TED2010
Jamie Oliver: Teach every child about food
Ջեմի Օլիվերի TED-ի Մրցանակի ցանկությունը. Սովորեցնել յուրաքանչյուր երեխայի սննդի մասին
Filmed:
Readability: 3.2
9,428,806 views
Պատմելով ճարպակալման դեմ պայքարի իր տպավորիչ ծրագրի մասին, որն իրականացրել է Հանթինգթոնում, Արևմտյան Վիրջինիա նահանգում` TED-ի մրցանակի հաղթող Ջեմի Օլիվերը մեծ մասշտաբներով սկսում է պայքարել սննդի նկատմամբ ունեցած մեր անտեղյակության դեմ:
Jamie Oliver - Chef, activist
Jamie Oliver is transforming the way we feed ourselves, and our children. The winner of the 2010 TED Prize, he's on a mission to teach every family about eating better and living healthier lives. Full bio
Jamie Oliver is transforming the way we feed ourselves, and our children. The winner of the 2010 TED Prize, he's on a mission to teach every family about eating better and living healthier lives. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Sadly,
0
0
2000
Դժբախտաբար,
00:17
in the next 18 minutes when I do our chat,
1
2000
3000
իմ խոսքի հաջորդ 18 րոպեների ընթացքում,
00:20
four Americans that are alive
2
5000
3000
4 ամերիկացի
00:23
will be dead
3
8000
2000
կմահանա
00:25
from the food that they eat.
4
10000
3000
իրենց օգտագործած սննդի պատճառով:
00:28
My name's Jamie Oliver. I'm 34 years old.
5
13000
4000
Անունս Ջեմի Օլիվեր է: Ես 34 տարեկան եմ:
00:32
I'm from Essex in England
6
17000
2000
Ես Անգլիայի Էսսեքս քաղաքից եմ
00:34
and for the last seven years
7
19000
3000
և վերջին յոթ տարիների ընթացքում
00:37
I've worked fairly tirelessly
8
22000
3000
ես անդադար աշխատել եմ իմ իմացած ճանապարհով
00:40
to save lives in my own way.
9
25000
3000
մարդկանց կյանքը փրկելու համար:
00:43
I'm not a doctor;
10
28000
2000
Ես բժիշկ չեմ:
00:45
I'm a chef,
11
30000
2000
Ես գլխավոր խոհարար եմ,
00:47
I don't have expensive equipment
12
32000
2000
չունեմ շատ թանկ սարքավորումներ
00:49
or medicine.
13
34000
2000
կամ դեղորայք:
00:51
I use information, education.
14
36000
3000
Ես օգտագործում եմ տեղեկատվությունը, կրթությունը:
00:54
I profoundly believe that the power of food
15
39000
3000
Ես իրապես հավատում եմ, որ սննդի ուժը
00:57
has a primal place in our homes
16
42000
3000
զբաղեցնում է առաջնային տեղ մեր տներում,
01:00
that binds us to the best bits of life.
17
45000
4000
ինչը ստիպում է մեզ կյանքի ամենալավ պատառները համտեսել:
01:06
We have an awful,
18
51000
2000
Մենք ունենք ահավոր վատ,
01:08
awful reality right now.
19
53000
4000
չափազանց վատ իրականություն հիմա:
01:13
America, you're at the top of your game.
20
58000
3000
Ամերիկա, դու քո խաղի վերջին ես հասել:
01:16
This is one of the most unhealthy countries in the world.
21
61000
4000
Սա աշխարհի ամենից անառողջ երկրներից է:
01:20
Can I please just see a raise of hands
22
65000
2000
Կարո՞ղ եմ ես խնդրել պարզապես ձեռք բարձրացնեն նրանք,
01:22
for how many of you have children in this room today?
23
67000
3000
ովքեր ունեն երեխաներ:
01:25
Please put your hands up.
24
70000
2000
Խնդրում եմ` բարձրացրեք ձեռքերը:
01:27
Aunties, uncles, you can continue to
25
72000
1000
Մորաքույրներ, քեռիներ, դուք կարող եք շարունակել...
01:28
put your hands up, aunties and uncles as well.
26
73000
3000
Բարձրացրեք ձեռքերը: Դուք նույնպես, հորաքույրներ և քեռիներ:
01:31
Most of you. OK.
27
76000
2000
Ձեր մեծամասնությունն ունի: Շատ լավ:
01:33
We, the adults of the last four generations,
28
78000
3000
Մենք` վերջին չորս սերունդների ներկայացուցիչներս,
01:36
have blessed our children with the destiny
29
81000
3000
տվել ենք մեր երեխաներին մի այնպիսի ճակատագիր,
01:39
of a shorter lifespan
30
84000
2000
որում կյանքի տևողությունը շատ կարճ է,
01:41
than their own parents.
31
86000
3000
քան նրանց ծնողներինը:
01:44
Your child will live a life ten years younger
32
89000
3000
Ձեր երեխան ապրելու է 10 տարի ավելի քիչ,
01:47
than you
33
92000
2000
քան դուք,
01:49
because of the landscape of food that we've built around them.
34
94000
3000
և դա սննդի այն միջավայրի պատճառով, որ մենք ստեղծում ենք նրանց շուրջը:
01:52
Two-thirds of this room,
35
97000
3000
Այս սենյակի երկու երրորդը,
01:55
today, in America, are statistically overweight or obese.
36
100000
3000
այսօր Ամերիկայում վիճակագրորեն չափազանց գեր են կամ տառապում են գիրանալու խնդրով:
01:58
You lot, you're all right, but we'll get you eventually, don't worry.
37
103000
3000
Իսկ այ դուք` մյուսներդ , դուք լավ եք, բայց ժամանակի ընթացքում ձեզ էլ կհասնենք, չմտածեք:
02:01
(Laughter)
38
106000
1000
(Ծիծաղ)
02:02
Right?
39
107000
1000
Լա՞վ:
02:03
The statistics of bad health are clear,
40
108000
3000
Վատ առողջության վիճակագրությունը պարզ է,
02:06
very clear.
41
111000
2000
շատ պարզ:
02:08
We spend our lives being paranoid about death, murder, homicide,
42
113000
3000
Մենք անց ենք կացնում մեր կյանքը` սարսափելով մահվանից, սպանությունից, մարդասպանությունից,
02:11
you name it; it's on the front page of every paper, CNN.
43
116000
4000
ինքներդ շարունակեք թվարկումը: Այդ ամենը ցանկացած թերթի շապիկին են, CNN-ի հաղորդումներում:
02:15
Look at homicide at the bottom, for God's sake.
44
120000
3000
Աստծու սիրուն, նայեք ներքևում գրված սպանությունների թվաքանակին:
02:18
Right?
45
123000
1000
Ճիշտ չե՞մ:
02:19
(Laughter)
46
124000
2000
(Ծիծաղ)
02:21
(Applause)
47
126000
5000
(Ծափահարություններ)
02:26
Every single one of those in the red
48
131000
2000
Այն կարմիրներից յուրաքանչյուրը
02:28
is a diet-related disease.
49
133000
2000
սննդի հետ կապված հիվանդություն է:
02:30
Any doctor, any specialist will tell you that.
50
135000
3000
Ցանկացած բժիշկ, ցանկացած մասնագետ կասի դա ձեզ:
02:33
Fact: Diet-related disease is the biggest killer
51
138000
3000
Փաստ է: Սննդին առնչվող հիվանդություններն ամենահաջողակ մարդասպաններն են
02:36
in the United States, right now, here today.
52
141000
3000
Միացյալ Նահանգներում. հենց հիմա, այստեղ, այսօր:
02:42
This is a global problem.
53
147000
2000
Սա համընդհանուր հիմնախնդիր է:
02:44
It's a catastrophe.
54
149000
2000
Սա աղետ է:
02:46
It's sweeping the world.
55
151000
2000
Դա տարածվում է ողջ աշխարհով:
02:48
England is right behind you, as usual.
56
153000
2000
Անգլիան հենց ձեր հետևում է, ինչպես միշտ:
02:50
(Laughter)
57
155000
4000
(Ծիծաղ)
02:54
I know they were close, but not that close.
58
159000
3000
Ես գիտեի, որ նրանք մոտ են, բայց ոչ այդքան:
02:57
We need a revolution.
59
162000
2000
Մենք հեղափոխության կարիք ունենք:
02:59
Mexico, Australia, Germany, India, China,
60
164000
3000
Մեքսիկա, Ավստրալիա, Գերմանիա, Հնդկաստան, Չինաստան.
03:02
all have massive problems of obesity and bad health.
