Cesar Harada: How I teach kids to love science
Cesar Harada: ကလေးများကို သိပ္ပံဘာသာကို နှစ်သက်အောင် သင်ပေးခဲ့ပုံ။
TED Senior Fellow Cesar Harada aims to harness the forces of nature as he invents innovative remedies for man-made problems like oil spills and radioactive leaks. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
my parents would tell me,
but you have to clean up after yourself."
ပြီးရင် ကိုယ့်ဘာသာ ရှင်းရမယ်နော်"တဲ့။
တာဝန်ယူမှုနဲ့အတူ လာတာပေါ့။
to all these wonderful places,
ဒီအံ့ဖွယ်နေရာတွေကို ခေါ်လာပေးခဲ့တာပေါ့၊
ကြီးပြင်းခဲ့တာပေါ့၊
ပြောရမှာပေါ့၊
to protect us from the ugly truth.
အမှန်တရားကနေ ကာကွယ်ဖို့ လိမ်နေတာကိုး။
that adults make a mess,
လူကြီးတွေဟာ အမှိုက်တော့ ဖွတယ်၊
at cleaning up after themselves.
သိပ် မကောင်းကြဘူးလေ။
လူကြီးတစ်ယောက်ပါ။
at the Hong Kong Harbour School.
နိုင်ငံသားသိပ္ပံနဲ့ တီထွင်မှုကို သင်ပါတယ်။
and stumble upon piles of trash.
အမှတ်မထင် တွေ့တာ သိပ်မကြာပါဘူး။
we clean up the beaches --
ကမ်းခြေတွေကို သန့်ရှင်းတယ်၊
and if he is, I did not give it to him.
ကျွန်တော် သူ့ကို မပေးခဲ့ပါဘူး။
of the oceans have plastic in them.
ကျော်ထဲမှာ ပလပ်စတစ်တွေရှိတယ်။
and those big nets,
that we look at under a microscope,
အပိုင်းလေးတွေကို ဆယ်ယူခဲ့တယ်။
it's very expensive,
to take those big boats out.
အတော် အန္တရာယ် များပါတယ်။
ကျောင်းသားတွေနဲ့အတူ
of inventing a better way.
ထွင်ဖို့ စိတ်ကူးနေခဲ့တယ်။
Hong Kong classroom into a workshop.
လေးကိုအလုပ်ရုံအဖြစ်ပြောင်းလိုက်တယ်။
this small workbench,
စဆောက်ခဲ့တယ်။
so even really short kids can participate.
ကလေးတွေတောင် ပါဝင်နိုင်တာပေါ့။
are awesome and safe.
ကလေးတွေဟာ အံ့စရာကောင်းပြီး ဘေးကင်းပါတယ်။
to the size we find it in the ocean,
တွေ့တဲ့အရွယ်ထိ ကြိတ်လိုက်တယ်၊
because it breaks down.
of my students run wild.
စိတ်ကူးခွင့်ပေးလိုက်တယ်။
the best of each kid's idea
အကောင်းဆုံး စိတ်ကူးကို စုယူပြီး
that hopefully would work.
အရာအဖြစ်ပေါင်းစပ်ဖို့ ကြိုးစားတာပါ။
that instead of collecting plastic bits,
ကောက်ယူတာထက် ဒေတာချည်းပဲ
of the plastic with a robot --
ရုပ်ပုံတစ်ပုံ ရတော့မှာပါ။
အရမ်းစိတ်လှုပ်ရှားတယ်။
we do what we call "rapid prototyping."
ရှေ့ပြေး ပုံစံချခြင်းလို့ ခေါ်တာပါ။
when we're hacking it.
ထမင်းဘူးထဲမှာပဲ ရှိနေတုန်းပဲ။
into plumbing fixtures
ကိုရေသွယ်ပိုက်တွေထဲ သိပ်ထည့်ပြီး
that will be slowly moving through water
ဒါက ရေပြင်နဲ့ ကျွန်တော်တို့မှာရှိတဲ့
that we have there --
that we get in the robot.
floating slowly through the sensor,
မျှောနေတဲ့ ပလပ်စတစ်ကို မြင်ရပြီး
will process this image,
ဒီပုံကို ပြုပြင်ပါတယ်၊
of how much plastic there is in the water.
