TED2010
Jamie Oliver: Teach every child about food
TED verðlauna ósk Jamie Olivers: Kennum öllum börnum um mat
Filmed:
Readability: 3.2
9,428,806 views
Með því að deila áhrifamiklum sögum frá baráttu sinni gegn offitu í Huntington, Vestur Virginiu, styður TED verðlaunahafinn Jamie Oliver mál sitt fyrir stríði gegn fáfræði um mat.
Jamie Oliver - Chef, activist
Jamie Oliver is transforming the way we feed ourselves, and our children. The winner of the 2010 TED Prize, he's on a mission to teach every family about eating better and living healthier lives. Full bio
Jamie Oliver is transforming the way we feed ourselves, and our children. The winner of the 2010 TED Prize, he's on a mission to teach every family about eating better and living healthier lives. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Sadly,
0
0
2000
Því miður,
00:17
in the next 18 minutes when I do our chat,
1
2000
3000
á næstu 18 mínútunum meðan að ég flyt þennan fyrirlestur,
00:20
four Americans that are alive
2
5000
3000
munu fjórir Bandaríkjamenn sem eru á lífi núna,
00:23
will be dead
3
8000
2000
deyja
00:25
from the food that they eat.
4
10000
3000
af völdum matarins sem þeir borða.
00:28
My name's Jamie Oliver. I'm 34 years old.
5
13000
4000
Ég heiti Jamie Oliver. Ég er 34 ára gamall.
00:32
I'm from Essex in England
6
17000
2000
Ég er frá Essex í Englandi
00:34
and for the last seven years
7
19000
3000
Og undanfarin 7 ár
00:37
I've worked fairly tirelessly
8
22000
3000
hef ég unnið án afláts
00:40
to save lives in my own way.
9
25000
3000
við að bjarga lífum á minn eigin hátt.
00:43
I'm not a doctor;
10
28000
2000
Ég er ekki læknir.
00:45
I'm a chef,
11
30000
2000
Ég er kokkur;
00:47
I don't have expensive equipment
12
32000
2000
ég hef engar dýrar græjur
00:49
or medicine.
13
34000
2000
eða lyf.
00:51
I use information, education.
14
36000
3000
Ég nota upplýsingar, fræðslu.
00:54
I profoundly believe that the power of food
15
39000
3000
Ég trúi í einlægni að máttur matar
00:57
has a primal place in our homes
16
42000
3000
eigi sér grundvallar stöðu á heimilum okkar
01:00
that binds us to the best bits of life.
17
45000
4000
og tengir okkur við sumar af bestu stundum lífs okkar.
01:06
We have an awful,
18
51000
2000
Við erum í hræðilegri,
01:08
awful reality right now.
19
53000
4000
hræðilegri stöðu.
01:13
America, you're at the top of your game.
20
58000
3000
Bandaríkin, þið eruð í essinu ykkar.
01:16
This is one of the most unhealthy countries in the world.
21
61000
4000
Þetta er eitt af óheilbrigðustu löndunum í heiminum.
01:20
Can I please just see a raise of hands
22
65000
2000
Má ég fá að sjá ykkur rétta upp hönd
01:22
for how many of you have children in this room today?
23
67000
3000
til að sjá hversu mörg ykkar eiga börn í þessu herbergi í dag?
01:25
Please put your hands up.
24
70000
2000
Gjörið svo vel að rétta upp hönd.
01:27
Aunties, uncles, you can continue to
25
72000
1000
Frænkur, frændur, þið megið það líka...
01:28
put your hands up, aunties and uncles as well.
26
73000
3000
Réttið upp hendur. Frænkur og frændur líka.
01:31
Most of you. OK.
27
76000
2000
Flest ykkar. Allt í lagi.
01:33
We, the adults of the last four generations,
28
78000
3000
Við, fullorðið fólk síðustu fjögurra kynslóða,
01:36
have blessed our children with the destiny
29
81000
3000
höfum skapað börnum okkar þau örlög
01:39
of a shorter lifespan
30
84000
2000
að hafa styttri lífaldur
01:41
than their own parents.
31
86000
3000
en foreldrar þeirra.
01:44
Your child will live a life ten years younger
32
89000
3000
Barnið þitt mun lifa tíu árum styttra
01:47
than you
33
92000
2000
en þú
01:49
because of the landscape of food that we've built around them.
34
94000
3000
út af matarumhverfinu sem að við höfum búið til í kringum þau.
01:52
Two-thirds of this room,
35
97000
3000
Tveir þriðji hluti af þessu herbergi,
01:55
today, in America, are statistically overweight or obese.
36
100000
3000
í dag, í Bandríkjunum, eru tölfræðilega í yfirvigt eða að glíma við offitu
01:58
You lot, you're all right, but we'll get you eventually, don't worry.
37
103000
3000
Þið öll, þið eruð öll í góðum málum, en við munum ná ykkur að lokum, ekki hafa áhyggjur af því.
02:01
(Laughter)
38
106000
1000
Þið öll, þið eruð öll í góðum málum, en við munum ná ykkur að lokum, ekki hafa áhyggjur af því.
02:02
Right?
39
107000
1000
Ekki satt?
02:03
The statistics of bad health are clear,
40
108000
3000
Tölfræði óheilbrigðis er skýr,
02:06
very clear.
41
111000
2000
kristalstær.
02:08
We spend our lives being paranoid about death, murder, homicide,
42
113000
3000
Við eyðum lífi okkar upptekin af dauða, morðum, manndrápum,
02:11
you name it; it's on the front page of every paper, CNN.
43
116000
4000
hvað sem er. Það er á forsíðu á hverju blaði, CNN.
02:15
Look at homicide at the bottom, for God's sake.
44
120000
3000
Lítið á manndráp hérna á botninum, í Guðanna bænum.
02:18
Right?
45
123000
1000
Ekki satt?
02:19
(Laughter)
46
124000
2000
Ekki satt?
02:21
(Applause)
47
126000
5000
(lófatak)
02:26
Every single one of those in the red
48
131000
2000
Hvert einasta rauða súla
02:28
is a diet-related disease.
49
133000
2000
eru sjúkdómar tengdir matarræði.
02:30
Any doctor, any specialist will tell you that.
50
135000
3000
Hvaða læknir sem er, hvaða sérfræðingur sem er mun segja ykkur það.
02:33
Fact: Diet-related disease is the biggest killer
51
138000
3000
Staðreynd. Sjúkdómar tengdir matarræði er mesti skaðvaldurinn
02:36
in the United States, right now, here today.
52
141000
3000
í Bandaríkjunum í dag.
02:42
This is a global problem.
53
147000
2000
Þetta er alþjóðlegt vandamál.
02:44
It's a catastrophe.
54
149000
2000
Þetta eru hamfarir.
02:46
It's sweeping the world.
55
151000
2000
Og þær ríða yfir heiminn.
02:48
England is right behind you, as usual.
56
153000
2000
England er skammt undan, eins og venjulega.
02:50
(Laughter)
57
155000
4000
England er skammt undan, eins og venjulega.
02:54
I know they were close, but not that close.
58
159000
3000
Ég veit að þeir eru nálægt, en ekki svo nálægt.
02:57
We need a revolution.
59
162000
2000
Við þurfum byltingu.
02:59
Mexico, Australia, Germany, India, China,
60
164000
3000
Mexíkó, Ástralía, Þýskaland, Indland, Kína,
03:02
all have massive problems of obesity and bad health.
61
167000
3000
glíma öll við gríðarlegan vanda vegna offitu og óheilbrigðis.
