
You know, we were just in South Africa, and you can't go to South Africa
233
715000
4000
Daha yeni Güney Afrika'daydık, ve Güney Afrika'ya
12:11
without thinking of Mandela in jail for 27 years.
234
719000
3000
Mandela'nın hapisteki 27 yılını düşünmeden gidemezsiniz.
12:15
What was he thinking about? Lunch?
235
723000
2000
Neyi düşünüyordu? Yemek mi?
12:17
No, he was thinking about the vision for South Africa
236
725000
3000
Hayır, Güney Afrika ve insanoğlu için gerekli
12:21
and for human beings. That's what kept --
237
729000
1000
vizyonu düşünüyordu. İşte bu onu meşgul etti --
12:22
this is about vision. This is about the long line.
238
730000
3000
bu vizyon ile ilgilidir; bu uzun yol ile ilgilidir.
12:25
Like the bird who flies over the field
239
733000
2000
Tıpkı tarlanın üzerinde uçan,
12:27
and doesn't care about the fences underneath, all right?
240
735000
4000
aşağıda bulunan çitleri umursamayan kuş gibi, değil mi?
12:31
So now, you're going to follow the line all the way from B to E.
241
739000
3000
Yani, şimdi B'den E'ye doğru olan bütün yolu takip edeceksiniz.
12:34
And I've one last request before I play this piece all the way through.
242
742000
4000
Ve bu parçayı yol boyunca çalmadan önce son bir isteğim var.
12:38
Would you think of somebody who you adore, who's no longer there?
243
746000
5000
Çok sevdiğiniz ve artık yanınızda olmayan birisini düşünün.
12:43
A beloved grandmother, a lover --
244
751000
3000
Sevgili büyükanneniz, bir sevgili,
12:47
somebody in your life who you love with all your heart,
245
755000
3000
hayatınızda bulunan ve sizin tüm kalbinizle sevdiğiniz,
12:50
but that person is no longer with you.
246
758000
3000
fakat artık sizinle olmayan birisi.
12:54
Bring that person into your mind, and at the same time
247
762000
3000
Bu insanı aklınıza getirin, ve aynı zamanda
12:57
follow the line all the way from B to E,
248
765000
4000
B'den E'ye doğru olan yolu takip edin,
13:01
and you'll hear everything that Chopin had to say.
249
769000
8000
ve Chopin'in söylemek istediği her şeyi duyacaksınız.
13:09
(Music)
250
777000
111000
(Müzik)
15:00
(Applause)
251
888000
7000
(Alkışlar)
15:07
Now, you may be wondering,
252
895000
5000
Şimdi, merak edebilirsiniz,
15:12
you may be wondering why I'm clapping.
253
900000
6000
neden alkışladığımı merak edebilirsiniz.
15:18
Well, I did this at a school in Boston
254
906000
2000
Bunu Boston'daki bir okulda yaptım,
15:20
with about 70 seventh graders, 12-year-olds.
255
908000
4000
yaklaşık 70 tane yedinci sınıf çocukları ile -- 12 yaşındalar.
15:24
And I did exactly what I did with you, and I told them
256
912000
2000
Ve sizinle yaptığımın aynısını onlarla da yaptım, ve her şeyi
15:26
and explained them and the whole thing.
257
914000
1000
onlara anlattım ve açıkladım.
15:27
And at the end, they went crazy, clapping. They were clapping.
258
915000
2000
Ve sonunda delicesine alkışlamaya başladılar. Alkışlıyorlardı.
15:30
I was clapping. They were clapping.
259
918000
1000
Ben de alkışlıyordum. Onlar da alkışlıyordu.
15:31
Finally, I said, "Why am I clapping?"
260
919000
2000
Sonunda, şunu söyledim: "Ben neden alkışlıyorum?"
15:33
And one of the little kids said, "Because we were listening."
261
921000
1000
Ve küçük çocuklardan biri şöyle dedi: "Çünkü biz dinliyorduk."
15:34
(Laughter)
262
922000
5000
(Kahkahalar)
15:40
Think of it. 1,600 people, busy people,
263
928000
2000
Düşünün. 1600 kişi, meşgul insanlar,
15:42
involved in all sorts of different things,
264
930000
2000
her türlü farklı şeyle ilgililer.
15:45
listening, understanding and being moved by a piece by Chopin.