61
167000
3000
բոլորն ունեն ահռելի խնդիրներ ճարպակալման և անառողջության հետ:
03:06
Think about smoking.
62
171000
2000
Մտածեք ծխելու մասին:
03:08
It costs way less than obesity now.
63
173000
3000
Ներկա դրությամբ այն ավելի քիչ ծախսատար է, քան ճարպակալումը:
03:11
Obesity costs you Americans
64
176000
3000
Ճարպակալման հետ կապված ծախսերը Ամերիկացիների համար
03:14
10 percent of your healthcare bills,
65
179000
3000
կազմում են առողջական ծախսերի 10 տոկոսը:
03:17
150 billion dollars a year.
66
182000
3000
150 միլիարդ դոլար տարեկան:
03:20
In 10 years, it's set to double:
67
185000
3000
Տաս տարի հետո այն կկրկնապատկվի:
03:23
300 billion dollars a year.
68
188000
2000
300 միլիարդ դոլար տարեկան:
03:25
And let's be honest, guys, you ain't got that cash.
69
190000
3000
Եվ եկեք ազնիվ լինենք, դուք այդ գումարները չեք ունենա:
03:28
(Laughter)
70
193000
3000
(Ծիծաղ)
03:31
I came here to start a food revolution
71
196000
3000
Ես եկել եմ ասյտեղ, որպեսզի իրականացնեմ սննդի հեղափոխություն,
03:34
that I so profoundly believe in.
72
199000
3000
որին ես ազնվորեն հավատում եմ:
03:37
We need it. The time is now.
73
202000
3000
Մենք դրա կարիքն ունենք: Դրա ժամանակը հենց հիմա է:
03:40
We're in a tipping-point moment.
74
205000
2000
Մենք այժմ բեկումնային փուլում ենք:
03:42
I've been doing this for seven years.
75
207000
2000
Ես սա անում եմ արդեն 7 տարի:
03:44
I've been trying in America for seven years.
76
209000
2000
Ես փորձում եմ Ամերիկայում 7 տարի:
03:46
Now is the time when it's ripe -- ripe for the picking.
77
211000
3000
Այժմ հասունացման պահն է, երբ պետք է արդեն քաղել բերքը:
03:49
I went to the eye of the storm.
78
214000
2000
Ես գնացի հողմին ընդառաջ:
03:51
I went to West Virginia, the most unhealthy state in America.
79
216000
3000
Ես գնացի Արևմտյան Վիրջինիա նահանգ, որն ամենից անառողջ նահանգն է Ամերիկայում:
03:54
Or it was last year.
80
219000
2000
Կամ այն այդպիսին էր անցյալ տարի:
03:56
We've got a new one this year, but we'll work on that next season.
81
221000
3000
Մենք ունենք նորը այս տարի, բայց այդ ուղղությամբ մենք կաշխատենք հետո:
03:59
(Laughter)
82
224000
1000
(Ծիծաղ)
04:00
Huntington, West Virginia.
83
225000
1000
Հանթինգթոն, Արևմտյան Վիրջինիա:
04:01
Beautiful town.
84
226000
2000
Հրաշալի վայր:
04:03
I wanted to put heart and soul and people,
85
228000
3000
Ես ուզում էի օգնել մարդկանց,
04:06
your public,
86
231000
2000
ձեր հասարակությանը,
04:08
around the statistics that we've become
87
233000
2000
հոգով և սրտով հասկանալու այդ վիճակագրությանը,
04:10
so used to.
88
235000
2000
որին այդքան սովոր ենք:
04:12
I want to introduce you to some of the people that I care about:
89
237000
3000
Ես ցանկանում եմ ձեզ ներկայացնել այն մարդկանց, ում համար ես մտահոգ եմ:
04:15
your public, your children.
90
240000
1000
Ձեր հասարակությունը: Ձեր երեխաները:
04:16
I want to show a picture of my friend Brittany.
91
241000
3000
Ես ցանկանում եմ ցույց տալ իմ ընկեր Բրիթանիի լուսանկարը:
04:19
She's 16 years old.
92
244000
2000
Նա 16 տարեկան է:
04:21
She's got six years to live
93
246000
3000
Նրան 6 տարի է մնացել ապրելու
04:24
because of the food that she's eaten.
94
249000
3000
այն սննդի պատճառով, ինչ նա օգտագործել է:
04:27
She's the third generation of Americans
95
252000
3000
Նա ամերիկացիների երրորդ սերնդի ներկայացուցիչ է,
04:30
that hasn't grown up within a food environment
96
255000
2000
որը չի մեծացել է այնպիսի միջավայրում,
04:32
where they've been taught to cook at home or in school,
97
257000
2000
ուր նրան կսովորեցնեին պատրաստել տանը կամ դպրոցում,
04:34
or her mom, or her mom's mom.
98
259000
3000
կամ իր մայրիկի մոտ, կամ տատիկի տանը:
04:37
She has six years to live.
99
262000
3000
Նրան մնացել է ապրել վեց տարի:
04:40
She's eating her liver to death.
100
265000
2000
Նա «ուտեցնում» է իր լյարդը մահվան:
04:42
Stacy, the Edwards family.
101
267000
3000
Սթեյսին, Էդվարդների ընտանիքը:
04:45
This is a normal family, guys.
102
270000
2000
Սա սովորական ընտանիք է, ժաղովու'րդ:
04:47
Stacy does her best, but she's third-generation as well;
103
272000
3000
Սթեյսին ջանում է անել ամեն ինչ, բայց նա էլ է երրորդ սերնդի ներկայացուցիչ.
04:50
she was never taught to cook at home or in school.
104
275000
2000
նրան երբեք չեն սովորեցրել պատրաստել տանը կամ դպրոցում:
04:52
The family's obese.
105
277000
2000
Այդ ընտանիքը տառապում է ճարպակալությամբ:
04:54
Justin here, 12 years old,
106
279000
1000
Ջասթինը, ահա, 12 տարեկան է:
04:55
he's 350 pounds.
107
280000
1000
Նա 350 ֆունտ է կշռում (158 կիլոգրամ):
04:56
He gets bullied, for God's sake.
108
281000
2000
Նա ծաղրի' է ենթարկվում:
04:58
The daughter there, Katie, she's four years old.
109
283000
2000
Աղջիկը` Քեյթը, 4 տարեկան է:
05:00
She's obese before she even gets to primary school.
110
285000
3000
Նա տառապում էր ճարպակալությամբ անգամ մինչև մանկապարտեզ գնալը:
05:03
Marissa, she's all right, she's one of your lot.
111
288000
3000
Մարիսան: Նրա մոտ ամեն ինչ կարգին է: Նա շատերից մեկն է:
05:06
But you know what? Her father, who was obese,
112
291000
3000
Բայց գիտե՞ք ինչ: Ճարպակալությամբ տառապող նրա հայրը
05:09
died in her arms,
113
294000
2000
մահացել է աղջկա ձեռքերի վրա:
05:11
And then the second most important man in her life,
114
296000
2000
Եվ դրանից հետո նրա կյանքի երկրորդ կարևոր մարդը`
05:13
her uncle, died of obesity,
115
298000
3000
նրա հորեղբայրը, նույնպես մահացել է ճարպակալումից:
05:16
and now her step-dad is obese.
116
301000
3000
Այժմ էլ նրա խորթ հայրն է տառապում նույն հիվանդությամբ:
05:19
You see, the thing is
117
304000
2000
Հարցը նրանում է,
05:21
obesity and diet-related disease
118
306000
2000
որ ճարպակալումը և սննդի հետ կապված հիվանդությունները,
05:23
doesn't just hurt the people that have it;
119
308000
2000
ոչ միայն վնասում են դրանցով տառապող մարդկանց,
05:25
it's all of their friends, families,
120
310000
2000
այլ նաև նրանց ընտանիքներին, ընկերներին,
05:27
brothers, sisters.
121
312000
2000
եղբայրներին և քույրերին:
05:29
Pastor Steve:
122
314000
2000
Քահանա Սթիվը:
05:31
an inspirational man, one of my early allies in Huntington, West Virginia.
123
316000
4000
Շատ ոգեշնչող մարդ է: Իմ ամենավաղ հետևորդներից ու համագործակցողներից է Հանթինգթոնում, Արևմտյան Վիրջինիա:
05:35
He's at the sharp knife-edge of this problem.
124
320000
4000
Նա չափազանց մոտ էր կանգնած այս խնդրին:
05:39
He has to bury the people, OK?