03:06
Think about smoking.
62
171000
2000
Hugsið ykkur reykingar.
03:08
It costs way less than obesity now.
63
173000
3000
Þær kosta miklu minna en offita.
03:11
Obesity costs you Americans
64
176000
3000
Offita kostar ykkur Bandaríkjamenn
03:14
10 percent of your healthcare bills,
65
179000
3000
10 prósent af heilbrigðiskostnaði ykkar.
03:17
150 billion dollars a year.
66
182000
3000
150 milljarða dollara á ári.
03:20
In 10 years, it's set to double:
67
185000
3000
Eftir 10 ár, mun það tvöfaldast.
03:23
300 billion dollars a year.
68
188000
2000
300 milljarðar dollarar á ári.
03:25
And let's be honest, guys, you ain't got that cash.
69
190000
3000
Og í hreinskilni sagt, þið eigið ekki þennan pening.
03:28
(Laughter)
70
193000
3000
Og í hreinskilni sagt, þið eigið ekki þennan pening.
03:31
I came here to start a food revolution
71
196000
3000
Ég kom hingað til þess að byrja matarbyltingu
03:34
that I so profoundly believe in.
72
199000
3000
sem ég trúi í einlægni á.
03:37
We need it. The time is now.
73
202000
3000
Við þurfum þess. Tíminn er kominn.
03:40
We're in a tipping-point moment.
74
205000
2000
Við stöndum á vatnaskilum.
03:42
I've been doing this for seven years.
75
207000
2000
Ég er búin að vera að í sjö ár.
03:44
I've been trying in America for seven years.
76
209000
2000
Ég er búin að vera að reyna í Bandaríkjunum í sjö ár.
03:46
Now is the time when it's ripe -- ripe for the picking.
77
211000
3000
Núna erum við tilbúin -- tilbúin til athafna.
03:49
I went to the eye of the storm.
78
214000
2000
Ég fór í auga stormsins.
03:51
I went to West Virginia, the most unhealthy state in America.
79
216000
3000
Ég fór til Vestur Virginiu, óheilbrigðasta fylkis Bandaríkjanna.
03:54
Or it was last year.
80
219000
2000
Eða það var í fyrra.
03:56
We've got a new one this year, but we'll work on that next season.
81
221000
3000
Við erum komin með nýtt fylki þetta árið, en við munum vinna á því í næstu seríu.
03:59
(Laughter)
82
224000
1000
Við erum komin með nýtt fylki þetta árið, en við munum vinna á því í næstu seríu.
04:00
Huntington, West Virginia.
83
225000
1000
Huntington, Vestur Virginiu.
04:01
Beautiful town.
84
226000
2000
Fallegur bær.
04:03
I wanted to put heart and soul and people,
85
228000
3000
Ég vildi setja hugi og hjörtu og fólk,
04:06
your public,
86
231000
2000
fólkið ykkar,
04:08
around the statistics that we've become
87
233000
2000
inní tölfræðina sem að við erum orðin
04:10
so used to.
88
235000
2000
svo vön.
04:12
I want to introduce you to some of the people that I care about:
89
237000
3000
Ég vil kynna ykkur fyrir sumu af fólkinu sem mér þykir vænt um.
04:15
your public, your children.
90
240000
1000
Fólkið ykkar. Börnin ykkar.
04:16
I want to show a picture of my friend Brittany.
91
241000
3000
Ég vil sýna ykkur mynd af Brittany, vinkonu minni.
04:19
She's 16 years old.
92
244000
2000
Hún er 16 ára.
04:21
She's got six years to live
93
246000
3000
Hún á 6 ár eftir ólifuð
04:24
because of the food that she's eaten.
94
249000
3000
út af matnum sem að hún hefur borðað.
04:27
She's the third generation of Americans
95
252000
3000
Hún er af þriðju kynslóð Bandaríkjamanna
04:30
that hasn't grown up within a food environment
96
255000
2000
sem hefur ekki alist upp í matarumhverfi
04:32
where they've been taught to cook at home or in school,
97
257000
2000
þar sem þeim hefur verið kennt að elda heima eða í skólanum,
04:34
or her mom, or her mom's mom.
98
259000
3000
eða mamma hennar, eða mamma mömmu hennar.
04:37
She has six years to live.
99
262000
3000
Hún á sex ár eftir.
04:40
She's eating her liver to death.
100
265000
2000
Hún er að borða lifrina sína í hel.
04:42
Stacy, the Edwards family.
101
267000
3000
Stacy, Edwards fjölskyldan.
04:45
This is a normal family, guys.
102
270000
2000
Þetta er venjuleg fjölskylda, gott fólk.
04:47
Stacy does her best, but she's third-generation as well;
103
272000
3000
Stacy gerir sitt besta, en hún er af þriðju kynslóð líka;
04:50
she was never taught to cook at home or in school.
104
275000
2000
henni var aldrei kennt að elda heima eða í skólanum.
04:52
The family's obese.
105
277000
2000
Fjölskyldan þjáist af offitu.
04:54
Justin here, 12 years old,
106
279000
1000
Justin, hérna, 12 ára gamall.
04:55
he's 350 pounds.
107
280000
1000
Hann er 350 pund.
04:56
He gets bullied, for God's sake.
108
281000
2000
Hann er lagður í einelti, í Guðanna bænum.
04:58
The daughter there, Katie, she's four years old.
109
283000
2000
Dóttirin þarna, Katie, hún er fjögurra ára.
05:00
She's obese before she even gets to primary school.
110
285000
3000
Hún er að berjast við offitu áður en hún svo mikið sem byrjar í grunnskóla.
05:03
Marissa, she's all right, she's one of your lot.
111
288000
3000
Marissa. Hún er í lagi. Hún er ein af ykkur.
05:06
But you know what? Her father, who was obese,
112
291000
3000
En vitið þið hvað? Faðir hennar, sem var offeitur,
05:09
died in her arms,
113
294000
2000
dó í örmum hennar.
05:11
And then the second most important man in her life,
114
296000
2000
Og svo annar mikilvægasti maðurinn í lífinu hennar,
05:13
her uncle, died of obesity,
115
298000
3000
frændi hennar, dó út offitu.
05:16
and now her step-dad is obese.
116
301000
3000
Og núna er stjúpfaðir hennar offeitur.
05:19
You see, the thing is
117
304000
2000
Sjáiði til, málið er að
05:21
obesity and diet-related disease
118
306000
2000
offita og sjúkdómar tengdir matarræði
05:23
doesn't just hurt the people that have it;
119
308000
2000
skaða ekki bara fólkið sem að hafa þá;
05:25
it's all of their friends, families,
120
310000
2000
það eru allir vinirnir, fjölskyldan,
05:27
brothers, sisters.
121
312000
2000
bræðurnir, systurnar.
05:29
Pastor Steve:
122
314000
2000
Séra Steve.
05:31
an inspirational man, one of my early allies in Huntington, West Virginia.
123
316000
4000
Maður sem að fyllir manni innblæstri. Einn af mínum fyrstu bandamönnum í Huntington, Vestur Virginíu.
05:35
He's at the sharp knife-edge of this problem.
124
320000
4000
Hann er á hnífsoddi vandans.
05:39
He has to bury the people, OK?
125
324000
2000
Hann þarf að jarða þetta fólk, skiljið þið?
05:41
And he's fed up with it. He's fed up with burying his friends,
126
326000
3000
Og hann er búin að fá upp í kok af þessu. Hann er búinn að fá uppí kok af því jarða vini sína,
05:44
his family, his community.
