TEDWomen 2015
Pardis Sabeti: How we'll fight the next deadly virus
Pardis Sabeti: Jak będziemy walczyć z kolejnym śmiertelnym wirusem
Filmed:
Readability: 4.2
1,341,966 views
Kiedy w marcu 2014 roku wybuchła epidemia eboli, Pardis Sabeti i jej zespół mieli okazję pracować nad sekwencjonowaniem wirusowego genomu, badając, jakie przechodzi mutacje i jak się rozprzestrzenia. Sabeti natychmiast umieściła wyniki badań w sieci, aby tropiciele wirusów i naukowcy z całego świata mogli przyłączyć się do tej ważnej walki. W prelekcji pokazuje, jak otwarta współpraca jest kluczem w powstrzymaniu wirusa...i ataku na kolejnego, który się pojawi. Jak sama mówi: „Musimy działać otwarcie, dzielić się informacjami i pracować razem. Nie pozwólmy, aby świat zdefiniowało zniszczenie spowodowane wirusem, ale niech rozświetli go miliard serc i umysłów pracujących razem”.
Pardis Sabeti - Computational geneticist
Pardis Sabeti investigates the genomes of microbes, including the Ebola virus, to help understand how to slow them. Full bio
Pardis Sabeti investigates the genomes of microbes, including the Ebola virus, to help understand how to slow them. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Prawdopodobnie nie słyszeliście
o Kenema w Sierra Leone
o Kenema w Sierra Leone
00:13
You may never have heard
of Kenema, Sierra Leone
of Kenema, Sierra Leone
0
1015
2762
00:15
or Arua, Nigeria.
1
3801
1532
lub o Arua w Nigerii.
00:17
But I know them as two of the most
extraordinary places on earth.
extraordinary places on earth.
2
5357
3771
Jednak dla mnie są to dwa
z najcudowniejszych miejsc na ziemi.
z najcudowniejszych miejsc na ziemi.
W tamtejszych szpitalach
00:21
In hospitals there, there's a community
of nurses, physicians and scientists
of nurses, physicians and scientists
3
9956
5053
społeczność pielęgniarek,
lekarzy, naukowców,
lekarzy, naukowców,
00:27
that have been quietly battling
4
15033
1557
zmaga się po cichu
z jednym z najstraszniejszych zagrożeń
dla ludzkości od wielu lat:
dla ludzkości od wielu lat:
00:28
one of the deadliest threats
to humanity for years:
to humanity for years:
5
16614
2700
00:31
Lassa virus.
6
19338
1174
wirusem Lassa.
00:33
Lassa virus is a lot like Ebola.
7
21118
2138
Wirus Lassa jest podobny do eboli.
00:35
It can cause a severe fever
and can often be fatal.
and can often be fatal.
8
23280
3233
Powoduje wysoką gorączkę
i często okazuje się śmiertelny.
i często okazuje się śmiertelny.
00:39
But these individuals,
they risk their lives every day
they risk their lives every day
9
27053
3939
Jednak te osoby codziennie ryzykują życie,
00:43
to protect the individuals
in their communities,
in their communities,
10
31016
2917
by chronić ludzi w swoich społecznościach,
00:45
and by doing so, protect us all.
11
33957
2580
i robiąc to, chronią również nas.
Jedną z najbardziej niezwykłych rzeczy,
której się o nich nauczyłam,
której się o nich nauczyłam,
00:49
But one of the most extraordinary things
I learned about them
I learned about them
12
37093
2908
podczas jednej z pierwszych podróży
wiele lat temu,
wiele lat temu,
00:52
on one of my first visits
out there many years ago
out there many years ago
13
40025
2567
00:54
was that they start each morning --
14
42616
1709
było to, że zaczynają każdy poranek,
00:56
these challenging, extraordinary days
on the front lines -- by singing.
on the front lines -- by singing.
15
44349
4943
te wymagające, wyjątkowe dni
na polu walki, śpiewając.
na polu walki, śpiewając.
01:01
They gather together,
and they show their joy.
and they show their joy.
16
49731
3339
Zbierają się razem i pokazują radość.
01:05
They show their spirit.
17
53094
1522
Pokazują zapał.