125
324000
2000
Նա ստիպված էր թաղել մարդկանց, հասկանու՞մ եք:
05:41
And he's fed up with it. He's fed up with burying his friends,
126
326000
3000
Եվ նա հոգնել էր դրանից: Նա հոգնել էր իր ընկերներին թաղելուց,
05:44
his family, his community.
127
329000
2000
իր ընտանիքին, իր շրջապատի մարդկանց:
05:46
Come winter, three times as many people die.
128
331000
4000
Ձմռանը մահացության դեպքերը երեք անգամ ավելի շատ էին լինում:
05:50
He's sick of it.
129
335000
1000
Նա զզվել էր սրանից:
05:51
This is preventable disease. Waste of life.
130
336000
3000
Այս համաճարակը բուժելի է: Կյանքի անիմաստ կորուստը:
05:54
By the way, this is what they get buried in.
131
339000
3000
Ի դեպ, ահա թե ինչի մեջ են նրանց թաղում:
05:57
We're not geared up to do this.
132
342000
3000
Մենք պատրասված չենք սրա համար:
06:00
Can't even get them out the door -- and I'm being serious --
133
345000
3000
Ի վիճակի չենք դռնից դուրս հանել, լուրջ եմ ասում:
06:03
can't even get them there. Forklift.
134
348000
2000
Չենք կարողանում նրանց նույնիսկ այնտեղ տեղավորել: Բարձրացնող հարմարանքներ են պետք:
06:05
OK, I see it as a triangle, OK?
135
350000
3246
Ես այս ամենը պատկերում եմ եռանկյան տեսքով, ահա:
06:09
This is our landscape of food.
136
353246
1598
Սա մեր սննդի իրավիճակն է:
06:10
I need you to understand it.
137
354844
1263
Ես ցանկանում եմ, որ դուք հասկանաք:
06:12
You've probably heard all this before,
138
356107
893
Դուք հավանաբար սրանք լսել եք նախկինում,
06:12
but let's just go back over it.
139
357000
1646
բայց եկեք վերանայենք այն:
06:14
Over the last 30 years,
140
358646
1354
Անցած 30 տարիների ընթացքում
06:15
what's happened that's ripped the heart out of this country?
141
360000
2000
ի՞նչ տեղի ունեցավ, որ այս երկրի սիրտը հանեց:
06:17
Let's be frank and honest:
142
362000
2000
Եկեք լինենք պարզ և ազնիվ:
06:19
Well, modern-day life.
143
364000
3000
Այսպես: Ժամանակակից կյանքը:
06:22
Let's start with the Main Street.
144
367000
2000
Եկեք սկսենք փողոցներից:
06:24
Fast food has taken over the whole country; we know that.
145
369000
3000
Արագ սնունդը գրավեց ողջ երկիրը: Մենք դա գիտենք:
06:27
The big brands are some of the most important powers,
146
372000
3000
Հեղինակավոր ապրանքանիշերն ունեին ամենամեծ ազդեցությունն ու հզորությունը,
06:30
powerful powers, in this country.
147
375000
2000
հզոր ազդեցություն այս երկրում:
06:32
Supermarkets as well.
148
377000
3000
Սուպերմարկետները նույնպես:
06:35
Big companies. Big companies.
149
380000
2000
Մեծ ընկերությունները: Մեծ ընկերությունները:
06:37
Thirty years ago, most of the food
150
382000
3000
30 տարի առաջ սննդի մեծ մասը
06:40
was largely local and largely fresh.
151
385000
3000
գլխավորապես տեղական էր և հիմնականում թարմ:
06:43
Now it's largely processed and full of all sorts of additives,
152
388000
3000
Այժմ այն հիմանակում վերամշակած է և հագեցած շատ հավելումներով,
06:46
extra ingredients, and you know the rest of the story.
153
391000
3000
լրացուցիչ նյութերով, իսկ պատմության շարունակությունը դուք գիտեք:
06:49
Portion size is obviously a massive, massive problem.
154
394000
3000
Չափաբաժինը ակնհայտորեն մեծ, շատ մեծ խնդիր է:
06:52
Labeling is a massive problem.
155
397000
3000
Պիտակավորումն է շատ մեծ խնդիր:
06:55
The labeling in this country is a disgrace.
156
400000
3000
Պիտակավորուման համակարգաը մեր երկրում ահավոր է:
06:58
They want to be self -- they want to self-police themselves.
157
403000
4000
Նրանք ցանակնում են լինել ինքնա-... Նրանք ցանկանում են ինքնահսկողություն:
07:02
The industry wants to self-police themselves.
158
407000
3000
Արդյունաբերությունը ցանկանում է իրականացնել ինքնավերահսկողություն:
07:05
What, in this kind of climate? They don't deserve it.
159
410000
3000
Ի՞նչ, այպիսի կլիմայի պայմաններում: Նրանք դրան արժանի չեն:
07:08
How can you say something is low-fat when it's full of so much sugar?
160
413000
4000
Ինչպե՞ս կարելի ես ասել, որ ինչ-որ բան քիչ յուղային է, երբ այն այդքան շաքար է պարունակում:
07:12
Home.
161
417000
2000
Տունը:
07:15
The biggest problem with the home
162
420000
2000
Տան հետ կապված մեծագույն խնդիրն
07:17
is that used to be the heart
163
422000
2000
այն է, որ այն եղել է հիմնական վայրը
07:19
of passing on food, food culture,
164
424000
3000
սննդի և դրա մշակույթի փոխանցման համար,
07:22
what made our society.
165
427000
3000
ինչը կազմավորել է մեր հասարակությունը:
07:25
That ain't happening anymore.
166
430000
1000
Սա այլևս այսպես չէ:
07:26
And you know, as we go to work and as life changes,
167
431000
3000
Եվ գիտե՞ք, մինչ մենք գնում ենք աշխատանքի, և մինչ կյանքը փոխվում է,
07:29
and as life always evolves,
168
434000
2000
և մինչ մեր կյանքն անընդհատ առաջ է ընթանում,
07:31
we kind of have to look at it holistically --
169
436000
2000
մենք պետք է դիտարկենք դա ամբողջապես`
07:33
step back for a moment, and re-address the balance.
170
438000
2000
մի պահ հետ գնանք և վերահասցեավորենք բալանսը:
07:35
It ain't happening, hasn't happened for 30 years, OK?
171
440000
3000
Դա տեղի չի ունենում: Չի կատարվել նաև վերջին 30 տարիների ընթացքում:
07:38
I want to show you a situation
172
443000
3000
Ես ցանկանում եմ ձեզ ցուցադրել մի իրավիճակ,
07:41
that is very normal
173
446000
3000
որը հասարակ բան է
07:44
right now; the Edwards family.
174
449000
2000
հիմա: Էդվարդների ընտանիքը:
07:46
(Video) Jamie Oliver: Let's have a talk.
175
451000
2000
(Վիդեո) Ջեմի Օլիվեր. Արի խոսենք:
07:48
This stuff goes through you and your family's body
176
453000
3000
Այս ամենն անցնում է քո և քո ընտանիքի անդամների մարմնով
07:51
every week.
177
456000
2000
ամեն շաբաթ:
07:53
And I need you to know that this is going to kill your children early.
178
458000
6000
Եվ ես ուզում եմ, որ դու իմանաս, որ սա քո երեխաներին վաղ վախճան է բերելու:
07:59
How are you feeling?
179
464000
2000
Ի՞նչ ես դու զգում:
08:01
Stacy: Just feeling really sad and depressed right now.
180
466000
3000
Սթեյսի. Հենց հիմա շատ տխուր և ընկճված վիճակում եմ:
08:04
But, you know, I want my kids to succeed in life
181
469000
3000
Բայց, գիտեք, ես ցանկանում եմ, որ իմ երեխաները հաջողակ լինեն կյանքում,
08:07
and this isn't going to get them there.
182
472000
3000
և սա նրանց այնտեղ չի տանում:
08:10
But I'm killing them.
183
475000
3000
Բայց ես սպանում եմ նրանց:
08:13
JO: Yes you are. You are.
184
478000
3000
ՋՕ. Սպանում ես, այո: Ճիշտ այդպես:
08:16
But we can stop that.
185
481000
3000
Բայց մենք կարող ենք վերջ տալ դրան:
08:22
Normal. Let's get on schools,
186
487000
4000
Շատ պարզ: Եկեք գնանք դպրոցներ,
08:26
something that I'm fairly much a specialist in.
187
491000
3000
մի բան, որում ես իրապես մասնագետ եմ:
08:29
OK, school.
188
494000
2000
Շատ լավ: Դպրոց:
08:31
What is school? Who invented it? What's the purpose of school?