127
329000
2000
og fjölskylduna sína, samfélagið sitt.
05:46
Come winter, three times as many people die.
128
331000
4000
Þegar að veturinn kemur, munu þrisvar sinnum fleiri deyja.
05:50
He's sick of it.
129
335000
1000
Hann er búinn að fá nóg.
05:51
This is preventable disease. Waste of life.
130
336000
3000
Þetta er fyrirbyggjanlegur sjúkdómur. Sóun á lífi.
05:54
By the way, this is what they get buried in.
131
339000
3000
Meðal annars, þetta er það sem að þau eru jörðuð í.
05:57
We're not geared up to do this.
132
342000
3000
Við höfum ekki tólin til þess að takast á við þetta.
06:00
Can't even get them out the door -- and I'm being serious --
133
345000
3000
Getum ekki einu sinni komið þeim út um dyrnar, í alvöru.
06:03
can't even get them there. Forklift.
134
348000
2000
Getum ekki einu sinni komið þeim þangað. Gaffallyftari.
06:05
OK, I see it as a triangle, OK?
135
350000
3246
Allt í lagi, í mínum augum er þetta þríhyrningur, allt í lagi?
06:09
This is our landscape of food.
136
353246
1598
Þetta er matarumhverfi okkar.
06:10
I need you to understand it.
137
354844
1263
Það skiptir mig máli að þið skiljið þetta.
06:12
You've probably heard all this before,
138
356107
893
Þið hafið ábyggilega heyrt þetta áður,
06:12
but let's just go back over it.
139
357000
1646
en förum yfir þetta aftur.
06:14
Over the last 30 years,
140
358646
1354
Yfir síðustu 30 árin,
06:15
what's happened that's ripped the heart out of this country?
141
360000
2000
hvað gerist sem að reif hjartað út úr þessu landi?
06:17
Let's be frank and honest:
142
362000
2000
Verum frökk og heiðarleg.
06:19
Well, modern-day life.
143
364000
3000
Nú já. Nútíma lifnaðarhættir.
06:22
Let's start with the Main Street.
144
367000
2000
Byrjum á Aðalstræti.
06:24
Fast food has taken over the whole country; we know that.
145
369000
3000
Skyndibitamatur hefur tekið yfir allt landið. Við vitum það.
06:27
The big brands are some of the most important powers,
146
372000
3000
Stóru vörumerkin eru orðin eitthver sterkustu öflin,
06:30
powerful powers, in this country.
147
375000
2000
ráðandi öfl í þessu landi.
06:32
Supermarkets as well.
148
377000
3000
Stórmarkaðir líka.
06:35
Big companies. Big companies.
149
380000
2000
Stór fyrirtæki. Stórfyrirtæki.
06:37
Thirty years ago, most of the food
150
382000
3000
Fyrir 30 árur, var mest af matnum
06:40
was largely local and largely fresh.
151
385000
3000
framleiddur á staðnum og mestmegnis ferskur.
06:43
Now it's largely processed and full of all sorts of additives,
152
388000
3000
Núna er hann aðallega unninn og fullur af alls konar bætiefnum,
06:46
extra ingredients, and you know the rest of the story.
153
391000
3000
aukaefnum, og þið þekkið sögulok.
06:49
Portion size is obviously a massive, massive problem.
154
394000
3000
Skammtastærð er augljóslega stórkostlegt vandamál.
06:52
Labeling is a massive problem.
155
397000
3000
Vörumerkingar eru risastórt vandamál.
06:55
The labeling in this country is a disgrace.
156
400000
3000
Vörumerkingar í þessu landi eru til háborinnar skammar.
06:58
They want to be self -- they want to self-police themselves.
157
403000
4000
Þeir vilja vera sjálf ... Þeir vilja hafa eftirlit með sjálfum sér.
07:02
The industry wants to self-police themselves.
158
407000
3000
Iðnaðurinn vill vakta sjálfan sig.
07:05
What, in this kind of climate? They don't deserve it.
159
410000
3000
Hvað meinarðu, í þessu umhvefi? Þeir verðskulda það ekki.
07:08
How can you say something is low-fat when it's full of so much sugar?
160
413000
4000
Hvernig getur þú sagt að eitthvað sé fitulítið þegar að það inniheldur svona mikinn sykur?
07:12
Home.
161
417000
2000
Heimilið.
07:15
The biggest problem with the home
162
420000
2000
Stærsta vandamálið með heimilin
07:17
is that used to be the heart
163
422000
2000
er að þau voru einu sinni hjartað
07:19
of passing on food, food culture,
164
424000
3000
fyrir að deila mat og matarmenningu,
07:22
what made our society.
165
427000
3000
undirstaða samfélagsins.
07:25
That ain't happening anymore.
166
430000
1000
Það gerist ekki lengur.
07:26
And you know, as we go to work and as life changes,
167
431000
3000
Og eins og þið vitið, þegar við förum í vinnuna og lífið breytist,
07:29
and as life always evolves,
168
434000
2000
og eins og lífið hefur alltaf þróast,
07:31
we kind of have to look at it holistically --
169
436000
2000
þurfum við að horfa á þetta heildrænt--
07:33
step back for a moment, and re-address the balance.
170
438000
2000
líta um öxl um stundarsakir, og endurmeta stöðuna.
07:35
It ain't happening, hasn't happened for 30 years, OK?
171
440000
3000
Það er ekki að gerast. Hefur ekki gerst síðustu 30 ár.
07:38
I want to show you a situation
172
443000
3000
Ég vill sýna ykkur ástand
07:41
that is very normal
173
446000
3000
sem er mjög algengt
07:44
right now; the Edwards family.
174
449000
2000
ákkúrat núna. Edwards fjölskyldan.
07:46
(Video) Jamie Oliver: Let's have a talk.
175
451000
2000
(Myndbrot) Jamie Oliver: Spjöllum aðeins saman.
07:48
This stuff goes through you and your family's body
176
453000
3000
Þetta er það sem fer í gegnum líkama fjölskyldunnar
07:51
every week.
177
456000
2000
í hverri viku.
07:53
And I need you to know that this is going to kill your children early.
178
458000
6000
Og þú þarft að skilja að þetta á eftir að drepa börnin þín fyrir aldur fram.
07:59
How are you feeling?
179
464000
2000
Hvernig líður þér?
08:01
Stacy: Just feeling really sad and depressed right now.
180
466000
3000
Stacy: Bara er mjög sorgmædd og þunglynd í augnablikinu.
08:04
But, you know, I want my kids to succeed in life
181
469000
3000
En, veistu, ég vil að börnin mín nái árangri í lífinu
08:07
and this isn't going to get them there.
182
472000
3000
og þetta mun ekki hjálpa þeim við það.
08:10
But I'm killing them.
183
475000
3000
En ég er að drepa þau.
08:13
JO: Yes you are. You are.
184
478000
3000
JO: Já, það ertu að gera. Þú ert að gera það.
08:16
But we can stop that.
185
481000
3000
En við getum stoppað það.
08:22
Normal. Let's get on schools,
186
487000
4000
Venjulegt. Tökum fyrir skólana,
08:26
something that I'm fairly much a specialist in.
187
491000
3000
sem ég er sérfræðingur í.
08:29
OK, school.
188
494000
2000
Allt í lagi. Skóli.
08:31
What is school? Who invented it? What's the purpose of school?
189
496000
3000
Hvað er skóli? Hver fann upp á því? Hver er tilgangurinn með skóla?