ခန့်မှန်းခြေရပါတယ်။
this invention step by step
ဝက်ဘ်မှာ ညွှန်ကြားချက်များ လို့
called Instructables,
မှတ်တမ်းတင်တယ်၊ တစ်ဦးဦးက
would make it even better.
လုပ်နိုင်မလားလို့မျှော်လင့်ချက်နဲ့ပါ။
was that the students saw a local problem,
ကျောင်းသားတွေ ဒေသတွင်း ပြဿနာတစ်ရပ်ကို
to immediately address it.
ကြိုးစားနေတာပါ။
သုသေသနလုပ်နိုင်ပါတယ်)
are hyperconnected kids.
အတော် ချိတ်ဆက်မိတဲ့ ကလေးတွေပါ။
they watch the Internet,
cleaning up an oil spill bare-handed,
ကလေးပါ၊ Sundarbans မှာ ဆီယိုတာကို
largest mangrove forest in Bangladesh.
ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး လမုတောပါ။
this is the water they bathe in,
သောက်တဲ့ရေ၊ ဒီထဲမှာ ရေချိုးတယ်၊
this is the place where they live.
ဒါက သူတို့နေတဲ့နေရာပါ။
the mud is brown and oil is brown,
အညိုရောင် ဆိုတာ မြင်နိုင်ပါတယ်။
what's in the water.
that's rather simple,
နည်းပညာတစ်ခုရှိတယ်
of a spectrometer,
ရှေ့ပြေးပုံစံကြမ်း ဆောက်လိုက်တယ်၊
through different substances
အရာဝထ္ထု မျိုးစုံကနေ
identify what's in the water.
အကူဖြစ်တာပေါ့။
a local problem,
(သို့) ကြည့်တာကို လွန်ပြီး
and their sense of being creative
အဝေးက အခြားကလေးတွေကို
by doing the second experiments,
အတင်းအကျပ်ဖြစ်စေပြီး
and it's also closer to my heart.
တာပေါ့၊ နှလုံးသားနဲ့လည်း ပိုနီးလာတယ်။
there was a massive earthquake in Japan.
မှတ်မိကောင်း မှတ်မိကြမလားပဲ။
several giant waves --
တော်တော်များများကို အစပျိုးခဲ့တယ်။
on the eastern coast of Japan.
မြို့ကြီးများစွာကို ဖျက်စီးခဲ့တယ်။
died in an instant.
ကျော်သေကြေခဲ့တယ်။
power plant of Fukushima,
ဖူကူရှီးမား နူးကလီယား
ပျမ်းမျှတန် ၃၀၀ ဟာ
into the Pacific Ocean.
has traces of contamination of cesium-137.
137 ညစ်ညမ်းမှု အစအနတွေရှိတယ်။
you can measure Fukushima everywhere.
ဖူကူရှီးမား နေရာတိုင်းကို တိုင်းလို့ရတယ်။
it can look like most of the radioactivity
ရေဒီယိုသတိကြွမှု အများစုဟာ
from the Japanese coast,
it looks like it's safe, it's blue.
more complicated than this.
နည်းနည်း ပိုရှုပ်ထွေးပါတယ်။
every year since the accident,
နှစ်တိုင်း သွားဖြစ်ခဲ့ပြီး
and with other scientists,
မြေပြင်ရော
ခေါ်သွားချင်ခဲ့တာ၊
the parents wouldn't allow that to happen.
မိဘတွေက ဒါမျိုးပေးဖြစ်မှာ မဟုတ်ဘူးလေ။
to "Mission Control" --
သတင်းပို့ပို့နေတယ်၊
the work seriously, but they really did
လုပ်ပုံ မပေါက်ပေမဲ့ တကယ်လုပ်ပါတယ်၊
with radioactivity their whole life.
သတ္တိကြွမှုနဲ့ တစ်သက်လုံးနေရတော့မှာလေ။
we collected that day,
ဒေတာတွေကို ဆွေးနွေးပြီး
we should be going next --
ဘာဖြစ်သင့်လဲဆိုတာ
a very rough topographical map
ဓာတ်ပေါင်းဖို့ တစ်ဝိုက်က ဒေသရဲ့
the nuclear power plant.
real-time data for radioactivity,
ကိုယ်စားပြုဖို့ ဆိုးဆေးတွေဖြူးကာ
to simulate the rainfall.
that the radioactive dust
တောင်ထိပ်ကနေ
into the river system,
we organized this expedition,
ကမကထပြုခဲ့ပါတယ်၊
to the nuclear power plant.
အရင်းနှီးဆုံး အရပ်သားတွေပါ။
from the nuclear power plant,
၁.၅ ကီလိုမီတာကို ရွက်လွှင့်နေတာပါ။
ကျွန်တော်တို့
we've invented and built.
နမူနာအနည်နဲ့ စုစောင်းနေတာပါ။
to hundreds of small bags
of the seabed radioactivity,
မြေပုံကို ထုတ်လုပ်ပါတယ်၊
where the fish will reproduce,
မြစ်ဝတွေမှာပါ။
and of your favorite sushi.
မြင့်မားစေလိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်ရတာပေါ့။
to a remote problem to a global problem.
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာပြဿနာထိ သွားနိုင်ပါပြီ။
to work at these different scales,
အင်မတန် ရိုးစင်းပြီး၊
open-source technologies.
အရမ်း စိတ်လှုပ်ရှားစရာပါ၊
it's been increasingly frustrating
မချင့်မရဲဖြစ်စရာတွေလည်း ရှိပါတယ်၊
the damage that we have done.
အပျက်အစီးတွေလောက်ပဲ စတိုင်းတာပါ။
to try to solve the problems.
if we should just take a leap
to do all these things.
ဆိုတာ တွေးမိတယ်။
started to feel a little bit small,
ခံစားမိတော့
site in Hong Kong,
the largest mega-space
ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာသက်ရောက်မှု
and environmental impact.
ဒါက Hong Kongရဲ့
with wood, metal, chemistry,
ဇီဝဗေဒ နည်းနည်း၊ အလင်းပညာ
pretty much everything there.
ဆောက်လို့ရပါတယ်။
adults and kids can play together.
ကစားတဲ့နေရာ၊
kids' dreams can come true,
အိပ်မက်တွေ
questions such as,
တွေမေးနေတယ်၊
with renewable energy?
ရွေ့ရှားနိုင်မှု အနာဂတ်ကို
of the aging population
အရမ်းမိုက်တဲ့ လျှပ်စစ် ယာဉ်တွေ
into cool, electric vehicles?
ရွေ့ရှားနိုင်မှုကို ထောက်ကူပေးနိုင်မလား။
are horrible, horrible legacies,
သတ္တိကြွမှုတွေဟာ ဆိုးဝါးတဲ့ အမွေတွေပါ၊
that we can leave our children is lies.
ကလေးတွေကို လမ်ညာမှုတွေ ချန်ထားတာခြင်းပါ။
to shield the kids from the ugly truth
ကနေကာကွယ်ဖို့ မတတ်စွမ်းတော့ပါဘူး၊
to invent the solutions.
သူတို့ရဲ့စိတ်ကူးတွေ လိုပါတယ်။
ဖန်တီးသူတွေ၊ စိတ်ကူးယဉ်သမားတို ခင်ဗျာ..
the environment and people,
do something about it.
ABOUT THE SPEAKER
Cesar Harada - Inventor, environmentalist, educatorTED Senior Fellow Cesar Harada aims to harness the forces of nature as he invents innovative remedies for man-made problems like oil spills and radioactive leaks.
Why you should listen
Cesar Harada believes that ocean currents, the wind and other naturally occuring phenomenon can provide unique inspiration and novel solutions to mankind’s worst disasters, like oil spills and radioactive leaks. A French-Japanese inventor and TED senior fellow, he is the creator of Protei, a revolutionary sailing technology -- featuring a front rudder, flexible hull and open-soure hardware -- that allows for efficient clean up of both oil and plastics from the sea. Currently based in London, Harada recently traveled to Japan and is designing Protei to measure radioactivity along the country's coast.
The general coordinator of the future International Ocean Station, Harada teaches at Goldsmiths University London. A former project leader at MIT, he graduated form the Royal College of Arts Design Interactions in London and worked at the Southampton University Hydrodynamics laboratory on wave energy. Harada has also studied animantion, and his films and installations have been seen at festivals and events across the world, from the United States to Japan.
Cesar Harada | Speaker | TED.com