01:06
And over the years,
18
54640
1159
Przez wiele lat,
01:07
from year after year as I've visited them
and they've visited me,
and they've visited me,
19
55823
3113
rok za rokiem, odkąd ich odwiedzam,
a oni odwiedzają mnie.
a oni odwiedzają mnie.
01:10
I get to gather with them and I sing
20
58960
1993
Przyłączam się do nich i śpiewam,
01:12
and we write and we love it,
21
60977
2174
piszemy, i uwielbiamy to robić,
01:15
because it reminds us that we're not
just there to pursue science together;
just there to pursue science together;
22
63175
3543
bo uświadamiamy sobie, że nie jesteśmy
tam tylko po to, aby uprawiać naukę,
tam tylko po to, aby uprawiać naukę,
01:18
we're bonded through a shared humanity.
23
66742
2317
ale łączy nas wspólne człowieczeństwo.
01:21
And that of course, as you can imagine,
becomes extremely important,
becomes extremely important,
24
69586
4323
Możecie sobie wyobrazić, jakie to ważne,
01:25
even essential, as things begin to change.
25
73933
2773
wręcz niezbędne, kiedy wiele się zmienia.
01:28
And that changed a great deal
in March of 2014,
in March of 2014,
26
76730
4789
Wiele zmieniło się w marcu 2014 roku,
01:33
when the Ebola outbreak
was declared in Guinea.
was declared in Guinea.
27
81543
2346
kiedy epidemia eboli
została ogłoszona w Gwinei.
została ogłoszona w Gwinei.
01:36
This is the first outbreak in West Africa,
28
84426
2132
Był to pierwszy wybuch
w Afryce Zachodniej,
w Afryce Zachodniej,
01:38
near the border
of Sierra Leone and Liberia.
of Sierra Leone and Liberia.
29
86582
2442
blisko granicy z Sierra Leone i Liberią.
01:42
And it was frightening,
frightening for us all.
frightening for us all.
30
90074
2522
Było to przerażające dla nas wszystkich.
01:44
We had actually suspected for some time
31
92620
1912
Podejrzewaliśmy od dłuższego czasu,
01:46
that Lassa and Ebola were more
widespread than thought,
widespread than thought,
32
94556
2642
że Lassa i ebola są rozpowszechnione
bardziej niż myślano,
bardziej niż myślano,
01:49
and we thought it could
one day come to Kenema.
one day come to Kenema.
33
97222
2309
i uważaliśmy, że pewnego dnia
mogą dotrzeć do Kenema.
mogą dotrzeć do Kenema.
01:51
And so members of my team
immediately went out
immediately went out
34
99896
2410
Członkowie mojego zespołu
natychmiast wyruszyli w teren,
natychmiast wyruszyli w teren,
01:54
and joined Dr. Humarr Khan
and his team there,
and his team there,
35
102330
2397
dołączyli do dr. Humarra Khana
i jego zespołu,
i jego zespołu,
01:56
and we set up diagnostics to be able
to have sensitive molecular tests
to have sensitive molecular tests
36
104751
3677
opracowali diagnostykę, która za pomocą
czułych testów molekularnych
czułych testów molekularnych
potrafiła wykryć ebolę,
gdyby wirus przekroczył granicę
gdyby wirus przekroczył granicę
02:00
to pick up Ebola if it came
across the border
across the border
37
108452
2153
02:02
and into Sierra Leone.
38
110629
1263
i dotarł do Sierra Leone.
02:03
We'd already set up this kind
of capacity for Lassa virus,
of capacity for Lassa virus,
39
111916
2996
Taką samą procedurę zastosowaliśmy
w przypadku wirusa Lassa.
w przypadku wirusa Lassa.
Wiedzieliśmy, jak to zrobić.
02:06
we knew how to do it,
40
114936
1157
02:08
the team is outstanding.
41
116117
1430
Zespół jest wyjątkowy.
02:09
We just had to give them
the tools and place to survey for Ebola.
the tools and place to survey for Ebola.
42
117571
3237
Daliśmy im narzędzia
i miejsce do badania eboli.
i miejsce do badania eboli.
02:13
And unfortunately, that day came.
43
121340
1628
Niestety, ten dzień nadszedł.