189
496000
3000
Ի՞նչ է դպրոցը: Ո՞վ է այն հիմնադրել: Ի՞նչն է դպրոցների նշանակությունը:
08:34
School was always invented to arm us with the tools
190
499000
3000
Դպրոցը միշտ էլ մեզ տվել է այնպիսի գործիքներ,
08:37
to make us creative, do wonderful things,
191
502000
3000
որոնցով մենք դառնում ենք առավել ստեղծագործ, անում հրաշալի գործեր,
08:40
make us earn a living, etc., etc., etc.
192
505000
3000
սովորում վաստակել ապրուստի համար, և այլն, և այլն, և այլն:
08:43
You know, it's been kind of in this sort of tight box for a long, long time.
193
508000
3000
Գիտեք, երկար ժամանակ դա մի տեսակ ուժեղ արկղիկ էր:
08:46
OK?
194
511000
1000
Այնպես չէ՞:
08:47
But we haven't really evolved it
195
512000
2000
Բայց մենք այն այդպես էլ չենք զարգացրել,
08:49
to deal with the health catastrophes of America, OK?
196
514000
3000
որ չեզոքացնի Ամերիկայի սննդի աղետը, լա՞վ:
08:52
School food is something
197
517000
3000
Դպրոցի կերակուրը մի բան է,
08:55
that most kids -- 31 million a day, actually --
198
520000
3000
ինչով սնվում է 31 միլիոն երեխա օրական, իրականում`
08:58
have twice a day, more than often,
199
523000
3000
օրական երկու անգամ, ավելի քան հաճախ,
09:01
breakfast and lunch, 180 days of the year.
200
526000
3000
նախաճաշ և ճաշ, տարվա 180 օրվա ընթացքում:
09:04
So you could say that school food is quite important, really,
201
529000
3000
Ստացվում է այնպես, որ դպրոցում ստացած սնունդն իրականում շատ ավելի կարևոր դեր ունի`
09:07
judging the circumstances.
202
532000
3000
դատելով հանգամանքներից:
09:10
(Laughter)
203
535000
3000
(Ծիծաղ)
09:15
Before I crack into my rant,
204
540000
2000
Մինչև իմ ամպագոռգոռ բառերին անցնելը,
09:17
which I'm sure you're waiting for ...
205
542000
3000
ինչին կարծում եմ դուք սպասում եք...
09:20
(Laughter)
206
545000
2000
(Ծիծաղ)
09:22
I need to say one thing, and it's so important
207
547000
3000
Ես մի բան պետք է ասեմ և դա այնքան կարևոր է
09:25
in hopefully the magic that happens and unfolds
208
550000
3000
այն հրաշքի իրագործման գործում, որը, հուսով եմ, կատարվելու և իրականանալու է
09:28
in the next three months.
209
553000
1000
հաջորդ երեք ամիսների ընթացքում:
09:29
The lunch ladies, the lunch cooks of America --
210
554000
3723
Ամերիկայի դպրոցական խոհարարուհիները ու խոհարարները...
09:33
I offer myself as their ambassador.
211
557723
3323
Ես ինձ առաջարկում եմ որպես նրանց դեսպան:
09:36
I'm not slagging them off.
212
561046
1954
Ես չեմ նվազեցնում նրանց աշխատանքը:
09:38
They're doing the best they can do.
213
563000
2000
Նրանք անում են այն ամենն, ինչ կարող են:
09:42
They're doing their best.
214
567000
2000
Նրանք անում են լավագույնը:
09:44
But they're doing what they're told,
215
569000
2000
Բայց նրանք անում են այն, ինչ նրանց ասում են,
09:46
and what they're being told to do is wrong.
216
571000
3000
և այն, ինչ նրանց ասում են, սխալ է:
09:49
The system is highly run by accountants;
217
574000
3000
Համակարգը հիմնականում ղեկավարվում է հաշվապահների կողմից:
09:52
there's not enough, or any,
218
577000
2000
Շատ քիչ են կամ չկան
09:54
food-knowledgeable people in the business.
219
579000
2000
սննդից իրոք հասկացող մարդիկ այս գործում:
09:56
There's a problem:
220
581000
2000
Սա խնդիր է:
09:58
If you're not a food expert, and you've got tight budgets
221
583000
2000
Եթե դու սննդի մասնագետ չես, և դու սուղ բյուջե ունես,
10:00
and it's getting tighter, then you can't be creative,
222
585000
2000
որն ավելի ու ավելի է նվազում, ապա դու չես կարող ստեղծագործ լինել,
10:02
you can't duck and dive and write different things around things.
223
587000
3000
և համապատասխանեցնել անհրաժեշտ լուծումները միջոցներիդ:
10:05
If you're an accountant, and a box-ticker,
224
590000
2000
Եթե դու հաշվապահ ես,
10:07
the only thing you can do in these circumstances
225
592000
3000
ապա միակ բանը, որ կարող ես անել այս պարագայում,
10:10
is buy cheaper shit.
226
595000
2000
էժան կեղտ գնելն է:
10:12
Now, the reality is,
227
597000
2000
Այժմ իրականությունն այսպիսին է.
10:14
the food that your kids get every day is fast food,
228
599000
2000
ձեր երեխաների ամենօրյա սնունդը արագ սնունդ է,
10:16
it's highly processed,
229
601000
2000
այն չափազանց մշակված է,
10:18
there's not enough fresh food in there at all.
230
603000
2000
նրանցում պակասում է թարմ սնունդը:
10:20
You know, the amount of additives, E numbers, ingredients you wouldn't believe --
231
605000
4000
Դե գիտեք` հավելումների քանակը, E-կոդերը, բաղադրատարրեր, որոնց մասին ասեմ, դուք չեք հավատա ...
10:24
there's not enough veggies at all. French fries are considered a vegetable.
232
609000
3000
Բանջարեղենի չափաբաժին բացարձակ չկա: Ֆրանսիական ֆրին համարվում է բանջարեղեն:
10:27
Pizza for breakfast. They don't even get given crockery.
233
612000
3000
Պիցցա նախաճաշի համար: Նրանք նույնիսկ սպասք չեն ստանում:
10:30
Knives and forks? No, they're too dangerous.
234
615000
3000
Դանակներ և պատառաքաղնե՞ր: Չէ', դրանք չափազանց վտանգավոր են:
10:33
They have scissors in the classroom,
235
618000
2000
Նրանք դասարանում մկրատներ ունեն,
10:35
but knives and forks? No.
236
620000
2000
բայց դանակներ և պատառաքաղներ` ոչ:
10:37
And the way I look at it is: If you don't have knives and forks in your school,
237
622000
2000
Եվ իմ տեսանկյունը սրա վերաբերյալ այն է, որ եթե դու չունես դանակ և պատառաքաղ քո դպրոցում,
10:39
you're purely endorsing,
238
624000
3000
ապա դու փաստորեն
10:42
from a state level, fast food, because it's handheld.
239
627000
3000
նահանգային մակարդակով սատարում ես արագ սննդին: Քանի որ այն ձեռքով է բռնվում:
10:45
And yes, by the way, it is fast food: It's sloppy joes,
240
630000
2000
Եվ այո, ի դեպ, սա հենց արագ սնունդ է: Դրանք կերակրային սոուսներ են,
10:47
it's burgers, it's wieners,
241
632000
2000
բուրգերներ, սարդելկաներ,
10:49
it's pizzas, it's all of that stuff.
242
634000
4000
պիցցաներ, և նման բաներ:
10:55
Ten percent of what we spend on healthcare, as I said earlier,
243
640000
3000
Մեր առողջական ծախսերի 10 տոկոսն, ինչպես արդեն ասել եմ,
10:58
is on obesity, and it's going to double.
244
643000
3000
ծախսվում է ճարպակալման վրա: Եվ դա կրկնապատկվելու է:
11:01
We're not teaching our kids.
245
646000
2000
Մենք չենք սովորեցնում մեր երեխաներին:
11:03
There's no statutory right to teach kids about food,
246
648000
2000
Չկան նորմատիվ ակտեր, որպեսզի սովորեցնենք մեր երեխաներին սննդի մասին
11:05
elementary or secondary school. OK?
247
650000
2000
նախադպրոցական հաստատություններում կամ դպրոցում, այնպես չէ՞:
11:07
We don't teach kids about food. Right?
248
652000
2000
Մենք չենք սովորեցնում երեխաներին սննդի մասին: Ճի՞շտ է:
11:09
And this is a little clip from an elementary school,
249
654000
2000
Սա մի փոքրիկ տեսահոլովակ է նախադպրոցական հաստատությունից,
11:11
which is very common in England.
250
656000
2000
որը շատ տարածված իրավիճակ է Անգլիայում:
11:16
Video: Who knows what this is?
251
661000
2000
Վիդեո. ՋՕ -Ո՞վ գիտի` ինչ է սա:
11:18
Child: Potatoes. Jamie Oliver: Potato? So, you think these are potatoes?
252
663000
3000
Երեխա. -Կարտոֆիլ: ՋՕ. -Կարտոֆի՞լ: Այսպիսով, դու կարծում ես, որ սա կարտոֆի՞լ է:
11:21
Do you know what that is?
253
666000
2000
Դու գիտե՞ս, թե սա ինչ է:
11:23
Do you know what that is? Child: Broccoli?
254
668000
2000
Իսկ դու՞: Երեխա. -Բրոկոլլի՞:
11:25
JO: What about this? Our good old friend.
255
670000
2000
ՋՕ. -Իսկ սրա մասին ի՞նչ կասեք` մեր հին, լավ ընկերը:
11:27
Do you know what this is, honey? Child: Celery.
256
672000
2000
ՋՕ. -Դու գիտես սա ի՞նչ է, քաղցրիկս: Երեխա. - Կարոս:
11:29
JO: No. What do you think this is? Child: Onion. JO: Onion? No.
257
674000
3000
ՋՕ. -Ոչ: Ի՞նչ եք կարծում, սա ի՞նչ է: Երեխա. -Սոխ: ՋՕ. -Սո՞խ: Ոչ:
11:32
Jamie Oliver: Immediately you get a really clear sense
258
677000
3000
(Ջեմի Օլիվեր) Անմիջապես հասկանում ենք,
11:35
of: Do the kids know anything about where food comes from?
259
680000
3000
թե երեխաները ինչ չգիտեն սննդի մասին:
11:38
Video: JO: Who knows what that is? Child: Uh, pear?
260
683000
2000
Վիդեո. ՋՕ. -Ո՞վ գիտի` ինչ է սա: Երեխա. -Ա~, տանձ է:
11:40
JO: What do you think this is? Child: I don't know.
261
685000
2000
ՋՕ. -Դու ի՞նչ ես կարծում, ի՞նչ է սա: Երեխա. -Ես չգիտեմ:
11:42
JO: If the kids don't know what stuff is,
262
687000
2000
(Ջեմի Օլիվեր) Եթե երեխաները չգիտեն, թե սրանք ինչեր են,
11:44
then they will never eat it.
263
689000
4000
ապա նրանք երբեք դա չեն ուտի:
11:48
(Laughter)
264
693000
1000
(Ծիծաղ)
11:49
JO: Normal. England and America,
265
694000
3000
ՋՕ. -Նորմալ է: Անգլիա և Ամերիկա:
11:52
England and America.
266
697000
2000
Անգլիա և Ամերիկա:
11:54
Guess what fixed that. Guess what fixed that:
267
699000
2000
Գուշակեք, թե ինչը լուծեց այս խնդիրը: Գուշակեք` որն էր լուծումը:
11:56
Two one-hour sessions.
268
701000
2000
Երկու մեկ ժամանոց հավաքույթ:
11:59
We've got to start teaching our kids
269
704000
2000
Մենք պետք է սկսենք սովորեցնել մեր երեխաներին
12:01
about food in schools, period.
270
706000
3000
սննդի մասին դպրոցներում և վերջակետ:
12:04
(Applause)
271
709000
5000
(Ծափահարություններ)
12:09
I want to tell you about something,
272
714000
2000
Ես ցանկանում եմ ձեզ մի բան պատմել:
12:11
I want to tell you about something that kind of
273
716000
3000
Ես ցանկանում եմ ձեզ պատմել,
12:14
epitomizes the trouble that we're in, guys. OK?
274
719000
3000
թե ինչում է կայանում այն մեծ խնդիրը, որը մեզ անհանգստացնում է: Լա՞վ:
12:17
I want to talk about something so basic as milk.
275
722000
4000
Ես ցանկանում եմ խոսել մի այնպիսի հիմնարար բանի մասին, ինչպիսին է կաթը:
12:21
Every kid has the right to milk at school.
276
726000
2000
Յուրաքանչյուր երեխա իրավունք ունի կաթ խմել դպրոցում:
12:23
Your kids will be having milk at school, breakfast and lunch. Right?
277
728000
3000
Ձեր երեխաներն ըմպում են կաթ դպրոցում նախաճաշին և ճաշին, այնպես չէ՞:
12:26
They'll be having two bottles. OK?
278
731000
2000
Նրանք պետք է, որ խմեն 2 շիշ: Հա՞:
12:28
And most kids do.
279
733000
2000
Եվ երեխաների մեծ մասն այդպես էլ անում է:
12:30
But milk ain't good enough anymore.
280
735000
3000
Բայց կաթն այլևս այդքան էլ լավը չէ:
12:33
Because someone at the milk board, right -- and don't get me wrong,
281
738000
2000
Որովհետև ինչ-որ մեկը կաթի արտադրությունից, ինձ սխալ չհասկանաք,
12:35
I support milk -- but someone at the milk board
282
740000
2000
ես կաթի կողմնակից եմ, բայց ինչ-որ մեկը կաթ արտադրողներից
12:37
probably paid a lot of money for some geezer
283
742000
2000
հավանաբար վճարել է բավական շատ գումար ինչ-որ մարդուկի,
12:39
to work out that if you put loads of flavorings and colorings
284
744000
2000
որ նա բացահայտի, որ եթե դու ավելացնես անուշահոտեր, գունավորումներ
12:41
and sugar in milk, right,
285
746000
2000
և շաքարավազ կաթի մեջ,
12:43
more kids will drink it. Yeah.
286
748000
3000
ավելի շատ երեխաներ կխմեն այն: Այո:
12:46
(Claps)
287
751000
1000
(Ծափ է տալիս)
12:47
And obviously now that's going to catch on.
288
752000
2000
Եվ անտարակույս, հիմա դա ավելի է տարածվելու:
12:49
The apple board is going to work out
289
754000
2000
Խնձորի ոլորտի կազմակերպությունները կբացահայտեն,
12:51
that if they make toffee apples they'll eat more apples as well.
290
756000
2000
որ եթե նրանք պատրաստեն իրիսային խնձորներ, ավելի շատ կսպառեն դրանցից:
12:53
Do you know what I mean?
291
758000
2000
Գիտեք չէ՞` ինչ նկատի ունեմ:
12:55
For me, there ain't no need to flavor the milk.
292
760000
3000
Ինձ համար կարիք չկա կաթին համ հաղորդելու:
12:58
Okay? There's sugar in everything.
293
763000
2000
Լա՞վ: Շաքարավազ կա ամե՜ն ինչում:
13:00
I know the ins and outs of those ingredients.
294
765000
2000
Ես գիտեմ դրանց բոլոր բաղադրիչները:
13:02
It's in everything. Even the milk hasn't escaped
295
767000
3000
Դրանք ամեն ինչի մեջ են: Նույնիսկ կաթը չի փրկվել,
13:05
the kind of modern-day problems.
296
770000
2000
այսպես ասած, օրվա մոդայիկ խնդիրներից:
13:07
There's our milk. There's our carton.
297
772000
2000
Այնտեղ մեր կաթն է: Այնտեղ մեր արկղն է:
13:09
In that is nearly as much sugar
298
774000
2000
Դրանում համարյա այնքան շախարավազ կա, ինչքան
13:11
as one of your favorite cans of fizzy pop,
299
776000
2000
ձեր սիրելի գազավորված ըմպելիքի մեկ բաժակում:
13:13
and they are having two a day.
300
778000
2000
Եվ նրանք դա խմում են օրական երկու անգամ:
13:15
So, let me just show you.
301
780000
2000
Այսպիսով, պարզապես թույլ տվեք ցույց տամ ձեզ:
13:17
We've got one kid, here,
302
782000
4000
Մենք ունենք մի երեխա, ահա,
13:21
having, you know, eight tablespoons of sugar a day.
303
786000
5000
ով օգտագործում է ութ ճաշի գդալ շաքարավազ օրական:
13:26
You know, there's your week.
304
791000
3000
Ահա, սա ձեզ մեկ շաբաթ:
13:29
There's your month.