265
933000
6000
Chopin'in bir parçasını dinliyor, anlıyor ve etkileniyorlar.
15:51
Now that is something.
266
939000
1000
İşte bu bir şeydir.
15:52
Now, am I sure that every single person followed that,
267
940000
3000
Şimdi, her bir insanın bunu takip ettiğinden emin miyim,
15:55
understood it, was moved by it? Of course, I can't be sure.
268
943000
2000
anladığından ve etkilendiğinden? Elbette emin olamam.
15:58
But I tell you what happened to me.
269
946000
1000
Fakat başıma gelen bir olayı anlatayım.
15:59
I was in Ireland during the Troubles, 10 years ago,
270
947000
3000
Sorunların olduğu sırada, 10 yıl önce İrlanda'daydım,
16:02
and I was working with some Catholic and Protestant kids
271
950000
3000
ve bazı Katolik ve Protestan çocuklarla
16:05
on conflict resolution. And I did this with them --
272
953000
4000
fikir ayrılığı çözümüyle ilgili çalışıyorduk. Ve bunu onlarla yaptım.
16:10
a risky thing to do, because they were street kids.
273
958000
2000
Yapılan riskli bir şeydi, çünkü onlar sokak çocuklarıydı.
16:12
And one of them came to me the next morning and he said,
274
960000
3000
Ve sonraki sabah onlardan bir tanesi bana geldi ve şunu söyledi:
16:16
"You know, I've never listened to classical music in my life,
275
964000
3000
"Biliyor musun, ben hayatımda hiç klasik müzik dinlemedim,
16:19
but when you played that shopping piece ... "
276
967000
1000
fakat sen şu şopping (İngilizce alışveriş) parçasını çaldığında..."
16:20
(Laughter)
277
968000
3000
(Kahkahalar)
16:23
He said, "My brother was shot last year and I didn't cry for him.
278
971000
4000
Şunu söyledi, "Kardeşim geçen yıl vuruldu ve onun için ağlamadım.
16:28
But last night, when you played that piece,
279
976000
1000
Fakat geçen gece sen bu parçayı çaldığında,
16:29
he was the one I was thinking about.
280
977000
3000
aklıma gelen kişi o idi.
16:32
And I felt the tears streaming down my face.
281
980000
2000
Ve gözyaşlarımın yüzümden aşağı doğru aktığını hissettim.
16:34
And you know, it felt really good to cry for my brother."
282
982000
3000
Ve bilirsin, kardeşim için ağlamak gerçekten güzel bir histi."
16:37
So I made up my mind at that moment
283
985000
2000
Böylece o anda aklıma koydum,
16:39
that classical music is for everybody. Everybody.
284
987000
7000
klasik müzik herkes içindir. Herkes.
16:47
Now, how would you walk -- because you know,
285
995000
2000
Şimdi, nasıl yürüyordunuz -- çünkü bilirsiniz,
16:49
my profession, the music profession doesn't see it that way.
286
997000
4000
benim mesleğim, müzik mesleği bunu bu şekilde görmüyor.
16:53
They say three percent of the population likes classical music.
287
1001000
3000
Nüfusun yüzde üçünün klasik müziği sevdiğini söylüyorlar.
16:56
If only we could move it to four percent, our problems would be over.
288
1004000
4000
"Eğer bunu yüzde dörde çıkarırsak sorunlarımız biterdi" diyorlar.
17:01
I say, "How would you walk? How would you talk? How would you be?
289
1009000
3000
Ben ise şunu söylüyorum: " Nasıl yürürdünüz? Nasıl konuşurdunuz? Nasıl olurdunuz?"
17:04
If you thought, three percent of the population likes classical music,
290
1012000
3000
Eğer nüfusun yüzde üçünün klasik müzik sevdiğini düşünseydiniz?
17:08
if only we could move it to four percent. How would you walk?
291
1016000
2000
Sadece yüzde dörde çıkarabilseydik. Nasıl yürürdünüz?
17:10
How would you talk? How would you be?
292
1018000
2000
Nasıl konuşurdunuz? Nasıl olurdunuz?
17:12
If you thought, everybody loves classical music --
293
1020000
2000
Eğer herkesin klasik müziği sevdiğini --
17:14
they just haven't found out about it yet."
294
1022000
2000
ve sadece onların bunu keşfetmediğini düşünseydiniz.
