TED2010
Jamie Oliver: Teach every child about food
Misja Jamiego Oliviera: Ucz każde dziecko jak zdrowo się odżywiać
Filmed:
Readability: 3.2
9,428,806 views
Dzieląc się z nami niesamowitymi historiami o walce z otyłością, zwycięzca TED Prize Jammie Oliver przedstawia problem ignoracji zdrowego jedzenia.
Jamie Oliver - Chef, activist
Jamie Oliver is transforming the way we feed ourselves, and our children. The winner of the 2010 TED Prize, he's on a mission to teach every family about eating better and living healthier lives. Full bio
Jamie Oliver is transforming the way we feed ourselves, and our children. The winner of the 2010 TED Prize, he's on a mission to teach every family about eating better and living healthier lives. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Sadly,
0
0
2000
Smutne
00:17
in the next 18 minutes when I do our chat,
1
2000
3000
w ciągu następnych 18 minut podczas trwania mojego wykładu
00:20
four Americans that are alive
2
5000
3000
czterech Amerykanów
00:23
will be dead
3
8000
2000
umrze
00:25
from the food that they eat.
4
10000
3000
na skutek tego co jedzą.
00:28
My name's Jamie Oliver. I'm 34 years old.
5
13000
4000
Mam na imię Jamie Oliver. Mam 34 lata.
00:32
I'm from Essex in England
6
17000
2000
Pochodzę z Essex w Anglii
00:34
and for the last seven years
7
19000
3000
i przez ostatnie siedem lat
00:37
I've worked fairly tirelessly
8
22000
3000
nieustannie pracowałem
00:40
to save lives in my own way.
9
25000
3000
by na swój sposób ratować ludzkie życie.
00:43
I'm not a doctor;
10
28000
2000
Nie jestem lekarzem.
00:45
I'm a chef,
11
30000
2000
Jestem kucharzem,
00:47
I don't have expensive equipment
12
32000
2000
nie posiadam drogiego sprzętu
00:49
or medicine.
13
34000
2000
czy leków.
00:51
I use information, education.
14
36000
3000
Nauczam o zdrowym odżywianiu.
00:54
I profoundly believe that the power of food
15
39000
3000
Głęboko wierzę, że moc jedzenia
00:57
has a primal place in our homes
16
42000
3000
ma podstawowe znaczenie w naszych domach
01:00
that binds us to the best bits of life.
17
45000
4000
gdzie doświadczamy najlepszych chwil naszego życia.
01:06
We have an awful,
18
51000
2000
Obecnie mamy okropną,
01:08
awful reality right now.
19
53000
4000
naprawdę beznadziejną sytuację.
01:13
America, you're at the top of your game.
20
58000
3000
Ameryko, jesteś w kiepskim stanie.
01:16
This is one of the most unhealthy countries in the world.
21
61000
4000
USA są jednym z najbardziej niezdrowych krajów na świecie.
01:20
Can I please just see a raise of hands
22
65000
2000
Proszę o uniesienie rąk te osoby,
01:22
for how many of you have children in this room today?
23
67000
3000
które mają dzieci?
01:25
Please put your hands up.
24
70000
2000
Proszę unieście swoje ręce.
01:27
Aunties, uncles, you can continue to
25
72000
1000
Ciocie, wujkowie, odważnie
01:28
put your hands up, aunties and uncles as well.
26
73000
3000
Unieście swoje ręce w górę. Ciocie i wujkowie także.
01:31
Most of you. OK.
27
76000
2000
Większość z was. Zgadza się?
01:33
We, the adults of the last four generations,
28
78000
3000
My, dorośli ostatnich czterech pokoleń
01:36
have blessed our children with the destiny
29
81000
3000
naznaczyliśmy nasze dzieci piętnem
01:39
of a shorter lifespan
30
84000
2000
życia krótszego
01:41
than their own parents.
31
86000
3000
od życia ich rodziców.
01:44
Your child will live a life ten years younger
32
89000
3000
Twoje dziecko będzie żyło dziesięć lat krócej
01:47
than you
33
92000
2000
niż ty
01:49
because of the landscape of food that we've built around them.
34
94000
3000
ponieważ wpoiliśmy im nawyk złego żywienia.
01:52
Two-thirds of this room,
35
97000
3000
Na dzień dzisiejszy, statystycznie dwie trzecie osób
01:55
today, in America, are statistically overweight or obese.
36
100000
3000
w tym pomieszczeniu jak i w całej Ameryce, ma problemy z nadwagą.
01:58
You lot, you're all right, but we'll get you eventually, don't worry.
37
103000
3000
Większość z was nie ma tego problemu, ale spokojnie, w końcu was tez to dopadnie.
02:01
(Laughter)
38
106000
1000
(Śmiech)
02:02
Right?
39
107000
1000
Prawda?
02:03
The statistics of bad health are clear,
40
108000
3000
Statystyki złego zdrowa są oczywiste
02:06
very clear.
41
111000
2000
bardzo oczywiste.
02:08
We spend our lives being paranoid about death, murder, homicide,
42
113000
3000
Spędzamy życie bojąc się panicznie śmierci, morderstw czy zabójstw.
02:11
you name it; it's on the front page of every paper, CNN.
43
116000
4000
Atakują nas nieszczęścia z pierwszych stron gazet.
02:15
Look at homicide at the bottom, for God's sake.
44
120000
3000
Spójrzcie gdzie znajduje się zabójstwa w tej tabelce - są na samym końcu!
02:18
Right?
45
123000
1000
Prawda?
02:19
(Laughter)
46
124000
2000
(Śmiech)
02:21
(Applause)
47
126000
5000
(Oklaski)
02:26
Every single one of those in the red
48
131000
2000
Każda pozycja na czerwono w tym zestawieniu
02:28
is a diet-related disease.
49
133000
2000
jest chorobą związaną ze złym odżywianiem.
02:30
Any doctor, any specialist will tell you that.
50
135000
3000
Każdy lekarz, każdy specjalista powie wam to samo.
02:33
Fact: Diet-related disease is the biggest killer
51
138000
3000
Choroby powstałe na skutek złego odżywiania są największym zabójcą
02:36
in the United States, right now, here today.
52
141000
3000
w Stanach Zjednoczonych, tu i teraz.
02:42
This is a global problem.
53
147000
2000
To problem globalny.
02:44
It's a catastrophe.
54
149000
2000
To katastrofa,
02:46
It's sweeping the world.
55
151000
2000
która ogarnia cały świat.
02:48
England is right behind you, as usual.
56
153000
2000
Anglia jest zaraz na drugim miejscu, z resztą jak zawsze.
02:50
(Laughter)
57
155000
4000
(Śmiech)
02:54
I know they were close, but not that close.
58
159000
3000
Wiem że byli blisko, ale nie tak znowu blisko.
02:57
We need a revolution.
59
162000
2000
Potrzebujemy rewolucji.
02:59
Mexico, Australia, Germany, India, China,
60
164000
3000
Meksyk, Australia, Niemcy, Indie, Chiny,
03:02
all have massive problems of obesity and bad health.
61
167000
3000
wszystkie te kraje mają poważne problemy z nadwagą i złym stanem zdrowia mieszkańców.
03:06
Think about smoking.