08:34
School was always invented to arm us with the tools
190
499000
3000
Skóli var alltaf ætlaður til þess að gefa okkur tólin
08:37
to make us creative, do wonderful things,
191
502000
3000
til þess að gera okkur skapandi, geta stórfenglega hluti
08:40
make us earn a living, etc., etc., etc.
192
505000
3000
geta séð fyrir okkur, o.s.frv, o.s.frv, o.s.frv.
08:43
You know, it's been kind of in this sort of tight box for a long, long time.
193
508000
3000
Þið vitið, þetta hefur verið einskonar lokað hugtak í mjög langan tíma.
08:46
OK?
194
511000
1000
Allt í lagi?
08:47
But we haven't really evolved it
195
512000
2000
En við höfum ekki í rauninni þróað það
08:49
to deal with the health catastrophes of America, OK?
196
514000
3000
til þess að takast á við heilsufaraldurinn í Bandaríkjunum, allt í lagi?
08:52
School food is something
197
517000
3000
Skólamatur er eitthvað
08:55
that most kids -- 31 million a day, actually --
198
520000
3000
sem flestir krakkar -- 31 milljón á dag, reyndar --
08:58
have twice a day, more than often,
199
523000
3000
fá tvisvar sinnum á dag, oftast nær,
09:01
breakfast and lunch, 180 days of the year.
200
526000
3000
morgunmat og hádegismat, 180 daga á ári.
09:04
So you could say that school food is quite important, really,
201
529000
3000
Svo við gætum sagt að skólamatur sé frekar mikilvægur, í rauninni,
09:07
judging the circumstances.
202
532000
3000
ef að við horfum á stöðuna.
09:10
(Laughter)
203
535000
3000
ef að við horfum á stöðuna.
09:15
Before I crack into my rant,
204
540000
2000
Áður en ég byrja á reiðiræðu minni,
09:17
which I'm sure you're waiting for ...
205
542000
3000
sem að ég er sannfærður að þið eruð öll að bíða eftir ...
09:20
(Laughter)
206
545000
2000
sem að ég er sannfærður að þið eruð öll að bíða eftir ...
09:22
I need to say one thing, and it's so important
207
547000
3000
Ég verð að segja eitt, og þetta er svo mikilvægt
09:25
in hopefully the magic that happens and unfolds
208
550000
3000
í því sem að ég vona að geti bylt og umbreytt
09:28
in the next three months.
209
553000
1000
á næstu þremur mánuðum.
09:29
The lunch ladies, the lunch cooks of America --
210
554000
3723
Matráðskonurnar, skóla kokkar Bandaríkjanna ...
09:33
I offer myself as their ambassador.
211
557723
3323
ég býð mig fram sem sendiherra þeirra.
09:36
I'm not slagging them off.
212
561046
1954
Ég er ekki að skammast yfir þeim.
09:38
They're doing the best they can do.
213
563000
2000
Þau eru að gera það besta sem að þau geta gert.
09:42
They're doing their best.
214
567000
2000
Þau eru að gera sitt besta.
09:44
But they're doing what they're told,
215
569000
2000
En þau eru að gera það sem þeim er sagt að gera,
09:46
and what they're being told to do is wrong.
216
571000
3000
og það sem þeim er sagt að gera er rangt.
09:49
The system is highly run by accountants;
217
574000
3000
Þetta kerfi er að mestu stjórnað af bókhöldurum.
09:52
there's not enough, or any,
218
577000
2000
Það er ekki nóg af, ef nokkur,
09:54
food-knowledgeable people in the business.
219
579000
2000
einstaklingur með þekkingu á mat í geiranum.
09:56
There's a problem:
220
581000
2000
Þetta er vandamál.
09:58
If you're not a food expert, and you've got tight budgets
221
583000
2000
Ef þú ert ekki sérfræðingur í mat, og þú ert með litla peninga,
10:00
and it's getting tighter, then you can't be creative,
222
585000
2000
og þeir eru að minnka, þá getur þú ekki verið skapandi,
10:02
you can't duck and dive and write different things around things.
223
587000
3000
þú getur ekki unnið þig út úr hlutunum.
10:05
If you're an accountant, and a box-ticker,
224
590000
2000
Ef þú er bókhaldari, og baunateljari,
10:07
the only thing you can do in these circumstances
225
592000
3000
þá er það eina sem að þú getur gert í þessum kringumstæðum
10:10
is buy cheaper shit.
226
595000
2000
er að kaupa ódýrari drasl.
10:12
Now, the reality is,
227
597000
2000
Svo, staðreyndin er,
10:14
the food that your kids get every day is fast food,
228
599000
2000
að maturinn sem að börnin ykkar fá á hverjum degi er skyndibitamatur
10:16
it's highly processed,
229
601000
2000
hann er mjög unninn,
10:18
there's not enough fresh food in there at all.
230
603000
2000
það er ekki nógu mikið af ferskum mat.
10:20
You know, the amount of additives, E numbers, ingredients you wouldn't believe --
231
605000
4000
Þið vitið, magið af aukaefnum, E númerum, efnum sem að þið myndu ekki trúa ...
10:24
there's not enough veggies at all. French fries are considered a vegetable.
232
609000
3000
Þarna eru ekki nógu mikið af grænmeti. Franskar eru taldar sem grænmeti.
10:27
Pizza for breakfast. They don't even get given crockery.
233
612000
3000
Pízza í morgunmat. Þau fá ekki einu sinni hnífapör.
10:30
Knives and forks? No, they're too dangerous.
234
615000
3000
Hnífar og gafflar? Nei, þau eru of hættuleg.
10:33
They have scissors in the classroom,
235
618000
2000
Þau hafa skæri í kennslustofnum
10:35
but knives and forks? No.
236
620000
2000
en hnífar og gafflar, onei.
10:37
And the way I look at it is: If you don't have knives and forks in your school,
237
622000
2000
Og ef þú ert ekki með hnífa og gafla í skólanum þínum,
10:39
you're purely endorsing,
238
624000
3000
þá ertu einfaldlega að styrkja,
10:42
from a state level, fast food, because it's handheld.
239
627000
3000
frá yfirvöldum, skyndibitamat. Af því að það er haldið á honum.
10:45
And yes, by the way, it is fast food: It's sloppy joes,
240
630000
2000
Og já, meðal annars, þetta er skyndibita matur. Það eru "Sloppy Joes"
10:47
it's burgers, it's wieners,
241
632000
2000
það eru hamborgarar, það eru pulsur,
10:49
it's pizzas, it's all of that stuff.
242
634000
4000
það eru pízzur, það er allt þetta drasl.
10:55
Ten percent of what we spend on healthcare, as I said earlier,
243
640000
3000
10 prósent af því sem að er eytt í heilbrigðiskerfið, eins og ég sagði fyrr,
10:58
is on obesity, and it's going to double.
244
643000
3000
er í offitu. Og það á eftir að tvöfaldast.
11:01
We're not teaching our kids.
245
646000
2000
Við erum ekki að kenna börnunum okkar.
11:03
There's no statutory right to teach kids about food,
246
648000
2000
Það eru engin lög um að kenna börnum um mat,
11:05
elementary or secondary school. OK?
247
650000
2000
í grunnskóla eða unglingadeild. Skiljiði.
11:07
We don't teach kids about food. Right?
248
652000
2000
Við kennum ekki börnum um mat? Ekki satt?
11:09
And this is a little clip from an elementary school,
249
654000
2000
Og þetta er lítið myndbrot frá grunnskóla,
11:11
which is very common in England.
250
656000
2000
sem er mjög algengt í Bretlandi.
