ABOUT THE SPEAKER
John McWhorter - Linguist
Linguist John McWhorter thinks about language in relation to race, politics and our shared cultural history.

Why you should listen

John McWhorter is Associate Professor of English and Comparative Literature at Columbia University, teaching linguistics, Western Civilization and music history. He is a regular columnist on language matters and race issues for Time and CNN, writes for the Wall Street Journal "Taste" page, and writes a regular column on language for The Atlantic. His work also appears in the Washington Post, the Chronicle of Higher Education, Aeon magazine, The American Interest and other outlets. He was Contributing Editor at The New Republic from 2001 until 2014.

McWhorter earned his PhD in linguistics from Stanford University in 1993 and is the author of The Power of BabelDoing Our Own ThingOur Magnificent Bastard TongueThe Language Hoax and most recently Words on the Move and Talking Back, Talking Black. The Teaching Company has released four of his audiovisual lecture courses on linguistics. He guest hosted the Lexicon Valley podcast at Slate during the summer of 2016.

Beyond his work in linguistics, McWhorter is the author of Losing the Race and other books on race. He has appeared regularly on Bloggingheads.TV since 2006, and he produces and plays piano for a group cabaret show, New Faces, at the Cornelia Street Cafe in New York City.

More profile about the speaker
John McWhorter | Speaker | TED.com
TED2016

John McWhorter: 4 reasons to learn a new language

John McWhorter: ဘာသာစကား အသစ်ကို သင်ယူဖို့ အကြောင်းရင်း ၄ ခု

Filmed:
4,156,451 views

အင်္ဂလိပ်စာဟာ ကမ္ဘာ့ လူတိုင်းသုံးတဲ့ ဘာသာစကားရဲ့ နေရာကို အလျင်အမြန်ယူလာနေပြီး ချက်ချင်း ဘာသာပြန်ရေး နည်းပညာကလည်း နှစ်စဉ်လိုလို တိုးတက်လာနေပါတယ်။ ဒီတော့ ဘာကြာင့် နိုင်ငံခြားဘာသာစကားကို ဒုက္ခခံပြီး လေ့လာနေကြတာလဲ။ ဘာသာစကားပညာရှင်နဲ့ Columbia ပါမောက္ခ McWhorter ကနေပြီး ကိုယ်မသိသေးတဲ့ ဘာသာစကားကို သင်ယူခြင်းရဲ့ မက်မောစရာကောင်းတဲ့ အကျိုးကျေးဇူး လေးခုကို မျှဝေထားပါတယ်။
- Linguist
Linguist John McWhorter thinks about language in relation to race, politics and our shared cultural history. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
The language I'm speaking right now
0
840
2576
ကျွန်တော်အခု ပြောနေတဲ့ ဘာသာစကားက​
00:15
is on its way to becoming
the world's universal language,
1
3440
4336
ကမ္ဘာ့ အများသုံးဘာသာစကား
ဖြစ်လာတော့မယ်၊
00:19
for better or for worse.
2
7800
2336
ပိုကောင်းကောင်း ပိုဆိုးဆိုးပါ၊
00:22
Let's face it,
3
10160
1216
လက်ခံရမှာပဲလေ။
00:23
it's the language of the internet,
4
11400
1856
ဒါက အင်တာနက် ဘာသာစကား၊
00:25
it's the language of finance,
5
13280
1976
ဘဏ္ဍာရေး ဘာသာစကား၊
00:27
it's the language of air traffic control,
6
15280
2336
လေကြာင်း ထိန်းသိမ်းမှု၊ ခေတ်ပေါ် ဂီတ၊
00:29
of popular music,
7
17640
1376
သံခင်းတမန်ခင်း
00:31
diplomacy --
8
19040
1216
ဘာသာစကားပါ။
00:32
English is everywhere.
9
20280
1440
အင်္ဂလိပ်စာက နေရာတိုင်းမှာပါ။
00:34
Now, Mandarin Chinese
is spoken by more people,
10
22320
4096
အခု မန်ဒရင်း တရုတ်စကားကို
ပြောသူတွေ ပိုများလာပေမဲ့
00:38
but more Chinese people
are learning English
11
26440
2496
အင်္ဂလိပ်စာကို သင်ယူနေကြတဲ့
တရုတ်လူမျိုးတွေက
00:40
than English speakers
are learning Chinese.
12
28960
2696
တရုတ်စာ သင်ယူနေတဲ့
အင်္ဂလိပ်စကားပြောသူတွေထက် ပိုများတယ်။
