TED2010
Jamie Oliver: Teach every child about food
Điều ước giải TED Prize của Jamie Oliver: Dạy cho con trẻ về thực phẩm
Filmed:
Readability: 3.2
9,428,806 views
Chia sẻ những câu chuyện mang thông điệp mạnh mẽ từ dự án chống béo phì ở Huntington, W. Va., Jamie Oliver, người được phong tặng giải thưởng TED Prize, ủng hộ việc lên án mạnh mẽ sự làm ngơ của chúng ta đối với thực phẩm.
Jamie Oliver - Chef, activist
Jamie Oliver is transforming the way we feed ourselves, and our children. The winner of the 2010 TED Prize, he's on a mission to teach every family about eating better and living healthier lives. Full bio
Jamie Oliver is transforming the way we feed ourselves, and our children. The winner of the 2010 TED Prize, he's on a mission to teach every family about eating better and living healthier lives. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Sadly,
0
0
2000
Buồn thay,
00:17
in the next 18 minutes when I do our chat,
1
2000
3000
trong 18 phút tới khi chúng ta trò chuyện,
00:20
four Americans that are alive
2
5000
3000
bốn người Mỹ đang sống
00:23
will be dead
3
8000
2000
sẽ chết
00:25
from the food that they eat.
4
10000
3000
vì thức ăn mà họ dùng.
00:28
My name's Jamie Oliver. I'm 34 years old.
5
13000
4000
Tôi tên là Jamie Oliver. Tôi 34 tuổi.
00:32
I'm from Essex in England
6
17000
2000
Đến từ hạt Essex ở Anh Quốc.
00:34
and for the last seven years
7
19000
3000
Và trong suốt 7 năm qua,
00:37
I've worked fairly tirelessly
8
22000
3000
Tôi đã làm việc không mệt mỏi
00:40
to save lives in my own way.
9
25000
3000
để cứu sống mạng người theo cách riêng của tôi.
00:43
I'm not a doctor;
10
28000
2000
Tôi không phải là bác sĩ.
00:45
I'm a chef,
11
30000
2000
Tôi là một đầu bếp,
00:47
I don't have expensive equipment
12
32000
2000
Tôi không có dụng cụ
00:49
or medicine.
13
34000
2000
hay thuốc đắt tiền.
00:51
I use information, education.
14
36000
3000
Tôi sử dụng thông tin, sự giáo dục.
00:54
I profoundly believe that the power of food
15
39000
3000
Tôi tin tưởng mạnh mẽ rằng quyền năng của thực phẩm
00:57
has a primal place in our homes
16
42000
3000
có một chỗ đứng cực kì thiết yếu trong gia đình chúng ta
01:00
that binds us to the best bits of life.
17
45000
4000
nó kết nối chúng ta với những điều tốt đẹp nhất trong đời.
01:06
We have an awful,
18
51000
2000
Hiện nay, chúng ta có một thực tế rất,
01:08
awful reality right now.
19
53000
4000
rất xấu xa.
01:13
America, you're at the top of your game.
20
58000
3000
Hỡi Hoa Kỳ, các bạn là những người dẫn đầu trong trò chơi này.
01:16
This is one of the most unhealthy countries in the world.
21
61000
4000
Đây là một trong những nước kém lành mạnh nhất trên thế giới.
01:20
Can I please just see a raise of hands
22
65000
2000
Xin phép cho tôi nhờ mọi người giơ tay
01:22
for how many of you have children in this room today?
23
67000
3000
xem có bao nhiều người trong phòng này ngày hôm nay đã có con?
01:25
Please put your hands up.
24
70000
2000
Vui lòng giơ tay lên.
01:27
Aunties, uncles, you can continue to
25
72000
1000
Kể cả dì, cậu, mợ, vân vân...
01:28
put your hands up, aunties and uncles as well.
26
73000
3000
Các bạn hãy giơ tay lên. Tính cả dì hoặc cậu luôn.
01:31
Most of you. OK.
27
76000
2000
Hầu như toàn bộ trong số các bạn. OK.
01:33
We, the adults of the last four generations,
28
78000
3000
Chúng ta, những người lớn trong suốt bốn thế hệ vừa qua,
01:36
have blessed our children with the destiny
29
81000
3000
đã ban cho con cái chúng ta một định mệnh
01:39
of a shorter lifespan
30
84000
2000
với tuổi thọ ngắn hơn
01:41
than their own parents.
31
86000
3000
bậc cha mẹ của họ.
01:44
Your child will live a life ten years younger
32
89000
3000
Con cái của các bạn sẽ sống 10 năm
01:47
than you
33
92000
2000
ít hơn các bạn
01:49
because of the landscape of food that we've built around them.
34
94000
3000
bởi vì môi trường ăn uống mà chúng ta đã xây dựng xung quanh chúng.
01:52
Two-thirds of this room,
35
97000
3000
Hai phần ba số người trong khán phòng này,
01:55
today, in America, are statistically overweight or obese.
36
100000
3000
ngày hôm nay, ở Hoa Kỳ, theo số liệu thống kê, đang mắc chứng thừa cân hay béo phì.
01:58
You lot, you're all right, but we'll get you eventually, don't worry.
37
103000
3000
Các bạn ở đây, các bạn thì vẫn bình thường, nhưng cứ yên tâm đi, sẽ không được lâu nữa đâu .
02:01
(Laughter)
38
106000
1000
(Tiếng cười)
02:02
Right?
39
107000
1000
Chẳng phải thế sao?
02:03
The statistics of bad health are clear,
40
108000
3000
Những số liệu về sức khỏe kém rất,
02:06
very clear.
41
111000
2000
rất rõ ràng.
02:08
We spend our lives being paranoid about death, murder, homicide,
42
113000
3000
Chúng ta dành cả đời lo lắng hoang tưởng về tử vong, giết người,
02:11
you name it; it's on the front page of every paper, CNN.
43
116000
4000
đủ thứ. Chúng ở trên trang đầu mọi tờ báo, CNN.
02:15
Look at homicide at the bottom, for God's sake.
44
120000
3000
Hãy nhìn số án mạng nằm tít ở phía dưới cùng kìa, lạy ơn Chúa.
02:18
Right?
45
123000
1000
Đúng không nào?
02:19
(Laughter)
46
124000
2000
(Tiếng cười)
02:21
(Applause)
47
126000
5000
(Vỗ tay)
02:26
Every single one of those in the red
48
131000
2000
Mỗi nguyên nhân mày đỏ trên biểu đồ
02:28
is a diet-related disease.
49
133000
2000
toàn bộ đều là những bệnh liên quan đến ăn uống.
02:30
Any doctor, any specialist will tell you that.
50
135000
3000
Bất kỳ bác sỹ nào, chuyên gia nào cũng sẽ nói cho bạn điều này.
02:33
Fact: Diet-related disease is the biggest killer
51
138000
3000
Đó là sự thật. Bệnh liên quan đến ăn uống là kẻ giết người lớn nhất
02:36
in the United States, right now, here today.
52
141000
3000
ở Hoa Kỳ, ngay bây giờ, ngay hôm nay.
02:42
This is a global problem.
53
147000
2000
Đây cũng là vấn đề của toàn cầu.
02:44
It's a catastrophe.
54
149000
2000
Đây là một vấn nạn khủng khiếp.
02:46
It's sweeping the world.
55
151000
2000
Nó đang càn quét khắp thế giới.
02:48
England is right behind you, as usual.
56
153000
2000
Anh Quốc thì đang ở ngay phía sau các bạn, như thường lệ.
02:50
(Laughter)
57
155000
4000
(Tiếng cười)
02:54
I know they were close, but not that close.
58
159000
3000
Ấy ấy, tôi biết là hai nước đã khá gần gũi với nhau nhưng không gần gũi đến thế đâu.
