TED2007
Murray Gell-Mann: The ancestor of language
Мури Гел-Ман за предокот на јазикот.
Filmed:
Readability: 3.6
944,446 views
По говорот на TED2007 за елеганцијата во физиката, воодушевувачкиот Мури Гел-Манн, ни дава краток преглед на уште еден негов страствен интерес: наоѓањето на заеднички предци кај нашите модерни јазици.
Murray Gell-Mann - Physicist
Murray Gell-Mann brings visibility to a crucial aspect of our existence that we can't actually see: elemental particles. He won the Nobel Prize in Physics for introducing quarks, one of two fundamental ingredients for all matter in the universe. Full bio
Murray Gell-Mann brings visibility to a crucial aspect of our existence that we can't actually see: elemental particles. He won the Nobel Prize in Physics for introducing quarks, one of two fundamental ingredients for all matter in the universe. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Well, I'm involved in other things, besides physics.
0
1000
4000
Вклучен сум и во други работи освен физика.
00:17
In fact, mostly now in other things.
1
5000
2000
Всушност, сега и повеќе во други работи.
00:19
One thing is distant relationships among human languages.
2
7000
4000
Една од нив е далечната врска меѓу човечките јазици.
00:24
And the professional, historical linguists in the U.S.
3
12000
4000
Професионалните, историски лингвисти во САД
00:28
and in Western Europe mostly try to stay away
4
16000
3000
и во Западна Европа најчесто се трудат да останат подалеку
00:31
from any long-distance relationships, big groupings,
5
19000
4000
од било какви врски на далечина; големи групирања,
00:35
groupings that go back a long time,
6
23000
3000
групирања кои постојат долго време,
00:38
longer than the familiar families.
7
26000
3000
подолго од препознатливите фамилии.
00:41
They don't like that. They think it's crank. I don't think it's crank.
8
29000
4000
Тие не го сакаат тоа; мислат дека тоа е кочење. Јас не сметам дека тоа е така.
00:45
And there are some brilliant linguists, mostly Russians,
9
33000
3000
И има некои брилијантни лингвисти, најчесто Руси,
00:48
who are working on that, at Santa Fe Institute and in Moscow,
10
36000
4000
кои работат на тоа во институтот Санта Фе и во Москва,
00:52
and I would love to see where that leads.
11
40000
4000
и би сакал да видам каде тоа води.
00:56
Does it really lead to a single ancestor
12
44000
3000
Дали навистина води кон еден предок
00:59
some 20, 25,000 years ago?
13
47000
3000
пред некои 20, 25,000 години?
01:02
And what if we go back beyond that single ancestor,
14
50000
3000
И што ако одиме назад кон тој единствен предок,
01:05
when there was presumably a competition among many languages?
15
53000
4000
кога се претпоставува дека постоело соперништво помеѓу многу јазици?
01:09
How far back does that go? How far back does modern language go?
16
57000
3000
Колку одамна се случувало тоа ? Колку одамна започнал модерниот јазик ?
01:13
How many tens of thousands of years does it go back?
17
61000
3000
Колку десетици илјади години да гледаме наназад ?
01:16
Chris Anderson: Do you have a hunch or a hope for what the answer to that is?
18
64000
3000
Крис Андерсон: Дали имате претпоставка или надеж за тоа кој е одговорот?
01:19
Murray Gell-Mann: Well, I would guess that modern language must be older
19
67000
3000
Мури Гел-Ман: Па, претпостаувам дека модерниот јазик мора да е постар
01:22
than the cave paintings and cave engravings and cave sculptures
20
70000
4000
од пештерските цртежи, резби и скулптури
01:26
and dance steps in the soft clay in the caves in Western Europe,
21
74000
5000
и чекорите од танцовите во меката глина во пештерите во Западна Европа
01:31
in the Aurignacian Period some 35,000 years ago, or earlier.
22
79000
6000
од Ауригнацијанскиот период од пред некои 35,000 години или порано.
01:37
I can't believe they did all those things and didn't also have a modern language.
23
85000
3000
Не верувам дека ги правеле сите тие работи а исто така немале модерен јазик.
01:40
So, I would guess that the actual origin goes back at least that far and maybe further.
24
88000
5000
Така да, претпоставувам дека вистинските корени одат барем до таму а можеби и подалеку.
01:45
But that doesn't mean that all, or many, or most
25
93000
3000
Но тоа не значи дека сите, или многу, или повеќето
01:48
of today's attested languages couldn't descend perhaps
26
96000
4000
од денешните присутни јазици не можеле да израснат можеби
01:52
from one that's much younger than that, like say 20,000 years,
27
100000
4000
од еден кој е многу помлад од тоа, да речеме некои 20,000 години,
01:56
or something of that kind. It's what we call a bottleneck.
28
104000
3000
или нешто од тој тип. Тоа е она што го нарекуваме тесно грло.
02:00
CA: Well, Philip Anderson may have been right.
29
108000
1000
КА: па Филип Андерсон можеби беше во право.
02:01
You may just know more about everything than anyone.
30
109000
3000
Вие можеби знаете повеќе за се од сите нас.
02:04
So, it's been an honor. Thank you Murray Gell-Mann.
31
112000
2000
Ми беше чест. Ви благодарам Мури Гел-Ман.
02:06
(Applause)
32
114000
4000
(Аплауз)
ABOUT THE SPEAKER
Murray Gell-Mann - PhysicistMurray Gell-Mann brings visibility to a crucial aspect of our existence that we can't actually see: elemental particles. He won the Nobel Prize in Physics for introducing quarks, one of two fundamental ingredients for all matter in the universe.
Why you should listen
He's been called "the man with five brains" -- and Murray Gell-Mann has the resume to prove it. In addition to being a Nobel laureate, he is an accomplished physicist who's earned numerous awards, medals and honorary degrees for his work with subatomic particles, including the groundbreaking theory that the nucleus of an atom comprises 100 or so fundamental building blocks called quarks.
Gell-Mann's influence extends well beyond his field: He's a member of the National Academy of Sciences, the American Academy of Arts and Sciences, and the Council on Foreign Relations. He also serves on the board of the Wildlife Conservation Society and is a director of Encyclopedia Britannica. Gell-Mann, a professor emeritus of Caltech, now heads the evolution of human languages program at the Santa Fe Institute, which he cofounded in 1984.
A prolific writer -- he's penned scores of academic papers and several books, including The Quark and the Jaguar -- Gell-Mann is also the subject of the popular science biography Strange Beauty: Murray Gell-Mann and the Revolution in 20th-Century Physics.
Murray Gell-Mann | Speaker | TED.com