TED2007
Murray Gell-Mann: The ancestor of language
Murray Gell-Mann nói về ông tổ của ngôn ngữ.
Filmed:
Readability: 3.6
944,446 views
Sau buổi phát biểu tại TED2007 về những gì thú vị trong ngành vật lý học, Murray Gell-Mann lại đem đến một cái nhìn tổng quan ngắn gọn về một mối quan tâm khác của ông: tìm ra tổ tiên chung cho những ngôn ngữ hiện đại của chúng ta.
Murray Gell-Mann - Physicist
Murray Gell-Mann brings visibility to a crucial aspect of our existence that we can't actually see: elemental particles. He won the Nobel Prize in Physics for introducing quarks, one of two fundamental ingredients for all matter in the universe. Full bio
Murray Gell-Mann brings visibility to a crucial aspect of our existence that we can't actually see: elemental particles. He won the Nobel Prize in Physics for introducing quarks, one of two fundamental ingredients for all matter in the universe. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Well, I'm involved in other things, besides physics.
0
1000
4000
Nào, tôi tham gia vào khá nhiều các hoạt động khác ngoài lĩnh vực vật lý.
00:17
In fact, mostly now in other things.
1
5000
2000
Thực tế, hiện giờ đa phần là các hoạt động khác.
00:19
One thing is distant relationships among human languages.
2
7000
4000
Một trong số đó là về những mối quan hệ tương đồng nào đấy giữa các ngôn ngữ của nhân loại.
00:24
And the professional, historical linguists in the U.S.
3
12000
4000
Và đa phần các chuyên gia về lịch sử ngôn ngữ học tại Mỹ
00:28
and in Western Europe mostly try to stay away
4
16000
3000
và Tây Âu đã cố gắng nhằm không đụng đến
00:31
from any long-distance relationships, big groupings,
5
19000
4000
bất kỳ một mối quan hệ tương đồng xa nào; những nhóm lớn,
00:35
groupings that go back a long time,
6
23000
3000
những nhóm này đã lùi lại một thời gian khá dài,
00:38
longer than the familiar families.
7
26000
3000
lâu hơn cả những gia tộc lâu đời.
00:41
They don't like that. They think it's crank. I don't think it's crank.
8
29000
4000
Họ không thích thế; họ nghĩ đó là một ý tưởng kì quặc. Tôi cho rằng không phải vậy.
00:45
And there are some brilliant linguists, mostly Russians,
9
33000
3000
Một số các nhà ngôn ngữ học thông minh, hầu hết là người Nga,
00:48
who are working on that, at Santa Fe Institute and in Moscow,
10
36000
4000
đang nghiên cứu đề tài này tại Viện Santa Fe ở Matxcova,
00:52
and I would love to see where that leads.
11
40000
4000
và tôi thực sự trông chờ xem việc này sẽ dẫn đến đâu.
00:56
Does it really lead to a single ancestor
12
44000
3000
Phải chăng nó thực sự sẽ dẫn đến một ông tổ chung duy nhất nào đó
00:59
some 20, 25,000 years ago?
13
47000
3000
sống cách đây khoảng vài 20 hay 25 nghìn năm?
01:02
And what if we go back beyond that single ancestor,
14
50000
3000
Và chuyện gì xảy ra nếu chúng ta lùi lại quá khứ xa hơn vị tổ tiên chung đó
01:05
when there was presumably a competition among many languages?
15
53000
4000
khi mà có lẽ đã có một sự cạnh tranh giữa nhiều ngôn ngữ?
01:09
How far back does that go? How far back does modern language go?
16
57000
3000
Điều này sẽ đi xa được đến đâu? Ngôn ngữ hiện đại có thể lùi xa về quá khứ bao nhiêu nữa?
01:13
How many tens of thousands of years does it go back?
17
61000
3000
Nó có thể quay lại bao nhiêu vạn năm nữa đây?