02:57
We need a revolution.
59
162000
2000
Chúng ta cần một cuộc cách mạng.
02:59
Mexico, Australia, Germany, India, China,
60
164000
3000
Mexico, Úc, Đức, Ấn Độ, Trung Quốc,
03:02
all have massive problems of obesity and bad health.
61
167000
3000
tất cả đều có vấn đề về béo phì và sức khỏe kém.
03:06
Think about smoking.
62
171000
2000
Hãy thử nghĩ về thuốc lá.
03:08
It costs way less than obesity now.
63
173000
3000
Hút thuốc bây giờ còn không tốn kém bằng bệnh béo phì.
03:11
Obesity costs you Americans
64
176000
3000
Bệnh béo phì làm tiêu tốn của những người Mỹ các bạn
03:14
10 percent of your healthcare bills,
65
179000
3000
10 phần trăm tổng hóa đơn bệnh viện.
03:17
150 billion dollars a year.
66
182000
3000
150 tỷ đô la mỗi năm.
03:20
In 10 years, it's set to double:
67
185000
3000
Trong 10 năm tới, con số này sẽ tăng gấp đôi.
03:23
300 billion dollars a year.
68
188000
2000
300 tỷ đô la mỗi năm.
03:25
And let's be honest, guys, you ain't got that cash.
69
190000
3000
Thành thật mà nói, các bạn làm gì có đủ bấy nhiêu tiền.
03:28
(Laughter)
70
193000
3000
(Tiếng cười)
03:31
I came here to start a food revolution
71
196000
3000
Tôi đến đây để khởi đầu một cuộc cách mạng thực phẩm
03:34
that I so profoundly believe in.
72
199000
3000
mà tôi tin tưởng rất mạnh mẽ.
03:37
We need it. The time is now.
73
202000
3000
Chúng ta cần nó. Thời điểm là bây giờ.
03:40
We're in a tipping-point moment.
74
205000
2000
Chúng ta đang ở thời khắc quyết định.
03:42
I've been doing this for seven years.
75
207000
2000
Tôi đã làm việc này suốt bảy năm.
03:44
I've been trying in America for seven years.
76
209000
2000
Tôi đã không ngừng cố gắng ở Hoa Kỳ suốt bảy năm.
03:46
Now is the time when it's ripe -- ripe for the picking.
77
211000
3000
Bây giờ là thời khắc chín muồi -- đủ chín để nhặt trái.
03:49
I went to the eye of the storm.
78
214000
2000
Tôi đã đến vùng mắt bão.
03:51
I went to West Virginia, the most unhealthy state in America.
79
216000
3000
Tôi đã đến West Virginia, bang có thói quen ăn uống kém lành mạnh nhất ở Mỹ.
03:54
Or it was last year.
80
219000
2000
Hoặc năm trước nó đã giữ danh hiệu ấy.
03:56
We've got a new one this year, but we'll work on that next season.
81
221000
3000
Năm nay là một bang khác, nhưng chúng tôi sẽ lo tiếp vào mùa tiếp theo.
03:59
(Laughter)
82
224000
1000
(Tiếng cười)
04:00
Huntington, West Virginia.
83
225000
1000
Huntington tại West Virginia.
04:01
Beautiful town.
84
226000
2000
Một thị trấn đẹp.
04:03
I wanted to put heart and soul and people,
85
228000
3000
Tôi muốn đặt vào đó cả trái tim, tâm hồn và con người,
04:06
your public,
86
231000
2000
quần chúng của các bạn,
04:08
around the statistics that we've become
87
233000
2000
quanh những số liệu mà chúng ta
04:10
so used to.
88
235000
2000
đã quá quen thuộc.
04:12
I want to introduce you to some of the people that I care about:
89
237000
3000
Tôi muốn giới thiệu tới các bạn những người mà tôi quan tâm đến.
04:15
your public, your children.
90
240000
1000
Cộng đồng các bạn. Con trẻ của các bạn.
04:16
I want to show a picture of my friend Brittany.
91
241000
3000
Tôi muốn cho các bạn xem bức hình của Brittany.
04:19
She's 16 years old.
92
244000
2000
Cô ấy 16 tuổi.
04:21
She's got six years to live
93
246000
3000
Cô ấy chỉ sống được thêm sáu năm nữa.
04:24
because of the food that she's eaten.
94
249000
3000
bởi vì những thực phẩm mà cô ấy đã dùng.
04:27
She's the third generation of Americans
95
252000
3000
Cô là thế hệ thứ ba của những người Mỹ
04:30
that hasn't grown up within a food environment
96
255000
2000
đã không được nuôi nấng trong một môi trường thức ăn lành mạnh
04:32
where they've been taught to cook at home or in school,
97
257000
2000
mà họ được dạy nấu nướng ở trường hay ở nhà,
04:34
or her mom, or her mom's mom.
98
259000
3000
mẹ cô cũng vậy, bà ngoại cô cũng vậy.
04:37
She has six years to live.
99
262000
3000
Cô chỉ còn sống thêm được sáu năm.
04:40
She's eating her liver to death.
100
265000
2000
Cô ấy đang hủy hoại lá gan của mình.
04:42
Stacy, the Edwards family.
101
267000
3000
Stacy ở gia đình Edwards.
04:45
This is a normal family, guys.
102
270000
2000
Đây là quang cảnh trong một gia đình bình thường, các bạn à.
04:47
Stacy does her best, but she's third-generation as well;
103
272000
3000
Stacy đã cố hết sức nhưng cô ấy cũng là thế hệ thứ ba;
04:50
she was never taught to cook at home or in school.
104
275000
2000
Cô ấy đã không được dạy cách nấu nướng ở nhà lẫn ở trường.
04:52
The family's obese.
105
277000
2000
Cả nhà đều bị béo phì.
04:54
Justin here, 12 years old,
106
279000
1000
Justin, 12 tuổi.
04:55
he's 350 pounds.
107
280000
1000
Cậu bé nặng 350 pound.
04:56
He gets bullied, for God's sake.
108
281000
2000
Cậu ấy thậm chí còn bị bắt nạt, lạy ơn Chúa.
04:58
The daughter there, Katie, she's four years old.
109
283000
2000
Cô con gái, Katie, mới bốn tuổi.
05:00
She's obese before she even gets to primary school.
110
285000
3000
Cô bé mắc chứng béo phì trước cả khi vào trường tiểu học.
05:03
Marissa, she's all right, she's one of your lot.
111
288000
3000
Marissa. Cô ấy thì ổn. Cô ấy là một trong số các bạn.
05:06
But you know what? Her father, who was obese,
112
291000
3000
Nhưng các bạn biết gì không? Bố cô ấy mắc chứng béo phì
05:09
died in her arms,
113
294000
2000
đã qua đời trong vòng tay cô ấy.
05:11
And then the second most important man in her life,
114
296000
2000
Sau đó người đàn ông quan trọng thứ nhì trong đời cô ấy,
05:13
her uncle, died of obesity,
115
298000
3000
chú cô ấy, cũng chết vì béo phì.
05:16
and now her step-dad is obese.
116
301000
3000
Và đến giờ cha dượng cô ấy cũng bị béo phì.
05:19
You see, the thing is
117
304000
2000
Các bạn thấy đấy, vấn đề là
05:21
obesity and diet-related disease
118
306000
2000
béo phì và các chứng bệnh liên quan đến ăn uống
05:23
doesn't just hurt the people that have it;
119
308000
2000
không chỉ làm hại những người mắc bệnh;
05:25
it's all of their friends, families,
120
310000
2000
nó làm ảnh hưởng đến bạn bè, gia đình,
05:27
brothers, sisters.
121
312000
2000
anh trai, em gái của họ.
05:29
Pastor Steve:
122
314000
2000
Mục sư Steve.
05:31
an inspirational man, one of my early allies in Huntington, West Virginia.
123
316000
4000
Người đàn ông đầy tâm hồn, là một trong những đồng minh đầu tiên của tôi tại Huntington, West Virginia.
05:35
He's at the sharp knife-edge of this problem.
124
320000
4000
Ông ấy phải chứng kiến mặt xấu xa nhất của căn bệnh này.
05:39
He has to bury the people, OK?
125
324000
2000
Ông ấy phải chôn những người này.
05:41
And he's fed up with it. He's fed up with burying his friends,
126
326000
3000
Và ông ấy đã quá buồn chán với việc này. Ông không muốn phải chôn cất bạn bè,
05:44
his family, his community.
127
329000
2000
người thân và cộng đồng của mình.
05:46
Come winter, three times as many people die.
128
331000
4000
Mùa đông đến, số người chết tăng gấp ba lần.
05:50
He's sick of it.
129
335000
1000
Ông ấy quá ngán với điều đó.
05:51
This is preventable disease. Waste of life.
130
336000
3000
Đây là một căn bệnh có thể ngăn ngừa được. Quả là sự phung phí mạng sống.
05:54
By the way, this is what they get buried in.
131
339000
3000
Vả lại, đây là cái hòm để chôn họ.
05:57
We're not geared up to do this.
132
342000
3000
Chúng ta không sẵn sàng để làm việc này.
06:00
Can't even get them out the door -- and I'm being serious --
133
345000
3000
Thậm chí không thể mang họ ra khỏi nhà, tôi nói thật đấy.
06:03
can't even get them there. Forklift.
134
348000
2000
Không thể dùng sức người để khiêng quan tài. Phải dùng đến máy nâng.
06:05
OK, I see it as a triangle, OK?
135
350000
3246
OK, tôi nghĩ về nó như một hình tam giác.
06:09
This is our landscape of food.
136
353246
1598
Đây là môi trường thức ăn của chúng ta.
06:10
I need you to understand it.
137
354844
1263
Các bạn cần phải hiểu về nó.
06:12
You've probably heard all this before,
138
356107
893
Có người có thể đã biết rồi,
06:12
but let's just go back over it.
139
357000
1646
nhưng hãy cùng xem lại.
06:14
Over the last 30 years,
140
358646
1354
Trong suốt 30 năm qua,
06:15
what's happened that's ripped the heart out of this country?
141
360000
2000
điều gì xảy ra đã lấy mất con tim của đất nước này?
06:17
Let's be frank and honest:
142
362000
2000
Hãy thẳng thắn và thành thật.
06:19
Well, modern-day life.
143
364000
3000
Đó là cuộc sống hiện đại.
06:22
Let's start with the Main Street.
144
367000
2000
Hãy bắt đầu với Main Street (môi trường lề phố).
06:24
Fast food has taken over the whole country; we know that.
145
369000
3000
Thức ăn nhanh đã che phủ toàn bộ quốc gia. Chúng ta đã điều đó.
06:27
The big brands are some of the most important powers,
146
372000
3000
Những nhãn hiệu lớn chiếm giữ những quyền thế to lớn nhất,
06:30
powerful powers, in this country.
147
375000
2000
tại quốc gia này.
06:32
Supermarkets as well.
148
377000
3000
Các siêu thị cũng vậy.
06:35
Big companies. Big companies.
149
380000
2000
Các công ty lớn. Các tập đoàn lớn.
06:37
Thirty years ago, most of the food
150
382000
3000
30 năm trước, hầu hết thức ăn
06:40
was largely local and largely fresh.
151
385000
3000
đều được sản xuất tại các vùng lân cận và rất tươi ngon.
06:43
Now it's largely processed and full of all sorts of additives,
152
388000
3000
Giờ đây hầu hết là đồ được chế biến dây chuyền với đủ loại gia chất,
06:46
extra ingredients, and you know the rest of the story.
153
391000
3000
nguyên vật liệu thêm vào và các bạn biết phần còn lại của câu chuyện rồi đấy.
06:49
Portion size is obviously a massive, massive problem.
154
394000
3000
Quy mô khẩu phần là một vấn đề lớn, cực lớn.
06:52
Labeling is a massive problem.
155
397000
3000
Nhãn bao bì là một vấn đề cực lớn.
06:55
The labeling in this country is a disgrace.
156
400000
3000
Nhãn bao bì ở đất nước này thật đáng hổ thẹn.
06:58
They want to be self -- they want to self-police themselves.
157
403000
4000
Họ muốn tự ... Họ muốn tự kiểm soát lẫn nhau.
07:02
The industry wants to self-police themselves.
158
407000
3000
Ngành công nghiệp muốn tự kiểm soát lẫn nhau.
07:05
What, in this kind of climate? They don't deserve it.
159
410000
3000
Thế nhưng, trong môi trường này? Họ không xứng đáng với điều đó.
07:08
How can you say something is low-fat when it's full of so much sugar?
160
413000
4000
Làm thế nào mà có thể nói một món là ít béo khi nó chứa nhiều đường như thế cơ chứ?
07:12
Home.
161
417000
2000
Gia đình.
07:15
The biggest problem with the home
162
420000
2000
Vấn đề lớn nhất trong gia đình
07:17
is that used to be the heart
163
422000
2000
đây là nơi cốt lõi
07:19
of passing on food, food culture,
164
424000
3000
để truyền đạt cho nhau văn hóa ăn uống,
07:22
what made our society.
165
427000
3000
là cái hình thành xã hội chúng ta.
07:25
That ain't happening anymore.
166
430000
1000
Điều này không còn tồn tại nữa.
07:26
And you know, as we go to work and as life changes,
167
431000
3000
Các bạn biết đấy, khi chúng ta trưởng thành, đi làm, cuộc sống thay đổi,
07:29
and as life always evolves,
168
434000
2000
và khi cuộc sống tiến hóa,
07:31
we kind of have to look at it holistically --
169
436000
2000
chúng ta phải nhìn lại vấn đề một cách khách quan --
07:33
step back for a moment, and re-address the balance.
170
438000
2000
lùi lại một chút và nhận xét lại sự cân đối.
07:35
It ain't happening, hasn't happened for 30 years, OK?
171
440000
3000
Điều đó không còn nữa. Ít nhất là trong suốt 30 năm qua.
07:38
I want to show you a situation
172
443000
3000
Tôi muốn cho các bạn xem một trường hợp
07:41
that is very normal
173
446000
3000
rất bình thường.
07:44
right now; the Edwards family.
174
449000
2000
ngay bây giờ. Gia đình Edwards.
07:46
(Video) Jamie Oliver: Let's have a talk.
175
451000
2000
(Đoạn phim) Jamie Oliver: Nào chúng ta hãy trò chuyện một chút.
07:48
This stuff goes through you and your family's body
176
453000
3000
Những thứ này đi vào cơ thể cô và gia đình cô
07:51
every week.
177
456000
2000
mỗi tuần.
07:53
And I need you to know that this is going to kill your children early.
178
458000
6000
Và tôi muốn cô biết rằng chúng sẽ giết chết con cái của cô.
07:59
How are you feeling?
179
464000
2000
Cô cảm thấy thế nào?
08:01
Stacy: Just feeling really sad and depressed right now.
180
466000
3000
Stacy: Tôi thấy buồn và chán nản lắm.
08:04
But, you know, I want my kids to succeed in life
181
469000
3000
Nhưng anh biết đấy, tôi muốn con tôi thành đạt trong cuộc sống
08:07
and this isn't going to get them there.
182
472000
3000
và những thứ này sẽ không đem chúng tới đó được.
08:10
But I'm killing them.
183
475000
3000
Nhưng chính tôi là người đang giết chết chúng.
08:13
JO: Yes you are. You are.
184
478000
3000
JO: Phải rồi. Phải rồi.
08:16
But we can stop that.
185
481000
3000
Nhưng chúng ta có thể dừng điều đó lại được mà.
08:22
Normal. Let's get on schools,
186
487000
4000
Bình thường. Giờ hãy nói về trường học,
08:26
something that I'm fairly much a specialist in.
187
491000
3000
nơi mà tôi có nhiều kinh nghiệm hoạt động.
08:29
OK, school.
188
494000
2000
OK. Trường học.
08:31
What is school? Who invented it? What's the purpose of school?
189
496000
3000
Trường học là gì? Ai đã sáng chế ra trường học? Mục đích của trường học là gì?
08:34
School was always invented to arm us with the tools
190
499000
3000
Trường học ra đời là để chuẩn bị cho ta những công cụ
08:37
to make us creative, do wonderful things,
191
502000
3000
giúp chúng ta sáng tạo, làm những điều tuyệt vời,
08:40
make us earn a living, etc., etc., etc.
192
505000
3000
giúp chúng ta kiếm tiền, vân vân, vân vân và vân vân.
08:43
You know, it's been kind of in this sort of tight box for a long, long time.
193
508000
3000
Các bạn biết đấy, mọi thứ kiểu như đã gói gọn trong một cái hộp chật chội trong một thời gian dài.
08:46
OK?
194
511000
1000
OK?
08:47
But we haven't really evolved it
195
512000
2000
Chúng ta chưa thật sự tiến hóa
08:49
to deal with the health catastrophes of America, OK?
196
514000
3000
để đối phó với cơn bão sức khỏe của Hoa Kỳ, OK?
08:52
School food is something
197
517000
3000
Thức ăn ở trường là thứ
08:55
that most kids -- 31 million a day, actually --
198
520000
3000
mà hầu hết trẻ em -- khoảng 31 triệu em một ngày --
08:58
have twice a day, more than often,
199
523000
3000
dùng hai lần mỗi ngày, nhiều hơn là thường xuyên,
09:01
breakfast and lunch, 180 days of the year.
200
526000
3000
bữa sáng và trưa, 180 ngày mỗi năm.
09:04
So you could say that school food is quite important, really,
201
529000
3000
Do đó có thể nói thức ăn ở trường khá là quan trọng,
09:07
judging the circumstances.
202
532000
3000
thật tình mà nói.
09:10
(Laughter)
203
535000
3000
(Tiếng cười)
09:15
Before I crack into my rant,
204
540000
2000
Trước khi tôi lại bắt đầu phàn nàn,
09:17
which I'm sure you're waiting for ...
205
542000
3000
điều mà chắc chắn các bạn đang mong đợi...
09:20
(Laughter)
206
545000
2000
(Tiếng cười)
09:22
I need to say one thing, and it's so important
207
547000
3000
Tôi muốn nói một điều, và nó rất quan trọng
09:25
in hopefully the magic that happens and unfolds
208
550000
3000
hy vọng rằng điều kỳ diệu sẽ xảy ra
09:28
in the next three months.
209
553000
1000
trong ba tháng tới.
09:29
The lunch ladies, the lunch cooks of America --
210
554000
3723
Các cô nhân viên cấp dưỡng của Hoa Kỳ ...
09:33
I offer myself as their ambassador.
211
557723
3323
Tôi tự hiến mình ra làm đại sứ của họ.
09:36
I'm not slagging them off.
212
561046
1954
Tôi không trách gì họ cả.
09:38
They're doing the best they can do.
213
563000
2000
Họ đang làm tốt nhất trong khả năng của mình.
09:42
They're doing their best.
214
567000
2000
Họ đang làm hết sức.
09:44
But they're doing what they're told,
215
569000
2000
Nhưng họ chỉ làm những điều được bảo mà thôi
09:46
and what they're being told to do is wrong.
216
571000
3000
và những gì họ được bảo phải làm theo là sai.
09:49
The system is highly run by accountants;
217
574000
3000
Hệ thống được điều hành bởi hầu hết là các kế toán viên.
09:52
there's not enough, or any,
218
577000
2000
Không có đủ, hay thậm chí không có,
09:54
food-knowledgeable people in the business.
219
579000
2000
người có kiến thức về thực phẩm trong số đó.
09:56
There's a problem:
220
581000
2000
Có một vấn đề ở đây.
09:58
If you're not a food expert, and you've got tight budgets
221
583000
2000
Nếu bạn không phải là chuyên gia thực phẩm và bạn ngân sách của bạn khá chật hẹp
10:00
and it's getting tighter, then you can't be creative,
222
585000
2000
và nó ngày càng thu hẹp lại, thì lúc đó bạn không thể sáng tạo được nữa,
10:02
you can't duck and dive and write different things around things.
223
587000
3000
bạn cũng không thể đi tìm hiểu những mặt khác của vấn đề.
10:05
If you're an accountant, and a box-ticker,
224
590000
2000
Nếu bạn là kế toán viên và là người đánh dấu vào các hạng mục theo quy định,
10:07
the only thing you can do in these circumstances
225
592000
3000
điều duy nhất mà bạn có thể làm trong những tình huống như thế này
10:10
is buy cheaper shit.
226
595000
2000
là mua đồ rẻ hơn mà thôi.
10:12
Now, the reality is,
227
597000
2000
Thực tế là,
10:14
the food that your kids get every day is fast food,
228
599000
2000
thực phẩm con cái các bạn ăn hằng ngày là đồ ăn nhanh,
10:16
it's highly processed,
229
601000
2000
đã được chế biến sẵn,
10:18
there's not enough fresh food in there at all.
230
603000
2000
trong đó không đủ thực phẩm tươi.
10:20
You know, the amount of additives, E numbers, ingredients you wouldn't believe --
231
605000
4000
Các bạn biết đấy, hàm lượng gia chất, số E, các thành phần mà các bạn sẽ không thể tin được...
10:24
there's not enough veggies at all. French fries are considered a vegetable.
232
609000
3000
Không đủ rau quả chút nào cả. Khoai tây chiên thậm chí được xem là rau quả.
10:27
Pizza for breakfast. They don't even get given crockery.
233
612000
3000
Pizza làm bữa sáng. Thậm chí còn không có đĩa chén sành sứ.
10:30
Knives and forks? No, they're too dangerous.
234
615000
3000
Dao và nĩa? Không đâu, chúng quá nguy hiểm.
10:33
They have scissors in the classroom,
235
618000
2000
Trong phòng học có kéo
10:35
but knives and forks? No.
236
620000
2000
nhưng dao và nĩa thì không.
10:37
And the way I look at it is: If you don't have knives and forks in your school,
237
622000
2000
Theo tôi, nếu không có dao nĩa trong trường học,
10:39
you're purely endorsing,
238
624000
3000
thì chúng ta đang ủng hộ thức ăn nhanh
10:42
from a state level, fast food, because it's handheld.
239
627000
3000
ngay từ cấp độ liên bang. Bởi vì mọi đồ ăn đều được cầm bốc.
10:45
And yes, by the way, it is fast food: It's sloppy joes,
240
630000
2000
Và vâng, tiện thể mà nói, đó đúng là thức ăn nhanh. Đó là bánh burger sloppy joe,
10:47
it's burgers, it's wieners,
241
632000
2000
bánh mì nhân thịt, xúc xích,
10:49
it's pizzas, it's all of that stuff.
242
634000
4000
pizza, những thứ như thế.
10:55
Ten percent of what we spend on healthcare, as I said earlier,
243
640000
3000
10 phần trăm số tiền chúng ta dùng cho y tế, như tôi đã nói,
10:58
is on obesity, and it's going to double.
244
643000
3000
là cho bệnh béo phì. Nó sẽ tăng gấp đôi trong tương lai.
11:01
We're not teaching our kids.
245
646000
2000
Chúng ta không dạy dỗ con cái chúng ta.
11:03
There's no statutory right to teach kids about food,
246
648000
2000
Không có điều luật nào bảo phải dạy cho trẻ về thực phẩm,
11:05
elementary or secondary school. OK?
247
650000
2000
mẫu giáo hay tiểu học đều không có. OK?
11:07
We don't teach kids about food. Right?
248
652000
2000
Chúng ta đâu có dạy trẻ về thực phẩm, đúng không?
11:09
And this is a little clip from an elementary school,
249
654000
2000
Và đây là đoạn video ngắn thu hình tại một trường mẫu giáo,
11:11
which is very common in England.
250
656000
2000
mà rất phổ thông tại Anh quốc.
11:16
Video: Who knows what this is?
251
661000
2000
Video: Ai biết quả này là gì không?
11:18
Child: Potatoes. Jamie Oliver: Potato? So, you think these are potatoes?
252
663000
3000
Học sinh: Khoai tây. Jamie Oliver: Khoai tây? Cháu nghĩ đây là khoai tây?
11:21
Do you know what that is?
253
666000
2000
Ai biết quả này là gì?
11:23
Do you know what that is? Child: Broccoli?
254
668000
2000
Có ai biết không? Học sinh: Bông cải xanh?
11:25
JO: What about this? Our good old friend.
255
670000
2000
JO: Còn cái này thì sao? Người bạn thân thuộc của chúng ta.
11:27
Do you know what this is, honey? Child: Celery.
256
672000
2000
Cháu biết đây là gì không? Học sinh: Cần tây
11:29
JO: No. What do you think this is? Child: Onion. JO: Onion? No.
257
674000
3000
JO: Không đúng. Có ai khác biết không? Học sinh: Hành tây. JO: Hành tây? Cũng không phải.
11:32
Jamie Oliver: Immediately you get a really clear sense
258
677000
3000
Ngay tức thì bạn thấy rõ ràng
11:35
of: Do the kids know anything about where food comes from?
259
680000
3000
rằng liệu trẻ em có biết thực phẩm đến từ đâu ra không.
11:38
Video: JO: Who knows what that is? Child: Uh, pear?
260
683000
2000
Video: JO: Ai biết trái này là gì? Học sinh: Ờ, trái lê.
11:40
JO: What do you think this is? Child: I don't know.
261
685000
2000
JO: Còn trái này thì sao? Học sinh: Cháu không biết.
11:42
JO: If the kids don't know what stuff is,
262
687000
2000
JO: Nếu bọn trẻ không biết những thứ này là gì
11:44
then they will never eat it.
263
689000
4000
thì chúng sẽ không bao giờ ăn những thứ đó.
11:48
(Laughter)
264
693000
1000
(Tiếng cười)
11:49
JO: Normal. England and America,
265
694000
3000
JO: Bình thường thôi. Anh Quốc và Hoa Kỳ,
11:52
England and America.
266
697000
2000
Anh Quốc và Hoa Kỳ.
11:54
Guess what fixed that. Guess what fixed that:
267
699000
2000
Thử đoán xem cái gì đã giải quyết vấn đề đó. Hãy thử đoán xem cái gì đã giải quyết vấn đề đó
11:56
Two one-hour sessions.
268
701000
2000
Hai buổi học một tiếng đồng hồ.
11:59
We've got to start teaching our kids
269
704000
2000
Chúng ta phải bắt đầu dạy bọn trẻ
12:01
about food in schools, period.
270
706000
3000
về thực phẩm tại trường, chấm hết.
12:04
(Applause)
271
709000
5000
(Vỗ tay)
12:09
I want to tell you about something,
272
714000
2000
Tôi muốn nói cho các bạn biết về một điều,
12:11
I want to tell you about something that kind of
273
716000
3000
Tôi muốn nói cho các bạn biết về một điều mà
12:14
epitomizes the trouble that we're in, guys. OK?
274
719000
3000
là bức tranh thu nhỏ về vấn đề nhức nhối của chúng ta. OK?
12:17
I want to talk about something so basic as milk.
275
722000
4000
Tôi muốn nói về một thứ cực kỳ căn bản như sữa.
12:21
Every kid has the right to milk at school.
276
726000
2000
Mọi trẻ em có quyền uống sữa ở trường.
12:23
Your kids will be having milk at school, breakfast and lunch. Right?
277
728000
3000
Con cái các bạn sẽ uống sữa ở trường, bữa sáng và trưa. Đúng không?
12:26
They'll be having two bottles. OK?
278
731000
2000
Chúng có hai hộp. Đúng chứ?
12:28
And most kids do.
279
733000
2000
Hầu hết đều vậy.
12:30
But milk ain't good enough anymore.
280
735000
3000
Nhưng đến sữa cũng không còn tốt nữa.
12:33
Because someone at the milk board, right -- and don't get me wrong,
281
738000
2000
Vì có ai đó trong ban quyết định về sữa -- đừng hiểu lầm tôi,
12:35
I support milk -- but someone at the milk board
282
740000
2000
tôi ủng hộ sữa, nhưng có ai đó trong ban quyết định,
12:37
probably paid a lot of money for some geezer
283
742000
2000
có lẽ đã trả một đống tiền cho một tên nào đó
12:39
to work out that if you put loads of flavorings and colorings
284
744000
2000
sáng chế ra việc nếu bỏ nhiều vị và màu mè
12:41
and sugar in milk, right,
285
746000
2000
và đường vào sữa,
12:43
more kids will drink it. Yeah.
286
748000
3000
thì sẽ có nhiều trẻ uống sửa hơn. Đúng thế.
12:46
(Claps)
287
751000
1000
(Vỗ tay)
12:47
And obviously now that's going to catch on.
288
752000
2000
Rõ ràng điều đó đang thành trào lưu.
12:49
The apple board is going to work out
289
754000
2000
Ban quyết định về táo cũng đang làm việc
12:51
that if they make toffee apples they'll eat more apples as well.
290
756000
2000
theo kiểu nếu làm mứt táo thì bọn trẻ sẽ ăn táo nhiều hơn.
12:53
Do you know what I mean?
291
758000
2000
Các bạn có hiểu ý tôi không?
12:55
For me, there ain't no need to flavor the milk.
292
760000
3000
Theo tôi, không cần thiết phải bỏ vị vào sữa.
12:58
Okay? There's sugar in everything.
293
763000
2000
Đường hiện diện khắp nơi trong mọi thực phẩm.
13:00
I know the ins and outs of those ingredients.
294
765000
2000
Tôi biết rành mạch từng thứ nguyên liệu này.
13:02
It's in everything. Even the milk hasn't escaped
295
767000
3000
Nó ở trong mọi thứ. Thậm chí sữa cũng không tránh khỏi
13:05
the kind of modern-day problems.
296
770000
2000
vấn nạn này.
13:07
There's our milk. There's our carton.
297
772000
2000
Đây là sữa của chúng ta. Đây là bao bì giấy.
13:09
In that is nearly as much sugar
298
774000
2000
Ở trong đó, lượng đường nhiều bằng
13:11
as one of your favorite cans of fizzy pop,
299
776000
2000
lượng đường trong một lon kẹo fizzy pop.
13:13
and they are having two a day.
300
778000
2000
Và bọn trẻ uống 2 hộp mỗi ngày.
13:15
So, let me just show you.
301
780000
2000
Vì thế, để tôi minh họa cho các bạn.
13:17
We've got one kid, here,
302
782000
4000
Một đứa trẻ,
13:21
having, you know, eight tablespoons of sugar a day.
303
786000
5000
tiêu thụ 8 muỗng đường mỗi ngày, các bạn biết đấy.
13:26
You know, there's your week.
304
791000
3000
Các bạn biết đấy, đây là lượng trong một tuần.
13:29
There's your month.
305
794000
3000
Đây là một tháng.
13:32
And I've taken the liberty of putting in
306
797000
2000
Và tôi đã tự cho phép bản thân phụ thêm vào
13:34
just the five years of elementary school sugar,
307
799000
3000
lượng đường của 5 năm của bậc tiểu học
13:40
just from milk.
308
805000
2000
từ một mình sữa.
13:45
Now, I don't know about you guys,
309
810000
2000
Tôi không biết các bạn nghĩ sao,
13:47
but judging the circumstances, right,
310
812000
3000
nhưng đánh giá theo tình huống này,
13:50
any judge in the whole world,
311
815000
2000
bất kỳ thẩm phán nào trên thế giới,
13:52
would look at the statistics and the evidence,
312
817000
3000
khi nhìn vào các số liệu và bằng chứng,
13:55
and they would find any government of old
313
820000
2000
họ sẽ kết án bất kỳ chính quyền nào
13:57
guilty of child abuse. That's my belief.
314
822000
2000
với tội hành hạ trẻ em. Đó là điều tôi tin tưởng.
13:59
(Applause)
315
824000
9000
(Vỗ tay)
14:08
Now, if I came up here, and I wish I could come up here today
316
833000
3000
Nếu tôi được đứng ở đây và tôi ước rằng tôi được đứng ở đây hôm nay
14:11
and hang a cure for AIDS or cancer,
317
836000
3000
và đưa ra một liệu pháp chữa AIDS hay ung thư,
14:14
you'd be fighting and scrambling to get to me.
318
839000
4000
các bạn sẽ xô đẩy chen lấn nhau để lấy nó.
14:18
This, all this bad news, is preventable.
319
843000
3000
Cái này, và tất cả những tin xấu này, đều có thể phòng tránh được.
14:21
That's the good news.
320
846000
2000
Đó là tin tốt.
14:23
It's very, very preventable.
321
848000
2000
Rất dễ để phòng tránh.
14:25
So, let's just think about, we got a problem here,
322
850000
3000
Do đó, hãy nghĩ về vấn đề này,
14:28
we need to reboot.
323
853000
2000
chúng ta cần khởi động lại,
14:30
Okay so, in my world, what do we need to do?
324
855000
3000
Giờ thế này, trong thế giới của tôi chúng ta cần làm gì?
14:33
Here is the thing, right,
325
858000
2000
Đây là điều mấu chốt.
14:35
it cannot just come from one source.
326
860000
2000
Không thể giải quyết bằng một phương pháp duy nhất.
14:37
To reboot and make real tangible change,
327
862000
3000
Để khởi động lại và tạo sự thay đổi thực sự,
14:40
real change, so that I could look you in the white of the eyes
328
865000
3000
để tôi có thể nhìn thẳng vào mắt bạn và nói,
14:43
and say, "In 10 years time,
329
868000
2000
"Trong 10 năm tới,
14:45
the history of your children's lives,
330
870000
2000
lịch sử về cuộc đời con cái của bạn,
14:47
happiness -- and let's not forget, you're clever if you eat well,
331
872000
3000
niềm hạnh phúc -- và đừng quên, các bạn thông minh nếu ăn uống đúng cách,
14:50
you know you're going to live longer --
332
875000
2000
các bạn biết các bạn sẽ sống lâu hơn,
14:52
all of that stuff, it will look different. OK?"
333
877000
2000
tất cả mọi thứ đó, chúng sẽ đều trông khác hơn xưa. OK?"
14:54
So, supermarkets.
334
879000
3000
Nói đến các siêu thị.
14:57
Where else do you shop so religiously?
335
882000
2000
Còn nơi nào khác mà các bạn mua sắm cứ như là tín đồ?
14:59
Week in, week out.
336
884000
2000
Từ tuần này sang tuần khác.
15:01
How much money do you spend, in your life, in a supermarket?
337
886000
3000
Các bạn tiêu bao nhiều tiền trong đời mua sắm tại siêu thị?
15:04
Love them. They just sell us what we want. All right.
338
889000
3000
Ta yêu siêu thị. Họ chỉ bán những gì ta muốn. Đúng không.
15:07
They owe us, to put a food ambassador
339
892000
2000
Họ nợ chúng ta trong việc phải đặt một đại sứ thực phẩm
15:09
in every major supermarket.
340
894000
3000
tại mọi siêu thị lớn.
15:12
They need to help us shop. They need to show us how to cook
341
897000
3000
Họ cần phải giúp chúng ta mua sắm. Họ phải chỉ ta cách nấu nướng,
15:15
quick, tasty, seasonal meals
342
900000
2000
nhanh, ngon, theo mùa
15:17
for people that are busy.
343
902000
2000
cho những người bận rộn.
15:19
This is not expensive.
344
904000
2000
Điều này không mắc tiền.
15:21
It is done in some, and it needs to be done across the board
345
906000
2000
Đã có vài nơi làm rồi. Và cần phải nhân rộng mô hình này
15:23
in America soon, and quick.
346
908000
3000
tại Hoa Kỳ thật sớm và nhanh.
15:26
The big brands, you know, the food brands,
347
911000
3000
Những thương hiệu thực phẩm lớn,
15:29
need to put food education
348
914000
2000
cần đặt việc giáo dục thực phẩm
15:31
at the heart of their businesses.
349
916000
2000
vào trung tâm của việc kinh doanh của họ.
15:33
I know, easier said than done.
350
918000
2000
Tôi biết rằng nói thì dễ hơn là làm.
15:35
It's the future. It's the only way.
351
920000
2000
Nhưng đó là tương lai. Đó là cách duy nhất.
15:37
Fast food. With the fast-food industry
352
922000
4000
Với ngành công nghiệp thức ăn nhanh
15:41
you know, it's very competitive.
353
926000
2000
các bạn biết đấy, rất cạnh tranh.
15:43
I've had loads of secret papers and dealings
354
928000
2000
Tôi đã có hàng tá các giấy tờ và công chuyện làm ăn bí mật
15:45
with fast food restaurants.
355
930000
2000
với các nhà hàng thức ăn nhanh.
15:47
I know how they do it.
356
932000
2000
Tôi biết họ hoạt động như thế nào.
15:49
I mean basically they've weaned us on
357
934000
2000
Căn bản họ nhồi chúng ta với
15:51
to these hits of sugar, salt and fat, and x, y, and z,
358
936000
3000
đường, muối, chất béo và x, y, z.
15:54
and everyone loves them. Right?
359
939000
2000
Và mọi người đều yêu thích họ. Đúng không?
15:56
So, these guys are going to be part of the solution.
360
941000
3000
Vậy nên những anh chàng này cũng sẽ là một phần trong giải pháp.
15:59
But we need to get the government to work
361
944000
2000
Nhưng chúng ta cần có chính quyền vào cuộc
16:01
with all of the fast food purveyors and the restaurant industry,
362
946000
3000
cùng với các nhà cung cấp lương thực và nhà hàng.
16:04
and over a five, six, seven year period
363
949000
2000
Trong vòng năm, sáu, bảy năm
16:06
wean of us off the extreme amounts
364
951000
3000
giảm bớt hàm lượng quá cao
16:09
of fat, sugar, fat and all the other non-food ingredients.
365
954000
3000
trong lượng chất béo, đường và các thành phần không phải thực phẩm.
16:12
Now, also, back to the sort of big brands: Labeling,
366
957000
3000
Tiếp theo đó là các nhãn hiệu lớn, cách ghi nhãn,
16:15
I said earlier, is an absolute farce
367
960000
3000
như tôi đã nói, là một trò quá khôi hài
16:18
and has got to be sorted.
368
963000
2000
và cần phải được giải quyết.
16:20
OK, school.
369
965000
3000
OK. Giờ đến trường học.
16:23
Obviously in schools we owe it to them
370
968000
2000
Rõ ràng ở trường chúng ta có bổn phận
16:25
to make sure those 180 days of the year,
371
970000
2000
phải bảo đảm suốt 180 ngày trong năm,
16:27
from that little precious age of four,
372
972000
2000
trẻ em từ bốn tuổi,
16:29
til 18, 20, 24, whatever,
373
974000
2000
đến 18, 20, 24, bao nhiêu tuổi đi nữa,
16:31
they need to be cooked
374
976000
2000
được ăn thức ăn nấu
16:33
proper, fresh food
375
978000
3000
từ thực phẩm tươi
16:36
from local growers on site. OK?
376
981000
2000
cung cấp bởi các nhà nông ngay tại vùng. OK?
16:38
There needs to be a new standard of fresh, proper food
377
983000
2000
Chúng ta cần có một tiêu chuẩn mới về thực phẩm tươi
16:40
for your children. Yeah?
378
985000
2000
cho con cái của các bạn. Các bạn đồng ý không?
16:42
(Applause)
379
987000
5000
(Vỗ tay)
16:47
Under the circumstances, it's profoundly important
380
992000
3000
Trong bối cảnh này, điều cực kỳ quan trọng
16:50
that every single American child leaves school
381
995000
3000
là mỗi trẻ em Mỹ khi rời trường học
16:53
knowing how to cook 10 recipes
382
998000
2000
phải biết nấu 10 món ăn
16:55
that will save their life.
383
1000000
2000
mà sẽ cứu lấy mạng sống của chúng.
16:57
Life skills.
384
1002000
2000
Những kỹ năng sinh tồn.
16:59
(Applause)
385
1004000
1000
(Vỗ tay)
17:00
That means that they can be students, young parents,
386
1005000
3000
Điều đó có nghĩa là chúng có thể là sinh viên, những bậc cha mẹ trẻ
17:03
and be able to sort of duck and dive
387
1008000
3000
và vẫn có thể tự xoay sở
17:06
around the basics of cooking,
388
1011000
2000
nhờ vào những kỹ năng nấu nướng căn bản,
17:08
no matter what recession hits them next time. If you can cook,
389
1013000
2000
cho dù kinh tế có suy giảm đi nữa. Nếu bạn biết các nấu nướng
17:10
recession money doesn't matter.
390
1015000
2000
thì tiền trợ cấp khi kinh tế sẽ cũng chẳng có ý nghĩa gì.
17:12
If you can cook, time doesn't matter.
391
1017000
4000
Nếu bạn biết nấu ăn, thời gian không quan trọng.
17:16
The workplace, we haven't really talked about it.
392
1021000
3000
Nơi sở làm. Chúng ta chưa thực sự nói chuyện về điều này.
17:19
You know, it's now time for corporate responsibility
393
1024000
3000
Các bạn biết đấy, bây giờ là lúc cho các doanh nghiệp có trách nhiệm
17:22
to really look at what they feed
394
1027000
2000
thực sự nhìn nhận họ cho
17:24
or make available to their staff.
395
1029000
2000
nhân viên ăn những cái gì.
17:26
The staff are the moms and dads of America's children.
396
1031000
4000
Nhân viên của họ là những người cha, người mẹ của trẻ em Mỹ.
17:30
Marissa, her father died in her hand,
397
1035000
2000
Marissa, bố cô ấy đã qua đời.
17:32
I think she'd be quite happy
398
1037000
2000
Tôi nghĩ cô ấy sẽ hạnh phúc hơn
17:34
if corporate America could start feeding their staff properly.
399
1039000
3000
nếu doanh nghiệp Mỹ bắt đầu cho nhân viên ăn uống đúng cách.
17:37
Definitely they shouldn't be left out.
400
1042000
2000
Chắc chắn không thể bỏ qua những cá thể này.
17:39
Let's go back to the home.
401
1044000
2000
Hãy trở về với gia đình.
17:41
Now, look, if we do all this stuff, and we can,
402
1046000
2000
Hãy nghĩ xem, nếu chúng ta làm được tất cả những điều này và chúng ta thực sự có thể,
17:43
it's so achievable. You can care and be commercial.
403
1048000
3000
rất có khả năng thực hiện. Bạn có thể vừa quan tâm vừa thương mại hóa.
17:46
Absolutely.
404
1051000
2000
Hoàn toàn có thể.
17:48
But the home needs to start passing on
405
1053000
2000
Nhưng gia đình cần phải bắt đầu truyền dạy lại
17:50
cooking again, for sure.
406
1055000
2000
cách nấu nướng, chắc chắn.
17:52
For sure, pass it on as a philosophy.
407
1057000
2000
Chắc chắn phải như thế, hãy truyền dạy nó như là một triết lý.
17:54
And for me it's quite romantic,
408
1059000
2000
Đối với tôi việc ấy cũng khá là lãng mạn.
17:56
but it's about if one person teaches three people
409
1061000
2000
Nhưng chủ yếu nếu một người dạy cho 3 người khác
17:58
how to cook something,
410
1063000
2000
cách nấu món gì đó,
18:00
and they teach three of their mates,
411
1065000
2000
và sau đó những người này lại dạy lại ba người bạn khác của mình,
18:02
that only has to repeat itself 25 times,
412
1067000
2000
điều đó chỉ cần lặp lại 25 lần,
18:04
and that's the whole population of America.
413
1069000
2938
thế là ta đã đạt được toàn bộ dân số Hoa Kỳ.
18:07
Romantic, yes, but
414
1071938
2646
Lãng mạn, có đấy, nhưng,
18:10
most importantly,
415
1074584
1416
quan trọng hơn hết,
18:11
it's about trying to get people to realize
416
1076000
3107
đó là việc làm cho mọi người nhận thấy
18:15
that every one of your individual efforts
417
1079107
2216
rằng mỗi người chỉ cần bỏ sức ra chút ít
18:17
makes a difference.
418
1081323
1000
để tạo sự khác biệt.
18:18
We've got to put back what's been lost.
419
1082323
2246
Chúng ta cần đưa trở lại những gì đã mất.
18:20
Huntington's Kitchen. Huntington, where I made this program,
420
1084569
4538
Huntington Kitchen. Nơi tôi đã làm chương trình này,
18:25
you know, we've got this prime-time program that hopefully
421
1089107
893
cá bạn biết đấy, chúng tôi làm chương trình này với hy vọng
18:25
will inspire people to really get on this change.
422
1090000
3000
nó sẽ tạo cảm hứng để mọi người tham gia vào sự thay đổi này.
18:28
I truly believe that change will happen.
423
1093000
2000
Tôi rất tin tưởng sự thay đổi sẽ thành hiện thực.
18:30
Huntington's Kitchen. I work with a community.
424
1095000
2000
Huntington's Kitchen là nơi tôi đã làm việc chung với một cộng đồng.
18:32
I worked in the schools. I found local sustainable funding
425
1097000
4000
Tôi làm việc trong trường học. Tôi đã tìm ra nguồn vốn ổn định
18:36
to get every single school in the area,
426
1101000
2584
để thay thế thức ăn trong tất cả các trường trong vùng,
18:39
from the junk, onto the fresh food:
427
1103584
2523
từ các đồ ăn vặt sang thực phẩm tươi.
18:42
six-and-a-half grand per school.
428
1106107
1893
6.500 USD cho mỗi trường.
18:43
(Applause)
429
1108000
1230
(Vỗ tay)
18:45
That's all it takes, six-and-a-half grand per school.
430
1109230
2770
Đó là tất cả những gì ta cần. Chỉ 6.500 đô cho mỗi trường.
18:47
The Kitchen is 25 grand a month. Okay?
431
1112000
2000
Nhà bếp sẽ tốn 25 nghìn mỗi tháng để vận hành.