00:43
Last I heard,
13
31680
1736
နောက်ဆုံး ကြားခဲ့ရတာက
00:45
there are two dozen universities
in China right now
14
33440
3456
လောလောဆယ် တရုတ်ပြည်မှာ
ဘာသာရပ် အားလုံးကို အင်္ဂလိပ်လိုပဲ သင်နေတဲ့
00:48
teaching all in English.
15
36920
2736
တက္ကသိုလ် နှစ်ဒါဇင်ရှိပါတယ်။
00:51
English is taking over.
16
39680
1400
အင်္ဂလိပ်စာက လွှမ်းမိုးနေတယ်။
00:53
And in addition to that,
17
41680
1696
ဒါ့အပြင်၊
00:55
it's been predicted
that at the end of the century
18
43400
2616
ရာစုနှစ်အဆုံးမှာ အခုရှိနေတဲ့
ဘာသာစကား အားလုံးနီးပါး
00:58
almost all of the languages
that exist now --
19
46040
2976
၆၀၀၀ လောက်ရှိနေတာ
01:01
there are about 6,000 --
20
49040
1256
ပြောကြမှာ မဟုတ်တော့ဘူးလို့
01:02
will no longer be spoken.
21
50320
1896
ခန့်မှန်းကြတယ်။
01:04
There will only be some hundreds left.
22
52240
2600
ရာဂဏန်းလောက်ပဲ ကျန်တော့မှာပါ။
01:07
And on top of that,
23
55360
1616
အဲဒါအပြင်၊
01:09
it's at the point where
instant translation of live speech
24
57000
4576
တိုက်ရိုက် ဟောပြောချက်ကို
ချက်ချင်းဘာသာပြန်မှုဟာ
01:13
is not only possible,
but it gets better every year.
25
61600
3120
ဖြစ်နိုင်ရုံမက နှစ်စဉ်
ပိုကောင်းလာနေတဲ့ အနေအထားမှာပါ။
01:17
The reason I'm reciting
those things to you
26
65360
2736
ဒီအရာတွေကို ခင်ဗျားတို့ကို
ရွတ်ပြနေရတဲ့အကြောင်းရင်းက
01:20
is because I can tell
that we're getting to the point
27
68120
3136
မေးခွန်းတစ်ခု စပြီးအမေးခံရမယ့်
နေရာကို ကျွန်တော်တို့
01:23
where a question
is going to start being asked,
28
71280
2216
ရောက်တော့မှာကို
ပြောနိုင်တာကြောင့်ပါ။
01:25
which is: Why should we
learn foreign languages --
29
73520
3536
မေးခွန်းက- အင်္ဂလိပ်စာဟာ တစ်ဦးဦးအတွက်
မိခင်ဘာသာမဟုတ်ဘူး ဆိုရင်၊
01:29
other than if English
happens to be foreign to one?
30
77080
3976
ဘာကြောင့် နိုင်ငံခြား
ဘာသာစကားတွေကို သင်ယူသင့်တာလဲ။
01:33
Why bother to learn another one
when it's getting to the point
31
81080
3016
ကမ္ဘာထဲက လူတိုင်းနီးပါး တစ်ခုထဲနဲ့
ဆက်သွယ်နိုင်မယ့် အခြေအနေကို
01:36
where almost everybody in the world
will be able to communicate in one?
32
84120
5480
ရောက်လာတော့်မယ် ဆိုတော့ ဘာကြာင့် အခြား
ဘာသာစကားတစ်ခုကို ဒုက္ခခံပြီး လေ့လာရမှာလဲ။
အကြောင်းပြချက် အများကြီးရှိတယ် ထင်ပေမဲ့၊
01:42
I think there are a lot of reasons,
33
90560
1816
01:44
but I first want to address
34
92400
2336
ပထမဆုံး ကျွန်တော် ထောက်ပြချင်တဲ့
01:46
the one that you're probably
most likely to have heard of,
35
94760
2856
တစ်ခုကတော့ အများစု
ကြာဖူးပြီးသား ဖြစ်လောက်ပါတယ်၊
01:49
because actually it's more
dangerous than you might think.
36
97640
4336
အကြောင်းက တကယ်ကျတော့
သင်တွေးမိလောက်တာထက် ပိုအန္တရာယ်ရှိပါတယ်။
01:54
And that is the idea
37
102000
1736
ဒါကတော့ ဘာသာစကားဆိုတာ
01:55
that a language channels your thoughts,
38
103760
2776
သင့်အတွေးများအတွက်
လမ်းကြောင်းကို ဖော်ပေးတယ်၊
01:58
that the vocabulary
and the grammar of different languages
39
106560
4376
ကွဲပြားကြတဲ့ ဘာသာစကားတွေရဲ့
ဝေါဟာရနဲ့ သဒ္ဒါက လူတိုင်းကို မတူညီတဲ့
02:02
gives everybody
a different kind of acid trip,
40
110960
3816
အက်ဆစ်လို ခရီးမျိုးကို
ပေးတတ်တယ် ဆိုတဲ့
02:06
so to speak.
41
114800
1216
စိတ်ကူးပါ။
02:08
That is a marvelously enticing idea,
42
116040
4216
ဒါဟာ အလွန်ကို ဆွဲဆောင်မှု အားကောင်းတဲ့
စိတ်ကူးတစ်ခုဆိုနိုင်ပေမဲ့
02:12
but it's kind of fraught.
43
120280
1296
ဗျာများရတာမျိုးပါ။
02:13
So it's not that it's untrue completely.
44
121600
3456