305
794000
3000
Սա էլ մեկ ամիս:
13:32
And I've taken the liberty of putting in
306
797000
2000
Եվ ես համարձակություն եմ ունեցել համադրելու
13:34
just the five years of elementary school sugar,
307
799000
3000
նախադպրոցական հաստատություններում 5 տարում ստացած շաքարը
13:40
just from milk.
308
805000
2000
միմիայն կաթից:
13:45
Now, I don't know about you guys,
309
810000
2000
Այժմ, չգիտեմ դուք ինչպես,
13:47
but judging the circumstances, right,
310
812000
3000
բայց դատելով հանգամանքներից, հա՞,
13:50
any judge in the whole world,
311
815000
2000
յուրաքանչյուր դատավոր ողջ աշխարհում,
13:52
would look at the statistics and the evidence,
312
817000
3000
նայելով վիճակագրությանը և դեպքերին,
13:55
and they would find any government of old
313
820000
2000
ցանկացած կառավարության կճանաչեր
13:57
guilty of child abuse. That's my belief.
314
822000
2000
մեղավոր երեխաներին վնաս պատճառելու մեջ: Դա իմ համոզմունքն է:
13:59
(Applause)
315
824000
9000
(Ծափահարություններ)
14:08
Now, if I came up here, and I wish I could come up here today
316
833000
3000
Այժմ, եթե ես գայի այստեղ, և կուզենայի այդպես գալ,
14:11
and hang a cure for AIDS or cancer,
317
836000
3000
և ներկայացնել ՁԻԱՀ-ի կամ քաղցկեղի բուժումը,
14:14
you'd be fighting and scrambling to get to me.
318
839000
4000
դուք կպայքարեիք և կհրեիք միմյանց ինձ հասնելու համար:
14:18
This, all this bad news, is preventable.
319
843000
3000
Սրանք` բոլոր այս վատ նորությունները, լուծելի հարցեր են:
14:21
That's the good news.
320
846000
2000
Դա լավ նորություն է:
14:23
It's very, very preventable.
321
848000
2000
Դրանք լիովին կանխարգելվող են:
14:25
So, let's just think about, we got a problem here,
322
850000
3000
Այնպես որ եկեք մտածենք դրա մասին, մենք ունենք խնդիր,
14:28
we need to reboot.
323
853000
2000
մենք կարիք ունենք վերագործարկման:
14:30
Okay so, in my world, what do we need to do?
324
855000
3000
Լավ, այսպես, իմ պատկերացմամբ` ի՞նչ պետք է մենք անենք:
14:33
Here is the thing, right,
325
858000
2000
Ահա խնդիրը, այնպես չէ՞:
14:35
it cannot just come from one source.
326
860000
2000
Դա չի կարող ծնվել միայն մեկ ակունքից:
14:37
To reboot and make real tangible change,
327
862000
3000
Վերագործարկել և իրականացնել իրապես նշանակալի փոփոխություններ,
14:40
real change, so that I could look you in the white of the eyes
328
865000
3000
իրական փոփոխություններ, այնպես, որ ես կարողանամ նայել ձեր աչքերի մեջ
14:43
and say, "In 10 years time,
329
868000
2000
և ասել. «10 տարի հետո
14:45
the history of your children's lives,
330
870000
2000
ձեր երեխաների կյանքը
14:47
happiness -- and let's not forget, you're clever if you eat well,
331
872000
3000
երջանիկ կլինի, և եկեք չմոռանանք, որ դուք խելացի եք, եթե ճիշտ եք սնվում,
14:50
you know you're going to live longer --
332
875000
2000
դուք գիտեք, որ կապրեք ավելի երկար,
14:52
all of that stuff, it will look different. OK?"
333
877000
2000
և այս ամեն ինչը այլ տեսք կունենա: Լա՞վ:
14:54
So, supermarkets.
334
879000
3000
Այսպիսով, սուպերմարկետները:
14:57
Where else do you shop so religiously?
335
882000
2000
Ուրիշ որտե՞ղ եք դուք այդքան հավատարմորեն գնումներ կատարում:
14:59
Week in, week out.
336
884000
2000
Շաբաթը շաբաթի վրա:
15:01
How much money do you spend, in your life, in a supermarket?
337
886000
3000
Ինչքա՞ն եք դուք ծախսում ձեր կյանքի ընթացում սուպերմարկետներում:
15:04
Love them. They just sell us what we want. All right.
338
889000
3000
Սիրում եք դրանք: Նրանք վաճառում են մեզ այն, ինչ մենք ցանկանում ենք: Շատ լավ:
15:07
They owe us, to put a food ambassador
339
892000
2000
Նրանք պարտավոր են մեզ համար նշանակել հատուկ սննդի "դեսպան"
15:09
in every major supermarket.
340
894000
3000
յուրաքանչյուր մեծ սուպերմարկետում:
15:12
They need to help us shop. They need to show us how to cook
341
897000
3000
Նրանք պետք է մեզ օգնեն գնումներ կատարել: Նրանք կարիք ունեն մեզ սովորեցնելու, թե ինչպես մենք պատրաստենք
15:15
quick, tasty, seasonal meals
342
900000
2000
արագ, համեղ, սեզոնային սնունդ
15:17
for people that are busy.
343
902000
2000
այն մարդկանց համար, ովքեր զբաղված են:
15:19
This is not expensive.
344
904000
2000
Սա թանկ չէ:
15:21
It is done in some, and it needs to be done across the board
345
906000
2000
Որոշ տեղերում դա արվում է: Եվ պետք է շարունակվի ու տարածվի
15:23
in America soon, and quick.
346
908000
3000
Ամերիկայի ողջ տարածքով շուտ և շատ արագ:
15:26
The big brands, you know, the food brands,
347
911000
3000
Խոշոր ընկերությունները, գիտեք, սննդի ընկերությունները,
15:29
need to put food education
348
914000
2000
պետք է ներդնեն սննդի ուսուցում
15:31
at the heart of their businesses.
349
916000
2000
իրենց բիզնեսի հիմքում:
15:33
I know, easier said than done.
350
918000
2000
Ես գիտեմ` ավելի հեշտ է ասել, քան անել:
15:35
It's the future. It's the only way.
351
920000
2000
Դա ապագան է: Դա միակ ելքն է:
15:37
Fast food. With the fast-food industry
352
922000
4000
Արագ սնունդ: Արագ սննդի արդյունաբերությունը,
15:41
you know, it's very competitive.
353
926000
2000
գիտեք, շատ մրցակցային է:
15:43
I've had loads of secret papers and dealings
354
928000
2000
Ես ունեմ բազում գաղտնի թղթեր և համաձայնություններ, որոնք
15:45
with fast food restaurants.
355
930000
2000
կնքված են եղել արագ սննդի ռեստորանների միջև:
15:47
I know how they do it.
356
932000
2000
Ես գիտեմ` ինչպես են նրանք դա անում:
15:49
I mean basically they've weaned us on
357
934000
2000
Նկատի ունեմ` նրանք մեզ մանկուց սովորեցրել են
15:51
to these hits of sugar, salt and fat, and x, y, and z,
358
936000
3000
շաքարավազին, աղին և ճարպերին և շատ այլ բաների:
15:54
and everyone loves them. Right?
359
939000
2000
Եվ բոլորը սիրում են դրանք, այնպես չէ՞:
15:56
So, these guys are going to be part of the solution.
360
941000
3000
Այսպիսով, այս մարդիկ պետք է լուծեն այս հիմնահարցը:
15:59
But we need to get the government to work
361
944000
2000
Բայց մեզ համար կարևոր է, որ կառավարությունն աշխատանքներ տանի
16:01
with all of the fast food purveyors and the restaurant industry,
362
946000
3000
արագ սննդի բոլոր մատակարարների և ռեստորանային բիզնեսի ներկայացուցիչներ հետ:
16:04
and over a five, six, seven year period
363
949000
2000
Եվ հինգ, վեց, յոթ տարիների ընթացքում
16:06
wean of us off the extreme amounts
364
951000
3000
հետ սովորեցնի մեզ այդքան շատ քանակության
16:09
of fat, sugar, fat and all the other non-food ingredients.
365
954000
3000
ճարպի, շաքարավազի և այլ ոչ սննդային հավելումների օգտագործումից:
16:12
Now, also, back to the sort of big brands: Labeling,
366
957000
3000
Այժմ, նորից անդրադառնալով խոշոր բրենդներին և պիտակներին,
16:15
I said earlier, is an absolute farce
367
960000
3000
ինչի մասին խոսեցինք քիչ առաջ, ամբողջովին կեղծ են
16:18
and has got to be sorted.
368
963000
2000
և դրանք անպայման պետք է դասակարգվեն:
16:20
OK, school.