02:14
On May 23, 2014, a woman checked
into the maternity ward at the hospital,
into the maternity ward at the hospital,
44
122992
4981
W dniu 23 maja 2014 roku
na oddział położniczy przyjęto kobietę
na oddział położniczy przyjęto kobietę
02:19
and the team ran
those important molecular tests
those important molecular tests
45
127997
3726
a zespół przeprowadził
istotne testy molekularne,
istotne testy molekularne,
02:23
and they identified the first
confirmed case of Ebola in Sierra Leone.
confirmed case of Ebola in Sierra Leone.
46
131747
3835
identyfikując i potwierdzając
pierwszy przypadek eboli w Sierra Leone
pierwszy przypadek eboli w Sierra Leone
02:28
This was an exceptional
work that was done.
work that was done.
47
136107
2049
Wykonali wyjątkowe zadanie.
02:30
They were able to diagnose
the case immediately,
the case immediately,
48
138180
2260
Natychmiastowo zdiagnozowali przypadek,
02:32
to safely treat the patient
49
140464
2313
aby bezpiecznie leczyć pacjentkę,
i ustalić ścieżkę kontaktów zakaźnych,
by wiedzieć, co się dzieje.
by wiedzieć, co się dzieje.
02:34
and to begin to do contact tracing
to follow what was going on.
to follow what was going on.
50
142801
3018
02:37
It could've stopped something.
51
145843
1972
Mogłoby to zatrzymać wirus.
02:39
But by the time that day came,
52
147839
2847
Zanim ten dzień nadszedł,
02:42
the outbreak had already
been breeding for months.
been breeding for months.
53
150710
2358
wybuch epidemii kumulował się od miesięcy.
02:45
With hundreds of cases, it had already
eclipsed all previous outbreaks.
eclipsed all previous outbreaks.
54
153092
3640
Setki zachorowań przyćmiły
poprzednie wybuchy.
poprzednie wybuchy.
02:48
And it came into Sierra Leone
not as that singular case,
not as that singular case,
55
156756
3644
W Sierra Leone nie pojawił się
jeden przypadek,
jeden przypadek,
02:52
but as a tidal wave.
56
160424
1292
ale fala zachorowań.
02:54
We had to work
with the international community,
with the international community,
57
162120
2275
Pracowaliśmy z zagranicznymi
społecznościami,
społecznościami,
02:56
with the Ministry of Health, with Kenema,
to begin to deal with the cases,
to begin to deal with the cases,
58
164419
3706
z Ministrem Zdrowia, z Kenemą,
by zacząć walczyć z tymi przypadkami,
by zacząć walczyć z tymi przypadkami,
03:00
as the next week brought 31,
59
168149
2071
bo kolejny tydzień
przyniósł 31 zachorowań,
przyniósł 31 zachorowań,
03:02
then 92, then 147 cases --
all coming to Kenema,
all coming to Kenema,
60
170244
3674
później 92, kolejno 147,
wszystkie pojawiające się w Kenema,
wszystkie pojawiające się w Kenema,
03:05
one of the only places in Sierra Leone
that could deal with this.
that could deal with this.
61
173942
3301
jedynego miejsca w Sierra Leone,
które mogło sobie z tym poradzić.
które mogło sobie z tym poradzić.
03:09
And we worked around the clock
trying to do everything we could,
trying to do everything we could,
62
177610
3399
Pracowaliśmy na okrągło,
próbując wszystkiego, co w naszej mocy,
próbując wszystkiego, co w naszej mocy,
03:13
trying to help the individuals,
trying to get attention,
trying to get attention,
63
181033
2961
starając się pomóc jednostkom,
zwrócić uwagę,
zwrócić uwagę,
03:16
but we also did one other simple thing.
64
184018
1947
ale zrobiliśmy także jedną prostą rzecz.
03:18
From that specimen that we take
from a patient's blood to detect Ebola,
from a patient's blood to detect Ebola,
65
186544
3789
Próbkę krwi pobranej od pacjentki,
aby wykryć ebolę,
aby wykryć ebolę,
03:22
we can discard it, obviously.
66
190357
2055
mogliśmy oczywiście zutylizować.
03:24
The other thing we can do is, actually,
put in a chemical and deactivate it,
put in a chemical and deactivate it,
67
192436
3616
Mogliśmy także użyć substancji chemicznej,
aby ją zneutralizować,
aby ją zneutralizować,
03:28
so just place it into a box
and ship it across the ocean,
and ship it across the ocean,
68
196076
2730
umieścić w pudełku i wysłać za ocean,
03:30
and that's what we did.
69
198830
1151
i to właśnie zrobiliśmy.
03:32
We sent it to Boston, where my team works.
70
200005
2096
Wysłaliśmy ją do Bostonu,
gdzie pracuje mój zespół.
gdzie pracuje mój zespół.
03:34
And we also worked around the clock
doing shift work, day after day,
doing shift work, day after day,
71
202724
3837
Pracowaliśmy bez przerwy,
w trybie zmianowym, dzień za dniem,
w trybie zmianowym, dzień za dniem,
03:38
and we quickly generated 99 genomes
of the Ebola virus.
of the Ebola virus.
72
206585
3869
i wygenerowaliśmy 99 genomów wirusa ebola.
03:42
This is the blueprint -- the genome
of a virus is the blueprint.
of a virus is the blueprint.
73
210478
3057
To jest wzór. Genom wirusa jest wzorem.
Każdy z nas ma taki wzór.
03:45
We all have one.
74
213559
1159
03:46
It says everything that makes up us,
75
214742
1945
Informuje o tym, z czego się składamy,
03:48
and it tells us so much information.
76
216711
1909
przekazuje tak wiele informacji.
03:50
The results of this kind of work
are simple and they're powerful.
are simple and they're powerful.
77
218644
3177
Wyniki takiego badania
są proste i niezwykle istotne.
są proste i niezwykle istotne.
03:54
We could actually take
these 99 different viruses,
these 99 different viruses,
78
222396
2470
Mogliśmy zbadać 99 różnych wirusów,
03:56
look at them and compare them,
79
224890
1447
sprawdzić je i porównać
03:58
and we could see, actually,
compared to three genomes
compared to three genomes
80
226361
2846
do tych trzech genomów,
04:01
that had been previously
published from Guinea,
published from Guinea,
81
229231
2836
które zostały wykryte w Gwinei.
04:04
we could show that the outbreak
emerged in Guinea months before,
emerged in Guinea months before,
82
232091
3711
Wykazaliśmy, że wybuch epidemii
nastąpił w Gwinei
kilka miesięcy wcześniej,
kilka miesięcy wcześniej,
04:07
once into the human population,
83
235826
1842
a gdy pojawił się w ludzkiej populacji,
04:09
and from there had been transmitting
from human to human.
from human to human.
84
237692
2672
to ludzie zarażali siebie nawzajem.
04:12
Now, that's incredibly important
85
240388
1544
To bardzo ważne,
04:13
when you're trying to figure out
how to intervene,
how to intervene,
86
241956
2368
kiedy próbuje się interweniować,
ale ścieżka kontaktów zakaźnych
jest równie ważna.
jest równie ważna.
04:16
but the important thing
is contact tracing.
is contact tracing.
87
244348
2066
04:18
We also could see that as the virus
was moving between humans,
was moving between humans,
88
246438
3402
Wiedzieliśmy, jak wirus
przenosi się wśród ludzi,
przenosi się wśród ludzi,
04:21
it was mutating.
89
249864
1257
jak się zmienia.
04:23
And each of those mutations
are so important,
are so important,
90
251145
2151
Każda z tych mutacji jest ważna,
04:25
because the diagnostics, the vaccines,
91
253320
2320
bo diagnostyka, szczepionki,
04:27
the therapies that we're using,
92
255664
1485
leczenie, które stosujemy,
04:29
are all based on that genome
sequence, fundamentally --
sequence, fundamentally --
93
257173
3358
są uzależnione od sekwencji genomu,
04:32
that's what drives it.
94
260555
1221
czyli tego, co nim kieruje.
04:33
And so global health experts
would need to respond,
would need to respond,
95
261800
2882
Eksperci w dziedzinie zdrowia publicznego
musieli zmienić,
04:36
would have to develop,
96
264706
1197
04:37
to recalibrate everything
that they were doing.
that they were doing.
97
265927
2553
przewartościować to, co robią.
04:41
But the way that science works,
the position I was in at that point
the position I was in at that point
98
269079
3181
Sposób, w jaki działa nauka
a sytuacja, w której się znajdowałam,
a sytuacja, w której się znajdowałam,
04:44
is, I had the data,
99
272284
1151
gdyż miałam dane,
04:45
and I could have worked
in a silo for many, many months,
in a silo for many, many months,
100
273459
2636
dlatego mogłabym pracować w odosobnieniu
przez bardzo wiele miesięcy,
przez bardzo wiele miesięcy,
04:48
analyzed the data carefully, slowly,
101
276119
2199
analizując dokładnie i powoli dane,
04:50
submitted the paper for publication,
gone through a few back-and-forths,
gone through a few back-and-forths,
102
278342
3460
a potem wysłać artykuł do publikacji,
przejść kilka razy tam i z powrotem,
przejść kilka razy tam i z powrotem,
04:53
and then finally when the paper came out,
might release that data.
might release that data.
103
281826
3129
a po ukazaniu się artykułu,
mogłabym podzielić się danymi.
mogłabym podzielić się danymi.
04:56
That's the way the status quo works.
104
284979
2204
Takie jest status quo.
04:59
Well, that was not going to work
at this point, right?
at this point, right?
105
287207
2571
To jednak nie mogło zadziałać
w tym przypadku.
w tym przypadku.
05:01
We had friends on the front lines
106
289802
1608
Mieliśmy przyjaciół na polu walki
05:03
and to us it was just obvious
that what we needed is help,
that what we needed is help,
107
291434
3254
i było dla nas oczywiste,
że potrzebujemy pomocy,
że potrzebujemy pomocy,
05:06
lots of help.
108
294712
1156
dużo pomocy.
Pierwszą rzeczą, którą zrobiliśmy,
05:07
So the first thing we did is,
109
295892
1397
05:09
as soon as the sequences
came off the machines,
came off the machines,
110
297313
2685
jak tylko otrzymaliśmy sekwencje,
05:12
we published it to the web.
111
300022
1429
to opublikowaliśmy je w sieci.
05:13
We just released it to the whole world
and said, "Help us."
and said, "Help us."
112
301475
2836
Udostępniliśmy je całemu światu,
prosząc "Pomóżcie nam".
prosząc "Pomóżcie nam".
05:16
And help came.
113
304335
1335
Pomoc nadeszła.
05:17
Before we knew it,
114
305694
1162
Zanim się obejrzeliśmy,
05:18
we were being contacted
from people all over,
from people all over,
115
306880
2336
skontaktowali się z nami ludzie
z całego świata
z całego świata
05:21
surprised to see the data
out there and released.
out there and released.
116
309240
2444
zaskoczeni, że dane zostały ujawnione.
05:23
Some of the greatest
viral trackers in the world
viral trackers in the world
117
311708
2252
Jedni z najlepszych wirusologów na świecie
05:25
were suddenly part of our community.
118
313984
2079
stali się częścią naszej społeczności.
05:28
We were working together
in this virtual way,
in this virtual way,
119
316087
2330
Pracowaliśmy razem wirtualnie,
05:30
sharing, regular calls, communications,
120
318441
2981
dzieląc się wiedzą, dzwoniąc regularnie,
komunikując się ze sobą,
komunikując się ze sobą,
05:33
trying to follow the virus
minute by minute,
minute by minute,
121
321446
2751
śledząc rozwój wirusa minuta po minucie,
05:36
to see ways that we could stop it.
122
324221
2221
aby znaleźć sposoby na jego powstrzymanie.
05:39
And there are so many ways
that we can form communities like that.
that we can form communities like that.
123
327027
3758
Jest wiele sposobów
tworzenia takich społeczności.
tworzenia takich społeczności.
05:43
Everybody, particularly when the outbreak
started to expand globally,
started to expand globally,
124
331182
4325
Każdy, zwłaszcza wtedy,
kiedy wybuchła globalna epidemia,
kiedy wybuchła globalna epidemia,
05:47
was reaching out to learn,
to participate, to engage.
to participate, to engage.
125
335531
3590
chciał się czegoś dowiedzieć,
uczestniczyć, zaangażować.
uczestniczyć, zaangażować.
05:51
Everybody wants to play a part.
126
339788
1594
Każdy chciał wziąć w tym udział.
05:53
The amount of human capacity
out there is just amazing,
out there is just amazing,
127
341406
2780
Poziom ludzkich możliwości
jest niesamowity,
jest niesamowity,
05:56
and the Internet connects us all.
128
344210
1723
a Internet łączy nas wszystkich.
05:57
And could you imagine that instead
of being frightened of each other,
of being frightened of each other,
129
345957
3251
Możecie sobie wyobrazić,
że zamiast bać się nawzajem,
że zamiast bać się nawzajem,
06:01
that we all just said, "Let's do this.
130
349232
1857
powiedzieliśmy: „Zróbmy to.
Pracujmy razem i walczmy.”
Pracujmy razem i walczmy.”
06:03
Let's work together,
and let's make this happen."
and let's make this happen."
131
351113
2523
06:05
But the problem is that the data
that all of us are using,
that all of us are using,
132
353660
2742
Problem w tym, że dane, których używamy,
06:08
Googling on the web, is just too limited
to do what we need to do.
to do what we need to do.
133
356426
4037
googlując sieć, są bardzo ograniczone,
aby zrobić to, co chcemy.
aby zrobić to, co chcemy.
06:12
And so many opportunities
get missed when that happens.
get missed when that happens.
134
360487
2651
Tracimy wtedy wiele możliwości.
06:15
So in the early part
of the epidemic from Kenema,
of the epidemic from Kenema,
135
363162
2481
W początkowym stadium epidemii w Kenema,
06:17
we'd had 106 clinical records
from patients,
from patients,
136
365667
2742
mieliśmy 106 historii chorób od pacjentów,
06:20
and we once again made that
publicly available to the world.
publicly available to the world.
137
368433
2834
i ponownie udostępniliśmy je światu.
06:23
And in our own lab, we could show
that you could take those 106 records,
that you could take those 106 records,
138
371291
3670
W naszym laboratorium pokazaliśmy,
że można wziąć 106 historii chorób,
że można wziąć 106 historii chorób,
aby zaprogramować komputery
06:26
we could train computers to predict
the prognosis for Ebola patients
the prognosis for Ebola patients
139
374985
3618
do stworzenia prognozy
dla pacjentów z ebolą
dla pacjentów z ebolą
06:30
to near 100 percent accuracy.
140
378627
1777
z niemal 100-procentową dokładnością.
06:32
And we made an app
that could release that,
that could release that,
141
380428
2097
Stworzyliśmy aplikację,
która o tym informowała,
która o tym informowała,
06:34
to make that available
to health-care workers in the field.
to health-care workers in the field.
142
382549
2770
by udostępnić dane pracującym w terenie
pracownikom służby zdrowia.
pracownikom służby zdrowia.
06:37
But 106 is just not enough
to make it powerful,
to make it powerful,
143
385343
3259
Jednak 106 przypadków to za mało,
06:40
to validate it.
144
388626
1151
aby potwierdzić wyniki.
06:41
So we were waiting for more data
to release that.
to release that.
145
389801
2654
Czekaliśmy na więcej informacji,
06:44
and the data has still not come.
146
392479
2044
a dane nadal się nie pojawiły.
06:46
We are still waiting, tweaking away,
147
394547
2532
Nadal czekamy,
zajmujemy się tym oddzielnie,
zajmujemy się tym oddzielnie,
06:49
in silos rather than working together.
148
397103
2838
zamiast pracować razem.
06:51
And this just -- we can't accept that.
149
399965
2232
Nie możemy przecież tego zaakceptować.
06:54
Right? You, all of you,
cannot accept that.
cannot accept that.
150
402221
3804
Wy też nie możecie tego zaakceptować.
06:58
It's our lives on the line.
151
406049
1682
Nasze życie wisi na włosku.
06:59
And in fact, actually,
152
407755
1711
W rzeczywistości
07:01
many lives were lost,
many health-care workers,
many health-care workers,
153
409490
2543
wiele osób zginęło,
wielu pracowników służby zdrowia,
wielu pracowników służby zdrowia,
07:04
including beloved colleagues of mine,
154
412057
1894
w tym pięciu moich ukochanych kolegów.
07:05
five colleagues:
Mbalu Fonnie, Alex Moigboi,
Mbalu Fonnie, Alex Moigboi,
155
413975
3747
Mbalu Fonnie, Alex Moigboi,
07:09
Dr. Humarr Khan, Alice Kovoma
and Mohamed Fullah.
and Mohamed Fullah.
156
417746
4011
dr Humarr Khan, Alice Kovoma
i Mohamed Fullah.
i Mohamed Fullah.
07:13
These are just five
of many health-care workers
of many health-care workers
157
421781
2526
To jedynie kilku spośród
wielu pracowników służby zdrowia
wielu pracowników służby zdrowia
07:16
at Kenema and beyond
158
424331
1764
z Kenemy i okolic,
07:18
that died while the world waited
and while we all worked,
and while we all worked,
159
426119
3036
którzy zginęli, gdy czekano i pracowano
07:21
quietly and separately.
160
429179
1860
po cichu, osobno.
07:23
See, Ebola, like all threats to humanity,
161
431063
2033
Ebola, jak inne zagrożenia dla ludzkości,
07:25
it's fueled by mistrust
and distraction and division.
and distraction and division.
162
433120
3884
jest napędzany przez nieufność,
nieuwagę i podziały.
nieuwagę i podziały.
07:29
When we build barriers amongst ourselves
and we fight amongst ourselves,
and we fight amongst ourselves,
163
437028
3773
Kiedy tworzymy bariery
i walczymy przeciwko sobie,
i walczymy przeciwko sobie,
07:32
the virus thrives.
164
440825
1820
wirus rośnie w siłę.
07:34
But unlike all threats to humanity,
165
442669
1792
W przeciwieństwie do innych zagrożeń,
07:36
Ebola is one where
we're actually all the same.
we're actually all the same.
166
444485
2646
ebola sprawia, że jesteśmy tacy sami.
07:39
We're all in this fight together.
167
447155
1880
Wszyscy bierzemy udział w tej walce.
07:41
Ebola on one person's doorstep
could soon be on ours.
could soon be on ours.
168
449059
2634
Ebola przed czyimś domem,
może za chwilę pojawić się u nas.
może za chwilę pojawić się u nas.
07:44
And so in this place
with the same vulnerabilities,
with the same vulnerabilities,
169
452177
2802
W tym samym miejscu,
z taką samą podatnością,
z taką samą podatnością,
07:47
the same strengths,
the same fears, the same hopes,
the same fears, the same hopes,
170
455003
2413
siłą, strachem i taką samą nadzieją.
07:49
I hope that we work together with joy.
171
457440
3209
Wierzę, że pracujemy razem z radością.
07:54
A graduate student of mine
was reading a book about Sierra Leone,
was reading a book about Sierra Leone,
172
462427
3070
Moja studentka, czytając książkę
o Sierra Leone,
o Sierra Leone,
07:57
and she discovered that the word "Kenema,"
173
465521
2334
odkryła, ze słowo "Kenema",
07:59
the hospital that we work at and the city
where we work in Sierra Leone,
where we work in Sierra Leone,
174
467879
3443
szpital i miejscowość, w której pracujemy,
pochodzi od słowa w języku Mende
i znaczy "czysty jak rzeka, przejrzysty,
i znaczy "czysty jak rzeka, przejrzysty,
08:03
is named after the Mende word
for "clear like a river, translucent
for "clear like a river, translucent
175
471346
4181
08:07
and open to the public gaze."
176
475551
1587
otwarty dla innych".
08:09
That was really profound for us,
177
477439
1545
To było dla nas bardzo znaczące,
08:11
because without knowing it,
we'd always felt
we'd always felt
178
479008
2094
bo nieświadomie zawsze czuliśmy,
08:13
that in order to honor the individuals
in Kenema where we worked,
in Kenema where we worked,
179
481126
3184
że aby uhonorować ludzi w Kenema,
gdzie pracowaliśmy,
gdzie pracowaliśmy,
08:16
we had to work openly, we had to share
and we had to work together.
and we had to work together.
180
484334
4287
musieliśmy pracować otwarcie,
dzielić się wiedzą i pracować razem.
dzielić się wiedzą i pracować razem.
08:21
And we have to do that.
181
489074
1177
Musimy to robić.
08:22
We all have to demand that
of ourselves and others --
of ourselves and others --
182
490275
3761
Musimy żądać tego od siebie i innych,
08:26
to be open to each other
when an outbreak happens,
when an outbreak happens,
183
494060
2874
aby podczas wybuchu epidemii być otwartym
08:28
to fight in this fight together.
184
496958
1650
i walczyć w tej bitwie razem.
08:30
Because this is not the first
outbreak of Ebola,
outbreak of Ebola,
185
498632
2909
To nie jest pierwszy wybuch eboli,
08:33
it will not be the last,
186
501565
1448
i nie będzie ostatni,
08:35
and there are many other microbes
out there that are lying in wait,
out there that are lying in wait,
187
503037
3155
Jest więcej innych czyhających mikrobów,
takich jak wirus Lassa, i inne.
08:38
like Lassa virus and others.
188
506216
1425
Następnym razem, kiedy to się wydarzy,
08:39
And the next time this happens,
189
507665
1509
08:41
it could happen in a city of millions,
it could start there.
it could start there.
190
509198
3196
może stać się to w metropolii.
08:44
It could be something
that's transmitted through the air.
that's transmitted through the air.
191
512418
2699
Może być przenoszone droga kropelkową.
08:47
It could even be
disseminated intentionally.
disseminated intentionally.
192
515141
2147
Może być rozpowszechnione intencjonalnie.
08:49
And I know that that is frightening,
I understand that,
I understand that,
193
517312
2981
Rozumiem, że jest to przerażające,
08:52
but I know also,
and this experience shows us,
and this experience shows us,
194
520317
2654
ale wiem, co pokazuje doświadczenie,
08:54
that we have the technology
and we have the capacity
and we have the capacity
195
522995
3320
że mamy technologię i możliwości,
08:58
to win this thing,
196
526339
1595
aby wygrać tę bitwę,
08:59
to win this and have
the upper hand over viruses.
the upper hand over viruses.
197
527958
2846
wygrać i mieć przewagę nad wirusami.
09:02
But we can only do it if we do it together
198
530828
2272
Jeśli będziemy działać wspólnie
09:05
and we do it with joy.
199
533124
1197
i z wielką radością.
09:06
So for Dr. Khan
200
534871
1521
Dla dr. Khana
09:08
and for all of those who sacrificed
their lives on the front lines
their lives on the front lines
201
536416
4166
i dla tych, którzy oddali życie,
walcząc na linii frontu,
walcząc na linii frontu,
09:12
in this fight with us always,
202
540606
2400
bądźmy w tej walce zawsze,
09:15
let us be in this fight with them always.
203
543030
2807
bądźmy w tej walce zawsze z nimi.
09:17
And let us not let the world be defined
204
545861
1875
Nie dopuśćmy, aby świat
09:19
by the destruction wrought by one virus,
205
547760
2119
uległ zniszczeniu przez wirusa,
09:21
but illuminated by billions
of hearts and minds
of hearts and minds
206
549903
2781
ale niech rozświetla go
miliard serc i umysłów
miliard serc i umysłów
09:24
working in unity.
207
552708
1208
pracujących wspólnie.
09:25
Thank you.
208
553940
1174
Dziękuję.
09:27
(Applause)
209
555138
6869
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Pardis Sabeti - Computational geneticistPardis Sabeti investigates the genomes of microbes, including the Ebola virus, to help understand how to slow them.
Why you should listen
Pardis Sabeti develops algorithms to detect the genetic signatures of adaption in humans and the microbial organisms that infect humans. Among her lab’s key research areas: examining the genetic factors that drive disease susceptibility to Ebola and Lassa hemorrhagic fever, and investigating the genomes of microbes, including Lassa virus, Ebola virus, Plasmodium falciparum malaria, Vibrio cholera and Mycobacterioum tuberculosis, to help find cures.
She's based at the Center for Systems Biology and Department of Organismic and Evolutionary Biology at Harvard and the Department of Immunology and Infectious Disease at the Harvard School of Public Health. Sabeti is a National Geographic Emerging Explorer and was named a Time magazine Person of the Year in 2014 as one of the Ebola fighters.Pardis Sabeti | Speaker | TED.com