ဒီတော့ ဒါဟာ လုံးဝမမှန်တာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။
02:17
So for example, in French and Spanish
45
125080
3815
ဒီတော့ ဥပမာအနေနဲ့ ပြင်သစ်နဲ့ စပိန်
ဘာသာစကားမှာ
02:20
the word for table is,
for some reason, marked as feminine.
46
128919
4257
စားပွဲအတွက် စကားလုံးက
အကြောင်းတစ်ခုခုကြောင့် ဣတ္ထိလိင်ပါ။
02:25
So, "la table," "la mesa,"
you just have to deal with it.
47
133200
3936
ဒီတော့ "la table" "la mesa" ဆိုတာနဲ့
ပတ်သက်ဖို့လိုတာပေါ့။
02:29
It has been shown
48
137160
1496
ပြထားတာက
02:30
that if you are a speaker
of one of those languages
49
138680
2396
သင်ဟာ ဒီဘာသာစကားတွေကို
ပြောတဲ့သူတစ်ဦးဖြစ်ပြီး
02:33
and you happen to be asked
50
141100
2676
စားပွဲတစ်လုံး စကားပြောတာကို
ဘယ်လို့ စိတ်ကူးကြည့်မလဲလို့
02:35
how you would imagine a table talking,
51
143800
4056
အမေးခံရတယ်ဆိုရင်
02:39
then much more often
than could possibly be an accident,
52
147880
3896
မတော်တဆ ဖြစ်မှုထက် ဖြစ်ဖို့များတာက
02:43
a French or a Spanish speaker
53
151800
1696
ပြင်သစ် (သို့) စပိန်လို ပြောသူတို့က
02:45
says that the table would talk
with a high and feminine voice.
54
153520
4856
စားပွဲဟာ အသံမြင့်မြင့်၊ မိန်းမသံနဲ့
စကားပြောလိမ့်မယ်လို့ ဆိုပါမယ်။
02:50
So if you're French or Spanish,
to you, a table is kind of a girl,
55
158400
4136
ဒီတော့ သင်ဟာ ပြင်သစ် (သို့) စပိန်ဆို သင့်
အတွက် စားပွဲဟာ ကောင်မလေးတစ်ယောက်လိုပေါ့၊
02:54
as opposed to if you
are an English speaker.
56
162560
3176
သင်က အင်္ဂလိပ်စကားပြောသူဆိုရင်တော့
ဆန့်ကျင်ဘက်ပေါ့။
02:57
It's hard not to love data like that,
57
165760
1816
ဒီလို အချက်အလက်ကို မနှစ်သက်ဖို့ခက်ပြီး
02:59
and many people
will tell you that that means
58
167600
2136
လူအများပြားက သင် ဘာသာစကားတစ်ခုခုကို
03:01
that there's a worldview that you have
if you speak one of those languages.
59
169760
4816
ပြောတယ်ဆိုရင် သင့်မှာရှိတဲ့ လောကအမြင်
တစ်မျိုးကို ဆိုလိုတာလို့ ပြောကြလိမ့်မယ်။
03:06
But you have to watch out,
60
174600
1296
ဒါပေမဲ့ သတိထားဖို့ လိုတယ်။
03:07
because imagine if somebody
put us under the microscope,
61
175920
4456
အကြောင်းက တစ်ဦးဦးက အဏုကြည့်မှန်ပြောင်း
အောက်မှာ ကျွန်တော်တို့ကို ထားတယ်ဆိုပါစို့၊
03:12
the us being those of us
who speak English natively.
62
180400
2456
အင်္ဂလိပ်ကို မွေးကတည်းက
ပြောသူ ကျွန်တော်တို့ပေါ့။
03:14
What is the worldview from English?
63
182880
3856
အင်္ဂလိပ်မှလာတဲ့ လောကအမြင်က ဘာလဲ။
03:18
So for example,
let's take an English speaker.
64
186760
2736
ဒီတော့ အင်္ဂလိပ်စကားပြောသူတစ်ဦးကို
နမူနာယူကြည့်ရအောင်။
03:21
Up on the screen, that is Bono.
65
189520
3296
မြင်ကွင်းပေါ်မှာ ဒါက Bono ပါ။
03:24
He speaks English.
66
192840
1616
သူ အင်္ဂလိပ်စကားပြောပါတယ်။
03:26
I presume he has a worldview.
67
194480
2936
သူ့မှာ လောကအမြင်တစ်ခုရှိတယ်လို့
ကျွန်တော် ခံယူတယ်။
03:29
Now, that is Donald Trump.
68
197440
3656
အခု ဒါကတော့ Donald Trump ပါ။
03:33
In his way,
69
201120
1216
သူ့နည်းသူ့ဟန်နဲ့
03:34
he speaks English as well.
70
202360
1416
သူလည်း အင်္ဂလိပ်စကားပြောသူပါ။
03:35
(Laughter)
71
203800
1520
(ရယ်သံများ)
03:39
And here is Ms. Kardashian,
72
207520
3336
ဒီမှာတော့ Ms. Kardashian ပါ၊
03:42
and she is an English speaker, too.
73
210880
1976
သူလည်းပဲ အင်္ဂလိပ်စကားပြောသူပါ။
03:44
So here are three speakers
of the English language.
74
212880
2776
ဒီတော့ ဒီမှာ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား
ပြောဆိုသူ သုံးယောက်ပေါ့။
03:47
What worldview do those
three people have in common?