11:16
Video: Who knows what this is?
251
661000
2000
Myndband: Hver veit hvað þetta er?
11:18
Child: Potatoes. Jamie Oliver: Potato? So, you think these are potatoes?
252
663000
3000
Barn: Kartöflur. Jamie Oliver: Kartafla? Svo, þið haldið að þetta séu kartöflur?
11:21
Do you know what that is?
253
666000
2000
Vitið þið hvað þetta er?
11:23
Do you know what that is? Child: Broccoli?
254
668000
2000
Vitið þið hvað þetta er? Barn: Spergilkál?
11:25
JO: What about this? Our good old friend.
255
670000
2000
JO: Hvað um þetta? Gamli góði vinur okkar.
11:27
Do you know what this is, honey? Child: Celery.
256
672000
2000
Veistu hvað þetta er vinan? Barn: Sellerý.
11:29
JO: No. What do you think this is? Child: Onion. JO: Onion? No.
257
674000
3000
JO: Nei. Hvað heldur þú að þetta er? Barn: Laukur. JO: Laukur? Nei.
11:32
Jamie Oliver: Immediately you get a really clear sense
258
677000
3000
Jamie Olvier: Þið fáið samstundis nokkuð góða tilfinningu
11:35
of: Do the kids know anything about where food comes from?
259
680000
3000
fyrir því hvað börnin vita yfir höfuð þegar kemur að hvaðan matur kemur.
11:38
Video: JO: Who knows what that is? Child: Uh, pear?
260
683000
2000
Myndband: JO: Hver veit hvað þetta er? Barn: Um, pera.
11:40
JO: What do you think this is? Child: I don't know.
261
685000
2000
JO: Hvað haldið þið að þetta er? Barn: Ég veit það ekki.
11:42
JO: If the kids don't know what stuff is,
262
687000
2000
JO: Ef að barnið veit ekki hvað þetta er,
11:44
then they will never eat it.
263
689000
4000
þá myndu þau aldrei borðað það.
11:48
(Laughter)
264
693000
1000
þá myndu þau aldrei borðað það.
11:49
JO: Normal. England and America,
265
694000
3000
JO: Venjulegt. England og Bandaríkin,
11:52
England and America.
266
697000
2000
England og Bandaríkin.
11:54
Guess what fixed that. Guess what fixed that:
267
699000
2000
Getið hvað lagaði þetta.Getið hvað lagaði þetta.
11:56
Two one-hour sessions.
268
701000
2000
Tveir eins klukkutíma fundir.
11:59
We've got to start teaching our kids
269
704000
2000
VIð verðum að byrja að kenna börnunum okkar
12:01
about food in schools, period.
270
706000
3000
um mat í skólanum, punktur.
12:04
(Applause)
271
709000
5000
um mat í skólanum, punktur.
12:09
I want to tell you about something,
272
714000
2000
Mig langar að segja ykkur dálítið,
12:11
I want to tell you about something that kind of
273
716000
3000
mig langar að segja ykkur frá einhverju sem að eiginlega
12:14
epitomizes the trouble that we're in, guys. OK?
274
719000
3000
kristallar vandann sem að við erum í. Allt í lagi?
12:17
I want to talk about something so basic as milk.
275
722000
4000
Mig langar að segja ykkur frá einhverju eins sjálfsögðu og mjólk.
12:21
Every kid has the right to milk at school.
276
726000
2000
Allir krakkar eiga rétt á að fá mjólk í skólanum.
12:23
Your kids will be having milk at school, breakfast and lunch. Right?
277
728000
3000
Börnin ykkar munu fá mjólk í skólanum, í morgunmat og hádegismat. Ekki satt?
12:26
They'll be having two bottles. OK?
278
731000
2000
Þau munu fá tvær fernur. Allt í lagi?
12:28
And most kids do.
279
733000
2000
Og flestir krakkar fá það.
12:30
But milk ain't good enough anymore.
280
735000
3000
En mjólk er ekki nógu góð lengur.
12:33
Because someone at the milk board, right -- and don't get me wrong,
281
738000
2000
Af því að einhver í mjólkurráði, já -- og ekki misskilja mig,
12:35
I support milk -- but someone at the milk board
282
740000
2000
ég styð mjólk, en einhver í mjólkurráði,
12:37
probably paid a lot of money for some geezer
283
742000
2000
borgaði ábyggilega dágóðan skilding fyrir einhvern gaur
12:39
to work out that if you put loads of flavorings and colorings
284
744000
2000
til þess að reikna það út af ef að þú hellir heilmikið af bragðefni og matarlit
12:41
and sugar in milk, right,
285
746000
2000
og sykur í mjólkina, ekki satt
12:43
more kids will drink it. Yeah.
286
748000
3000
munu fleiri börn vilja drekka hana. Einmitt.
12:46
(Claps)
287
751000
1000
munu fleiri börn vilja drekka hana. Einmitt.
12:47
And obviously now that's going to catch on.
288
752000
2000
Og auglóslega mun það núna verða vinsælt.
12:49
The apple board is going to work out
289
754000
2000
Þá munu eplaráð finna það út
12:51
that if they make toffee apples they'll eat more apples as well.
290
756000
2000
að ef að þeir búa til sykurhúðuð epli þá munu fleiri epli verða borðuð líka.
12:53
Do you know what I mean?
291
758000
2000
Skiljið þið hvað ég á við?
12:55
For me, there ain't no need to flavor the milk.
292
760000
3000
Fyrir mig, þá er engin ástæða til þess að bæta bragði við mjólkina.
12:58
Okay? There's sugar in everything.
293
763000
2000
Allt í lagi? Það er sykur í öllu.
13:00
I know the ins and outs of those ingredients.
294
765000
2000
Ég þekki hvern krók og kima af þessum innihaldsefnum.
13:02
It's in everything. Even the milk hasn't escaped
295
767000
3000
Það er í öllu. Jafnvel mjólkin hefur ekki sloppið
13:05
the kind of modern-day problems.
296
770000
2000
við þetta nútímavandamál.
13:07
There's our milk. There's our carton.
297
772000
2000
Hér er mjólkin okkar. Hér er fernan okkar.
13:09
In that is nearly as much sugar
298
774000
2000
Sem að inniheldur næstum því jafn mikið af sykri
13:11
as one of your favorite cans of fizzy pop,
299
776000
2000
eins og ein dós af uppáhalds gosdrykkum ykkar.
13:13
and they are having two a day.
300
778000
2000
Og þau eru að fá tvær á dag.
13:15
So, let me just show you.
301
780000
2000
Svo, leyfið mér bara að sýna ykkur.
13:17
We've got one kid, here,
302
782000
4000
Við höfum einn krakka, hérna,
13:21
having, you know, eight tablespoons of sugar a day.
303
786000
5000
sem að fær, þið vitið, átta matskeiðar af sykri á dag.
13:26
You know, there's your week.
304
791000
3000
Þið vitið, þetta er vikan ykkar.
13:29
There's your month.
305
794000
3000
Þarna er mánuðurinn ykkar.
13:32
And I've taken the liberty of putting in
306
797000
2000
Og ég hef leyft mér að hella hérna
13:34
just the five years of elementary school sugar,
307
799000
3000
bara þessi fimm ár af grunnskólasykri,
13:40
just from milk.
308
805000
2000
bara úr mjólk.