369
965000
3000
Լավ, դպրոցը:
16:23
Obviously in schools we owe it to them
370
968000
2000
Ակնհայտորեն դպրոցների դեպքում մենք նրանց ենք պարտական,
16:25
to make sure those 180 days of the year,
371
970000
2000
համոզված լինելու, որ այդ 180 օրը տարվա ընթացքում,
16:27
from that little precious age of four,
372
972000
2000
չորս տարեկան հասակից
16:29
til 18, 20, 24, whatever,
373
974000
2000
մինչև 18, 20, 24, ինչևէ,
16:31
they need to be cooked
374
976000
2000
նրանք պետք է պատրաստեն
16:33
proper, fresh food
375
978000
3000
պատշաճ թարմ սնունդ
16:36
from local growers on site. OK?
376
981000
2000
օգտագործելով տեղական արտադրության ապրանքներ, լա՞վ:
16:38
There needs to be a new standard of fresh, proper food
377
983000
2000
Պետք է լինեն պատշաճ թարմ սննդի նոր ստանդարտներ
16:40
for your children. Yeah?
378
985000
2000
մեր երեխաների համար: Այո՞:
16:42
(Applause)
379
987000
5000
(Ծափահարություններ)
16:47
Under the circumstances, it's profoundly important
380
992000
3000
Հանգամանքներից ելնելով` չափազանց կարևոր է,
16:50
that every single American child leaves school
381
995000
3000
որ յուրաքանչյուր ամերիկացի աշակերտ դպրոցից հետո
16:53
knowing how to cook 10 recipes
382
998000
2000
իմանա, թե ինչպես պատրաստել 10 տեսակի բաղադրատոմսեր,
16:55
that will save their life.
383
1000000
2000
որոնք կփրկեն իրենց կյանքը:
16:57
Life skills.
384
1002000
2000
Կենսական հմտություններ:
16:59
(Applause)
385
1004000
1000
(Ծափահարություններ)
17:00
That means that they can be students, young parents,
386
1005000
3000
Դա նշանակում է, որ նրանք կարող են լինել ուսանողներ, երիտասարդ ծնողներ
17:03
and be able to sort of duck and dive
387
1008000
3000
և ի վիճակի լինեն տարբերակելու լավը վատից
17:06
around the basics of cooking,
388
1011000
2000
սննդի պատրաստման տարրական հարցերում,
17:08
no matter what recession hits them next time. If you can cook,
389
1013000
2000
և կարևոր չէ, թե ինչպիսի անկումներ են սպասվում հաջորդ անգամ: Եթե դու կարողանում ես պատրաստել,
17:10
recession money doesn't matter.
390
1015000
2000
դրամային ճգնաժամերը նշանակություն չունեն:
17:12
If you can cook, time doesn't matter.
391
1017000
4000
Եթե դու կարողանում ես պատրաստել, ժամանակը կարևոր չէ:
17:16
The workplace, we haven't really talked about it.
392
1021000
3000
Աշխատատեղը: Մենք չենք խոսել դրա մասին:
17:19
You know, it's now time for corporate responsibility
393
1024000
3000
Գիտեք, հիմա ժամանակն է, որպեսզի կազմակերպությունը պատասխանատու լինի
17:22
to really look at what they feed
394
1027000
2000
նրա համար, թե իրականում ինչով են կերակրում
17:24
or make available to their staff.
395
1029000
2000
կամ ինչ հնարավորություններ ունեն նրանց աշխատակիցները:
17:26
The staff are the moms and dads of America's children.
396
1031000
4000
Աշխատակիցները Ամերիկայի երեխաների մայրերն ու հայրերն են:
17:30
Marissa, her father died in her hand,
397
1035000
2000
Մարիսան, հայրը մահացել է նրա ձեռքերի մեջ,
17:32
I think she'd be quite happy
398
1037000
2000
կարծում եմ, նա լիովին երջանիկ կլիներ,
17:34
if corporate America could start feeding their staff properly.
399
1039000
3000
եթե «կորպորատիվ» Ամերիկան կարողանար սկսել կերակրել իրենց աշխատողներին պատշաճ կերպով:
17:37
Definitely they shouldn't be left out.
400
1042000
2000
Անկասկած, նրանք չպետք է անտեսվեն:
17:39
Let's go back to the home.
401
1044000
2000
Եկեք վերադառնանք դեպի տուն:
17:41
Now, look, if we do all this stuff, and we can,
402
1046000
2000
Այժմ, նայեք, եթե մենք անենք այս ամբողջը, և մենք կարող ենք դա անել,
17:43
it's so achievable. You can care and be commercial.
403
1048000
3000
այն այնքան հասանելի է: Դուք կարող եք հոգ տանել և առանց մեծ ծախսերի:
17:46
Absolutely.
404
1051000
2000
Լիովին:
17:48
But the home needs to start passing on
405
1053000
2000
Բայց ընտանիքը պետք է սկսի
17:50
cooking again, for sure.
406
1055000
2000
կերակրամշակույթի փոխանցումը, իհարկե:
17:52
For sure, pass it on as a philosophy.
407
1057000
2000
Անկասկած, փոխանցելով դա իբրև փիլիսոփայություն:
17:54
And for me it's quite romantic,
408
1059000
2000
Ինձ համար դա բավական ռոմանտիկ է:
17:56
but it's about if one person teaches three people
409
1061000
2000
Բայց պատկերացրեք, եթե մի հոգի սովորեցնի միայն երեքին,
17:58
how to cook something,
410
1063000
2000
թե ինչպես կերակուր պատրաստել,
18:00
and they teach three of their mates,
411
1065000
2000
իսկ հետո նրանք էլ իրենց հերթին փոխանցեն իրենց ծանոթներին,
18:02
that only has to repeat itself 25 times,
412
1067000
2000
և դա ընդամենը 25 անգամ կրկնելուց հետո,
18:04
and that's the whole population of America.
413
1069000
2938
այն կընդգրկի Ամերիկայի ողջ բնակչությունը:
18:07
Romantic, yes, but
414
1071938
2646
Ռոմանտիկ է, այո, բայց
18:10
most importantly,
415
1074584
1416
կարևորն այն է,
18:11
it's about trying to get people to realize
416
1076000
3107
որ դրանով փորձում ես մարդկանց հասկացնել,
18:15
that every one of your individual efforts
417
1079107
2216
որ ձեր յուրաքանչյուրի անհատական ջանքը
18:17
makes a difference.
418
1081323
1000
կբերի լուրջ փոփոխությունների:
18:18
We've got to put back what's been lost.
419
1082323
2246
Մենք պետք է հետ բերենք այն, ինչ կորցրել ենք:
18:20
Huntington's Kitchen. Huntington, where I made this program,
420
1084569
4538
Հանթինգթոնի Խոհանոց: Հանթինգթոնը, որտեղ ես պատրաստել եմ այս ծրագիրը,
18:25
you know, we've got this prime-time program that hopefully
421
1089107
893
գիտեք, մենք ունեցանք ճիշտ ժամանակին կատարված ծրագիր` հուսալով, որ
18:25
will inspire people to really get on this change.
422
1090000
3000
կոգեշնչենք մարդկանց իսկապես կատարել այդ փոփոխությունները:
18:28
I truly believe that change will happen.
423
1093000
2000
Ես իսկապես հավատում եմ, որ փոփոխություններն անպայման կլինեն:
18:30
Huntington's Kitchen. I work with a community.
424
1095000
2000
Հանթինգթոնի Խոհանոց: Ես աշխատել եմ հասարակության հետ:
18:32
I worked in the schools. I found local sustainable funding
425
1097000
4000
Ես աշխատել եմ դպրոցների հետ: Ես գտա տեղական հաստատուն ֆինանսավորում`
18:36
to get every single school in the area,
426
1101000
2584
տարածաշրջանի յուրաքանչյուր դպրոց
18:39
from the junk, onto the fresh food:
427
1103584
2523
աղտոտված սննդի միջավայրից առողջ սննդի միջավայր ներգրավելու համար:
18:42
six-and-a-half grand per school.
428
1106107
1893
Վեց ու կես հազար դոլար մեկ դպրոցի համար:
18:43
(Applause)
429
1108000
1230
(Ծափահարություններ)
18:45
That's all it takes, six-and-a-half grand per school.
430
1109230
2770
Ահա թե ինչքան է հարկավոր: Վեց ու կես հազար դոլար մեկ դպրոցի համար:
18:47
The Kitchen is 25 grand a month. Okay?