75
215680
3576
ဒီလူသုံးဦးမှာရှိတဲ့ တူညီတဲ့
လောကအမြင်က ဘာလဲ။
03:51
What worldview is shaped through
the English language that unites them?
76
219280
5096
သူတို့ကို စုစည်းပေးတဲ့ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား
ကနေ ဘယ်လို လောကအမြင်ကို ပုံသွင်းပေးလဲ။
03:56
It's a highly fraught concept.
77
224400
1816
ဒါဟာ အတော့ကို ဗျာများရတဲ့
အယူအဆတစ်ခုပါ။
03:58
And so gradual consensus is becoming
that language can shape thought,
78
226240
4856
ဒီတော့ ဘာသာစကားဟာ အတွေးကိုပုံဖော်နိုင်
တယ်လို့ တဖြည်းဖြည်း သဘောတူလာပေမဲ့
04:03
but it tends to be in rather darling,
obscure psychological flutters.
79
231120
6456
ဒါက တကယ်ကျတော့ ချစ်စရာမရှင်းလင်းတဲ့
စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပျာယာခတ်မှုတွေပါ။
04:09
It's not a matter of giving you
a different pair of glasses on the world.
80
237600
4600
ကမ္ဘာကြီးကို ကြည့်ဖို့ မတူကွဲပြားတဲ့
မျက်မှန်ကို သင့်အား ပေးတာမျိုး မဟုတ်ဘူးလေ။
04:14
Now, if that's the case,
81
242680
2336
ကဲ ဒီလို ဟုတ်တယ်ဆိုရင်၊
04:17
then why learn languages?
82
245040
1936
ဘာလို့ ဘာသာစကားတွေ လေ့လာရမှာလဲ။
04:19
If it isn't going to change
the way you think,
83
247000
2536
ဒါက သင့်တွေးခေါ်ပုံကို
ပြောင်းပေးမှာမဟုတ်ရင်
04:21
what would the other reasons be?
84
249560
1600
အခြား အကြောင်ရင်တွေက ဘာတွေမလဲ။
04:23
There are some.
85
251720
1200
တစ်ချို့ ရှိကြပါတယ်။
04:25
One of them is that if you
want to imbibe a culture,
86
253600
5376
၎င်းတို့ထဲက တစ်ခုက သင်ဟာ
ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုကို သောက်စို့ချင်ရင်၊
04:31
if you want to drink it in,
if you want to become part of it,
87
259000
3136
ဒါကို သောက်သုံးချင်ရင်
ဒါရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်ချင်ရင်
04:34
then whether or not
the language channels the culture --
88
262160
3896
ဘာသာစကားဟာ ယဉ်ကျေးမှုဆီသို့
လမ်းကြောင်းကို သွယ်ပေးပေး၊မပေးပေး၊
04:38
and that seems doubtful --
89
266080
1936
ဒါက သံသယဖြစ်ဖွယ်က
04:40
if you want to imbibe the culture,
90
268040
1816
ယဉ်ကျေးမှုကို သောက်စို့ချင်ရင်
04:41
you have to control to some degree
91
269880
2456
အဲဒီ ယဉ်ကျေးမှုကို ဖေါ်ဆောင်ရန် သုံးရတဲ့
04:44
the language that the culture
happens to be conducted in.
92
272360
3336
ဘာသာစကားကို အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ
ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့ လိုပါတယ်။
04:47
There's no other way.
93
275720
1696
အခြားနည်းလမ်း မရှိနိုင်ဘူး။
04:49
There's an interesting
illustration of this.
94
277440
2496
ဒါရဲ့ စိတ်ဝဝင်စားစရာ သာဓက
တစ်ခုရှိပါတယ်။
ကျွန်တော်ပြောတာ နည်းနည်းလေး မရှင်းသလိုရှိ
နိုင်ပေမဲ့ ခင်ဗျားတို့ တကယ် ရှာနိုင်မှာပါ။
04:51
I have to go slightly obscure,
but really you should seek it out.
95
279960
3696
04:55
There's a movie by the Canadian
film director Denys Arcand --
96
283680
4336
ကနေဒီးယန်း ဒါရိုက်တာ Denys Arcand ရဲ့
ရုပ်ရှင်တစ်ကားရှိတယ်။
05:00
read out in English on the page,
"Dennis Ar-cand,"
97
288040
2696
သူ့ကို သင်ရှာကြည့်ရင်
စာမျက်နှာပေါ်မှာ အင်္ဂလိပ်လို
05:02
if you want to look him up.
98
290760
1336
"Dennis Ar-cand" အသံထွက်တယ်။
05:04
He did a film called "Jesus of Montreal."
99
292120
3056
"Jesus of Montreal" လို့ဆိုတဲ့
ရုပ်ရှင်တစ်ကား ရိုက်ခဲ့တာပါ။
05:07
And many of the characters
100
295200
2136
ဇာတ်ကောင်အများအပြားဟာ
05:09
are vibrant, funny, passionate,
interesting French-Canadian,
101
297360
5056