62
171000
2000
Pomyślcie o paleniu papierosów.
03:08
It costs way less than obesity now.
63
173000
3000
Jest o wiele mniej kosztowne niż problemy związane z nadwagą.
03:11
Obesity costs you Americans
64
176000
3000
Nadwaga kosztuje was Amerykanów
03:14
10 percent of your healthcare bills,
65
179000
3000
10 procent waszych rachunków związanych ze zdrowiem.
03:17
150 billion dollars a year.
66
182000
3000
150 miliardów dolarów rocznie.
03:20
In 10 years, it's set to double:
67
185000
3000
Za 10 lat ta suma się podwoi
03:23
300 billion dollars a year.
68
188000
2000
300 miliardów dolarów rocznie.
03:25
And let's be honest, guys, you ain't got that cash.
69
190000
3000
Nie oszukujmy się, nie wystarczy wam na to pieniędzy.
03:28
(Laughter)
70
193000
3000
(Śmiech)
03:31
I came here to start a food revolution
71
196000
3000
Przybyłem tutaj aby rozpocząć rewolucję żywieniową,
03:34
that I so profoundly believe in.
72
199000
3000
w którą dogłębnie wierzę.
03:37
We need it. The time is now.
73
202000
3000
Potrzebujemy jej. Właśnie nadszedł czas.
03:40
We're in a tipping-point moment.
74
205000
2000
Jesteśmy właśnie w punkcie zwrotnym.
03:42
I've been doing this for seven years.
75
207000
2000
Zajmowałem się tym przez ostatnie siedem lat.
03:44
I've been trying in America for seven years.
76
209000
2000
Zajmowałem się tym w Ameryce przez ostatnie siedem lat.
03:46
Now is the time when it's ripe -- ripe for the picking.
77
211000
3000
Nadszedł czas aby zebrać tego plony.
03:49
I went to the eye of the storm.
78
214000
2000
Dotarłem do oka cyklonu
03:51
I went to West Virginia, the most unhealthy state in America.
79
216000
3000
Pojechałem do Virginii, najbardziej niezdrowego stanu USA.
03:54
Or it was last year.
80
219000
2000
Takim jeszcze był w zeszłym roku.
03:56
We've got a new one this year, but we'll work on that next season.
81
221000
3000
W tym roku prowadzi inny stan, ale tym zajmiemy się w następnym sezonie.
03:59
(Laughter)
82
224000
1000
(Śmiech)
04:00
Huntington, West Virginia.
83
225000
1000
Huntington, Zachodnia Virginia.
04:01
Beautiful town.
84
226000
2000
Piękne miasto.
04:03
I wanted to put heart and soul and people,
85
228000
3000
Chciałem zainspirować ludzi,
04:06
your public,
86
231000
2000
wasze społeczeństwo
04:08
around the statistics that we've become
87
233000
2000
ukazać statystyki, do których
04:10
so used to.
88
235000
2000
się już przyzwyczailiśmy.
04:12
I want to introduce you to some of the people that I care about:
89
237000
3000
Chcę przedstawić wam ludzi, na których mi zależy.
04:15
your public, your children.
90
240000
1000
Wasze społeczeństwo. Wasze dzieci.
04:16
I want to show a picture of my friend Brittany.
91
241000
3000
Chcę pokazać zdjęcie moje przyjaciółki Brittany.
04:19
She's 16 years old.
92
244000
2000
Ma 16 lat.
04:21
She's got six years to live
93
246000
3000
Pozostało jej sześć lat życia
04:24
because of the food that she's eaten.
94
249000
3000
z powodu złych nawyków żywieniowych.
04:27
She's the third generation of Americans
95
252000
3000
Brittany jest trzecim pokoleniem Amerykanów,
04:30
that hasn't grown up within a food environment
96
255000
2000
którzy nie dorastali w przekonaniu,
04:32
where they've been taught to cook at home or in school,
97
257000
2000
że warto nauczyć się gotować w domu czy w szkole,
04:34
or her mom, or her mom's mom.
98
259000
3000
od mamy lub od babci.
04:37
She has six years to live.
99
262000
3000
Pozostało jej sześć lat życia.
04:40
She's eating her liver to death.
100
265000
2000
Brittany totalnie niszczy swoją wątrobę.
04:42
Stacy, the Edwards family.
101
267000
3000
Stacy, rodzina Edwardsów.
04:45
This is a normal family, guys.
102
270000
2000
To jest normalna rodzina.
04:47
Stacy does her best, but she's third-generation as well;
103
272000
3000
Stacy stara się jak może, ale także jest trzecim pokoleniem,
04:50
she was never taught to cook at home or in school.
104
275000
2000
które nigdy nie nauczyło się gotować w domu czy w szkole.
04:52
The family's obese.
105
277000
2000
Cała rodzina ma problemy z nadwagą.
04:54
Justin here, 12 years old,
106
279000
1000
Justin.Chłopak ma 12 lat.
04:55
he's 350 pounds.
107
280000
1000
Waży 158 kg.
04:56
He gets bullied, for God's sake.
108
281000
2000
W szkole się z niego śmieją, na miłość boską.
04:58
The daughter there, Katie, she's four years old.
109
283000
2000
Czteroletnia córka Katie.
05:00
She's obese before she even gets to primary school.
110
285000
3000
Ma nadwagę na długo przed rozpoczęciem szkoły podstawowej.
05:03
Marissa, she's all right, she's one of your lot.
111
288000
3000
Marissa. Ona nie ma problemów z nadwagą tak jak większość z was.
05:06
But you know what? Her father, who was obese,
112
291000
3000
Ale wiecie co, jej ojciec, który także był otyły,
05:09
died in her arms,
113
294000
2000
umarł w jej ramionach.
05:11
And then the second most important man in her life,
114
296000
2000
A potem drugi najważniejszy mężczyzna w jej życiu, jej wujek
05:13
her uncle, died of obesity,
115
298000
3000
zmarł przedwcześnie także z powodu otyłości.
05:16
and now her step-dad is obese.
116
301000
3000
A teraz jej ojczym jest także otyły.
05:19
You see, the thing is
117
304000
2000
Wiecie, problem w tym
05:21
obesity and diet-related disease
118
306000
2000
że otyłość i związane z nią choroby
05:23
doesn't just hurt the people that have it;
119
308000
2000
nie krzywdzą tylko ludzi którzy na nią cierpią;
05:25
it's all of their friends, families,
120
310000
2000
cierpią wszyscy przyjaciele, rodzina,
05:27
brothers, sisters.
121
312000
2000
bracia i siostry.
05:29
Pastor Steve:
122
314000
2000
Pastor Steve.
05:31
an inspirational man, one of my early allies in Huntington, West Virginia.
123
316000
4000
Inspirujący człowiek. Jeden z moich pierwszych sprzymierzeńców w Zachodniej Virginii.
05:35
He's at the sharp knife-edge of this problem.
124
320000
4000
Doświadcza tego problemu bardzo często.
05:39
He has to bury the people, OK?
125
324000
2000
Zajmuje się pochówkiem tych ludzi.
05:41
And he's fed up with it. He's fed up with burying his friends,
126
326000
3000
I ma tego dosyć. Ma dosyć chowania swoich przyjaciół,
05:44
his family, his community.