17:16
(Laughter)
295
1024000
1000
(Kahkahalar)
17:17
See, these are totally different worlds.
296
1025000
2000
Gördüğünüz üzere, bunlar tamamiyle farklı dünyalar.
17:20
Now, I had an amazing experience. I was 45 years old,
297
1028000
3000
Şimdi, ben harika bir tecrübe yaşadım. 45 yaşındaydım,
17:23
I'd been conducting for 20 years, and I suddenly had a realization.
298
1031000
5000
20 yıldır şeflik yapıyordum, ve aniden bir şeyi idrak ettim.
17:29
The conductor of an orchestra doesn't make a sound.
299
1037000
3000
Bir orkestra şefi hiçbir sesi çıkarmaz.
17:32
My picture appears on the front of the CD --
300
1040000
2000
Bir CD'nin ön yüzünde benim resmim görünüyor --
17:34
(Laughter)
301
1042000
3000
(Kahkahalar)
17:37
-- but the conductor doesn't make a sound.
302
1045000
2000
-- fakat şef bir tek ses çıkarmıyor.
17:40
He depends, for his power, on his ability to make other people powerful.
303
1048000
4000
Gücünü, başkalarını güçlü yapma yeteneğine dayandırıyor.
17:44
And that changed everything for me. It was totally life changing.
304
1052000
4000
Ve bu benim için her şeyi değiştirdi. Tamamiyle hayat değiştiren bir şeydi.
17:49
People in my orchestra came up to me and said,
305
1057000
1000
Orkestramdaki insanlar bana geldi ve şöyle dedi,
17:50
"Ben, what happened?" That's what happened.
306
1058000
2000
"Ben, ne oldu?" Olan şuydu:
17:52
I realized my job was to awaken possibility in other people.
307
1060000
5000
Fark ettim ki, benim görevim insanların içindeki yetenekleri harekete geçirmekti.
17:57
And of course, I wanted to know whether I was doing that.
308
1065000
3000
Ve elbette, bunu yapıp yapmadığımı bilmek istedim.
18:00
And you know how you find out? You look at their eyes.
309
1068000
3000
Bunun nasıl anlarsınız biliyor musunuz? Gözlerine bakarsınız.
18:03
If their eyes are shining, you know you're doing it.
310
1071000
4000
Eğer gözleri parıldıyorsa, bunu yaptığınızı bilirsiniz.
18:08
You could light up a village with this guy's eyes.
311
1076000
1000
Bu adamın gözleriyle, bir köyü aydınlatabilirsiniz.
18:09
(Laughter)
312
1077000
2000
(Kahkahalar)
18:11
Right. So if the eyes are shining, you know you're doing it.
313
1079000
2000
Evet. Yani eğer gözleri parıldıyorsa, başarmışsınızdır.
18:13
If the eyes are not shining, you get to ask a question.
314
1081000
3000
Eğer gözler parıldamıyorsa, bir soru sorma hakkınız vardır.
18:16
And this is the question:
315
1084000
1000
Ve soru budur:
18:17
who am I being, that my players' eyes are not shining?
316
1085000
6000
Ben kim oluyorum ki oyuncularımın gözleri parıldamıyor?
18:24
We can do that with our children, too.
317
1092000
1000
Bunu çocuklarımız için de yapabiliriz.
18:25
Who am I being, that my children's eyes are not shining?
318
1093000
5000
Ben kim oluyorum ki, çocuklarımın gözleri parıldamıyor?
18:31
That's a totally different world.
319
1099000
2000
O ise tamamiyle farklı bir dünyadır.
18:33
Now, we're all about to end this magical, on-the-mountain week,
320
1101000
5000
Şimdi, hepimiz bu büyülü, dağ üzerindeki haftayı sona erdirmek üzereyiz,
18:39
and we're going back into the world.
321
1107000
1000
ve dünyaya geri dönüyoruz.
18:40
And I say, it's appropriate for us to ask the question,
322
1108000
4000
Ve ben de şunu söylüyorum, şu soruyu sormak bizim için uygundur:
18:44
who are we being as we go back out into the world?
323
1112000
5000
Dünyaya geri dönerken biz kim oluyoruz?
18:49
And you know, I have a definition of success.
324
1117000
2000
Ve biliyor musunuz, bende başarının tanımı var.
18:52
For me, it's very simple. It's not about wealth and fame and power.