တက်ကြွ၊ ပျော်ရွင်၊ ပြင်းပြပြီး စိတ်ဝင်စား
စရာပြင်သစ်‘ကနေဒီးယန်း ပြင်သစ်စကားပြော
05:14
French-speaking women.
102
302440
1336
အမျိုးသမီးတွေပါ။
05:15
There's one scene closest to the end,
103
303800
2456
ဆုံးခါနီး ဇာတ်ဝင်ခန်းတစ်ခုမှာ
05:18
where they have to take a friend
to an Anglophone hospital.
104
306280
3456
သူငယ်ချင်းတစ်ယောက်ကို အင်္ဂလိပ်စကားပြောတဲ့
ဆေးရုံးတစ်ခုကို ခေါ်သွားရတယ်။
05:21
In the hospital,
they have to speak English.
105
309760
2096
ဆေးရုံမှာ
သူတို့ အင်္ဂလိပ်စကားပြောရမယ်
05:23
Now, they speak English
but it's not their native language,
106
311880
2856
ကဲ အင်္ဂလိပ်စကားပြောပေမဲ့
ဒါက သူတို့ရဲ့ မိခင်ဘာသာမဟုတ်ဘူး။
05:26
they'd rather not speak English.
107
314760
1696
အင်္ဂလိပ်စကား မပြောလိုကြဘူးလေ။
05:28
And they speak it more slowly,
108
316480
1936
ဒါနဲ့ ပိုပြီး နှေးနှေးလေး ပြောကြတယ်၊
05:30
they have accents, they're not idiomatic.
109
318440
1976
အသံဝဲဝဲ၊ ဥပစာတော့ မဆန်ဘူးပေါ့။
05:32
Suddenly these characters
that you've fallen in love with
110
320440
2696
ရုတ်ခြည်းပဲ သင်သဘောကျသွားတဲ့
ဇာတ်ကောင်တွေဟာ
05:35
become husks of themselves,
they're shadows of themselves.
111
323160
3400
သူတို့ကိုယ်တိုင်ရဲ့ အခွဲတွေဖြစ်လာတယ်၊
သူတို့ကိုယ်တိုင်ရဲ့ အရိပ်တွေပေါ့။
05:39
To go into a culture
112
327280
1696
ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုထဲကို ဝင်ဖို့နဲ့
05:41
and to only ever process people
through that kind of skrim curtain
113
329000
4016
ပိတ်စိမ်းပါးလိုမျိုးကနေ လူတွေကို
စစ်ထုတ်ဖို့ပဲဆိုတာကိုက
05:45
is to never truly get the culture.
114
333040
2896
ယဉ်ကျေးမှုကို ဘယ်တော့မှ
အမှန်အတိုင်း မရဘူးလေ။
05:47
And so the extent that hundreds
of languages will be left,
115
335960
2776
ဒီလိုနဲ့ ရာချီရှိတဲ့ ဘာသာစကားတွေ
ကျန်မယ်ဆိုတဲ့ အတိုင်းတာက
05:50
one reason to learn them
116
338760
1256
၎င်းတို့ကို လေ့လာဖို့
05:52
is because they are tickets
to being able to participate
117
340040
3696
အကြောင်းပြချက်တစ်ခု ထိုဘာသာစကားတွေကို
ပြောဆိုသူတွေရဲ့ယဉ်ကျေးမှုကို
05:55
in the culture of the people
who speak them,
118
343760
2256
ပါဝင်နိုင်ဖို့
လက်မှတ်တွေ ဖြစ်တာကြောင့်ပါ။
05:58
just by virtue of the fact
that it is their code.
119
346040
3176
ဒါဟာ သူ့တို့ရဲ့ ကျင့်ဝတ်ဖြစ်တယ်
ဆိုတာကြောင့်ပါ။
06:01
So that's one reason.
120
349240
1240
ဒါက အကြောင်းရင်း တစ်ခုပါ။
06:03
Second reason:
121
351440
1296
ဒုတိယ အကြောင်းရင်း။
06:04
it's been shown
122
352760
1416
ပြဆိုထားတာက
06:06
that if you speak two languages,
dementia is less likely to set in,
123
354200
4936
သင်ဟာ ဘာသာစကားနှစ်မျိုးပြောရင်
ဦးနှောက်ထိခိုက်ခံရဖို့ ဖြစ်နိုင်ခြေနည်းကာ
06:11
and that you are probably
a better multitasker.
124
359160
3336
သင်ဟာ ပိုတော်တဲ့ တာဝန်မျိုးစုံလုပ်နိုင်သူ
ဖြစ်လောက်တယ်တဲ့။
06:14
And these are factors that set in early,
125
362520
3416
ဒါတွေက စောစောစီးစီး ရတဲ့
အကြောင်းခံတွေဖြစ်ပြီး
06:17
and so that ought to give you some sense
126
365960
1936
အခြားဘာသာစကားထဲက အငယ်စား သင်ခန်းစာတွေ
06:19
of when to give junior or juniorette
lessons in another language.
127
367920
4536
ဘယ်တော့ ပေးရမယ်ဆိုတာကို
သင့်ကို သဘောပေါက်စေအောင်ပါ။
06:24
Bilingualism is healthy.
128
372480
2416
နှစ်ဘာသာတတ်မှုဟာ
ကျန်းမာရေးအတွက် ကောင်းတယ်။
06:26
And then, third --
129
374920
1896
နောက် တတိယက
06:28
languages are just an awful lot of fun.
130
376840
3400
ဘာသာစကားတွေဟာ အရမ်းကို ပျော်စရာကောင်းတာပါ။
ကျွန်တော်တို့ ထင်တာထက် ပို​ပျော်စရာပါ။
06:32
Much more fun than we're often told.