13:45
Now, I don't know about you guys,
309
810000
2000
Svo, ég veit ekki með ykkur,
13:47
but judging the circumstances, right,
310
812000
3000
en miðað við þetta, sjáiði,
13:50
any judge in the whole world,
311
815000
2000
myndi hver einasti dómari í öllum heiminum,
13:52
would look at the statistics and the evidence,
312
817000
3000
horfa á tölfræðina og sönnunargögnin,
13:55
and they would find any government of old
313
820000
2000
og þeir myndu dæma hverja ríkisstjórn
13:57
guilty of child abuse. That's my belief.
314
822000
2000
seka fyrir slæma meðferð á börnum. Það er mín trú.
13:59
(Applause)
315
824000
9000
seka fyrir slæma meðferð á börnum. Það er mín trú.
14:08
Now, if I came up here, and I wish I could come up here today
316
833000
3000
Jæja, ef ég kæmi hingað upp á svið, og ég vildi að ég gæti það,
14:11
and hang a cure for AIDS or cancer,
317
836000
3000
og hefði lækninguna við alnæmi eða krabbameini,
14:14
you'd be fighting and scrambling to get to me.
318
839000
4000
þá mynduð þið berjast og slást til þess að komast að mér.
14:18
This, all this bad news, is preventable.
319
843000
3000
Þetta, allar þessar slæmu fréttir, er hægt að afstýra.
14:21
That's the good news.
320
846000
2000
Það eru góðu fréttirnar.
14:23
It's very, very preventable.
321
848000
2000
Þetta má auðveldlega fyrirbyggja
14:25
So, let's just think about, we got a problem here,
322
850000
3000
Svo, hugsum núna aðeins, við eigum vanda á höndum,
14:28
we need to reboot.
323
853000
2000
við þurfum að endurræsa.
14:30
Okay so, in my world, what do we need to do?
324
855000
3000
Allt í lagi, í mínum heimi hvað þarf að gera?
14:33
Here is the thing, right,
325
858000
2000
Hérna er málið, sjáið.
14:35
it cannot just come from one source.
326
860000
2000
Það er ekki hægt að nálgast þetta bara frá einni átt.
14:37
To reboot and make real tangible change,
327
862000
3000
Til þess að endurræsa og til þess að ná raunverulegum áþreifanlegum breytingum,
14:40
real change, so that I could look you in the white of the eyes
328
865000
3000
raunverulegum breytingum, svo að ég gæti litið ykkur í augun
14:43
and say, "In 10 years time,
329
868000
2000
og sagt, "innan 10 ára,
14:45
the history of your children's lives,
330
870000
2000
mun framtíð barnana ykkar,
14:47
happiness -- and let's not forget, you're clever if you eat well,
331
872000
3000
hamingja -- og við skulum ekki gleyma, þú verður klárari líka ef að þú borðar rétt,
14:50
you know you're going to live longer --
332
875000
2000
þið vitið að þið lifið lengur,
14:52
all of that stuff, it will look different. OK?"
333
877000
2000
og allt það, þetta mun líta öðruvísu út. Allt í lagi?"
14:54
So, supermarkets.
334
879000
3000
Þannig að, stórmarkaðirnir.
14:57
Where else do you shop so religiously?
335
882000
2000
Hvar annarstaðar verslið þið svona trúfastlega?
14:59
Week in, week out.
336
884000
2000
Viku eftir viku.
15:01
How much money do you spend, in your life, in a supermarket?
337
886000
3000
Hversu miklum peningum eyðið þið, yfir líftíma ykkar, í stórmörkuðum?
15:04
Love them. They just sell us what we want. All right.
338
889000
3000
Elska þá. Þeir selja okkur bara það sem að við viljum. Allt í lagi.
15:07
They owe us, to put a food ambassador
339
892000
2000
Þeir skulda okkur, að setja matarsendiherra
15:09
in every major supermarket.
340
894000
3000
inn í hvern leiðandi stórmarkað
15:12
They need to help us shop. They need to show us how to cook
341
897000
3000
Þeir þurfa að hjálpa okkur að versla. Þeir þurfa að sýna okkur hvernig á að elda,
15:15
quick, tasty, seasonal meals
342
900000
2000
fljótlegar, bragðgóðar, árstíðabundnar máltíðir
15:17
for people that are busy.
343
902000
2000
fyrir fólk sem er upptekið.
15:19
This is not expensive.
344
904000
2000
Þetta er ekki dýrt.
15:21
It is done in some, and it needs to be done across the board
345
906000
2000
Þetta er gert í sumum. Og þetta þarf að ganga yfir línuna
15:23
in America soon, and quick.
346
908000
3000
í Bandaríkjunum bráðum, og fljótlega.
15:26
The big brands, you know, the food brands,
347
911000
3000
Stóru vörumerkin, þið vitið, stóru vörumerkin í mat,
15:29
need to put food education
348
914000
2000
þurfa að setja fæðufræðslu
15:31
at the heart of their businesses.
349
916000
2000
sem grunn að þeirra viðskiptum.
15:33
I know, easier said than done.
350
918000
2000
Ég veit, auðveldara að fullyrða það en framkvæma.
15:35
It's the future. It's the only way.
351
920000
2000
Það er framtíðin. Það er eina leiðin.
15:37
Fast food. With the fast-food industry
352
922000
4000
Skyndibitar. Með skyndibitaiðnaðinn
15:41
you know, it's very competitive.
353
926000
2000
þið vitið, þetta er mjög hörð samkeppni.
15:43
I've had loads of secret papers and dealings
354
928000
2000
Ég hef átt í alls konar leynilegu makki og samskiptum
15:45
with fast food restaurants.
355
930000
2000
við skyndibitastaði.
15:47
I know how they do it.
356
932000
2000
Ég veit hvernig þeir gera þetta.
15:49
I mean basically they've weaned us on
357
934000
2000
Ég meina einfaldlega þá hafa þeir vanið okkur
15:51
to these hits of sugar, salt and fat, and x, y, and z,
358
936000
3000
á sykur, salt og fitu, og x, y, og z.
15:54
and everyone loves them. Right?
359
939000
2000
Og allir elska þá. Ekki satt?
15:56
So, these guys are going to be part of the solution.
360
941000
3000
Þannig að þetta fólk verður líka partur af lausninni.
15:59
But we need to get the government to work
361
944000
2000
En við þurfum að fá ríkisstjórnina til þess að vinna
16:01
with all of the fast food purveyors and the restaurant industry,
362
946000
3000
með öllum þessum skyndibita dreifingaraðilum og veitingaiðnaðinum.
16:04
and over a five, six, seven year period
363
949000
2000
Og yfir fimm, sex, sjö ára tímabil
16:06
wean of us off the extreme amounts
364
951000
3000
venja okkur af þessum ofurmagni
16:09
of fat, sugar, fat and all the other non-food ingredients.
365
954000
3000
af fitu, sykri, fitu og öllum hinum innihaldsefnunum.
16:12
Now, also, back to the sort of big brands: Labeling,
366
957000
3000
Jæja, snúum okkur aftur að stóru vörumerkjunum, innihaldsmerkingar,
16:15
I said earlier, is an absolute farce
367
960000
3000
eins og ég sagði fyrr, eru algjör brandari,
16:18
and has got to be sorted.
368
963000
2000
og verður að leysa.
16:20
OK, school.
369
965000
3000
Allt í lagi, skóli.
16:23
Obviously in schools we owe it to them
370
968000
2000
Augljóslega þá skuldum við þeim
16:25
to make sure those 180 days of the year,
371
970000
2000
að ganga úr skugga um að þessa 180 daga á ári,
16:27
from that little precious age of four,
372
972000
2000
frá dýrmætum fjögurra ára aldri,
16:29
til 18, 20, 24, whatever,
373
974000
2000
til 18, 20, 24, hvað sem er,
16:31
they need to be cooked
374
976000
2000
þau þurfa að fá eldaðan
16:33
proper, fresh food
375
978000
3000
almennilegan ferskan mat
16:36
from local growers on site. OK?