18:49
This can do 5,000 people a year,
432
1114000
3738
Điều này sẽ tạo ảnh hưởng tích cực với 5.000 người mỗi năm,
18:53
which is 10 percent of their population,
433
1117738
1754
tức là 10% dân số.
18:55
and it's people on people.
434
1119492
1784
Và đâ là hình thức mọi người dạy lẫn nhau.
18:57
You know, it's local cooks teaching local people.
435
1121276
1724
Các bạn biết đấy, đầu bếp địa phương dạy cho người trong vùng.
18:58
It's free cooking lessons, guys, free cooking lessons in the Main Street.
436
1123000
4507
Toàn là những bài nấu ăn miễn phí, những bài học nấu nướng miễn phí ngay trên lề phố.
19:03
This is real, tangible change, real, tangible change.
437
1127507
4493
Đây là sự thay đổi thiết thực, cực kỳ thiết thực.
19:07
Around America, if we just look back now,
438
1132000
3000
Ở trên đất nước Hoa Kỳ, nếu chúng ta nhìn lại,
19:10
there is plenty of wonderful things going on.
439
1135000
3000
có rất nhiều hành động tuyệt vời.
19:13
There is plenty of beautiful things going on. There are angels
440
1138000
2000
Có rất nhiều điều đẹp đẽ đang được thực hiện. Có các thiên thần
19:15
around America doing great things
441
1140000
3000
trên nước Mỹ đang thực hiện những điều tốt đẹp
19:18
in schools -- farm-to-school set-ups,
442
1143000
3000
trong các trường, từ nông trại đến trường,
19:21
garden set-ups, education --
443
1146000
3000
vườn tược và giáo dục.
19:24
there are amazing people doing this already.
444
1149000
2000
Có rất nhiều người tốt đã và đang làm những công việc này.
19:26
The problem is they all want to roll out what they're doing
445
1151000
2000
Vấn đề là họ đều muốn tiếp tục nhân rộng
19:28
to the next school, and the next,
446
1153000
2000
ra nhiều trường hơn nữa.
19:30
but there's no cash.
447
1155000
2000
Nhưng không có tiền.
19:32
We need to recognize the experts and the angels quickly,
448
1157000
4000
Chúng ta cần xác định những người chuyên gia và những thiên thần này thật nhanh chóng,
19:36
identify them, and allow them to easily find the resource
449
1161000
3000
và cho phép họ tiếp cận đến các nguồn
19:39
to keep rolling out what they're already doing,
450
1164000
2000
để tiếp tục thực hiện những gì họ đang làm,
19:41
and doing well.
451
1166000
2000
và làm tốt.
19:43
Businesses of America need to support
452
1168000
2000
Các doanh nghiệp Hoa Kỳ cần hỗ trợ
19:45
Mrs. Obama to do the things that she wants to do.
453
1170000
3000
phu nhân Obama làm những việc mà bà ấy muốn làm.
19:48
(Applause)
454
1173000
6000
(Vỗ tay)
19:54
And look, I know it's weird
455
1179000
2000
Và này, tôi biết thật là kỳ lạ
19:56
having an English person standing here before you
456
1181000
3000
khi có một người Anh đứng ở đây trước các bạn
19:59
talking about all this.
457
1184000
2000
nói những chuyện này.
20:01
All I can say is: I care. I'm a father,
458
1186000
3000
Tôi chỉ có thể nói rằng tôi quan tâm. Tôi là một người cha.
20:04
and I love this country,
459
1189000
2000
Và tôi yêu đất nước này.
20:06
and I believe truly, actually,
460
1191000
3000
Và tôi tin rằng, thật sự,
20:09
that if change can be made in this country,
461
1194000
3000
nếu thay đổi có thể được thực hiện ở đất nước này,
20:12
beautiful things will happen around the world. If America does it,
462
1197000
2000
những điều tốt đẹp cũng sẽ xảy ra trên thế giới. Nếu Hoa Kỳ chịu làm
20:14
I believe other people will follow.
463
1199000
2000
tôi tin rằng các nước khác cũng sẽ theo sau.
20:16
It's incredibly important.
464
1201000
2000
Điều này rất quan trọng.
20:18
(Applause)
465
1203000
7000
(Vỗ tay)
20:25
When I was in Huntington, trying to get a few things to work
466
1210000
2000
Khi tôi ở Huntington, cố gắng thực hiện một vài công việc
20:27
when they weren't, I thought "If I had a magic wand,
467
1212000
3000
vào thời điểm mọi thứ không được suôn sẻ cho lắm, tôi đã nghĩ nếu tôi có được một cây đũa thần
20:33
what would I do?" And I thought, "You know what?
468
1218000
2000
thì tôi sẽ làm gì? Và các bạn biết không điều gì không?
20:35
I'd just love to be put in front of some of the most amazing
469
1220000
4000
Tôi muốn được đứng trước những người có thế lực
20:39
movers and shakers in America."
470
1224000
2000
nhất Hoa Kỳ.
20:41
And a month later, TED phoned me up and gave me this award.
471
1226000
5000
Và một tháng sau TED gọi điện cho tôi và trao cho tôi giải thưởng này.
20:46
I'm here.
472
1231000
2000
Giờ tôi ở đây.
20:50
So, my wish.
473
1235000
2000
Nên, điều ước của tôi.
20:56
Dyslexic, so I'm a bit slow.
474
1241000
2000
Tôi mắc chứng khó đọc bẩm sinh nên hơi chậm chạp.
21:03
My wish
475
1248000
2000
Điều ước của tôi là
21:05
is for you to help a strong,
476
1250000
2000
để các bạn góp sức
21:07
sustainable movement
477
1252000
2000
vào một phong trào bền vững
21:09
to educate every child
478
1254000
4000
giáo dục mọi trẻ em
21:13
about food,
479
1258000
2000
về thực phẩm,
21:15
to inspire families to cook again,
480
1260000
3000
để tạo cảm hứng cho gia đình nấu nướng trở lại
21:18
and to empower people everywhere
481
1263000
4000
và để tiếp gây dựng sức mạnh cho mọi người khắp mọi nơi trên thế giới
21:22
to fight obesity.
482
1267000
2000
chiến đấu với chứng bệnh béo phì.
21:24
(Applause)
483
1269000
10000
(Vỗ tay)
21:34
Thank you.
484
1279000
2000
Xin cảm ơn.
21:36
(Applause)
485
1281000
9000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Jamie Oliver - Chef, activistJamie Oliver is transforming the way we feed ourselves, and our children. The winner of the 2010 TED Prize, he's on a mission to teach every family about eating better and living healthier lives.
Why you should listen
Jamie Oliver has been drawn to the kitchen since he was a child working in his father's pub. He showed not only a precocious culinary talent but also a passion for inspiring people to eat fresh, honest, delicious food. While serving as sous chef at the River Cafe in London, the BBC took note of him. His series, The Naked Chef, debuted in 1999. In the years since, he has built a worldwide media empire of TV shows, books, cookware and magazines, all based on a formula of simple, unpretentious food that invites everyone to get busy in the kitchen.
As much as Oliver's cooking is generous, so is his business model. The Jamie Oliver Food Foundation trains young chefs from disadvantaged backgrounds to work in his restaurants and runs an extensive gardening program that teaches children where food comes from. Series like Jamie's School Dinner, Jamie's Ministry of Food and Jamie Oliver's Food Revolution combine his work in the kitchen with serious activism and community organizing -- to create change on both the individual and governmental level.
Oliver uses his fame and charm to highlight the changes people need to make in their diet and lifestyles. With the 2010 TED Prize, he set the vision for Jamie's Food Revolution, a global campaign to educate kids about food and inspire families to cook again. More than 750,000 people have signed up to be a part of it. At the same time, Oliver continues to advocate for policy changes, like sugar reduction and clearer food labeling.
Jamie Oliver | Speaker | TED.com