131
380800
1736
06:34
So for example,
Arabic: "kataba," he wrote,
132
382560
3296
ဒီတော့ ဥပမာအနေနဲ့
အာရပ်ဘာသာ၊ "kataba" သူရေးခဲ့တယ်၊
06:37
"yaktubu," he writes, she writes.
133
385880
3216
"yaktubu," သူ/သူမ ရေးခဲ့တယ်။
06:41
"Uktub," write, in the imperative.
134
389120
3016
"Uktub," ရေးပါ။ စေခိုင်းဝိဘတ်၊
06:44
What do those things have in common?
135
392160
1896
ဒီဟာတွေအားလုံးမှာ တူတာက ဘာလဲ။
06:46
All those things have in common
136
394080
2096
ဒါအားလုံးမှာ တူတာက
06:48
the consonants sitting
in the middle like pillars.
137
396200
3536
တိုင်မတွေလို အလယ်မှာ
ထိုင်နေတဲ့ ဗျည်းသံတွေပါ။
06:51
They stay still,
138
399760
1456
၎င်းတို့က ငြိမ်နေပြီး
06:53
and the vowels
dance around the consonants.
139
401240
3136
သရသံတွေက ဗျည်းသံတွေကို
ဝိုင်းကနေတာပါ။
06:56
Who wouldn't want to roll
that around in their mouths?
140
404400
3176
ဘယ်သူများ သူတို့ပါးစပ်တွေမှာ
ဝိုင်းပတ် မလှိမ့်ချင်ပဲရှိမလဲ။
06:59
You can get that from Hebrew,
141
407600
1416
ဒါကို ဟီဗရူးကနေ ရနိုင်ပါတယ်။
07:01
you can get that from Ethiopia's
main language, Amharic.
142
409040
3656
အီးသီယိုပီးယားရဲ့ အဓိကဘာသာစကား
Amharic ကနေ ရနိုင်တယ်။
07:04
That's fun.
143
412720
1416
ဒါက ပျော်စရာပါ။
07:06
Or languages have different word orders.
144
414160
3416
ဒါမှမဟုတ် စကားလုံးအစဉ်မတူတဲ့
ဘာသာစကားတွေပေါ့။
07:09
Learning how to speak
with different word order
145
417600
2216
စကားလုံးစဉ် မတူတာနဲ့ စကား
ပြောနည်း သင်ယူခြင်းဟာ
07:11
is like driving on the different side
of a street if you go to certain country,
146
419840
4976
နိုင်ငံတစ်ခုကိုသွားရင် လမ်းတစ်ခုရဲ့
အခြားတစ်ဘက်မှာ ကားမောင်းရတာမျိုး၊
07:16
or the feeling that you get when you
put Witch Hazel around your eyes
147
424840
4496
(သို့) Witch Hazel ဆေးရည်ကို သင့်မျက်လုံး
တစ်ဝိုက်မှာထားပြီး
07:21
and you feel the tingle.
148
429360
1336
စပ်ဖျဉ်းဖျဉ်းခံစားရတာမျိုးပါ။
07:22
A language can do that to you.
149
430720
2576
ဘာသာစကားတစ်ခုက သင့်ကို
ဒါလုပ်ပေးနိုင်တယ်။
07:25
So for example,
150
433320
1216
ဒီတော့ ဥပမာအနေနဲ့
07:26
"The Cat in the Hat Comes Back,"
151
434560
2016
"The Cat in the Hat Comes Back"
07:28
a book that I'm sure
we all often return to,
152
436600
2496
ကျွန်တော်တို့ မကြာခဏ ပြန်ဖတ်ကြတဲ့
"Moby Dick." လို
07:31
like "Moby Dick."
153
439120
1256
စာအုပ်တစ်အုပ်ပါ။
07:32
One phrase in it is,
"Do you know where I found him?
154
440400
5096
ဒီအထဲက စကားစုတစ်စုက
"သူ့ကို ငါဘယ်မှာတွေ့ခဲ့တယ်ဆိုတာ သင်သိလား၊
07:37
Do you know where he was?
He was eating cake in the tub,
155
445520
2656
သူဘယ်မှာရှိခဲ့တာ သင်သိလား။
သူစည်ထဲမှာ ကိတ်မုန့်စားနေတယ်။
07:40
Yes he was!"
156
448200
1216
ဟုတ်တာပေါ့။"
07:41
Fine. Now, if you learn that
in Mandarin Chinese,
157
449440
2336
ကောင်းပြီ၊ သင်ဟာ မန်ဒရင်း
တရုတ်ဘာသာနဲ့သင်ရင်
07:43
then you have to master,
158
451800
1256
သင် ပိုင်နိုင်ဖို့လိုတာက
07:45
"You can know, I did where him find?
159
453080
2256
"သင်သိနိုင်တယ်၊ သူ့ကိုတွေ့တဲ့နေရာ
ငါလုပ်ခဲ့တယ်။
07:47
He was tub inside gorging cake,
160
455360
1816
သူ စည်ထဲမှာ ကိတ်မုန့်
တဝတပြဲစားနေတယ်။
07:49
No mistake gorging chewing!"
161
457200
1816
တဝတပြဲ ဝါးနေတယ်လို့ မမှားစေနဲ။"
07:51
That just feels good.
162
459040
1216
ဒါက အားရစရာပါပဲ။
07:52
Imagine being able to do that
for years and years at a time.
163
460280
4296
တစ်ခါတစ်လေ နှစ်တွေချီပြီး အဲဒီလို
လုပ်နိုင်တာကို စိတ်ကူးကြည့်ပါ။
07:56
Or, have you ever learned any Cambodian?
164
464600
