TEDxCERN
John Searle: Our shared condition -- consciousness
John Searle: Gjendja jonë e përbashkët-- vetëdija
Filmed:
Readability: 4.3
1,460,625 views
Filozofi John Searle tregon se si studiohet vetëdija njerëzore -- dhe sistematikisht hedh poshtë disa kundërshtime të zakonshme që nuk lejojnë që vetëdija të merret seriozisht. Përderisa mësojmë më shumë për proceset e trurit të cilat shkaktojnë ndërgjegjshmërinë, duke e pranuar që vetëdija është një fenomen biologjik është një hap i madh. Ai thotë që vetëdija nuk është një simulim i madh kompjuterik. (Filmuar ne TEDxCERN).
John Searle - Philosopher
John Searle has made countless contributions to contemporary thinking about consciousness, language, artificial intelligence and rationality itself. Full bio
John Searle has made countless contributions to contemporary thinking about consciousness, language, artificial intelligence and rationality itself. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm going to talk about consciousness.
0
464
2617
Do të flas për vetëdijën.
00:15
Why consciousness?
1
3081
1480
Pse zgjodha vetëdijën?
00:16
Well, it's a curiously neglected subject,
2
4561
2826
Sepse është një temë e neglizhuar,
00:19
both in our scientific and our philosophical culture.
3
7387
3564
edhe në kulturën shkencore edhe në atë filozofike.
00:22
Now why is that curious?
4
10951
1272
Po pse është kjo e çuditëshme?
00:24
Well, it is the most important aspect of our lives
5
12223
3510
Sepse është aspekti më i rëndësishëm i jetës tone
00:27
for a very simple, logical reason,
6
15733
1958
për një arsye shumë të thjeshtë dhe logjike,
00:29
namely, it's a necessary condition on anything
7
17691
2397
është një kusht i domosdoshëm për çdo gjë,
00:32
being important in our lives that we're conscious.
8
20088
2477
është e rëndësishme në jetën tonë të jemi te vetëdijshem.
00:34
You care about science, philosophy, music, art, whatever --
9
22565
3159
Ju interesoheni në shkencë, filozofi, muzik, art, apo çfarëdo --
00:37
it's no good if you're a zombie or in a coma, right?
10
25724
3478
por kjo nuk ja vlen nëse je një zombie apo në koma, apo?
00:41
So consciousness is number one.
11
29202
2344
Kështu që vetëdija është numri një.
00:43
The second reason is that when people do
12
31546
2468
Arsyeja e dytë është që kur njerëzit interesohen në të
00:46
get interested in it, as I think they should,
13
34014
2316
ashtu siç unë mendoj që ata duhet të interesohen,
00:48
they tend to say the most appalling things.
14
36330
2851
ata kanë tendencë të thonë gjëra të tmerrëshme.
00:51
And then, even when they're not saying appalling things
15
39181
2159
Edhe kur nuk janë duke thënë gjëra të tmerrëshme,
00:53
and they're really trying to do serious research,
16
41340
2129
dhe provojnë të bëjnë hulumtim serioz,
00:55
well, it's been slow. Progress has been slow.
17
43469
3855
epo, është i ngadalshëm. Progresi ka qenë shumë i ngadalshëm.
00:59
When I first got interested in this, I thought, well,
18
47324
3140
Kur u interesova në këtë temë për herë të parë,
01:02
it's a straightforward problem in biology.
19
50464
2206
mendova që është një problem i thjeshtë biologjik.
01:04
Let's get these brain stabbers to get busy and figure out
20
52670
2497
Të nxisim këta sëmbues të trurit dhe të kuptojmë
01:07
how it works in the brain.
21
55167
884
se si funksionon në tru.
01:08
So I went over to UCSF and I talked to all
22
56051
1902
Shkova në Universitetin e Kalifornisë në San Francisko dhe fola
01:09
the heavy-duty neurobiologists there,
23
57953
1915
me neurobiologët me te fortë,
01:11
and they showed some impatience,
24
59868
1576
dhe ata treguan pak padurim,
01:13
as scientists often do when you ask them embarrassing questions.
25
61444
3383
ashtu siç tregojnë të gjithë shkencëtarët kur i pyesim pyetje të turpshme.
01:16
But the thing that struck me is, one guy said in exasperation,
26
64827
3758
Por gjëja tjetër që më goditi është që njëri prej tyre,
01:20
a very famous neurobiologist, he said, "Look,
27
68585
2015
një neurobiolog i famshëm, tha me zemërim
01:22
in my discipline it's okay to be interested in consciousness,
28
70600
3575
Shiko, në disciplinën timë është në rregull të interesohesh në
01:26
but get tenure first. Get tenure first."
29
74175
3567
vetëdije, por siguro vendin e punës së pari. Siguro vendin si profesor së pari.
01:29
Now I've been working on this for a long time.
30
77742
2718
Unë kam punuar në këtë çështje për një kohë të gjatë.
01:32
I think now you might actually get tenure
31
80460
1978
Mendoj që tani do e sigurosh vendin e punës
01:34
by working on consciousness.
32
82438
1291
përgjithmonë nëse përqëndrohesh në vetëdije.
01:35
If so, that's a real step forward.
33
83729
2613
Nëse është kështu, atëherë ky është një hap i madh përpara.