01:16
Chris Anderson: Do you have a hunch or a hope for what the answer to that is?
18
64000
3000
Chris Anderson: Liệu ông có một linh cảm hay hi vọng nào về câu trả lời cho vấn đề này là gì không?
01:19
Murray Gell-Mann: Well, I would guess that modern language must be older
19
67000
3000
Murray Gell-Mann: Được thôi, tôi đoán rằng ngôn ngữ hiện đại phải nhiều niên đại
01:22
than the cave paintings and cave engravings and cave sculptures
20
70000
4000
hơn cả những bức tranh vẽ hay tranh khắc hay những bức tượng
01:26
and dance steps in the soft clay in the caves in Western Europe,
21
74000
5000
và những bước nhảy trên lớp đất sét mềm trong các hang động tại Tây Âu
01:31
in the Aurignacian Period some 35,000 years ago, or earlier.
22
79000
6000
thuộc thời kỳ Ô-ry-nhắc cách đây vài 35 nghìn năm, hay hơn nữa.
01:37
I can't believe they did all those things and didn't also have a modern language.
23
85000
3000
Tôi không thể tin nổi họ đã làm được tất cả mà vẫn không có được một thứ ngôn ngữ hiện đại
01:40
So, I would guess that the actual origin goes back at least that far and maybe further.
24
88000
5000
Vậy nên tôi cho rằng, nguồn gốc thực sự phải được hình thành lâu ít nhất là như vậy và có lẽ là xa hơn nữa.
01:45
But that doesn't mean that all, or many, or most
25
93000
3000
Nhưng điều đó không có nghĩa rằng tất cả, hay phần nhiều
01:48
of today's attested languages couldn't descend perhaps
26
96000
4000
các loại ngôn ngữ đã được chứng nhận ngày nay không thể được phát triển
01:52
from one that's much younger than that, like say 20,000 years,
27
100000
4000
từ một ai đó trẻ hơn khá nhiều, như là cách đây khoảng 20 nghìn năm
01:56
or something of that kind. It's what we call a bottleneck.
28
104000
3000
chẳng hạn. Chúng ta gọi đó là một cái cổ chai.
02:00
CA: Well, Philip Anderson may have been right.
29
108000
1000
CA: Có lẽ Philip Anderson đã đúng.
02:01
You may just know more about everything than anyone.
30
109000
3000
Dường như ông chính là người biết rõ về mọi thứ hơn bất kì ai.
02:04
So, it's been an honor. Thank you Murray Gell-Mann.
31
112000
2000
Thật vô cùng vinh hạnh. Cảm ơn Murray Gell-Mann.
02:06
(Applause)
32
114000
4000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Murray Gell-Mann - PhysicistMurray Gell-Mann brings visibility to a crucial aspect of our existence that we can't actually see: elemental particles. He won the Nobel Prize in Physics for introducing quarks, one of two fundamental ingredients for all matter in the universe.
Why you should listen
He's been called "the man with five brains" -- and Murray Gell-Mann has the resume to prove it. In addition to being a Nobel laureate, he is an accomplished physicist who's earned numerous awards, medals and honorary degrees for his work with subatomic particles, including the groundbreaking theory that the nucleus of an atom comprises 100 or so fundamental building blocks called quarks.
Gell-Mann's influence extends well beyond his field: He's a member of the National Academy of Sciences, the American Academy of Arts and Sciences, and the Council on Foreign Relations. He also serves on the board of the Wildlife Conservation Society and is a director of Encyclopedia Britannica. Gell-Mann, a professor emeritus of Caltech, now heads the evolution of human languages program at the Santa Fe Institute, which he cofounded in 1984.
A prolific writer -- he's penned scores of academic papers and several books, including The Quark and the Jaguar -- Gell-Mann is also the subject of the popular science biography Strange Beauty: Murray Gell-Mann and the Revolution in 20th-Century Physics.
Murray Gell-Mann | Speaker | TED.com