4336
ဒါမှမဟုတ် ကမ္ဘောဒီးယား
ဘာသာကို သင်ဖူးလား။
08:00
Me either, but if I did,
165
468960
3016
ကျွန်တော်ရောပဲ၊ ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်သင်ခဲ့ရင်
08:04
I would get to roll around in my mouth
not some baker's dozen of vowels
166
472000
4616
ပါးစပ်ထဲမှာ လူးလှိမ့်ခဲ့မှာပဲ အင်္ဂလိပ်စာ
မှာရှိတဲ့ ဒါဇင်ချီတဲ့ မုန့်ဖုတ်သမားရဲ့
08:08
like English has,
167
476640
1256
သရသံတွေလိုပေါ့၊
08:09
but a good 30 different vowels
168
477920
3016
ဒါပေမဲ့ မတူတဲ့အခု ၃၀ လောက်လေ။
08:12
scooching and oozing around
in the Cambodian mouth
169
480960
3896
ကမ္ဘောဒီးယန်း ပါးစပ်ထဲမှာ
လှစ်ကနဲ၊လှစ်ကနဲ စီးနေတယ်၊
08:16
like bees in a hive.
170
484880
2336
ပျားအုံက ပျားတွေလိုပေါ့။
08:19
That is what a language can get you.
171
487240
2520
ဒါက ဘာသာစကားတစ်ခုက
သင့်ကို ပေးနိုင်တာပါ။
08:22
And more to the point,
172
490440
1256
ဒီထက်ပို အချက်ကျတာက
08:23
we live in an era when it's never been
easier to teach yourself another language.
173
491720
3936
ကျနော်တို့ဟာ အခြားဘာသာကို ကိုယ်တိုင်
သင်ယူဖို့ မကြုံစဖူးလွယ်တဲ့ခေတ်မှာ နေကြတယ်။
08:27
It used to be that you had
to go to a classroom,
174
495680
2256
သင်ဟာ စာသင်ခန်းကို သွားခဲ့ရဖူးတယ်။
08:29
and there would be
some diligent teacher --
175
497960
2056
အဲဒီမှာ ဝီရိယရှိတဲ့ဆရာ၊
08:32
some genius teacher in there --
176
500040
1616
ထူးချွန်တဲ့ ဆရာရှိလိမ့်မယ်၊
08:33
but that person was only
in there at certain times
177
501680
2336
ဒါပေမဲ့ အဲဒီဆရာ အဲဒီမှာရှိခဲ့တဲ့
အချိန်မှာသာ
08:36
and you had to go then,
178
504040
1256
သင်ဟာ သွာဖို့လိုခဲ့တယ်။
08:37
and then was not most times.
179
505320
1816
အချိန်က အများစု မဟုတ်နိုင်ခဲ့ဘူးလေ။
08:39
You had to go to class.
180
507160
1400
ကိုယ်က အတန်းကို တက်ဖို့လိုခဲ့တယ်။
08:40
If you didn't have that,
you had something called a record.
181
508974
2762
ကိုယ် မတက်ခဲ့ဘူးဆိုရင်
ဓာတ်ပြားလို့ခေါ်တာ သင့်မှာရှိခဲ့တယ်။
08:43
I cut my teeth on those.
182
511760
1696
ကျွန်တော် အဲဒါတွေနဲ့ လေ့ကျင့်ခဲ့တယ်။
08:45
There was only so much data on a record,
183
513480
2696
ဓာတ်ပြားတစ်ခု (သို့) ကက်ဆက်ခွေ
(သို့) CD လို့သိကြတဲ့
08:48
or a cassette,
184
516200
1256
ရှေးဟောင်းပစ္စည်းမှာတောင်
08:49
or even that antique object known as a CD.
185
517480
2336
ဒီလောက်များတဲ့ ဒေတာတွေရှိပါတယ်။
08:51
Other than that you had books
that didn't work,
186
519840
2616
သင့်မှာရှိခဲ့တဲ့ အလုပ်မဖြစ်တဲ့
08:54
that's just the way it was.
187
522480
1376
စာအုပ်တွေက လွဲလို့ပေါ့။
08:55
Today you can lay down --
188
523880
2896
ဒီနေ့ သင် လှဲချကာ
08:58
lie on your living room floor,
189
526800
2456
ဧည့်ခန်းကြမ်းပြင်မှာ ပစ်လှဲပြီး
09:01
sipping bourbon,
190
529280
1216
ဝီစကီလေးငုံရင်း
09:02
and teach yourself
any language that you want to
191
530520
2776
Rosetta Stone လိုမျိုး အံ့ဖွယ်
အတွဲတွေနဲ့ သင်ယူချင်တဲ့
09:05
with wonderful sets
such as Rosetta Stone.
192
533320
2576
ဘာသာစကား တစ်ခုခုကို
ကိုယ့်ဘာသာကိုယ် သင်ယူနိုင်ပါတယ်။
09:07
I highly recommend
the lesser known Glossika as well.
193
535920
3136
အသိနည်းတဲ့ Glossika ကိုလည်း
ကျွန်တော် အလေးအနက် အကြံပြုပါတယ်။
ကြိုက်တဲ့အချိန်မှာ လုပ်နိုင်တယ်၊
09:11
You can do it any time,
194
539080
1296
09:12
therefore you can do it more and better.
195
540400
2600
ဒါကြောင့် သင်ဟာ တိုးလုပ်နိုင်ပြီး
ပိုတော်လာနိုင်တယ်။
09:15
You can give yourself your morning
pleasures in various languages.
196
543480
3816
ဘာသာစကားအမျိုးမျိုးနဲ့ သင့်ရဲ့မနက်ခင်း