431
1112000
2000
Յուրաքանչյուր խոհանոցի համար 25 հազար դոլար ամսական: Լա՞վ:
18:49
This can do 5,000 people a year,
432
1114000
3738
Դա կարող է սպասարկել 5000 մարդ տարեկան,
18:53
which is 10 percent of their population,
433
1117738
1754
որը կազմում է բնակչության 10 տոկոսը:
18:55
and it's people on people.
434
1119492
1784
Եվ սա ընթանում է մի մարդուց դեպի մյուսը:
18:57
You know, it's local cooks teaching local people.
435
1121276
1724
Գիտեք, տեղացի խոհարարները սովորեցնում են տեղացի բնակիչներին:
18:58
It's free cooking lessons, guys, free cooking lessons in the Main Street.
436
1123000
4507
Դրանք խոհարարության անվճար դասընթացներ են, ժողովուրդ, ազատ դասընթացներ գլխավոր փողոցներում:
19:03
This is real, tangible change, real, tangible change.
437
1127507
4493
Սա իրականություն է, նկատելի փոփոխություն, իրական, շոշափելի փոփոխություն:
19:07
Around America, if we just look back now,
438
1132000
3000
Ողջ Ամերիկայում, եթե հետ նայենք,
19:10
there is plenty of wonderful things going on.
439
1135000
3000
շատ հրաշալի բաներ են տեղի ունենում:
19:13
There is plenty of beautiful things going on. There are angels
440
1138000
2000
Բավական շատ հրաշալի բաներ են տեղի ունենում: Կան հրեշտակներ
19:15
around America doing great things
441
1140000
3000
Ամերիկայում, որոնք հրաշքներ են գործում
19:18
in schools -- farm-to-school set-ups,
442
1143000
3000
դպրոցներում, կազմակերպում են դպրոցների կարգերը,
19:21
garden set-ups, education --
443
1146000
3000
պարտեզային կարգերը, կրթությունը:
19:24
there are amazing people doing this already.
444
1149000
2000
Հրաշալի մարդիկ արդեն զբաղվում են սրանով:
19:26
The problem is they all want to roll out what they're doing
445
1151000
2000
Խնդիրն այն է, որ նրանք ցանկանում են ընդլայնել իրենց գործողությունները
19:28
to the next school, and the next,
446
1153000
2000
հաջորդ դպրոցում, և հաջորդում:
19:30
but there's no cash.
447
1155000
2000
Բայց կանխիկ փող չկա:
19:32
We need to recognize the experts and the angels quickly,
448
1157000
4000
Մենք պետք է արագ ճանաչենք մասնագետներին և փերիներին,
19:36
identify them, and allow them to easily find the resource
449
1161000
3000
ճանաչենք նրանց և թույլ տանք նրանց հետշությամբ գտնեն ռեսուրսներ,
19:39
to keep rolling out what they're already doing,
450
1164000
2000
շարունակելու այն, ինչ արդեն անում են
19:41
and doing well.
451
1166000
2000
և անում են պատշաճ մակարդակով:
19:43
Businesses of America need to support
452
1168000
2000
Ամերիկայում գործարարությունը պետք է աջակցի
19:45
Mrs. Obama to do the things that she wants to do.
453
1170000
3000
տկն. Օբամային անել այն, ինչ նա ձգտում է անել:
19:48
(Applause)
454
1173000
6000
(Ծափահարություններ)
19:54
And look, I know it's weird
455
1179000
2000
Եվ, տեսեք, ես գիտեմ, որ շատ տարօրինակ է,
19:56
having an English person standing here before you
456
1181000
3000
որ անգլիացին կանգնած է այստեղ ձեր առջև և
19:59
talking about all this.
457
1184000
2000
խոսում է այս ամենի մասին:
20:01
All I can say is: I care. I'm a father,
458
1186000
3000
Ընդամենը ես կարող եմ ասել, որ ես մտահոգ եմ: Ես հայր եմ:
20:04
and I love this country,
459
1189000
2000
Եվ ես սիրում եմ այս երկիրը:
20:06
and I believe truly, actually,
460
1191000
3000
Եվ ես իսկապես հավատում եմ,
20:09
that if change can be made in this country,
461
1194000
3000
որ եթե հնարավոր է իրականացնել փոփոխություններ այս երկրում,
20:12
beautiful things will happen around the world. If America does it,
462
1197000
2000
ապա շատ հրաշալի բաներ կարող են տեղի ունենալ ողջ աշխարհում: Եթե Ամերիկան արեց դա,
20:14
I believe other people will follow.
463
1199000
2000
ես հավատում եմ, որ մյուսները կհետևեն դրան:
20:16
It's incredibly important.
464
1201000
2000
Դա չափազանց կարևոր է:
20:18
(Applause)
465
1203000
7000
(Ծափահարություններ)
20:25
When I was in Huntington, trying to get a few things to work
466
1210000
2000
Երբ ես Հանթինգթոնում փորձում էի որոշ բաներ իրագործել,
20:27
when they weren't, I thought "If I had a magic wand,
467
1212000
3000
որոնք չէի ստացվում, ես մտածում էի, թե կախարդական փայտիկ ունենալու դեպքում
20:33
what would I do?" And I thought, "You know what?
468
1218000
2000
ի՞նչ կանեի: Եվ ես մտածեցի, գիտե՞ք ինչ:
20:35
I'd just love to be put in front of some of the most amazing
469
1220000
4000
Ես կցանկանայի լինել Ամերիկայի ամենից հրաշալի
20:39
movers and shakers in America."
470
1224000
2000
բարեփոխիչներից ու առաջ տանողներից մեկը:
20:41
And a month later, TED phoned me up and gave me this award.
471
1226000
5000
Եվ մեկ ամիս անց TED-ը զանգահարեց ինձ և տվեց ինձ այս մրցանակը:
20:46
I'm here.
472
1231000
2000
Ես այստեղ եմ:
20:50
So, my wish.
473
1235000
2000
Այսպիսով, իմ երազանքը:
20:56
Dyslexic, so I'm a bit slow.
474
1241000
2000
Ես դիսլեքսիկ եմ, դրա համար մի քիչ դանդաղ կկարդամ:
21:03
My wish
475
1248000
2000
Իմ երազանքն է
21:05
is for you to help a strong,
476
1250000
2000
օգնել ձեզ
21:07
sustainable movement
477
1252000
2000
կատարել կայուն շարժում
21:09
to educate every child
478
1254000
4000
կրթելու համար յուրաքանչյուր երեխայի
21:13
about food,
479
1258000
2000
սննդի մասին,
21:15
to inspire families to cook again,
480
1260000
3000
ոգեշնչելու ընտանիքներին նորից պատրաստել սնունդ,
21:18
and to empower people everywhere
481
1263000
4000
և հնարավորություն տալու բոլորին ամենուր
21:22
to fight obesity.
482
1267000
2000
պայքարել ճարպակալության դեմ:
21:24
(Applause)
483
1269000
10000
(Ծափահարություններ)
21:34
Thank you.
484
1279000
2000
Շնորհակալություն
21:36
(Applause)
485
1281000
9000
(Ծափահարություններ)
ABOUT THE SPEAKER
Jamie Oliver - Chef, activistJamie Oliver is transforming the way we feed ourselves, and our children. The winner of the 2010 TED Prize, he's on a mission to teach every family about eating better and living healthier lives.
Why you should listen
Jamie Oliver has been drawn to the kitchen since he was a child working in his father's pub. He showed not only a precocious culinary talent but also a passion for inspiring people to eat fresh, honest, delicious food. While serving as sous chef at the River Cafe in London, the BBC took note of him. His series, The Naked Chef, debuted in 1999. In the years since, he has built a worldwide media empire of TV shows, books, cookware and magazines, all based on a formula of simple, unpretentious food that invites everyone to get busy in the kitchen.
As much as Oliver's cooking is generous, so is his business model. The Jamie Oliver Food Foundation trains young chefs from disadvantaged backgrounds to work in his restaurants and runs an extensive gardening program that teaches children where food comes from. Series like Jamie's School Dinner, Jamie's Ministry of Food and Jamie Oliver's Food Revolution combine his work in the kitchen with serious activism and community organizing -- to create change on both the individual and governmental level.
Oliver uses his fame and charm to highlight the changes people need to make in their diet and lifestyles. With the 2010 TED Prize, he set the vision for Jamie's Food Revolution, a global campaign to educate kids about food and inspire families to cook again. More than 750,000 people have signed up to be a part of it. At the same time, Oliver continues to advocate for policy changes, like sugar reduction and clearer food labeling.
Jamie Oliver | Speaker | TED.com