325
1120000
2000
Benim için bu çok basit. Zenginlik, şöhret ve güç ile ilgili değil.
18:54
It's about how many shining eyes I have around me.
326
1122000
3000
Bu benim için etrafımda ne kadar parıldayan gözler olduğu ile ilgili.
18:58
So now, I have one last thought, which is
327
1126000
3000
Şimdi aklımda son bir düşünce var, o da
19:01
that it really makes a difference what we say --
328
1129000
3000
söylediğimiz şeylerin gerçekten bir fark yarattığı.
19:04
the words that come out of our mouth.
329
1132000
2000
Ağzımızdan çıkan kelimelerin.
19:06
I learned this from a woman who survived Auschwitz,
330
1134000
4000
Bunu Auschwitz'den kurtulan bir kadından öğrendim,
19:10
one of the rare survivors.
331
1138000
1000
nadir kurtulanlardan bir tanesi.
19:11
She went to Auschwitz when she was 15 years old,
332
1139000
4000
15 yaşındayken Auschwitz'e gitmiş,
19:16
and her brother was eight, and the parents were lost.
333
1144000
7000
ve erkek kardeşi de 8 yaşındaymış, ebeveynleri ise kayıpmış.
19:23
And she told me this, she said,
334
1151000
5000
Ve bana şunu söyledi:
19:28
"We were in the train going to Auschwitz, and I looked down
335
1156000
3000
"Auschwitz'e giden trenin içindeydik ve aşağı doğru baktım
19:31
and saw my brother's shoes were missing.
336
1159000
2000
ve kardeşimin ayakkabılarının kayıp olduğu gördüm.
19:34
And I said, 'Why are you so stupid, can't you keep your things together
337
1162000
3000
Ve şunu söyledim, büyük bir ablanın küçük erkek kardeşine söylediği şekilde:
19:37
for goodness' sake?' " The way an elder sister
338
1165000
1000
"Allah aşkına, neden bu kadar aptalsın,
19:38
might speak to a younger brother.
339
1166000
4000
eşyalarını bir arada tutamıyor musun?"
19:42
Unfortunately, it was the last thing she ever said to him,
340
1170000
3000
Maalesef, bu ona söylediği son şey oldu,
19:45
because she never saw him again. He did not survive.
341
1173000
4000
çünkü onu bir daha hiç görmedi. O kurtulamadı.
19:49
And so when she came out of Auschwitz, she made a vow.
342
1177000
2000
Sonrasında Auschwitz'den çıktığında, bir söz verdi.
19:52
She told me this. She said, "I walked out of Auschwitz into life
343
1180000
4000
Bana şunu söyledi: "Auschwitz'den yaşama doğru yürüdüm
19:56
and I made a vow. And the vow was, I will never say anything
344
1184000
5000
ve bir söz verdim. Bu söz,
20:02
that couldn't stand as the last thing I ever say."
345
1190000
3000
hayatımın son sözü olamayacak bir laf etmemekti."
20:05
Now, can we do that? No. And we'll make ourselves wrong
346
1193000
4000
Peki, bunu yapabilir miyiz? Hayır. Ve kendi hatalarımızı yapacağız,
20:10
and others wrong. But it is a possibility to live into. Thank you.
347
1198000
7000
başkalarına da hata yapacağız. Fakat bu uğruna yaşanması gereken bir olasılıktır. Teşekkürler.
20:17
(Applause)
348
1205000
5000
(Alkışlar)
20:23
Shining eyes, shining eyes.
349
1211000
11000
Parıldayan gözler, parıldayan gözler.
20:34
Thank you, thank you.
350
1222000
3000
Teşekkürler, teşekkürler.
20:38
(Music)
351
1226000
5000
(Müzik)
ABOUT THE SPEAKER
Benjamin Zander - ConductorA leading interpreter of Mahler and Beethoven, Benjamin Zander is known for his charisma and unyielding energy -- and for his brilliant pre-concert talks.
Why you should listen
Since 1979, Benjamin Zander has been the conductor of the Boston Philharmonic. He is known around the world as both a guest conductor and a speaker on leadership -- and he's been known to do both in a single performance. He uses music to help people open their minds and create joyful harmonies that bring out the best in themselves and their colleagues.
His provocative ideas about leadership are rooted in a partnership with Rosamund Stone Zander, with whom he co-wrote The Art of Possibility.
Benjamin Zander | Speaker | TED.com