သာယာမှုတွေကို ကိုယ့်ကိုယ်ကို ပေးလို့ရတယ်။
09:19
I take some "Dilbert" in various
languages every single morning;
197
547320
3736
မနက်ခင်းတိုင်း "Dilbert"ဆိုတာကို
ဘာသားစကားအမျိုးမျိုးနဲ့ ယူပါတယ်။
ကျွမ်းကျင်မှုတွေကို တိုးစေနိုင်တယ်။
09:23
it can increase your skills.
198
551080
1656
09:24
Couldn't have done it 20 years ago
199
552760
1856
လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၂၀ က မဖြစ်နိုင်ခဲ့တဲ့
09:26
when the idea of having
any language you wanted
200
554640
3536
သင်လိုချင်ခဲ့တဲ့ ဘာသာစကားတိုင်း
09:30
in your pocket,
201
558200
1576
သင့်အိပ်ကပ်ထဲမှာရှိနေတာ၊
09:31
coming from your phone,
202
559800
1496
သင့်ဖုန်းက လာတယ်ဆိုတဲ့စိတ်ကူးဟာ
09:33
would have sounded like science fiction
to very sophisticated people.
203
561320
3720
သိပ်ခေတ်ဆန်တဲ့ လူတွေအတွက် စိတ်ကူးယဉ်
သိပ္ပံဇာတ်လမ်းလိုမျိုး ထင်ခဲ့လိမ့်မယ်။
09:37
So I highly recommend
204
565800
2536
ဒီတော့ ကျွန်တော် အလေးအနက် အကြံပြုချင်တာက
09:40
that you teach yourself languages
other than the one that I'm speaking,
205
568360
3976
ကျွန်တော်ပြောနေ ာာသာကလွဲလို့ တခြား
ဘာသာစကားတွေကို ကိုယ့်ဘာသာကိုယ် သင်ယူကြပါ။
09:44
because there's never been
a better time to do it.
206
572360
3176
အကြောင်းက ဒါထက်ပိုကောင်းတဲ့
အချိန်ကာလမျိုး မရှိနိုင်တော့လိုပါ။
09:47
It's an awful lot of fun.
207
575560
1496
ဒါက အရမ်း ပျော်စရာကြီးပါ။
ဒါက သင့်စိတ်ကို ပြောင်းပစ်မှာ မဟုတ်ပေမဲ့၊
09:49
It won't change your mind,
208
577080
1816
09:50
but it will most certainly blow your mind.
209
578920
3176
သင့် ဦးနှောက်ကို ပွင့်ထွက်သွားစေမှာ
ကတော့ မုချဧကန်ပါ။
09:54
Thank you very much.
210
582120
1216
ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်။
09:55
(Applause)
211
583360
4801
(လက်ခုပ်သံများ)
Translated by sann tint
Reviewed by Myo Aung

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
John McWhorter - Linguist
Linguist John McWhorter thinks about language in relation to race, politics and our shared cultural history.

Why you should listen

John McWhorter is Associate Professor of English and Comparative Literature at Columbia University, teaching linguistics, Western Civilization and music history. He is a regular columnist on language matters and race issues for Time and CNN, writes for the Wall Street Journal "Taste" page, and writes a regular column on language for The Atlantic. His work also appears in the Washington Post, the Chronicle of Higher Education, Aeon magazine, The American Interest and other outlets. He was Contributing Editor at The New Republic from 2001 until 2014.

McWhorter earned his PhD in linguistics from Stanford University in 1993 and is the author of The Power of BabelDoing Our Own ThingOur Magnificent Bastard TongueThe Language Hoax and most recently Words on the Move and Talking Back, Talking Black. The Teaching Company has released four of his audiovisual lecture courses on linguistics. He guest hosted the Lexicon Valley podcast at Slate during the summer of 2016.

Beyond his work in linguistics, McWhorter is the author of Losing the Race and other books on race. He has appeared regularly on Bloggingheads.TV since 2006, and he produces and plays piano for a group cabaret show, New Faces, at the Cornelia Street Cafe in New York City.

More profile about the speaker
John McWhorter | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee