TEDxBeaconStreet
Robert Waldinger: What makes a good life? Lessons from the longest study on happiness
Роберт Уолдингер: Хэрхэн сайхан амьдрах вэ? Аз жаргалыг судалсан хамгийн урт хугацааны судалгааны сургамжаас
Filmed:
Readability: 3.5
31,511,567 views
Амьдралд юу биднийг аз жаргалтай, эрүүл байлгадаг вэ? Алдар нэр, мөнгө гэж бодож байвал та ганцаараа биш. Харин сэтгэл мэдрэлийн эмч Роберт Уолдингерийн хэлснээр та андуурч байна. Насанд хүрэгсдийн хөгжлийн тухай 75 жил үргэлжилсэн судалгааны одоогийн удирдагч тэрээр жинхэнэ аз жаргал, сэтгэл хангалуун байдлын талаар урд хожид байгаагүй мэдээлэлтэй нэгэн билээ. Энэхүү илтгэлдээ тэр судалгааныхаа 3 чухал сургамжийг хуваалцаад зогсохгүй хэрхэн сэтгэл хангалуун, урт удаан амьдралыг бүтээх тухай эртний мэргэн ухаанаас хуваалцаж байна.
Robert Waldinger - Psychiatrist, psychoanalyst, Zen priest
Robert Waldinger is the Director of the Harvard Study of Adult Development, one of the most comprehensive longitudinal studies in history. Full bio
Robert Waldinger is the Director of the Harvard Study of Adult Development, one of the most comprehensive longitudinal studies in history. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
What keeps us healthy and happy
0
760
2975
Биднийг чухам юу амьдралын турш
эрүүл бас жаргалтай байлгадаг вэ?
00:15
as we go through life?
1
3760
1560
00:18
If you were going to invest now
2
6520
2496
Хэрвээ та өөрийнхөө ирээдүйд
00:21
in your future best self,
3
9040
2056
яг одоо хөрөнгө оруулалт хийвэл
00:23
where would you put your time
and your energy?
and your energy?
4
11120
2960
цаг заваа юунд зориулах байсан бэ?
00:27
There was a recent survey of millennials
5
15120
2416
Саяхны нэг судалгаагаар
00:29
asking them what their
most important life goals were,
most important life goals were,
6
17560
5176
шинэ мянганы залуусаас амьдралынх нь
гол зорилгыг асуухад
гол зорилгыг асуухад
00:34
and over 80 percent said
7
22760
2016
80 гаруй хувь нь
00:36
that a major life goal for them
was to get rich.
was to get rich.
8
24800
4136
баян болох гэж хариулсан байна.
00:40
And another 50 percent
of those same young adults
of those same young adults
9
28960
4336
Мөн тэдгээр залуусын 50 хувь нь
00:45
said that another major life goal
10
33320
2536
тэдний өөр нэг чухал зорилго бол
00:47
was to become famous.
11
35880
1840
алдартай болох гэжээ.
00:50
(Laughter)
12
38960
1216
(Инээд)
00:52
And we're constantly told
to lean in to work, to push harder
to lean in to work, to push harder
13
40200
6656
Ажилдаа шамд, илүү хичээ, илүү их
амжилтанд хүр гэсэн зүйлсийг
амжилтанд хүр гэсэн зүйлсийг
00:58
and achieve more.
14
46880
2056
бид байнга сонсдог.
01:00
We're given the impression that these
are the things that we need to go after
are the things that we need to go after
15
48960
3656
Сайхан амьдрахын тулд
эдгээрийн хойноос л явах хэрэгтэй мэт
ойлгодог.
ойлгодог.
01:04
in order to have a good life.
16
52640
1816
01:06
Pictures of entire lives,
17
54480
2216
Хүмүүсийн амьдралыг ерөнхийд нь эсвэл
01:08
of the choices that people make
and how those choices work out for them,
and how those choices work out for them,
18
56720
5216
хүмүүсийн хийж буй сонголтыг, улмаар
тэдгээр сонголтууд нь хэрхэн цааш өрнөж
тэдгээр сонголтууд нь хэрхэн цааш өрнөж
01:13
those pictures
are almost impossible to get.
are almost impossible to get.
19
61960
2880
байгааг тодорхойлно гэдэг бараг л
боломжгүй зүйл.
боломжгүй зүйл.
01:18
Most of what we know about human life
20
66080
3056
Хүмүүсийн амьдралын талаар бид ихэнхдээ
01:21
we know from asking people
to remember the past,
to remember the past,
21
69160
3456
өнгөрсөн үеийн
дурсамжаас нь мэдэж авдаг.
дурсамжаас нь мэдэж авдаг.
01:24
and as we know, hindsight
is anything but 20/20.
is anything but 20/20.
22
72640
4776
Харин ой санамж хэзээ ч
100 хувь бодит байж чаддаггүй.
100 хувь бодит байж чаддаггүй.
01:29
We forget vast amounts
of what happens to us in life,
of what happens to us in life,
23
77440
3696
Бид маш их зүйлийг мартаж,
01:33
and sometimes memory
is downright creative.
is downright creative.
24
81160
2880
ой санамж маань заримдаа бүр
эсрэг тал руугаа бүтээлч болж орхидог.
эсрэг тал руугаа бүтээлч болж орхидог.
01:36
But what if we could watch entire lives
25
84800
4376
Харин хэрвээ хүмүүсийн амьдралыг
цаг хугацаа өнгөрөхийн хирээр
цаг хугацаа өнгөрөхийн хирээр
01:41
as they unfold through time?
26
89200
2856
хэрхэн өрнөхийг харах боломж
олдвол ямар вэ?
олдвол ямар вэ?
01:44
What if we could study people
from the time that they were teenagers
from the time that they were teenagers
27
92080
3976
Хүмүүсийг юу аз жаргалтай
болгодгийг мэдэхийн тулд тэднийг
болгодгийг мэдэхийн тулд тэднийг
01:48
all the way into old age
28
96080
2736
өсвөр настайгаас нь эхлээд
хөгшрөх хүртэл нь
хөгшрөх хүртэл нь
01:50
to see what really keeps people
happy and healthy?
happy and healthy?
29
98840
3360
судалбал ямар вэ?
01:55
We did that.
30
103560
1200
Бид яг үүнийг хийсэн.
01:57
The Harvard Study of Adult Development
31
105640
2216
Харвардын Насанд Хүрэгсдийн
Хөгжлийн Судалгаа
Хөгжлийн Судалгаа
01:59
may be the longest study
of adult life that's ever been done.
of adult life that's ever been done.
32
107880
4760
насанд хүрэгчдийн амьдралыг судалсан
хамгийн урт судалгаа байх.
хамгийн урт судалгаа байх.
02:05
For 75 years, we've tracked
the lives of 724 men,
the lives of 724 men,
33
113720
6120
Бид 75 жилийн турш 724 эрэгтэйн
амьдралыг судалсан.
амьдралыг судалсан.
02:13
year after year, asking about their work,
their home lives, their health,
their home lives, their health,
34
121360
4496
Олон жилийн турш тэдний ажил, гэр бүл,
эрүүл мэндийн талаар асуулт асууна.
эрүүл мэндийн талаар асуулт асууна.
02:17
and of course asking all along the way
without knowing how their life stories
without knowing how their life stories
35
125880
4376
Мэдээж энэ бүх хугацаанд тэдний түүх
хэрхэн өрнөхийг
хэрхэн өрнөхийг
02:22
were going to turn out.
36
130280
1440
мэдээ ч үгүй байсан.
02:25
Studies like this are exceedingly rare.
37
133280
3616
Энэ төрлийн судалгаа үнэндээ маш
ховор л доо.
ховор л доо.
02:28
Almost all projects of this kind
fall apart within a decade
fall apart within a decade
38
136920
4056
Ихэнх нь арван жилийн дотор бүтэлгүйтдэг.
02:33
because too many people
drop out of the study,
drop out of the study,
39
141000
3176
Учир нь ихэнх оролцогчид
судалгаанаас гарах,
судалгаанаас гарах,
02:36
or funding for the research dries up,
40
144200
2896
санхүүжилт зогсох,
02:39
or the researchers get distracted,
41
147120
2256
судлаачид нь өөр ажилд сатаарах
02:41
or they die, and nobody moves the ball
further down the field.
further down the field.
42
149400
4080
эсвэл нас барснаар судалгааг цааш
үргэлжлүүлэх хүн байхгүй болчихдог.
үргэлжлүүлэх хүн байхгүй болчихдог.
02:46
But through a combination of luck
43
154280
2256
Харин бидний хувьд,
02:48
and the persistence
of several generations of researchers,
of several generations of researchers,
44
156560
3696
аз тохиол, мөн үе үеийн судлаачдын
шургуу байдлын ачаар
шургуу байдлын ачаар
02:52
this study has survived.
45
160280
1560
судалгаа маань эдгээрийг
даван туулж чадсан.
даван туулж чадсан.
02:54
About 60 of our original 724 men
46
162520
4496
Анхны 724 оролцогчдын
60 орчим нь
60 орчим нь
амьд сэрүүн төдийгүй,
02:59
are still alive,
47
167040
1296
03:00
still participating in the study,
48
168360
2176
судалгаандаа ч оролцсон хэвээр ба
03:02
most of them in their 90s.
49
170560
2040
90 гаруй настай болжээ.
03:05
And we are now beginning to study
50
173560
1896
Харин одоо тэдний
03:07
the more than 2,000 children of these men.
51
175480
3360
2000 гаруй үр хүүхдийг
судалж эхэлж байна.
судалж эхэлж байна.
03:11
And I'm the fourth director of the study.
52
179680
2320
Би энэхүү судалгааны 4 дэх удирдагч.
03:15
Since 1938, we've tracked the lives
of two groups of men.
of two groups of men.
53
183400
4736
1938 оноос хойш бид залуусын
2 бүлгийг судалсан.
2 бүлгийг судалсан.
03:20
The first group started in the study
54
188160
2136
Эхний бүлгийн залуус Харвардын 2-р курсын
03:22
when they were sophomores
at Harvard College.
at Harvard College.
55
190320
2696
оюутан байхдаа элссэн.
03:25
They all finished college
during World War II,
during World War II,
56
193040
2816
Дэлхийн 2-р дайны үеэр бүгд
сургуулиа төгсч,
сургуулиа төгсч,
03:27
and then most went off
to serve in the war.
to serve in the war.
57
195880
2440
улмаар ихэнх нь дайнд явсан.
03:31
And the second group that we've followed
58
199280
2136
Харин 2 дахь бүлгийн залуус бол
03:33
was a group of boys
from Boston's poorest neighborhoods,
from Boston's poorest neighborhoods,
59
201440
4176
Бостоны хамгийн ядуу хороололд
амьдардаг хөвгүүд байсан юм.
амьдардаг хөвгүүд байсан юм.
03:37
boys who were chosen for the study
60
205640
2016
Эдгээр хөвгүүдийг сонгосон шалтгаан нь
03:39
specifically because they were
from some of the most troubled
from some of the most troubled
61
207680
3336
тэд 1930-аад оны Бостоны
хамгийн асуудалтай, эмзэг бүлгийн
хамгийн асуудалтай, эмзэг бүлгийн
03:43
and disadvantaged families
62
211040
1856
гэр бүлүүдээс гаралтай байсанд
03:44
in the Boston of the 1930s.
63
212920
2736
оршиж байгаа юм.
03:47
Most lived in tenements,
many without hot and cold running water.
many without hot and cold running water.
64
215680
4600
Тэдний ихэнх нь халуун, хүйтэн усгүй
нийтийн байранд амьдарч байсан.
нийтийн байранд амьдарч байсан.
03:54
When they entered the study,
65
222520
1896
Тэднийг судалгаанд элсэж ороход
03:56
all of these teenagers were interviewed.
66
224440
2936
бүгдээс нь ярилцлага авсан.
03:59
They were given medical exams.
67
227400
2216
Мөн эмнэлгийн үзлэгт ч хамруулсан.
04:01
We went to their homes
and we interviewed their parents.
and we interviewed their parents.
68
229640
3536
Бүр гэрт нь очиж, аав ээжтэй нь хүртэл
ярилцлага хийсэн.
ярилцлага хийсэн.
04:05
And then these teenagers
grew up into adults
grew up into adults
69
233200
2376
Ингээд эдгээр хөвгүүд насанд хүрцгээж
04:07
who entered all walks of life.
70
235600
2416
амьдралын янз бүрийн замаар явцгаасан.
04:10
They became factory workers and lawyers
and bricklayers and doctors,
and bricklayers and doctors,
71
238040
6096
Тэд үйлдвэрийн ажилчин, хуульч, тоосго
өрөгч, эмч болж,
өрөгч, эмч болж,
04:16
one President of the United States.
72
244160
2360
нэг нь АНУ-ын ерөнхийлөгч болсон.
04:20
Some developed alcoholism.
A few developed schizophrenia.
A few developed schizophrenia.
73
248160
4240
Зарим нь архинд донтож,
цөөн хэд нь шизофрени өвчтэй болсон.
цөөн хэд нь шизофрени өвчтэй болсон.
04:25
Some climbed the social ladder
74
253320
2296
Зарим нь нийгмийн доод давхаргаас
04:27
from the bottom
all the way to the very top,
all the way to the very top,
75
255640
3216
хамгийн дээд давхарга хүртэл нь авирч,
04:30
and some made that journey
in the opposite direction.
in the opposite direction.
76
258880
3280
харин зарим нь яг эсрэг чиглэлээр явсан.
04:35
The founders of this study
77
263520
2936
Энэхүү судалгааг анх санаачлагчид
04:38
would never in their wildest dreams
78
266480
2016
75 жилийн дараа намайг энд зогсоод
04:40
have imagined that I would be
standing here today, 75 years later,
standing here today, 75 years later,
79
268520
4536
одоог хүртэл энэ судалгаа үргэлжилсээр
байгаа тухай ярина гэж
байгаа тухай ярина гэж
04:45
telling you that
the study still continues.
the study still continues.
80
273080
3080
зүүдлээ ч үгүй байх.
04:49
Every two years, our patient
and dedicated research staff
and dedicated research staff
81
277280
3616
Хоёр жил тутам дайчин, бас тэвчээртэй
судлаачид маань
судлаачид маань
04:52
calls up our men
and asks them if we can send them
and asks them if we can send them
82
280920
3056
оролцогчид руугаа залгаж,
04:56
yet one more set of questions
about their lives.
about their lives.
83
284000
3120
тэдний амьдралын талаар дахиад хэдэн
асуулт асууж болох эсэхийг лавладаг.
асуулт асууж болох эсэхийг лавладаг.
05:00
Many of the inner city Boston men ask us,
84
288040
3576
Бостоны олон залуус биднээс
"Та нар яагаад одоо хүртэл намайг
"Та нар яагаад одоо хүртэл намайг
05:03
"Why do you keep wanting to study me?
My life just isn't that interesting."
My life just isn't that interesting."
85
291640
3880
судалсаар байгаа юм бэ? Миний амьдрал тийм
сонирхолтой биш шүү дээ." гэж асуудаг.
сонирхолтой биш шүү дээ." гэж асуудаг.
05:08
The Harvard men never ask that question.
86
296600
2376
Харин Харвардын оюутнууд
хэзээ ч тэгж асуудаггүй.
хэзээ ч тэгж асуудаггүй.
05:11
(Laughter)
87
299000
5200
(Инээд)
05:20
To get the clearest picture
of these lives,
of these lives,
88
308920
2856
Тэдний амьдралыг дэлгэрэнгүй судлахын тулд
05:23
we don't just send them questionnaires.
89
311800
2936
зөвхөн асуулга илгээгээд зогсохгүй,
05:26
We interview them in their living rooms.
90
314760
2456
зочны өрөөнд нь сууж ярилцлага хийн
05:29
We get their medical records
from their doctors.
from their doctors.
91
317240
2936
эмч нараас нь өвчний түүхийг авч,
05:32
We draw their blood, we scan their brains,
92
320200
2496
мөн цусны шинжилгээ, тархины зураг авч,
05:34
we talk to their children.
93
322720
1696
хүүхдүүдтэй нь ярилцдаг.
05:36
We videotape them talking with their wives
about their deepest concerns.
about their deepest concerns.
94
324440
5256
Бүр эхнэртэйгээ хамгийн их санаа зовоодог
зүйлсээ хуваалцахад нь бичлэг хийдэг.
зүйлсээ хуваалцахад нь бичлэг хийдэг.
05:41
And when, about a decade ago,
we finally asked the wives
we finally asked the wives
95
329720
3536
Арваад жилийн өмнө эхнэрүүдээс нь
05:45
if they would join us
as members of the study,
as members of the study,
96
333280
2376
судалгаанд маань
оролцож чадах эсэхийг асуухад
оролцож чадах эсэхийг асуухад
05:47
many of the women said,
"You know, it's about time."
"You know, it's about time."
97
335680
2696
"Тийм байлгүй дээ, цаг нь болсон доо"
гэж билээ.
гэж билээ.
05:50
(Laughter)
98
338400
1056
(Инээд)
05:51
So what have we learned?
99
339480
1696
Ингээд бид юу олж мэдэв?
05:53
What are the lessons that come
from the tens of thousands of pages
from the tens of thousands of pages
100
341200
5216
Бидний цуглуулсан
хэдэн арван мянган хуудас
хэдэн арван мянган хуудас
05:58
of information that we've generated
101
346440
3056
хүмүүсийн амьдралын талаарх мэдээллээс
06:01
on these lives?
102
349520
1200
ямар сургамж олж авсан бэ?
06:03
Well, the lessons aren't about wealth
or fame or working harder and harder.
or fame or working harder and harder.
103
351720
5600
Тэгэхээр эд хөрөнгө, алдар нэр
эсвэл илүү шаргуу ажиллах тухай огт биш.
эсвэл илүү шаргуу ажиллах тухай огт биш.
06:10
The clearest message that we get
from this 75-year study is this:
from this 75-year study is this:
104
358520
6296
Энэхүү 75 жилийн судалгаанаас харахад
нэг л тодорхой зүйл байна.
нэг л тодорхой зүйл байна.
06:16
Good relationships keep us
happier and healthier. Period.
happier and healthier. Period.
105
364840
5200
Сайн харилцаа биднийг аз жаргалтай,
эрүүл байлгадаг. Ердөө л энэ.
эрүүл байлгадаг. Ердөө л энэ.
06:23
We've learned three big lessons
about relationships.
about relationships.
106
371000
3816
Бид харилцааны талаар гурван чухал
зүйл мэдэж авсан.
зүйл мэдэж авсан.
06:26
The first is that social connections
are really good for us,
are really good for us,
107
374840
4096
Нэгт, нийгмийн харилцаа нь
бидэнд маш тустай,
бидэнд маш тустай,
06:30
and that loneliness kills.
108
378960
2496
харин ганцаардал биднийг үгүй хийдэг.
06:33
It turns out that people
who are more socially connected
who are more socially connected
109
381480
3656
Гэр бүл, найзууд, нийгэмтэйгээ
06:37
to family, to friends, to community,
110
385160
3096
илүү ойр байдаг хүмүүс
06:40
are happier, they're physically healthier,
and they live longer
and they live longer
111
388280
4696
илүү жаргалтай, эрүүл байж,
урт насалдаг нь
урт насалдаг нь
06:45
than people who are less well connected.
112
393000
3376
судалгаагаар тогтоогдсон.
06:48
And the experience of loneliness
turns out to be toxic.
turns out to be toxic.
113
396400
3416
Ганцаардал нь хор хөнөөлтэй
болох нь ч мөн харагдсан.
болох нь ч мөн харагдсан.
06:51
People who are more isolated
than they want to be from others
than they want to be from others
114
399840
5136
Бусадтай хүссэн хэмжээндээ холбогдож
чаддаггүй, тусгаарлагдмал хүмүүс
чаддаггүй, тусгаарлагдмал хүмүүс
06:57
find that they are less happy,
115
405000
3216
аз жаргалыг харьцангуй бага мэдэрч,
07:00
their health declines earlier in midlife,
116
408240
2936
эрүүл мэнд нь дунд наснаас эхлэн
эрт муудаж,
эрт муудаж,
07:03
their brain functioning declines sooner
117
411200
2216
мөн тархины үйл ажиллагаа нь
07:05
and they live shorter lives
than people who are not lonely.
than people who are not lonely.
118
413440
3560
хурдан муудаж, богино насалдаг.
07:10
And the sad fact
is that at any given time,
is that at any given time,
119
418040
3216
Харамсалтай нь, ямар ч цаг үед
07:13
more than one in five Americans
will report that they're lonely.
will report that they're lonely.
120
421280
4600
5 америк хүн тутмын 1-ээс илүү нь
өөрсдийгөө ганцаардмал гэж үздэг.
өөрсдийгөө ганцаардмал гэж үздэг.
07:19
And we know that you
can be lonely in a crowd
can be lonely in a crowd
121
427040
2656
Олны дунд, гэрлэлтэд ганцаардах
07:21
and you can be lonely in a marriage,
122
429720
2656
тохиолдол байдгийг бид мэднэ.
07:24
so the second big lesson that we learned
123
432400
2136
Тэгэхээр 2 дахь чухал зүйл сургамж бол
07:26
is that it's not just
the number of friends you have,
the number of friends you have,
124
434560
3096
таны хэдэн найзтай байх
07:29
and it's not whether or not
you're in a committed relationship,
you're in a committed relationship,
125
437680
3496
эсвэл та хэн нэгэнтэй чуxал харилцаатай
байх эсэх нь чухал биш,
байх эсэх нь чухал биш,
07:33
but it's the quality
of your close relationships that matters.
of your close relationships that matters.
126
441200
4640
харин таны дотно харилцааны
чанар нь л чухал.
чанар нь л чухал.
07:38
It turns out that living in the midst
of conflict is really bad for our health.
of conflict is really bad for our health.
127
446560
4776
Зөрчилдөөн дунд амьдрах нь эрүүл мэндэд
маш муу нөлөөтэй.
маш муу нөлөөтэй.
07:43
High-conflict marriages, for example,
without much affection,
without much affection,
128
451360
3976
Жишээ нь, хайр сэтгэлгүй,
байнгын зөрчилдөөнтэй гэрлэлт нь
байнгын зөрчилдөөнтэй гэрлэлт нь
07:47
turn out to be very bad for our health,
perhaps worse than getting divorced.
perhaps worse than getting divorced.
129
455360
5776
эрүүл мэндэд салалтаас ч илүү муугаар
нөлөөлөх магадлалтай нь ажиглагдсан.
нөлөөлөх магадлалтай нь ажиглагдсан.
07:53
And living in the midst of good,
warm relationships is protective.
warm relationships is protective.
130
461160
4776
Харин халуун дулаан, сайн харилцаатай
амьдрах нь биднийг хамгаалдаг.
амьдрах нь биднийг хамгаалдаг.
07:57
Once we had followed our men
all the way into their 80s,
all the way into their 80s,
131
465960
3096
Оролцогчдоо 80 нас өнгөртөл нь
судалсныхаа дараа бид
судалсныхаа дараа бид
08:01
we wanted to look back at them at midlife
132
469080
3016
тэдний дунд насыг эргэн харж,
хэн нь ахмад насандаа
хэн нь ахмад насандаа
08:04
and to see if we could predict
133
472120
1576
эрүүл, жаргалтай,
08:05
who was going to grow
into a happy, healthy octogenarian
into a happy, healthy octogenarian
134
473720
3976
харин хэн эсрэгээрээ байхыг
таамаглаж болох эсэхийг
таамаглаж болох эсэхийг
08:09
and who wasn't.
135
477720
1200
мэдэхийг хүссэн юм.
08:11
And when we gathered together
everything we knew about them
everything we knew about them
136
479680
4216
Тэгээд тэдний 50 настай үеийн
бүх мэдээллийг нь цуглуулж үзэхэд
бүх мэдээллийг нь цуглуулж үзэхэд
08:15
at age 50,
137
483920
1360
дунд настай үеийнх нь
08:18
it wasn't their middle age
cholesterol levels
cholesterol levels
138
486080
2536
холестерины хэмжээ цаашид
08:20
that predicted how they
were going to grow old.
were going to grow old.
139
488640
2896
тэдний хэрхэн хөгшрөхөд нөлөөлөөгүй.
08:23
It was how satisfied they were
in their relationships.
in their relationships.
140
491560
3456
Харин нийгмийн харилцаандаа
хэр сэтгэл хангалуун байсан нь нөлөөлсөн.
хэр сэтгэл хангалуун байсан нь нөлөөлсөн.
08:27
The people who were the most satisfied
in their relationships at age 50
in their relationships at age 50
141
495040
4896
50 насандаа хамгийн сэтгэл хангалуун
харилцаатай байсан хүмүүс
харилцаатай байсан хүмүүс
08:31
were the healthiest at age 80.
142
499960
2400
80 насандаа хамгийн эрүүл байсан.
08:35
And good, close relationships
seem to buffer us
seem to buffer us
143
503680
3176
Сайн, дотны харилцаа нь
08:38
from some of the slings and arrows
of getting old.
of getting old.
144
506880
2760
биднийг хөгшрөлтийн зарим аюулаас
хамгаалдаг байна.
хамгаалдаг байна.
08:42
Our most happily partnered men and women
145
510480
3976
Манай хамгийн жаргалтай хосууд маань
08:46
reported, in their 80s,
146
514480
2055
80 насандаа хэдийгээр
08:48
that on the days
when they had more physical pain,
when they had more physical pain,
147
516559
2937
бие эрхтний хувьд зовиуртай байсан ч,
сэтгэл санааны хувьд
сэтгэл санааны хувьд
08:51
their mood stayed just as happy.
148
519520
1960
адилхан жаргалтай байдаг гэсэн юм.
08:54
But the people who were
in unhappy relationships,
in unhappy relationships,
149
522400
3256
Харин тааруухан харилцаанд
байсан хүмүүс хэлэхдээ,
байсан хүмүүс хэлэхдээ,
08:57
on the days when they
reported more physical pain,
reported more physical pain,
150
525680
2936
тэдний биеийн зовиурыг сэтгэл санааны
зовиур нь
зовиур нь
09:00
it was magnified by more emotional pain.
151
528640
3040
улам дордуулдаг гэжээ.
09:04
And the third big lesson that we learned
about relationships and our health
about relationships and our health
152
532360
4376
Дотно харилцаа болон эрүүл мэндийн
талаар бидний олж мэдсэн 3 дахь сургамж нь
талаар бидний олж мэдсэн 3 дахь сургамж нь
09:08
is that good relationships
don't just protect our bodies,
don't just protect our bodies,
153
536760
3256
сайн харилцаа зөвхөн бидний биеийг
хамгаалаад зогсохгүй,
хамгаалаад зогсохгүй,
09:12
they protect our brains.
154
540040
1480
тархийг ч мөн хамгаалдаг.
09:14
It turns out that being
in a securely attached relationship
in a securely attached relationship
155
542440
4656
80 насандаа өөр хэн нэгэнтэй
09:19
to another person in your 80s
is protective,
is protective,
156
547120
3896
дотно, сайн харилцаанд байх нь
хамгаалалт болдог.
хамгаалалт болдог.
09:23
that the people who are in relationships
157
551040
1976
Тэд дотно харилцаанд байхдаа
09:25
where they really feel they can count
on the other person in times of need,
on the other person in times of need,
158
553040
4136
хэрэгтэй үед нь өөр хэн нэгэн
итгэл даахыг мэдрэх нь
итгэл даахыг мэдрэх нь
09:29
those people's memories
stay sharper longer.
stay sharper longer.
159
557200
3696
ой санамжийг хурц байлгадаг.
09:32
And the people in relationships
160
560920
1496
Харин итгэлцэлгүй харилцаанд
09:34
where they feel they really
can't count on the other one,
can't count on the other one,
161
562440
3136
байдаг хүмүүсийн хувьд
09:37
those are the people who experience
earlier memory decline.
earlier memory decline.
162
565600
3880
ой санамж нь эрт мууддаг.
09:42
And those good relationships,
they don't have to be smooth all the time.
they don't have to be smooth all the time.
163
570520
3456
Гэхдээ сайн харилцаа гэдэг нь
саад бэрхшээлтэй учрахгүй гэсэн үг биш.
саад бэрхшээлтэй учрахгүй гэсэн үг биш.
09:46
Some of our octogenarian couples
could bicker with each other
could bicker with each other
164
574000
3576
Манай зарим 80 настангууд
09:49
day in and day out,
165
577600
1736
хоорондоо маргах үе бишгүй гарна.
09:51
but as long as they felt that they
could really count on the other
could really count on the other
166
579360
3176
Гэхдээ хэцүү үед үнэхээр нэгэндээ
09:54
when the going got tough,
167
582560
1816
итгэж болохыг мэддэг л бол
09:56
those arguments didn't take a toll
on their memories.
on their memories.
168
584400
3600
тэдгээр маргаан ой тогтоолтод
огтхон ч нөлөөлөхгүй.
огтхон ч нөлөөлөхгүй.
10:01
So this message,
169
589600
2736
Тэгэхээр сайн, дотно харилцаа
10:04
that good, close relationships
are good for our health and well-being,
are good for our health and well-being,
170
592360
5696
бидний сайн сайхан, эрүүл мэндэд тустай
гэдэг ойлголт бол
гэдэг ойлголт бол
10:10
this is wisdom that's as old as the hills.
171
598080
2936
эртний мэргэн ухаан.
10:13
Why is this so hard to get
and so easy to ignore?
and so easy to ignore?
172
601040
3840
Гэтэл яагаад бид үүнийг
үл ойшооход ийм амархан юм бол?
үл ойшооход ийм амархан юм бол?
10:17
Well, we're human.
173
605560
1456
Учир нь бид бол хүн төрөлхтөн.
10:19
What we'd really like is a quick fix,
174
607040
2816
Бид амар шийдэл,
10:21
something we can get
175
609880
1696
биднийг сайн сайхан чигээр байлгах
10:23
that'll make our lives good
and keep them that way.
and keep them that way.
176
611600
2760
тийм л зүйлд дуртай.
10:27
Relationships are messy
and they're complicated
and they're complicated
177
615320
3336
Урт хугацааны харилцаа бол
ээдрээтэй,
ээдрээтэй,
10:30
and the hard work of tending
to family and friends,
to family and friends,
178
618680
3816
гэр бүл, найз нөхдөө анхаарах нь
их ажил шаарддаг,
их ажил шаарддаг,
10:34
it's not sexy or glamorous.
179
622520
2656
тэгээд ч дур татам, гоёмсог зүйл биш.
10:37
It's also lifelong. It never ends.
180
625200
3336
Мөн биднийг үхэн үхтэл энэ харилцаа
дуусах учиргүй.
дуусах учиргүй.
10:40
The people in our 75-year study
who were the happiest in retirement
who were the happiest in retirement
181
628560
5056
Энэ 75 жилийн судалгаанаас харахад,
хамгийн жаргалтай тэтгэврийн насныхан
хамгийн жаргалтай тэтгэврийн насныхан
10:45
were the people who had actively worked
to replace workmates with new playmates.
to replace workmates with new playmates.
182
633640
5816
хамтран ажиллагчдаа хамтран тоглогчоор
солихоор идэвхтэй ажилласан хүмүүс байсан.
солихоор идэвхтэй ажилласан хүмүүс байсан.
10:51
Just like the millennials
in that recent survey,
in that recent survey,
183
639480
2976
Яг л өнөөх судалгаанд оролцсон
шинэ мянганы залуус шиг
шинэ мянганы залуус шиг
10:54
many of our men when they
were starting out as young adults
were starting out as young adults
184
642480
3616
манай судалгааны олон эрчүүд залуу
ахуйдаа эд хөрөнгө, алдар нэр,
ахуйдаа эд хөрөнгө, алдар нэр,
10:58
really believed that fame and wealth
and high achievement
and high achievement
185
646120
4016
ажлын амжилт зэргийг сайхан амьдралын
хэмжүүр гэж
хэмжүүр гэж
11:02
were what they needed to go after
to have a good life.
to have a good life.
186
650160
3936
итгэцгээж байсан.
11:06
But over and over, over these 75 years,
our study has shown
our study has shown
187
654120
4176
Гэвч бүхэл бүтэн 75 жилийн энэхүү
судалгаагаар
судалгаагаар
11:10
that the people who fared the best were
the people who leaned in to relationships,
the people who leaned in to relationships,
188
658320
5656
хамгийн сайхан амьдарсан хүмүүс бол
гэр бүл, найз нөхөд, нийгмийн харилцаандаа
гэр бүл, найз нөхөд, нийгмийн харилцаандаа
11:16
with family, with friends, with community.
189
664000
3240
илүү анхаарсан хүмүүс гэдэг нь
удаа дараа тогтоогдсон.
удаа дараа тогтоогдсон.
11:21
So what about you?
190
669080
1976
Харин та юу гэж бодож байна?
11:23
Let's say you're 25,
or you're 40, or you're 60.
or you're 40, or you're 60.
191
671080
3760
25, 40 эсвэл 60 настай байна гэж бодъё.
11:27
What might leaning in
to relationships even look like?
to relationships even look like?
192
675800
2960
Харилцаандаа илүү анхаарна гэж
яана гэсэн үг юм бол?
яана гэсэн үг юм бол?
11:31
Well, the possibilities
are practically endless.
are practically endless.
193
679760
3120
Боломжууд нь дуусашгүй олон.
11:35
It might be something as simple
as replacing screen time with people time
as replacing screen time with people time
194
683600
6096
Магадгүй зүгээр л дэлгэц ширтэх цагаа
хүмүүстэй өнгөрүүлэхэд зориулах,
хүмүүстэй өнгөрүүлэхэд зориулах,
11:41
or livening up a stale relationship
by doing something new together,
by doing something new together,
195
689720
4456
эсвэл хуучирсан харилцаагаа
хамтдаа шинэ зүйл хийж сайжруулах,
хамтдаа шинэ зүйл хийж сайжруулах,
11:46
long walks or date nights,
196
694200
2200
хамтдаа алхах, болзоонд явах,
11:49
or reaching out to that family member
who you haven't spoken to in years,
who you haven't spoken to in years,
197
697360
4856
эсвэл удаан яриагүй хамаатан руугаа
залгах ч байж болно.
залгах ч байж болно.
11:54
because those all-too-common family feuds
198
702240
3496
Учир нь маш их тохиолддог
гэр бүлийн хагарал
гэр бүлийн хагарал
11:57
take a terrible toll
199
705760
2216
атаа хорсол санасан нэгэнд
12:00
on the people who hold the grudges.
200
708000
2080
хамгийн муугаар нөлөөлдөг.
12:04
I'd like to close with a quote
from Mark Twain.
from Mark Twain.
201
712000
3920
Ингээд би Марк Твейний хэлсэн үгээр
яриагаа дуусгая.
яриагаа дуусгая.
12:09
More than a century ago,
202
717280
2376
Зуун жилийн тэртээ,
12:11
he was looking back on his life,
203
719680
2616
тэрээр амьдралаа эргэж хараад
12:14
and he wrote this:
204
722320
1280
ийнхүү бичжээ.
12:16
"There isn't time, so brief is life,
205
724840
3696
"Амьдрал үнэхээр богинохон. Маргалдах,
12:20
for bickerings, apologies,
heartburnings, callings to account.
heartburnings, callings to account.
206
728560
5160
уучлал гуйх, зүрхээ шархлуулах,
буруугаа хүлээхийг шаардах цаг байхгүй.
буруугаа хүлээхийг шаардах цаг байхгүй.
12:26
There is only time for loving,
207
734720
2816
Зөвхөн хүнийг хайрлах
12:29
and but an instant,
so to speak, for that."
so to speak, for that."
208
737560
3720
хором төдий л цаг бий."
12:34
The good life is built
with good relationships.
with good relationships.
209
742760
4376
Сайхан амьдрал
сайн харилцаан дээр тогтдог.
сайн харилцаан дээр тогтдог.
12:39
Thank you.
210
747160
1216
Баярлалаа.
12:40
(Applause)
211
748400
5440
(Алга ташилт)
ABOUT THE SPEAKER
Robert Waldinger - Psychiatrist, psychoanalyst, Zen priestRobert Waldinger is the Director of the Harvard Study of Adult Development, one of the most comprehensive longitudinal studies in history.
Why you should listen
Robert Waldinger is a psychiatrist, psychoanalyst and Zen priest. He is Clinical Professor of Psychiatry at Harvard Medical School and directs the Harvard Study of Adult Development, one of the longest-running studies of adult life ever done. The Study tracked the lives of two groups of men for over 75 years, and it now follows their Baby Boomer children to understand how childhood experience reaches across decades to affect health and wellbeing in middle age. He writes about what science and Zen can teach us about healthy human development.
Dr. Waldinger is the author of numerous scientific papers as well as two books. He teaches medical students and psychiatry residents at Massachusetts General Hospital in Boston, and he is a Senior Dharma Teacher in Boundless Way Zen.
To keep abreast of research findings, insights and more, visit robertwaldinger.com.
Robert Waldinger | Speaker | TED.com