127
329000
2000
swojej rodziny, swojej społeczności.
05:46
Come winter, three times as many people die.
128
331000
4000
Kiedy przychodzi zima, umiera trzy razy więcej ludzi.
05:50
He's sick of it.
129
335000
1000
Ma tego naprawdę dość.
05:51
This is preventable disease. Waste of life.
130
336000
3000
To przecież choroba której można zapobiegać. Marnowanie życia.
05:54
By the way, this is what they get buried in.
131
339000
3000
Przy okazji, oto w jakich trumnach są chowani.
05:57
We're not geared up to do this.
132
342000
3000
Nie jesteśmy do tego przystosowani.
06:00
Can't even get them out the door -- and I'm being serious --
133
345000
3000
Nie możemy nawet ich wynieść z domu, mówię serio.
06:03
can't even get them there. Forklift.
134
348000
2000
Nie możemy ich tam nawet zanieść. Robi to za nas podnośnik widłowy.
06:05
OK, I see it as a triangle, OK?
135
350000
3246
Ok, nasze codzienne żywienie widzę jako trójkąt.
06:09
This is our landscape of food.
136
353246
1598
To jest obszar naszego żywienia.
06:10
I need you to understand it.
137
354844
1263
Chcę abyście to zrozumieli.
06:12
You've probably heard all this before,
138
356107
893
Prawdopodobnie słyszeliście o tym wcześniej
06:12
but let's just go back over it.
139
357000
1646
lecz cofnijmy się raz jeszcze do początku.
06:14
Over the last 30 years,
140
358646
1354
Przez ostatnie 30 lat
06:15
what's happened that's ripped the heart out of this country?
141
360000
2000
co takiego się stało że zatruło serca tego kraju?
06:17
Let's be frank and honest:
142
362000
2000
Bądźmy szczerzy.
06:19
Well, modern-day life.
143
364000
3000
Cóż, to nowoczesny styl życia.
06:22
Let's start with the Main Street.
144
367000
2000
Zacznijmy od głównej ulicy.
06:24
Fast food has taken over the whole country; we know that.
145
369000
3000
Fast-foody opanowały cały kraj, to wiemy.
06:27
The big brands are some of the most important powers,
146
372000
3000
Wielkie marki mają najwięcej do powiedzenia,
06:30
powerful powers, in this country.
147
375000
2000
mają władze w tym kraju.
06:32
Supermarkets as well.
148
377000
3000
Supermarkety także.
06:35
Big companies. Big companies.
149
380000
2000
Potężne przedsiębiorstwa.
06:37
Thirty years ago, most of the food
150
382000
3000
30 lat temu, większość żywności
06:40
was largely local and largely fresh.
151
385000
3000
pochodziła od lokalnych rolników i była świeża.
06:43
Now it's largely processed and full of all sorts of additives,
152
388000
3000
Obecnie w większości przypadków żywność pełna różnych dodatków
06:46
extra ingredients, and you know the rest of the story.
153
391000
3000
ma w sobie niezdrowe konserwanty, znacie te historie.
06:49
Portion size is obviously a massive, massive problem.
154
394000
3000
Wielkim problemem jest także wielkość posiłku.
06:52
Labeling is a massive problem.
155
397000
3000
Etykietowanie produktów jest wielkim problemem.
06:55
The labeling in this country is a disgrace.
156
400000
3000
Etykietowanie w tym kraju jest haniebne.
06:58
They want to be self -- they want to self-police themselves.
157
403000
4000
Chcą być tylko dla siebie, chcą sami siebie kontrolować.
07:02
The industry wants to self-police themselves.
158
407000
3000
Przemysł chce sam siebie kontrolować, to niedopuszczalne.
07:05
What, in this kind of climate? They don't deserve it.
159
410000
3000
Nie zasługują na to, nie mogą tak postępować.
07:08
How can you say something is low-fat when it's full of so much sugar?
160
413000
4000
Jak można mówić że coś ma małą zawartość tłuszczu jednocześnie wiedząc że ma w sobie mnóstwo cukru.
07:12
Home.
161
417000
2000
Dom
07:15
The biggest problem with the home
162
420000
2000
Największym problemem z domem jest to
07:17
is that used to be the heart
163
422000
2000
że jest najważniejszym środowiskiem gdzie
07:19
of passing on food, food culture,
164
424000
3000
kształtuje się kultura jedzenia,
07:22
what made our society.
165
427000
3000
która wpływa na nasze społeczeństwo.
07:25
That ain't happening anymore.
166
430000
1000
Kultura jedzenia już nie istnieje.
07:26
And you know, as we go to work and as life changes,
167
431000
3000
I wiecie, kiedy zaczynamy pracować i życie się zmienia
07:29
and as life always evolves,
168
434000
2000
a przecież życie ciągle się zmienia
07:31
we kind of have to look at it holistically --
169
436000
2000
powinniśmy na ten problem spojrzeć całościowo
07:33
step back for a moment, and re-address the balance.
170
438000
2000
zatrzymać się na chwilę, przywrócić równowagę.
07:35
It ain't happening, hasn't happened for 30 years, OK?
171
440000
3000
Tego nam właśnie brakuje. Nie ma już tego od 30 lat.
07:38
I want to show you a situation
172
443000
3000
Chcę przedstawić wam przykład
07:41
that is very normal
173
446000
3000
zwyczajnej rodziny
07:44
right now; the Edwards family.
174
449000
2000
Rodzina Edwarsów.
07:46
(Video) Jamie Oliver: Let's have a talk.
175
451000
2000
(Wideo) Jamie Oliver: Porozmawiajmy.
07:48
This stuff goes through you and your family's body
176
453000
3000
Ta masa jedzenia jest pochłaniana przez ciebie i twoją rodzinę
07:51
every week.
177
456000
2000
każdego tygodnia.
07:53
And I need you to know that this is going to kill your children early.
178
458000
6000
I chcę żebyś wiedziała, że to spowoduje przedwczesną śmierć twoich dzieci.
07:59
How are you feeling?
179
464000
2000
Co czujesz wiedząc o tym?
08:01
Stacy: Just feeling really sad and depressed right now.
180
466000
3000
Stacy: Czuję wielki smutek i przygnębienie.
08:04
But, you know, I want my kids to succeed in life
181
469000
3000
Wiesz, chcę aby moje dzieci dały sobie radę w życiu
08:07
and this isn't going to get them there.
182
472000
3000
i widzę, że to im w tym nie pomoże.
08:10
But I'm killing them.
183
475000
3000
Przecież ja je tym zabijam.
08:13
JO: Yes you are. You are.
184
478000
3000
Jamie Oliver: Tak, zabijasz je w ten sposób.
08:16
But we can stop that.
185
481000
3000
Ale możemy to powstrzymać.
08:22
Normal. Let's get on schools,
186
487000
4000
Zajmijmy się teraz szkołami.
08:26
something that I'm fairly much a specialist in.
187
491000
3000
Myślę, że jestem w tym całkiem dobrym specjalistą.
08:29
OK, school.
188
494000
2000
OK. Szkoła
08:31
What is school? Who invented it? What's the purpose of school?
