TED2015
Maryn McKenna: What do we do when antibiotics don't work any more?
Maryn McKenna: Antibiyotikler işe yaramadığında ne yapacağız?
Filmed:
Readability: 4.6
1,800,584 views
Penisilin her şeyi değiştirdi. Daha önce ölümlere neden olan enfeksiyonlar birden tedavi edilebilir oldu. Maryn McKenna iç karartıcı konuşmada söylediği gibi antibiyotiklerin bize sağladığı faydaları hesapsızca tükettik. İlaca-dirençli bakteri antibiyotik sonrası dünyaya girdiğimiz anlamına geliyor ve bu hiç hoş olmayacak. Fakat hemen başlarsak yapabileceğimiz şeyler var.
Maryn McKenna - Public health journalist
Maryn McKenna recounts the often terrifying stories behind emerging drug-resistant diseases that medical science is barely keeping at bay. Full bio
Maryn McKenna recounts the often terrifying stories behind emerging drug-resistant diseases that medical science is barely keeping at bay. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
This is my great uncle,
0
921
1997
Bu, benim büyük amcam,
00:14
my father's father's younger brother.
1
2918
3018
babamın babasının küçük kardeşi.
00:17
His name was Joe McKenna.
2
5936
1966
Adı Joe McKenna'ydı.
Genç bir eş, yarı profesyonel
bir basketbol oyuncusu
bir basketbol oyuncusu
00:20
He was a young husband
and a semi-pro basketball player
and a semi-pro basketball player
3
8142
4947
00:25
and a fireman in New York City.
4
13089
3328
ve New York'ta bir itfaiyeciydi.
00:29
Family history says
he loved being a fireman,
he loved being a fireman,
5
17407
2600
Ailede anlatıldığına göre
itfaiyeciliği çok seviyordu.
itfaiyeciliği çok seviyordu.
00:32
and so in 1938, on one of his days off,
6
20007
3535
1938 yılında bir izin gününde
00:35
he elected to hang out at the firehouse.
7
23542
2777
itfaiyede nöbete kalmaya karar vermişti.
00:39
To make himself useful that day,
he started polishing all the brass,
he started polishing all the brass,
8
27019
4199
İşe yarar bir iş yapmak için
tüm metalleri,
tüm metalleri,
00:43
the railings on the fire truck,
the fittings on the walls,
the fittings on the walls,
9
31218
3394
itfaiye aracının demir aksamını,
duvardaki aletleri parlatmaya başlamış.
duvardaki aletleri parlatmaya başlamış.
00:46
and one of the fire hose nozzles,
10
34612
2345
O sırada hortum başlıklarından biri,
00:48
a giant, heavy piece of metal,
11
36957
2508
yani kocaman, ağır bir metal parçası,
00:51
toppled off a shelf and hit him.
12
39465
3609
rafın birinden düşüp amcama çarpmış.
00:55
A few days later,
his shoulder started to hurt.
his shoulder started to hurt.
13
43574
3808
Birkaç gün sonra, büyük
amcamın omzu ağrımaya başlamış.
amcamın omzu ağrımaya başlamış.
İki gün sonra da aniden ateşi çıkmış.
00:59
Two days after that, he spiked a fever.
14
47382
3274
01:02
The fever climbed and climbed.
15
50656
2485
Ateşi yükseldikçe yükselmiş.
01:05
His wife was taking care of him,
16
53141
1950
Onunla eşi ilgileniyormuş,
ancak ne yaptıysa durumu değişmemiş,
eve doktor çağırdıklarında bile
eve doktor çağırdıklarında bile
01:07
but nothing she did made a difference,
and when they got the local doctor in,
and when they got the local doctor in,
17
55091
4302
01:11
nothing he did mattered either.
18
59393
2286
durumu düzelmemiş.
01:14
They flagged down a cab
and took him to the hospital.
and took him to the hospital.
19
62149
3311
Hemen bir taksi çağırıp
amcamı hastaneye götürmüşler.
amcamı hastaneye götürmüşler.
01:17
The nurses there recognized right away
that he had an infection,
that he had an infection,
20
65911
3994
Hemşireler görür görmez amcamın
enfeksiyon kaptığını anlamış,
enfeksiyon kaptığını anlamış,
01:21
what at the time they would
have called "blood poisoning,"
have called "blood poisoning,"
21
69905
4156
tabii o zaman bu duruma
"kan zehirlenmesi" diyorlarmış.
"kan zehirlenmesi" diyorlarmış.
01:26
and though they probably didn't say it,
22
74061
2113
Açıkça dillendirmeseler de,
01:28
they would have known right away
23
76174
1857
o an ellerinden hiçbir şey
01:30
that there was nothing they could do.
24
78031
3399
gelmeyeceğini anlamış olmalılar.
Ellerinden hiçbir şey gelmezdi
çünkü bugün enfeksiyonlara karşı
çünkü bugün enfeksiyonlara karşı
01:33
There was nothing they could do
because the things we use now
because the things we use now
25
81770
3018
01:36
to cure infections didn't exist yet.
26
84788
2649
kullandığımız şeyler o zaman yoktu.
İlk penisilin testi,
ilk antibiyotik,
ilk antibiyotik,
01:39
The first test of penicillin,
the first antibiotic,
the first antibiotic,
27
87737
3436
01:43
was three years in the future.
28
91173
2670
üç yıl sonra uygulanacaktı.
01:45
People who got infections
either recovered, if they were lucky,
either recovered, if they were lucky,
29
93843
4704
Enfeksiyon kapan kişiler
şansları varsa iyileşiyor,
şansları varsa iyileşiyor,
01:50
or they died.
30
98547
1495
yoksa ölüyordu.
01:52
My great uncle was not lucky.
31
100322
2089
Büyük amcam şanslı değildi.
01:54
He was in the hospital for a week,
shaking with chills,
shaking with chills,
32
102411
3297
Titreye titreye, su kaybetmiş bir halde ve
01:57
dehydrated and delirious,
33
105708
1858
sanrılar içinde, organları iflas
ederken komaya girdiğinde
ederken komaya girdiğinde
01:59
sinking into a coma as his organs failed.
34
107566
2902
bir hafta boyunca hastanede kalmıştı.
02:02
His condition grew so desperate
35
110468
2136
Durumu öyle umutsuz hale gelmişti ki
02:04
that the people from his firehouse
lined up to give him transfusions
lined up to give him transfusions
36
112604
4630
itfaiye istasyonundaki insanlar
kanındaki enfeksiyonu azaltmayı umarak
kanındaki enfeksiyonu azaltmayı umarak
02:09
hoping to dilute the infection
surging through his blood.
surging through his blood.
37
117234
3863
kan nakli için sıraya girmişti.
02:13
Nothing worked. He died.
38
121497
3106
Hiç bir şey işe yaramamıştı.
Büyük amcam hayatını kaybetti.
Büyük amcam hayatını kaybetti.
02:17
He was 30 years old.
39
125143
2562
30 yaşındaydı.
02:20
If you look back through history,
40
128115
1973
Geçmişe bakacak olursanız,
02:22
most people died the way
my great uncle died.
my great uncle died.
41
130088
3274
birçok insan büyük amcam gibi
hayatını kaybetmiştir.
hayatını kaybetmiştir.
02:25
Most people didn't die
of cancer or heart disease,
of cancer or heart disease,
42
133362
2670
İnsanlar kanser veya kalp
hastalıklarından
hastalıklarından
02:28
the lifestyle diseases that afflict us
in the West today.
in the West today.
43
136032
4088
yani bugün Batı'da bizim çektiğimiz yaşam
tarzı kaynaklı hastalıklardan ölmedi.
tarzı kaynaklı hastalıklardan ölmedi.
02:32
They didn't die of those diseases
because they didn't live long enough
because they didn't live long enough
44
140490
3739
Bu hastalıklardan ölmediler, çünkü
bu hastalıkların gelişmesi gereken süre
bu hastalıkların gelişmesi gereken süre
02:36
to develop them.
45
144229
1996
kadar uzun yaşamadılar.
02:38
They died of injuries --
46
146225
2113
Yaralanmalardan öldüler,
02:40
being gored by an ox,
47
148338
2485
balta kesiğinden,
02:42
shot on a battlefield,
48
150823
1904
cephede vurulmadan,
endüstri devrimi fabrikalarından
birinde ezilerek oluşan yaralanmalardan
birinde ezilerek oluşan yaralanmalardan
02:44
crushed in one of the new factories
of the Industrial Revolution --
of the Industrial Revolution --
49
152727
3738
02:48
and most of the time from infection,
50
156465
3381
ve çoğunlukla bu yaralanmalarla
02:51
which finished what those injuries began.
51
159846
3506
ortaya çıkan enfeksiyonlardan.
Antibiyotikler gelince
bu durum değişti.
bu durum değişti.
02:56
All of that changed
when antibiotics arrived.
when antibiotics arrived.
52
164492
3532
03:00
Suddenly, infections that had
been a death sentence
been a death sentence
53
168599
3599
Birden bire, ölüm cezası
gibi olan enfeksiyonlar
gibi olan enfeksiyonlar
03:04
became something
you recovered from in days.
you recovered from in days.
54
172198
3390
birkaç gün içinde
kurtulabileceğiniz bir şeye dönüştü.
kurtulabileceğiniz bir şeye dönüştü.
Mucize ilaçların
altın çağında yaşamaya
altın çağında yaşamaya
03:07
It seemed like a miracle,
55
175588
3042
03:10
and ever since, we have been living inside
the golden epoch of the miracle drugs.
the golden epoch of the miracle drugs.
56
178630
6324
başladığımızdan beri bu durum
bir mucize gibi göründü.
bir mucize gibi göründü.
03:17
And now, we are coming to an end of it.
57
185294
3947
Ve şimdilerde bunun sonuna geliyoruz.
03:21
My great uncle died in the last days
of the pre-antibiotic era.
of the pre-antibiotic era.
58
189241
5062
Büyük amcam antibiyotik öncesi
dönemin son günlerinde öldü.
dönemin son günlerinde öldü.
Bugün, bizler antibiyotik sonrası dönemde,
03:26
We stand today on the threshold
of the post-antibiotic era,
of the post-antibiotic era,
59
194303
5154
Joe'da olduğu gibi basit
enfeksiyonların insanları öldürdüğü
enfeksiyonların insanları öldürdüğü
03:31
in the earliest days of a time
when simple infections
when simple infections
60
199457
3762
03:35
such as the one Joe had
will kill people once again.
will kill people once again.
61
203219
4709
zamanların ilk günlerinde duruyoruz.
Hatta, basit enfeksiyonlar
artık insanları öldürüyor.
artık insanları öldürüyor.
03:40
In fact, they already are.
62
208884
3131
03:44
People are dying of infections again
because of a phenomenon
because of a phenomenon
63
212785
2833
İnsanlar antibiyotik direnci
denen bir olgudan kaynaklı
denen bir olgudan kaynaklı
03:47
called antibiotic resistance.
64
215618
2343
olarak enfeksiyonlardan ölüyorlar.
Kısaca bu durum şöyle işliyor.
03:50
Briefly, it works like this.
65
218381
1738
03:52
Bacteria compete against each other
for resources, for food,
for resources, for food,
66
220119
4972
Bakteriler diğer bakterilere karşı
ölümcül içerikler üreterek
ölümcül içerikler üreterek
03:57
by manufacturing lethal compounds
that they direct against each other.
that they direct against each other.
67
225091
4667
yiyecek için birbirlerine
karşı rekabet ediyorlar.
karşı rekabet ediyorlar.
04:01
Other bacteria, to protect themselves,
68
229758
2345
Diğer bakteri ise
kendini korumak için
kendini korumak için
04:04
evolve defenses against
that chemical attack.
that chemical attack.
69
232103
3251
kimyasal saldırıya karşı
koruma geliştiriyor.
koruma geliştiriyor.
04:07
When we first made antibiotics,
70
235354
2322
İlk antibiyotikleri yaptığımızda,
04:09
we took those compounds into the lab
and made our own versions of them,
and made our own versions of them,
71
237676
4202
bu içerikleri laboratuvara aldık ve
bunlardan kendi versiyonlarımızı ürettik
bunlardan kendi versiyonlarımızı ürettik
04:13
and bacteria responded to our attack
the way they always had.
the way they always had.
72
241878
4458
ve bakteriler, saldırımıza
her zamanki gibi cevap verdiler.
her zamanki gibi cevap verdiler.
04:19
Here is what happened next:
73
247674
2224
Sonrasında ise şu oldu:
04:22
Penicillin was distributed in 1943,
74
250098
3390
Penisilin 1943'de
dağıtılmaya başlandı
dağıtılmaya başlandı
04:25
and widespread penicillin resistance
arrived by 1945.
arrived by 1945.
75
253488
5131
ve geniş çaplı penisilin
direnci 1945'de oluştu.
direnci 1945'de oluştu.
Vancomisin 1972'de geldi.
04:30
Vancomycin arrived in 1972,
76
258619
2949
04:33
vancomycin resistance in 1988.
77
261568
3100
Vancomisin direnci
1988'de başladı.
1988'de başladı.
İmipenem 1985'de çıktı
04:37
Imipenem in 1985,
78
265028
2122
04:39
and resistance to in 1998.
79
267150
2772
direnci ise 1998'de.
04:42
Daptomycin, one of
the most recent drugs, in 2003,
the most recent drugs, in 2003,
80
270192
3668
En son ilaçlardan biri olan
Daptomisin ise 2003'te çıktı
Daptomisin ise 2003'te çıktı
04:45
and resistance to it
just a year later in 2004.
just a year later in 2004.
81
273860
4365
ve buna karşı direnç
ise 2004'te ortaya çıktı.
ise 2004'te ortaya çıktı.
04:50
For 70 years, we played
a game of leapfrog --
a game of leapfrog --
82
278575
3760
70 sene boyunca birdir bir oynadık -
04:54
our drug and their resistance,
83
282335
2926
ilacımız ve onun derinci,
04:57
and then another drug,
and then resistance again --
and then resistance again --
84
285261
3645
ve diğer ilacımız,
ve yine o ilacın direnci
ve yine o ilacın direnci
05:00
and now the game is ending.
85
288906
2311
ve şimdi oyun sona eriyor.
Bakteriler o kadar hızlı direnç
geliştiriyorlar ki ilaç şirketleri
geliştiriyorlar ki ilaç şirketleri
05:03
Bacteria develop resistance so quickly
that pharmaceutical companies
that pharmaceutical companies
86
291437
4040
05:07
have decided making antibiotics
is not in their best interest,
is not in their best interest,
87
295477
4365
kendilerinin yararlarına olmayan
antibiyotik üretmeye karar verdiler
antibiyotik üretmeye karar verdiler
bu nedenle dünya çapında
dolaşan enfeksiyonlar için
dolaşan enfeksiyonlar için
05:11
so there are infections
moving across the world
moving across the world
88
299842
2810
05:14
for which, out of the more
than 100 antibiotics
than 100 antibiotics
89
302652
3459
100'den fazla antibiyotiği
05:18
available on the market,
90
306111
2229
piyasada bulmak mümkün.
05:20
two drugs might work with side effects,
91
308340
3414
Piyasadaki iki ilaç yan etkileri
ile birlikte etkili olabilir
ile birlikte etkili olabilir
05:23
or one drug,
92
311754
2484
ya da bir tanesi
yahut hiçbirisi.
05:26
or none.
93
314238
1408
Bu şu şekilde görünüyor.
05:28
This is what that looks like.
94
316096
1572
2000 yılında Hastalık Kontrolü
ve Önleme Merkezi, CDC,
ve Önleme Merkezi, CDC,
05:30
In 2000, the Centers for Disease
Control and Prevention, the CDC,
Control and Prevention, the CDC,
95
318278
4180
05:34
identified a single case
96
322458
2043
Kuzey Carolina’da bir hastanede
05:36
in a hospital in North Carolina
97
324501
2252
iki ilaç dışındaki bütün ilaçlara
05:38
of an infection resistant
to all but two drugs.
to all but two drugs.
98
326753
3733
direnç gösteren bir
enfeksiyon vakası saptadılar.
enfeksiyon vakası saptadılar.
05:42
Today, that infection, known as KPC,
99
330886
4319
Bugün EPC olarak bilinen o enfeksiyon
05:47
has spread to every state but three,
100
335205
2600
üç eyalet dışındaki tüm eyaletlere ve
05:49
and to South America, Europe
101
337805
2345
Güney Amerika’ya, Avrupa’ya
05:52
and the Middle East.
102
340150
2207
ve Orta Doğu’ya yayıldı.
2008’de İsveç’deki doktorlar,
05:54
In 2008, doctors in Sweden
103
342867
2322
05:57
diagnosed a man from India
with a different infection
with a different infection
104
345189
2786
Hindistan’da bir adama, bir ilaç dışındaki
tüm farklı enfeksiyonlara karşı
tüm farklı enfeksiyonlara karşı
05:59
resistant to all but one drug that time.
105
347975
3715
dirençli olan bir enfeksiyona
sahip olduğu yönünde teşhis koyular.
sahip olduğu yönünde teşhis koyular.
06:03
The gene that creates that resistance,
106
351690
2229
NDM olarak bilinen,
06:05
known as NDM, has now spread
from India into China, Asia, Africa,
from India into China, Asia, Africa,
107
353919
6525
direnci meydana getiren gen, şimdilerde
Hindistan’dan Çin’e, Asya’ya, Afrika’ya,
Hindistan’dan Çin’e, Asya’ya, Afrika’ya,
06:12
Europe and Canada, and the United States.
108
360444
4365
Avrupa’ya, Kanada’ya
ve Birleşik Devletler’e yayıldı.
ve Birleşik Devletler’e yayıldı.
06:17
It would be natural to hope
109
365129
2559
Bu enfeksiyonların
olağan dışı vakıalar olduğu
olağan dışı vakıalar olduğu
06:19
that these infections
are extraordinary cases,
are extraordinary cases,
110
367688
3599
yönünde umuda sahip olmak
normal karşılanabilir
normal karşılanabilir
06:23
but in fact,
111
371287
1858
ancak aslında
Birleşik Devletler’de ve Avrupa’da,
06:25
in the United States and Europe,
112
373145
2461
06:27
50,000 people a year
113
375606
2716
bir yılda, hiçbir ilacın etkili olmadığı
06:30
die of infections which no drugs can help.
114
378322
4124
enfeksiyonlardan 50.000 insan ölmektedir.
06:34
A project chartered
by the British government
by the British government
115
382966
3042
Antimikrobik Direnç Hakkında
Değerlendirme olarak bilinen
Değerlendirme olarak bilinen
06:38
known as the Review
on Antimicrobial Resistance
on Antimicrobial Resistance
116
386008
3738
İngiliz Hükümeti’nin
yetkisinde olan bir proje,
yetkisinde olan bir proje,
06:41
estimates that the worldwide toll
right now is 700,000 deaths a year.
right now is 700,000 deaths a year.
117
389746
7372
şuanda dünya çapında toplam ölü sayısının
yılda 700.000 olduğunu tahmin etmektedir.
yılda 700.000 olduğunu tahmin etmektedir.
Bu çok fazla ölüm demek
06:50
That is a lot of deaths,
118
398291
4364
ve fakat ihtimaller, bu insanların
yoğun bakım ünitelerinde
yoğun bakım ünitelerinde
06:54
and yet, the chances are good
that you don't feel at risk,
that you don't feel at risk,
119
402655
3112
hastanede olduklarını veya ölümlerine
yakın evlerinde bakıldıklarını,
yakın evlerinde bakıldıklarını,
06:57
that you imagine these people
were hospital patients
were hospital patients
120
405767
3228
07:00
in intensive care units
121
408995
1718
bu enfeksiyonlu hastaların
07:02
or nursing home residents
near the ends of their lives,
near the ends of their lives,
122
410713
3947
bizim tanımlayamayacağımız durumda,
07:06
people whose infections
are remote from us,
are remote from us,
123
414660
3181
bizden uzakta olduklarını
hayal ediyor olmanız,
hayal ediyor olmanız,
07:09
in situations we can't identify with.
124
417841
3204
risk altında hissetmediğiniz doğrultusundadır.
07:14
What you didn't think about,
none of us do,
none of us do,
125
422455
3397
Sizin hakkında düşünmediğiniz,
hiçbirimizin de yapmadığı şey
hiçbirimizin de yapmadığı şey
07:17
is that antibiotics support
almost all of modern life.
almost all of modern life.
126
425852
4966
ise antibiyotiklerin hemen hemen
tüm modern yaşamı desteklediğidir.
tüm modern yaşamı desteklediğidir.
07:23
If we lost antibiotics,
127
431721
2211
Eğer antibiyotikleri kaybedersek,
07:25
here's what else we'd lose:
128
433932
1454
kaybedeceğimiz şeyler şunlar:
07:27
First, any protection for people
with weakened immune systems --
with weakened immune systems --
129
435836
4179
Öncelikle; herhangi bir korumaya ihtiyaç
duyan zayıf bağışıklık sistemine sahip kişiler,
duyan zayıf bağışıklık sistemine sahip kişiler,
07:32
cancer patients, AIDS patients,
130
440015
3460
kanser hastaları, AIDS hastaları,
07:35
transplant recipients, premature babies.
131
443475
4504
organ nakli alıcıları,
erken doğmuş bebekler.
erken doğmuş bebekler.
Sonra, vücuda yabancı
objelerin sokulduğu tedaviler;
objelerin sokulduğu tedaviler;
07:39
Next, any treatment that installs
foreign objects in the body:
foreign objects in the body:
132
447979
4412
07:44
stents for stroke, pumps for diabetes,
133
452391
3878
felç için stent, diyabet için pompalar,
07:48
dialysis, joint replacements.
134
456269
3924
diyalizler, eklem değiştirme.
Kaç tane sporcu yeni bir kalçaya
ve dize ihtiyaç duyuyor?
ve dize ihtiyaç duyuyor?
07:52
How many athletic baby boomers
need new hips and knees?
need new hips and knees?
135
460193
3715
Yeni bir çalışmaya göre
antibiyotikler olmadan,
antibiyotikler olmadan,
07:55
A recent study estimates
that without antibiotics,
that without antibiotics,
136
463908
2809
07:58
one out of ever six would die.
137
466717
3517
her altı kişiden birisi ölecek.
08:02
Next, we'd probably lose surgery.
138
470664
3205
Sonrasında büyük olasılıkla
ameliyatları kaybedeceğiz.
ameliyatları kaybedeceğiz.
08:05
Many operations are preceded
139
473869
2322
Birçok ameliyat akntibiyotiklerin
profilaksi dozu
profilaksi dozu
08:08
by prophylactic doses of antibiotics.
140
476191
2948
ile başlamaktadır.
08:11
Without that protection,
141
479139
1672
Bu koruma olmadan,
08:12
we'd lose the ability to open
the hidden spaces of the body.
the hidden spaces of the body.
142
480811
4204
vücudun gizli kalmış yerlerini
açma becerimizi kaybedebiliriz.
açma becerimizi kaybedebiliriz.
08:17
So no heart operations,
143
485015
2833
Yani, kalp ameliyatları yok,
08:19
no prostate biopsies,
144
487848
2832
prostat biyopsisi yok,
08:22
no Cesarean sections.
145
490680
2702
sezaryen ameliyatı yok.
08:25
We'd have to learn to fear infections
that now seem minor.
that now seem minor.
146
493792
4652
Şuan bize küçük görünün
enfeksiyonlardan korkmayı öğreneceğiz.
enfeksiyonlardan korkmayı öğreneceğiz.
Streptokokal boğaz ağrısı
kalp yetmezliğine sebep oluyordu.
kalp yetmezliğine sebep oluyordu.
08:30
Strep throat used to cause heart failure.
147
498784
3808
08:34
Skin infections led to amputations.
148
502592
2647
Deri enfeksiyonları organ kesilmesine
sebep oluyordu.
sebep oluyordu.
08:37
Giving birth killed,
in the cleanest hospitals,
in the cleanest hospitals,
149
505819
2903
Bebek doğurma, en temiz hastanede,
08:40
almost one woman out of every 100.
150
508722
2675
hemen hemen yüz kadından
birisini öldürüyordu.
birisini öldürüyordu.
Zatürre her on çocuktan üçünün
hayatını alıyordu.
hayatını alıyordu.
08:43
Pneumonia took three children
out of every 10.
out of every 10.
151
511717
4833
08:49
More than anything else,
152
517220
2113
Her şeyden de ötesi,
08:51
we'd lose the confident way
we live our everyday lives.
we live our everyday lives.
153
519333
4375
günlük yaşamlarımızı sürdürürken
duyduğumuz güvenimizi yitirebiliriz.
duyduğumuz güvenimizi yitirebiliriz.
08:56
If you knew that any injury
could kill you,
could kill you,
154
524836
4207
Eğer herhangi bir yaralanmanın
sizi öldürebileceğini bilseydiniz,
sizi öldürebileceğini bilseydiniz,
motora biner miydiniz,
09:01
would you ride a motorcycle,
155
529043
3246
09:04
bomb down a ski slope,
156
532289
3211
kayak kayar mıydınız,
Christmas ışıklarını asmak için
merdivene çıkar mıydınız,
merdivene çıkar mıydınız,
09:07
climb a ladder to hang
your Christmas lights,
your Christmas lights,
157
535500
3476
09:10
let your kid slide into home plate?
158
538976
3667
çocuklarınızın oyun oynamasına
izin verir miydiniz?
izin verir miydiniz?
09:15
After all, the first person
to receive penicillin,
to receive penicillin,
159
543573
3065
Neticede ilk penisilini kullanan kişi,
09:18
a British policeman named
Albert Alexander,
Albert Alexander,
160
546638
3878
kafa derisinden iltihabın aktığı
ve doktorların gözünü
çıkarmak zorunda kaldıkları
çıkarmak zorunda kaldıkları
09:22
who was so ravaged by infection
that his scalp oozed pus
that his scalp oozed pus
161
550516
4342
09:26
and doctors had to take out an eye,
162
554858
2925
bir enfeksiyondan zarar gören
09:29
was infected by doing
something very simple.
something very simple.
163
557783
3379
İngiliz, Albert Alexander çok basit
bir şeyden dolayı enfeksiyon kapmıştı.
bir şeyden dolayı enfeksiyon kapmıştı.
09:34
He walked into his garden
and scratched his face on a thorn.
and scratched his face on a thorn.
164
562172
4816
Bahçesine girmişti
ve çalı yüzünü çizmişti.
ve çalı yüzünü çizmişti.
09:40
That British project I mentioned
which estimates that the worldwide toll
which estimates that the worldwide toll
165
568831
3650
Daha önce bahsettiğim,
dünya çapındaki toplam ölü sayısını
dünya çapındaki toplam ölü sayısını
09:44
right now is 700,000 deaths a year
166
572481
3877
şuan 700.000 olarak
tahmin eden İngiliz projesi,
tahmin eden İngiliz projesi,
2050’ye kadar, bu durumu
kontrol altına almazsak,
kontrol altına almazsak,
09:48
also predicts that if we can't
get this under control by 2050,
get this under control by 2050,
167
576358
6177
09:54
not long, the worldwide toll
will be 10 million deaths a year.
will be 10 million deaths a year.
168
582535
7592
dünya çapındaki ölü sayısının yılda
10 milyon olacağını da öngörmektedir.
10 milyon olacağını da öngörmektedir.
10:02
How did we get to this point
169
590127
2702
Dört gözle beklemek
zorunda olduğumuz şeyin
zorunda olduğumuz şeyin
10:04
where what we have to look forward to
170
592829
2035
bu korkunç sayılara bakmak olduğu yere
10:06
is those terrifying numbers?
171
594864
3483
nasıl geldik?
Zor cevap ise şu;
kendimize bunu biz yaptık.
kendimize bunu biz yaptık.
10:10
The difficult answer is,
we did it to ourselves.
we did it to ourselves.
172
598347
4188
10:14
Resistance is an inevitable
biological process,
biological process,
173
602875
2972
Direç vazgeçilemez biyolojik bir süreç
10:17
but we bear the responsibility
for accelerating it.
for accelerating it.
174
605847
4053
ancak bunu arttırdığımız için
sorumluluğa katlanacağız.
sorumluluğa katlanacağız.
Bunu şuan aşırı görünen düşüncesizlikle
10:22
We did this by squandering antibiotics
175
610490
3553
10:26
with a heedlessness
that now seems shocking.
that now seems shocking.
176
614043
4088
antibiyotikleri müsrifçe
kullanarak yaptık.
kullanarak yaptık.
10:31
Penicillin was sold
over the counter until the 1950s.
over the counter until the 1950s.
177
619408
4086
1950’lere kadar penisilin tezgahlarda satıldı.
Gelişmekte olan ülkelerin bir çoğunda
çoğu antibiyotik bu şekilde satılıyor.
çoğu antibiyotik bu şekilde satılıyor.
10:35
In much of the developing world,
most antibiotics still are.
most antibiotics still are.
178
623494
3335
10:39
In the United States, 50 percent
179
627209
3762
Birleşik Devletler’deki hastanelerde
10:42
of the antibiotics given
in hospitals are unnecessary.
in hospitals are unnecessary.
180
630971
3692
verilen antibiyotiklerin %50’si gereksiz.
10:46
Forty-five percent of the prescriptions
written in doctor's offices
written in doctor's offices
181
634663
4374
Doktorların ofislerinde yazılan reçetelerin
10:51
are for conditions
that antibiotics cannot help.
that antibiotics cannot help.
182
639037
3973
%45’i antibiyotiklerin
işe yaramadığı durumlar için.
işe yaramadığı durumlar için.
Bunlar sadece sağlık hizmetinde olanlar.
10:56
And that's just in healthcare.
183
644577
2670
Yeryüzünün birçok yerinde
yenilen hayvanların çoğuna her gün,
yenilen hayvanların çoğuna her gün,
10:59
On much of the planet, most meat animals
get antibiotics every day of their lives,
get antibiotics every day of their lives,
184
647247
4853
hastalıklarının iyileşmesi için değil
11:04
not to cure illnesses,
185
652100
2276
11:06
but to fatten them up
and to protect them against
and to protect them against
186
654376
3459
ama şişmanlatmak için ve
fabrika çiftliklerindeki
fabrika çiftliklerindeki
11:09
the factory farm conditions
they are raised in.
they are raised in.
187
657835
3971
koşullarından korunmaları
için antibiyotik veriliyor.
için antibiyotik veriliyor.
11:13
In the United States, possibly 80 percent
188
661806
3018
Birleşik Devletler’de, sudan, topraktan
11:16
of the antibiotics sold every year
go to farm animals, not to humans,
go to farm animals, not to humans,
189
664824
6703
ve hayvanların etlerinden uzaklaştıran
dirençli bakteriler oluşturmak için,
dirençli bakteriler oluşturmak için,
11:23
creating resistant bacteria
that move off the farm
that move off the farm
190
671527
3676
her gün satılan antibiyotiklerin
11:27
in water, in dust,
191
675203
2624
%80’i çoğunlukla
çiftlik hayvanlarına gidiyor,
çiftlik hayvanlarına gidiyor,
11:29
in the meat the animals become.
192
677827
2868
insanlara değil.
Özellikle Asya’da su kültürleri de
11:32
Aquaculture depends on antibiotics too,
193
680985
2925
antibiyotiklere bağlı
ve meyve yetiştiriciliği de
ve meyve yetiştiriciliği de
11:35
particularly in Asia,
194
683910
1649
11:37
and fruit growing relies on antibiotics
195
685559
3343
elmaları, armutları, turunçgilleri
11:40
to protect apples, pears,
citrus, against disease.
citrus, against disease.
196
688902
4899
hastalıklara karşı korumak için,
antibiyotiklere bağlı.
antibiyotiklere bağlı.
11:46
And because bacteria can pass
their DNA to each other
their DNA to each other
197
694491
5626
Aynen hava limanında
bir yolcunun çantasına olduğu gibi
bir yolcunun çantasına olduğu gibi
11:52
like a traveler handing off
a suitcase at an airport,
a suitcase at an airport,
198
700117
4435
bakteri bir DNA’dan diğerine geçiyor.
11:56
once we have encouraged
that resistance into existence,
that resistance into existence,
199
704552
4808
Bir kere bu direnç gün yüzüne çıktığında,
artık onun nereye doğru
yayılacağını bilmek mümkün değil.
yayılacağını bilmek mümkün değil.
12:01
there is no knowing where it will spread.
200
709360
2227
Bu tahmin edilebilirdi.
12:05
This was predictable.
201
713723
1571
12:07
In fact, it was predicted
202
715674
2832
Aslında penisilini keşfeden
12:10
by Alexander Fleming,
the man who discovered penicillin.
the man who discovered penicillin.
203
718506
4435
Alexander Fleming tarafından
bu durum tahmin edilmişti.
bu durum tahmin edilmişti.
1945 yılında kendisine
Nobel Ödülü verilmişti ve
Nobel Ödülü verilmişti ve
12:14
He was given the Nobel Prize
in 1945 in recognition,
in 1945 in recognition,
204
722941
3994
12:18
and in an interview shortly after,
this is what he said:
this is what he said:
205
726935
4347
kısa bir süre sonra verdiği bir
röportajında bu bağlamda şunu söylemişti:
röportajında bu bağlamda şunu söylemişti:
12:23
"The thoughtless person playing
with penicillin treatment
with penicillin treatment
206
731282
4267
“penisilin tedavisi ile
uğraşan düşüncesiz bir kişi
uğraşan düşüncesiz bir kişi
12:27
is morally responsible
for the death of a man
for the death of a man
207
735549
3274
penisiline direnç gösteren
organizma ile enfeksiyona yenik düşen
organizma ile enfeksiyona yenik düşen
12:30
who succumbs to infection
208
738823
2324
bir kişinin ölümünden
manevi olarak sorumludur.”
manevi olarak sorumludur.”
12:33
with a pencillin-resistant organism."
209
741147
2903
Şöyle ekledi; “Umarım bu kötü
durum engellenebilir.”
durum engellenebilir.”
12:36
He added, "I hope this evil
can be averted."
can be averted."
210
744050
4285
12:40
Can we avert it?
211
748986
2856
Bunu engelleyebilir miyiz?
Antibiyotiklere dirençli
bakterilerin daha önce görmediği,
bakterilerin daha önce görmediği,
12:43
There are companies working
on novel antibiotics,
on novel antibiotics,
212
751842
3668
12:47
things the superbugs
have never seen before.
have never seen before.
213
755510
3576
özgün antibiyotikler
üzerinde çalışan şirketler var.
üzerinde çalışan şirketler var.
Biz söz konusu yeni ilaçlara
şiddetle ihtiyaç duyuyoruz ve
şiddetle ihtiyaç duyuyoruz ve
12:51
We need those new drugs badly,
214
759086
2717
12:53
and we need incentives:
215
761803
2252
teşviklere ihtiyacımız var:
12:56
discovery grants, extended patents,
216
764055
2531
buluş yardımlarına,
geliştirilmiş patentlere,
geliştirilmiş patentlere,
12:58
prizes, to lure other companies
into making antibiotics again.
into making antibiotics again.
217
766586
6757
ödüllere, diğer şirketlerin
yeniden antibiyotik yapmasına.
yeniden antibiyotik yapmasına.
13:05
But that probably won't be enough.
218
773343
2366
Ancak bu yeterli olmayacaktır.
İşte şu yüzden: evrim her zaman kazanır.
13:08
Here's why: Evolution always wins.
219
776059
4104
13:12
Bacteria birth a new generation
every 20 minutes.
every 20 minutes.
220
780703
3924
Bakteri her 20 dakikada bir
yeni bir nesil doğuruyor.
yeni bir nesil doğuruyor.
13:16
It takes pharmaceutical chemistry
10 years to derive a new drug.
10 years to derive a new drug.
221
784627
4783
İlaç kimyasının yeni bir
ilacı üretmesi 10 yıl sürüyor.
ilacı üretmesi 10 yıl sürüyor.
13:21
Every time we use an antibiotic,
222
789410
2856
Her antibiyotik kullandığımızda,
13:24
we give the bacteria billions of chances
223
792266
3274
bakteriye inşa ettiğimiz
13:27
to crack the codes
224
795540
1741
koruma sisteminin kodunu kırması için
13:29
of the defenses we've constructed.
225
797281
3205
milyonlarca şans veriyoruz.
13:32
There has never yet been a drug
226
800486
2391
Şimdiye kadar, yenilemeyen
13:34
they could not defeat.
227
802877
2554
hiçbir ilaç bulunamadı.
13:37
This is asymmetric warfare,
228
805431
3530
Bu bir asimetrik savaş
13:40
but we can change the outcome.
229
808961
4008
ama bunun sonuçlarını değiştirebiliriz.
13:45
We could build systems to harvest data
to tell us automatically and specifically
to tell us automatically and specifically
230
813929
6405
Otomatikman ve belirli bir biçimde
antibiyotiklerin nasıl kullanıldığını
antibiyotiklerin nasıl kullanıldığını
13:52
how antibiotics are being used.
231
820334
2929
bize söylemesi için verileri
toplayan bir sistem kurabiliriz.
toplayan bir sistem kurabiliriz.
13:55
We could build gatekeeping
into drug order systems
into drug order systems
232
823263
2833
İlaç düzeni sisteminde
bilgi akışını sağlayabiliriz,
bilgi akışını sağlayabiliriz,
13:58
so that every prescription
gets a second look.
gets a second look.
233
826096
3715
böylece her bir reçete
ikinci kez gözden geçirilir.
ikinci kez gözden geçirilir.
14:01
We could require agriculture
to give up antibiotic use.
to give up antibiotic use.
234
829811
6109
Antibiyotik kullanımını ortadan
kaldırmak için tarımı zorunlu tutabiliriz.
kaldırmak için tarımı zorunlu tutabiliriz.
14:08
We could build surveillance systems
235
836243
3032
Direncin ileride nerede
14:11
to tell us where resistance
is emerging next.
is emerging next.
236
839275
4226
oraya çıkacağını bize söyleyen
bir gözetleme sistemi kurabiliriz.
bir gözetleme sistemi kurabiliriz.
Bunlar teknolojik çözümler.
14:15
Those are the tech solutions.
237
843501
2313
Bizler yardım edene kadar
14:18
They probably aren't enough either,
238
846264
2624
14:20
unless we help.
239
848888
3229
bunlar yeterli olmayacaktır.
Antibiyotik direnci bir alışkanlıktır.
14:27
Antibiotic resistance is a habit.
240
855785
2314
Hepimiz bir alışkanlığı değiştirmenin
ne kadar zor olduğunu biliyoruz.
ne kadar zor olduğunu biliyoruz.
14:30
We all know how hard it is
to change a habit.
to change a habit.
241
858479
3088
14:33
But as a society,
we've done that in the past.
we've done that in the past.
242
861567
4530
Fakat toplum olarak bunu geçmişte gerçekleştirdik.
14:38
People used to toss litter
into the streets,
into the streets,
243
866397
3575
İnsanlar eskiden etrafa çöplük atarlardı,
14:41
used to not wear seatbelts,
244
869972
1765
emniyet kemeri takmazlardı,
14:43
used to smoke inside public buildings.
245
871737
4257
kamusal binalarda sigara içerlerdi.
14:48
We don't do those things anymore.
246
876404
2220
Bu tarz şeyleri artık yapmıyoruz.
14:51
We don't trash the environment
247
879144
2322
Etrafı kirletmiyoruz
14:53
or court devastating accidents
248
881466
3157
veya feci kazalara karışmıyoruz
14:56
or expose others
to the possibility of cancer,
to the possibility of cancer,
249
884623
2972
yahut da başkalarını
kanser riskine maruz bırakmıyoruz
kanser riskine maruz bırakmıyoruz
14:59
because we decided those things
were expensive,
were expensive,
250
887595
3507
çünkü bu şeylerin pahalı, yıkıcı
15:03
destructive, not in our best interest.
251
891102
4073
ve bizim yararımıza
olmadığına karar verdik.
olmadığına karar verdik.
Toplumsal kurallarımızı değiştirdik.
15:07
We changed social norms.
252
895815
2900
15:11
We could change social norms
around antibiotic use too.
around antibiotic use too.
253
899135
4144
Antibiyotik kullanımı konusundaki
toplumsal kuralları da değiştirebiliriz.
toplumsal kuralları da değiştirebiliriz.
Antibiyotik direnç ölçeğinin
15:17
I know that the scale
of antibiotic resistance
of antibiotic resistance
254
905499
2275
15:19
seems overwhelming,
255
907774
1904
çok yüksek olduğunu biliyorum
15:21
but if you've ever bought
a fluorescent lightbulb
a fluorescent lightbulb
256
909678
3460
ama küresel ısınmadan
endişe ettiğiniz için
endişe ettiğiniz için
15:25
because you were concerned
about climate change,
about climate change,
257
913138
2716
floresan ampul aldıysanız
15:27
or read the label on a box of crackers
258
915854
3135
veya palmiye yağından kaynaklanan
ormansızlaştırmayı düşündüğünüz için
ormansızlaştırmayı düşündüğünüz için
15:30
because you think about
the deforestation from palm oil,
the deforestation from palm oil,
259
918989
4481
bir kutu krakerin içindekiler
listesine bakıyorsanız,
listesine bakıyorsanız,
15:35
you already know what it feels like
260
923470
2879
zaten artık zorlu bir problemin
üstesinden gelmek için
üstesinden gelmek için
15:38
to take a tiny step to address
an overwhelming problem.
an overwhelming problem.
261
926349
5000
küçük bir adım atmanın
nasıl hissettirdiğini biliyorsunuzdur.
nasıl hissettirdiğini biliyorsunuzdur.
15:43
We could take those kinds of steps
for antibiotic use too.
for antibiotic use too.
262
931829
4481
Buna benzer bir takım adımları
antibiyotik kullanımı için de atabiliriz.
antibiyotik kullanımı için de atabiliriz.
15:48
We could forgo giving an antibiotic
if we're not sure it's the right one.
if we're not sure it's the right one.
263
936310
7637
Doğru olduğundan emin olmadığımızda,
antibiyotik vermekten vazgeçebiliriz.
antibiyotik vermekten vazgeçebiliriz.
15:56
We could stop insisting on a prescription
for our kid's ear infection
for our kid's ear infection
264
944251
6313
Nelere sebep olacağından
emin olmadan önce çocuklarımızın
emin olmadan önce çocuklarımızın
kulak enfeksiyonu için yazılmış bir
reçete için ısrar etmeyi bırakabiliriz.
reçete için ısrar etmeyi bırakabiliriz.
16:02
before we're sure what caused it.
265
950564
1898
Her restorana,
16:05
We could ask every restaurant,
266
953678
3367
16:09
every supermarket,
267
957045
1811
her süpermarkete
etlerinin nereden geldiğini sorabiliriz.
16:10
where their meat comes from.
268
958856
1620
16:12
We could promise each other
269
960806
1834
Düzenli olarak antibiyotik ile yetiştirilen
16:14
never again to buy chicken
or shrimp or fruit
or shrimp or fruit
270
962640
4105
tavuğu, karidesi veya meyveyi
bir daha asla almayacağımıza dair
birbirimize söz verebiliriz.
birbirimize söz verebiliriz.
16:18
raised with routine antibiotic use,
271
966745
2884
16:21
and if we did those things,
272
969629
2694
Eğer bunları yaparsak,
16:24
we could slow down the arrival
of the post-antibiotic world.
of the post-antibiotic world.
273
972323
4492
antibiyotik sonrası bir dünyanın gelişini yavaşlatabiliriz.
16:29
But we have to do it soon.
274
977547
4133
Fakat bunu biran önce yapmalıyız.
16:33
Penicillin began
the antibiotic era in 1943.
the antibiotic era in 1943.
275
981680
4505
Penisilin antibiyotik çağını
1943’de başlattı.
1943’de başlattı.
16:38
In just 70 years, we walked ourselves
up to the edge of disaster.
up to the edge of disaster.
276
986185
5706
Sadece 70 yılda, bir facianın
kıyısına doğru ilerledik.
kıyısına doğru ilerledik.
16:44
We won't get 70 years
277
992291
2322
Tekrar 70 yıl geriye gidecek
16:46
to find our way back out again.
278
994613
3726
bir yol bulamayacağız.
16:50
Thank you very much.
279
998769
1510
Çok teşekkür ederim.
16:52
(Applause)
280
1000789
5851
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Maryn McKenna - Public health journalistMaryn McKenna recounts the often terrifying stories behind emerging drug-resistant diseases that medical science is barely keeping at bay.
Why you should listen
Maryn McKenna’s harrowing stories of hunting down anthrax with the CDC and her chronicle of antibiotic-resistant staph infections in Superbug earned her the nickname “scary disease girl” among her colleagues.
But her investigations into public health don’t stop there: she blogs and writes on the history of epidemics and the public health challenges posed by factory farming. For her forthcoming book, McKenna is researching the symbiotic history of food production and antibiotics, and how their use impacts our lives, societies and the potential for illness.
Maryn McKenna | Speaker | TED.com