01:38
Okay, now why then is this curious reluctance
34
86342
2905
Pra, pse kemi këtë ngurim dhe armiqësi
01:41
and curious hostility to consciousness?
35
89247
1898
kaq të çuditëshme kunder vetëdijës?
01:43
Well, I think it's a combination of two features
36
91145
2730
Epo, mendoj që është kombinim i dy karakteristikave
01:45
of our intellectual culture
37
93875
1905
të kulturës sonë intelektuale
01:47
that like to think they're opposing each other
38
95780
2526
të cilat mendojnë që po e kundërshtojnë njëra tjetrën,
01:50
but in fact they share a common set of assumptions.
39
98306
3623
por në të vërtetë ndajnë një grup të përbashklet të supozimeve.
01:53
One feature is the tradition of religious dualism:
40
101929
3962
Njëra prej këtyre karakteristikave është ajo e dualizmit fetar
01:57
Consciousness is not a part of the physical world.
41
105891
3325
Vetëdija nuk është pjesë e botës fizike.
02:01
It's a part of the spiritual world.
42
109216
1927
Është pjesë e botës shpirtërore.
02:03
It belongs to the soul,
43
111143
1536
I takon shpirtit,
02:04
and the soul is not a part of the physical world.
44
112679
3296
dhe shpirti nuk është pjesë e botës fizike.
02:07
That's the tradition of God, the soul and immortality.
45
115975
3031
Kjo është tradita e Zotit, e shpirtit dhe pavdekshmerise.
02:11
There's another tradition that thinks it's opposed to this
46
119006
2105
Është edhe një traditë tjetër që mendon se është kundër kësaj
02:13
but accepts the worst assumption.
47
121111
2104
por në të vërtet pranon supozimet më të këqija.
02:15
That tradition thinks that we are heavy-duty scientific materialists:
48
123215
4078
Kjo traditë mendon që jemi shkencëtarë të fortë materialistë
02:19
Consciousness is not a part of the physical world.
49
127293
3465
Vetëdija nuk është pjesë e botës fizike.
02:22
Either it doesn't exist at all, or it's something else,
50
130758
2646
Ose nuk ekziston fare, ose është diç tjetër,
02:25
a computer program or some damn fool thing,
51
133404
2650
një program kompjuteri apo ndonjë gjë budallaqe,
02:28
but in any case it's not part of science.
52
136054
3195
por në cilindo rast nuk është pjesë e shkencës.
02:31
And I used to get in an argument that really gave me a stomachache.
53
139249
2208
Unë futesha në një diskutim që me jepte dhimbte barku.
02:33
Here's how it went.
54
141457
1619
Shkonte kështu.
02:35
Science is objective, consciousness is subjective,
55
143076
4032
Shkenca është objektive, vetëdija është subjektive,
02:39
therefore there cannot be a science of consciousness.
56
147108
3327
kështu që nuk mund të ketë shkencë të vetëdijës.
02:42
Okay, so these twin traditions are paralyzing us.
57
150435
6504
Mirë pra, këto tradita të binjakëzimit po na paralizojnë.
02:48
It's very hard to get out of these twin traditions.
58
156939
2868
Është shumë vështirë të largohesh nga këto tradita.
02:51
And I have only one real message in this lecture,
59
159807
3018
Kam vetëm një mesazh për këtë ligjeratë,
02:54
and that is, consciousness is a biological phenomenon
60
162825
3384
dhe ky është fakti që vetëdija është një fenomen biologjik
02:58
like photosynthesis, digestion, mitosis --
61
166209
2889
sikurse fotosinteza, tretja, mitoza --
03:01
you know all the biological phenomena -- and once you accept that,
62
169098
4335
i dini të gjitha fenomenet biologjike -- dhe kur të pranojmë këtë fakt,
03:05
most, though not all, of the hard problems
63
173433
2639
shumica, edhe pse jo të gjithë, problemet e vështira
03:08
about consciousness simply evaporate.
64
176072
2275
që kanë të bëjnë me vetëdijën do të zhduken.
03:10
And I'm going to go through some of them.
65
178347
2053
Unë do të analizoj disa prej tyre.
03:12
Okay, now I promised you to tell you some
66
180400
2333
Ju premtova që do t'ju tregoj për disa
03:14
of the outrageous things said about consciousness.
67
182733
2739
gjëra fyese që thuhen për vetëdijen.
03:17
One: Consciousness does not exist.
68
185472
3600
Një: Vetëdija nuk ekziston.
03:21
It's an illusion, like sunsets.
69
189072
2230
Është një iluzion, si perëndimet e diellit.
03:23
Science has shown sunsets and rainbows are illusions.
70
191302
5065
Shkenca ka treguar që perëndimet e diellit dhe ylberët janë iluzione.
03:28
So consciousness is an illusion.
71
196367
1923
Kështu që vetëdija është një iluzion.
03:30
Two: Well, maybe it exists, but it's really something else.
72
198290
3255
Dy: Ndoshta ekziston, por është me të vërtet diç ndryshe.
03:33
It's a computer program running in the brain.
73
201545
3781
Është një program kompjuteri që e vë trurin në pune.
03:37
Three: No, the only thing that exists is really behavior.
74
205326
3814
Tre: Jo, gjëja e vetme që ekziston është sjellja.
03:41
It's embarrassing how influential behaviorism was,
75
209140
3608
Është e turpshme sa shumë ndikim ka pasur biheviorizmi,
03:44
but I'll get back to that.
76
212748
1355
por do i kthehem kësaj teme.
03:46
And four: Maybe consciousness exists,
77
214103
2734
dhe, Katër: Ndoshta vetëdija ekziston,
03:48
but it can't make any difference to the world.
78
216837
2143
por nuk mund të ndryshoje botën.
03:50
How could spirituality move anything?
79
218980
2792
Si mundet spiritualizmi të lëvizë dicka?
03:53
Now, whenever somebody tells me that, I think,
80
221772
1795
Sa herë që dikush më thotë këtë, mendoj,
03:55
you want to see spirituality move something?
81
223567
2290
a dëshiron të shohesh spiritualitetin duke lëvizur diç?
03:57
Watch. I decide consciously to raise my arm,
82
225857
3272
Shiko. Unë po vendos me vetëdije të lëviz dorën,
04:01
and the damn thing goes up. (Laughter)
83
229129
2609
dhe kjo lëviz. (Te qeshura)
04:03
Furthermore, notice this:
84
231738
3771
Gjithashtu, shihe këtë:
04:07
We do not say, "Well, it's a bit like the weather in Geneva.
85
235509
3995
Ne nuk themi, "Epo, është pak si moti në Gjenevë.
04:11
Some days it goes up and some days it doesn't go up."
86
239504
2648
Disa ditë është më mirë dhe disa ditë jo.
04:14
No. It goes up whenever I damn well want it to.
87
242152
2655
Jo. Përmisohet kur dua unë që të përmisohet."
04:16
Okay. I'm going to tell you how that's possible.
88
244807
2038
Në rregull. Do ju tregoj se si ndodh kjo.
04:18
Now, I haven't yet given you a definition.
89
246845
3771
Ende nuk ju kam dhënë një përcaktim.
04:22
You can't do this if you don't give a definition.
90
250616
2252
Nuk mund të bëni këtë nëse nuk ke një perkufizim.
04:24
People always say consciousness is very hard to define.
91
252868
3092
Njerëzit gjithmonë thonë që vetëdija është shumë vështirë të perkufizohet.
04:27
I think it's rather easy to define
92
255960
1883
Unë mendoj që është lehtë të percaktohet
04:29
if you're not trying to give a scientific definition.
93
257843
2209
nëse nuk po provoni të krijoni një definicion shkencor.
04:32
We're not ready for a scientific definition,
94
260052
2280
Ne nuk jemi gati për një definicion shkencor,
04:34
but here's a common-sense definition.
95
262332
1739
por po jap një definicion të zakonshëm.
04:36
Consciousness consists of all those states of feeling
96
264071
2849
Vetëdija përbëhet nga të gjitha gjendjet e ndjenjave,
04:38
or sentience or awareness.
97
266920
2068
ndjeshmërisë dhe ndërgjegjësimit.
04:40
It begins in the morning when you wake up from a dreamless sleep,
98
268988
3558
Fillon në mëngjes kur zgjohesh nga një gjumë pa ëndërra
04:44
and it goes on all day until you fall asleep
99
272546
2469
dhe vazhdon gjatë gjithë ditës deri sa të bini gjumë
04:47
or die or otherwise become unconscious.
100
275015
3198
apo të vdisni, dhe të bëheni i pavetëdishëm.
04:50
Dreams are a form of consciousness on this definition.
101
278213
3120
Ëndrrat janë një formë e vetëdijës në këtë definicion.
04:53
Now, that's the common-sense definition. That's our target.
102
281333
2902
Ky është një definicion i zakonshëm. Kjo është shënjestra jonë.
04:56
If you're not talking about that, you're not talking about consciousness.
103
284235
3485
Nëse nuk po flisni për këtë, nuk po flisni për vetëdijën.
04:59
But they think, "Well, if that's it, that's an awful problem.
104
287720
3500
Por ata mendojnë, "Epo, ky është një problem i keq.
05:03
How can such a thing exist as part of the real world?"
105
291220
3958
Si mund të ekzistojë një gjë e tillë si pjesë e botës reale?"
05:07
And this, if you've ever had a philosophy course,
106
295178
1890
Dhe kjo, nëse keni bërë ndonjë klase filozofie,
05:09
this is known as the famous mind-body problem.
107
297068
3219
tashmë e dini që ky është problemi i famshëm i mendjes dhe trupit.
05:12
I think that has a simple solution too. I'm going to give it to you.
108
300287
2845
Mendoj që edhe kjo ka një zgjidhje të lehtë. Do ju tregoj këtë zgjidhje.
05:15
And here it is: All of our conscious states, without exception,
109
303132
4420
Ja ku është: Të gjitha gjendjet tona të vetëdijës, pa përjashtim
05:19
are caused by lower-level neurobiological processes in the brain,
110
307552
5525
shkaktohen nga procese neurobiologjike të nivelit të ulët në tru,
05:25
and they are realized in the brain
111
313077
2181
dhe këto realizohen në tru
05:27
as higher-level or system features.
112
315258
2334
si nivele të larta ose karakteristika të sistemit.
05:29
It's about as mysterious as the liquidity of water.
113
317592
3156
Është aq e mistershme sa lëngshmëria e ujit.
05:32
Right? The liquidity is not an extra juice squirted out
114
320748
3475
A kam të drejtë? Lëngshmëria nuk është një lëng shtesë
05:36
by the H2O molecules.
115
324223
1690
që nxirret nga molekulat H2O.
05:37
It's a condition that the system is in.
116
325913
2878
Është një gjendje në të cilën gjendet sistemi.
05:40
And just as the jar full of water can go from liquid to solid
117
328791
5162
Përderisa tasi me ujë mund të shëndrohet nga i lëngshëm
05:45
depending on the behavior of the molecules,
118
333953
1953
në të ngurtë, varësisht nga sjellja e molekulave,
05:47
so your brain can go from a state of being conscious
119
335906
2996
ashtu edhe truri mund të kalojë nga gjendja e vetëdijëshme
05:50
to a state of being unconscious,
120
338902
1640
tek ajo e pavetëdijëshme,
05:52
depending on the behavior of the molecules.
121
340542
2986
varësisht nga sjellja e molekulave.
05:55
The famous mind-body problem is that simple.
122
343528
4385
Problemi i famshëm i mendjes dhe trupit është po aq i thjeshtë.
05:59
All right? But now we get into some harder questions.
123
347913
3177
Në rregull? Tani futemi në pyetje më të vështira.
06:03
Let's specify the exact features of consciousness,
124
351090
3444
Le të cilësojmë karakteristikat e sakta të vetëdijës,
06:06
so that we can then answer those four objections
125
354534
2472
kështu që mund tu përgjigjemi këtyre katër
06:09
that I made to it.
126
357006
1287
kundërshtimeve që bëhen.
06:10
Well, the first feature is, it's real and irreducible.
127
358293
4267
Karakteristika e parë është që vetëdija është reale dhe e pareduktueshme.
06:14
You can't get rid of it.
128
362560
2054
Ju nuk mund ta largoni.
06:16
You see, the distinction between reality and illusion
129
364614
4171
Dallimi mes realitetit dhe iluzionit është
06:20
is the distinction between how things
130
368785
2669
dallimi në mes mënyrës se si duken gjërat
06:23
consciously seem to us and how they really are.
131
371454
3874
dhe se si ato janë në të vërtetë.
06:27
It consciously seems like there's --
132
375328
1876
Vetëdijëshëm duket sikur ka një --
06:29
I like the French "arc-en-ciel" —
133
377204
1668
më pëlqen se si thuhet në Frengjisht arc-en-ciel --
06:30
it seems like there's an arch in the sky,
134
378872
2198
duket sikur ka një hark në qiell,
06:33
or it seems like the sun is setting over the mountains.
135
381070
3780
apo duket sikur dielli po perëndon pas maleve.
06:36
It consciously seems to us, but that's not really happening.
136
384850
3097
Vetedijshem na duket, por kjo nuk është ajo që ndodh.
06:39
But for that distinction between
137
387947
1927
Për sa i përket ndyshimit mes mënyrës se si na duken gjërat
06:41
how things consciously seem and how they really are,
138
389874
2465
dhe se si ato me të vertetë janë, nuk mund të
06:44
you can't make that distinction for the very existence of consciousness,
139
392339
4091
bëjmë këtë dallim për vet ekzistencën e vetëdijës,
06:48
because where the very existence of consciousness is concerned,
140
396430
3851
sepse kur të flasim për vetë ekzistencën e vetëdijës,
06:52
if it consciously seems to you that you are conscious,
141
400281
2980
kur na duket që jemi të vetëdijëshëm,
06:55
you are conscious.
142
403261
1885
atëhere me të vërtetë jemi.
06:57
I mean, if a bunch of experts come to me and say,
143
405146
3354
Dua të them, nëse disa ekspertë më afrohen dhe thonë,
07:00
"We are heavy-duty neurobiologists and we've done a study
144
408500
2286
Ne jemi neurobiologë të fortë dhe ju kemi studiuar ju, Searle,
07:02
of you, Searle, and we're convinced you are not conscious,
145
410786
3155
dhe jemi të bindur që ti nuk je i vetëdijëshëm,
07:05
you are a very cleverly constructed robot,"
146
413941
2028
por je një robot i krijuar me shumë shumë zgjuarsi,
07:07
I don't think, "Well, maybe these guys are right, you know?"
147
415969
3313
Unë nuk do të mendoj "Epo, ndoshta këta kanë të drejtë?"
07:11
I don't think that for a moment, because, I mean,
148
419282
2563
Nuk e mendoj këtë as për një moment, sepse
07:13
Descartes may have made a lot of mistakes, but he was right about this.
149
421845
2910
Dekarti mund të ketë bërë shumë gabime, por ai kishte të drejtë për këtë.
07:16
You cannot doubt the existence of your own consciousness.
150
424755
2955
Nuk mund të vëni në dyshim ekzistencën e vetë vetëdijës sate.
07:19
Okay, that's the first feature of consciousness.
151
427710
2173
Pra, kjo është karakteristika e parë e vetëdijës.
07:21
It's real and irreducible.
152
429883
1941
Është reale dhe e pareduktueshme.
07:23
You cannot get rid of it by showing that it's an illusion
153
431824
3231
Ju nuk mund ta largoni duke treguar që është një iluzion
07:27
in a way that you can with other standard illusions.
154
435055
3229
ashtu si mund të tregoni për iluzionet tjera.
07:30
Okay, the second feature is this one
155
438284
2532
Karakteristika e dytë është
07:32
that has been such a source of trouble to us,
156
440816
2465
një burim i problemeve për ne,
07:35
and that is, all of our conscious states
157
443281
2182
dhe thotë që të gjitha gjendjet tona të vetëdijëshme
07:37
have this qualitative character to them.
158
445463
2964
kanë këtë kualitet.
07:40
There's something that it feels like to drink beer
159
448427
2396
Kemi diç që ndjejmë kur pijmë birrë
07:42
which is not what it feels like to do your income tax
160
450823
2954
që nuk është e njejta ndjenjë si kur të mbushim taksat,
07:45
or listen to music, and this qualitative feel
161
453777
3068
apo dëgjojmë muzikë, dhe kjo ndjenjë kualitative
07:48
automatically generates a third feature,
162
456845
2561
automatikisht krijon një karakteristikë të tretë
07:51
namely, conscious states are by definition subjective
163
459406
3794
që është se gjendjet e vetëdijëshme janë, sipas definicionit
07:55
in the sense that they only exist as experienced
164
463200
2955
subjektive duke marrë parasysh që ato ekzistonjë vetëm
07:58
by some human or animal subject,
165
466155
2195
kur të përjetohen nga një njeri apo kafshë,
08:00
some self that experiences them.
166
468350
1873
ndonjë vete që i përjeton.
08:02
Maybe we'll be able to build a conscious machine.
167
470223
2383
Ndoshta do mundemi të krijojmë një makinë të vetëdijëshme.
08:04
Since we don't know how our brains do it,
168
472606
2153
Pasi nuk e dijmë se si truri ynë e bën këtë,
08:06
we're not in a position, so far, to build a conscious machine.
169
474759
4135
nuk mund të ndërtojmë një makinë të vetëdijëshme.
08:10
Okay. Another feature of consciousness
170
478894
2775
Një karakteristikë tjetër e vetëdijës
08:13
is that it comes in unified conscious fields.
171
481669
4151
është fakti që fusha të unifikuara të vetëdijës.
08:17
So I don't just have the sight of the people in front of me
172
485820
2356
Unë nuk shoh vetëm pamjen e njerëzve para meje,
08:20
and the sound of my voice and the weight of my shoes
173
488176
2714
dhe zërin tim dhe peshën e këpucëve të mia
08:22
against the floor, but they occur to me
174
490890
2175
në dysheme, por këto më ndodhin si pjesë
08:25
as part of one single great conscious field
175
493065
3482
e një fushe të madhe dhe të vetme të vetëdijës
08:28
that stretches forward and backward.
176
496547
2016
që zgjatet para dhe pas.
08:30
That is the key to understanding
177
498563
1769
Ky është çelësi për të kuptuar
08:32
the enormous power of consciousness.
178
500332
2439
fuqinë e pamasë të vetëdijës.
08:34
And we have not been able to do that in a robot.
179
502771
2944
Nuk kemi mundur të krijojmë këtë tek një rrobot.
08:37
The disappointment of robotics derives from the fact
180
505715
2388
Zhgënjimi i robotikës rrjedh nga fakti që
08:40
that we don't know how to make a conscious robot,
181
508103
2012
nuk dimë se si të krijojmë një rrobot të vetëdijëshëm,
08:42
so we don't have a machine that can do this kind of thing.
182
510115
3508
kështu që nuk kemi një makinë që mund të bëje gjëra të tilla.
08:45
Okay, the next feature of consciousness,
183
513623
2509
Pra, karakteristika tjetër e vetëdijës,
08:48
after this marvelous unified conscious field,
184
516132
3115
pas kësaj fushe të unifikuar të vetëdijës,
08:51
is that it functions causally in our behavior.
185
519247
2792
është që funksionon si shkaktare e sjelljes tonë.
08:54
I gave you a scientific demonstration by raising my hand,
186
522039
3203
Unë ju dhashë një demostrim shkencor duke e lëvizur dorën time,
08:57
but how is that possible?
187
525242
1750
por si është e mundur kjo?
08:58
How can it be that this thought in my brain
188
526992
3764
Si mund të jetë që ky mendin në trurin tim
09:02
can move material objects?
189
530756
2200
mund të lëvize objekte materiale?
09:04
Well, I'll tell you the answer.
190
532956
1366
Do t'ju tregoj përgjigjen.
09:06
I mean, we don't know the detailed answer,
191
534322
1771
Nuk e dijmë përgjigjen në detaje,
09:08
but we know the basic part of the answer, and that is,
192
536093
3090
por e dijmë pjesën elementare të përgjigjes, dhe kjo është
09:11
there is a sequence of neuron firings,
193
539183
2293
që ka një rend të ndezjeve të neuroneve,
09:13
and they terminate where the acetylcholine
194
541476
3087
dhe kjo mbaron kur acitokolina
09:16
is secreted at the axon end-plates of the motor neurons.
195
544563
2821
sekretohet tek pjata e fundit të aksoneve në neuronet motorike.
09:19
Sorry to use philosophical terminology here,
196
547384
2075
Kërkoj falje që po përdor terminologji filozofike,
09:21
but when it's secreted at the axon end-plates of the motor neurons,
197
549459
4016
por kur kjo sekretohet tek pjatat-përfundimtare të aksonit to neuroneve motorike
09:25
a whole lot of wonderful things happen in the ion channels
198
553475
2598
shumë gjëra të mrekullueshme ndodhin në kanalet e joneve
09:28
and the damned arm goes up.
199
556073
2094
dhe dora lëviz.
09:30
Now, think of what I told you.
200
558167
2124
Mendoni për atë që ju thashë.
09:32
One and the same event,
201
560291
1742
Një ndodhi e vetme,
09:34
my conscious decision to raise my arm
202
562033
3035
vendimi im i vetëdijshëm të ngre dorën
09:37
has a level of description where it has all of these
203
565068
2795
ka një nivel të përshkrimit që ka shumë
09:39
touchy-feely spiritual qualities.
204
567863
2146
kualitete shpirtërore të lidhur me të.
09:42
It's a thought in my brain, but at the same time,
205
570009
2401
Është një mendim në trurin tim, por në të njejtën kohë,
09:44
it's busy secreting acetylcholine
206
572410
1986
është i zënë duke sekretuar acetykolinë
09:46
and doing all sorts of other things
207
574396
1535
dhe duke bërë gjëra të tjera
09:47
as it makes its way from the motor cortex
208
575931
2788
përderisa kalon nëpër korteksin motorik
09:50
down through the nerve fibers in the arm.
209
578719
2697
nëpër fibrat nervore dhe deri tek dora.
09:53
Now, what that tells us is that our traditional vocabularies
210
581416
3816
Kjo tregon që fjalori ynë tradicional
09:57
for discussing these issues are totally obsolete.
211
585232
3384
kur diskutojmë këtë çështje është i dalë mode.
10:00
One and the same event has a level of description
212
588616
3257
Një ndodhi e vetme ka nivele të përshkrimit
10:03
where it's neurobiological, and another level of description
213
591873
2966
neurobiologjik, dhe një nivel tjetër të përshkrimit
10:06
where it's mental, and that's a single event,
214
594839
2191
mendor, dhe është një ndodhi e vetme,
10:09
and that's how nature works. That's how it's possible
215
597030
2110
dhe kështu funksionon natyra. Kjo e bën të mundshme
10:11
for consciousness to function causally.
216
599140
3031
për vetëdijen të funksionoje si shkaktare.
10:14
Okay, now with that in mind,
217
602171
2859
Me këtë mendim,
10:17
with going through these various features of consciousness,
218
605030
3067
dhe duke analizuar këto karakteristika të vetëdijës,
10:20
let's go back and answer some of those early objections.
219
608097
3172
le të kthehemi dhe ti pëgjigjemi kundërshtimeve të më hershme.
10:23
Well, the first one I said was, consciousness doesn't exist,
220
611269
3609
Epo, kundërshtimi i parë që e thashe është që vetëdija nuk ekziston,
10:26
it's an illusion. Well, I've already answered that.
221
614878
1834
dhe se është një iluzion. Epo, vetëm ju përgjegja kësaj pyetje.
10:28
I don't think we need to worry about that.
222
616712
1516
Nuk mendoj që duhet të brengosemi për këtë.
10:30
But the second one had an incredible influence,
223
618228
3864
Kundërshtimi i dytë kishte një ndikim të madh
10:34
and may still be around, and that is,
224
622092
1844
dhe mund të përmendet ende, dhe thotë
10:35
"Well, if consciousness exists, it's really something else.
225
623936
3191
"Epo, nëse vetëdija ekziston, atëherë është diç tjetër."
10:39
It's really a digital computer program running in your brain
226
627127
3763
Është nje program dixhital kompjuteri që funksionon në trurin tënd
10:42
and that's what we need to do to create consciousness
227
630890
2505
dhe kjo është ajo që na duhet për të krijuar vetëdijen.
10:45
is get the right program.
228
633395
1496
Duhet të marrim programin e duhur.
10:46
Yeah, forget about the hardware. Any hardware will do
229
634891
2239
Harro pjesën bazike. Çfarëdo pjese bazike është e
10:49
provided it's rich enough and stable enough to carry the program."
230
637130
2960
pasur dhe stabile sa duhet për të mbajtur programin.
10:52
Now, we know that that's wrong.
231
640090
3074
E dimë që kjo është gabim.
10:55
I mean, anybody who's thought about computers at all
232
643164
3009
Dua të them, çdo kush që ka menduar për kompjutera
10:58
can see that that's wrong, because computation
233
646173
2464
mund të shohe që kjo është gabim, sepse llogaritja
11:00
is defined as symbol manipulation,
234
648637
2415
definohet si manipulim simbolesh,
11:03
usually thought of as zeros as ones, but any symbols will do.
235
651052
2884
dhe zakonisht mendohet si zero dhe njësha, por çfarëdo simboli do funksionoje.
11:05
You get an algorithm that you can program
236
653936
3167
Merr një algoritëm që mund të programoni
11:09
in a binary code, and that's the defining trait
237
657103
3107
në një kod binar, dhe kjo është karakteristika përcaktuese
11:12
of the computer program.
238
660210
2051
e programit kompjuterik.
11:14
But we know that that's purely syntactical. That's symbolic.
239
662261
3883
Por e dijmë që kjo është vetëm sintaktike. Është simbolike.
11:18
We know that actual human consciousness has something more than that.
240
666144
4015
E dijmë që vetëdija njerëzore është më shumë se aq.
11:22
It's got a content in addition to the syntax.
241
670159
3193
Përvec sintaksës, ka edhe përmbajtje.
11:25
It's got a semantics.
242
673352
1497
Ka semantikë.
11:26
Now that argument, I made that argument 30 --
243
674849
2489
Ai debati që bëra para --
11:29
oh my God, I don't want to think about it —
244
677338
1291
O Zot, nuk dua të mendoj për atë --
11:30
more than 30 years ago,
245
678629
1342
që bëra para 30 viteve,
11:31
but there's a deeper argument implicit in what I've told you,
246
679971
2490
ka një debat të nënkuptuar për të cilin nuk ju kam treguar,
11:34
and I want to tell you that argument briefly, and that is,
247
682461
3043
dhe dua t'ju tregoj për këtë argument me pak fjalë, i cili
11:37
consciousness creates an observer-independent reality.
248
685504
4589
thotë që vetëdija krijon një realitet të pavarur nga observuesi.
11:42
It creates a reality of money, property, government,
249
690093
3488
Krijon një realitet të parave, pronës, qeverisë,
11:45
marriage, CERN conferences,
250
693581
3972
martesës, konferencave CERN,
11:49
cocktail parties and summer vacations,
251
697553
2619
darkave dhe pushimeve të veres,
11:52
and all of those are creations of consciousness.
252
700172
2749
dhe të gjitha këto janë krijime të vetëdijës.
11:54
Their existence is observer-relative.
253
702921
2835
Ekzistenca e tyre është relative me observuesin.
11:57
It's only relative to conscious agents that a piece of paper
254
705756
3503
Është relative me agjentin e vetëdijëshëm që një copë letre
12:01
is money or that a bunch of buildings is a university.
255
709259
2847
është para dhe disa ndërtasa janë një universitet.
12:04
Now, ask yourself about computation.
256
712106
3874
Pyeteni veten për llogaritjen.
12:07
Is that absolute, like force and mass and gravitational attraction?
257
715980
3669
A është absolute, sikur forca dhe masa dhe tërheqja e gravitetit?
12:11
Or is it observer-relative?
258
719649
2132
Apo është relative me observuesin?
12:13
Well, some computations are intrinsic.
259
721781
3527
Disa llogaritje nënkuptohen.
12:17
I add two plus two to get four.
260
725308
1911
Shtoj dy dhe dy dhe kam katër.
12:19
That's going on no matter what anybody thinks.
261
727219
2571
Kjo do të ndodhe pa marre parasysh se çfarë mendojnë të tjerët.
12:21
But when I haul out my pocket calculator
262
729790
2489
Por kur e nxjerr kalkulatorin e xhepit
12:24
and do the calculation, the only intrinsic phenomenon
263
732279
3782
dhe e bëj këtë kalkulim, fenomeni i vetëm i nënkuptuar
12:28
is the electronic circuit and its behavior.
264
736061
3175
është qarku elektronik dhe sjellja e tij.
12:31
That's the only absolute phenomenon.
265
739236
1764
Ëshë i vetmi fenomen absolut.
12:33
All the rest is interpreted by us.
266
741000
2428
Gjërat e tjera interpretohen nga ne.
12:35
Computation only exists relative to consciousness.
267
743428
3841
Llogaritja ekziston relativisht me vetëdijën.
12:39
Either a conscious agent is carrying out the computation,
268
747269
2775
Ose një agjent i vetëdijëshëm po e bën llogaritjen,
12:42
or he's got a piece of machinery that admits of a computational interpretation.
269
750044
3643
pse ka një makinë që e pranon për interpretim llogaritjesh.
12:45
Now that doesn't mean computation is arbitrary.
270
753687
3068
Kjo nuk do të thotë që llogaritja është arbitrare.
12:48
I spent a lot of money on this hardware.
271
756755
2448
Unë shpenzova shumë para për këtë.
12:51
But we have this persistent confusion
272
759203
2146
Por kemi këtë paqartësi të vazhdueshme
12:53
between objectivity and subjectivity as features of reality
273
761349
4721
në mes të objektivitetit dhe subjektivitetit si karakteristika të realitetit
12:58
and objectivity and subjectivity as features of claims.
274
766070
3928
dhe objektivitetit dhe subjektivitetit si karakteristika të deklarimeve.
13:01
And the bottom line of this part of my talk is this:
275
769998
3166
Mesazhi kyresor i kësaj pjese të ligjëratës është:
13:05
You can have a completely objective science,
276
773164
3651
Mund të keni një shkencë plotësisht objektive,
13:08
a science where you make objectively true claims,
277
776815
2912
një shkencë ku mund të bëni deklarime të vërteta,
13:11
about a domain whose existence is subjective,
278
779727
3430
për një fushë ekzistenca e së cilës është subjektive,
13:15
whose existence is in the human brain
279
783157
3235
ekzistenca e së cilës është në trurin njerëzor
13:18
consisting of subjective states of sentience
280
786392
2139
dhe përbëhet nga gjendje subjektive të njeshmërisë
13:20
or feeling or awareness.
281
788531
1685
apo ndjenja të ndërgjegjësimit.
13:22
So the objection that you can't have an objective science of consciousness
282
790216
4337
Kështu që kundërshtimi që nuk mund të kemi një shkencë objektive të vetëdijës
13:26
because it's subjective and science is objective, that's a pun.
283
794553
4208
sepse është subjektive dhe shkenca është objektive, është lojë fjalësh.
13:30
That's a bad pun on objectivity and subjectivity.
284
798761
2709
Është një lojë e keqe fjalësh për objektivitetin dhe subjektivitetin.
13:33
You can make objective claims
285
801470
2324
Mund të bëni deklarime objektive për
13:35
about a domain that is subjective in its mode of existence,
286
803794
4042
një fushë e cila është subjektive në mënyrën e ekzistenës së saj,
13:39
and indeed that's what neurologists do.
287
807836
1573
dhe neurologët këtë e bëjnë.
13:41
I mean, you have patients that actually suffer pains,
288
809409
2490
Dua të them që kemi pacientë të cilët vuajnë nga dhembja,
13:43
and you try to get an objective science of that.
289
811899
2689
dhe ju mundoheni të krijoni një shkencë objektive të kësaj.
13:46
Okay, I promised to refute all these guys,
290
814588
2072
Ju premtova që do i hedh poshtë gjithë këta që kundërshtojnë,
13:48
and I don't have an awful lot of time left,
291
816660
1575
dhe nuk më ka mbetur shumë kohë,
13:50
but let me refute a couple more of them.
292
818235
1908
por më lejoni të hedh poshtë edhe dy prej tyre.
13:52
I said that behaviorism ought to be
293
820143
2235
Thash që sjellshmeria duhet të jetë
13:54
one of the great embarrassments of our intellectual culture,
294
822378
3289
një nga çoroditjet më të mëdha të kulturës sonë interektuale,
13:57
because it's refuted the moment you think about it.
295
825667
2893
sepse hidhet poshtë në atë moment gjatë të cilit mendon për të.
14:00
Your mental states are identical with your behavior?
296
828560
2857
Gjendjet tuaja mendore janë identike me sjelljen tuaj?
14:03
Well, think about the distinction between feeling a pain
297
831417
3151
Mendoj për dallimin mes ndjenjës dhe dhembjes
14:06
and engaging in pain behavior.
298
834568
1703
dhe angazhimi në sjellje të dhimbjes.
14:08
I won't demonstrate pain behavior, but I can tell you
299
836271
1988
Nuk do të demonstroj sjellje të dhembjes, por mund të ju them
14:10
I'm not having any pains right now.
300
838259
1839
që nuk kam ndonjë dhimbje në këtë moment.
14:12
So it's an obvious mistake. Why did they make the mistake?
301
840098
4120
Pra, është një gabim i dukshëm. Përse e bënë këtë gabim?
14:16
The mistake was — and you can go back and read
302
844218
1884
Gabimi ishte -- dhe mund të ktheheni e të lexoni
14:18
the literature on this, you can see this over and over —
303
846102
2589
literaturën mbi këtë, dhe e shihni të përsëritet disa herë
14:20
they think if you accept the irreducible existence
304
848691
4016
që ata mendojnë se nëse ju e pranoni një ekzistencë të pareduktueshme
14:24
of consciousness, you're giving up on science.
305
852707
2795
të vetëdijës, ju po hiqni dorë nga shkenca.
14:27
You're giving up on 300 years of human progress
306
855502
3071
Ju po hiqni dorë nga 300 vjet të progresit njerëzor
14:30
and human hope and all the rest of it.
307
858573
1749
dhe shpresës njerëzore dhe çdo gjëje tjetër.
14:32
And the message I want to leave you with is,
308
860322
2900
Mesazhi me të cilin dua të ju lë,
14:35
consciousness has to become accepted
309
863222
2443
është që vetëdija duhet të pranohet
14:37
as a genuine biological phenomenon,
310
865665
2488
si një fenomen i vërtet biologjik,
14:40
as much subject to scientific analysis
311
868153
2467
që është subjekt i analizës shkencore
14:42
as any other phenomenon in biology,
312
870620
1960
aq sa ndonjë fenomen tjetër në biologji,
14:44
or, for that matter, the rest of science.
313
872580
2154
apo pjesës tjetër të shkencës.
14:46
Thank you very much.
314
874734
1382
Shume faleminderit.
14:48
(Applause)
315
876116
5493
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
John Searle - PhilosopherJohn Searle has made countless contributions to contemporary thinking about consciousness, language, artificial intelligence and rationality itself.
Why you should listen
American philosopher John Serle has made countless contributions to contemporary thinking about consciousness, language, artificial intelligence and rationality itself. In his early work, he focused on the nature of language and what we are conveying when we speak and how the intention behind what we intend to say can the meaning of words from context to context.
He is best known for his “Chinese Room” thought experiment, which challenges the notion of a truly intelligent artificial intelligence. In it, he imagines a room containing an individual, who speaks only English, working with a set of English instructions to write a series of Chinese characters in order to anonymous communicate with a Chinese speaker outside the room. If that individual follows the instructions carefully, she can effectively fool the Chinese speaker into thinking he’s talking to someone who understands his language. Serle argues that, at the very least, the metaphor raises deep complications as to whether or not one can truly describe convincing simulations of intelligence as intelligent.
He remains of firm believer that subjective experiences are real -- even if they don’t always describe things are they really are -- and are worth thinking about in objective terms because of it.
John Searle | Speaker | TED.com