189
496000
3000
Czym jest szkoła? Kto ją wynalazł? Jakie jest przeznaczenie szkoły?
08:34
School was always invented to arm us with the tools
190
499000
3000
Szkoły były zawsze tworzone po to by wyposażyć nas w zestaw narzędzi
08:37
to make us creative, do wonderful things,
191
502000
3000
pomagających nam w byciu kreatywnym, w tworzeniu pięknych rzeczy,
08:40
make us earn a living, etc., etc., etc.
192
505000
3000
w zarabianiu pieniędzy, itd.
08:43
You know, it's been kind of in this sort of tight box for a long, long time.
193
508000
3000
Szkoła została w ten sposób zaszufladkowana i trwa to do dzisiaj.
08:46
OK?
194
511000
1000
Zgadzacie się?
08:47
But we haven't really evolved it
195
512000
2000
Ale tak naprawdę nie posunęliśmy się naprzód,
08:49
to deal with the health catastrophes of America, OK?
196
514000
3000
nie uczymy w niej jak radzić sobie z katastrofalnym stanem zdrowia w Ameryce, prawda?
08:52
School food is something
197
517000
3000
Żywienie w szkole jest czymś
08:55
that most kids -- 31 million a day, actually --
198
520000
3000
co większość dzieciaków -- 31 milionów dziennie --
08:58
have twice a day, more than often,
199
523000
3000
ma dwa razy dziennie
09:01
breakfast and lunch, 180 days of the year.
200
526000
3000
śniadanie i obiad, 180 dni w roku.
09:04
So you could say that school food is quite important, really,
201
529000
3000
Biorąc pod uwagę przedstawione fakty można więc stwierdzić,
09:07
judging the circumstances.
202
532000
3000
że jedzenie w szkole jest bardzo ważne.
09:10
(Laughter)
203
535000
3000
(Śmiech)
09:15
Before I crack into my rant,
204
540000
2000
Zanim zacznę swoją demagogię
09:17
which I'm sure you're waiting for ...
205
542000
3000
na którą z pewnością czekacie...
09:20
(Laughter)
206
545000
2000
(Śmiech)
09:22
I need to say one thing, and it's so important
207
547000
3000
Pragnę powiedzieć o jednej ważnej sprawie,
09:25
in hopefully the magic that happens and unfolds
208
550000
3000
która mam nadzieję stanie się faktem
09:28
in the next three months.
209
553000
1000
w ciągu następnych trzech miesięcy.
09:29
The lunch ladies, the lunch cooks of America --
210
554000
3723
Drogie panie kucharki przygotowujące obiady w szkołach!
09:33
I offer myself as their ambassador.
211
557723
3323
Polecam się jako wasz ambasador.
09:36
I'm not slagging them off.
212
561046
1954
Nie mam zamiaru dyskredytować tych pań.
09:38
They're doing the best they can do.
213
563000
2000
One naprawdę robią co mogą.
09:42
They're doing their best.
214
567000
2000
Starają się ze wszystkich swoich sił.
09:44
But they're doing what they're told,
215
569000
2000
Ale one robią co im nakazano,
09:46
and what they're being told to do is wrong.
216
571000
3000
a to co im kazano robić jest błędne.
09:49
The system is highly run by accountants;
217
574000
3000
Cały system jest zarządzany przez księgowych.
09:52
there's not enough, or any,
218
577000
2000
Nie ma wystarczająco dużo lub wręcz wcale nie ma
09:54
food-knowledgeable people in the business.
219
579000
2000
osób, które znają się na tym biznesie.
09:56
There's a problem:
220
581000
2000
I to jest ten problem.
09:58
If you're not a food expert, and you've got tight budgets
221
583000
2000
Jeżeli nie jesteś ekspertem w dziedzinie zdrowego jedzenia i masz okrojony budżet
10:00
and it's getting tighter, then you can't be creative,
222
585000
2000
który się kurczy, wtedy musisz zdać się na swoją kreatywność
10:02
you can't duck and dive and write different things around things.
223
587000
3000
i nie możesz zwyczajnie pisać bzdur w zestawieniach.
10:05
If you're an accountant, and a box-ticker,
224
590000
2000
Będąc skrupulatnym księgowym
10:07
the only thing you can do in these circumstances
225
592000
3000
jedyną rzeczą jaką możesz w tej sytuacji zrobić
10:10
is buy cheaper shit.
226
595000
2000
to kupno taniego żarcia.
10:12
Now, the reality is,
227
597000
2000
Prawda jest taka, że
10:14
the food that your kids get every day is fast food,
228
599000
2000
potrawy które każdego dnia spożywają twoje dzieci to fast-foody,
10:16
it's highly processed,
229
601000
2000
żywność z konserwantami
10:18
there's not enough fresh food in there at all.
230
603000
2000
i nie ma tam miejsca na produkty świeże.
10:20
You know, the amount of additives, E numbers, ingredients you wouldn't believe --
231
605000
4000
Ilość konserwantów, dodatków jest niewyobrażalna...
10:24
there's not enough veggies at all. French fries are considered a vegetable.
232
609000
3000
Nie ma wystarczająco dużej ilości warzyw. Frytki są uważane za warzywa.
10:27
Pizza for breakfast. They don't even get given crockery.
233
612000
3000
Pizza na śniadanie. Nie serwuje się nawet potraw na talerzach.
10:30
Knives and forks? No, they're too dangerous.
234
615000
3000
Noże i widelce ? Zapomnijcie, są zbyt niebezpieczne.
10:33
They have scissors in the classroom,
235
618000
2000
W klasach znajdziesz ostre nożyczki
10:35
but knives and forks? No.
236
620000
2000
ale noże i widelce nie, są przecież niebezpieczne...
10:37
And the way I look at it is: If you don't have knives and forks in your school,
237
622000
2000
I zmierzam do tego, że jeśli dzieci nie korzystają w szkole z widelca i noża,
10:39
you're purely endorsing,
238
624000
3000
to zwyczajnie promuje się spożywanie
10:42
from a state level, fast food, because it's handheld.
239
627000
3000
fast-foodów, ponieważ można je jeść rękoma.
10:45
And yes, by the way, it is fast food: It's sloppy joes,
240
630000
2000
Tak, mowa tu o fast-foodach, o bułach z wołowiną,
10:47
it's burgers, it's wieners,
241
632000
2000
hamburgerach, parówkach,
10:49
it's pizzas, it's all of that stuff.
242
634000
4000
pizzach i wszystkich tych zapychaczach.
10:55
Ten percent of what we spend on healthcare, as I said earlier,
243
640000
3000
10 procent tego co wydajemy na służbę zdrowia, jak wspominałem wcześniej
10:58
is on obesity, and it's going to double.
244
643000
3000
przypada na problemy związane z nadwagą. A będzie jeszcze gorzej.
11:01
We're not teaching our kids.
245
646000
2000
Nie edukujemy naszych dzieci.
11:03
There's no statutory right to teach kids about food,
246
648000
2000
Nie ma rozporządzeń o konieczności nauki naszych dzieci o zdrowym jedzeniu
11:05
elementary or secondary school. OK?
247
650000
2000
czy zacząć w szkole podstawowej czy średniej?
11:07
We don't teach kids about food. Right?
248
652000
2000
Nie uczymy naszych dzieci o zdrowym jedzeniu, prawda?
11:09
And this is a little clip from an elementary school,
249
654000
2000
Zaprezentuję wam krótkie wideo nagrane w szkole podstawowej
11:11
which is very common in England.
250
656000
2000
jakich wiele w Anglii.
11:16
Video: Who knows what this is?
251
661000
2000
Wideo: Kto wie co to jest?
11:18
Child: Potatoes. Jamie Oliver: Potato? So, you think these are potatoes?
252
663000
3000
Dziecko: Ziemniaki. Jamie Oliver: Ziemniak? Wiec mówisz, że to są ziemniaki?
11:21
Do you know what that is?
253
666000
2000
Czy wiesz co to jest?
11:23
Do you know what that is? Child: Broccoli?
254
668000
2000
Czy wiesz co to jest? Dziecko: Brokuły?
11:25
JO: What about this? Our good old friend.
255
670000
2000
Jamie Oliver: A co powiesz o tym? Nasz stary dobry przyjaciel.
11:27
Do you know what this is, honey? Child: Celery.
256
672000
2000
Czy wiesz co to jest słonko? Dziecko: Seler
11:29
JO: No. What do you think this is? Child: Onion. JO: Onion? No.
257
674000
3000
JO: Nie. Jak myślisz co to jest? Dziecko: Cebula JO: Cebula? Nie
11:32
Jamie Oliver: Immediately you get a really clear sense
258
677000
3000
JO: Przekonacie się teraz jaka jest wiedza dzieci
11:35
of: Do the kids know anything about where food comes from?
259
680000
3000
na temat tego skąd biorą się warzywa.
11:38
Video: JO: Who knows what that is? Child: Uh, pear?
260
683000
2000
Video: JO: Kto wie co to jest? Dziecko: Hm, gruszka.
11:40
JO: What do you think this is? Child: I don't know.
261
685000
2000
JO: Jak sądzisz co to jest? Dziecko: Nie wiem.
11:42
JO: If the kids don't know what stuff is,
262
687000
2000
JO: Jeśli dzieciaki nie wiedzą z czym mają do czynienia
11:44
then they will never eat it.
263
689000
4000
to zwyczajnie nie będą tego jadły.
11:48
(Laughter)
264
693000
1000
(Śmiech)
11:49
JO: Normal. England and America,
265
694000
3000
JO: To oczywiste: Anglia i Ameryka
11:52
England and America.
266
697000
2000
Anglia i Ameryka
11:54
Guess what fixed that. Guess what fixed that:
267
699000
2000
Zgadnijcie co rozwiązało problem, no zgadnijcie.
11:56
Two one-hour sessions.
268
701000
2000
Dwie godziny wykładu o jedzeniu.
11:59
We've got to start teaching our kids
269
704000
2000
Musimy zacząć uczyć nasze dzieci
12:01
about food in schools, period.
270
706000
3000
o zdrowym jedzeniu w szkołach i koniec.
12:04
(Applause)
271
709000
5000
(Oklaski)
12:09
I want to tell you about something,
272
714000
2000
Chcę wam o czymś powiedzieć
12:11
I want to tell you about something that kind of
273
716000
3000
chcę wam powiedzieć o czymś, co
12:14
epitomizes the trouble that we're in, guys. OK?
274
719000
3000
sprowadza cały ten problem ze zdrowym jedzeniem do jednej sprawy, OK?
12:17
I want to talk about something so basic as milk.
275
722000
4000
Chcę opowiedzieć o czymś tak oczywistym jak mleko.
12:21
Every kid has the right to milk at school.
276
726000
2000
Każde dziecko ma prawo do picia mleka w szkole.
12:23
Your kids will be having milk at school, breakfast and lunch. Right?
277
728000
3000
Wasze dzieci będą piły mleko w szkole, na śniadanie i na lunch, prawda?
12:26
They'll be having two bottles. OK?
278
731000
2000
Wypiją dwie porcje mleka.
12:28
And most kids do.
279
733000
2000
Większość dzieci wypije, to fakt.
12:30
But milk ain't good enough anymore.
280
735000
3000
Ale mleko nie jest już takie zdrowe.
12:33
Because someone at the milk board, right -- and don't get me wrong,
281
738000
2000
Ponieważ ktoś w radzie zarządczej firmy mleczarskiej -- i nie odbierajcie mnie negatywnie
12:35
I support milk -- but someone at the milk board
282
740000
2000
Popieram picie mleka, ale ktoś w tej wspomnianej radzie zarządczej
12:37
probably paid a lot of money for some geezer
283
742000
2000
prawdopodobnie zapłacił jakiemuś gogusiowi
12:39
to work out that if you put loads of flavorings and colorings
284
744000
2000
aby przekonał producentów do "wzbogacania" mleka sztucznymi dodatkami i barwnikami
12:41
and sugar in milk, right,
285
746000
2000
oraz cukrem, właśnie tak,
12:43
more kids will drink it. Yeah.
286
748000
3000
aby więcej dzieci piło to mleko.
12:46
(Claps)
287
751000
1000
(Oklaski)
12:47
And obviously now that's going to catch on.
288
752000
2000
I oczywistym jest że takie nieuczciwe postępowanie będzie powielane.
12:49
The apple board is going to work out
289
754000
2000
Producenci jabłek zaczną zastanawiać się nad tym
12:51
that if they make toffee apples they'll eat more apples as well.
290
756000
2000
jak wyhodować jabłka o smaku toffi aby więcej dzieci je jadło.
12:53
Do you know what I mean?
291
758000
2000
Wiecie co mam na myśli?
12:55
For me, there ain't no need to flavor the milk.
292
760000
3000
Nie widzę potrzeby słodzenia mleka.
12:58
Okay? There's sugar in everything.
293
763000
2000
Cukier i tak jest we wszystkim.
13:00
I know the ins and outs of those ingredients.
294
765000
2000
Wiem że dodaje się ulepszaczy do wszystkiego.
13:02
It's in everything. Even the milk hasn't escaped
295
767000
3000
Są wszędzie. Nawet mleko nie uchroniło się
13:05
the kind of modern-day problems.
296
770000
2000
przed tym problemem naszych czasów.
13:07
There's our milk. There's our carton.
297
772000
2000
Oto nasze mleko w kartoniku.
13:09
In that is nearly as much sugar
298
774000
2000
W jednym takim kartoniku mleka jest tyle cukru
13:11
as one of your favorite cans of fizzy pop,
299
776000
2000
ile w jednej puszcze waszego ulubionego napoju gazowanego.
13:13
and they are having two a day.
300
778000
2000
A dzieci piją takie mleko dwa razy dziennie.
13:15
So, let me just show you.
301
780000
2000
Więc, pozwólcie mi coś zaprezentować
13:17
We've got one kid, here,
302
782000
4000
Mamy tutaj jedno dziecko
13:21
having, you know, eight tablespoons of sugar a day.
303
786000
5000
spożywające około ośmiu łyżek cukru dziennie.
13:26
You know, there's your week.
304
791000
3000
Oto tygodniowa ilość cukru.
13:29
There's your month.
305
794000
3000
A to miesięczna.