376
981000
2000
framleiddan í grenndinni. Allt í lagi?
16:38
There needs to be a new standard of fresh, proper food
377
983000
2000
Það þarf að vera nýr staðall fyrir ferskleika almennilegs matar
16:40
for your children. Yeah?
378
985000
2000
fyrir börnin ykkar? Er það ekki?
16:42
(Applause)
379
987000
5000
fyrir börnin ykkar? Er það ekki?
16:47
Under the circumstances, it's profoundly important
380
992000
3000
Undir þessum kingumstæðum, er það einstaklega mikilvægt
16:50
that every single American child leaves school
381
995000
3000
að hvert einasta bandaríska barn fer úr skóla
16:53
knowing how to cook 10 recipes
382
998000
2000
með þá kunnáttu að kunna að elda 10 uppskriftir
16:55
that will save their life.
383
1000000
2000
sem að munu bjarga lífi þeirra.
16:57
Life skills.
384
1002000
2000
Lífsleikni
16:59
(Applause)
385
1004000
1000
Lífsleikni
17:00
That means that they can be students, young parents,
386
1005000
3000
Þetta þýðir að þau geta verið nemendur, ungir foreldrar,
17:03
and be able to sort of duck and dive
387
1008000
3000
og geta haft tilfinningu fyrir
17:06
around the basics of cooking,
388
1011000
2000
hvernig er að elda.
17:08
no matter what recession hits them next time. If you can cook,
389
1013000
2000
alveg sama hvaða kreppa leggst á þau næst. Ef að þú kannt að elda
17:10
recession money doesn't matter.
390
1015000
2000
þá mun samdráttur peninga ekki skipta máli.
17:12
If you can cook, time doesn't matter.
391
1017000
4000
Ef að þú kannt að elda, skiptir tími ekki máli.
17:16
The workplace, we haven't really talked about it.
392
1021000
3000
Vinnustaðurinn. Við höfum í rauninni ekki talað um það.
17:19
You know, it's now time for corporate responsibility
393
1024000
3000
Þið vitið, það er núna tími til að fyrirtæki sýni samfélagslega ábyrgð
17:22
to really look at what they feed
394
1027000
2000
til þess að líta virkilega á hvað þeir eru að gefa að borða
17:24
or make available to their staff.
395
1029000
2000
eða hafa á boðstólum fyrir starfsfólkið sitt.
17:26
The staff are the moms and dads of America's children.
396
1031000
4000
Starfsfólkið þeirra eru mæður og feður bandarískra barna.
17:30
Marissa, her father died in her hand,
397
1035000
2000
Marissa, faðir hennar dó í örmum hennar,
17:32
I think she'd be quite happy
398
1037000
2000
Ég held að hún myndi vera frekar ánægð
17:34
if corporate America could start feeding their staff properly.
399
1039000
3000
ef fyrirtæki Bandaríkjanna færu að gefa starfsfólkinu sínu almennilega að borða.
17:37
Definitely they shouldn't be left out.
400
1042000
2000
Það er alveg áreiðanlegt að þau ættu ekki að vera skilin útundan.
17:39
Let's go back to the home.
401
1044000
2000
Förum aftur til heimilisins.
17:41
Now, look, if we do all this stuff, and we can,
402
1046000
2000
Sjáiði til, ef að við gerum allt þetta, og við getum það,
17:43
it's so achievable. You can care and be commercial.
403
1048000
3000
það er svo innilega hægt að ná þessu. Þið getið sýnt aðgát og líka stundað viðskipti.
17:46
Absolutely.
404
1051000
2000
Algjörlega.
17:48
But the home needs to start passing on
405
1053000
2000
En heimilin verða að byrja að deila áfram
17:50
cooking again, for sure.
406
1055000
2000
matargerð á ný, það er klárt
17:52
For sure, pass it on as a philosophy.
407
1057000
2000
Það er klárt, deilið því sem lífsspeki.
17:54
And for me it's quite romantic,
408
1059000
2000
Og fyrir mér er það frekar rómantískt.
17:56
but it's about if one person teaches three people
409
1061000
2000
En það er um að ein manneskja kennir þremur manneskjum
17:58
how to cook something,
410
1063000
2000
hvernig á að elda eitthvað,
18:00
and they teach three of their mates,
411
1065000
2000
og svo geta þeir þrír kennt þremur vinum sínum,
18:02
that only has to repeat itself 25 times,
412
1067000
2000
þá þarf það bara að endurtaka sig 25 sinnum,
18:04
and that's the whole population of America.
413
1069000
2938
og það er væri allur fólksfjöldinn í Bandaríkjunum.
18:07
Romantic, yes, but
414
1071938
2646
Rómantískt, já, en,
18:10
most importantly,
415
1074584
1416
það sem að skiptir mestu máli,
18:11
it's about trying to get people to realize
416
1076000
3107
er að reyna að fá fólk til þess að gera sér grein fyrir
18:15
that every one of your individual efforts
417
1079107
2216
að hvert einasta af því sem að þið gerið sem einstaklingar
18:17
makes a difference.
418
1081323
1000
skiptir sköpum.
18:18
We've got to put back what's been lost.
419
1082323
2246
Við þurfum að laga það sem að hefur farið úrskeiðis.
18:20
Huntington's Kitchen. Huntington, where I made this program,
420
1084569
4538
Eldhús Huntington. Huntington, þar sem að ég bjó til þennan þátt,
18:25
you know, we've got this prime-time program that hopefully
421
1089107
893
þið vitið, við höfum þennan þátt á besta tíma sem mun vonandi
18:25
will inspire people to really get on this change.
422
1090000
3000
gefa fólki innblástur til þess að virkilega taka þátt í þessum breytingum.
18:28
I truly believe that change will happen.
423
1093000
2000
Ég virkilega trúi því að breytingar munu gerast.
18:30
Huntington's Kitchen. I work with a community.
424
1095000
2000
Eldhús Huntington. Ég vann með samfélaginu.
18:32
I worked in the schools. I found local sustainable funding
425
1097000
4000
Ég vann í skólunum. Ég fann sjálfbæra fjármögnun úr sveitarfélaginu
18:36
to get every single school in the area,
426
1101000
2584
til þess að hver einasti skóli á svæðinu,
18:39
from the junk, onto the fresh food:
427
1103584
2523
frá ruslinu, yfir í ferskan mat.
18:42
six-and-a-half grand per school.
428
1106107
1893
Sex og hálft þúsund á hvern skóla.
18:43
(Applause)
429
1108000
1230
Sex og hálft þúsund á hvern skóla.
18:45
That's all it takes, six-and-a-half grand per school.
430
1109230
2770
Það er allt og sumt. Sex og hálft þúsund á hvern skóla.
18:47
The Kitchen is 25 grand a month. Okay?
431
1112000
2000
Eldhúsið fyrir 25 þúsund á mánuði. Allt í lagi?
18:49
This can do 5,000 people a year,
432
1114000
3738
Þetta getur gert 5.000 manns á ári,
18:53
which is 10 percent of their population,
433
1117738
1754
sem er 10 prósent af íbúunum.
18:55
and it's people on people.
434
1119492
1784
Og þetta er maður á mann.
18:57
You know, it's local cooks teaching local people.