13:32
And I've taken the liberty of putting in
306
797000
2000
I skupiłem się tylko na pięcioletnim
13:34
just the five years of elementary school sugar,
307
799000
3000
spożyciu cukru w szkole podstawowej
13:40
just from milk.
308
805000
2000
pochodzącego tylko z mleka.
13:45
Now, I don't know about you guys,
309
810000
2000
Więc, nie wiem jak wy ale
13:47
but judging the circumstances, right,
310
812000
3000
sądząc po tym co wam pokazałem
13:50
any judge in the whole world,
311
815000
2000
myślę że każdy sędzia na świecie
13:52
would look at the statistics and the evidence,
312
817000
3000
spojrzałby na statystyki i na dowody
13:55
and they would find any government of old
313
820000
2000
i oskarżyłby każdy rząd o
13:57
guilty of child abuse. That's my belief.
314
822000
2000
krzywdzenie dzieci. Taka jest moja opinia.
13:59
(Applause)
315
824000
9000
(Oklaski)
14:08
Now, if I came up here, and I wish I could come up here today
316
833000
3000
Więc, jeśli przyszedłbym dziś do was
14:11
and hang a cure for AIDS or cancer,
317
836000
3000
i oznajmił że mam lek na AIDS albo raka
14:14
you'd be fighting and scrambling to get to me.
318
839000
4000
każdy walczył by o to aby się do mnie dostać.
14:18
This, all this bad news, is preventable.
319
843000
3000
Wszystkie te złe historie, o których mówiłem są do powstrzymania.
14:21
That's the good news.
320
846000
2000
I to jest ta dobra wiadomość.
14:23
It's very, very preventable.
321
848000
2000
Tak, można temu zapobiegać.
14:25
So, let's just think about, we got a problem here,
322
850000
3000
Więc, zastanówmy się nad tym, mamy problem,
14:28
we need to reboot.
323
853000
2000
musimy się otrząsnąć, zacząć działać.
14:30
Okay so, in my world, what do we need to do?
324
855000
3000
Więc co powinniśmy zrobić?
14:33
Here is the thing, right,
325
858000
2000
Oto moja propozycja.
14:35
it cannot just come from one source.
326
860000
2000
I to nie może być tylko zmiana powierzchowna.
14:37
To reboot and make real tangible change,
327
862000
3000
Aby tak naprawdę coś zmienić
14:40
real change, so that I could look you in the white of the eyes
328
865000
3000
tak abym mógł szczerze spojrzeć wam w oczy
14:43
and say, "In 10 years time,
329
868000
2000
i powiedzieć, "Za 10 lat
14:45
the history of your children's lives,
330
870000
2000
życie waszych dzieci i
14:47
happiness -- and let's not forget, you're clever if you eat well,
331
872000
3000
ich szczęście - i nie zapominajmy o wpływie zdrowego jedzenia na inteligencję
14:50
you know you're going to live longer --
332
875000
2000
zmieni się na lepsze, będą żyć dłużej
14:52
all of that stuff, it will look different. OK?"
333
877000
2000
i cieszyć się zdrowiem"
14:54
So, supermarkets.
334
879000
3000
Więc, zacznijmy od supermarketów.
14:57
Where else do you shop so religiously?
335
882000
2000
Gdzie indziej z takim zapałem robicie zakupy?
14:59
Week in, week out.
336
884000
2000
Każdego tygodnia ten sam rytuał.
15:01
How much money do you spend, in your life, in a supermarket?
337
886000
3000
Jak dużo wydajecie pieniędzy w supermarketach w ciągu swojego życia?
15:04
Love them. They just sell us what we want. All right.
338
889000
3000
Zwyczajnie kochacie supermarkety, które spełniają wasze zachcianki, prawda?
15:07
They owe us, to put a food ambassador
339
892000
2000
Więc niech w każdym supermarkecie
15:09
in every major supermarket.
340
894000
3000
pracuje specjalista od żywności.
15:12
They need to help us shop. They need to show us how to cook
341
897000
3000
Niech pomaga nam w zakupach. Niech nauczy jak gotować zdrowe
15:15
quick, tasty, seasonal meals
342
900000
2000
szybkie, smaczne i sezonowe posiłki
15:17
for people that are busy.
343
902000
2000
dla tak zabieganych ludzi.
15:19
This is not expensive.
344
904000
2000
To nie będzie wiele kosztowało.
15:21
It is done in some, and it needs to be done across the board
345
906000
2000
To już się sprawdza w pewnych sklepach i powinno być wprowadzane
15:23
in America soon, and quick.
346
908000
3000
w całej Ameryce w najbliższym czasie.
15:26
The big brands, you know, the food brands,
347
911000
3000
Wielkie przedsiębiorstwa produkujące żywność
15:29
need to put food education
348
914000
2000
muszą uczyć o zdrowym jedzeniu
15:31
at the heart of their businesses.
349
916000
2000
i traktować to bardzo poważnie.
15:33
I know, easier said than done.
350
918000
2000
Wiem, łatwiej powiedzieć niż zrobić.
15:35
It's the future. It's the only way.
351
920000
2000
To przyszłość. To jedyna droga.
15:37
Fast food. With the fast-food industry
352
922000
4000
Fast-foody. Jeśli o nie chodzi
15:41
you know, it's very competitive.
353
926000
2000
to wierzcie mi, nie jest tak łatwo.
15:43
I've had loads of secret papers and dealings
354
928000
2000
Oferowali mi już wiele razy
15:45
with fast food restaurants.
355
930000
2000
współpracę z nimi.
15:47
I know how they do it.
356
932000
2000
Wiem jak takie restauracje działają.
15:49
I mean basically they've weaned us on
357
934000
2000
Najzwyczajniej fast-foody wprowadziły
15:51
to these hits of sugar, salt and fat, and x, y, and z,
358
936000
3000
tą ilość cukru, soli i tłuszczu do naszej diety.
15:54
and everyone loves them. Right?
359
939000
2000
A i tak każdy je uwielbia, prawda?
15:56
So, these guys are going to be part of the solution.
360
941000
3000
Więc fast-foody wezmą udział w naszych zmianach.
15:59
But we need to get the government to work
361
944000
2000
Ale do tego celu potrzebujemy działań rządu
16:01
with all of the fast food purveyors and the restaurant industry,
362
946000
3000
z wszystkimi tymi dostawcami żywności i restauratorami.
16:04
and over a five, six, seven year period
363
949000
2000
I przez następne pięć, sześć czy siedem lat
16:06
wean of us off the extreme amounts
364
951000
3000
zmniejszać tą okropnie dużą ilość
16:09
of fat, sugar, fat and all the other non-food ingredients.
365
954000
3000
tłuszczu, cukru i reszty sztucznych dodatków.
16:12
Now, also, back to the sort of big brands: Labeling,
366
957000
3000
Wróćmy do znanych marek i zajmijmy się etykietowaniem.
16:15
I said earlier, is an absolute farce
367
960000
3000
Jak wspominałem wcześniej, mamy do czynienia z farsą
16:18
and has got to be sorted.
368
963000
2000
i to musi być uporządkowane.
16:20
OK, school.
369
965000
3000
Następna sprawa, szkoła.
16:23
Obviously in schools we owe it to them
370
968000
2000
Musimy zrobić wszystko aby
16:25
to make sure those 180 days of the year,
371
970000
2000
w ciągu tych 180 dni roku szkolnego
16:27
from that little precious age of four,
372
972000
2000
nasze pociechy w wieku od 4 lat
16:29
til 18, 20, 24, whatever,
373
974000
2000
aż do 18, 20, 24 roku życia
16:31
they need to be cooked
374
976000
2000
spożywały zdrowe
16:33
proper, fresh food
375
978000
3000
i świeże posiłki
16:36
from local growers on site. OK?
376
981000
2000
przygotowywane z produktów dostarczanych przez lokalnych przedsiębiorców.
16:38
There needs to be a new standard of fresh, proper food
377
983000
2000
Należy stworzyć nowy standard świeżej żywności
16:40
for your children. Yeah?
378
985000
2000
dla naszych dzieci, zgadzacie się?
16:42
(Applause)
379
987000
5000
(Oklaski)
16:47
Under the circumstances, it's profoundly important
380
992000
3000
I w takich warunkach zadbać o to
16:50
that every single American child leaves school
381
995000
3000
aby każde amerykańskie dziecko opuszczające szkołę
16:53
knowing how to cook 10 recipes
382
998000
2000
potrafiło samo ugotować 10 posiłków
16:55
that will save their life.
383
1000000
2000
które pozwolą cieszyć się zdrowiem.
16:57
Life skills.
384
1002000
2000
Jedna z niezbędnych umiejętności w życiu.
16:59
(Applause)
385
1004000
1000
(Oklaski)
17:00
That means that they can be students, young parents,
386
1005000
3000
To oznacza, że zrealizują się jako studenci, jako młodzi rodzice,
17:03
and be able to sort of duck and dive
387
1008000
3000
i będą czuli się jak ryby w wodzie
17:06
around the basics of cooking,
388
1011000
2000
gotując dla siebie posiłki,
17:08
no matter what recession hits them next time. If you can cook,
389
1013000
2000
nie zważając na to czy dopadła ich recesja czy nie. Jeśli potrafisz gotować
17:10
recession money doesn't matter.
390
1015000
2000
recesja nie ma znaczenia.
17:12
If you can cook, time doesn't matter.
391
1017000
4000
Jeśli potrafisz gotować, czas nie jest przeszkodą.
17:16
The workplace, we haven't really talked about it.
392
1021000
3000
Miejsce pracy. Nie mówiliśmy jeszcze o tym.
17:19
You know, it's now time for corporate responsibility
393
1024000
3000
Myślę, że nadszedł czas aby wielkie korporacje
17:22
to really look at what they feed
394
1027000
2000
zwróciły uwagę czym karmią
17:24
or make available to their staff.
395
1029000
2000
swoich pracowników.
17:26
The staff are the moms and dads of America's children.
396
1031000
4000
Ci pracownicy to mamusie i tatusiowie amerykańskich dzieci.
17:30
Marissa, her father died in her hand,
397
1035000
2000
Marissa, jej ojciec zmarł w jej ramionach.
17:32
I think she'd be quite happy
398
1037000
2000
Myślę, że ona byłaby szczęśliwa
17:34
if corporate America could start feeding their staff properly.
399
1039000
3000
widząc jak zakłady pracy dbają o swoich pracowników zapewniając im zdrowe jedzenie.
17:37
Definitely they shouldn't be left out.
400
1042000
2000
Nie powinniśmy tego zaniedbać.
17:39
Let's go back to the home.
401
1044000
2000
Wróćmy ponownie do domu rodzinnego.
17:41
Now, look, if we do all this stuff, and we can,
402
1046000
2000
Pomyślcie, jeśli zaczniemy tak postępować
17:43
it's so achievable. You can care and be commercial.
403
1048000
3000
możemy to wszystko osiągnąć. Możesz postępować etycznie w biznesie.
17:46
Absolutely.
404
1051000
2000
Naprawdę.
17:48
But the home needs to start passing on
405
1053000
2000
Ale środowisko rodzinne musi zacząć uczyć
17:50
cooking again, for sure.
406
1055000
2000
jak przygotowywać zdrowe posiłki, to pewne.
17:52
For sure, pass it on as a philosophy.
407
1057000
2000
Przekazywać tą wiedzę jak swego rodzaju filozofię życia.
17:54
And for me it's quite romantic,
408
1059000
2000
Myślę, że jest w tym wielki romantyzm.
17:56
but it's about if one person teaches three people
409
1061000
2000
Ale patrząc praktycznie jeśli jedna osoba uczy następne trzy osoby
17:58
how to cook something,
410
1063000
2000
jak ugotować coś zdrowego
18:00
and they teach three of their mates,
411
1065000
2000
i następnie te osoby uczą kolejne trzy
18:02
that only has to repeat itself 25 times,
412
1067000
2000
to cały proces musi powtórzyć się tylko 25 razy
18:04
and that's the whole population of America.
413
1069000
2938
aby cała populacja Ameryki nauczyła się gotować.
18:07
Romantic, yes, but
414
1071938
2646
Romantyczna idea, ale
18:10
most importantly,
415
1074584
1416
najważniejsze jest
18:11
it's about trying to get people to realize
416
1076000
3107
aby starać się przekonać ludzi
18:15
that every one of your individual efforts
417
1079107
2216
że zaangażowanie każdego
18:17
makes a difference.
418
1081323
1000
ma sens.
18:18
We've got to put back what's been lost.
419
1082323
2246
Musimy odszukać to co zostało zagubione.
18:20
Huntington's Kitchen. Huntington, where I made this program,
420
1084569
4538
Kuchnia Huntington. Realizowałem ten program w Huntington
18:25
you know, we've got this prime-time program that hopefully
421
1089107
893
i mając najlepszy czas oglądalności mamy nadzieję
18:25
will inspire people to really get on this change.
422
1090000
3000
zainspirować ludzi i rozpocząć zmiany.
18:28
I truly believe that change will happen.
423
1093000
2000
Głęboko wierzę że te zmiany nadejdą.
18:30
Huntington's Kitchen. I work with a community.
424
1095000
2000
Kuchnia w Huntington. Pracuję z miejscowymi.
18:32
I worked in the schools. I found local sustainable funding
425
1097000
4000
Pracowałem w szkołach. Zgromadziliśmy fundusze
18:36
to get every single school in the area,
426
1101000
2584
aby zapewnić w każdej szkole w tym rejonie
18:39
from the junk, onto the fresh food:
427
1103584
2523
świeże i zdrowe jedzenie.
18:42
six-and-a-half grand per school.
428
1106107
1893
Sześć i pół tysiąca na szkołę
18:43
(Applause)
429
1108000
1230
(Oklaski)
18:45
That's all it takes, six-and-a-half grand per school.
430
1109230
2770
Tyle to kosztuje. Sześć i pół tysiąca dolarów na szkołę.
18:47
The Kitchen is 25 grand a month. Okay?
431
1112000
2000
Kuchnia za 25 tysięcy miesięcznie, ok?
18:49
This can do 5,000 people a year,
432
1114000
3738
To dotrze do 5,000 ludzi rocznie
18:53
which is 10 percent of their population,
433
1117738
1754
co daje 10 procent lokalnej populacji.
18:55
and it's people on people.
434
1119492
1784
Ludzie uczą ludzi.
18:57
You know, it's local cooks teaching local people.
435
1121276
1724
Miejscowi kucharze uczą resztę miejscowych
18:58
It's free cooking lessons, guys, free cooking lessons in the Main Street.
436
1123000
4507
To są kucharze wolontariusze, darmowe lekcje gotowania w centrum miasta.
19:03
This is real, tangible change, real, tangible change.
437
1127507
4493
To prawdziwa, realna zmiana, naprawdę.
19:07
Around America, if we just look back now,
438
1132000
3000
W całej Ameryce zauważymy
19:10
there is plenty of wonderful things going on.
439
1135000
3000
wiele pozytywnych zmian, które się teraz widoczne.
19:13
There is plenty of beautiful things going on. There are angels
440
1138000
2000
Widać wiele pięknych zmian. Jakby armia aniołów
19:15
around America doing great things
441
1140000
3000
dokonywała cudów w całej Ameryce,
19:18
in schools -- farm-to-school set-ups,
442
1143000
3000
w szkołach, na lekcjach ucząc o
19:21
garden set-ups, education --
443
1146000
3000
zdrowym odżywianiu.
19:24
there are amazing people doing this already.
444
1149000
2000
Zajmują się tym wspaniali ludzie.
19:26
The problem is they all want to roll out what they're doing
445
1151000
2000
Problem w tym, że oni wszyscy chcą by ich praca była powielana
19:28
to the next school, and the next,
446
1153000
2000
w innych szkołach, w całym kraju.
19:30
but there's no cash.
447
1155000
2000
Ale zwyczajnie brakuje na to pieniędzy.
19:32
We need to recognize the experts and the angels quickly,
448
1157000
4000
Musimy szybko docenić tych dobrych ludzi i ekspertów
19:36
identify them, and allow them to easily find the resource
449
1161000
3000
wspierać ich w pozyskiwaniu funduszy
19:39
to keep rolling out what they're already doing,
450
1164000
2000
aby mogli rozwijać się i robić to
19:41
and doing well.
451
1166000
2000
co robią najlepiej.
19:43
Businesses of America need to support
452
1168000
2000
Amerykański biznes musi wspierać tych ludzi
19:45
Mrs. Obama to do the things that she wants to do.
453
1170000
3000
Pierwsza dama USA już robi wszystko co potrzebne.
19:48
(Applause)
454
1173000
6000
(Oklaski)
19:54
And look, I know it's weird
455
1179000
2000
I posłuchajcie, wiem że to wygląda dziwnie -
19:56
having an English person standing here before you
456
1181000
3000
jakiś Anglik stoi przed wami
19:59
talking about all this.
457
1184000
2000
i mówi o zmianach w waszym kraju.
20:01
All I can say is: I care. I'm a father,
458
1186000
3000
Mogę jedynie powiedzieć, że zależy mi na tym. Także jestem ojcem
20:04
and I love this country,
459
1189000
2000
Kocham ten kraj.
20:06
and I believe truly, actually,
460
1191000
3000
Głęboko wierzę, że
20:09
that if change can be made in this country,
461
1194000
3000
jeśli te zmiany dokonają się w tym kraju,
20:12
beautiful things will happen around the world. If America does it,
462
1197000
2000
pociągnie to za sobą wielkie zmiany na całym świecie. Jeśli Ameryka potrafi
20:14
I believe other people will follow.
463
1199000
2000
to inni zrobią to także.
20:16
It's incredibly important.
464
1201000
2000
To bardzo ważne aby tak się stało.
20:18
(Applause)
465
1203000
7000
(Oklaski)
20:25
When I was in Huntington, trying to get a few things to work
466
1210000
2000
Kiedy byłem w Huntington starając się wyjaśnić kilka spraw
20:27
when they weren't, I thought "If I had a magic wand,
467
1212000
3000
pomyślałem sobie - co bym zrobił
20:33
what would I do?" And I thought, "You know what?
468
1218000
2000
gdybym miał zaczarowaną różdżkę? I wiecie co pomyślałem?
20:35
I'd just love to be put in front of some of the most amazing
469
1220000
4000
Zwyczajnie chciałbym stanąć przed ludźmi takimi wspaniałymi
20:39
movers and shakers in America."
470
1224000
2000
i wpływowymi jak wy.
20:41
And a month later, TED phoned me up and gave me this award.
471
1226000
5000
I miesiąc później otrzymałem telefon od TED z zaproszeniem.
20:46
I'm here.
472
1231000
2000
I stoję właśnie przed wami.
20:50
So, my wish.
473
1235000
2000
Więc moim marzeniem jest,
20:56
Dyslexic, so I'm a bit slow.
474
1241000
2000
-- wiem jestem trochę wolny, to Dysleksja --
21:03
My wish
475
1248000
2000
Moim marzeniem jest
21:05
is for you to help a strong,
476
1250000
2000
abyście zaoferowali swoje wsparcie
21:07
sustainable movement
477
1252000
2000
temu silnemu ruchowi, tym ludziom,
21:09
to educate every child
478
1254000
4000
którzy uczą wszystkie dzieci
21:13
about food,
479
1258000
2000
o zdrowym odżywianiu,
21:15
to inspire families to cook again,
480
1260000
3000
którzy inspirują rodziny aby zaczęły ponownie gotować
21:18
and to empower people everywhere
481
1263000
4000
i dodają otuchy ludziom
21:22
to fight obesity.
482
1267000
2000
aby walczyli z nadwagą.
21:24
(Applause)
483
1269000
10000
(Oklaski)
21:34
Thank you.
484
1279000
2000
Dziękuję
21:36
(Applause)
485
1281000
9000
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Jamie Oliver - Chef, activistJamie Oliver is transforming the way we feed ourselves, and our children. The winner of the 2010 TED Prize, he's on a mission to teach every family about eating better and living healthier lives.
Why you should listen
Jamie Oliver has been drawn to the kitchen since he was a child working in his father's pub. He showed not only a precocious culinary talent but also a passion for inspiring people to eat fresh, honest, delicious food. While serving as sous chef at the River Cafe in London, the BBC took note of him. His series, The Naked Chef, debuted in 1999. In the years since, he has built a worldwide media empire of TV shows, books, cookware and magazines, all based on a formula of simple, unpretentious food that invites everyone to get busy in the kitchen.
As much as Oliver's cooking is generous, so is his business model. The Jamie Oliver Food Foundation trains young chefs from disadvantaged backgrounds to work in his restaurants and runs an extensive gardening program that teaches children where food comes from. Series like Jamie's School Dinner, Jamie's Ministry of Food and Jamie Oliver's Food Revolution combine his work in the kitchen with serious activism and community organizing -- to create change on both the individual and governmental level.
Oliver uses his fame and charm to highlight the changes people need to make in their diet and lifestyles. With the 2010 TED Prize, he set the vision for Jamie's Food Revolution, a global campaign to educate kids about food and inspire families to cook again. More than 750,000 people have signed up to be a part of it. At the same time, Oliver continues to advocate for policy changes, like sugar reduction and clearer food labeling.
Jamie Oliver | Speaker | TED.com