435
1121276
1724
Þið vitið, þetta er fólk út samfélaginu þeirra að kenna fólkinu þaðan.
18:58
It's free cooking lessons, guys, free cooking lessons in the Main Street.
436
1123000
4507
Þetta eru ókeypis matreiðslukennsla, gott fólk, ókeypis matreiðslutímar í Aðalstræti.
19:03
This is real, tangible change, real, tangible change.
437
1127507
4493
Þetta er raunverulegur, áþreifanlegur munur, raunverulegur, áþreifanlegur munur.
19:07
Around America, if we just look back now,
438
1132000
3000
Um öll Bandaríkin, ef við horfum til baka núna,
19:10
there is plenty of wonderful things going on.
439
1135000
3000
það eru nóg af frábærum hlutum sem eru að gerast núna.
19:13
There is plenty of beautiful things going on. There are angels
440
1138000
2000
Það er fullt af fallegum hlutum að gerast. Það eru englar
19:15
around America doing great things
441
1140000
3000
út um öll Bandaríkin að gera frábæra hluti
19:18
in schools -- farm-to-school set-ups,
442
1143000
3000
í skólum, verkefni um ræktun beint frá býli til skóla,
19:21
garden set-ups, education --
443
1146000
3000
setja upp garða til að rækta, fræðsla.
19:24
there are amazing people doing this already.
444
1149000
2000
Það er stórfenglegt fólk að vinna að þessu nú þegar.
19:26
The problem is they all want to roll out what they're doing
445
1151000
2000
Vandamálið er þeir vilja halda áfram með það sem að þau eru að gera
19:28
to the next school, and the next,
446
1153000
2000
yfir í næsta skóla, og þar næsta.
19:30
but there's no cash.
447
1155000
2000
En það er ekki nógu mikill peningur.
19:32
We need to recognize the experts and the angels quickly,
448
1157000
4000
Við þurfum að finna sérfræðingana og englana fljótlega,
19:36
identify them, and allow them to easily find the resource
449
1161000
3000
finna þá, og auðvelda þeim að komast í úrræði
19:39
to keep rolling out what they're already doing,
450
1164000
2000
til þess að fjölfalda það sem að þau eru nú þegar að gera,
19:41
and doing well.
451
1166000
2000
og eru að gera það vel.
19:43
Businesses of America need to support
452
1168000
2000
Fyrirtækin í Bandaríkjunum þurfa að styðja
19:45
Mrs. Obama to do the things that she wants to do.
453
1170000
3000
Frú Obama til þess að gera hlutina sem að hana langar til að gera.
19:48
(Applause)
454
1173000
6000
Frú Obama til þess að gera hlutina sem að hana langar til að gera.
19:54
And look, I know it's weird
455
1179000
2000
Og vitið til, ég veit að það er skrítið
19:56
having an English person standing here before you
456
1181000
3000
að vera með Englending standandi hérna fyrir framan ykkur
19:59
talking about all this.
457
1184000
2000
að tala um þetta.
20:01
All I can say is: I care. I'm a father,
458
1186000
3000
Það eina sem að ég get sagt er að þetta skiptir mig máli. Ég er faðir.
20:04
and I love this country,
459
1189000
2000
Og ég elska þetta land.
20:06
and I believe truly, actually,
460
1191000
3000
Og ég trúi í einlægni, raunverulega,
20:09
that if change can be made in this country,
461
1194000
3000
að ef að breytingar geta orðið í þessu landi,
20:12
beautiful things will happen around the world. If America does it,
462
1197000
2000
munu stórfenglegir hlutir gerast út um allan heim. Ef að Bandaríkin gera það.
20:14
I believe other people will follow.
463
1199000
2000
trúi ég því að aðrir munu fylgja eftir.
20:16
It's incredibly important.
464
1201000
2000
Þetta er ótrúlega mikilvægt.
20:18
(Applause)
465
1203000
7000
Þetta er ótrúlega mikilvægt.
20:25
When I was in Huntington, trying to get a few things to work
466
1210000
2000
Þegar ég var í Huntington, að reyna að fá hlutina til að virka
20:27
when they weren't, I thought "If I had a magic wand,
467
1212000
3000
þegar þeir voru ekki að virka, hugsaði ég að ef að ég hefði töfrasprota
20:33
what would I do?" And I thought, "You know what?
468
1218000
2000
hvað myndi ég gera? Og ég hugsaði, vitið þið hvað?
20:35
I'd just love to be put in front of some of the most amazing
469
1220000
4000
Ég myndi elska að geta komist fyrir framan suma af því stórfenglegustu
20:39
movers and shakers in America."
470
1224000
2000
framkvæmdaraðilum í Bandaríkjunum.
20:41
And a month later, TED phoned me up and gave me this award.
471
1226000
5000
Og mánuði síðan hringdi TED í mig og gaf mér þessi verðlaun.
20:46
I'm here.
472
1231000
2000
Og ég er hér.
20:50
So, my wish.
473
1235000
2000
Svo, óskin mín.
20:56
Dyslexic, so I'm a bit slow.
474
1241000
2000
Lesblindur, svo að þetta tekur smá stund.
21:03
My wish
475
1248000
2000
Óskin mín
21:05
is for you to help a strong,
476
1250000
2000
er að þið hjálpið til að búa til sterka
21:07
sustainable movement
477
1252000
2000
sjálfbæra hreyfingu
21:09
to educate every child
478
1254000
4000
til þess að mennta hvert einasta barn
21:13
about food,
479
1258000
2000
um mat,
21:15
to inspire families to cook again,
480
1260000
3000
til þess að veita fjölskyldum innblástur til að byrja að elda aftur,
21:18
and to empower people everywhere
481
1263000
4000
og til þess að gefa fólki alls staðar kraftinn
21:22
to fight obesity.
482
1267000
2000
til að berjast gegn offitu.
21:24
(Applause)
483
1269000
10000
til að berjast gegn offitu.
21:34
Thank you.
484
1279000
2000
Þakka ykkur.
21:36
(Applause)
485
1281000
9000
(Lófatak)
ABOUT THE SPEAKER
Jamie Oliver - Chef, activistJamie Oliver is transforming the way we feed ourselves, and our children. The winner of the 2010 TED Prize, he's on a mission to teach every family about eating better and living healthier lives.
Why you should listen
Jamie Oliver has been drawn to the kitchen since he was a child working in his father's pub. He showed not only a precocious culinary talent but also a passion for inspiring people to eat fresh, honest, delicious food. While serving as sous chef at the River Cafe in London, the BBC took note of him. His series, The Naked Chef, debuted in 1999. In the years since, he has built a worldwide media empire of TV shows, books, cookware and magazines, all based on a formula of simple, unpretentious food that invites everyone to get busy in the kitchen.
As much as Oliver's cooking is generous, so is his business model. The Jamie Oliver Food Foundation trains young chefs from disadvantaged backgrounds to work in his restaurants and runs an extensive gardening program that teaches children where food comes from. Series like Jamie's School Dinner, Jamie's Ministry of Food and Jamie Oliver's Food Revolution combine his work in the kitchen with serious activism and community organizing -- to create change on both the individual and governmental level.
Oliver uses his fame and charm to highlight the changes people need to make in their diet and lifestyles. With the 2010 TED Prize, he set the vision for Jamie's Food Revolution, a global campaign to educate kids about food and inspire families to cook again. More than 750,000 people have signed up to be a part of it. At the same time, Oliver continues to advocate for policy changes, like sugar reduction and clearer food labeling.
Jamie Oliver | Speaker | TED.com